ბაჩო კვირტია

ქვა

დღეს ლიფტიორების ბუდკა დაშალეს. ფანჯარასთან ვიდექი და ვუყურებდი. ჩემმა შეძლებულმა მეზობელმა მესამე გარაჟის შენება დაიწყო. ბავშვებისგან ფეხსალაგად ქცეული ბუდკა აშკარად ხელს უშლიდა, ამიტომ ხისგან აგებული, აწ უბორნიად ქცეული ობიექტი მუშების ხელით პირისაგან მიწისა აღიგავა.
მე ვიდექი ფანჯარასთან და ვუყურებდი, როგორ შლიდნენ ფანერებისა და ფიცრებისგან აშენებულ, მძღნერებით სავსე ლიფტიორების ბუდკას.
ოთხ საცხოვრებელ კორპუსს შორის მოქცეული ლიფტიორების ბუდკა მეოცე საუკუნის 80-იანი წლების დასაწყისიდან მახსოვს.
მაშინ 7-8 წლის ვიქნებოდი. ლიფტიორების ბუდკა იმ დროს მაგრად იდგა, იმიტო, რო ლიფტიორებიც არსებობდნენ.
ლიფტიორების ბუდკა გარშემომყოფ ოთხივე კორპუსს ემსახურებოდა. ლიფტიორების უფროსს ლამარა ერქვა. მახსოვს ლამარა. ბოზი ქალი იყო. ლიფტიორი ქალები სუყველანი ბოზები იყვნენ, ოღონდ მეტ-ნაკლებად ბოზობდნენ. მარა ეს ლამარა მაგრა ბოზობდა. ეს უფროსი ბიჭებისგან გავიგე, ცოტა რო წამოვიზარდე და ძმაკაცებთან ერთად სექს-კარტები რო ამქონდა ჯიბით კრიშაზე…
ლიფტიორებს მეხანიკიც ჰყავდათ. იოსკა ერქვა. აიმ იოსკაზე ვიცოდით ბიჭებმა, რო მაგას აძლევდა ლამარა, თან მაგრა აძლევდა… ისე აძლევდა, რო აღარ ართმევდა…
ლამარა შაოსანი, შავგვრემანი ქვრივი ქალი იყო. ვინმე თუ ლიფტში გაიჭედებოდა და სმენის ლიფტიორები თუ ვერაფერს ახერხებდნენ, ლამარა დაიჭერდა ხოლმე ლიფტის კარის გასახსნელ, პირდაბრტყელებულ რკინის ჯოხს, რომელსაც ხელის მოსაკიდებელ ადგილზე ხის ნაჭერი ჰქონდა წამოცმული და ზემოდან ლურჯი იზოლენტით იყო დაფარული. გამოვიდოდა ბუდკიდან და ჯოხი ისე ეჭირა ხოლმე, თითქოს ვინმეს საცემად მიდიოდა. ობიექტზე ლამარა თუ გავიდოდა, არ არსებობდა, ვინმე ლიფტში დარჩენილიყო.
ლამარა მაგარი იყო. იოსკას გარდა, ლამარას ჭორაობაც უყვარდა. საერთოდ, ლიფტიორების ბუდკა ჭორის დიდი ბუდე, დიდი კერა იყო. ბუდკაში როცა არ უნდა შეგეხედა, ყოველთვის იჯდა სამი-ოთხი ქალი და მათთან ერთად – ლამარა. მაგიდაზე ცხელი მზესუმზირა ეყარა და ქალები ცოცხალ-მკვდარს უტრიალებდნენ ოთხივე კორპუსს, თან სემიჩკას ფქვავდნენ.
ბუდკის კედლებზე იაფფასიანი წითელი შპალერი იყო გაკრული. ორიოდე კვადრატული მეტრი სიდიდის ბუდკის სიგანეზე ხელით აწყობილი ტავჩანი იდგა. ზედ ძველი, ტურტლიანი ადიელა გადაეფარებინათ, სასთუმალთან უფრო ტურტლიანი, ჭუჭყისგან გაგლესილი მუთაქა მოეთავსებინათ. ბუდკას პატარა სარკმელიც ჰქონდა. სარკმლის ძირში მაგიდა იდგა. მაგიდაზე ბუზის მოსაკლავი, თვითნაკეთი ჯოხი იდო, რომელსაც დასარტყმელ ნაწილად საბურავის კამერის მრგვალად გამოჭრილი რეზინი ჰქონდა მიმაგრებული. მაგიდაზე ოთხკუთხედი დიდი შუშა იდო, შუშის ქვეშ – სმენის განრიგი და კატის კნუტების ფოტოიანი კალენდარი.
კედელზე მაღვიძარა საათი კაპრონის ძაფით ეკიდა. იქვე გამოძახების მიმღები პულტიც მოჩანდა, რომელზეც მწვანე და წითელი ნათურები ინთებოდა ხოლმე. პულტზე პატარა რეპროდუქტორი იყო, საიდანაც ლიფტში გაჭედილების ხმა მოისმოდა.
– გავიჭედეეთ!.. გავიჭედეეთ!..
– შენ გაგეჭედა ყ…ე!
ლამარა ამას მაშინ ამბობდა, როცა ქალის ხმას გაიგებდა. სმენის ქალები კი სემიჩკას ფქვავდნენ და ხორხოცებდნენ, თან სიცილისგან დიდი ძუძუები უქანავებდათ.
ლამარას ბუდკაში ხშირად შევდიოდით – მეც და სხვა ბავშვებიც. განსაკუთრებით ზაფხულობით – წყალი გვწყურდებოდა, სახლში კიდევ რა ავიდოდა?.. ამიტომ ლამარას ჩაინიკიდან დუბელა წყლის სმა ყველაფერს გვერჩივნა. ბუდკის კართან რო ავიტუზებოდით, ლამარა დაგვინახავდა, ჩაიდანს თავსახურს მოხდიდა, მოგვაწოდებდა და თავსახურში წყალს ჩაგვისხამდა. ლამარას ფეხებზე ვეკიდეთ – წყალი არ ენანებოდა. თვითონაც ამ ფსელს სვამდა. სემიჩკის ჭამით რო გასკდებოდა, მერე თბილი წყლის სმით სკდებოდა. ზოგჯერ მთელი დღე ისე გავიდოდა, რო ლიფტში არავინ იჭედებოდა, ლამარა და ქალები კიდევ ისხდნენ ოფლის სუნით აქოთებულ ბუდკაში და ოთხივე კორპუსს ცოცხალ-მკვდარს უტრიალებდნენ.
ლამარამ ერთხელ მაგრა შემაშინა. მე და ირინა კრიშაზე გამოგვიჭირა. ირინა ჩემს ქვემოთ ცხოვრობდა. დედა ბოზი ჰყავდა, მამა – ლოთი და სირი. თვითონ კაი გოგო იყო, ცოტა ლამაზი და ცოტა შტერი. ეტყობა, დედამისის ჯიშისა იყო და… ერთხელ, ველოსიპედით მინდორში წავიყვანე. უკან შემოვისვი. მახსოვს, ყაყაჩოები ყვაოდნენ. მინდორში გავჩერდით. 10-11 წლის ვართ. ირინა მეუბნება: მოდი, მე ჩემსას გაჩვენებ და შენ შენი მაჩვენეო… უცებ სისხლი გამიცივდა, მერე რაღაცნაირად დამაზრიალა. ყაყაჩოებში ჩავიმუხლეთ და იმან თავისი მაჩვენა, მე – ჩემი… მერე უკვე ხან სად შევიყუჟებოდით და ხან სად, რო ერთმანეთისთვის გვეჩვენებინა. მერე ესეც მოგვბეზრდა და ეს “ნანახი” უკვე ერთმანეთს მივადეთ. როგორ მახსოვს… რა მაგარი იყო… მაგრა გვისწორდებოდა ეს მიდება ორივეს… სხვა არაფერი ვიცოდით, ამასაც ბრმად, ვარაუდით ვაკეთებდით – ყურმოკრულით, ინსტინქტით, გუმანით.
ხოდა, ერთხელაც ასე ვართ – ერთმანეთზე მიდებულები, გატრუნულები. ვდგავართ ნიფხავჩახდილები და ერთმანეთს სულელებივით მივჩერებივართ. ირინა კედელზე მყავს მიყენებული და ვაწვები. ირინას ზურგსუკან ლიფტის მატორის ოთახია, საიდანაც წამდაუწუმ ავტომატის ტკაცატკუცი და მატორის გრიალი ისმის. უეცრად სხვენის ფანჯარაში ლამარა გამოჩნდა. წელში მოიხარა და შემოვიდა. ტრუსიკები გველნაკბენივით ავიწიეთ. ირინა გავარდა და კიბეზე კისრისტეხით დაეშვა. მე ადგილიდან არ დავძრულვარ. ლამარას მივაჩერდი და შარვლის ღილების შეკვრა დავიწყე. ლამარა თავიდან აზრზე ვერ მოვიდა, პირი დააღო. მერე, ირინა რო აითესა, ყველაფერი მოწვა და ორმეტრიანიც აამუშავა:
– ერთი ამათ უყურე… ამ გათახსირებულებს, ამ სასიკვდილეებს… ვისი ხარ, ბიჭო, შენ?! ან ის ვინ იყო, ის გაფუჭებული… სად ცხოვრობ? მოდი ახლავე შენს მშობლებთან წამიყვანე!..
სწრაფად მომიახლოვდა, რო ჩემთვის ჩაევლო, მაგრამ ადგილიდან მოვწყდი და ირინასავით მეც კიბეებს გადავაფრინდი. ორ-ორ საფეხურს გიჟური სისწრაფით ჩავრბოდი, თან მაგრა მინდოდა ირინას დავწეოდი, ირინა კი არსად ჩანდა.
მერე მახსოვს, დიდხანს ეზოში არ ჩავდიოდი, რო ლამარას არ დავენახე… ბედზე მე და ირინას მაინცდამაინც კარგად არ გვიცნობდა და ამიტომ თუ ცოტა ხანს თვალში არ შევეჩხირებოდი, ჩემთვის უკეთესი იყო. ირინაც სახლში იყო გამოკეტილი, ეზოში ვერ ვხედავდი. დღეების განმავლობაში ფანჯარასთან ვიდექი და ჩუმად ვიყურებოდი. დედაჩემი კიდევ მთელი დღე შუბლს მისინჯავდა…
მე ვიდექი ფანჯარასთან და ბავშვებს ვუყურებდი და უკვე ცოტა დიდად ვგრძნობდი თავს… იმიტო კი არა, რო ლამარამ ნიფხავჩახდილებს წაგვასწრო… არა… იმიტო, რო კიბეზე რო დავეშვი, ძალიან მინდოდა, ირინას დავწეოდი და მენახა… ვიცოდი, რო სადღაც იმალებოდა და ტიროდა… მინდოდა რა, ირინას ნახვა… სხვა არაფერი…
ამ ამბის მერე ირინა სექტემბრამდე აღარ მინახავს. დედამისმა პიონერთა ბანაკში გაუშვა და მთელი ზაფხული იქ გაატარა.
სექტემბერში, ერთ კვირა საღამოს ვნახე. უბანში მოძრავი კინოთეატრი მოდიოდა. გრძელი ტრაილერი იყო. შიგნით სკამები და დიდი ეკრანი, უკან პროექტორი და კინოს კაცი – ზერო.
მოძრავი კინოთეატრი ჩვენს უბანში ყოველ კვირა დღეს მოდიოდა. გრძელი მანქანის დანახვაზე ვგიჟდებოდი, ისე მიხაროდა. კინოთეატრის დიდი კაბინა, სადაც ფილმებს აჩვენებდნენ, თამბაქოს, დაუბანელი ფეხის და რაღაც უცნობი სუნით იყო გაჟღენთილი.
კაბინაში რკინის კიბით ავდიოდით. ყურში ახლაც ჩამესმის ფეხის ხმა რკინის კიბეზე. ძალიან მაგრა მიყვარდა ამ კიბეზე ასვლა-ჩამოსვლა.
კინოს ზერო უშვებდა – ნაოჭებიანი და ნაკოლკებიანი, უხეში და სიტყვაძუნწი კაცი. პროექტორის კაბინაში იჯდა ხოლმე და სიგარეტს ეწეოდა. კედლებზე მაშინდელი შიშველი ქალების ფოტოები ჰქონდა გაკრული. ამ უთვალავ ფოტოში მხოლოდ სამი სურათი იყო ისეთი, საიდანაც ჩაცმული ადამიანები იყურებოდნენ: სტალინი, ჩაპლინი და ნატო ვაჩნაძე. ზეროს მარცხენა ოთხ თითზე 1948, მარჯვენა მხარზე კიდევ “თქვი მართალი” ეწერა.
– რა გინდა, ბიჭო, კინო გინდა?
გვეკითხებოდა ხოლმე, როცა ბავშვები პროექტორის კაბინის ღია კართან მივცვივდებოდით.
– წადი, მამაშენს 10 კაპიკი გამოართვი და მერე მოდი…
– კინო მოვიდა…
სულს ძლივს ვითქვამდი და დედაჩემს ვუყურებდი.
– მამაშენს უთხარი…
მამაჩემი დივანზე იწვა და გაზეთის ქვეშ ხვრინავდა.
– მა… მა…
გაზეთი სუნთქვას წყვეტდა.
– ჰმ… რა იყო…
– კინო მოვიდა…
– გაკვეთილები ისწავლე?
– ვისწავლე…
გაზეთი ფრთხილად გადავხადე. ცალი თვალი გახელილი ჰქონდა და უნდოდ მიყურებდა.
– ვის ჩააბარე?
– მაყვალას… ხო ჩაგაბარე, მაყვალა?
დებილ მაყვალას გავხედე და თვალის ჩაკვრა მოვასწარი, თორე იტყოდა – არ ჩაუბარებიაო.
– ჩამაბარა, ხო… ყველაფერი იცის…
– მაყვალას თუ ჩააბარე, როგორ არ გეცოდინება…
მაყვალას შევატყვე, რომ პირდაპირ გაიგო მამაჩემის ნათქვამი და ალალად გაუხარდა. საწყალი მაყვალა. შევპირდი – ახალ, კარგ პასტას მოგცემ მეთქი, მამაჩემს ფული გამოვტაცე და გადარეული გავვარდი რკინის კიბეებიან მანქანასთან. ბავშვები უკვე მოგროვილიყვნენ. მერე ზერომ კარი გახსნა და შევლაგდით. რკინის კიბეზე ფეხის ხმა… ნაცნობი სუნი… ხის გასაშლელი სკამები და ხმაური დაჯდომისას… მერე კინო… მახსოვს, იმ საღამოს პირველად ვნახე “ფანტომასი” და გადავირიე. ყველა გადაირია. ირინაც მაშინ ვნახე… ნათელი კინოკადრის შუქზე უეცრად შევნიშნე. წინა რიგში იჯდა. მაშინ, ყაყაჩოებში რომ ვიყავით, იმნაირად დამაზრიალა… შეცვლილი მეჩვენა. ძუძუები ჰქონდა წამოზრდილი. გარეთ როგორ ვერ დავინახე-მეთქი, მიკვირდა. მერე უცებ დებილი მაყვალა გამახსენდა და ძალიან შემეცოდა. ალბათ მაგასაც უნდოდა კინო, მაგრამ ვინ გამოუშვებდა?..
მაყვალა დედაჩემმა ბებიაჩემ ელისოს სოფლიდან ჩამოიყვანა. ერთი გაჭირვებული ოჯახის შვილი იყო. დედაჩემს შვილების გაზრდაში ეხმარებოდა. სამაგიეროდ, დედაჩემი ინახავდა, ტანსაცმელს და ცოტა ფულს ჩუქნიდა. მაყვალა ჭკუასუსტი იყო. მაშინ 20-25 წლის იქნებოდა. დაბალი და სქელი, ხუჭუჭთმიანი, მსხვილი ტუჩებით და საცოდავი გამოხედვით. დიდი ხნით მაყვალას სახლში მარტო დატოვება არ შეიძლებოდა – რამე უბედურებას დაატრიალებდა, მარა დედაჩემს მაგრა ეხმარებოდა. ერთი ჩემოდანი ჰქონდა მაყვალას, სადაც დედაჩემის ნაჩუქარ რაღაცეებს ინახავდა. საწერი პასტების შეგროვებაც უყვარდა. მეუბნებოდა, ჩემს სოფელში ერთი მეგრელი ქალი იყო ჩამოსულიო, გამიცნოო და ძალიან მოვეწონეო. მითხრაო, რო ჩემთან წაგიყვანო, დასაქორწინებელი ბიჭი მყავსო, იანური ჰქვიაო და ცოლად მოგიყვანსო. ახლაო, თქვენგან რო წავალო, იანურის დედა ჩამოვა, წამიყვანს თავის სახლში და იანურს მიმათხოვებსო. ძალიან ბედნიერი იყო მაყვალა, იმიტო, რო ალალად სჯეროდა იმ ქალის დანაპირები. მე დავცინოდი და ვეუბნებოდი, იანვარს როდის უნდა გაყვე ცოლად-მეთქი. იანვარს რო ვეუბნებოდი, წყინდა – ჩემოდნიდან ჩემს ნაჩუქარ პასტებს ამოიღებდა და მიბრუნებდა: არ მინდა შენი არაფერიო. მერე შემეცოდებოდა ხოლმე და ვურიგდებოდი. წყენა რო გადაუვლიდა, პასტებს ისევ ჩემოდანში ინახავდა.
იმ საღამოს, კინოდან რო გამოვედით, ირინა ისევ დამეკარგა. ვერსად დავინახე. აშკარად მემალებოდა. მერე, ხან პადიეზდში, ხან ქუჩაში რო მხვდებოდა, არ უნდოდა ჩემთან ლაპარაკი, გამირბოდა. თანაც იმას უკვე ძუძუები ჰქონდა წამოზრდილი, მე კიდევ ძმაკაცებთან ერთად კრიშაზე ავდიოდი და ჯიბით სექს-კარტები ამქონდა… ჩვენს ცხოვრებაში უკვე სხვა დრო იყო დამდგარი…
ლამარასთან წყლის დასალევად იმ ამბის მერე აღარც მივსულვარ. ერთადერთხელ მახსოვს: ველოსიპედით ბუდკასთან ჩავიარე. ლამარა სულ მარტო იჯდა და ტიროდა. მერე დიდი ბიჭებისგან გავიგე, ძუძუზე კიბო აქვსო. ერთხელაც მაღაზიაში მოვკარი ყური – ირინას ბოზი დედა ლაპარაკობდა, ორივე ძუძუ მოაჭრესო. ერთ დღეს კი ბუდკის ფანჯარაში ლამარას გადიდებული ფოტოსურათი დავინახე… ლამარა მოკვდა…
ბოლოს ზეროს კინო რო ვნახე, ირინას უკვე დიდი ძუძუბი ჰქონდა გაზრდილი. ერთხელ ზერო დიდმა ბიჭებმა გალახეს და იმის მერე ჩვენს უბანს საერთოდ არ გაკარებია. მაყვალას პასტებს აღარ ვჩუქნიდი, იმიტო, რო დებილი მაყვალა დედაჩემმა სოფელში გაუშვა – მე და ჩემი ძმა დიდები ვიყავით და ვინმეს მოხედვა აღარ გვჭირდებოდა. იანვარის დედას მაყვალა არც გახსენებია და არ ჩაუკითხავს. ეგ რო მომხდარიყო, უეჭველად გავიგებდი.
მერე ამ ქვეყანაში ისეთი ამბები დაიწყო, რო გახსენებაც არ მინდა. ეგ სხვამ გაიხსენოს…
ვდგავარ ახლა ფანჯარასთან და ვხედავ, რო ლიფტიორების დაშლილ ბუდკას ნაგვის მანქანაზე აწყობენ. ვერაფერს ვერ ვგრძნობ, უემოციოდ მივჩერებივარ მდიდარი მეზობლის მუშებს.
მერე ვიგრძენი, საღამოს… ძმაკაცებთან ერთად იაფფასიან ხინკალს რო ვჭამდი და იაფფასიანი არყით რო ვიყავი გაგლეჯილი მთვრალი. ამათი დედა მოვტყან-მეთქი, ვიძახდი, ყველაფერი, სუ ყველაფერი წაგვართვეს-მეთქი… ვინ წაგართვა, რა წაგართვაო? – უაზროდ მეკითხებოდნენ ბიჭები და თვალების ნელი ხამხამით ხინკლის კუჭებს ჩაჰყურებდნენ. ეგ მე ვიცი-მეთქი, მარტო მე-მეთქი.
მერე ვიწექი… სახლში, ჩემს ლოგინში… ათასგან დაჭრილი კაცი რო წევს, მომაკვდავი, და ვერაფერს რო ვერ გრძნობს. ეგეთ რამეს ვგრძნობდი… უფრო სწორად, ვერაფერს ვგრძნობდი. მარა რაღაც მაწუხებდა… ძაან მაწუხებდა… ესე იგი, რაღაცას მაინც ვგრძნობდი…
მაგალითად, იმას, რო ძლივსძლივობით რო შემოვედი უბანში, ჩემს
პადიეზდთან მეზობლის უძვირფასესი მანქანა იდგა, შავი პანტერასავით. საქარე მინის ქვეშ სიგნალიზაციის წითელი ნათურები მუქარით ციმციმებდა.
ავდექი… ძალიან ცუდად ვიყავი, მაგრამ მაინც ავდექი. აივანზე გავედი, გადავიხედე. მანქანა ზუსტად ჩემი აივნის ქვეშ იდგა, ხუთი სართულით ქვემოთ. დიდი ხნის წინ, როცა მე და ირინა ერთმანეთს ვაჩვენებდით, ბებიაჩემმა ელისომ მთხოვა, რო ერთი მოზრდილი ქვა მეპოვნა სადმე, ეზოში. გავრეცხავ, გავაკრიალებ და კომბოსტოს წნილს რო ჩაგიდებთ დიდ ქოთანში, თეფშიანად ზედ დავადებო, ბაბო გენაცვალოსო… მეც წავედი და მოვუტანე. აივანზეც იმიტო გავედი, რო ეგ ქვა გამახსენდა…
ცარიელი ქოთანი აივნის კუთხეში იდგა. ხელი ჩავყავი – ქვა ფსკერზე იდო. ამოვიღე და ცოტა ხანს ვჭოჭმანობდი… მერე უცებ შევგულიანდი – შუქი არსად არ იყო და მთელი უბანი წყვდიადში იწვა. გადავწყვიტე… ქვა ვარაუდით მანქანის საქარე მინას დავუმიზნე, შენი დედაც მეთქი – მანქანისკენ ჩუმად ჩავძახე და…
ბებიაჩემი ელისო ამ გაზაფხულზე გარდაიცვალა. შვილიშვილებს გვეფერებოდა ხოლმე: გენაცვალათ ბაბო პროჭის კვირისტავებშიო…
მთელი ღამე კომბოსტოს წნილის სუნი მცემდა. ბებიაჩემ ელისოს დაბარებული ქვა ლოგინში, თავთან მედო და ისე მეძინა…

© “ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი”