გამომცემლობა, რომლისთვისაც წამგებიანი ლიტერატურა ფუფუნებაა
ნანა კობაიძე
დღევანდელი წერილი ერთობ სასიამოვნო ინფორმაციით მინდა დავიწყო. ქართულ საგამომცემლო სივრცეს კიდევ ერთი ახალი გამომცემლობა შეემატა. დღეს 16 საათზე გამომცემლობა “არეტე” თავის პირველ ნამუშევარს, ბესიკ ხარანაულის ახალ წიგნს (სახელწოდებით – “წიგნი ამბა ბესარიონისა”) წარმოგვიდგენს.
ახალი გამომცემლობა სამმა თანამოაზრემ – გია დარსალიამ, მალხაზ ხარბედიამ და ვახტანგ მარსაგიშვილმა დაარსა. ამათგან პირველ ორს საზოგადოება შედარებით კარგად იცნობს: გია დარსალია წიგნის მაღაზია “პარნასის” ერთ-ერთი დამაარსებელია, მალხაზ ხარბედია კი წლების განმავლობაში გაზეთ და შემდგომში უკვე ჟურნალ “არილის” ერთ-ერთი მთავარი “დამრტყმელი ძალა” გახლდათ. ბოლო დროს იგი სხვადასხვა ლიტერატურული კონკურსის ჟიურის წევრადაც მოგვევლინა. სიმართლე გითხრათ, როდესაც ეს ამბავი გავიგე, არ გამკვირვებია, უფრო გამიხარდა, რადგან ვინც მალხაზს იცნობს, მისთვის ამ ადამიანის გამომცემლის ამპლუაში ხილვა სავსებით ლოგიკურია.
ახალი გამომცემლობა სიკეთის, სიქველისა და კეთილშობილების თესვას აპირებს – სწორედ ასე ითარგმნება ძველი ბერძნულიდან მისი სახელწოდება. და კიდევ, მალხაზი და გია აპირებენ “არეტეს” თითოეული ახალი წიგნი ისეთივე სრულყოფილი (“არეტეს” სემანტიკურ ველში ეს სიტყვაც შედის) იყოს, როგორც პირველი ორი, რომელთა გამოცემასაც, როგორც თავად თქვეს, გადააკვდნენ. ერთი მათგანი – “წიგნი ამბა ბესარიონისა” – უკვე ვახსენეთ.
ეს ძალზე საინტერესო წიგნი, რომელიც კრიტიკოსთა და ლიტერატორთა აზრით, სრულიად განსხვავდება ბესიკ ხარანაულის წინა წიგნებისგან, პირველად ჟურნალ “არილში” დაიბეჭდა. გამომცემლები ამ ჟურნალთან თანამშრომლობას სამომავლოდაც გეგმავენ: სხვათა შორის, “წიგნი ამბა ბესარიონისა” ხსნის სერიას სახელწოდებით – “არილის ბიბლიოთეკა,” რომელსაც გამომცემლები კიდევ რამდენიმე საინტერესო პროექტით გააგრძელებენ. მეორე გამოცემა, რომელსაც “არეტე” გვთავაზობს, გერონტი ქიქოძის “თანამედროვე ჩანაწერებია”. იგი 1988 წელს გამოქვენდა, წიგნის სახით კი პირველად გამოდის. ამდენად, მათთვის, ვინც გერონტი ქიქოძის პიროვნებასა და მის ლიტერატურულ კრიტიკას აფასებს და ვისაც აინტერესებს მისი თვალით დანახული XX საუკუნის პირველი ნახევრის ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენების მისეული ხედვა, ეს გამოცემა მნიშვნელოვანია.
რა პრიორიტეტები ექნება ახალ გამომცემლობას? უპირველეს ყოვლისა, მაღალმხატვრული ლიტერატურა და შემდეგ – სხვა დანარჩენი. გამომცემლების თქმით, უპირატესობას მიანიჭებენ როგორც ქართულ, ასევე მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის თანამედროვე მწერლობას, თარგმანებს და საბავშვო ლიტერატურას. რაც შეეხება ამ უკანასკნელს, იმის მიუხედავად, რომ ბოლო დროს საკმაოდ ბევრ წიგნს გამოსცემენ, მინდა აღვნიშნო, რომ ხარისხიანი საბავშვო ლიტერატურა (იგულისხმება ტექსტიც და ილუსტრაციაც) სანთლით საძებარია. “არეტე” პატარა მკითხველს და მათ მშობლებს კლასიკური ტექსტების ახალ თარგმანებს შესთავაზებს. გარდა ამისა, განზრახული აქვთ ხელი შეუწყონ იმ ქართველი ავტორების წარმოჩენასაც, რომლებიც დღესდღეობით ამ სფეროში მუშაობენ.
მინდა ისევ “არეტეს” “მთავარ თემას” – თარგმანებს დავუბრუნდე და გაგაცნოთ, რას ფიქრობენ გამომცემლობის მესვეურები ამ საკითხზე. გია დარსალიას თქმით, საქართველოში ეს სფერო მოიკოჭლებს, თუმცა, არა ხარისხობრივად, არამედ გამოცემული წიგნების რაოდენობით. რაც შეეხება ხარისხს, არ შეიძლება არ აღინიშნოს, რომ ბოლო დროს წიგნის თაროებზე არაერთი საინტერესო თარგმანი გამოჩნდა. ეს ლიტერატურულ კონკურს “საბაზეც” დაფიქსირდა: ჟიურის წევრებს სწორედ ამ ნომინაციში გაუჭირდათ ყველაზე მეტად გამარჯვებულის გამოვლენა.
გია დარსალიამ კიდევ ერთ საინტერესო მომენტზე გაამახვილა ყურადღება – ბოლო დროს ნათარგმნ ლიტერატურაზე მოთხოვნილება საკმაოდ გაიზარდა, სხვათა შორის, ეს რუსულიდან თარგმნილ წიგნებზეც ვრცელდება. “ახალმა თაობამ აღარ იცის რუსული, რომელიც ჩვენთვის მეორე მშობლიურ ენას უტოლდებოდა” – ასე ხსნის ამ ფაქტს გამომცემელი. ეს ყველაფერი დროის მოთხოვნაა და გამომცემლებიც ცდილობენ ამ მოთხოვნას ფეხი აუწყონ.
“არეტეს” კიდევ ერთი პრიორიტეტი ექნება – პოეზია, რომელსაც შოთა რუსთველისადმი უდიდესი პატივისცემის მიუხედავად, ქართველ გამომცემელთა უმეტესობა, რბილად რომ ვთქვათ, არ წყალობს. მითი იმის შესახებ, რომ საქართველო პოეტების ქვეყანაა, სადაც ყოველი მეორე ლექსებს წერს, ქართულ წიგნის ბაზარს თუ გადავხედავთ, მითადვე რჩება. თითო-ოროლა გამომცემლობის გარდა, “ოდითგანვე სიბრძნის დარგი” თითქმის იგნორირებულია და თუ ასეთი ტემპით გაგრძელდება, მალე საქართველოს მთავრობას საფრანგეთის გამოცდილების გაზიარება მოუწევს, რაც საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში პოეზიის ნიმუშების გამოკვრაში გამოიხატება. თუმცა, იქიდან გამომდინარე, რომ საქართველოს მთავრობა მისი ფრანგი კოლეგების დონეს კარგა ხანს ვერ მიაღწევს, ქართული პოეზიის პოპულარიზაცია ისევ ქართულ გამომცემლობებს მოუწევს. ჰოდა, სწორედ ამას აპირებს “არეტე”. “გარკვეულ ლიტერატურულ წრეებში დამკვიდრდა სტერეოტიპი, რომ პოეზიას “არ უმართლებს”. ჩვენ ძალზე ბევრი რამ გვიმაგრებს ზურგს, რათა ეს სტერეოტიპი დავანგრიოთ. ვიცნობთ ადამიანებს, რომელნიც ძალიან კარგ ლექსებს წერენ, მაგრამ ფართო საზოგადოებამ მათ შესახებ ცოტა რამ იცის, ან მხოლოდ ლიტერატურული პერიოდიკიდან იცნობენ მათ შემოქმედებას. სწორედ ასეთების წარმოჩენას აპირებს ჩვენი გამომცემლობა” – თქვა მალხაზ ხარბედიამ.
როგორი გამომცემლობის შექმნა სურთ მის დამაარსებლებს, ანუ, რა არის ის მთავარი მახასიათებელი, რაც “არეტეს” სხვა გამომცემლობებისგან გამოარჩევს?
მალხაზის თქმით, ეს არის სტაბილური სერიების სისტემა, რომელიც მოიცავს თანამედროვე ქართულ პროზას, პოეზიას, ბიოგრაფიულ გამოცემებს, უახლეს თანამედროვე მსოფლიო ლიტერატურას. ისინი აპირებენ ბედი ანტიკური და აღმოსავლური ლიტერატურის გამოცემაშიც სცადონ, რადგან უკვე საკმაოდ დაგროვდა თარგმანები, რომლის გამოცემაც შეიძლება.
ეშინიათ თუ არა კონკურენციის? როგორც გიამ თქვა – არა. “სამწუხაროდ თუ საბედნიეროდ, იმდენი წიგნია გამოსაცემი, რომ დღეს არსებული გამომცემლობები ამხელა ბაზარს ვერ აუვა. ასე რომ ამ სფეროში კონკურენცია რეალურად ჯერ არ არსებობს” – მიიჩნევს იგი.
როგორ წიგნებს არ გამოსცემს ძარეტე”? გამომცემლების თქმით, ერთადერთი, რის გამოცემასაც ისინი არ დაუშვებენ – იქნება წამგებიანი ლიტერატურა. ასეთი წიგნები გამომცემლისთვის დიდი ფუფუნებაა, რის უფლებასაც თავს ჯერჯერობით ვერ მოვცემთო – მითხრეს გიამ და მალხაზმა. მაღალმხატვრული ლიტერატურა, რომელიც კარგად გაიყიდება – ასეთია მათი მუშაობის დევიზი.
როგორც უკვე გითხარით, დღეს გამომცემლობა “არეტე” მაღაზია “პარნასში” წარდგება ჩვენს წინაშე, რამდენიმე დღეში კი, თბილისის წიგნის V ფესტივალზე
მას უკვე გაცილებით ფართო საზოგადოება გაიცნობს. ვუსურვოთ წარმატება სიკეთისკენ მიმავალ გზაზე და რაც მთავარია, ბევრი კარგი წიგნი და უფრო მეტი – ამ წიგნის მყიდველი.
© “წიგნები – 24 საათი”