• ახალი წიგნები

    ახალი წიგნები – 2010 – ნოემბერი

    ლელა სამნიაშვილი ”ფრაქტალები”, გამომცემლობა ”სიესტა”, თბილისი, 2010.

    ფრაქტალი გეომეტრიული ობიექტია არასწორი, ტეხილი ან ფრაგმენტული ფორმით, რომელიც წარმოქმნილია განმეორებადი სტრუქტურით, როგორც წესი, იტერაციის პროცესში.” ეს ვიკიპედიური ცნობა მკითხველს უფრო გაუადვილებს ლელა სამნიაშვილის წიგნის ”ფრაქტალების” აღქმას. ეს ლექსები სწორედ ასეთი გეომეტრიული სიმეტრიულობით (თუ ასიმეტრიულობით) შექმნილი პოეტიკაა, სინამდვილის დანაწევრების, მონტაჟისა და ხელახლა აღდგენის ტექნიკით შექმნილი პოეტური დეტალები. ენობრივი პოეზიის ელემენტები და ზოგადად ენობრივი ექსპოზიცია ავტორს, დიდწილად, ბრიტანულ პოეზიასთან ანათესავებს. ლელა სამნიაშვილი ლიტერატურულ წრეებში საკმაოდ ცნობილი ავტორია, ამ წიგნით კი მის მკითხველებს მორიგი კარგი, მწყობრი პოეზიის კითხვის შანსი ეძლევა.

    ნუგზარ ზაზანაშვილი ”ცის ლექსები”, თბილისი, ”საარი”, 2010.

    ”ცის ლექსები” არატრადიციული ლექსების წიგნია. სიტყვა ”არატრადიციული” ამ შემთხვევაში, არ გულისხმობს მხოლოდ იმას, რომ ფორმალურად არაკონვენციურია, თემის გააზრების, ენობრივი თვითდესკრიპციის ”არაქართული” სისტემა აურჩევია ავტორს, რაც წიგნს მხოლოდ ინტერესს ჰმატებს, მომზადებული მკითხველის ინტერესს. ადვილი შესამჩნევია, რომ ავტორი კარგად იცნობს მოდერნისა და პოსტავანგარდის ნიმუშებს, რომლებიც საკუთარ პოეტურ გამოცდილებად უქცევია. ეს არ არის მკითხველთა დიდი მასისთვის განკუთვნილი პოეზია, მას მხოლოდ მცირე ნაწილი წაიკითხავს. ასე რომ, სანამ ყიდვას დააპირებთ, კარგად დაფიქრდით, მკითხველთა რომელ ნაწილს მიეკუთვნებით.

    იონა მეუნარგია ”თხზულებანი”, ტ. I, თბილისი, ”არტანუჯი”, 2010.

    იონა მეუნარგიას მიერ ”დაწერილი ბიოგრაფიები გრიგოლ ორბელიანის, მამია გურიელის და სხვების შესახებ ნამდვილი შედევრია არა მარტო ბიოგრაფიების წერის, არამედ მხატვრული კრიტიკისაც”, – წერდა ტიციან ტაბიძე ჟურნალ ”ბახტრიონში”. ”არტანუჯის” მიერ გამოცემული იონა მეუნარგიას ”თხზულებანი პირველი ტომი სქელტანიანი წიგნია, რომელიც მნიშვნელოვან წარმოდგენას შეუქმნის მკითხველს როგორც გრიგოლ ორბელიანის, ალექსანდრე ჭავჭავაძის, გიორგი ერისთავისა და ნიკოლოზ ბარათაშვილის, ასევე, თავად ავტორის შესახებ, ვინაიდან აქვეა ავტობიოგრაფიული თხზულებაც, სადაც იონა მეუნარგია თავისი ცხოვრების საკვანძო დეტალების შესახებ ყვება. ცოდნის გასაღრმავებლად პარიზში წასულს ცოდნასთან ერთად, საინტერესო მოგონებებიც გამოჰყოლია, როგორიცაა, თუნდაც, ვიქტორ ჰიუგოსთან შეხვედრა. ოდნავ არქაული ენა, მეცხრამეტე საუკუნისათვის სახასიათო ენობრივი შტრიხები უფრო საინტერესოს, გაუზვიადებელსა და დამაჯერებელს ხდის ავტორების ბიოგრაფიას.

    ვანო ჩხიკვაძე ”სადღაც, ნისლების ბოლოში”, თბილისი, ”ინტელექტი”, 2010.

    ვანო ჩხიკვაძის მორიგი პროზაული კრებული ”სადღაც, ნისლების ბოლოში” ჟანრობრივად ძნელი მოსახელთებელია. აქ არის როგორც ნოველები, ისე მოთხრობები, მინიატურები, პოეტური პროზის ცალკეული ნიმუშები… არა მხოლოდ ჟანრის თვალსაზრისით, არამედ შინაარსობრივადაც საკმაოდ მრავალფეროვანი წიგნია, გამოცდილი ავტორი არ ღალატობს მისთვის დამახასიათებელი აკადემიური, დინჯი და ამავდროულად, ემოციით გაჯერებული თხრობის სტილს.

    ”100 ლექსი – ახალგაზრდა პოეტები”, თბილისი, ”ინტელექტი”, 2010.

    ”100 ლექსის” სერიის ფარგლებში მორიგი საინტერესო კრებული გამოჩნდა, რომელიც თავს უყრის თანამედროვე ლიტერატურულ სივრცეში მეტ-ნაკლებად ცნობილ ყველა ახალგაზრდა პოეტს. კრებულის ეკლექტურობა ბუნებრივიცაა – განსხვავებულ სტილში ”მომუშავე” ავტორები, კონვენციური და თავისუფალი ლექსები, განსხვავებული მიმართება სამყაროსთან და სიტყვასთან. როგორც წინასიტყვაობის ავტორი, კრიტიკოსი ლევან ბრეგაძე აღნიშნავს: ”ამ თაობას ვერ დასწამებ არაგულწრფელობას – პოლიტიკური კონიუნქტურისადმი ანგარიშგაწევას, პროპაგანდისტულ ტენდენციურობას.” კრებულში 30 წლამდე ასაკის 33 ავტორის ლექსებია შესული.

    სტეფანი მეიერი ”ბინდის საგა – ახალი მთვარე”, თბილისი, ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა, 2010

    სტეფანი მეიერი მსოფლიოში ცნობილი ამერიკელი მწერალია. რომანების სერია ”ბინდი” მის შემოქმედებით პიკად იქცა. ერთი სიტყვით, ”ბინდი” თინეიჯერების საყვარელი, რომანტიკული, გასართობი ტექსტია. მეიერის ეს სერია საერთაშორისო ბესტსელერია, 37 ენაზეა ნათარგმნი და დაახლოებით, 100 მილიონ ეგზემპლარამდეა გაყიდული. მართალია, ე.წ. სერიოზულ ლიტერატურად არ ითვლება და თვით სტივენ კინგმაც, არც მეტი, არც ნაკლები, ”უნიჭო” უწოდა, მაგრამ ეს არაფერს ცვლის: მეიერი თანამედროვე ახალგაზრდების კერპია, მან იცის მოზარდების ფსიქოლოგია, ინტერესის სფეროები და მარკეტოლოგის პედანტობით აგრძელებს მათი გულების მონადირებას. რაც, რა დასამალია და, ბრწყინვალედ გამოსდის.

    ჯერალდ დარელი, ”ჩემი ოჯახი და სხვა ცხოველები”, თბილისი, ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა, 2009

    ჯერალდ დარელი წარმოშობით ინდოელი ავტორია. პროფესიით ბიოლოგმა მწერალმა ე.წ. კორფუს ტრილოგია მთლიანად თავის ბავშვობას მიუძღვნა. კორფუ ის კუნძულია, სადაც ავტორმა ბავშვობა გაატარა და სწორედ აქედან გამოყოლილი მოგონებების ლამაზი კრებულია ეს წიგნი. ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა ამჟამად გთავაზობთ კორფუს ტრილოგიის ერთ ნაწილს ”ჩემი ოჯახი და სხვა ცხოველები”, რომელიც ისევე, როგორც სხვა ორი წიგნი, მთლიანად ავტობიოგრაფიული ელემენტებითაა გაჯერებული. თხრობის დინამიური მანერა, დახვეწილი იუმორი, თვითირონია და არაგამაღიზიანებელი სენტიმენტურობა… ეს ყველაფერი კარგად საკითხავ ლიტერატურად ხდის მას.

    თამო ხოსიტაშვილი ”ლეგენდა ბობ მარლი”, თბილისი, ”სიესტა”, 2010

    იამაიკელი შემსრულებელი და კომპოზიტორი ბობ მარლი მუსიკალური სამყაროს ერთ-ერთი გიგანტია, მუსიკალური ჟანრი ”რეგი” ბობ მარლის გარეშე, უბრალოდ, წარმოუდგენელია. 70-იან წლებში მის მუსიკას მძაფრი სოციალური და პოლიტიკური დატვირთვა ენიჭებოდა. ის ერთ-ერთი პირველი იყო, ვინც შავკანიანების ჩაგვრის წინააღმდეგ იბრძოდა. ”ჩემი მუსიკა მუდამ იარსებებს. ალბათ უხერხულია ჩემგან ამაზე საუბარი, მაგრამ ეს ფაქტია – ჩემი მუსიკა მარადიულია!” ეს ბობ მარლის სიტყვებია, რომლითაც მან თავისი შემოქმედება აღწერა და რომელიც თამო ხოსიტაშვილის ბიოგრაფიულ წიგნს ”ლეგენდა ბობ მარლი” ერთვის. ბობ მარლის თაყვანისმცელებისატვის ეს წიგნი ძალიან დიდი შენაძენი იქნება, მათ საშუალება აქვთ, მშობლიურ ენაზე წაიკითხონ თავიანთი კერპის ბიოგრაფიული დეტალები, მსხვილმან-წვრილმანები.

    © „ლიტერატურაცხელი შოკოლადი

  • პოეზია

    გივი ალხაზიშვილი – ლექსები


    ხსოვნა უჩარჩოო

    ვწრუპავთ ჩაის – დროსთან ერთად,

    მომავალი მოდის

    და ქრება ჩაის ორთქლივით.

    დროს გავყავართ

    და ვსაუბრობთ წარსულზე,

    როგორც ყოფილ აწმყოზე.

    ……..

    მერე ვიღაც მაწვდის ანგარიშს –

    ერთ პერსონაზე

    და მე მიკვირს,

    რომ ის იყო და არა იყო

    და ვსაუბრობდით;

    უჩინმაჩინის ქუდი ეხურა

    და მას სხვები ვეღარ ამჩნევდნენ…

    იგი ასეთი გამჭვირვალე და სიფრიფანა

    ჰაერივით იყო ჰაერში,

    ახლაც რომ ვსუნთქავ ნაწვიმარ ბაღში

    და ყვავილის მზერა მეცნობა

    და ზღვის ფშვინვა,

    მეგობარივით მეგულება გულისყურში,

    უჩარჩოო ხსოვნის სიღრმეში,

    შენს სიჩუმეში, ამ სიტყვებში,

    ახლა რომ ვფიქრობ შენს გასაგონად.

    2. 10. 2010 წ.


    შეგრძნების კვალი

    ივლისის ეპისტოლე

    გადამავიწყდა..

    მახსოვს მხოლოდ შეგრძნების კვალი,

    ცვილის გული, სხვა არაფერი..

    არ ისურვა, სიტყვებს თავი არ შეაფარა..

    სჯობს, არ ვიცოდე,

    მხოლოდ ვგრძნობდე

    გაურკვევლობის სუნთქვაში როგორ იბადებიან

    სხვა დღეები და ღამეები

    და გაქცევაზე თვალი უჭირავთ.

    …იგი მოვა, ვინც, ოდესღაც,

    თავის ხელის ჩრდილში დამმალა.

    გაქრა ივნისი, წაიყოლა თიბათვის სუნთქვა,

    მისი სხეულის ფრაგმენტები ჩემში ჩატოვა-

    ცაცხვის, თივის და ბავშვობის სუნი,

    მაგრამ რა მითხრა ვეღარ ვიხსენებ..

    მხოლოდ კონტური, შეგრძნების კვალი –

    ზოგჯერ სისხლში რომ წაიმღერებს

    და ქარს ინატრებს,

    მუდამ ქარის მომლოდინე ქარის წისქვილი,

    თუმცა ისედაც იფქვება დრო,

    ისედაც ცრიან წელიწადებს,

    ისედაც ზელენ

    და ისედაც მზე გადმოდის ოქროს ვარცლიდან,

    და ისედაც აცხობენ გულში ჩაკრულ სურვილებს.

    ისეთნაირად მომენატრე,

    ახლა შენში ჩაკარგვა მინდა და ზღვის ფშვინვაში

    მილიონების სუნთქვას ვპოულობ

    და შენც იქ გეძებ, სახლში, რომელიც სუნთქვით აშენეს.

    ქარი სულია, არავინ იცის, საიდან მოდის და საით მიდის…

    …და უკვე დროა, ავწიოთ ფრთები განთიადისა,

    რომ შევეგებოთ პირქარს ქარის წისქვილებივით

    და ამ უნდობარ საუკუნეში

    კიდევ ერთხანს ვიქარწისქვილოთ,

    ვიქარწვიმოთ და გავიქარწყლოთ დარდი,

    ვიდრე დრო გაგვაქარწყლებს.

    2. 7. 2010 წ.

    არდადეგების გაგრძელება

    ფერადი ფანქრები,

    ობოლი ბავშვების ფიქრებში წათლილი:

    ყვითელი – მზის ლაქა,

    მწვანე და წითელი – ყანა და ყაყაჩო

    და ლურჯი… საღამოს ცასთან წათვლემილი,

    სხვა – წვერმოოქრული,

    მზეებს რომ დახატავს და სახლის სახურავს,

    აწოწილ საკვამურს, ზოზინა კვამლით

    ზეცას რომ აღრმავებს,

    სადაც ჩამალულა

    ყივილი უთვალავ მამლის.

    ზაფხულის ნიავი –

    ნანატრი გადია,

    გულში რომ ჩაგიკრავს და გეალერსება

    და შენში იღვიძებს უგამჭვირვალესი

    შეგრძნება ნაივის,

    რომ ისევ შენშია, რაც მუდამ მიმოდის;

    არც მაშინ იცოდი, რომ ეს დრო ჩაივლის –

    თვალებში არეკლილ სეზონის ბრწყინვით და

    უცნობი დუეტის მჭვრეტელი აივნით.

    მე ქარმა ხელახლა დამკარგა ფრანივით,

    ფრენს ფიქრი, ფუტკარი, ფრთები სიფრიფანა

    დაბზუის ყვავილებს, დაეძებს ნექტარს

    და არ მერცხვინება, დღემდე რომ ვეკუთნი

    შეყვარებულების საეჭვო სექტას.

    არავინ წასულა, ისევ აქ არიან,

    ჩემში განაგრძობენ სიცოცხლეს ესენი,

    ვცხოვრობ შვილიშვილის დახატულ სახლში და

    გარს მივლის ჩემივე დღეების მესერი.

    15. 7 2010 წ.

    მე ახლა შენზე წავიდარდე

    ა?

    ივლისის მეორე ეპისტოლე

    …შენ გამომძერწე დედის მუცელში…

    …ახლა ვარ უჩინარი სამარხივით,

    რომელზეც დადიან და არც იციან…

    და როცა არ დადიან ფიქრის დრო მისაკუთრებს,

    მზისა და მთვარის სანიშნით მომძებნა

    და კიდევ ცვალებად განწყობის აალებით,

    მე კი მეშინია გამჭოლი მზერის

    და ჩემში სიტყვებად ახელილ თვალების..

    მე ვდარდობ, როდესაც არ დადიან

    და მოწყენილობა მეუფლება;

    მაფიქრებს და მათი არმოსვლა,

    რაღაც მნიშვნელოვანს მეუბნება,

    რადგან, ორჭოფობა ყოველთვის,

    თან გასაგებია, თან გაუგებარი

    და ეს ხელისგული, თავი რომ ჩამოვდე –

    ხან ჩემი სახლია, ხან ჩვენი გემბანი….

    ყველა სულიერი საბრალოა,

    ვინც ფიქრს სატკივარზე ამახვილებს,

    მე ახლა შენზე წავიდარდე

    და სიტყვა თვალივით ამეხილა:

    ჩემი მომავალი შინ ბრუნდება

    უთვალავ-ღამე-დამეხილი.

    18. 7 2010 წ.

    სუნთქვის მიყურადება

    ივლისის მესამე ეპისტოლე

    …არსებობ ჩემში ნალურსმივით…

    . . . . .

    შენს ფიქრებს აწყობილს შავი ნონპარელით –

    ვიღაც აკვირდება სამყაროს ლუპიდან…

    როცა ოთახში შედიხარ ფეხაკრეფით,

    ნაბიჯთან ერთად

    კრეფ ხსოვნაში ჩამალულ ფიქრებს,

    თვალებით ამბობ, რასაც სიტყვა ვერ მოუძებნე,

    – უმწეობამ შეგატოვა

    შორისდებულის მოსაწყენ ხმოვნებს…

    ვის ელოდები?

    არც კი იცი, როდისღა მოვლენ..

    სულგანაბული უმზერ საბრალოს

    და შემკრთალი მიაყურადებ:

    სუნთქავს თუ არა?!

    დგახარ საწოლთან და ელოდები,

    სიცოცხლე როდის ამობურცავს ქათქათა ზეწარს

    და სუნთქვა როდის შეაღვიძებს ავადმყოფ ჰაერს..

    ჯერ ერთად სუნთქავთ წარსულს და აწმყოს,

    და ისევ ცდილობთ,

    რომ ეს სივრცე გამოიზოგოთ,

    აღსავსე ფიქრის და თვალების გამონაბოლქვით.

    ჯერ ერთად სუნთქავთ…

    შენი მზერა იქითკენ მიდის,

    სადაც არავინ აღარ არის,

    სულ აღარავინ

    და სიტყვას გულშიც ვეღარ გაივლებ,

    რადგან გული, შენ კი არა, სიჩუმეს უცემს.

    ძველი ტკივილი

    ნალურსმივით გამსჭვალავს ხსოვნას

    და ცის ლუპიდან ვიღაც გიყურებს…

    28. 7. 2010 წ.

    უშენო დრო…

    აგვისტოს ეპისტოლე

    დღეებს გამსჭვალულს უშენობით,

    როგორ ვუშველო,

    ვარ უშენოდ და უშენობის სივრცეს ვიშენებ,

    დუმილი ისე მისაკუთრებს,

    ლამის მიშვილოს,

    სიცარიელეს ვეღარ ვუძლებ თუ არ მიშველე.

    რაც თავს გადამხდა, რა ვიცოდი..

    მაგრამ აქ რომ ვარ –

    ვეძებ გასაქცევს,

    ვირტუალურ დროში ვსახლდები…

    რა მწარე იყო უეცარი შენი გაქრობა

    და მყისიერადDგამოცლილი ყველა საყრდენი.

    არაფერია, არაფერი,

    სულ არაფერი

    და არაფერშიც შენს საძებნად შევეხეტები,

    გამჭვირვალეა ხელისგული,

    რომ ავიფარე

    თვალზე და ახლა

    ყველაფრიდან შენ იხედები..

    7. 8. 2010 წ.

    გაღიმება

    აქ ხარ…

    სიტყვაში ვგრძნობ შენს ყოფნას…

    და აქედან

    გზას რომ გაჰყურებ,

    რომელიც უკვე გაიარე

    და შინ დაბრუნდი,

    რომ ეს ტექსტი წაგეკითხა

    და უსიტყვო სიცარიელე

    შეგევსო შენი გაღიმებით –

    იმ სურათიდან,

    სადაც ჩვენ ვსხედვართ შვილებთან ერთად

    და ჩარჩოში აღარ ვბერდებით.

    11. 8, 2010 წ.

    შეღამებისა

    სექტემბრის ეპისტოლე

    სიჩუმე ჩემი თვალებია…

    ამ სიჩუმეში,

    ისევ ამოდის დარდის ეკალი..

    ერთი ტემბრი გვაქვს მე და სექტემბერს

    და შემოდგომა

    შენს მაგივრად მომდევს ხელკავით.

    მხოლოდ ხსოვნა ვარ,

    მაგრამ ხსოვნაში ობლის კივილი

    დარჩა იმ დროის ობელისკივით…

    შეჩვეული ვარ ეკლიან ბალიშს

    და ფიქრის ისე გამოზოგვას,

    რომ არ დამთავრდეს..

    გადის დღე-ღამე შორიახლოს,

    ისევ უჩემოდ,

    იქნებ სექტემბრის აჩქროლება

    მეყოს ზამთრამდე.

    საგნები ისე დამიახლოვდნენ,

    ნათითურების ამბებს მიმხელენ.

    შენ ეს მუსიკა ვერ დაგამწუხრებს,

    აღარ მოუსმენ ბგერებს სევდიანს,

    რაც გულში გაკრთა, თვალსაც ანათებს,

    ანარეკლია ან სევადაა…

    /ლიფსიტასავით ხტის მაჯისცემა,

    ის ავადაა…/

    სარეცხის თოკზე შავი ხალათი

    მოირგო ქარმა და ამოიცვა..

    შედედდა ბინდი შეღამებისა,

    კრთება გიშერი, უფრო მოცვია..

    უბერავს ქარი, ქარი სულია

    და ყოველივე ქარმა მოიცვა;

    მე ორიოდე სიტყვაც მეყოფა,

    შენი ბაგიდან თუ ჩამოცვივა…

    2. 9. 2010 წ.

    გახედვა ხვალისკენგახედვა

    სექტემბრის მეორე ეპისტოლე

    სად ხარ,

    როცა აქ აღარ ხარ,

    როცა გულშიც ვეღარ გპოულობ

    და თუ გული გამელია ან გამიწყალდა,

    შენს ხსენებაზე რად მეკუმშება?!

    ჩემი ლოდინი სიჩუმეში ჩამოიმარცვლა

    და მწიფს დუმილის თავთავები

    და თავისთავად შენში ვეძებ თავშესაფარს

    და ვერ გპოულობ…

    იქით ჯერ კიდევ ხალისობენ

    და მკერდსავსე ღამის ფშვინვა ვერ მოიბეზრეს,

    სადაც ჩემს წარსულს აგრძელებენ

    და მზე და მთვარე

    ადი-ჩამოდის ზეცის კიბეზე.

    თვალს ავარიდებ მათ –

    ერთმანეთს რომ დაეძებენ

    ხელებით, კოცნით, სუნთქვის სიხშირით

    და წუთის სიღრმეს მოღიღინე სისხლი ირეკლავს.

    მიკვირს,

    ისევ აქეთ დავრჩი,

    ამ ბავშვთან ერთად,

    ხმას რომ აყოლებს უნებურ მოტივს

    და მის გამზრდელად ვიგულისხმები,

    ჩვენ გვინაწილებს სახლის სიჩუმე

    და საათიდან ამომხტარი გუგულის ხმები,

    რომ ხვალინდელი გადღევანდელდა

    უმიზეზო და შეურისხველი…

    11. 9. 2010 წ.

    © „ლიტერატურაცხელი შოკოლადი

  • AUDIO,  ახალი წიგნები,  რეცენზია

    მალხაზ ხარბედია – შოთა იათაშვილის «დალაგება»

    წელს პოეტ შოთა იათაშვილის ესეების სრული კრებული გამოვიდა, წიგნს «დალაგება» ჰქვია და იგი ავტორის მიერ უკანასკნელი 13 წლის მანძილზე დაწერილ ესეებს მოიცავს.

    «შოთა იათაშვილზე გვაქვს საუბარი, შესანიშნავ ქართველ პოეტზე და როგორც აღმოჩნდა, ძალიან კარგ ესეისტზეც, ადამიანზე, რომელიც ძალიან ზუსტ ესეებს წერს», ასე დაიწყო შოთა იათაშვილის ბოლო წიგნზე საუბარი პოეტმა და კრიტიკოსმა დავით ჩიხლაძემ. თავად შოთა იათაშვილიც პოეტი და კრიტიკოსია, ყოველ შემთხვევაში, ამ წიგნმა გვაჩვენა, რომ ათზე მეტი პოეტური და პროზაული კრებულის ავტორს ჭკვიანური ესეების წერაც შეუძლია.
    აქამდე მან ეს არაერთხელ დაამტკიცა. ბოლო 13 წლის მანძილზე ლიტერატურულ პერიოდიკაში გამოქვეყნებულმა წერილებმა გვაჩვენა, რომ მთელი ამ დროის განმავლობაში შოთა იათაშვილი გამუდმებით ცდილობდა ფორმაში ყოფილიყო. ეს წერილები სხვადასხვა დროს დაიბეჭდა სხვადასხვა გამოცემაში: «ალტერნატივა», «არილი», «ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი», «7 დღე», «ახალი ვერსია», გაზეთ «24 საათის» ლიტერატურული დამატებები, «წიგნები» და «ლიტერატურა», კრებულში შევიდა ასევე წინასიტყვაობები, სტატიები კრებულებიდან:
    «ეს ძირითადად გამოხმაურებებია იმ მოვლენებზე, რაც შოთას გარშემო ხდებოდა: წიგნის გამოსვლა, გარკვეული მიმართულების გაჩენა და ა.შ. მაგალითად ჩემს შემთხვევაში იგი განიხილავდა ჩემს ლექსებს ჩემი წიგნის გამოსვლის ფაქტთან დაკავშირებით. ანუ შოთა მაინც კულტურულ კონტექსტს იღებს და არა წმინდა პოეტიკურ საკითხებს, თუმცა ამასაც ეხება ლაკონურად, გასაგებად, მკითხველისთვის უფრო მარტივად მისაღები, არასამეცნიერო ენით».
    წიგნს შესავალი უძღვის, რომელსაც მახვილგონივრული სათაური აქვს, «როგორ ვალაგებდი», და იგი, რა თქმა უნდა, პაროდიულად გვახსენებს მსოფლიო თუ ქართულ ლიტერატურაში ცნობილ აურება ესეს, საერთო სათაურით, «როგორ ვწერ». შოთა წერაზე არ ამახვილებს ყურადღებას, იგი წიგნის აგების, მისი დალაგების პროცესზე გვიყვება და ჟანრულადაც მიჯნავს წერილებს: რეცენზიები, ანალიტიკური სტატიები, სვეტები, პორტრეტები… წინასიტყვაობაში შოთა საკუთარ თავზეც საუბრობს, იგი მესამე პირში გველაპარაკება ესეისტ იათაშვილზე: «მთელი ამ დალაგებების შემდეგ თქვენს წინაშე იქნება ის შოთა იათაშვილი, რომელიც დიდი ხანია აქტიურადაა ჩართული ლიტერატურულ პროცესში, აკვირდება მას როგორც მწერალი და როგორც რედაქტორი, სულმუდამ იცვლება და სულმუდამ ცდილობს თავისი ოდესღაც დალაგებული აზრები შეამოწმოს და გადაალაგოს».
    შოთა ნამდვილად გამონაკლისია თანამედროვე ქართველ მწერლებს შორის. იგი იმ იშვიათი ავტორების რიცხვს მიეკუთვნება, ვისაც კარგი ესეს წერა ეხერხება. ამგვარ დეფიციტზე დათო ჩიხლაძეც საუბრობს:
    «ეს არის უფრო ესეისტიკა, მკითხველისთვის შედარებით გასაგები ჟანრი და მე ვფიქრობ ამის დეფიციტი მართლაც არის. მართლა ძნელია რიგითი მკითხველისთვის, რომელსაც უყვარს ბელეტრისტიკა, პოეზია და ა.შ. დაჯდეს და იკითხოს სამეცნიერო კვლევები სემიოტიკაზე და ლიტერატურის თეორიაში. ამ შემთხვევაში ესე მართლაც ძალიან კარგი ხიდია, როდესაც პოეტი იღებს ასეთ ფუნქციას თავის თავზე და იმ სილამაზეს, რაც შეიძლება პოეტიკას გააჩნდეს, გასაგები ენით გადასცემს მკითხველს».
    ადრე მეც არაერთხელ დამიწერია იმის შესახებ, რომ პოეტები და პროზაიკოსები ვერ წერენ ერთმანეთის შესახებ, ზოგს კულტურა არ ჰყოფნის, ზოგს ნიჭი, ზოგს სურვილი არა აქვს, სხვებს კი ეზარებათ, არადა ძალიან საინტერესო იქნებოდა მწერლის მიერ დანახული მწერალი. შოთას კრებული სწორედ ამით გამოირჩევა, აქ იგი თავის აზრებს გვიზიარებს, ეგნატე ნინოშვილზე, მიხეილ ჯავახიშვილზე, არჩილ სულაკაურზე, აქ არის წერილები გურამ რჩეულიშვილზე და ერლომ ახვლედიანზე, ოთარ ჭილაძეზე, ნაირა გელაშვილზე, ანდრო ბუაჩიძეზე, ზაზა თვარაძეზე, კარლო კაჭარავაზე. აქ არიან ძველი, საშუალო და ახალი თაობის მწერლები, XIX საუკუნიდან მოყოლებული «ვარდისფერი ავტობუსის» ჯგუფის ჩათვლით.
    შოთას საპროგრამო ესედ მიმაჩნია მისი 10 წლის წინანდელი პასუხები «არილის» ანკეტაზე, სადაც მან თავის თაობას «გაცვეთილი თაობა» უწოდა. იგი სხვა თაობებსაც ახსენებს, გაბრაზებულებს, გატეხილებს, დაკარგულებს და ა.შ. შემდეგ კი ამბობს: «გაბრაზებუყლი შეიძლება დაამშვიდო, გატეხილი შეიძლება შეაწებო, დაკარგული იპოვო, მაგრამ გაცვეთილს ვერარაფერს უშველი. გაცვეთილი ისეთი რამაა, რაც შეიძლება კიდევ ძალიან დიდხანს ვარგისი იყოს, მაგრამ ძველი თვისებები, სიმტკიცე, სიხასხასე არარასდროს დაუბრუნდება. ეს გაცვეთილობა კი გამოიწვია ფსიქოლოგიური, მორალური, ფიზიკური ხასიათის იმ დაძაბულობებმა, რომელიც წლების განმავლობაში გრძელდებოდა და რომელსაც საბჭოურ სკოლაში გაზრდილი ბავშვები არასაბჭოურ ადამიანებად უნდა ჩამოეყალიბებინა. ბევრმა ეს მაინც ვერ შეძლო და კვაზისაბჭოურ ადამიანად დარჩა, ხოლო ვინც შეძლო, ეს ძლიერი «ცვეთის» ხანჯზე მოახერხა».
    ამ სიტყვებში დიდი სევდაცაა და მწარე სიმართლეც, თუმცა ეს სიტყვები, როგორც ჩანს, უკვე აღარ ვრცელდება თავად შოთა იათაშვილზე. მისი წიგნის, «დალაგების» წაკითხვის შემდეგ ნამდვილად ვერ იფიქრებ, რომ ავტორს განსჯისა და კრიტიკის კბილანები გაუცვდა.
    © radiotavisupleba.ge

  • AUDIO,  ახალი წიგნები,  რეცენზია

    მალხაზ ხარბედია – მიხეილ ჯავახიშვილი – 130

    წლევანდელი წელი XX საუკუნის ორი ყველაზე გამორჩეული ქართველი პროზაიკოსის, ნიკო ლორთქიფანიძისა და მიხეილ ჯავახიშვილის საიუბილეო წელია. მათი დაბადებიდან 130 წელი გავიდა. ამჯერად გადაცემა “ბიბლიოთეკა” მიხეილ ჯავახიშვილის შესახებ მოგვითხრობს:

    რამდენიმე თვეში ნიკო ლორთქიფანიძისა და მიხეილ ჯავახიშვილის დაბადებიდან 130 წელი შესრულდება. ამის მიუხედავად, ორივე მწერლის იუბილე ლიტერატურის ინსტიტუტმა უკვე აღნიშნა სამეცნიერო კონფერენციით. ახლა ჩვენი ჯერია, სექტემბრამდე და ნოემბრამდე (სწორედ ამ თვეებში უწევს იუბილეები) კი იქნებ სხვებსაც გაახსენდეთ ეს ორი შესანიშნავი მწერალი.
    ამჯერად მიხეილ ჯავახიშვილის პროზაზე ვისაუბროთ.
    ეს მწერალი, ისევე როგორც ბევრმა ჩემმა თანატოლმა, წიგნამდე სპექტაკლით გავიცანი. კარგად მახსოვს თემურ ჩხეიძის ტელესპექტაკლი “ჯაყოს ხიზნები”, რომელმაც თავისი სიმკაცრით, ალბათ მიხეილ ჯავახიშვილის ეფექტი გაიმეორა და დიდხანს ალაპარაკა ქართული საზოგადოება. თავად წიგნი მოგვიანებით წავიკითხე, შემდეგ დანარჩენი ნაწარმოებების ჯერი დადგა, ბოლო რაღაცეები კი აგერ, შარშან წავიკითხე მიხეილ ჯავახიშვილისა. ესაა მწერალი, რომელიც არაერთხელ გადამიკითხია, ავტორი, რომელსაც ყველა თავისებურად აღიქვამს, უყვარს ან ტკბება მისი ოსტატობით. მწერალი ბესო სოლომანაშვილი ერთ-ერთი მათგანია, თუმცა ყველა სხვა მკითხველისგან განსხვავებით, მისი დამოკიდებულება მაინც განსაკუთრებულია:
    “ჩემი პირადი დამოკიდებულება მიხეილ ჯავახიშვილისადმი, შეიძლება ითქვას, ბავშვობიდანვე ჩამოყალიბდა, ლამის დაბადებიდან, რადგან მე იმ ეზოში დავიბადე და იმ სახლში ვარ გაზრდილი, ელბაქიძეზე, საიდანაც მიხეილ ჯავახიშვილი წაიყვანეს 1937 წლის 14 აგვისტოს. თან 14 აგვისტო ჩემი დაბადების დღეცაა და შემდეგ და შემდეგ, გახსოვთ ალბათ, კომუნისტების დროს მხოლოდ “არსენა მარაბდელი” იყო სასკოლო ლიტერატურაში, და რატომღაც სულ პატარობიდანვე დავიწყე მიხეილ ჯავახიშვილის კითხვა. ალბათ იმიტომ, რომ იმ ეზოში ვიყავი გაზრდილი და ლეგენდასავით იყო. სამეზობლოში იყო უცნაური დამოკიდებულება იმ სახლისადმი, რადგან, მიხეილ ჯავახიშვილი მართლაც უდიდესი პიროვნება იყო არამარტო ქართული ლიტერატურისათვის, არამედ მთელი ქართული საზოგადოებისთვისაც”.
    მიხეილ ჯავახიშვილი თაობის ალბათ ყველაზე გამორჩეული მწერალი იყო. მან, შეიძლება ითქვას, სახე მისცა ქართულ XX საუკუნეს, თავისი რომანებით, მოთხრობებით და რაც მთავარია, თავისი ტრაგიკული ბედით. იგი უდიდესი ოსტატი იყო, შესანიშნავი მთხრობელი, მწერალი, რომელიც თითოეულ სიტყვაზე მუშაობდა და წლების მანძილზე აგროვებდა მასალას რომანებისთვის. ამაში ქართველი მკითხველი რამდენიმე წლის წინ კიდევ ერთხელ დარწმუნდა, როდესაც მისი 500 გვერდიანი “უბის წიგნაკები” გამოიცა.
    “მე მხიბლავს მიხეილ ჯავახიშვილის ნაწერები იმ თვალსაზრისით, რომ ეს არის მწერალი, რომელიც არ კეკლუცობს ფორმით, რომელიც თავს არ გახვევს თხრობის მანერას, ის უბრალოდ გიყვება ამბავს და ამბავში გითრევს. მთელი მისი წერის მანერა საოცარი რიტმით ხასიათდება და აქ ყველაფერი საპირისპირო ემოციებითაა ერთმანეთთან დაკავშირებული. თუკი ერთი წინადადება კომიზმითაა სავსე, შემდეგ წინანდადებაში ყველაფერი ტრაგიზმითაა გაჯერებული”.
    მისი ყოველი ახალი ნაწარმოები სრულიად განსხვავდებოდა ხოლმე წინამორბედისგან, თითოეული რომანით იგი თითქოს რაღაც მნიშვნელოვან ეტაპს ამთავრებდა ქართული ლიტერატურის ისტორიაში და ახალს იწყებდა: “ასეთი ჟანრობრივი მრავალფეროვნება ალბათ არც ერთ მწერალს არ ჰქონია. მას შეეძლო ჯერ დაეწერა, ვთქვათ, “თეთრი საყელო”, უშველებელი ფილოსოფიური ტილო და უცებ შეექმნა “გივი შადური”, დაეწერა “ჯაყოს ხიზნები”, ამხელა ტკივილით გაჯერებული ნაწარმოები და “კვაჭი კვაჭანტირაძე, ასე ვთქვათ, ავანტიურისტული რომანი”.
    ეს “ავანტურისტული რომანი” ბოლო რამდენიმე წელია ჩემი საყვარელი ქართული რომანია. იყო დრო, როცა “ჯაყოზე” მეტს ვფიქრობდი ხოლმე, ახლა კი, როგორც ვატყობ, “კვაჭი კვაჭანტირაძის” პერიოდი მაქვს, ამიტომ ორი სიტყვით ამ რომანსაც გავიხსენებ.
    კვაჭი კვაჭანტირაძე ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე ცოცხალი პერსონაჟია ქართული ლიტერატურის ისტორიაში. ავტორმა მას ასეთი ფორმულა გამოუძებნა – “არც მარჯვნივ, არც მარცხნივ… არც აქეთ, არც იქით… შენც მინდიხარ, ისიც მიყვარს…” შესაბამისად, კვაჭის ფეხი ხან მარცხენა ბანაკში ედგა, ხან მარჯვენაში, ხან “ჭკუიანთან ჭკუიანი იყო, დინჯთან – დინჯი… მხიარულთან – მხიარული, ძლიერთან – მორჩილი, პირმოთნე, ქლესა, თავაზიანი და მოღიმარე“, ხან კი სუსტთან კადნიერდებოდა და თავხედდებოდა, მუხას ლერწმად უხვდებოდა და ლერწამს მუხად, რკინასთან – ბამბა იყო და ბამბასთან – რკინა. ზოგჯერ სუსხს აისახავდა ხოლმე კვაჭიკო სახეზე, ხან კი “გულმოსალოკი ღიმილით” მოინადირებდა მსხვერპლს, დატკბებოდა შაქარსავით. მოკლედ რამდენიმე ასეული გვერდის მანძილზე კვაჭის ყველაფერი მოასწრებინა ავტორმა, რა არ აგემა, როგორი საქმეები არ გააჩარხინა და რა ქარ-ცეცხლში არ გამოატარა. წინანდელი კვაჭი ყოველ 50 გვერდში ერთხელ კვდება ხოლმე და მისგან ახალი კვაჭი იშვება, უცნობი და ახალი, თამამი და უდრეკი, გულადი და შეუპოვარი… ასეა მთელი რომანის განმავლობაში, სანამ კვაჭი სტამბულში არ წავა და ლიზა ხანუმის საროსკიპოში არ მოიკიდებს ფეხს. კვაჭი იქ ნახავს ბოლო ნავსაყუდელს, მეძავებთან, მოირებივით რომ ესევიან გარს და მისი ჭრელი გულიც კვნესას იწყებს ამ ორმოში. თუმცა კვაჭი ბოლო სიტყვასაც გვიტოვებს. ეს სიტყვა ჩვენს პატარა სამშობლოს შეეხება და იგი ქვეყნის ერთიანობის იდეას სევდითა და მწარე ირონიით ასველებს.
    “რა არის დიდი საქართველო? ბათომში რომ თავი მისდო დასაძინებლად, ფეხები ქიზიყს უნდა მიაბჯინო; სოხუმში რომ ცხვირი დააცემინო, სიღნაღიდან იძახიან: “ხეირიო”, ქუთაისში ლაითაძესთან ან ერემოსთან დანიელა ურიამ რომ “მრავალჟამიერ” დაიწყოს, ყაზბეგიდან ბანს ეტყვიან, ხოლო თელავიდან დედას ლევანა “მადლობელს” შემოსძახებს… მყრალი ხელსახოცი რომ იპოვნო, მთელი საქართველო მორბის ყვირილით, ჩემია! წილი დამდეო”
    მიხეილ ჯავახიშვილმა ამაზე გაცილებით უფრო მწარე რაღაცეებიც თქვა ჩვენს ქვეყანაზე, იგი ბზარავდა და რაც მთავარია, დღემდე ბზარავს მოდუნებული ქართველების გულებს. სწორედ ამიტომ, მისი ნაწერები არასდროს იქცევა ტკბილ წარსულად და იგი ყოველი წაკითხვისას ახლებურ ზეგავლენას მოახდენს.
    © radiotavisupleba.ge

  • AUDIO,  ახალი წიგნები,  რეცენზია

    მალხაზ ხარბედია – მთელი შუამდინარეთი ორ წიგნად

    პოეზიის, განსაკუთრებულად კი უძველესი პოეზიის მოყვარულებმა სულ ახლახანს კარგი საჩუქარი მიიღეს. გამომცემლობა “მემკვიდრეობამ” ორ წიგნად, სრულად გამოსცა ზურაბ კიკნაძის მიერ შუმერული და აქადური ენებიდან გადმოქართულებული “გილგამეშიანი” და “ძველი შუამდინარული პოეზია”.

    დაახლოებით 8-ე კლასიდან მოყოლებული, ძალიან ვიყავი დაინტერესებული ძველი აღმოსავლეთის ისტორიით. გაბმით ვკითხულობდი ყველაფერს, რასაც კი ოდნავი კავშირი მაინც ჰქონდა ამ მხარესთან და მსოფლიო ისტორიის ამ პერიოდთან. ვკითხულობდი გიორგი მელიქიშვილის, გრიგოლ გიორგაძის, ნანა ხაზარაძის, იგორ დიაკონოვის და სხვათა ნაშრომებს. მალე ზურაბ კიკნაძის “შუამდინარული მითოლოგიაც” აღმოვაჩინე, მანამდე კი, როგორც იტყვიან, ერთი ამოსუნთქვით ჩავიკითხე ჯერ 60-იანებში გამოცემული “გილგამეში”, შემდეგ კი ზურაბ კიკნაძისვე თარგმნილი “თამუზის სიზმარი”, ძველი შუამდინარული პოეზიის მცირე ანთოლოგია. დღეს ეს ორი მომცრო წიგნი შეიძლება ვერც კი იცნოთ, ისეა შევსებული და დამშვენებული ახალი ტექსტებითა და ახალი წინასიტყვაობებით, კომენტარებითა და საძიებლებით, სწორედ ამიტომ შეიძლება ითქვას, რომ “გილგამეშიანი” და “ძველი შუამდინარული პოეზია”, რომელიც სულ ახლახანს გამოვიდა, ძველი წიგნების გამეორება კი არა, ახალი, XXI საუკუნიდან დანახული ძველი სამყაროს პოეზიაა, სამყაროსი, რომლის სიყვარულსა და ცოდნასაც ზურაბ კიკნაძე ძალიან დიდი ხანია დაატარებს და სხვებსაც უზიარებს:
    “ჩემი ინტერესი ამ ეპოსისადმი ცოტა შორიდან დაიწყო. ვიცოდი, რა თქმა უნდა, რომ ქართულად იყო ნათარგმნი “გილგამეშის ეპოსი”, მიხაკო წერეთლის მიერ და ეს წიგნი კონსტანტინოპოლში გამოიცა, 20-იან წლებში, უფრო ადრეც, მან ასირიოლოგიის კათდრა დაარსა საქართველოში. შემდეგ მოუხდა წასვლა ქვეყნიდან და გზად, კონსტანტინოპოლში, კათოლიკეთა სავანეში გამოსცა ეს წიგნი, რომელიც იშვიათობა იყო. ერთი ეკზემპლარი ინახებოდა და ახლაც ინახება თბილისში. შემდეგ ვნახე ფოტოტიპიური გამოცემაც.“
    მხოლოდ იმ ერთი წიგნის ერთ ეკზემპლართან ურთიერთობა დიდხანს არ გაგრძელებულა, ზურაბ კიკნაძემ სულ მალე გადაწყვიტა უშუალოდ გაცნობოდა ამ სამყაროს:
    “და შემდეგ, როდესაც მე დავამთავრე უნივერსიტეტი, რატომღაც გაიხსნა ასპირანტურა შუმერულ ენაში და ლიტერატურაში. საკვირველი ის იყო, რომ არავინ არ იყო სპეციალისტი. ერთი წელი აქ ვიყავი, აქადურს გავდიოდი და შემდეგ მომიხდა ლენინგრადში წასვლა და იქ გავიცანი დიანოკოვი, რომელმაც სწორედ იმ ხანებში თარგმნა რუსულად “გილგამეშის ეპოსი” დაწაიკითხა კიდეც მწერალთა სახლში”.
    “გილგამეშიანით” მსოფლიო ლიტერატურა იწყება, იწყება ეპიკური აზროვნებისა და ლიტერატურული მოტივების ისტორია, აქ გაჩნდა პირველად სიყვარულის, ძიების, დანაკლისის, გლოვის, მეგობრობის იდეები. სწორედ ამ საერთო-ეპიკური “ინტერესების” გამო იყო, რომ ხშირად გილგამეშიდან იწყებდნენ “ვეფხისტყაოსანსაც”:
    “ინტერესი ეპოსისადმი მე მქონდა ვეფხისტყაოსანთან დაკავშირებით და სწორედ ამ ინტერესით შევუდექი “გილგამეშიანის” შესწავლას. რაღაც პარალელები ყოველთვის იყო, ამაზე ლაპარაკობდნენ ჯერ მიხაკო წერეთელი, შემდეგ ტიტე მარგველაშვილი, გივი მარგველაშვილის მამა, მასაც ჰქონდა სტატია ინგლისურ ენაზე დაწერილი “გეორგიკაში”. შემდეგ აღარავის გაუგრძელებია ამ მიმართულებით კვლევა… ტიპოლოგიური მსგავსება არის რა თქმა უნდა, მოტივებში არის თანხვედრები, მაგრამ ისე ლაპარაკი, რომ თითქოს შიდა დინებით რაღაც გავლენა ჰქონოდა ამ ეპოსს ქართულ სინამდვილეში, არ დასტურდება, ისევე, როგორც, შუმერულისა და ქართულის ნათესაობა”.
    შუმერული და ქართული ენის ნათესაობის ისტორია ბოლო დროს სულ უფრო სევდიან და კარიკატურულ სახეს იღებს, ამიტომ ამ თემაზე აქ აღარ შევჩერდები, სჯობს ისევ შუმერულისა და აქადურის ურთერთობებზე ვისაუბროთ:
    “ეს არის შუმერული წარმოშობის, როგორც გმირი, ასევე იდეა – რომ ადამიანი არის მარადიული ცხოვრების მაძიებელი და ა.შ. მაგრამ იქ, შუმერულ ტექსტებში ეს არის ცალკეული სიმღერები, რომლებიც შემდეგ აქადელებმა გააერთიანეს და ეპოსი შექმნეს მისგან, იმათ კი ეპოსი არ დაერქმეოდათ. საინტერესო ისაა, რომ შუამდინარული კულტურა დაფუძნებულია ორ ენაზე, ორ სრულიად განსხვავებულ ენაზე. ერთი არის შუმერული, აგლუტინაციური ენა, რომლის მონათესავეც დღევანდელ მსოფლიოში არ არსებობს და არც მაშინ არსებობდა, ხოლო აქადური სემიტური ენაა, რომლის განშტოებები დღესაც ფართოდაა გავრცელებული – არაბულიც, ებრაულიც, სხვა არამეული ენები”.
    ზურაბ კიკნაძე იმაზეც წერს და საუბრობს ხოლმე, თუ როგორ ურთიერთობდა ეს ორი, სრულიად განსხვავებული ენა და როგორ გავლენას ახდენდნენ ისინი ერთმანეთზე. საქმე ისაა, რომ პირველი თარგმანები სწორედ შუამდინარეთშია დადასტურებული, შუმერულიდან აქადურად თარგმნამ სათავე დაუდო თარგმანის იმ უზარმაზარ ტრადიციას, რომელიც ხშირ შემთხვევაში ენას ცვლის ხოლმე, ბიძგს აძლევს ახალ პროცესებს. შუამდინარეთში საკმაოდაა აღმოჩენილი დაფები, სადაც პწკარედული თარგმანებია ამოტვიფრული, პარალელური ტექსტები. სხვათა შორის, პარალელური ტექსტებით დაფარული ასეთი დაფები (უფრო სწორად, სტელები) საქართველოშიც არის აღმოჩენილი, ოღონდ, ცხადია, გაცილებით გვიანდელი ხანის.
    “ლექსიკონები იქმნებოდა, იქმნებოდა კომენტარები ტექსტებზე, ძველი სიტყვების განმარტებები, სინონიმები. ასერომ, ძალიან აღჭურვილი იყო ეს გამოცემები, ბიბლიოტეკებში იყო დაცული. სხვათა შორის, შუმერებში ჯერ კიდევ არ არსებობდა ავტორის ცნება. თუ სახელი გვხვდებოდა, ის სახელი გადამწერისა იყო ან ამ ტექსტის მომპოვებული. აქადურ ენაში კი შემოდის ავტორი”.
    რა თქმა უნდა, ეს ისეთი “ავტორი” ვერაა, როგორებადაც ძველ საბერძნეთში ჰესიოდე, არქილოქე ან ანაკრეონი იქცნენ, იგი უფრო “თავის გულსა და გონებაში გაატარებდა ღვთიურ გამოცხადებაში ნაკარნახევს”, მაგრამ ძველი ბერძენი პოეტებიც ხომ მუზებს მიმართავდნენ? მათზე გაცილებით თანამედროვე ავტორებიც ხომ “მედიუმობენ” ხოლმე? ჰოდა, ამიტომაც, იქნებ ბევრი არც არაფერი გვაშორებს ამ ერთი შეხედვით უშორეს ტექსტებსა და მათ ავტორებს.
    © radiotavisupleba.ge

  • AUDIO,  ახალი წიგნები,  რეცენზია

    მალხაზ ხარბედია – ოთარ ჭილაძის “ლექსები და პოემები”

    AUDIO
    გამომცემლობა “პეგასმა” ოთარ ჭილაძის ლექსებისა და პოემების სრული კრებული გამოსცა. წიგნი ოთარ ჭილაძის ძმამ, მწერალმა თამაზ ჭილაძემ შეადგინა და იგი კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროს მხარდაჭერით გამოვიდა.

    “მეც წავალ, ოღონდ ცოტაც მადროვეთ,
    ბარემ შევავსო ბოლო ფურცელიც
    და ამოვწურო ეს სიმარტოვე
    ეს ფორიაქი ამოუხსნელი.”
    ეს ოთარ ჭილაძის ერთ-ერთი უკანასკნელი ლექსია, 2007 წელს დაწერილი. ხმა მისმა ძმამ, მწერალმა თამაზ ჭილაძემ ჩაიწერა დიქტოფონზე. ოთარ ჭილაძის მიერ ასეთი რიტმით წაკითხული ლექსი მე არასდროს მომისმენია. ესაა ლექსი-გამოთხოვება, გამოთხოვება მარტოობასთან და ამოუხსნელ ფორიაქებთან, რითაც სავსე იყო პოეტის ცხოვრება. ოქტომბერში ერთი წელი შესრულდება ოთარ ჭილაძის გარდაცვალებიდან, წლევანდელ გაზაფხულზე კი მისი ლექსებისა და პოემების სრული კრებული ვიხილეთ ერთ წიგნად თავმოყრილი.
    კრებული ოთარ ჭილაძის სრულ პოეტურ მემკვიდრეობას მოიცავს, აქაა მისი პირველი კრებული “ძველი რვეული”, “მატარებლები და მგზავრები”, “თიხის ფირფიტები”, “გახსოვდეს სიცოცხლე”. პოემები – “დევებით სავსე ქუდი”, “რკინის საწოლი”, “სინათლის წელიწადი”. ამ წიგნში თვალის გადავლებითაც ჩანს XX საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული ქართველი პოეტის მიერ განვლილი გზა, ორი-სამი ლექსის წაკითხვისასაც მოისმის მისი განუმეორებელი ხმა.
    როდესაც ბატონი ოთარი გარდაიცვალა, მახსოვს სხვებთან ერთად, პოეტ შოთა იათაშვილსაც ვთხოვე პატარა წერილი დაეწერა მისი პოეზიის შესახებ. შოთამ, ჩემი აზრით ძალზე ზუსტად დაინახა თავისი უფროსი კოლეგა და დრევანდელ გადაცემაშიც, სწორედ მას ვთხოვე ორიდე სიტყვა ეთქვა მის შესახებ: “ყოველთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს ხოლმე პოეტის მიმართებას მკითხველტან, ანუ ვის ელაპარაკება პოეტი. არიან პოეტები, რომლებიც მთელ სამყაროს ელაპარაკებიან, როგორც ვთქვათ, უოლტ უიტმენი, მაგალითად მაიაკოვსკი ხალხის მასას ელაპარაკებოდა, თუმც ძალიან კარგად იცოდა კარგი მკითხველის გემოვნება, იყო ბარათაშვილი, რომელიც საკუთარ თავს ელაპარაკებოდა და ა.შ. ზოგი ღმერთს ელაპარაკება, ზოგი ეშმაკს… ოთარ ჭილაძე იყო პოეტი, რომელმაც უბრალოდ აირჩია მოსაუბრედ ერთი ადამიანი”.
    პოეტი თავადაც მარტო იყო, მისი ხმა მოისმოდა მარტოობიდან და მარტოობისთვის. მხოლოდ იგი იყო პასუხისმგებელი თავის სიტყვებზე და სწორედ ამიტომაც, წლების განმავლობაში ოთარ ჭილაძის ლექსის მთავარ ნიშნად სიზუსტე იქცა. გურამ ასათიანი, ერთ-ერთ წერილში სიბასრითაც ახასიათებდა მის პოეზიას, ზუსტი შეფასებაა, მხოლოდ ერთს დავამატებდი, ლირიურ გამჭრიახობას, მარტოობით შობილ სიცხადეს.
    “რაღაცნაირად ინტიმური გარემო შექმნა, და ეს გარემო იმ პერიოდისთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, როდესაც ხალხს უკვე მობეზრებული ჰქონდა ის პოეზია, როდესაც მასობრივად ელაპარაკებოდნენ ადამიანებს და სადაც ინდივიდი არ იყო გამორჩეული. როდესაც ან პათოსი ბატონობდა, ან არტისტიზმი. ოთარ ჭილაძემ ეს ყველაფერი დაძლია და დაიწყო სულ სხვანაირი საუბარი მკითხველთან”.
    XX საუკუნის 50-60-იანი წლების გასაყარზე ოთარ ჭილაძე ძალზე ზუსტად გამოხატავდა თავის დროებას, იგი ახალი ლექსის, ახალი ხედვის მესაფუძვლედ იქცა: “ოთარ ჭილაძე ლექსებს ძირითადად სამოციან წლებში წერდა და ალბათ ბუნებრივიც იყო, რომ მისი ლექსები სამოციანი წლების ევროპულ ფილმებს, შავ-თეთრ ფილმებს ჰგავდა. აი დაახლოებით ისეთს, ანტონიონის “ღამე” რომ არის, ან “დაბნელება”. ჩუმი, ზანტი, დაძაბული კადრებით. ანდა კამერულ ფრანგულ ფილმებს. ფერადოვნება, სწრაფი რიტმი და მონტაჟური ეფექტები მისთვის უცხოა. მის ლექსებში არც ადამიანები დაჰქრიან, არც მანქანები და არც ლურჯა ცხენები”.
    გურამ ასათიანი “უცდომელი ხელით აგებულ შენობას” ადარებდა ოთარ ჭილაძის ნაწერებს. მისი პოეზია “ღრმად გააზრებული, ბოლომდე მომწიფებული ჩანაფიქრისა და უტყუარი შთაგონების ნაყოფია”, წერდა იგი. მასთან ვერ ნახავთ შემთხვევითობას, მიუხედავად იმისა, რომ მის ლექსებში ბევრია მოულოდნელობები. ეს მოულოდნელი პეტური სვლები საბოლოო ჯამში ყველაზე ზუსტი გამოსავალია ხოლმე ლექსისთვის და ლირიკული გმირისთვის.
    ოთარ ჭილაძის შესახებ უკვე ათწლეულებია კამათობენ ქართველი ლიტერატურათმცოდნეეები თუ მკითხველები. ნაწილისთვის იგი პოეტი იყო, ზოგი კი მხოლოდ მის პროზაულ ნიჭს აღიარებდა. ჩემი აზრით კი, ოთარ ჭილაძე ბოლომდე პოეტად დარჩა, სიზუსტისა და სიმკვეთრის პოეტად. ასეთი იყო იგი პროზაშიც, ამომწურავი, ძლიერი, თავდაჯერებული.
    შოთა იათაშვილი ოტარ ჭილაძის პროზაზე გადასვლას მისი აზროვნების მასშტაბების ზრდას უკავშირებს: “ხშირად ისმის კითხვა, მაინც ვინ იყო ოთარ ჭილაძე თავისი ბუნებით, პოეტი თუ პროზაიკოსი?! საკმაოდ რთული კითხვაა, მაგრამ პასუხი ამ შემთხვევაში იქნება ძალიან მარტივი: ის ძალიან ბუნებრივად მივიდა პოეზიიდან პროზამდე. მისი საუბარი ერთ მკითხველთან, ის ინტიმური საუბარი, რაღაცნაირად არათვითკმარი გახდა, როდესაც მისი აზროვნების მასშტაბები ნელ-ნელა გაიზარდა და აქედან გამომდინარე მისი საუბრის ფორმაც ამიტომაც შეიცვალა და ლექსი იქცა რომანად”.
    იმის მიუხედავად, რომ 70-იანი წლების დასაწყისიდან ოთარ ჭილაძემ რომანში იპოვა თავი, იგი სიცოცხლის ბოლომდე მაინც აგრძელებდა ლექსების წერას. მისთვის ყოველთვის უცხო იყო სტერეოტიპები, პოეტური კლიშეები, ლიტერატურულობა, ხმამაღალი ფიქრის მისეული მანერა კი არ ტოვებდა ადგილს პოეტური არტისტიზმისთვის.
    ოთარ ჭილაძის ლექსები დღეს ახალი მკითხველი სჭირდება, დაკვირვებული და თავისუფალი მკითხველი.
    © radiotavisupleba.ge

  • პროზა

    ლაშა ბუღაძე – ერთზე მეტი, ორზე ნაკლები

    სამსახურის საქმეებს საღამოს რვა საათისთვის მოვრჩი.
    როგორც ყოველთვის, ბოლო გავედი ოფისიდან. საწყობის გასაღები დარაჯს ჩავაბარე და ნაწვიმარ ქუჩაში გავტოპე.
    ციოდა. ქარს ღრუბლები მიმოეფანტა. ლამფიონები ცახცახით ირეკლებოდნენ წვიმისგან გამჭვირვალე ასფალტზე.
    კიდევ კარგი, მოვიფიქრე და სქელი პალტო ჩავიცვი, თორემ უეჭველად ამაკანკალებდა. მიუხედავად იმისა, რომ თითქმის ათი წუთი ვბერტყე აივანზე, მაინც ნაფტალინის სუნი უდიოდა – დღეს დილამდე ზედა თაროზე, ზამთრის ტანსაცმელში მქონდა შეკეცილი.
    არ მინდოდა სახლში წასვლა. Akille, ჩემი კატა, თავადაც მიაგნებდა საჭმელს, მე მხოლოდ შუაღამისკენ დამიწყებდა ძებნას.
    ნესტოებში საქაღალდეებზე დაფენილი მტვრის ნალექი მიღიტინებდა (დილიდან ტექსტების კორექტურით ვიყავი დაკავებული), ხოლო თმაში წინწკლებად მეყარა ჩვენი დირექტორის პირიდან რეკორდულად შორ მანძილზე გადმოტყორცნილი ჭვავის პურის ნამცეცემი (მაინცდამაინც მაშინ მიხმო უაზრო შენიშვნის მოსაცემად, როცა თავის დიეტურ სადილს მიირთმევდა), + ამას ჩემს პალტოში გამჯდარი ნაფტალინის სუნი… ხომ კარგია? თავად განსაჯეთ, რა დღეშიც ვიქნებოდი – ერთი სული მქონდა, როდის განვიყრიდი ჩემგან ამ სიბილწეს!
    საფულეში დღიურ დანაზოგზე ოდნავ მეტი მედო (ხელფასს ისე ვიზოგავ, დახარჯვას ვერ ვასწრებ თვიდან თვემდე), ძილამდე კი სრული ოთხი საათი დამრჩენოდა (ზუსტად შუაღამისას ვწვები, მას შემდეგ, რაც Akille-ს ვაპურებ), არ ვიცი, რატომ, მაგრამ არ მინდოდა, რომ ეს დღეც ჩვეულებრივად, ტელევიზორთან მიმჯდარს გამესრულებინა. გართობა მეწადა.
    გზაჯვარედინზე, შუქნიშანთან შევდექი. არ ვიცოდი, საით გამეწია.
    სახლში წასვლა თავიდანვე გამოირიცხა.
    საროსკიპოში?
    მანდ მხოლოდ თვის ბოლო ორშაბათს მივდიოდი ხოლმე. წინ კიდევ ათი დღე მქონდა.
    ჩემს უმცროს ძმასთან?
    მაშინ წინასწარ უნდა დამერეკა. ასე მოულოდნელად ვერ მივადგებოდი. მითუმეტეს, ცოლი ჰყავს ფეხმძიმედ.
    პიცერიაში, მდინარეზე?
    გემის რყევას ვერ გავუძლებდი. თანაც ციოდა.
    თურქულ აბანოში?
    კარგი იდეა იყო, შევთბებოდი, მაგრამ დაბანის შემდეგ ძველ საცვლებს ვერ ჩავიცვამდი, დილით უნდა მეფიქრა ამაზე, ახლები კი თან არ მქონდა.
    სხვა თუ არაფერი, ბოლოს და ბოლოს, ლუდის ყიდვა შემეძლო, მსუბუქად შეთრობა, Akille-ს გაღიზიანება და ყოფილ ცოლთან დარეკვა (ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში წევს, თუმცა ტელეფონთან მისვლას არავინ უკრძალავს). მასთან საუბარი ყველაზე მეტად მართობს. რაც არ უნდა მოვუყვე, ყველაფერს იჯერებს. მთელი სპექტაკლია. კარგად ვლაღობთ.
    ქარმა მძლავრად შემოუბერა. შევქანდი კიდეც. ხელი შუქნიშნის ბოძს წავავლე. გადაწყვეტილება უნდა მიმეღო.
    “ერთზე მეტი, ორზე ნაკლები!” – გამიელვა, უცებ, თავში.
    ღმერთო ჩემო, თავიდანვე როგორ არ გამახსენდა ეს მშვენიერი რესტორანი! ბოლოს ერთი თვის წინ ვიყავი და კარგადაც მოვილხინე მარტოხელა კაცის კვალობაზე – ენა არ გამიჩერებია.
    თურმე, ყველაზე მეტად სწორედ ამ რესტორანში მისვლა მჭირდებოდა.
    მართალია, ორი ავტობუსი უნდა გამომეცვალა, მაგრამ ერთი წუთითაც არ მიჭოჭმანია (ბოდიში მოიხადეთ, სამწლიანი სამგზავრო ბილეთი მქონდა ნაყიდი), უახლოესი გაჩერებისკენ გავიქეცი და პლასტმასის დაფაზე მიწერილი ავტობუსების მისვლა-მოსვლის განრიგი ჩავიკითხე: ჩემი ნომერი 21 წუთში მოვიდოდა.
    რესტორანი “ერთზე მეტი, ორზე ნაკლები” სამი წლის წინ გაეხსნათ და, თუ არ ვცდები, დღეს უკვე მეთერთმეტეჯერ ვესტუმრებოდი ამ უჩვეულო და უაღრესად სასიამოვნო დაწესებულებას. პირველ წელს ორი კვირით ადრე მაინც უნდა დაგეჯავშნა რიგში ადგილი – მთელი ქალაქი მანდ დადიოდა, ახლა კი წინასწარ გაუფრთხილებლადაც მშვიდად შეგეძლო მისვლა. ჩვენთან ხომ მხოლოდ ისაა მიმზიდველი, რაც ახალი და მოდურია.
    ამ რესტორნის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ყოველ მიზეზ გარეშე მისი პერსონალი გახლდათ. ზრდილი, განათლებული და კეთილგანწყობილი. სად შეაგროვეს ამდენი ბრწყინვალე ახალგაზრდა, ამდენი ღირსეული მოხუცი, დღემდე ვერ ამიხსნია. ერთი სიამოვნებაა მათთვის შეკვეთის მიცემა.
    ამჯერადაც, მივედი თუ არა, შვეიცარი დიდი ხნის ნაცნობივით შემომეგება.
    – მუსიე როსტომ, მობრძანდით! – შემომძახა გახარებულმა და ვეება კარი ორად გამოაღო (ორად მხოლოდ საპატიო სტუმრებისთვის ხსნიან კარს).
    პალტო, გეგონება, თოთო ბავშვი ყოფილიყოს, ფრთხილად, მოკრძალებით გამომართვა მეგარდერობემ და სპილენძის მონეტა მომცა. ესეც ჟესტია: ჩვეულებრივ ყავისფერ მონეტას აძლევენ მოსულებს, მე კი აგერ უკვე მეოთხე მოსვლაა სპილენძს მთავაზობენ.
    ვიდრე დარბაზში შევიდოდი, საპირფარეშოს მივაშურე, არათითზე უშნოდ მქონდა ამობურცული კალმისტრის ჭერისგან გაშავებული ხორცმეტი – სასწრაფოდ უნდა დამებანა ხელები. სამსახური უნდა ჩამომერეცხა.
    ოფისის (ან ჩემი ბინის) სარკისგან განსხვავებით აქ სარკეც კი მეგობრულია: მასში არეკვლისას ყოველთვის უფრო ასატანად და ნაკვთებდახვეწილად მეჩვენება თავი, ვიდრე სინამდვილეში ვარ – ყოველ შემთხვევაში, ჩვენი ტუალეტის სარკიდან სხვა კაცი შემომყურებს, აქედან კი სულ სხვა.
    შევდივარ, ტრადიციულად, II დარბაზში – აქ მხოლოდ ერთკაციანი მაგიდებია და ნაცნობ (დიახ, უკვე ნაცნობები ვართ) ზედამხედველს ჩემს მაგიდაზე ვუთითებ. როგორც წესი, სცენასთან ვზივარ ხოლმე, ჩელისტის უკან.
    უპს. ამჯერად ჩემი მაგიდა დაკავებულია, ვიღაც სანდომიანი ქალბატონი მისჯდომია და წითურთმიან ოფიციანტს ესაუბრება.
    ზედამხედველს ცენტრში მდგომ მაგიდასთან მივყავარ. რას ვიზამთ, ვეგუები. ამ ადგილსაც არა უჭირს.
    სკამზე ჩამოჯდომისთანავე მიახლოვდება ოფიციანტი (თმაშევერცხლილი მამაკაცი) და ოქროსფერ საქაღალდეში ჩასმულ მენიუს მაწვდის.
    ჯერჯერობით, მხოლოდ უსიტყვოდ ვურთიერთობთ, ვუღიმით ერთმანეთს.
    სცენაზე მსხდომი მუსიკოსები შუბერტის რომელიღაც ტრიოს დაკვრას იწყებენ (აქ ყოველთვის შუბერტს ასრულებენ – რესტორნის მფლობელის გარდაცვლილი მეუღლის დანაბარებია).
    მე მენიუს ჩავყურებ.
    მაშ ასე:

    მთავარი კერძი ………………………………… ჯანმრთელობა
    (დიაბეტი, ქოლესტერინი, გულ-სისხძარღვთა დაავადება)

    დღის ულუფა ……………………………………. ტერორისტული აქტი ახალ ამსტერდამში, თხის გრიპი, ომი თურქმენეთში

    ცივი კერძები

    ქალაქური ამბები ვეგეტარიანელთათვის

    ოჯახურად დამზადებული ქალაქური ამბები

    სალათი “რეგიონი”

    სალათი “ლიტერატურა, მუსიკა, ფერწერა”

    სუპი “სპორტი, ცირკი, კინო”

    ცხელი კერძები

    შობადობა

    სიკვდილიანობა

    უიღბლო\იღბლიანი ქორწინება

    პოლიტიკა

    სიყვარული

    გაბუტვა, როგორც ეგზისტენციალური აქტი

    ფობიათა პალიტრა

    სკლეროზი

    წარსული\მომავალი

    სამარხვო მენიუ

    რელიგია

    აპოკალიფსისი

    პირად (და სხვათა) ცოდვების მიმოხილვა\ანალიზი

    დესერტი

    სექსი

    მისტიციზმი

    სიძულვილის ნთხევა მავანთა მიმართ

    დელიკატესები

    პედოფილია

    ნეკროფილია

    ზოოფილია

    კერძების ფასს არ შევუშინებივარ, მთავარი კერძისა და დღის ულუფის გარდა ყველაფერს ერთნაირი ფასი ჰქონდა, იმ ორის შეკვეთას კი ისედაც არ ვაპირებდი.
    რაც აქ დავდივარ, რამდენჯერმე გავსინჯე უიღბლიიღბლიანი ქორწინება, სიყვარული, ფობიათა პალიტრა, პოლიტიკა, ცივი სალათი ლიტერატურა, მუსიკა, ფერწერა (ასე თუ ისე, ჩემი თემებია), პირად და სხვათა ცოდვების მიმოხილვა\ანალიზი და, ცხადია, სიყვარული, ხოდა, გამოვტყდები, ძალიან კმაყოფილი დავრჩი ამ კერძებით. დესერტი პრინციპულად არ შემიკვეთავს არასდროს, ხოლო დელიკატესებს მხოლოდ ერთხელ, ცნობისმოყვარეობის გამო გავუსინჯე გემო და მეტჯერ აღარც მიმიკარებია პირი.
    წინა მოსვლაზე პოლიტიკით გავძეხი (კავკასიაში კვლავ ბომბები ცვიოდა და არ შემეძლო, არ გამესინჯა), მაგრამ როგორც მოსალოდნელი იყო, მძიმედ მოვინელე. ერთი კია, მშვენივრად ვისაუბრეთ, საფუძვლიანად განვიხილეთ თითოეული პუნქტი. დღეს კი სენტიმენტების ხასიათზე გახლდით და ამიტომ კერძები საკმაოდ სწრაფად შევირჩიე (ზოგჯერ, მტანჯველი წუთები გადის, სანამ სასურველ საკვებს მივაგნებ).
    – შეუკვეთავთ რამეს? – მკითხა ოფოციანტმა და პროფესიული კალამ-წიგნაკი მოიმარჯვა.
    – მმ… დიახ, – თვალი გადავავლე მენიუს, – ვეგეტარიანული ქალაქური ამბები ძალიან, ძალიან ცოტა… ცხელებიდან – სიყვარული. ესაა და ეს.
    – როგორც იქნა, შეუკვეთეს რაღაც ადამიანური, – გაეღიმა ოფიციანტს, – დღეს ყველა თხის გრიპზეა შეშლილი.
    – მე მესმის მათი, – დავიჭყანე თანაგრძნობით გამსჭვალულმა, – აცივდა და შეშინდნენ… მაგრამ მე არ მეშინია!
    – ვინ გნებავთ, რომ კერძები გაგასინჯოთ?
    – ნომერმა ცხრამ, როგორც ყოველთვის.
    – პარიკი?
    – ქერა… ქერა, რასაკვირველია. ბებიაჩემს ჰქონდა ქერა თმა. მისი გაზრდილი ვარ…
    ოფიციანტმა დინჯად ჩაიწერა ჩემი სურვილები და თავის დაკვრით გამეცალა.
    ცოტა ხანში “ნომერი ცხრაც” გამოჩნდა – ლამაზი, ენერგიული და ლოყაწითელი. თავზე, ჩემი შეკვეთის შესაბამისად, ქერა პარიკი ედო.
    – როგორ ხართ, ბატონო როსტომ?
    – მადლობა, გენაცვალე… მოშიებული, როგორც ხედავ.
    “ნომერმა ცხრამ”, როგორც ბავშვს მზრუნველმა აღმზრდელმა, წინსაფარი მიმიბნია მკერდზე, წინ ჩამომიჯდა და საქმიანად მითხრა:
    – თუკი ცრემლები წამოგივათ, ამით მოიწმინდეთ.
    – ხო, მაგრამ ჯერ ხომ ქალაქური ამბები მოდის?
    – გარდაცვალებებიც არის და ამიტომ ვიფიქრე… მეთქი, თქვენი ახლობელი არ იყოს ვინმე, თქვენი თაობის ხალხია…
    “ნეტა არ შემეკვეთა!” – გავიფიქრე, თუმცა ძალიან შევეცადე, სახეზე არ დამტყობოდა უკმაყოფილება.
    ზოგჯერ შეუკვეთავ რამეს და მერე უკმაყოფილო რჩები, ან გაძღები და გადახდა არ გინდა. რას იზამ. ასეთია ადამიანი.
    თუმცა ამჯერად გადავრჩი, “ნომერ ცხრას” განსაკუთრებულად დამთრგუნველი არაფერი მოუყოლია (ნეკროლოგს ურეაქციოდ გავეცანი – გარდაცვლილთა შესახებ არაფერი მსმენოდა), ქალაქის ამბებს მოკლედ ჩამოვყევით, ბლომად მოვყევით უმარილო ჭორებიც… ამ ყველაფერს აშკარად უკლდა ზეთი და პილპილი.
    “ნომერ ცხრას” ბოდიშის მოხდაც მოუწია:
    – ჩვენი ბრალი არ არის, ბატონო როსტომ, ამინდი იყო ცუდი, მომწოდებლებს ბევრი არაფერი ჰქონდათ, მზარეულების ფანტაზიორობამაც ვერ გვიშველა.
    “ეჰ, ავჩქარდი, ეს არ უნდა შემეკვეთა, არა… იქნებ ფული არ გამომართვან! ბოლოს და ბოლოს, ამათი ერთგული კლიენტი ვარ!”
    – თუ გნებავთ, ტონს შევცვლი, – შემომთავაზა, – ნაკლებ ოფიციალურად მოგითხრობთ, უფრო დესერტის ტემბრით… ეგებ გემო შეემატოს.
    რა უნდა მეთქვა? პროფესიონალი ეგ იყო. ჩემი შეკვეთა მას უნდა გადაერჩინა.
    – ადრე უნდა გეფიქრა ამაზე!
    დასჭექა ერთ-ერთ მაგიდასთან მდგომმა “ნომერმა 14-მა” (აქ ეს ჩვეულებრივი ამბავია), მისმა კლიენტმა კი უხერხულად მიიხედ-მოიხედა და მორცხვად ჩაილაპარაკა:
    – მართალი ხარ, ცამდე მართალი ხარ…
    ეტყობა, პირველად იყო აქ.
    ჩემი მკვებავი მართალი აღმოჩნდა – საუბრის უშუალო მანერამ (თბილმა ტემბრმა) აშკარად მეტი სიცხარე შემატა მლაშე ქალაქურ ჭორებს. შეიძლება ითქვას, მოვღონიერდი კიდეც. თუმცა რეალურად ჯერაც უჭმელი ვიყავი.
    მალე ჩემი ნაცნობი ოფიციანტი მოგვიახლოვდა და ტაქტიანად შეგვახსენა:
    – ცხელი კერძის დროა.
    – როგორც იქნა, – მოვიფშვნიტე ხელები.
    მუსიკოსები შემდეგი ოპუსის შესრულებას შეუდგნენ.
    – დღეს სიყვარულის ხასიათზე ვართ, ბატონო როსტომ? – ეშმაკურად (მე რომ მიყვარს, ისე) გამიღიმა “ნომერმა ცხრამ”.
    – სხვა ხასიათს არ ვცნობ, – ღიმილითვე დავუბრუნე ხურდა.
    – სიყვარულის ახსნა? – მკითხა.
    – არა…
    – პირველი პაემანი?
    – მეორე… არა, მესამე…
    – სექსი გვქონდა?
    – არა… უფრო სწორად, კი, ორჯერ…
    – დიდი ვნებაა?
    – დიდი, კი.
    – ეჭვიანობთ რამეზე?
    – არ ვიცი.
    – კონფლიქტით ვასრულებთ?
    – ვაი… წარმოდგენა არა მაქვს! ვნახოთ. სასიყვარულო კონფლიქტით, ალბათ… დაშორება არ ღირს.
    – ცრემლები?
    – ა-არა. ნაკლებად.
    – გზად გამოჩნდება, არა?
    – აჰა.
    – რამე მქვია?
    – კი, ანა მინდა.
    “ნომერი ცხრა” თავის სკამიანად მომიჩოჩდა და მხარზე ჩამომადო თავი. მეტისმეტად უცებ შეუდგა ჩემს კვებას.
    – დავიღალე აქ, – ჩაილაპარაკა.
    – მართლა? რატომ? – შევეკითხე ოდნავ დაბნეულმა; თავიდან ყოველთვის მიჭირს, თავს უხერხულად ვგრძნობ. მგონი, შევწითლდი კიდეც.
    მან კი ყოველგვარი შემზადების გარეშე მეორე, მსუყე ლუკმა ჩამჩარა პირში:
    – მინდიხარ…
    – მეც, – დავხედე ზემოდან. სხვა შემთხვევაში, აუცილებლად ვაკოცებდი შუბლზე, მაგრამ აქ კოცნა აკრძალულია – საჭმელს ვინ კოცნის!
    – მინდა სულ გეფერო, – მითხრა, – ქუჩაშიც, სამსახურშიც, აქაც… შენ კი იბოჭები. ამათი გერიდება?
    ცოტა მემწარა ეს ლუკმა, თუმცა ხელზე ხელი ჩამოვადე (ეს ნებადართულია) და რაკი სხვა ვერაფერი მოვიფიქრე, მხოლოდ ესღა ვუჩურჩულე:
    – მეც, ჩემო პატარავ.
    – არა, შენ გეშინია, – აწია უცებ თავი.
    – ღმერთო ჩემო, რისი?
    – გეშინია, რომ დაგვინახავენ.
    – ისედაც გვხედავენ, რა მოხდა!
    – აღარ შემიძლია მუდმივ მალვაში ყოფნა. მინდა თამამად ვიდგე შენს გვერდით, შენთან ერთად ვიარო, როცა მინდა დავრეკო, როცა მომეპრიანება, მაშინ მოვიდე შენთან…
    ფილე ძნელად იჭრებოდა, გადაყლაპვა მიჭირდა.
    – სულ ჩემთან ერთად არ ხარ? – ვკითხე გაოგნებულმა.
    მან კი ცრემლიანი თვალებით ამომხედა და გაბრაზებულმა მითხრა:
    – ვეჭვიანობ.
    მეგონა, მე უნდა მეეჭვიანა, თურმე, ეს ეჭვიანობდა.
    – ვისზე, ანა, შენ მიყვარხარ, შენს მეტი არავინ მინდა!
    – როცა წარმოვიდგენ, რომ ღამე ცოლთან ერთად წვები, შენი მოკვლა მინდება… ან თუ მოკვლა არა, ნომრის ამოშლა მაინც ტელეფონიდან.
    აჰ, აი, თურმე, რაში ყოფილა საქმე! კერძს ცოლი მოჰყოლია გარნირად. ამაზე არ შევთანხმებულვართ, თუმცა არა უჭირს – უკან ხომ არ გადმოვაფურთხებდი!
    – გთხოვ, ნუ ვილაპარაკებთ დღეს ჩემს ცოლზე, – გამოვსცერი კბილებს შორის.
    – ეფერები ხოლმე?
    – ანა, გთხოვ…
    – კოცნი?
    – ანა…
    – ჩემზე უკეთესია ლოგინში?
    როგორ ჰყვარებია ამ ბავშვს საკუთარი თავის წვალება!
    ასეც ვუთხარი:
    – მაზოხისტი ხარ.
    – მასაც უკოცნი კლიტორს?
    კინაღამ გადამცდა. პიანისტმაც კი გამოიხედა.
    – ანა, გემუდარები…
    – გაშორდი, – მომახალა გაბუტული ბავშვივით.
    მომეჩვენა, რომ მეტისმეტად სწრაფად მაჭმევდა – ბოლო ლუკმამ ენაც კი დამიწვა. სული მაინც შეებერა!
    – განა მუდმივად შენთან არა ვარ? რა ბუზმა გიკბინა? – ვაღიარებ, საშინელ ფორმაში ვიყავი, თავში იდიოტური სიტყვები მომდიოდა, – შენ მინდიხარ, მხოლოდ შენ, სხვა არავინ, ვერ ხედავ?
    – ხო, მხოლოდ გინდივარ, – ცრემლი ჩამოუგორდა მარცხენა თვალიდან.
    გული მომიკვდა.
    ღმერთო, თურმე, რა საშინელ სატანჯველში მყოლია ეს ბავშვი, ჩემი პატარა ანგელოზი, ჩემი პატარა ბეღურა…
    – როგორი უსამართლო ხარ, ანა, მე არ მიყვარხარ? მე?
    – გგონია, ვერ მოგივლი? ფიქრობ, რახან ოცდაორი წლით უმცროსი ვარ შენზე, ახალგაზრდა საყვარელს გავიჩენ? ასეთ ქარაფშუტად მიგაჩნივარ? რას აკეთებს შენი ცოლი ისეთს, რასაც მე ვერ შევძლებ? მითხარი, რა გაკავებს მასთან!
    – ანა, უხერხულია… გვიყურებენ.
    – გვიყურონ! – აუწია ხმას, – გვიყურონ! ფეხებზე მკიდია… მე არაფერს ვმალავ…
    – რა დაგემართა? უწინ არასდროს გიქნია ასეთი რამ… გინდა, წავიდეთ აქედან?
    მე თვითონაც არ ვიცი, რეებს ვბლუყუნებდი…
    – სად? ისევ მანსარდაზე, მთელი ქვეყნიერებისგან მალულად? აღარ მინდა, გმადლობ…
    – გავშორდები, აგერ ნახავ, – ვუთხარი აბსოლუტურად გულწრფელად.
    – არ მჯერა… მერამდენედ მეუბნები ამას!
    მეგონა, პირველად ვამბობდი. არა უშავს.
    – როგორ დაგიმტკიცო, რომ შენს მეტი არავინ მიყვარს?
    – წამოდი ჩემთან…
    – წამოვალ, ანა, წამოვალ…
    – აი, კიდევ… ისევ მეორდები… ნუთუ შენ თვითონ არ იღლები ამით?
    – რა უთხარი შენს დას? – დაუყვირა “ნომერმა 14-მა” დაფეთებულ კლიენტს.
    – მომისმინე, მამა, – ალუღლუღდა ეს უკანასკნელი, – თუ მადროვებ, ყველაფერს აგიხსნი…
    მათთვის არ მეცალა – ჩემი კერძიც მყოფნიდა.
    – შეიძლება თავშეკავება მმართებს, მაგრამ მართლა აღარ მყოფნის ძალა, – ანამ სახეზე აიფარა ხელები, – ყველა დამნაშავესავით მიყურებს… ჩემი ცხოვრება ერთ დიდ შეცდომად იქცა… შენ კი არ მიცავ მათგან. განა მართლა რამეს გთხოვ? უბრალოდ შენს მეტი არავინ მყავს… და არც არავინ მყოლია…
    – როგორ თუ არ გყოლია? აბა, ის სერჟანტი?
    (სერჟანტი – ხომ კარგად მოვიფიქრე?)
    – მოგატყუე… არც ეგ.
    წიწაკა შემყვა… ხველა ამივარდა. სული ძლივს მოვითქვი.
    – როგორ, ქალიშვილი იყავი? ხომ მივხვდებოდი…
    – კაცთან შენამდე მხოლოდ ერთხელ მქონდა ურთიერთობა… ესეც სკოლაში. ჩემმა სასწავლო ნაწილმა გამაუპატიურა. მას მერე კაცების მეშინია. უფრო სწორად, შენამდე მეშინოდა…
    მომკლა, მომკლა ამ ბავშვმა! აღარ ვიცოდი, რა მეთქვა, ან კი რა აზრი ჰქონდა რამის თქმას… კვლავ მისი ხელი მოვიქციე ჩემს მუჭში და მკერდზე მივიკარი. მინდოდა, რაღაც ფიცის მსგავსი მეთქვა, ჩემს სიტყვებში დამერწმუნებინა, მაგრამ ვერაფერი მოვიფიქრე, ლუკმებს დაუღეჭავად ვყლაპავდი:
    – მიყვარხარ, პატარავ… ნუ გეშინია… ყველაფერი კარგად იქნება…
    ანა ატირდა. მომეკრო. ვეღარც მე შევიკავე თავი – მეც ამეტირა (კიდევ კარგი, წინსაფარი მეკეთა), დამარილებული ცრემლებით შევუსველე პარიკი.
    უცებ შეჩერდა, ბავშვივით, მკლავით მოიწმინდა ცრემლები და მკაცრად, ამაყად ჩაილაპარაკა:
    – ფეხმძიმედ ვარ.
    აი ბოყინიც იმას ერქვა, მე რომ ამომსკდა. გაოგნებული შევყურებდი. როგორ თუ ფეხმძიმედ?
    ანას არაფერი უთქვამს, არც თვალებში შემოუხედავს ჩემთვის, წამოდგა და გასასვლელისკენ გაიქცა.
    თეფშზე აღარაფერი იდო – ბზინავდა.
    ბოლო ლუკმამ ყველაზე მეტად მასიამოვნა. წუთები დამჭირდა გამორკვევისათვის.
    ისევ “ნომერი 14-ის” მორცხვმა კლიენტმა გამომაფხიზლა, აღელვებული ამბობდა, ომის დროს დაიკარგაო, ოღონდ რა – ვერ გავიგონე.
    მე ოფიციანტს ვუხმე და ანგარიში მოვითხოვე.
    – გეამათ? – მკითხა.
    – ახლაც თითებს ვილოკავ, უგემრიელესი იყო! – შევცინე კმაყოფილმა, – ჩემგან დიდი მადლობა “9-ნომერს”.
    – აუცილებლად გადავცემ.
    ამასობაში, დაღამებულა კიდეც.
    შვეიცარმა თავაზიანად გამომიღო კარი და მხიარულად მომაძახა:
    – კვლავ გვეწვიეთ!
    განა თქმა სჭირდებოდა ამას? აბა, რას ვიზამ! ამათ მეტი ვინ მყავს. რომ გაკოტრდნენ, თავს არ ვიცოცხლებ.
    კიდევ უფრო აგრილებულიყო. ქარი მძლავრად არხევდა ალაგ-ალაგ ყვითელფოთლებშერჩენილ ხეებს.
    სახლში სოსისების მოხარშვას ისევ გარეთ ჭამა ვამჯობინე. მიუხედავად იმისა, რომ დღიური საზომით საკმარისზე მეტი ფული მქონდა დახარჯული, მაინც შევედი MCdonalds-ში და მშვიდად გამოვძეხი. “ერთზე მეტი, ორზე ნაკლებიდან” გამოსვლის შემდეგ, როგორც წესი, საშინლად მშია ხოლმე.

    2010, სექტემბერი

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

  • პროზა

    ნინო წიკლაური – ნოველები

    სოფლის ავტობუსში

    ავტობუსში ქალი ამოვიდა. მის განიერ, ძლიერ მხრებში ოთკუთხედი, ბალნიანი სახე ღრმად ჩამჯდარიყო. კოპებად ქცეულ, წინ წამოწეული შუბლს ქვემოთ შემალული თვალებით თავისუფალი ადგილი მოძებნა და დაჯდა.
    ქალს დაბალი, სუსტი კაცი ამოჰყვა. გახუნებული ქურთუკი ნათხოვარივით ეკიდა ტანზე. ამოვიდა თუ არა შესძახა:
    – სიძე გენაცვალოთ, დიღმელებო!
    ქალებმა ცერად გადახედეს მთვრალს. ის ბარბაცით ავტობუსის ბოლოსკენ წავიდა. გრძელ სკამზე კაცები ისხდნენ.
    – ჰა დიღმელებო, ხომ ხართ ხარებივით! – დასჭექა ისევ.
    – მანდ დაჯექი! – უთხრა ოთკუთხედსახიანმა ქალმა.
    კაცები შევიწროვდნენ და შუაში ჩაისვეს. მთვრალი მთელი გზა უაზროდ ბურტყუნებდა. დროდადრო ოთკუთხედსახიანს გასძახოდა:
    – ლალი!.. ლალი!.. ლალი!..
    ქალს ბალნიან სახეზე ალმური ეკიდებოდა და უკან მოუხედავად უბრაზდებოდა:
    – კარგი, თავი მტკივა!
    უცებ კაცმა სიმღერა წამოიწყო:
    – ლაა-ლიიი… ლაა-ლიიი… ლაა-ლიიიიი…
    ხალხი იცინოდა. ლალიმ ოთკუთხედი სახე კიდევ უფრო ჩამალა მხრებში.
    – ამის ქმარია?
    – გათხოვდა?!
    – ამ ასაკში გათხოვდე და ამისთანას გაჰყვე?!
    – საერთოდ რომ გათხოვდა არ გიკვირს? შეხედე რას გავს! – ჩურჩულებდნენ ქალები.
    – გააჩერეთ! – დაიძახა ლალიმ.
    მთვრალმა სიმღერა შეწყვიტა. ლალიმ ფულის მაგივრად მადლობა გადაუხადა მძღოლს და ჩავიდა. კაციც უკან მიჰყვა, კიბის თავზე აბარგანავდა და კინაღამ გადავარდა. ქალმა ხელები შეაშველა, აიტაცა და ფეხზე დააყენა. მძღოლმა მგზავრებს გადახედა. მერე რაღაცნაირად, მორცხვად გაიღიმა:
    – როგორ მიყვარდა ბავშობაში!
    – ლაა-ლიი… ლაა-ლიი… ლაა-ლიიიი…
    ისევ მისწვდათ მგზავრებს მთვრალი სიძის სიმღერა.

    რა იყო, რა ჭირი დამეტაკა?

    გავედი გაჩერებაზე, დავდექი და… საკუთარი სახელი ვეღარ გავიხსენე. შემეშინდა.
    მოვიდა ავტობუსი. ჩავჯექი. ოფლად ვიწურები – ღმერთო, ნეტა რა მქვია, ნეტა რა მქვია-მეთქი…
    მივედი ბაზარში, ხელდახელ გავყიდე მაისის ბალი, ვიყიდე პამიდორი და უკან გამოვბრუნდი.
    გამოსასვლელში ფეხი გადამიბრუნდა და პირქვე წავემხე. პამიდორი დამეპნა. სულ ერთიანად ამოვიგანგლე ბაზრის მტვრში. ძლივს ავითრიე წელი. შავი კალგოტკები მუხლებზე გადამთხლეშოდა. წამოვკრიფე ჩემი გაუბედურებული პამიდორი და ონკანისკენ წავჩლახუნდი.
    იქ ნაცნობი ქალი დამხვდა – ზეინაბი. ამ ყოფაში რომ დამინახა, შეწუხებულმა შეიცხადა, ეგ რა მოგსვლია ეთერ, რას გავხარო!
    ცა გამეხსნა.
    – ეთერა მქვია, ეთერა! – ვიმეორებდი გუნებაში და გახარებული სულელივით ვიკრიჭებოდი.

    ჭირისუფალი

    სოფელში მიცვალებულის გამოსვენების დრო რომ მოატანს, შუკაში გამოდის, მეზობლის ღობეს მიეყრდნობა, თხელი, ძარღვებადქცეული ხელით სახეს იჩრდილავს და გაღმა იყურება. გაღმა გახუნებული მთებია. ერთი მთის უბეში პატარა, თეთრი ეკლესია დგას. ეკლესიასთან სოფლის სასაფლაოა შეფენილი.
    …დგას და უყურებს, როგორ აჰყავთ მიცვალებული სულ მაღლა და მაღლა, როგორ ასაფლავებენ, მერე, ნელ-ნელა როგორ ბრუნდება ხალხი სოფელში.
    …მან ჯერ ორი თვის გოგონა დამარხა, მერე მამამთილი და დედამთილი, მერე ოცდაათი წლის ვაჟკაცი ჩადო მიწაში, შემდეგ კი ქმარი.
    აქედან კარგად ჩანს მისი ოჯახის განსასვენებელი.
    …მაღალი, გამხდარი დედაკაცი ღრმა ფიქრშია წასული და მეჩვენება, რომ ამ დროს, ის გაცილებით მეტს ხედავს, ვიდრე მთელი ჩემი სოფლის საქალეთი.

    ორი ანიჩკა

    სალ კლდეებში ჯიხვები ცხოვრობენ, გაღმა – ჩეჩნები. მდინარე ყუროს სათავესთან, სპილენძით მდიდარი ნიადაგიდან ჟანგისფერი წყალი ჟონავს. მიწა ირღვევა და ქაფიან მდინარეში იხრჩობა. გადარეული ყურო აქაურობას მალე ერთიანად ჩარეცხავს. მწყემსების ნაბინავრის ნახევარი უკვე წაიღო. დარჩენილ კედლებში მეცხვარის თეთრი ძაღლის გვამი იხრწნება.
    სათიბს დაბლა განახლებული ეკლესია და სტეფანწმინდელების საფლავებია. სასაფლაოს ბოლოში ქვის დიდი ორსართულიანი სახლი დგას. სახლის წინ, ყვითელი ყვავილებით მოჩითულ ხასხასა მოლზე ფიცრული ქოხია. ქოხის კედელთან ვეებერთელა, გაქერქილი მორი გდია. ზედ ორი მოხუცი მაზლისცოლი ზის, ორივე ქსოვს და ორივეს ანიჩკა ჰქვია. ანიჩკები ჩემი მასპინძლის ბიცოლები არიან. ისინი გუშინ გავიცანი. კლდის ნატეხებით მოფენილ გზაზე შევჩერდი და მათკენ გადავუხვიე.
    ერთი ანიჩკა ტანსრული ქალია. უნაოჭო, სავსე სახე აქვს. მთლად თეთრი, უკან გადავარცხნილი თმა კეფაზე მუშტად შეუკრავს. კოხტად მორგებულ ტანსაცმელზე აკრულ წინსაფარზე ყვითელი წიწილები ახატია.
    მეორე ანიჩკა გამხდარი და უფრო მაღალიც არის. მუქი ხალათი აცვია, მუქი თავსაფარი ახვევია. თხელ ცხვირზე სქელმინიანი სათვალე ადევს.
    მიხარია მათი დანახვა. მოხუცებმაც შემნიშნეს და დაკვირვებით გამომცქერიან. რომ მივუახლოვდი მაშინღა მიცნეს.
    – როგორა ხართ?- ვეკითხები ხმამაღლა.
    – ამ დილით თავი დამიბუდდა… თვალთაც მიბნელდება… – მპასუხობს წინსაფრიანი ანიჩკა და საქსოვს გვერდზე დებს.
    – წნევა ხომ არ გაქვთ? – ვეკითხები და მეც მორზე ვჯდები.
    – რაი ვიცი…
    – გაგიზომავთ…
    გაჭირვებით დგება. მიდის ხავსმოდებულ, ქვის დამრეც კიბესთან და ფოფხვით ადის მეორე სართულზე.
    – ყუროზე მარტუა იყავ?- შემომცქერის სათვალიანი ანიჩკა.
    თავს ვუქნევ.
    – გათხოვილი ხარ?
    – არა.
    – რაღას ელი?
    ვიცინი.
    – დღესხვალეობაჩი განა? წლები გადის. სუყელას თავისი დრო აქუ. აი, მე ოცდათხუთმეტისა გავთხოვდი. სეთურებიდან ვარ, გუდაურიდან. იქაველი ქალი ვარ. სამი წელი “კოლხოზში” ვიყავ, იძულებით. მილიციის ძალით წამიყვანეს ყიზლარჩი. ჯერ ჩემი ლოგინი წაიღეს. მემრე თორმეტი ქალი აგვიყვანეს. ოცდაოთხი ძროხა მებარა. ოცი ხბო გავუზარდე “კოლხოზს”. თოლები იქ დამრჩა. ჩემი და იყო აქეთ გათხოვილი, ძრიელ მშრომელი ქალი. მაშოი ერქვა. უთხრეს ჩემ კაცსა, ამას და ჰყავს ყიზლარჩი, ის მაიყვანეო. ამავიდა. იქა მნახა გიგუშამ. მემრე თავის დედის ძმაი ამაიყვანა და გამავყევ. მთელი შრომა დღეები იქ დამიჭირეს, რაისთვის გასთხოვდიო. უნდოდათ სულ გასათხოვარი ვყოფილიყავ, მაგათი მუშა.
    რის ვაი-ვაგლახით ჩამოდის კიბეზე წინსაფრიანი ანიჩკა, წნევის გასაზომი აპარატი მოაქვს.
    – შენა, საექთნო ხო არა გაქ დამთავრებული?
    – არა, ბებო…
    – ოდნავ რო გავნერვიულდები კე, ხელის კანკალი მეწყობა. მეგონა, გეცოდინებოდა რატო…
    – ეგა ნევროზია… – დიაგნოზს უსვამს სათვალიანი ანიჩკა.
    წნევას ვუზომავ.
    – გულის წნევა გაქვთ მაღალი. რა წამლებს სვამთ ბებო?
    ჯიბიდან იღებს “რაუნატინის”, “ვალერიანის” და “ადელფანის” ტაბლეტებს.
    – შენს გაზრდას, წყალი მომიტანე…
    ონკანი დაბალი ქვითკირის ღობითაა შემოზღუდული. წყლის…ჭურჭელზე სპილენძის ტოლჩაა დამხობილი. იმით მიმაქვს წყალი. სვამს.
    – რო წამოწვეთ, კარგი იქნება… –ვეუბნები.
    – არ შამიძლია, უფრო ცუდად ვხდები კე…
    – მაშ თედოსთან როგორღა სწვებოდი? – იცინის სათვალიანი ანიჩკა და ერთადეთ კბილს აჩენს.
    – განა მაშინაც გონჯა ვიყავ! არცრა მტკიოდა მაშინა… ნეტა ისრივ ისე ვიყო და!
    ხითხითებენ.
    – ესა სილამაზით გათხოვდა. წითელი ბერეტი ეფარა!
    – დანიშნული ვიყავ, – ყვება წინსაფრიანი ანიჩკა და თან ქსოვს. – ჯარში წაიყვანეს. ორი წელი ველოდი. ქალაქელი კაცი მოვიდა სათხოვნელად. იმას ნუღარ ელი, მე გამომყეო.
    – რატომ არ გაყევით?
    მიბღვერის.
    – გიყვარდათ?
    – მიყორდა მაშ! უჭკუობით, თექვსმეტი წლისას…
    – უჭკუობით?!
    – მაშ ჭკვიანი სხვისა ბალღს შაიყორებს?.. ორი ბალღი გავაჩინე უგონთ-მაგონოთ. ჭკუაჩი რომ ჩავვარდი, მემრე გვიან იყო. ისევ უჭკუობით სჯობია სუყელას კეთება. ჭკვიანი ვეცრას გაბედავს. სანამ გამავყვებოდი, საექთნოზე შევიტანე საბუთები. შამპირდა გასწავლიო, მარა დამსვა სახლჩი.
    – ინდე, ქსოვა ხო გასწავლა… – იცინის მაზლისცოლი – რას ერჩი?
    მზე აჭერს. მოხუცები ჩრდილისკენ იჩოჩებენ. მოლზე გაკრული ყვითელი ყვავილები ბრჭყვიალებენ.
    – რა ლამაზი ყვავილებია! – ვამბობ მე.
    -ეს ჩვენი ყვავილებია. მზის ჩასვლისას სძინიათ, მზის ამოსვლისას ჰღვიძიათ.
    – ბებო გყავ? – მეკითხება სათვალიანი ანიჩკა.
    – დიახ.
    – რამდენი წლისაა?
    – ოთხმოცდაორის…
    – ახალგაზრდა ყოფილა, ანიჩკას სწორი…
    – ჰო, ახალგაზრდა ვარ! სულ ფრენა-ფრენას დავდივარ, – იცინის სათვალიანი ანიჩკა.
    – ახალგალგაზრდა ხარ, მაშ! ოთხმოცდაორისას კიდე შემეძლას, ძროხას ვუვლიდი… – ნიავი იძვრის და მოგონებაში წასულ დედაკაცს თმას უწეწს. – ვერ ვიტან თავზე წაკვრას…
    – ღმერთმა დიდი დღე მაგცას და აქ რო დაგასვენებთ, მემრე როგორღა იტყვი, თავზე არ წამაკრათო?
    – მემრე რაღას ვიტყვი?
    – მანამდე დაიბარე…
    – ანდერძი დავაგდო?
    – მაშ… მე კიდე სუდარა გადაფარებული მკვდარი მეჯავრება… რო მავკვდები, სახე უნდა მიჩნდეს! ლამაზი სახე მაქუ და… – კუჭკუჭებს მოხუცი.
    – მაშ არა ხარ ლამაზი? – აგულიანებს მაზლისცოლი.
    – მე რაიღა ლამაზი ვარ… მამა-ბიძანი მყვანდა ლამაზები. ჩემი კაციც ლამაზი იყვის. საფლავის ქვაზე რომ გვხატავდა, იმ კაცმა მითხრა, ამას ცხო ნაკუთები აქუ და შენ სულ ცხოო…
    – უკვე გაქვთ საფლავის ქვა, ბებო?
    – მაშ, ჩემ გიგუშას გვერდით ვხატივარ… მარტუას ხო არ დავაგდებდი ჩემ კაცსა? დაბადების წელი აწერია. სიკვდილისა აკლია. მიაწერს კი მემრე ვინმე?
    – რაც მთავარია, შენ იქ იქნები… აბა, ეხლა “კამისია” რო დაეცეს საფლავსა – სურათია, მკვდარი არა – რაი უნდა ქნა?
    – ჯერ ვერ მაიცლის “კამისია” ჩემი საფლავისთვისა…
    – შვილები არა გყავთ, ბებო?
    – არა… ექიმთან ვიყავ ძაუგსა. ეგრე მითხრა, ბავშური საშვილოსნო გაქო…
    – განუვითარებელიო განა? – კითხულობს ანიჩკა, რომელიც ოდესღაც საექთნოზე სწავლას ოცნებობდა.
    – დამინიშნეს რაიღაც ტალახები, წამლობა, მარა არ მეცალა… –სათვალიანი ანიჩკა აგრძელებს – რო მამიყვანა ჩემმა კაცმა აბა, მე ქალიშვილი ქალი ვიყავ და იმავ ღამეს გავებუტე. ერთი კვირა ეგრე ვიყავ გაბუტული.
    – რატომ? – ვიცინი.
    – ეგრე მეგონა, ვითომ ჩემთან ეგეთი რამე არ უნდა მამხდარიყო. ეგ როგორ გამიბედა-მეთქი!
    – როგორ შეურიგდით, ბებო?
    – არ მახსონ და შევურიგდი კი… – სათვალიანმა ანიჩკამ დარიალის ხეობას გადახედა.
    ვლადიკავკაზიდან შავი ღრუბლები გადმოდიოდნენ.
    – ნისლი ქვეაღმა შამავიდა. იქნებ დააწვიმას…
    – კარგა დაშაულხარ ჩემო ქალო, ჩრდილჩი მაიწი. ვეღარ გიცნობენ ქალაქჩი.
    – მემრე რაი. მე მიყორს შავი ქალი. ჩემი ქალი მაინც იყო. ძრიალ გულჩი ჩამივარდი.
    – მეც ძალიან მომეწონეთ.
    – მეც მოსაწონარი ვარ?.. ათი დედმამიშვილი ვიყავით. ყველა ჩემზე ლამაზი იყო… მეტი საქმე არ უკეთებიათ ჩემ დედ-მამასა, ბეჩავები. არცროდეს “ბალნიცაში” არ ყოფილა დედა. სახლში გოგოჩინა სუყელა. ჩვენ სწავლაზე არ უფიქრიათ. ბალღებმა თავისით ისწავლეს შოფრობა. ქალები ეგეთივე გაგრიები ვართ.
    – ხელსაქმე და შრომა გაგრიობაა? – წარბი ასწია წინსაფრიანმა ანიჩკამ.
    – მაშ რაია! შრომის მეტი არა ვიცი რა…
    – სუყელა საქმე იცის – საქალო, საკაცო…
    – ეხლა კი, აღარა შამიძლია. ერთ ძროხასღა ვუვლი. რო მავკვდები, დაკლან.
    ორივე მოხუცი გაჩქარებით ქსოვს.
    – ემას ვქსოვ… ვერთობი თუ ვიღლები, აღარა ვგრძნობ…
    – რა ღირს წინდები, ბებო?
    – ხუთი ლარი დიდი ფეხისა, ოთხი – პატარაისი.
    – ორი ლარი მარტო მატყლი ღირს. ის უნდა დაამუშავა – გარეცხა, დაართა… ნახევარი აღარა გება ერთი კილოსგანა.
    – აეს კისრის ძარღვებიღა მტკივა, სუ რო ვზივარ…
    წინსაფრიანი ანიჩკა აწრიალდება. საქსოვს გვერდზე დებს. დგება და ცუხცუხით სახლის კედელს ეფარება.
    სათვალიანი ანიჩკა მხოლოდ ჩემს გასაგონად ამბობს:
    -იფსამს! სანამ მივა და ჩაიწევს, გაეპარება. ცოტა ხნის კი არ არი! ოთხმოცდაათ წელს ვიცოცხლებ? არა მგონია! კარგი ქმარი ჰყვანდა. სმა კი უყორდა. ერთი შვილიც მსმელი ჰყავ, გელოდი, ჟოზეფინაის ქმარი…
    უფროსი ანიჩკა ქვედაკაბის სწორებით გამობაჯბაბდა სახლის უკნიდან და ვითომ აქ არაფერიაო, განაგრძო:
    – ბევრი ხალხი ცხოვრობდა ამ სახლჩი. სუყელა გადავიდ-გადმოვიდა. ახალი სახლები აიშენეს. ჩვენ დავრჩით აემ ძველჩი.
    – ანიჩკას შვილებიც ახალ სახლ-კარჩი არიან… – უკვე მაზლისცოლის გასაგონად ამბობს სათვალიანი ანიჩკა – ეს კი არ მისდევს.
    – ცოტა ხანს გავჰყევ. ყველა მუშაობდა და დღე სულ მარტუა ვიყავ. ანიჩკა კი სულ აქ არი.
    უცებ ჰაერში პურის სუნი დატრიალდა.
    – ვიღაც პურს აცხობს… – ღრმად ვისუნთქავ ჰაერს.
    – ჩემო ქალო, დილით “პერაშკები” მოვჩხონთე. თუ იკადრებ, მიირთვი. – მორიდებით შემომყურებს სათვალიანი მოხუცი.
    – სიმართლე გითხრათ, მომშივდა.
    წამოდგა. ქვედა სართულის ვიწრო ოთახში მეპატიჟება. კედლები კირით არის შეთეთრებული. წითლად შეღებილ ხის იატაკს ლაპლაპი გაუდის. ერთ კედელთან რკინის საწოლი დგას. საწოლის თავზე გობელენია გაკრული – შუა საუკუნეების ტანსაცმელში გამოწყობილი ქალები და კაცები ნადირობენ. მეორე კედელთან მაგიდა და სამი სკამია – ორი მაღალი, ერთი კი დაბალი, უზურგო – შინ გაკეთებული. კართან სარკე კიდია. იქვეა ჭიკარტით მიმაგრებული, მათემატიკის რვეულიდან ამოხეული ფურცელი, რომელსაც აჩაბაჩად აწერია: “ლამაზომ” იმაკა 20 მაისს.”
    – მობრძანდი ანასტასიავ! – გასძახა მაზლისცოლს.
    – სინათლეს ავანთებ და მოვალ… – ისევ ფოფხვით ადის ქვის კიბეზე, თავის ოთახში სინათლეს ანთებს, მერე ხვნეშა-ხვნეშით დაბლა ჩამოდის და ოთახში შემოდის.
    – დალოცავენ კე, ღმერთმა დაგაბერასთ თეთრი თმა-წვერითაო, მარა სიბერე სუყელაზე ბეჩაობა ყოფილა! გულით მინდა რო გავაკეთა რაიმე, მარა აღარა შამიძლია. გონჯი ყოფილა სიბერე! ვერცრას ვეღარ ვახერხებ…
    ჩემი მასპინძლი მაგიდაზე თეფშებს აწყობს.
    – გიგუშა რო მამიკვდა, თეფშები სულ დამიცვალეს, დატეხილები დამიტოვეს. მე ვთქვი, კაცი მამიკვდა, ამაზე როგორ ამავიღა ხმა-მეთქი… ღარიბად გხვდები. რაი ვქნა? “პერაშკი”, წყალი, კეთილი სული და გული. ეჰ, ჩემო შაო ქალი, კაცი მყვანდა პურმარილიანი – დიდი მიდენ-მოდენა იყო. სამოცდაჩვიდმეტჩი გარდამეცვალა.
    – სამოცდაჩვიდმეთჩი კი არა, ოთხმოცდაჩვიდმეტჩი.
    – რაი ვიცი… საფლავის ქვას აწერია. არ მახსონ. ოთხმოცდაშვიდი წლისა იყო. ბევრი ეგონა თავისი წლები… ძნელი არა ყოფილა სიკვდილი. ერთს ამაისუნთქებ და მორჩა!
    დაბალი სკამი ხვდება მასპინძელს. ჩემსას ვთავაზობ, მაგრამ არ მითმობს.
    -რაი მნიშვნელობა აქ? გინდა დაბლა ვიჯდე, გინდა მაღლა. უკბილოს ჭამა არც რაია. მცხვენია, არც მინდა ვინმე მიყურებდეს…
    – კბილები ამაიღა… უნდა ჩაესვა… მერე ქვეყანა აირ-დაირია და დარჩა უკბილო…
    – აქ არ გყავთ სტომატოლოგი?
    – არი, მარა მარტო აძრობს.
    – ბავშვებს ვაშინებთ კე, კარგა მაიქეცით, თორო კბილის ექიმს დავუძხებთო…
    – რაიღაც “პოლუსები” ჩამაგვირიგეს… იქნებ არა მჭირს რა… ფული მაეცათ, მემრე მე ვიცოდი! ის “პოლუსები” რაღას მშველის?
    – ცუდი დრო მავიდა, კევისმღეჭველებისა…
    – წინათ არ იყო ეგეთი ხალხი…
    – ყველა დროს თავისი ხალხი ჰყავ! – ჩვეული სიდინჯით ამბობს წინსაფრიანი ანიჩკა.
    – მე იცი როგორი ვიყავ? რო დავინახავდი, ბარგი მოჰქონდა მოხუცს, ჩამოვართომდი და სახლჩი მივუტანდი. ეხლა ეგრე აღარ სჩვევენ დედები ხიზანს.
    ეზოში გავდივართ. უმცროსი ძროხის მოსაწველად მიდის. ნისლი წვება მთებზე, სახლებზე, ყვავილებზე… უფროსს მეზობელი ეძახის, ფეჩი ავანთე, მოდიო. მოხუცი ფეხს ითრევს.
    – წადი ბებო, მე გომურში შევალ…
    მავთულის ბადით შეკრულ კარს ვაღებ და პატარა გომურში შევდივარ. უკვე მოწველილი რძე კართან დგას. ანიჩკას ხალათის ზემოდან, ქმრის დიდი პიჯაკი აცვია.
    გომური ორად არის გაყოფილი. ერთი ნაწილი თივითაა სავსე, მეორეში ძროხა დგას.
    – ეს არის ჩემი “ლამაზო”. ემას დაჰკვლენ, რო მავკვდები, აემ ბეჩავსა. შვიდ ივლისს ორი წლისა გახდა.
    “ლამაზო” თავს ატრიალებსა და დიდი, ნაღვლიანი თვალებით მიყურებს.
    – ეს თივაღა მაქუ. უნდა ვამყოფინა. მთიბელი აღარა მყავ. უკაცოდ არცრა არ გამადის. თორმეტი წელი ლოგინად იყო ჩავარდნილი ჩემი კაცი. მაინც სუყელა კეთდებოდა… უკაცოდ არა ჰღირს სიცოცხლე!
    ანიჩკა გომურიდან აგდებს ძროხას. მოძალებულ ნისლში იკარგება “ლამაზო”, ანიჩკა, სახლი, გზა.
    ყვითელი ყვავილები იძინებენ.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

  • დრამატურგია

    ალექსანდრე ლორთქიფანიძე – ანამ დახურა ფანჯრები…

    მცირე ტრაგიკომედია ერთ მოქმედებად

    მოქმედი გმირები

    ანა ფრანკი
    მეჭე
    მეცე

    (სცენაზე, სამივე სამოქმედო მხარეს სამი დიდი ფანჯარაა. მხოლოდ მაყურებელთა დარბაზისკენ მხარეა ცარიელი. მთელ სცენაზე არაკანონზომიერადაა ჩამოკიდებული ბალიშები. დაბლა უამრავი ფურცელია მიყრილ–მოყრილი. ანა მაყურებელთან ზურგით დგას და ცდილობს იარაღი დაუმიზნოს სხვადასხვა ბალიშებს)

    ხმები: ანნა.. ანიკეეე.. ანნეე..

    (ანა შეშინებული ტრიალებს აქეთ–იქით, ცდილობს დაადგინოს საიდან უხმობენ, ვინ უხმობს.. იარაღს უაზროდ იქნევს)

    ხმები: ანნ.. ანელ.. ანიტა…

    (ანა ძალიან სწრაფ ტემპში ჩურჩულით ლოცულობს, თან ისევ ქაოტურად მოძრაობს)

    1 ხმა: Deutschland, Deutschland..
    2 ხმა: über alles
    ორივე ხმა: Über alles in der Welt,
    1 ხმა: Wenn es stets zu
    2 ხმა: Schutz und Trutze
    ორივე ხმა: Brüderlich zusammenhält
    ანა: მე იარაღი მაქვს! თქვენ ვერაფერს დამიშავებთ! გამოდით! ჰა
    გამოდით, შეგეშინდათ? გოგონასი გეშინიათ?
    ორივე ხმა: Brüderlich zusammenhält..
    ანა: წყევლაა.. ნამდვილი წყევლა.. (ყვირის) იცოდეთ
    გაუფრთხილებლად გესვრით!!!

    (ფანჯრიდან სცენაზე ტლანქი მოძრაობებით ძვრება ნაცრისფერ ტონებში ჩაცმული მამაკაცი, როგორც შემდგომში ირკვევა, მეჭე)
    მეჭე: ფრთხილად! ფრთხიიილად!
    ანა: ვინ ხარ! ადგილიდან არ გაინძრე და მითხარი ვინ ხარ!
    მეჭე: ჩშშ!! ფრთხილად ქალიშვილო! ის უკვე ახლოსაა!
    ანა: ვინ ხარ! ვინ ხართ! რა გინდათ! ყველას დაგხოცავთ! სად ვარ!
    მეჭე: ანნა! ანიკეე.. მე შენი მეგობარი ვარ.. მე შენს დასახმარებლად ვარ
    აქ, ოღონდ უნდა მენდო!
    ანა: გენდო?! არ ვიცი ვინ ხარ და რა გინდა, მაგრამ უფრო მალე ტყვიას
    მიიღებ, ვიდრე ჩემს ნდობას!
    მეჭე: ოო! ტყვია.. ტყვია.. ტყვიას უყვარს ტყვ.. კხმ.. ანნა.. მოდი
    ვისაუბროთ, ანიკე..
    ანა: ოღონდ ჯერ შენს ვინაობას გამიმხელ! ახლავე მეტყვი!
    მეჭე: ჰო კარგი, კარგი.. გაგიმხელ.. და გეტყვ..
    ანა: გისმენ!

    (მეჭე მოხერხებულ ადგილს პოულობს და მოკალათდება. საპირისპირო ფანჯრიდან ფრთხილად შემოდის თეთრ ტონებში ჩაცმული მამაკაცი, რომელიც ძალიან გავს მეჭეს. როგორც შემდგომში ირკვევა, მეცე)

    მეცე: მეეე..
    ანა: ეს ვინღაა! მითხარი ვინ ხარ! ვინ ხართ! რა გინდათ! (იარაღს ხან
    ერთს უმიზნებს, ხან მეორეს)
    მეცე: მეეეეეე..
    ანა: რა შენ?!
    მეცე: ჭე!
    მეჭე: ეეეე, იმბეცილო! ჭე – მე! შენ – ცე!
    მეცე: შენ – ჭე! ჰო! მე – ცე!
    ანა: თუ ახლავე არ მორჩებით მაგ უაზრო ლაყბობას, ორივეს, აქვე
    გაგათავებთ!
    მეჭე: აჰმმმ! კეთილი! მეე მეჭე ვარ! ოღონდ არა მემეჭე, არამედ
    უბრალოდ მეჭე!
    მეცე: აჰა! მე კი მეცე! ოღონდ არა მეკიმეცე, არამედ, მხოლოდ მეცე!
    ანა: ასეთი სახელები არასოდეს გამიგია! რა მეჭეცეძე.. არაფერი მესმის
    მეჭე: ახხლავე აგიხსნი, ქალიშვილო.. ჭა ხომ იცი?
    ანა: ჭა?
    მეჭე: დიახ.. მისი უღღღრმესობა ჭა!
    ანა: მერე?
    მეჭე: ჰაჰ.. რაღა მერე.. მე მეჭე ვარ! მეჭე – ჭა!
    მეცე: ჰაჰა.. რა კარგად გამოგივიდა.. მეჭეჭა!
    მეჭე: შენ მოკეტე.. იმბეცილო..
    მეცე: მეჭეჭა! ჰაჰ.. კხმ.. მე კი ვარ მეცე.. შესაბბბბამისად?
    ანა: მეცეცა
    მეცე: ოოო, არრა, რა მეცეცა.. მხოლოდ მეცე.. ანუ ცა ხომ იცი?
    ანა: ვიცი, ჰო ვიცი
    მეცე: მისი უცისფრესობა ცა! დიახ, მე ცა – მეცე.. მეცე – ცა
    ანა: კარგი შეწყვიტეთ ეს კლოუნადა.. პირდაპირ მითხარით რა
    გინდათ ჩემგან.. სად ვარ!
    მეჭე: მეცე სად ვართ?
    მეცე: ახლა?
    მეჭე: არა, მეცე, წეღან სად ვართ
    მეცე: კაი რა მეჭე, აქ ხომ არ ვიტყვი, ამდენი ხალხის წინაშე..
    მეჭე: იმბეცილო! ახხლა სად ვართ, ახხლა!
    მეცე: აჰმ.. პირდაპირ გეთქვა.. აქ.. აქ ვართ..
    მეჭე: ნამდვილად.. (ოდნავ სერიოზულდება) აქ ვართ, ანნე.. აქ.
    მეცე: შენ რა არაფერი გახსოვს, ანნელ?
    ანა: არა.. არაფერი..
    მეცე: აბა კარგად დაფიქრდი, ანიტა..
    მეჭე: გაიხსენე, ქალიშვილო..
    მეცე: ჰო, ჰო, დაფიქრდი და გაიხსენე..
    მეჭე: მიდი, რაღას უცდი, არ გახსოვს, არა???
    მეცე: ანელ, შენ ნამდვილად შეგიძლია, მხოლოდ კარგად დაფიქრდი..
    მეჭე: (მეცესგან განსხვავებით აგრესიულია და უყვირის) გაგახსენდაა??
    ანა: მე.. მე ანა..
    მეცე: აბა? აბა ცოტაც
    ანა: მე ანა ვარ.. ანა ფრანკი.. მამაჩემი რომელიღაც კომპანიაში
    მუშაობს.. მგონი ოტო ჰქვია.. ჰო, ოტო.. გამახსენდა.. კიდევ
    პიტერი გამახსენდა.. პიტერი ჩემი მეგობარია.. მემგონი ჩემი და
    უყვარს.. არადა.. ჰო აი დაც.. დაც გამახსენდა.. კიდევ მეზობლები..
    მე ანა ფრანკი ვარ.. ანა ფრანკი.. ებრაელი გოგონა.. ახლა კი.. ახლა
    ომია.. ჩვენ ამსტერდამში ვართ.. აქ ვიმალებით.. მამა ამბობს რომ
    ომი მორჩება და ყველაფერი ჩაივლის.. მანამდე კი ჩვენ უნდა
    ვეცადოთ თვალში არავის მოვხვდეთ.. ჩვენ ვიმალებით, სანამ ომი მორჩება.. ჰო ჰო ასეა, ნამდვილად ასეა.. მე.. მე ანა ვარ.. ანა
    ფრანკი..

    (მეცე მეჭეს გადახედავს და მესამე ფანჯარასაც აღებს)

    მეცე: ხოო..
    მეჭე: ხოხოოოო!
    მეცე: ე.ი. მამაშენი ოტტო.. ებრაული ოჯახი და ამსტერდამი არა?
    მეჭე: და და!
    მეცე: რა დადა?
    მეჭე: რა „და და“ და – და! იმბეცილო!
    მეცე: „იმბეცილო იმბეცილო“ – შენ გგონია არ ვიცი რას ნიშნავს ეგ
    სიტყვა? უჰ..
    მეჭე: არ იცი..
    მეცე: ვიცი..
    მეჭე: მითხარი მაშინ..
    მეცე: იმას, რომ..
    ანა: (აწყვეტინებს) კიდევ გამახსენდა! კიდევ.. თანდათან.. ყველაფერი,
    ყველაფერი მახსენდება..
    მეჭე: (მეცეს რაღაცის თქმა უნდა და აჩუმებს) გაგახსენდა? აბა?! ჩქარა!
    ამოღერღე!
    ანა: ამსტერდამში, სხვენში ვიმალებით.. მამამ წერილი დატოვა, რომ
    გზა აებნია ნაცისტებისთვის.. მე დღიური მაქვს.. პატარა ლამაზი
    დღიური.. და ძალ..
    მეცე: (აწყვეტინებს) ამმაოა!!!
    მეჭე: (მეცე გვერდზე გაჰყავს) შენ დაიჟინე ყველაფერი გამოუვაო და
    ეხლა რაც გინდა ის ქენი.. შენი ახირებაა და შენვე გაქვს იმედი,
    მე ამ შეშლილ ალტრუისტს დიდხანს ვერ გავუძლებ.. მორჩა!
    მეცე: კარგი ახლა.. კარგი.. სულ ცოტა შანსი მივცეთ.. დარწმუნებული
    ვარ გამოუვა.. მენდე, მეჭე! განა ოდესმე შევმცდარვარ?
    მეჭე: (თავისთვის) შენი გამართლება არ მინახავს, თორე..
    მეცე: დრო რამდენი გვაქვს?
    მეჭე: თვრამეტი წუთი.. თვრამეტიოდე..
    მეცე: მაშინ გამოვფხიზლდეთ და ვიმოქმედოთ! (გადადის ანასკენ,
    რომელიც ამასობაში გარემოს ათვალიერებს, ფანჯრებს, ბალიშებს
    და ა.შ) ანნა.. ანიკე.. შენ ახლა ყურადღება უნდა მოიკრიბო და
    კიდევ ერთხელ შეეცადო ყველაფრის გახსენებას..
    ანა: მე უკვე ყველაფერი გავიხსენე..
    მეცე: ო, არა, ძვირფასო.. ანნა, ანელ.. ეს არაა ის რაც შენ უნდა გაიხსენო,
    კარგად დაფიქრდი.. გთხოვ..
    ანა: მე ისიც კი არ ვიცი ვინ ხართ თქვენ, ან სად ვართ ახლა!
    მეცე: აქ ვართ, აქ!
    ანა: მორჩით ამ კალამბურებს! სად ვარ! რა ადგილია ეს?!
    მეჭე: წ ა რ მ ო ს ა ხ ვ ა ! ანიკეე, წ ა რ მ ო ს ა ხ ვ ა !
    ანა: მგონი ვერ გაგიგეთ..
    მეცე: ჰოდა იმისათვის რომ ყველაფერი გაიგო, ჩვენც გაგვიგო, მე კი
    გავუგო მეჭეს, მეჭემ გამიგოს მე, ისევე როგორც გაგიგოს შენ,
    იმისათვის, რომ შენ გამიგო მე და მე შენ და შესაბამისად გავიგო
    თუ როგორ გამიგო მეჭემ და შენ გაიგო სად ხარ.. უნდა გაიხსენო..
    ანა: რა გავიხსენო.. არ ვიცი რას მთხოვთ!
    მეცე: გაიხსენე, შენ ანნა ფრ..
    მეჭე: (პირზე ხელს აფარებს) მოკეტე, იმბეცილო! ეს წესების დარღვევაა!
    ასე ყველანაირ შანსს დაუკარგავ, რომ აქედან გაძვრეს!!
    მეცე: ჰო.. მართალი ხარ.. ჰო..
    მეჭე: (ანას) წითელი.. შავი.. თეთრი ჯვრით..
    ანა: ბატონო?
    მეჭე: შავი მაღალყელიანი ჩექმები.. მკაცრი გამომეტყველება მამაკაცის
    სახეზე..
    ანა: მე მომმართავთ?
    მეჭე: მდიდრული წვეულებები.. კაცები განიხილავენ გამარჯვებას..
    ანა: ეჰეი, მეჭე ხართ თუ მეცე!
    მეცე: მეცე – მე!
    მეჭე: მე უნდა გეცემე?!!!
    მეცე: კარგი რა, მეჭე.. მე მეცე.. ანუ მეცე მე.. ანუ..
    ანა: ვინც არ უნდა იყოთ.. რას ბოდავთ?
    მეჭე: ბოდავო! ბოდდდავო!! გაიხსენე გაიხსენე გაიხსენე! როგორ,
    არაფერი გახსოვს არა? პატარა გოგონა.. და ფერფლი.. არა?!
    ანა: ვინ გოგონა?
    მეცე: ანიკე, ანელ.. დამშვიდდი და ყველაფერი კარგად იქნება..
    ანა: გინდათ რომ ჭკუიდან შემშალოთ?
    მეჭე: ჰმ.. ეფექტის შედეგად მიღებული ტრავმა შეიძლება განიკურნოს
    უკუეფექტის მოხდენის შემთხვევაშიც, თუმცა შენი ჭკუიდან
    შეშლა ამ წარმოდგენას ვერ გაგვიმყარებს.. აფსუს..
    მეცე: ქერა კულულებიანი თოჯინები, ანელ.. პერიოდული გრუხუნი
    ცაზე.. და გოგონა.. გოგონა და ფერფლი..
    ანა: ფერფლი? (თითქოს რაღაც ახსენდება)
    მეჭე: (შემართებით) Deutschland, Deutschland.. über alles
    მეცე: Über alles in der Welt..
    მეჭე: Wenn es stets zu..
    მეცე: Schutz und Trutze..
    ანა: Brüderlich zusammenhält..
    მეცე: არრრრრრის!
    მეჭე: რა გიხარია, იმბეცილო, ეგ ტექსტი ისედაც ეცოდინებოდა..
    ანა: (სევდიანად ჩაფიქრებული) გოგონა.. ფერფლი.. დღიური..
    მეცე: ახლა მომისმინე, ანნელ.. (მეჭეს გადასძახებს) დრო რამდენი
    დაგვრჩა?!
    მეჭე: ცამეტი წუთი..
    მეცე: ცამეტი წუთი.. მომისმინე ანელ.. ჩვენ სულ რაღაც ცამეტი წუთი
    გვაქვს იმისთვის რომ შენ აქედან გაგათავისუფლოთ.. ოღონდ მხოლოდ ჩვენი ძალებით ამას ვერ მოვახერხებთ.. შენი დახმარებაც გვჭირდება.. ძალიან მნიშვნელოვანი დახმარება.. ამისათვის შენ ყველაფერი კარგად უნდა გაიხსენო.. უნდა გაფილტრო შენი გონება და გაიხსენო, ის რაც სინამდვილეა.. გესმის, ანნ? ანიკე?
    მეჭე: რამდენს ელაყბები, იმბეცილო! ანნელისს.. გაიხსენე, თორემ
    სამუდამოდ ჩარჩები ამ ფანჯრებს შორის!!
    ანა: და თუ ეს წარმოსახვაა?
    მეჭე: წარმოსახვა – ჩვენთვის! შენთვის კი ეს სასამართლოა, ჩემო
    ძვირფასო.. სასამართლო და სამსჯავრო.. შენთვის ეს ჯოჯოხეთის
    კარიბჭეა, ანელისსსს!
    მეცე: კარგი რა, მეჭე.. აშინებ.. აბნევ.. აცადე ცოტაც..
    მეჭე: შენ ფანჯრებს ხურავ.. ოთახს მთლიანად გმანავ..
    მეცე: შენ ხომ იცი სად ინახავს იარაღს მამა?
    მეჭე: ხმას ვერავინ გაიგებს, ზედმეტად სქელი კედლებია..
    მეცე: არც ფერფლი იქნება.. არავითარი ფერფლი..
    მეჭე: რა იოლია არა? საკუთარ თავზე უარის თქმა იოლია, ანიკე?
    მეცე: დღიური – სხვენში.. დროულად არ ნახონ..
    მეჭე: გოგონა.. ფერფლი..
    ანა: წითელი და შავი დროშა.. თეთრი ჯვრით.. მამას მაღალყელიანი,
    შავი ჩექმები აცვია..
    მეცე: აი ასე.. ასე ჩემო გოგონა.. ასე უკეთესია.. კიდევ კიდევ..
    ანა: ქუჩები გადატვირთულია.. ქუჩაში გოგონა გარბის..
    მეჭე: თურმე..
    ანა: გზა სავსეა ფერფლით.. თვალებში მეყრება.. მამამ რომ გაიგოს,
    როგორ გავიპარე სახლიდან, საშინლად გაბრაზდება..
    მეჭე: და სამუდამოდ დაგამჩნევს თავისი ქუსლების კვალს!
    მეცე: მეჭე!
    მეჭე: ჰო რა იყო რა.. ჯერაც არ უქნია თუ?!
    ანა: (თითქოს რაღაცას იხსენებს, თითქმის არც უსმენს მეცეს და მეჭეს)
    გოგონას უკან მივყვები.. ხელიდან რაღაც წიგნაკი უვარდება..
    ამჩნევს.. უკან უნდა დაბრუნდეს.. მოიხედა.. დამინახა.. და.. და
    გაიქცა.. უფრო სწრაფად გაიქცა.. შენობასთან შეუხვია.. სროლის
    ხმა.. დაბლა ვიხრები.. დღიურია.. ჰო ნამდვილად დღიურის
    დასაწერად განკუთვნილი ფურცლებია.. ყდაზე.. ყდა..
    მეჭე: გაიხსენეეე!
    ანა: ყდაზე ვარსკვლავი ხატია.. მერე სახლში მივდივარ.. სწრაფად..
    მეცე: კარგი.. ცოტა ამოისუნთქე..
    მეჭე: რა შეატყე სუნთქვის შეწყვეტის.. მშვენივრად ჭარტალებს..
    „საწყალი ებრაელი.. ანა ფრანკი“..
    ანა: აღარ შემიძლია!
    მეცე: მეჭე, დრო?
    მეჭე: (გაბრაზებით) ათათათი!
    მეცე: რა დავაშშავე, ღმერთო, ასეთი!
    ხმა: (სცენის მიღმა) საქმეს მიხედე, იმბეცილო!
    მეჭე: (ხარხარებს) ჩაგეთვალათ, ბოს!!
    ხმა: შენ გეუბნები, მეჭე!
    მეჭე: (ამრეზით. თავისთვის ჩუმად) „იმბეცილო, იმბეცილო“ – განა არ
    ვიცი რას ნიშნავს ეგ სიტყვა..
    მეცე: ანნა.. ანიკე.. სულ ცოტაც დაგრჩა.. დროც ცოტაა.. ეხლა გონება
    დაძაბე და..
    ანა: (აწყვეტინებს. უკვე ფიქრებშია) დღიურის წერას ვიწყებ.. თავიდან
    არ ამომდის გოგონას სახე.. გასროლის ხმა.. იქნებ სხვას ესროლეს?
    მეჭე: ჩიტს ესროლეს და მოკვდა 
    ანა: დღიურს ღამით საწოლის ქვეშ ვინახავ, რომ არავინ ნახოს.. მამა..
    მეჭე: საინტერესო ადგილს მივადექით!
    ანა: მამა გვიან მოდის სახლში.. მკაცრი გამომეტყველება აქვს.. მამა..
    მეჭე: ჰო ამოღერღე რას აკეთებს მამაშშშშენი!
    ანა: მამა.. მგონი.. ბანაკის.. საკონცენტრაციო ბანაკის..
    მეჭე: მეთვალყურეაააააა!
    მეცე: კარგი, მეჭე, აცადე! მერე, ანელ.. მერე ანიკე..
    ანა: ჰო.. საკონცენტრაციო ბანაკის მეთვალყურეა.. დედა არასოდეს
    საუბრობს ამაზე.. ამბობს, რომ მამას რთული საქმეები აქვს..
    მეჭე: თუმცა სახხხალისოო..
    ანა: მე მგონი ვიცი რასაც აკეთებს მამა.. ცუდ.. ცუდ გზაზეა შემდგარი.
    მეჭე: კაი კაცო, მართლა?!
    ანა: მე დღიურს ვწერ.. ვცდილობ თავი იმ გოგონას ადგილზე
    წარმოვიდგინო.. ოღონდ არ მახსოვს რას ვწერ!
    მეცე: ანელ.. ანიკე.. იცოდე ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, თუ შენ
    სრულად არ აღიდგენ შენს რეალობას, სამუდამოდ აი აქ.. ამ
    კედლებში ჩარჩები.. ვერასოდეს გააღწევ აქედან, გესმის?!
    ვერასოდეს! ამიტომ კარგად დაფიქრდი.. თითქმის ყველაფერი
    გაგახსენდა უკვე.. სულ ცოტაც.. სულ ცოტაც.. დრო ცოტაა ანელ..
    მეჭე: დროულად, ქალიშვილო!!!
    ანა: მე ანა.. ანა..
    მეჭე: (მოთმინებე ღალატობს) ჰოო! შენ ანნა ფრიდი ხარ!! ანნა ფრიდ!
    მამაშენი საკონცენტრაციო ბანაკის მეთვალყურეა და იმას აკეთებს
    რაც შენ არც კი დაგესიზმრება!! შენ უაღრესად წმინდა სისხლის
    მქონე პატიოსანი ახალგაზრდა ხარ და წარმოდგენაც არ გაქვს,
    სად ცხოვრობ!! ანნა ფრიდ!! და თანდათან რაღაცას ხვდები და
    ჯღაპნი და ჯღაპნი იმ შენს დღიურში რაღაცებს.. შენ თავთან
    გაორებული ცდილობ ეძებო ყველაფერი ამის გასაღები, ანნა
    ფრიდ! მერე.. მერე როცა ყველაფერი სრულდება.. როცა დღიურში
    ადგილი არ გრჩება საწერად.. შენ უკიდურესობამდე მიდიხარ და!
    მეცე: მეჭე!! ახლა უკვე თვითონ!! წესებს დაარღვევ!
    მეჭე: (ოფლს იწმენდს) თვითონ თვითონ.. 5 წუთი დაგვრჩა, იმბეცილო!
    ანა: ყველაფერი გამახსენდა.. უკვე ყველაფერი გამახსენდა..
    მეცე: თქვი თქვი თქვი
    ანა: მე მამას ჩუმად მივყვები.. ვიღაც ჯარისკაცებთან ერთად მანქანით
    მიდის.. ვცდილობ კვალი არ დავკარგო.. მივდივარ.. შორიდან
    ვაკვირდები.. ბანაკი მავთულხლართებითაა დაცული.. ხალხი..
    ხალხი..
    მეჭე: როგორ არიან?!
    ანა: (აღარ შეუძლია. ცრემლი მოსდის) არ მინდა!
    მეცე: უნდა, ანა, უნდა.. თორემ აქედან ვერ გააღწევ.. ამ ვაკუუმში
    ჩარჩები სამუდამოდ!
    ანა: ხალხი მოსიარულე მკვდრებს ჰგვანან.. ვერ ვუყურებ დიდხანს..
    სახლში მოვრბივარ.. ერთიანად ტალახში ვარ ამოსვრილი.. ვიცი
    მამა სად ინახავს იარაღს.. ვიღებ.. არ ვიცი რას ვაკეთებ.. რა
    საშინელებაა, ღმერთო, რა საშინელება!
    მეჭე: დავიწყო დროის უკუათვლა?!
    ანა: დღიურში უკანასკნელ სიტყვებს ვწერ.. საწოლის ქვეშ ვინახავ.. და
    ხელს ვაწერ.. „ანა ფრანკი“..
    მეჭე: ფანტაზიები.. ფანტაზიები.. ფანტაზიები..
    ანა: იარაღს ვტენი.. ეს მამას საკუთარი იარაღია.. ძალიან უყვარს..
    ნაგანი, 1895 წლის მოდელი.. ღმერთო, რას ვბოდავ..
    მეჭე: ძლივს სიმართლე თქვა და ვბოდავო..
    ანა: ფანჯრები.. შეიძლება ხმა ნაადრევად გაიგონ.. ფანჯრებს ვხურავ..
    კარს ვრაზავ.. პირველი ალბათ დედა მნახავს.. ჩემი შავი კაბა
    უნდა ჩავიცვა.. ფანჯრებს ვხურავ.. მერე.. მერე..
    მეჭე: ანამ დახურა ფანჯრები,
    ანამ დახურა კარრი..
    მერე გატენა ნაგანი
    მეცე: (ამოისუნთქებს) ანამ მოიკლა თავი..
    მეჭე: მგონი მოვრჩით!
    მეცე: ახლა უკვე შეძლებ, რომ აქედან გააღწიო, ანიკე.. შენი სულიც
    დამშვიდდება და არ იქნება სამუდამოდ ამ ვაკუუმში
    გამომწყვდეული
    მეჭე: ბოლო წერტილი დაგვრჩა დასასმელი, მეცცე!
    მეცე: ჰო.. ჰო.. ბოლო წერტილი.. მოკლედ
    მეჭე: მოკლედ 40 წამიღა გვაქვს..
    მეცე: აბა ანიკე.. ეხლა ყურადღებით.. ყველაფერი რამოდენიმე წამში
    დასრულდება.. ეხლა დამშვიდდი და..
    მეჭე: კიდევ ერთხელ გვითხარი, ე.ი. ვინ ყოფილხარ, რა გქვია და რა
    გვარი ხარ..
    მეცე: ჰო უბრალოდ გვითხარი და გზაც ხსნილია..

    (პაუზა)

    ანა: (აქამდე ერთ წერტილს არ აშორებდა თვალს. ისტერიაგადატანილ
    მდგომარეობაშია. ოდნავი ღიმილით) ეს ბალიში აქ უფრო
    ლამაზად იქნება.. ამ ფანჯარას უფრო უხდება მგონი.. ეს კი აქეთ..
    (ბალიშებს ადგილებს უნაცვლებს.. ფანჯრებს ალამაზებს)
    მეჭე: რა დროს ბალიშებია.. დრო გადის! ათი წამი.. ათი წამიღა..
    მეცე: დროულად, ანელ!
    ანა: (ღიმილით) ჰო.. ჰო.. მე ანა ვარ.. ანა.. ანა ფრანკი.. მამაჩემს ოტო
    ჰქვია.. რომელიღაც..

    (თანდათან ძლიერდება გერმანიის ჰიმნი.. მუსიკა ფარავს ანას ხმას)

    ფ ა რ დ ა

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“