ესპანურიდან თარგმნა ნინო ფიფიამ
კარლოს ედუარდო ფრიასს[1]
მისი მოდგმა ბეთაბრადან[2] იყო, გადარელთა ქვეყნიდან.
ცხოველის გულუბრყვილო თვალების ქვეშ, შავი და წვიმასავით ხშირი წვერი მოეშვა, ურიცხვ სახელთა შორის კი, მისი – ბარაბა გახლდათ.
იცნობდა წმინდა წიგნებს, იყო გულმოწყალე და თავაზიანი, იცავდა შაბათს და იცოდა, იაჰვე მრისხანეა, უამრავი ხელი აქვს და მისი ყოველი თითის წვერი, სასჯელია.
——————-
შუადღე იდგა. ეზოში ზანტი სიო ქროდა და საპყრობილის გისოსებს შორის აღწევდა. ჰაერი გაურკვეველ და შემაწუხებელ სუნს დაემძიმებინა.
იქ აურაცხელ ხალხს მოეყარა თავი: ქურდებს, მეძავებს, უსაქმურებს, რამდენიმე გაწებილბეწვიან ძაღლს და შეიარაღებულ ჯარისკაცს, რომელიც დარაჯად განმწესებული, ერთი კუთხიდან მეორეში ისეთი სისწრაფით დააბიჯებდა, თითქოს ფრიად გრძელი მანძილის გავლა განუზრახავსო.
მობრუნებისას, მცველმა მზერა კაცს მიაპყრო: მისი წვერიდან ისეთი ფერმკრთალი კანი გამოსჭვიოდა, როგორც წყალი, ქვებზე დადინებული. მზერას დაკითხვა მოჰყვა:
– მე? ბარაბა…
– ბარაბა?.. აჰ, ჰო. მკვლელი. იცი? მოკვლას გიპირებენ.
– კი. ეს უკვე ვიცი – გულგრილად, სასხვათაშორისოდ მიუგო კაცმა და დადუმდა, რათა დაბნეული, თავისი გრძელი, ჭუჭყიანი ფრჩხილების თვალიერებას შესდგომოდა. მცველმა სიარული გააგრძელა.
როცა ისევ ჩაუარა, იმავე მდგომარეობაში მყოფი კაცი მცველს დაეკითხა:
– მისმინე, რაღაც თქვი ჩემს მოკვლაზე? ჰა?
– კი. ჯვარს გაცვამენ. ითქვა უკვე.
მეორე კაცი მონოტონურ წრეს დაუბრუნდა, ბარაბამ კი ის თავის ტლანქი მზერა კვლავ მოკუმშულ ხელებს მიაპყრო.
ცოტა ხნის შემდეგ, მცველს ისევ დაუძახა:
– მოიხედე ერთი. შემთხვევით, ხომ არ იცი, ვინ მოვკალი?
– კი. იაელის ვაჟი… დანა რამდენჯერმე გაუყარე.
– იაელის ვაჟი… სულ ესაა?
– არა. ამბოხის მონაწილეც ხარ.
– ამბოხის… აჰ, კარგი…. მოიცა. მოიხედე. არ წახვიდე. იცი, რაც თქვი, ეგ ყველაფერი სიცრუეა. ყველაფერი, ყველაფერი. მაგრამ, მაინც მომკლავენ? ცხადია. მომკლავენ. ჰმ, მაშინ..
– რა მაშინ? იქნებ თავის უდანაშაულოდ მოკატუნებას ფიქრობ. ამაოა. იაელმა უკვე ყველაფერი თქვა. მოკიჟინე ამბოხებულთა ღრუბელს მოჰყვებოდი და როცა ჯარისკაცებმა ქუჩაში გამოგიჭირეს, თავის გადასარჩენად შენ ქალის სახლში ფანჯრიდან შეხვედი. დანარჩენი ჩემზე უკეთ უწყი.
ბარაბა კვლავ დუმდა. წამში, თითქოს რაღაც უეცარმა აზრმა გაუელვაო, წარმოთქვა:
– მისმინე… ეს ყველაფერი ტყუილია, იცი? არაა საჭირო. მოხდა უკვე, კარგი, მაგრამ მაინც მოგიყვები, რათა… შვილები გყავს? კარგია. აი, მაგისთვის. ერთ დღეს, როცა უკეთესს ვერაფერს გაიხსენებ, მათ რომ უამბო ეს ამბავი. იაელს არ ვიცნობ, არც მისი ვაჟი გამიცნია, ისიც არ ვიცი, რა სახეები გამოუძერწა მათ იაჰვემ და ეს ისეთივე სიმართლეა, როგორც თავად ცხოვრება.
ერთ ღამეს, როცა მთვარე ისე გაბადრულიყო, თითქოს დღე დასნეულდაო, ქუჩებს მივუყვებოდი ისე, როგორც ამას აკეთებენ ადამიანები, საქმე რომ არ აქვთ. ვაჭრებიც ასე არიან! მოულოდნელად, ვიგრძენი, როგორ შევეჩეხე კუთხეში შეიარაღებულ კაცთა ბრბოს, რომელიც ყვირილით თავქუდმოგლეჯილი გამორბოდა. ჩემკენ ისე იწევდნენ, თითქოს საგიჟეთიდან გამოუშვესო. ეს არასდროს დაგმართვია, მცველო?
– ნუ ცრუობ, ჯანყი იყო და შენც მათთან ერთად მოდიოდი.
– არ ვცრუობ. ჩემკენ იწევდნენ. თანაც, როცა რამის გჯერა, ის რაღაც სიმართლედ ან, შესაძლოა, უფრო მეტ რამედაც კი იქცეს ხოლმე. ჰოდა, გეუბნები, ჩემკენ მოიწევდნენ, მე კი გავიქეცი. უმიზნოდ მორბოდნენ, არა როგორც ადამიანები, არამედ რაღაც არსებები. იცი? მე არ მომჩერებოდნენ, არც ჩემს სახელს გაჰყვიროდნენ, მაშინ მივხვდი, თუ დამეწეოდნენ, მათი ფეხების წვიმის ქვეშ მომიწევდა განრთხმა. ფანჯარა ღია იყო და მასში ქვასავით შევვარდი. ლოგინზე გადავბრუნდი და კუთხეში მივეგდე. მძინარე კაცს გაეღვიძა და განგაშის ზარი შემოკრა.
შენ კი იცი, ვინც დიდი ხანია წყვდიადშია – ხედავს, ის, ვინც იღვიძებს, ვერ. ვუყურებდი, როგორ წამოიმართა სხვა ლანდი მეორე ლოგინიდან, როგორ გადაიხლართნენ და რა გაშმაგებით ებრძოდნენ ერთმანეთს. ჩემი კუთხიდან ვხვდებოდი, მე დამეძებდნენ. ძირს დაეცნენ: ერთი მეორეს ზემოდან მოექცა. ქვედამ ერთი დაიყვირა და დადუმდა. კუთხეში მყოფი, ვხვდებოდი, ქვევით მოქცეულს ჩემი ადგილი დაეკავებინა. ყვირილზე ხალხმა მოირბინა, იქაურობა გაანათა და მე გადამაწყდა: თმააწეწილი და მოცახცახე ქალის წინ ვიდექი, ჩვენ ორს შორის კი კაცი იწვა, მკერდში გაყრილი დანით.
ქალმა წივილ-კივილი მორთო, გაიძახოდა: „ჩემი ვაჟი. ჩემი ვაჟი! მომიკლეს!“ თან ცხედარს ეხვეოდა, კოცნიდა და სისხლში ითხვრებოდა.
ამ ყვირილში, სიძულვილით შემომყურებდა და გაჰკიოდა: „მკვლელი. იქაა. წაიყვანეთ. ბიჭი მომიკლა! მკვლელი!“. ყველა სიძულვილისგან გაქვავებული თვალებით მიმზერდა, მე კი ვერაფერი გამეგო.
მომხდარი მეტისმეტად უჩვეულო და ულმობელი რამ იყო. სიბრალულის გრძნობა გამიჩნდა იმ ქალისადმი, ვისაც საკუთარი სისხლი და ხორცი მოეკლა, ვფიქრობდი იმ შეცხადების ამაოებაზე, რადგან სიკვდილი მოგზაურობაა და ვერ ნახავ გზას წამსვლელის შეჩერებისა, რადგან ვინც მიდის, რჩება კიდევაც.
გონს რომ მოვეგე და იმ დიდი მოულოდნელობისგან გამოვფხიზლდი, ხალხის სიძულვილით გარშემორტყმულს და ხელფეხშეკრულს, ქუჩაში მიმათრევდნენ. მას შემდეგ დილეგში ვარ.
ბარაბა გაჩუმდა, ფრჩხილებს ჩვეული მოძრაობით ითვალიერებდა. მეციხოვნემ დუმილი დაარღვია:
– ეს მსაჯულებს რად არ უამბე?
– არ უკითხავთ.
საპყრობილეში შექუჩებული ხალხის ჩურჩული ისეთი ხშირი იყო, როგორც მომღერალთა გუნდის. ქარს ეზოს ხეებს შორის, წყლის ხმა მოჰქონდა. მეციხოვნეს ტუსაღის წინ ჩაემუხლა.
უცაბედად, ბარაბამ კაცს მკლავში ხელი ჩასჭიდა და მოუთმენლად, ლამის ზიზღით ჰკითხა:
– მისმინე! ვის აცვამენ ხოლმე ჯვარს?
– მათ, ვინც დანაშაული ჩაიდინეს.
– ოდენ?
– ოდენ.
– მე, მე გამაკრავენ ჯვარზე?
– კი.
– შეუძლებელია! განა რა დანაშაული ჩავიდინე?
მცველი დაიბნა, რადგან პასუხი ვერ ეპოვა. ტლანქი გონება უკარნახებდა, რომ ეს შეკითხვა რაღაც არსებითს გულისხმობდა. მექანიკური მოძრაობით, ავტომატურად, წვერზე ხელის მოსმას შეუდგა.
ანაზდად სახე ისე გაუნათდა, თითქოს რაღაც აღმოაჩინაო.
– ბარაბა. შენ დანაშაული ჩაიდინე. შენი სიკვდილი გამართლებულია. მძიმეა შენი დანაშაული.
– ხომ არ შეშლილხარ? რა დანაშაული…
– დანაშაული, რისთვისაც ძლიერ მწარედ უნდა ზღო.
– რომელი?
– დანაშაული გაჩუმებისა.
– გაჩუმების?
– დიახ. იცოდი სიმართლე და იგი შენს პირში ჩაიმარხე.
მეციხოვნე კმაყოფილი სახით წამოდგა და რადგან მართალი კაცი გახლდათ, გააგრძელა მომქანცველი და ნელი სვლა, ნელი და თავბრუდამხვევი, ისე, რომ არც შეუმჩნევია შეცბუნებული გამომეტყველება ტუსაღისა, რომელიც ნახევრად ხმამაღლა, ლიტანიასავით იმეორებდა:
– დანაშაული გაჩუმებისა….!
————————–
– შენ მკვდარი არ იყავი? – ქალის ხმა თითქოს იისფერი ციდან ისმოდა – არ მოგკლეს?
იგი კაცს ხელებს ისე უფათურებდა, თითქოს მთელ სხეულს უძერწავსო.
– ბარაბა, ჩემო კაცო, მითხარ, მეც მოვკვდი და აჩრდილებს ვხედავ, თუ მართლა შენ ხარ, შენი ხმით და სისხლით, ჩემ წინაშე?
კაცმა ქალის თავი ხელებში მოიქცია და უპასუხა:
– ძლიერ გაოგნებული ვარ, არ მჯერა, რომ ცოცხალი ვარ, ალბათ ასეთია გაურკვევლობა სიკვდილისა. ფიქრობ, რომ ვცოცხლობ?
– კი. ახლა დავრწმუნდი. რად არ უნდა იყო? ცოცხალი ხარ და გიყურებ.
-ამას შენ ამბობ. ასეც უნდა იყოს.
მაგრამ გულუბრყვილო და მხიარული ბარაბა ახლა ნაღვლიანი იყო. გულისხმიერი და უდარდელი კაცი დაზაფრულიყო. გულგრილად იდგა და აკვიატებას მისი სახე გაეშეშებინა.
– ქალო, ოდესმე ეს გსმენია? რომ სიმართლე დანაშაულია. საზარელი დანაშაული. იცოდი?
– ბოდავ. რა გემართება?
ბარაბა გაჩუმდა, როგორც სჩვეოდა, მზერა თავის ჭუჭყიან და გაველურებულ ფრჩხილებს მიაპყრო:
– დილეგში ვიყავ, იცი?
– კი.
– და ჩემს ჯვარზე გაკვრას აპირებდნენ.
– იაჰვემ გიხსნა, ჩემო კაცო!
– არა! ტყუილია. იაჰვეს არ ვუხსნივარ. დანაშაულმა მიხსნა.
– რომელმა? შენმა? გაგიჟებულხარ…
– არა, სხვისმა. მაგრამ ხმა გაკმინდე. ნუ მაწყვეტინებ.
კაცი ცოტა ხანი ჩუმად იდგა, თითქოს აზრებს ალაგებსო, შემდეგ კი საუბარი მთესველის სიდინჯით გააგრძელა:
– ჯვარზე გაკვრას მიპირებდნენ. კი იცი, ჩვეულებისამებრ, დღესასწაულზე ხალხს ერთ პატიმარს უთავისუფლებენ. მას, ვისაც ხალხი ინებებს. ირჩევენ ორ კაცს, რათა ხალხმა ერთი მათგანი ამოირჩიოს. მე ვიყავი ერთ-ერთი მოხმობილთა შორის, თუმც იმედი არა მქონია. მხრებზე დიდი დანაშაული მეწვა.
ქალმა გააწყვეტინა:
– კი, იაელის ვაჟი მოკალ.
– არა, ეგ არ ყოფილა ჩემი დანაშაული. ჩემი სხვა იყო. სხვა, რომლის ვერა გამიგია რა: გაჩუმება. ეს მეციხოვნემ მითხრა. ისიც მითხრა, ამაზრზენი და უპატიებელიაო. გაჩუმება. აბსურდს ჰგავს, არა? არადა, არა. არაა. ეს ნათელია, ახსნადია. აბსურდი სხვა რამ იყო, ისეთივე აუხსნელი, როგორც მზე შუაღამისას.
ბარაბა წუთით გაჩუმდა, თითქოს მას სიტყვები უფსკრულში გადაეჩეხნენო.
– იცი, იმ მეციხოვნემ მომაკითხა, ვისაც იქამდე ველაპარაკე. ჯაჭვებასხმული დერეფნებში გამომატარა. გზად ასე მითხრა:
– გაქვს იმედი, თუ არა?
მე კი მივუგე:
– არ ვიცი. იცი, ვინაა ის მეორე?
– კი, მითხრეს, იესო რქმევია. ვგონებ, ერთი ახირებული კაცია.
პრეტორიუმის წინაშე უამრავ ადამიანს მოეყარა თავი. ხალხი შემომყურებდა მე, ყვავილების სურნელით შემკულ განმგებელს და მეორე ტუსაღს. მეორე პატიმარი საცოდავი, გალეული კაცი იყო, უბრალო შესახედაობითა და ისეთი დიდრონი თვალებით, ნახევარ სახეს რომ უფარავდა.
განმგებელი ხალხს დაეკითხა: „ვინ გსურთ, ამ ორიდან გაგითავისუფლოთ?“ მე კი შიგნიდან ვგრძნობდი, შფოთისგან გული მეკუმშებოდა. ყველა ერთხმად აყვირდა: „ბარაბა, ბარაბა“. თითქოს ზღვამ დაიხუვლაო.
ავღელდი. ყველა ჩემს სახელს გაჰყვიროდა და მე მცნობდა. მაგრამ როცა შევბრუნდი, სხვა ტუსაღის სახეს მოვკარი თვალი: დაბეჩავებული იდგა, თითქოს ხალხის შეძახილს ჩაექოლა და შემებრალა იგი, რადგან ვიფიქრე, რომ მოწამებრივი სიკვდილით ეს კაცი უფრო მეტად დაიტანჯებოდა, ვიდრე მე.
რადგან მცველი გვერდით მედგა, ყურთან წაჩურჩულება მოვახერხე:
– ეს იესოა?
– კი.
– მისი დანაშაული ჩემსაზე ბევრად მძიმე უნდა ყოფილიყო. რაში სდებენ ბრალს?
– კეისრის კანონები ეზიზღება. ზებუნებრივი რაღაცების კეთებას ჰპირდება ხალხს. დიდად ამპარტავანი ვინმეა. ამტკიცებს, მხოლოდ მე ვამბობ სიმართლესო.
– ეს დანაშაულია?
– დიდი დანაშაული.
მცველს აღარაფერი უთქვამს, მაგრამ ჩემში განცვიფრება ქარივით შემოიჭრა. არ ვიცი, ეს მეზმანა თუ მოვკვდი, ანდა ჩემი სისხლი და ხმა თუა, რაც ლაპარაკობს.
ისე, როგორც ნისლში, ვნახე, როგორ იბანდა განმგებელი თასში ხელებს, როგორც ამას ჭამის შემდეგ აკეთებენ ადამიანები.
ხელბორკილები ამხსნეს და იმ ზღვა ხალხში მიწას ხესავით დავენარცხე.
– ახლა კი, ქალო, მინდა, რომ მითხრა. ოდესმე ეს გსმენია? რომ სიტყვებს შეუძლიათ დაბნეულობა მუჭა-მუჭად შემოიტანონ შენს ცხოვრებაში? ოდესმე მსგავსი რამ გსმენია?
ისე, რომ პასუხს არ დალოდებია, კაცი გავიდა გზაზე, რომელიც ქალის თვალწინ ჩაიკარგა. ცა იებს მოეფინა, ბარაბა კი მის სიღრმეში ისე გამოკვეთილიყო, როგორც ქვის ლოდი, ნაჯახით თლილი.
[1] კარლოს ედუარდო ფრიასი (1906-1986) – ვენესუელელი მწერალი, ჟურნალისტი და იურისტი. ვენესუელური ლიტერატურის თვალსაჩინო წარმომადგენელი.
[2] ბიბლ. იგივე ბეთანია
© არილი