• პროზა

    ნინო წიკლაური – ნოველები

    სოფლის ავტობუსში

    ავტობუსში ქალი ამოვიდა. მის განიერ, ძლიერ მხრებში ოთკუთხედი, ბალნიანი სახე ღრმად ჩამჯდარიყო. კოპებად ქცეულ, წინ წამოწეული შუბლს ქვემოთ შემალული თვალებით თავისუფალი ადგილი მოძებნა და დაჯდა.
    ქალს დაბალი, სუსტი კაცი ამოჰყვა. გახუნებული ქურთუკი ნათხოვარივით ეკიდა ტანზე. ამოვიდა თუ არა შესძახა:
    – სიძე გენაცვალოთ, დიღმელებო!
    ქალებმა ცერად გადახედეს მთვრალს. ის ბარბაცით ავტობუსის ბოლოსკენ წავიდა. გრძელ სკამზე კაცები ისხდნენ.
    – ჰა დიღმელებო, ხომ ხართ ხარებივით! – დასჭექა ისევ.
    – მანდ დაჯექი! – უთხრა ოთკუთხედსახიანმა ქალმა.
    კაცები შევიწროვდნენ და შუაში ჩაისვეს. მთვრალი მთელი გზა უაზროდ ბურტყუნებდა. დროდადრო ოთკუთხედსახიანს გასძახოდა:
    – ლალი!.. ლალი!.. ლალი!..
    ქალს ბალნიან სახეზე ალმური ეკიდებოდა და უკან მოუხედავად უბრაზდებოდა:
    – კარგი, თავი მტკივა!
    უცებ კაცმა სიმღერა წამოიწყო:
    – ლაა-ლიიი… ლაა-ლიიი… ლაა-ლიიიიი…
    ხალხი იცინოდა. ლალიმ ოთკუთხედი სახე კიდევ უფრო ჩამალა მხრებში.
    – ამის ქმარია?
    – გათხოვდა?!
    – ამ ასაკში გათხოვდე და ამისთანას გაჰყვე?!
    – საერთოდ რომ გათხოვდა არ გიკვირს? შეხედე რას გავს! – ჩურჩულებდნენ ქალები.
    – გააჩერეთ! – დაიძახა ლალიმ.
    მთვრალმა სიმღერა შეწყვიტა. ლალიმ ფულის მაგივრად მადლობა გადაუხადა მძღოლს და ჩავიდა. კაციც უკან მიჰყვა, კიბის თავზე აბარგანავდა და კინაღამ გადავარდა. ქალმა ხელები შეაშველა, აიტაცა და ფეხზე დააყენა. მძღოლმა მგზავრებს გადახედა. მერე რაღაცნაირად, მორცხვად გაიღიმა:
    – როგორ მიყვარდა ბავშობაში!
    – ლაა-ლიი… ლაა-ლიი… ლაა-ლიიიი…
    ისევ მისწვდათ მგზავრებს მთვრალი სიძის სიმღერა.

    რა იყო, რა ჭირი დამეტაკა?

    გავედი გაჩერებაზე, დავდექი და… საკუთარი სახელი ვეღარ გავიხსენე. შემეშინდა.
    მოვიდა ავტობუსი. ჩავჯექი. ოფლად ვიწურები – ღმერთო, ნეტა რა მქვია, ნეტა რა მქვია-მეთქი…
    მივედი ბაზარში, ხელდახელ გავყიდე მაისის ბალი, ვიყიდე პამიდორი და უკან გამოვბრუნდი.
    გამოსასვლელში ფეხი გადამიბრუნდა და პირქვე წავემხე. პამიდორი დამეპნა. სულ ერთიანად ამოვიგანგლე ბაზრის მტვრში. ძლივს ავითრიე წელი. შავი კალგოტკები მუხლებზე გადამთხლეშოდა. წამოვკრიფე ჩემი გაუბედურებული პამიდორი და ონკანისკენ წავჩლახუნდი.
    იქ ნაცნობი ქალი დამხვდა – ზეინაბი. ამ ყოფაში რომ დამინახა, შეწუხებულმა შეიცხადა, ეგ რა მოგსვლია ეთერ, რას გავხარო!
    ცა გამეხსნა.
    – ეთერა მქვია, ეთერა! – ვიმეორებდი გუნებაში და გახარებული სულელივით ვიკრიჭებოდი.

    ჭირისუფალი

    სოფელში მიცვალებულის გამოსვენების დრო რომ მოატანს, შუკაში გამოდის, მეზობლის ღობეს მიეყრდნობა, თხელი, ძარღვებადქცეული ხელით სახეს იჩრდილავს და გაღმა იყურება. გაღმა გახუნებული მთებია. ერთი მთის უბეში პატარა, თეთრი ეკლესია დგას. ეკლესიასთან სოფლის სასაფლაოა შეფენილი.
    …დგას და უყურებს, როგორ აჰყავთ მიცვალებული სულ მაღლა და მაღლა, როგორ ასაფლავებენ, მერე, ნელ-ნელა როგორ ბრუნდება ხალხი სოფელში.
    …მან ჯერ ორი თვის გოგონა დამარხა, მერე მამამთილი და დედამთილი, მერე ოცდაათი წლის ვაჟკაცი ჩადო მიწაში, შემდეგ კი ქმარი.
    აქედან კარგად ჩანს მისი ოჯახის განსასვენებელი.
    …მაღალი, გამხდარი დედაკაცი ღრმა ფიქრშია წასული და მეჩვენება, რომ ამ დროს, ის გაცილებით მეტს ხედავს, ვიდრე მთელი ჩემი სოფლის საქალეთი.

    ორი ანიჩკა

    სალ კლდეებში ჯიხვები ცხოვრობენ, გაღმა – ჩეჩნები. მდინარე ყუროს სათავესთან, სპილენძით მდიდარი ნიადაგიდან ჟანგისფერი წყალი ჟონავს. მიწა ირღვევა და ქაფიან მდინარეში იხრჩობა. გადარეული ყურო აქაურობას მალე ერთიანად ჩარეცხავს. მწყემსების ნაბინავრის ნახევარი უკვე წაიღო. დარჩენილ კედლებში მეცხვარის თეთრი ძაღლის გვამი იხრწნება.
    სათიბს დაბლა განახლებული ეკლესია და სტეფანწმინდელების საფლავებია. სასაფლაოს ბოლოში ქვის დიდი ორსართულიანი სახლი დგას. სახლის წინ, ყვითელი ყვავილებით მოჩითულ ხასხასა მოლზე ფიცრული ქოხია. ქოხის კედელთან ვეებერთელა, გაქერქილი მორი გდია. ზედ ორი მოხუცი მაზლისცოლი ზის, ორივე ქსოვს და ორივეს ანიჩკა ჰქვია. ანიჩკები ჩემი მასპინძლის ბიცოლები არიან. ისინი გუშინ გავიცანი. კლდის ნატეხებით მოფენილ გზაზე შევჩერდი და მათკენ გადავუხვიე.
    ერთი ანიჩკა ტანსრული ქალია. უნაოჭო, სავსე სახე აქვს. მთლად თეთრი, უკან გადავარცხნილი თმა კეფაზე მუშტად შეუკრავს. კოხტად მორგებულ ტანსაცმელზე აკრულ წინსაფარზე ყვითელი წიწილები ახატია.
    მეორე ანიჩკა გამხდარი და უფრო მაღალიც არის. მუქი ხალათი აცვია, მუქი თავსაფარი ახვევია. თხელ ცხვირზე სქელმინიანი სათვალე ადევს.
    მიხარია მათი დანახვა. მოხუცებმაც შემნიშნეს და დაკვირვებით გამომცქერიან. რომ მივუახლოვდი მაშინღა მიცნეს.
    – როგორა ხართ?- ვეკითხები ხმამაღლა.
    – ამ დილით თავი დამიბუდდა… თვალთაც მიბნელდება… – მპასუხობს წინსაფრიანი ანიჩკა და საქსოვს გვერდზე დებს.
    – წნევა ხომ არ გაქვთ? – ვეკითხები და მეც მორზე ვჯდები.
    – რაი ვიცი…
    – გაგიზომავთ…
    გაჭირვებით დგება. მიდის ხავსმოდებულ, ქვის დამრეც კიბესთან და ფოფხვით ადის მეორე სართულზე.
    – ყუროზე მარტუა იყავ?- შემომცქერის სათვალიანი ანიჩკა.
    თავს ვუქნევ.
    – გათხოვილი ხარ?
    – არა.
    – რაღას ელი?
    ვიცინი.
    – დღესხვალეობაჩი განა? წლები გადის. სუყელას თავისი დრო აქუ. აი, მე ოცდათხუთმეტისა გავთხოვდი. სეთურებიდან ვარ, გუდაურიდან. იქაველი ქალი ვარ. სამი წელი “კოლხოზში” ვიყავ, იძულებით. მილიციის ძალით წამიყვანეს ყიზლარჩი. ჯერ ჩემი ლოგინი წაიღეს. მემრე თორმეტი ქალი აგვიყვანეს. ოცდაოთხი ძროხა მებარა. ოცი ხბო გავუზარდე “კოლხოზს”. თოლები იქ დამრჩა. ჩემი და იყო აქეთ გათხოვილი, ძრიელ მშრომელი ქალი. მაშოი ერქვა. უთხრეს ჩემ კაცსა, ამას და ჰყავს ყიზლარჩი, ის მაიყვანეო. ამავიდა. იქა მნახა გიგუშამ. მემრე თავის დედის ძმაი ამაიყვანა და გამავყევ. მთელი შრომა დღეები იქ დამიჭირეს, რაისთვის გასთხოვდიო. უნდოდათ სულ გასათხოვარი ვყოფილიყავ, მაგათი მუშა.
    რის ვაი-ვაგლახით ჩამოდის კიბეზე წინსაფრიანი ანიჩკა, წნევის გასაზომი აპარატი მოაქვს.
    – შენა, საექთნო ხო არა გაქ დამთავრებული?
    – არა, ბებო…
    – ოდნავ რო გავნერვიულდები კე, ხელის კანკალი მეწყობა. მეგონა, გეცოდინებოდა რატო…
    – ეგა ნევროზია… – დიაგნოზს უსვამს სათვალიანი ანიჩკა.
    წნევას ვუზომავ.
    – გულის წნევა გაქვთ მაღალი. რა წამლებს სვამთ ბებო?
    ჯიბიდან იღებს “რაუნატინის”, “ვალერიანის” და “ადელფანის” ტაბლეტებს.
    – შენს გაზრდას, წყალი მომიტანე…
    ონკანი დაბალი ქვითკირის ღობითაა შემოზღუდული. წყლის…ჭურჭელზე სპილენძის ტოლჩაა დამხობილი. იმით მიმაქვს წყალი. სვამს.
    – რო წამოწვეთ, კარგი იქნება… –ვეუბნები.
    – არ შამიძლია, უფრო ცუდად ვხდები კე…
    – მაშ თედოსთან როგორღა სწვებოდი? – იცინის სათვალიანი ანიჩკა და ერთადეთ კბილს აჩენს.
    – განა მაშინაც გონჯა ვიყავ! არცრა მტკიოდა მაშინა… ნეტა ისრივ ისე ვიყო და!
    ხითხითებენ.
    – ესა სილამაზით გათხოვდა. წითელი ბერეტი ეფარა!
    – დანიშნული ვიყავ, – ყვება წინსაფრიანი ანიჩკა და თან ქსოვს. – ჯარში წაიყვანეს. ორი წელი ველოდი. ქალაქელი კაცი მოვიდა სათხოვნელად. იმას ნუღარ ელი, მე გამომყეო.
    – რატომ არ გაყევით?
    მიბღვერის.
    – გიყვარდათ?
    – მიყორდა მაშ! უჭკუობით, თექვსმეტი წლისას…
    – უჭკუობით?!
    – მაშ ჭკვიანი სხვისა ბალღს შაიყორებს?.. ორი ბალღი გავაჩინე უგონთ-მაგონოთ. ჭკუაჩი რომ ჩავვარდი, მემრე გვიან იყო. ისევ უჭკუობით სჯობია სუყელას კეთება. ჭკვიანი ვეცრას გაბედავს. სანამ გამავყვებოდი, საექთნოზე შევიტანე საბუთები. შამპირდა გასწავლიო, მარა დამსვა სახლჩი.
    – ინდე, ქსოვა ხო გასწავლა… – იცინის მაზლისცოლი – რას ერჩი?
    მზე აჭერს. მოხუცები ჩრდილისკენ იჩოჩებენ. მოლზე გაკრული ყვითელი ყვავილები ბრჭყვიალებენ.
    – რა ლამაზი ყვავილებია! – ვამბობ მე.
    -ეს ჩვენი ყვავილებია. მზის ჩასვლისას სძინიათ, მზის ამოსვლისას ჰღვიძიათ.
    – ბებო გყავ? – მეკითხება სათვალიანი ანიჩკა.
    – დიახ.
    – რამდენი წლისაა?
    – ოთხმოცდაორის…
    – ახალგაზრდა ყოფილა, ანიჩკას სწორი…
    – ჰო, ახალგაზრდა ვარ! სულ ფრენა-ფრენას დავდივარ, – იცინის სათვალიანი ანიჩკა.
    – ახალგალგაზრდა ხარ, მაშ! ოთხმოცდაორისას კიდე შემეძლას, ძროხას ვუვლიდი… – ნიავი იძვრის და მოგონებაში წასულ დედაკაცს თმას უწეწს. – ვერ ვიტან თავზე წაკვრას…
    – ღმერთმა დიდი დღე მაგცას და აქ რო დაგასვენებთ, მემრე როგორღა იტყვი, თავზე არ წამაკრათო?
    – მემრე რაღას ვიტყვი?
    – მანამდე დაიბარე…
    – ანდერძი დავაგდო?
    – მაშ… მე კიდე სუდარა გადაფარებული მკვდარი მეჯავრება… რო მავკვდები, სახე უნდა მიჩნდეს! ლამაზი სახე მაქუ და… – კუჭკუჭებს მოხუცი.
    – მაშ არა ხარ ლამაზი? – აგულიანებს მაზლისცოლი.
    – მე რაიღა ლამაზი ვარ… მამა-ბიძანი მყვანდა ლამაზები. ჩემი კაციც ლამაზი იყვის. საფლავის ქვაზე რომ გვხატავდა, იმ კაცმა მითხრა, ამას ცხო ნაკუთები აქუ და შენ სულ ცხოო…
    – უკვე გაქვთ საფლავის ქვა, ბებო?
    – მაშ, ჩემ გიგუშას გვერდით ვხატივარ… მარტუას ხო არ დავაგდებდი ჩემ კაცსა? დაბადების წელი აწერია. სიკვდილისა აკლია. მიაწერს კი მემრე ვინმე?
    – რაც მთავარია, შენ იქ იქნები… აბა, ეხლა “კამისია” რო დაეცეს საფლავსა – სურათია, მკვდარი არა – რაი უნდა ქნა?
    – ჯერ ვერ მაიცლის “კამისია” ჩემი საფლავისთვისა…
    – შვილები არა გყავთ, ბებო?
    – არა… ექიმთან ვიყავ ძაუგსა. ეგრე მითხრა, ბავშური საშვილოსნო გაქო…
    – განუვითარებელიო განა? – კითხულობს ანიჩკა, რომელიც ოდესღაც საექთნოზე სწავლას ოცნებობდა.
    – დამინიშნეს რაიღაც ტალახები, წამლობა, მარა არ მეცალა… –სათვალიანი ანიჩკა აგრძელებს – რო მამიყვანა ჩემმა კაცმა აბა, მე ქალიშვილი ქალი ვიყავ და იმავ ღამეს გავებუტე. ერთი კვირა ეგრე ვიყავ გაბუტული.
    – რატომ? – ვიცინი.
    – ეგრე მეგონა, ვითომ ჩემთან ეგეთი რამე არ უნდა მამხდარიყო. ეგ როგორ გამიბედა-მეთქი!
    – როგორ შეურიგდით, ბებო?
    – არ მახსონ და შევურიგდი კი… – სათვალიანმა ანიჩკამ დარიალის ხეობას გადახედა.
    ვლადიკავკაზიდან შავი ღრუბლები გადმოდიოდნენ.
    – ნისლი ქვეაღმა შამავიდა. იქნებ დააწვიმას…
    – კარგა დაშაულხარ ჩემო ქალო, ჩრდილჩი მაიწი. ვეღარ გიცნობენ ქალაქჩი.
    – მემრე რაი. მე მიყორს შავი ქალი. ჩემი ქალი მაინც იყო. ძრიალ გულჩი ჩამივარდი.
    – მეც ძალიან მომეწონეთ.
    – მეც მოსაწონარი ვარ?.. ათი დედმამიშვილი ვიყავით. ყველა ჩემზე ლამაზი იყო… მეტი საქმე არ უკეთებიათ ჩემ დედ-მამასა, ბეჩავები. არცროდეს “ბალნიცაში” არ ყოფილა დედა. სახლში გოგოჩინა სუყელა. ჩვენ სწავლაზე არ უფიქრიათ. ბალღებმა თავისით ისწავლეს შოფრობა. ქალები ეგეთივე გაგრიები ვართ.
    – ხელსაქმე და შრომა გაგრიობაა? – წარბი ასწია წინსაფრიანმა ანიჩკამ.
    – მაშ რაია! შრომის მეტი არა ვიცი რა…
    – სუყელა საქმე იცის – საქალო, საკაცო…
    – ეხლა კი, აღარა შამიძლია. ერთ ძროხასღა ვუვლი. რო მავკვდები, დაკლან.
    ორივე მოხუცი გაჩქარებით ქსოვს.
    – ემას ვქსოვ… ვერთობი თუ ვიღლები, აღარა ვგრძნობ…
    – რა ღირს წინდები, ბებო?
    – ხუთი ლარი დიდი ფეხისა, ოთხი – პატარაისი.
    – ორი ლარი მარტო მატყლი ღირს. ის უნდა დაამუშავა – გარეცხა, დაართა… ნახევარი აღარა გება ერთი კილოსგანა.
    – აეს კისრის ძარღვებიღა მტკივა, სუ რო ვზივარ…
    წინსაფრიანი ანიჩკა აწრიალდება. საქსოვს გვერდზე დებს. დგება და ცუხცუხით სახლის კედელს ეფარება.
    სათვალიანი ანიჩკა მხოლოდ ჩემს გასაგონად ამბობს:
    -იფსამს! სანამ მივა და ჩაიწევს, გაეპარება. ცოტა ხნის კი არ არი! ოთხმოცდაათ წელს ვიცოცხლებ? არა მგონია! კარგი ქმარი ჰყვანდა. სმა კი უყორდა. ერთი შვილიც მსმელი ჰყავ, გელოდი, ჟოზეფინაის ქმარი…
    უფროსი ანიჩკა ქვედაკაბის სწორებით გამობაჯბაბდა სახლის უკნიდან და ვითომ აქ არაფერიაო, განაგრძო:
    – ბევრი ხალხი ცხოვრობდა ამ სახლჩი. სუყელა გადავიდ-გადმოვიდა. ახალი სახლები აიშენეს. ჩვენ დავრჩით აემ ძველჩი.
    – ანიჩკას შვილებიც ახალ სახლ-კარჩი არიან… – უკვე მაზლისცოლის გასაგონად ამბობს სათვალიანი ანიჩკა – ეს კი არ მისდევს.
    – ცოტა ხანს გავჰყევ. ყველა მუშაობდა და დღე სულ მარტუა ვიყავ. ანიჩკა კი სულ აქ არი.
    უცებ ჰაერში პურის სუნი დატრიალდა.
    – ვიღაც პურს აცხობს… – ღრმად ვისუნთქავ ჰაერს.
    – ჩემო ქალო, დილით “პერაშკები” მოვჩხონთე. თუ იკადრებ, მიირთვი. – მორიდებით შემომყურებს სათვალიანი მოხუცი.
    – სიმართლე გითხრათ, მომშივდა.
    წამოდგა. ქვედა სართულის ვიწრო ოთახში მეპატიჟება. კედლები კირით არის შეთეთრებული. წითლად შეღებილ ხის იატაკს ლაპლაპი გაუდის. ერთ კედელთან რკინის საწოლი დგას. საწოლის თავზე გობელენია გაკრული – შუა საუკუნეების ტანსაცმელში გამოწყობილი ქალები და კაცები ნადირობენ. მეორე კედელთან მაგიდა და სამი სკამია – ორი მაღალი, ერთი კი დაბალი, უზურგო – შინ გაკეთებული. კართან სარკე კიდია. იქვეა ჭიკარტით მიმაგრებული, მათემატიკის რვეულიდან ამოხეული ფურცელი, რომელსაც აჩაბაჩად აწერია: “ლამაზომ” იმაკა 20 მაისს.”
    – მობრძანდი ანასტასიავ! – გასძახა მაზლისცოლს.
    – სინათლეს ავანთებ და მოვალ… – ისევ ფოფხვით ადის ქვის კიბეზე, თავის ოთახში სინათლეს ანთებს, მერე ხვნეშა-ხვნეშით დაბლა ჩამოდის და ოთახში შემოდის.
    – დალოცავენ კე, ღმერთმა დაგაბერასთ თეთრი თმა-წვერითაო, მარა სიბერე სუყელაზე ბეჩაობა ყოფილა! გულით მინდა რო გავაკეთა რაიმე, მარა აღარა შამიძლია. გონჯი ყოფილა სიბერე! ვერცრას ვეღარ ვახერხებ…
    ჩემი მასპინძლი მაგიდაზე თეფშებს აწყობს.
    – გიგუშა რო მამიკვდა, თეფშები სულ დამიცვალეს, დატეხილები დამიტოვეს. მე ვთქვი, კაცი მამიკვდა, ამაზე როგორ ამავიღა ხმა-მეთქი… ღარიბად გხვდები. რაი ვქნა? “პერაშკი”, წყალი, კეთილი სული და გული. ეჰ, ჩემო შაო ქალი, კაცი მყვანდა პურმარილიანი – დიდი მიდენ-მოდენა იყო. სამოცდაჩვიდმეტჩი გარდამეცვალა.
    – სამოცდაჩვიდმეთჩი კი არა, ოთხმოცდაჩვიდმეტჩი.
    – რაი ვიცი… საფლავის ქვას აწერია. არ მახსონ. ოთხმოცდაშვიდი წლისა იყო. ბევრი ეგონა თავისი წლები… ძნელი არა ყოფილა სიკვდილი. ერთს ამაისუნთქებ და მორჩა!
    დაბალი სკამი ხვდება მასპინძელს. ჩემსას ვთავაზობ, მაგრამ არ მითმობს.
    -რაი მნიშვნელობა აქ? გინდა დაბლა ვიჯდე, გინდა მაღლა. უკბილოს ჭამა არც რაია. მცხვენია, არც მინდა ვინმე მიყურებდეს…
    – კბილები ამაიღა… უნდა ჩაესვა… მერე ქვეყანა აირ-დაირია და დარჩა უკბილო…
    – აქ არ გყავთ სტომატოლოგი?
    – არი, მარა მარტო აძრობს.
    – ბავშვებს ვაშინებთ კე, კარგა მაიქეცით, თორო კბილის ექიმს დავუძხებთო…
    – რაიღაც “პოლუსები” ჩამაგვირიგეს… იქნებ არა მჭირს რა… ფული მაეცათ, მემრე მე ვიცოდი! ის “პოლუსები” რაღას მშველის?
    – ცუდი დრო მავიდა, კევისმღეჭველებისა…
    – წინათ არ იყო ეგეთი ხალხი…
    – ყველა დროს თავისი ხალხი ჰყავ! – ჩვეული სიდინჯით ამბობს წინსაფრიანი ანიჩკა.
    – მე იცი როგორი ვიყავ? რო დავინახავდი, ბარგი მოჰქონდა მოხუცს, ჩამოვართომდი და სახლჩი მივუტანდი. ეხლა ეგრე აღარ სჩვევენ დედები ხიზანს.
    ეზოში გავდივართ. უმცროსი ძროხის მოსაწველად მიდის. ნისლი წვება მთებზე, სახლებზე, ყვავილებზე… უფროსს მეზობელი ეძახის, ფეჩი ავანთე, მოდიო. მოხუცი ფეხს ითრევს.
    – წადი ბებო, მე გომურში შევალ…
    მავთულის ბადით შეკრულ კარს ვაღებ და პატარა გომურში შევდივარ. უკვე მოწველილი რძე კართან დგას. ანიჩკას ხალათის ზემოდან, ქმრის დიდი პიჯაკი აცვია.
    გომური ორად არის გაყოფილი. ერთი ნაწილი თივითაა სავსე, მეორეში ძროხა დგას.
    – ეს არის ჩემი “ლამაზო”. ემას დაჰკვლენ, რო მავკვდები, აემ ბეჩავსა. შვიდ ივლისს ორი წლისა გახდა.
    “ლამაზო” თავს ატრიალებსა და დიდი, ნაღვლიანი თვალებით მიყურებს.
    – ეს თივაღა მაქუ. უნდა ვამყოფინა. მთიბელი აღარა მყავ. უკაცოდ არცრა არ გამადის. თორმეტი წელი ლოგინად იყო ჩავარდნილი ჩემი კაცი. მაინც სუყელა კეთდებოდა… უკაცოდ არა ჰღირს სიცოცხლე!
    ანიჩკა გომურიდან აგდებს ძროხას. მოძალებულ ნისლში იკარგება “ლამაზო”, ანიჩკა, სახლი, გზა.
    ყვითელი ყვავილები იძინებენ.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

  • დრამატურგია

    ალექსანდრე ლორთქიფანიძე – ანამ დახურა ფანჯრები…

    მცირე ტრაგიკომედია ერთ მოქმედებად

    მოქმედი გმირები

    ანა ფრანკი
    მეჭე
    მეცე

    (სცენაზე, სამივე სამოქმედო მხარეს სამი დიდი ფანჯარაა. მხოლოდ მაყურებელთა დარბაზისკენ მხარეა ცარიელი. მთელ სცენაზე არაკანონზომიერადაა ჩამოკიდებული ბალიშები. დაბლა უამრავი ფურცელია მიყრილ–მოყრილი. ანა მაყურებელთან ზურგით დგას და ცდილობს იარაღი დაუმიზნოს სხვადასხვა ბალიშებს)

    ხმები: ანნა.. ანიკეეე.. ანნეე..

    (ანა შეშინებული ტრიალებს აქეთ–იქით, ცდილობს დაადგინოს საიდან უხმობენ, ვინ უხმობს.. იარაღს უაზროდ იქნევს)

    ხმები: ანნ.. ანელ.. ანიტა…

    (ანა ძალიან სწრაფ ტემპში ჩურჩულით ლოცულობს, თან ისევ ქაოტურად მოძრაობს)

    1 ხმა: Deutschland, Deutschland..
    2 ხმა: über alles
    ორივე ხმა: Über alles in der Welt,
    1 ხმა: Wenn es stets zu
    2 ხმა: Schutz und Trutze
    ორივე ხმა: Brüderlich zusammenhält
    ანა: მე იარაღი მაქვს! თქვენ ვერაფერს დამიშავებთ! გამოდით! ჰა
    გამოდით, შეგეშინდათ? გოგონასი გეშინიათ?
    ორივე ხმა: Brüderlich zusammenhält..
    ანა: წყევლაა.. ნამდვილი წყევლა.. (ყვირის) იცოდეთ
    გაუფრთხილებლად გესვრით!!!

    (ფანჯრიდან სცენაზე ტლანქი მოძრაობებით ძვრება ნაცრისფერ ტონებში ჩაცმული მამაკაცი, როგორც შემდგომში ირკვევა, მეჭე)
    მეჭე: ფრთხილად! ფრთხიიილად!
    ანა: ვინ ხარ! ადგილიდან არ გაინძრე და მითხარი ვინ ხარ!
    მეჭე: ჩშშ!! ფრთხილად ქალიშვილო! ის უკვე ახლოსაა!
    ანა: ვინ ხარ! ვინ ხართ! რა გინდათ! ყველას დაგხოცავთ! სად ვარ!
    მეჭე: ანნა! ანიკეე.. მე შენი მეგობარი ვარ.. მე შენს დასახმარებლად ვარ
    აქ, ოღონდ უნდა მენდო!
    ანა: გენდო?! არ ვიცი ვინ ხარ და რა გინდა, მაგრამ უფრო მალე ტყვიას
    მიიღებ, ვიდრე ჩემს ნდობას!
    მეჭე: ოო! ტყვია.. ტყვია.. ტყვიას უყვარს ტყვ.. კხმ.. ანნა.. მოდი
    ვისაუბროთ, ანიკე..
    ანა: ოღონდ ჯერ შენს ვინაობას გამიმხელ! ახლავე მეტყვი!
    მეჭე: ჰო კარგი, კარგი.. გაგიმხელ.. და გეტყვ..
    ანა: გისმენ!

    (მეჭე მოხერხებულ ადგილს პოულობს და მოკალათდება. საპირისპირო ფანჯრიდან ფრთხილად შემოდის თეთრ ტონებში ჩაცმული მამაკაცი, რომელიც ძალიან გავს მეჭეს. როგორც შემდგომში ირკვევა, მეცე)

    მეცე: მეეე..
    ანა: ეს ვინღაა! მითხარი ვინ ხარ! ვინ ხართ! რა გინდათ! (იარაღს ხან
    ერთს უმიზნებს, ხან მეორეს)
    მეცე: მეეეეეე..
    ანა: რა შენ?!
    მეცე: ჭე!
    მეჭე: ეეეე, იმბეცილო! ჭე – მე! შენ – ცე!
    მეცე: შენ – ჭე! ჰო! მე – ცე!
    ანა: თუ ახლავე არ მორჩებით მაგ უაზრო ლაყბობას, ორივეს, აქვე
    გაგათავებთ!
    მეჭე: აჰმმმ! კეთილი! მეე მეჭე ვარ! ოღონდ არა მემეჭე, არამედ
    უბრალოდ მეჭე!
    მეცე: აჰა! მე კი მეცე! ოღონდ არა მეკიმეცე, არამედ, მხოლოდ მეცე!
    ანა: ასეთი სახელები არასოდეს გამიგია! რა მეჭეცეძე.. არაფერი მესმის
    მეჭე: ახხლავე აგიხსნი, ქალიშვილო.. ჭა ხომ იცი?
    ანა: ჭა?
    მეჭე: დიახ.. მისი უღღღრმესობა ჭა!
    ანა: მერე?
    მეჭე: ჰაჰ.. რაღა მერე.. მე მეჭე ვარ! მეჭე – ჭა!
    მეცე: ჰაჰა.. რა კარგად გამოგივიდა.. მეჭეჭა!
    მეჭე: შენ მოკეტე.. იმბეცილო..
    მეცე: მეჭეჭა! ჰაჰ.. კხმ.. მე კი ვარ მეცე.. შესაბბბბამისად?
    ანა: მეცეცა
    მეცე: ოოო, არრა, რა მეცეცა.. მხოლოდ მეცე.. ანუ ცა ხომ იცი?
    ანა: ვიცი, ჰო ვიცი
    მეცე: მისი უცისფრესობა ცა! დიახ, მე ცა – მეცე.. მეცე – ცა
    ანა: კარგი შეწყვიტეთ ეს კლოუნადა.. პირდაპირ მითხარით რა
    გინდათ ჩემგან.. სად ვარ!
    მეჭე: მეცე სად ვართ?
    მეცე: ახლა?
    მეჭე: არა, მეცე, წეღან სად ვართ
    მეცე: კაი რა მეჭე, აქ ხომ არ ვიტყვი, ამდენი ხალხის წინაშე..
    მეჭე: იმბეცილო! ახხლა სად ვართ, ახხლა!
    მეცე: აჰმ.. პირდაპირ გეთქვა.. აქ.. აქ ვართ..
    მეჭე: ნამდვილად.. (ოდნავ სერიოზულდება) აქ ვართ, ანნე.. აქ.
    მეცე: შენ რა არაფერი გახსოვს, ანნელ?
    ანა: არა.. არაფერი..
    მეცე: აბა კარგად დაფიქრდი, ანიტა..
    მეჭე: გაიხსენე, ქალიშვილო..
    მეცე: ჰო, ჰო, დაფიქრდი და გაიხსენე..
    მეჭე: მიდი, რაღას უცდი, არ გახსოვს, არა???
    მეცე: ანელ, შენ ნამდვილად შეგიძლია, მხოლოდ კარგად დაფიქრდი..
    მეჭე: (მეცესგან განსხვავებით აგრესიულია და უყვირის) გაგახსენდაა??
    ანა: მე.. მე ანა..
    მეცე: აბა? აბა ცოტაც
    ანა: მე ანა ვარ.. ანა ფრანკი.. მამაჩემი რომელიღაც კომპანიაში
    მუშაობს.. მგონი ოტო ჰქვია.. ჰო, ოტო.. გამახსენდა.. კიდევ
    პიტერი გამახსენდა.. პიტერი ჩემი მეგობარია.. მემგონი ჩემი და
    უყვარს.. არადა.. ჰო აი დაც.. დაც გამახსენდა.. კიდევ მეზობლები..
    მე ანა ფრანკი ვარ.. ანა ფრანკი.. ებრაელი გოგონა.. ახლა კი.. ახლა
    ომია.. ჩვენ ამსტერდამში ვართ.. აქ ვიმალებით.. მამა ამბობს რომ
    ომი მორჩება და ყველაფერი ჩაივლის.. მანამდე კი ჩვენ უნდა
    ვეცადოთ თვალში არავის მოვხვდეთ.. ჩვენ ვიმალებით, სანამ ომი მორჩება.. ჰო ჰო ასეა, ნამდვილად ასეა.. მე.. მე ანა ვარ.. ანა
    ფრანკი..

    (მეცე მეჭეს გადახედავს და მესამე ფანჯარასაც აღებს)

    მეცე: ხოო..
    მეჭე: ხოხოოოო!
    მეცე: ე.ი. მამაშენი ოტტო.. ებრაული ოჯახი და ამსტერდამი არა?
    მეჭე: და და!
    მეცე: რა დადა?
    მეჭე: რა „და და“ და – და! იმბეცილო!
    მეცე: „იმბეცილო იმბეცილო“ – შენ გგონია არ ვიცი რას ნიშნავს ეგ
    სიტყვა? უჰ..
    მეჭე: არ იცი..
    მეცე: ვიცი..
    მეჭე: მითხარი მაშინ..
    მეცე: იმას, რომ..
    ანა: (აწყვეტინებს) კიდევ გამახსენდა! კიდევ.. თანდათან.. ყველაფერი,
    ყველაფერი მახსენდება..
    მეჭე: (მეცეს რაღაცის თქმა უნდა და აჩუმებს) გაგახსენდა? აბა?! ჩქარა!
    ამოღერღე!
    ანა: ამსტერდამში, სხვენში ვიმალებით.. მამამ წერილი დატოვა, რომ
    გზა აებნია ნაცისტებისთვის.. მე დღიური მაქვს.. პატარა ლამაზი
    დღიური.. და ძალ..
    მეცე: (აწყვეტინებს) ამმაოა!!!
    მეჭე: (მეცე გვერდზე გაჰყავს) შენ დაიჟინე ყველაფერი გამოუვაო და
    ეხლა რაც გინდა ის ქენი.. შენი ახირებაა და შენვე გაქვს იმედი,
    მე ამ შეშლილ ალტრუისტს დიდხანს ვერ გავუძლებ.. მორჩა!
    მეცე: კარგი ახლა.. კარგი.. სულ ცოტა შანსი მივცეთ.. დარწმუნებული
    ვარ გამოუვა.. მენდე, მეჭე! განა ოდესმე შევმცდარვარ?
    მეჭე: (თავისთვის) შენი გამართლება არ მინახავს, თორე..
    მეცე: დრო რამდენი გვაქვს?
    მეჭე: თვრამეტი წუთი.. თვრამეტიოდე..
    მეცე: მაშინ გამოვფხიზლდეთ და ვიმოქმედოთ! (გადადის ანასკენ,
    რომელიც ამასობაში გარემოს ათვალიერებს, ფანჯრებს, ბალიშებს
    და ა.შ) ანნა.. ანიკე.. შენ ახლა ყურადღება უნდა მოიკრიბო და
    კიდევ ერთხელ შეეცადო ყველაფრის გახსენებას..
    ანა: მე უკვე ყველაფერი გავიხსენე..
    მეცე: ო, არა, ძვირფასო.. ანნა, ანელ.. ეს არაა ის რაც შენ უნდა გაიხსენო,
    კარგად დაფიქრდი.. გთხოვ..
    ანა: მე ისიც კი არ ვიცი ვინ ხართ თქვენ, ან სად ვართ ახლა!
    მეცე: აქ ვართ, აქ!
    ანა: მორჩით ამ კალამბურებს! სად ვარ! რა ადგილია ეს?!
    მეჭე: წ ა რ მ ო ს ა ხ ვ ა ! ანიკეე, წ ა რ მ ო ს ა ხ ვ ა !
    ანა: მგონი ვერ გაგიგეთ..
    მეცე: ჰოდა იმისათვის რომ ყველაფერი გაიგო, ჩვენც გაგვიგო, მე კი
    გავუგო მეჭეს, მეჭემ გამიგოს მე, ისევე როგორც გაგიგოს შენ,
    იმისათვის, რომ შენ გამიგო მე და მე შენ და შესაბამისად გავიგო
    თუ როგორ გამიგო მეჭემ და შენ გაიგო სად ხარ.. უნდა გაიხსენო..
    ანა: რა გავიხსენო.. არ ვიცი რას მთხოვთ!
    მეცე: გაიხსენე, შენ ანნა ფრ..
    მეჭე: (პირზე ხელს აფარებს) მოკეტე, იმბეცილო! ეს წესების დარღვევაა!
    ასე ყველანაირ შანსს დაუკარგავ, რომ აქედან გაძვრეს!!
    მეცე: ჰო.. მართალი ხარ.. ჰო..
    მეჭე: (ანას) წითელი.. შავი.. თეთრი ჯვრით..
    ანა: ბატონო?
    მეჭე: შავი მაღალყელიანი ჩექმები.. მკაცრი გამომეტყველება მამაკაცის
    სახეზე..
    ანა: მე მომმართავთ?
    მეჭე: მდიდრული წვეულებები.. კაცები განიხილავენ გამარჯვებას..
    ანა: ეჰეი, მეჭე ხართ თუ მეცე!
    მეცე: მეცე – მე!
    მეჭე: მე უნდა გეცემე?!!!
    მეცე: კარგი რა, მეჭე.. მე მეცე.. ანუ მეცე მე.. ანუ..
    ანა: ვინც არ უნდა იყოთ.. რას ბოდავთ?
    მეჭე: ბოდავო! ბოდდდავო!! გაიხსენე გაიხსენე გაიხსენე! როგორ,
    არაფერი გახსოვს არა? პატარა გოგონა.. და ფერფლი.. არა?!
    ანა: ვინ გოგონა?
    მეცე: ანიკე, ანელ.. დამშვიდდი და ყველაფერი კარგად იქნება..
    ანა: გინდათ რომ ჭკუიდან შემშალოთ?
    მეჭე: ჰმ.. ეფექტის შედეგად მიღებული ტრავმა შეიძლება განიკურნოს
    უკუეფექტის მოხდენის შემთხვევაშიც, თუმცა შენი ჭკუიდან
    შეშლა ამ წარმოდგენას ვერ გაგვიმყარებს.. აფსუს..
    მეცე: ქერა კულულებიანი თოჯინები, ანელ.. პერიოდული გრუხუნი
    ცაზე.. და გოგონა.. გოგონა და ფერფლი..
    ანა: ფერფლი? (თითქოს რაღაც ახსენდება)
    მეჭე: (შემართებით) Deutschland, Deutschland.. über alles
    მეცე: Über alles in der Welt..
    მეჭე: Wenn es stets zu..
    მეცე: Schutz und Trutze..
    ანა: Brüderlich zusammenhält..
    მეცე: არრრრრრის!
    მეჭე: რა გიხარია, იმბეცილო, ეგ ტექსტი ისედაც ეცოდინებოდა..
    ანა: (სევდიანად ჩაფიქრებული) გოგონა.. ფერფლი.. დღიური..
    მეცე: ახლა მომისმინე, ანნელ.. (მეჭეს გადასძახებს) დრო რამდენი
    დაგვრჩა?!
    მეჭე: ცამეტი წუთი..
    მეცე: ცამეტი წუთი.. მომისმინე ანელ.. ჩვენ სულ რაღაც ცამეტი წუთი
    გვაქვს იმისთვის რომ შენ აქედან გაგათავისუფლოთ.. ოღონდ მხოლოდ ჩვენი ძალებით ამას ვერ მოვახერხებთ.. შენი დახმარებაც გვჭირდება.. ძალიან მნიშვნელოვანი დახმარება.. ამისათვის შენ ყველაფერი კარგად უნდა გაიხსენო.. უნდა გაფილტრო შენი გონება და გაიხსენო, ის რაც სინამდვილეა.. გესმის, ანნ? ანიკე?
    მეჭე: რამდენს ელაყბები, იმბეცილო! ანნელისს.. გაიხსენე, თორემ
    სამუდამოდ ჩარჩები ამ ფანჯრებს შორის!!
    ანა: და თუ ეს წარმოსახვაა?
    მეჭე: წარმოსახვა – ჩვენთვის! შენთვის კი ეს სასამართლოა, ჩემო
    ძვირფასო.. სასამართლო და სამსჯავრო.. შენთვის ეს ჯოჯოხეთის
    კარიბჭეა, ანელისსსს!
    მეცე: კარგი რა, მეჭე.. აშინებ.. აბნევ.. აცადე ცოტაც..
    მეჭე: შენ ფანჯრებს ხურავ.. ოთახს მთლიანად გმანავ..
    მეცე: შენ ხომ იცი სად ინახავს იარაღს მამა?
    მეჭე: ხმას ვერავინ გაიგებს, ზედმეტად სქელი კედლებია..
    მეცე: არც ფერფლი იქნება.. არავითარი ფერფლი..
    მეჭე: რა იოლია არა? საკუთარ თავზე უარის თქმა იოლია, ანიკე?
    მეცე: დღიური – სხვენში.. დროულად არ ნახონ..
    მეჭე: გოგონა.. ფერფლი..
    ანა: წითელი და შავი დროშა.. თეთრი ჯვრით.. მამას მაღალყელიანი,
    შავი ჩექმები აცვია..
    მეცე: აი ასე.. ასე ჩემო გოგონა.. ასე უკეთესია.. კიდევ კიდევ..
    ანა: ქუჩები გადატვირთულია.. ქუჩაში გოგონა გარბის..
    მეჭე: თურმე..
    ანა: გზა სავსეა ფერფლით.. თვალებში მეყრება.. მამამ რომ გაიგოს,
    როგორ გავიპარე სახლიდან, საშინლად გაბრაზდება..
    მეჭე: და სამუდამოდ დაგამჩნევს თავისი ქუსლების კვალს!
    მეცე: მეჭე!
    მეჭე: ჰო რა იყო რა.. ჯერაც არ უქნია თუ?!
    ანა: (თითქოს რაღაცას იხსენებს, თითქმის არც უსმენს მეცეს და მეჭეს)
    გოგონას უკან მივყვები.. ხელიდან რაღაც წიგნაკი უვარდება..
    ამჩნევს.. უკან უნდა დაბრუნდეს.. მოიხედა.. დამინახა.. და.. და
    გაიქცა.. უფრო სწრაფად გაიქცა.. შენობასთან შეუხვია.. სროლის
    ხმა.. დაბლა ვიხრები.. დღიურია.. ჰო ნამდვილად დღიურის
    დასაწერად განკუთვნილი ფურცლებია.. ყდაზე.. ყდა..
    მეჭე: გაიხსენეეე!
    ანა: ყდაზე ვარსკვლავი ხატია.. მერე სახლში მივდივარ.. სწრაფად..
    მეცე: კარგი.. ცოტა ამოისუნთქე..
    მეჭე: რა შეატყე სუნთქვის შეწყვეტის.. მშვენივრად ჭარტალებს..
    „საწყალი ებრაელი.. ანა ფრანკი“..
    ანა: აღარ შემიძლია!
    მეცე: მეჭე, დრო?
    მეჭე: (გაბრაზებით) ათათათი!
    მეცე: რა დავაშშავე, ღმერთო, ასეთი!
    ხმა: (სცენის მიღმა) საქმეს მიხედე, იმბეცილო!
    მეჭე: (ხარხარებს) ჩაგეთვალათ, ბოს!!
    ხმა: შენ გეუბნები, მეჭე!
    მეჭე: (ამრეზით. თავისთვის ჩუმად) „იმბეცილო, იმბეცილო“ – განა არ
    ვიცი რას ნიშნავს ეგ სიტყვა..
    მეცე: ანნა.. ანიკე.. სულ ცოტაც დაგრჩა.. დროც ცოტაა.. ეხლა გონება
    დაძაბე და..
    ანა: (აწყვეტინებს. უკვე ფიქრებშია) დღიურის წერას ვიწყებ.. თავიდან
    არ ამომდის გოგონას სახე.. გასროლის ხმა.. იქნებ სხვას ესროლეს?
    მეჭე: ჩიტს ესროლეს და მოკვდა 
    ანა: დღიურს ღამით საწოლის ქვეშ ვინახავ, რომ არავინ ნახოს.. მამა..
    მეჭე: საინტერესო ადგილს მივადექით!
    ანა: მამა გვიან მოდის სახლში.. მკაცრი გამომეტყველება აქვს.. მამა..
    მეჭე: ჰო ამოღერღე რას აკეთებს მამაშშშშენი!
    ანა: მამა.. მგონი.. ბანაკის.. საკონცენტრაციო ბანაკის..
    მეჭე: მეთვალყურეაააააა!
    მეცე: კარგი, მეჭე, აცადე! მერე, ანელ.. მერე ანიკე..
    ანა: ჰო.. საკონცენტრაციო ბანაკის მეთვალყურეა.. დედა არასოდეს
    საუბრობს ამაზე.. ამბობს, რომ მამას რთული საქმეები აქვს..
    მეჭე: თუმცა სახხხალისოო..
    ანა: მე მგონი ვიცი რასაც აკეთებს მამა.. ცუდ.. ცუდ გზაზეა შემდგარი.
    მეჭე: კაი კაცო, მართლა?!
    ანა: მე დღიურს ვწერ.. ვცდილობ თავი იმ გოგონას ადგილზე
    წარმოვიდგინო.. ოღონდ არ მახსოვს რას ვწერ!
    მეცე: ანელ.. ანიკე.. იცოდე ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, თუ შენ
    სრულად არ აღიდგენ შენს რეალობას, სამუდამოდ აი აქ.. ამ
    კედლებში ჩარჩები.. ვერასოდეს გააღწევ აქედან, გესმის?!
    ვერასოდეს! ამიტომ კარგად დაფიქრდი.. თითქმის ყველაფერი
    გაგახსენდა უკვე.. სულ ცოტაც.. სულ ცოტაც.. დრო ცოტაა ანელ..
    მეჭე: დროულად, ქალიშვილო!!!
    ანა: მე ანა.. ანა..
    მეჭე: (მოთმინებე ღალატობს) ჰოო! შენ ანნა ფრიდი ხარ!! ანნა ფრიდ!
    მამაშენი საკონცენტრაციო ბანაკის მეთვალყურეა და იმას აკეთებს
    რაც შენ არც კი დაგესიზმრება!! შენ უაღრესად წმინდა სისხლის
    მქონე პატიოსანი ახალგაზრდა ხარ და წარმოდგენაც არ გაქვს,
    სად ცხოვრობ!! ანნა ფრიდ!! და თანდათან რაღაცას ხვდები და
    ჯღაპნი და ჯღაპნი იმ შენს დღიურში რაღაცებს.. შენ თავთან
    გაორებული ცდილობ ეძებო ყველაფერი ამის გასაღები, ანნა
    ფრიდ! მერე.. მერე როცა ყველაფერი სრულდება.. როცა დღიურში
    ადგილი არ გრჩება საწერად.. შენ უკიდურესობამდე მიდიხარ და!
    მეცე: მეჭე!! ახლა უკვე თვითონ!! წესებს დაარღვევ!
    მეჭე: (ოფლს იწმენდს) თვითონ თვითონ.. 5 წუთი დაგვრჩა, იმბეცილო!
    ანა: ყველაფერი გამახსენდა.. უკვე ყველაფერი გამახსენდა..
    მეცე: თქვი თქვი თქვი
    ანა: მე მამას ჩუმად მივყვები.. ვიღაც ჯარისკაცებთან ერთად მანქანით
    მიდის.. ვცდილობ კვალი არ დავკარგო.. მივდივარ.. შორიდან
    ვაკვირდები.. ბანაკი მავთულხლართებითაა დაცული.. ხალხი..
    ხალხი..
    მეჭე: როგორ არიან?!
    ანა: (აღარ შეუძლია. ცრემლი მოსდის) არ მინდა!
    მეცე: უნდა, ანა, უნდა.. თორემ აქედან ვერ გააღწევ.. ამ ვაკუუმში
    ჩარჩები სამუდამოდ!
    ანა: ხალხი მოსიარულე მკვდრებს ჰგვანან.. ვერ ვუყურებ დიდხანს..
    სახლში მოვრბივარ.. ერთიანად ტალახში ვარ ამოსვრილი.. ვიცი
    მამა სად ინახავს იარაღს.. ვიღებ.. არ ვიცი რას ვაკეთებ.. რა
    საშინელებაა, ღმერთო, რა საშინელება!
    მეჭე: დავიწყო დროის უკუათვლა?!
    ანა: დღიურში უკანასკნელ სიტყვებს ვწერ.. საწოლის ქვეშ ვინახავ.. და
    ხელს ვაწერ.. „ანა ფრანკი“..
    მეჭე: ფანტაზიები.. ფანტაზიები.. ფანტაზიები..
    ანა: იარაღს ვტენი.. ეს მამას საკუთარი იარაღია.. ძალიან უყვარს..
    ნაგანი, 1895 წლის მოდელი.. ღმერთო, რას ვბოდავ..
    მეჭე: ძლივს სიმართლე თქვა და ვბოდავო..
    ანა: ფანჯრები.. შეიძლება ხმა ნაადრევად გაიგონ.. ფანჯრებს ვხურავ..
    კარს ვრაზავ.. პირველი ალბათ დედა მნახავს.. ჩემი შავი კაბა
    უნდა ჩავიცვა.. ფანჯრებს ვხურავ.. მერე.. მერე..
    მეჭე: ანამ დახურა ფანჯრები,
    ანამ დახურა კარრი..
    მერე გატენა ნაგანი
    მეცე: (ამოისუნთქებს) ანამ მოიკლა თავი..
    მეჭე: მგონი მოვრჩით!
    მეცე: ახლა უკვე შეძლებ, რომ აქედან გააღწიო, ანიკე.. შენი სულიც
    დამშვიდდება და არ იქნება სამუდამოდ ამ ვაკუუმში
    გამომწყვდეული
    მეჭე: ბოლო წერტილი დაგვრჩა დასასმელი, მეცცე!
    მეცე: ჰო.. ჰო.. ბოლო წერტილი.. მოკლედ
    მეჭე: მოკლედ 40 წამიღა გვაქვს..
    მეცე: აბა ანიკე.. ეხლა ყურადღებით.. ყველაფერი რამოდენიმე წამში
    დასრულდება.. ეხლა დამშვიდდი და..
    მეჭე: კიდევ ერთხელ გვითხარი, ე.ი. ვინ ყოფილხარ, რა გქვია და რა
    გვარი ხარ..
    მეცე: ჰო უბრალოდ გვითხარი და გზაც ხსნილია..

    (პაუზა)

    ანა: (აქამდე ერთ წერტილს არ აშორებდა თვალს. ისტერიაგადატანილ
    მდგომარეობაშია. ოდნავი ღიმილით) ეს ბალიში აქ უფრო
    ლამაზად იქნება.. ამ ფანჯარას უფრო უხდება მგონი.. ეს კი აქეთ..
    (ბალიშებს ადგილებს უნაცვლებს.. ფანჯრებს ალამაზებს)
    მეჭე: რა დროს ბალიშებია.. დრო გადის! ათი წამი.. ათი წამიღა..
    მეცე: დროულად, ანელ!
    ანა: (ღიმილით) ჰო.. ჰო.. მე ანა ვარ.. ანა.. ანა ფრანკი.. მამაჩემს ოტო
    ჰქვია.. რომელიღაც..

    (თანდათან ძლიერდება გერმანიის ჰიმნი.. მუსიკა ფარავს ანას ხმას)

    ფ ა რ დ ა

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“
  • ახალი წიგნები

    ახალი წიგნები – 2010 – ოქტომბერი

    გურამ მეგრელიშვილი, თამაზ დემეტრაშვილი “iratta.ru”. გამომცემლობა ალიანსი”. თბილისი, 2010.

    „რასაკვირველია, ფრანგებმა იმიტომ წააგეს ომი, რომ ძალიან სექსუალურები იყვნენო“, – ირწმუნება ოდენი. ცხადია, რუსეთთან საქართველოს დამარცხებასაც ექნებოდა თავისი მიზეზები, თუმცა, თავიდანვე გამოვრიცხოთ, რომ ეს მიზეზი ოდენისეულ ვერსიასთან ახლოს იყოს.

    რომანი „iratta.ru” რუსეთ–საქართველოს ომზე გვიყვება, თუმცა, სამწუხაროდ, არც აქაა ახსნილი, რატომ დამარცხდა საქართველო, რადგან, საბედნიეროდ, ამ ომში საქართველო იმარჯვებს. წიგნის ორივე ავტორი ომის კონტრ–ვერსიას გვთავაზობს, რომელიც, მიუხედავად წიგნის სოლიდური მოცულობისა, თავაუღებლად იკითხება.

    iratta–დ ოსები იხსენებიან და რომანის სახელწოდებაც აქედან უნდა გამომდინარეობდეს. RU დომენი კი კონფლიქტში რუსული საცეცების არსებობაზე მიანიშნებს.

    ტექსტური დეკორაციების კადრული მონაცვლეობა, ეფექტური სტოპ–კადრები,

    ერთგვარად, სინოპსისის ასოციაციას აჩენს. თითქოს ავტორები წერისას უკვე ხედავდნენ წიგნის საფილმო ვერსიას (მგონი, არაა დაგვიანებული ფილმზე ფიქრი).

    რომანში, მხატვრულ სინამდვილესთან ერთად, გამოყენებულია სამხედრო ჩანართები, რომელიც ერთგვარი ფანჯარაა, საიდანაც მთელი თავისი სისასტიკით მოჩანს ომი. ომი, რომლის მოგება შევძელით. მართალია, ჯერ მხოლოდ ფურცლებზე, მაგრამ ეგეც ხეირია.

    „ესმა ონიანი – 100 ლექსი“, გამომცემლობა „ინტელექტი“. თბილისი, 2010 წ.

    100 ლექსის სერიით მორიგი პოეტური კრებული გამოიცა. ესმა ონიანი თანაბრად ნაცნობი სახელია მხატვართა და ლიტერატორთა წრეში. ორივე სფეროში შესაშური ინტენსიურობითა და ექსპრესიულობით ქმნიდა ნამუშევრებს. ამიტომაც არის მის ლექსებში ამდენი ფერი. თითოეული სიტყვა კონკრეტულ „ფერით“ ასოციაციას ბადებს.

    ესმა ონიანი ფორმალურ აქსესუარებს მიღმა, სიტყვის ფსკერზე ეძებს შინაარსებს, კონცეფციებს, ფერებს. არც კონვენციური პოეზიის ტექნიკაა მისთვის უცხო, თუმცა, მას იშვიათად მიმართავს და ისიც, ძირითადად, ირონიზირების საჭიროების შემთხვევაში.

    მიუხედავად აქტიური არტისტული ღვწისა, ესმა ონიანი მასობრივად პოპულარული არასოდეს ყოფილა. ამ ფაქტზე წიგნის ერთ–ერთი რეცენზენტიც ამახვილებს ყურადღებას: „ესმა ონიანი, უბრწყინვალესი პოეტი, დღემდე დარჩენილია სალონებისა და ცალკეული ოჯახური წრეების კუთვნილებად. სხვათა შორის, ამაში ვერ ვხედავ ვერაფერს ცუდს. ესმა არ შეიძლება, იყოს მასობრივი პოეტი (რეზი თვარაძე).“

    ოლესია თავაძე „სევდიანი ჩანაწერები“, თბილისი 2010 წ.

    წიგნის სახელწოდება შიგნით მოთავსებული ნებისმიერი ტექსტის სათაურადაც გამოდგებოდა. ოლესია თავაძის ფსიქოლოგიურ მინიატურებში სევდიანი განწყობა ყველა სიტყვის უკან იმალება. აქ სევდა მთავარი გმირია.

    ავტორი პროფესიონალი ფერმწერი, გრაფიკოსი და წიგნის ილუსტრატორია, შესაბამისად, მოულოდნელი არ იქნება ტექსტებზე დართული მშვენიერი ილუსტრაციები, რომელიც მისივე შესრულებულია.

    წიგნის კითხვისას არაერთი ალუზია შეიძლება გაჩნდეს: ბოდლერის „პოეტური პროზის“, ქართული ხალხური ზღაპრების და ეზოპეს იგავებისაც… ეს ყველაფერი ხიდია, რომლის გავლითაც ავტორი თავის სადა და სევდიან ამბებს გვიყვება.

    „სევდიანი ჩანაწერების“ უკეთ შესაგრძნობად, მისი წაკითხვა „რედიოჰედის“ რომელიმე კომპოზიციის თანხლებითაც შეიძლება. მე უკვე ვცადე და გაამართლა.

    ჟან მარი გუსტავ ლე კლეზიო “გაზაფხული და წელიწადის სხვა დრონი”. გამომცემლობა “ინტელექტი”. თბილისი, 2010

    “მე ვიყავი ის, რასაც ვწერდი. მამაკაცები თუ ქალები – ეს მე ვარ.” საკუთარ გმირებთან იდენტიფიკაციის საკითხს ასე, ერთი მოკლე ფრაზით გამოკვეთს.

    სინამდვილეში, სულაც არაა სპრინტერი და წერისას ნება-ნება მოყოლას ამჯობინებს, პერსონაჟის ხასიათის “გამოყვანას” დიდ დროს უთმობს, თითქოს იშინაურებს, რომ მერე უფრო გაბედულად გაგვიმხილოს, ვთქვათ, როგორი გაუბედავი იყო ლუსიენი პირველ ღამეს.

    ეს კი სულაც არაა მთავარი. მთავარი არც ნობელის პრემია ყოფილა, რომელიც ლე კლეზიოს 2008 წელს გადაეცა. მთავარი იქამდე იყო – აცტეკები, უონანასები, ჟიულ ვერნი, კიპლინგი, ინდიელები, მოგზაურობა, მოგზაურობა, მოგზაურობა… მის პირველ წიგნსაც ხომ “გრძელი მოგზაურობა” ერქვა. და, ბოლოსდაბოლოს, მისი ყველა წიგნი ხომ მოგზაურობაა. არა გეოგრაფიულ, სტატიკურ სივრცეში, არამედ პერსონაჟის გონებაში, გუნებაში, ილუზიებში, რომელიც, დიალექტიკის მურტალი წესების თანახმად, საბოლოოდ აუცილებლად იმსხვრევა.

    “გაზაფხული და წელიწადის სხვა დრონი” უკანასკნელი ფრანგი ნობელიანტის – ლე კლეზიოს ნოველების წიგნია. თუმცა, რაღა ნოველები, რომანებივით ტექსტებია. მაგრამ არ მოიწყენთ. ამის მიზეზი არ გექნებათ. სამაგიეროდ, მსუყე მიზეზი გექნებათ ფიქრისთვის, რომლისკენაც ეს წიგნი აუცილებლად გიბიძგებთ.

    ზვიად კვარაცხელია „ილია სამეგრელოში“. გამომცემლობა „არტანუჯი“. 2009

    რაც უნდა ძლიერი მუხტის მატარებელი იყოს, ალბათ ძალიან ძნელია, ერთ კონკრეტულ გამონათქვამზე მთელი წიგნის არქიტექტურა დააშენო. „ილია სამეგრელოში“ მხატვრულ–დოკუმენტური წიგნია, რომელიც ინსპირაციას ილიას ერთი ცნობილი გამონათქვამიდან იღებს („სამეგრელოში მოველ და საქართველო ვნახე“).

    ეს უკვე ფრთიანი ფრაზა 1885 წელს წარმოითქვა და მას შემდეგ ბევრი ურთიერთგამომრიცხავი კონტექსტითა და შინაარსით დატვირთულა, ბევრი კამათისა და განსჯის მიზეზი ყოფილა. თუმცა, ზვიად კვარაცხელიამ ფანტაზიას მეტი გასაქანი მისცა და მთელი „თავგადასავალი“ ააგო ამ ფრაზაზე.

    მეცხრამეტე საუკუნისათვის სახასიათო ტიპაჟებისა და ლექსიკის ათვისებით ავტორი იოლად ახერხებს, მოგვიახლოვოს ილიას ესთეტიკა, ილიას ეპოქა და თვითონ ილია. ეპოქის ასე ზედმიწევნითი გაცოცხლებისათვის, რა თქმა უნდა, ბევრი სამუშაო გაუწევია ავტორს, რაც ერთი შეხედვითაც ჩანს.

    როგორც წინასიტყვაობის ავტორი, კრიტიკოსი როსტომ ჩხეიძე აღნიშნავს, ეს არის „რეალობის აღდგენა – ხილული გარემოთი თუ წარსულით, ისტორიული პერსონაჟებითა თუ შორეული ლანდებით.“

    „ტოტალიტარიზმი და ლიტერატურული დისკურსი“. ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა. 2010 წ.

    „ტოტალიტარიზმი და ლიტერატურული დისკურსი“ საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციის მასალების კრებულია. საკმაოდ სქელტანიანი წიგნია, ასე – 500 გვერდამდე. კონფერენციაში მონაწილე მეცნიერთა მულტიეთნიკურობიდან გამომდინარე, მასალები სხვადასხვა ენაზეა შესრულებული. მათ შორის, ინგლისურ, რუსულ და ქართულ ენებზე.

    როგორია ტოტალიტარიზმის გამოვლინებები? რა ეტაპზე იჩენს ის თავს? „რა მარწუხებში ექცევა ლიტერატურა ტოტალიტარული რეჟიმის პირობებში?“ ამ კითხვებზე არა მხოლოდ ქართველი, არამედ ინგლისელი, ამერიკელი, რუსი თუ სომეხი მეცნიერები სცემენ პასუხებს.

    ტოტალიტარიზმის, როგორც მოვლენის, ყველა დისკურსის გამოწვლილვით განხილვა, სემიოტიკური, ლინგვისტური თუ წმინდად პოლიტიკური ანალიზი. ერთი სიტყვით, ყველაფერი, რაც ამ თემას უკავშირდება, ერთ დიდ კრებულშია თავმოყრილი და დაინტერესებული მკითხველისთვის გემრიელი ლუკმა იქნება.

    კარგი იქნებოდა, თავად ამ სამეცნიერო კონფერენციის შესახებაც ყოფილიყო მოკლე ინფორმაცია დატანებული (სად ჩატარდა, ვისი ეგიდით და ა.შ.), მაგრამ ეს მცირე ტექნიკური დეტალია, რომელიც წიგნს, საბოლოო ჯამში, არაფერს ვნებს.

    „კავკასიონი“, ყოველთვუირი ჟურნალი. ტფილისი, 1924 წ. რეპრინტი – გამომცემლობა „სიესტა“, 2010 წ.

    ჟურნალი „კავკასიონი“ 20–იანი წლების ერთ–ერთი საუკეთესო აკადემიური გამოცემა იყო, რომლის რეპრინტ–ვერსია ახლახანს გამომცემლობა „სიესტამ“ წარმოადგინა. ქართული და უცხოური ლიტერატურა, ფილოსოფია, მემუარები და სხვადასხვა კულტურული პროცესის ანალიზი – ეს ყველაფერი ერთ ჟურნალში იყო მოქცეული და რაც მთავარია, უკიდურესად დახვეწილი გემოვნებით შერჩეული. ბოდლერის, ვერჰარნის, კლოდელისა და მონტესკიეს გვერდით იმ დროის ქართველ ავტორებსაც ნახავთ (მაგ: რობაქიძის წერილს ლენინისადმი, სადაც ავტორი საბჭოთა ბელადს ისევე უტყდება სიყვარულში, როგორც შემდგომში – ჰიტლერს).

    პავლე ინგოროყვას რედაქტორობით გამომავალი ჟურნალის საქმიანობა საბჭოთა „კაგებეს“ თვალს არ გამოჰპარვია და რეპრესიებსაც არ დაუგვიანია.

    მერე და მერე, ჟურნალის სხვადასხვა ნომრები არალეგალურად ინახებოდა იმდროინდელი ენთუზიასტების სახლებში, სარდაფებში და ასე მოვიდა აქამდე.

    მეოცე საუკუნის დასაწყისის ქართული ლიტერატურული, ფილოსოფიური და ზოგადკულტურული ტენდენციების გასაგებად ჟურნალ „კავკასიონის“ გაცნობა მკითხველს ნამდვილად წაადგება.

    მზია სიმონიძე, ლარისა ყირმელაშვილი, „ქართული ტრადიციული კერძები“, გამომცემლობა „აგორა“, 2010 წ.

    კულინარია კულტურის ერთ–ერთი მთავარი კომპონენტი რომ არის, ამაზე დავა არ ღირს. თავის მხრივ, ქართული კერძების დიდი ასორტიც რომ მოგვეპოვება, არც ესაა დიდი სიახლე. თუმცა, მაინც არ მეგონა, ამ რაოდენობის და ამდენი განსხვავებული გემოს მქონე ქართული კერძი თუ არსებობდა.

    ეს წიგნი ქართული, ტრადიციული კერძების მოყვარულებისთვის მშვენიერი „ნადავლი“ იქნება.

    რაც მთავარია, უკეთ საორიენტაციოდ, მენიუ საქართველოს ყველა კუთხეს მოიცავს და ამ ნიშნით არის კიდეც დაყოფილი. კახური ღორის ფეხების მუჟუჟი, იმერული ეკალა ნიგვზით, მეგრული ელარჯი, თუშური გორდილა, აჭარული ქაფშია და ა.შ. ყველაფერია იმისათვის, რომ კარგად გაეცნო ქართულ სამზარეულოს და მოცემული რეცეპტებით თავადაც სცადო რომელიმე კერძით პირის ჩატკბარუნება.

    როგორც მსოფლიო ლიტერატურის ყველაზე დიდი გურმანი იტყოდა:

    მაშ, ჩავღლიოთ!

    პაატა შამუგია

    © „ლიტერატურაცხელი შოკოლადი