ია  ჯინჭარაძე – ახალი ლექსები

* * *

მდინარევ, ლურჯო,

როგორც უპე თვალის,

დღეს ვის ამბავს ჩამოატარებ,

მთაში წასული თეთრი თამბის,

სამტროდ წასული მირანგულას?

მდინარევ, ლურჯო,

როგორც უპე თვალის,

დღეს ვის ჯავრს ჩამოატარებ?

რა ჰქვიათ

თმებში გახლართულ ყვავილებს,

რა ჰქვია სიმღერას? –

არა ცხენი, არა ბეე, 

არა ღორი, 

ბატი, სამად სამი ცალი, 

ერთიც  – ვარია,

იმდენი ქვა-ღორღი მოვიდა საგვიანოდ,

ვერ იტევს ბეღელი და ნალია.

უყვება ბებოჩემი

თავის თავს სიყვარულზე: 

– ი კაცი, კაი კაცი, დომენტი.

მეც მეტი რა მინდა –

ენა მოგიტანეთ

და სხვა იდიომაც – 

პირს ვარდი აფენია.

ნეტავ მას,

ხსოვნაში და წყვეტილ ღამეებში

გაბნეულ ყველაზე ძვირფასს  

და საყვარელს,

ნეტავ მას,  

ვისთვისაც 

სიკვდილი წყალია, 

ჩუმად რომ ჩაყლაპავს

ყლუპებად 

და-

      ტე-

            ხილს.

* * * 

უყვარხარ! –

მითხრა გვირილამ და მოკვდა.

ვითომ შენი შვილი ვიყო ქარო,

საკატაოდ გაპარული საქანელაზე,

ვითომ ჩემი კატა ვიყო, 

კარში უხმაუროდ გამძვრალი.

ის ერთი ხე –

რომ მგონია, მელოდება

და რომ კარგი მეხსიერება 

აქვთ ხეებს.

და მიწა!

ნართი, ხახვის ფურცელი, 

თეთრი ქვა – ყველივით 

და ყვითელი ქარვა.

აირევიან ფრინველები

მზეს უგალობენ უგალიოს, 

ბედნიერება – უმიზეზოდ.

ბედნიერება, ცის ვარსკვლავებო.

– მივეგდები ჯაგლაგივით –

მწვანე ბალახს დავისიზმრებ.

ამის ნაცვლად –

მდინარემ გატეხა კალაპოტი.

მდინარემ გატეხა კალაპოტი.

მითხარი, დედა მარიამო,

როგორ დამიამდეს წუხილი –

წყალში ჩამდნარი მარილივით

მლაშე და უხილავი?

* * * 

როგორც სურებიდან – აიები,

ან წყლის ზედაპირზე სიარული

და დედაენიდან – “აი ია”,

ვინც თქვა: – “წმინდა არს”

და თქვა: – “ვითარცა ყუავილი ველთაჲ”.

ის, ვინც ქსოვს ოქროს ყაისნაღით

ლურჯ მინდორს,

ისე ვით ლურჯ სუდარას,

ვინაც სიყვარული აიხირა,

უდაბნოს ხელი ყაისივით.

ვისაც უხარია – ბალახია,

აყრილ ლიანდაგს რომ ყარაულობს

და მწვანე წვიმები ბრუნდებიან,

დიდი წვიმები, წიწვოვანი.

მე კი თითქოს ხე ვარ, უკენწერო

და ვცდილობ, ცისკენ ავიწიო,

მაგრამ გულმოდგინედ მამრგვალებენ.

საით მიფრინავდით, წეროებო,

თეთრო, წითელგულა წეროებო.

სული თუ დალიეთ 

ცის გზაწვრილზე, 

როგორც მამაჩემმა – უწვალებლად?

და მე ვაკაკუნებ.

ძველი სახლის 

კარებს ვინ გამიღებს?!

* * * 

               ნათიას

როგორც თანატოლი ღამე

ჩემი უძველესი ტომის,

როგორც გამნაღმველი ცის და 

როგორც იავნანა, ბეწვის

ხიდზე გავდივარ და მომდევს

სუსტი იავნანა დედის.

ცას კი ალისფერი ედება.

რას უსტვენს პატარა ჩიტი,

ხმაში სამოთხეს რომ იტევს,

ნეტავ მან თუ იცის ბავშვებს

ქვები რად უჭირავთ ხელში,

ქვები რატომ ხვდებათ ჩიტებს?! 

თოვლის ყვავილები, თოვლის,

იქნებ დამიკრიფო, იქნებ.

ჩრდილი, მონაზონის კალკი,

მოდის და სიბნელით  მიკლებს.

დაო, დაზე უფრო დაო,

მწარე სადარდებლით დავალ,

როგორც მამიდაჩემ კირკეს

და ან მამიდაშენ დავარს, 

ჩვენც გვაქვს გრძნეულების ნიჭი,

თითებს უცხო წყალში ვაწყობთ.

ცას კი ალისფერი ედება. 

* * * 

ვინ ილაპარაკებს

ყვავილების სახელით?

მისი ხმა მივა

კადეშის უდაბნომდე,

და შეაღწევს

უდანაშაულო კლდის გულში. 

და შიშის სახელით: 

– დაბნელებიდან ალიონამდე ყველანი დავბრუნდებით

საშიში თიხის,

ლიანდაგების ბალახის,

რელიგიური წიგნების გავლით

და არ ვიუარებთ რომ 

ჩვენ ყველანი

ვესწრებოდით მსხვერპლშეწირვას.

ცეცხლი ტკაცუნობდა.

ყვავილები ისევ ყვიროდნენ. 

ვინ ეტყვის 

ზურგს უკან გადამალულ 

თოჯინას:

– ჩემო სულის სულო, 

სულის სულო,

ახლა თავი უნდა მოვიმძინაროთ.

* * * 

არც არაფერი, 

თუ ბრწყინვალე ვესტიბიულს

დაფარავს ჭვარტლი.

ბეტონის ფილებით მოაპირკეთებენ.

ბაღშიც დარგავენ

ბინდის ვარდებს, 

ნათელ შროშანებს,

აუზში თევზებს, ყინვაგამძლეს,

გაუშვებენ.

და გვეტყვის  კეთილი ბატონი:

– თუ ქრისტიანს, უზიარებელს, 

შეაწევ ლოცვას,

როგორც ბერძენს 

ქარონის ობოლს,

სულაც არ ნიშნავს,

რამე გესმის 

მკვდართა საუფლოსი.

და გვეტყვის კეთილი ბატონი თავაზიანად:

– რა მშვენიერია სიცოცხლე!

რა ლამაზები ვართ ჩვენ, 

როგორც პეპლები ჰერბარიუმში,

ვიდრე გავხუნდებით

და ჩვენი ჩვევა –

მზის ჩრდილს შევეფაროთ,

ან ხელი მოვიჩრდილოთ 

მზისგან  – 

ვერაფრით დავიწყებული.

ალიონისკენ ისვენებს ქარი

და მერე ისევ 

ქარი ტირილით 

ეძებს ბავშვებს,

უფრო მეტად ნანგრევებში.

დილა იწყება ფეირუზით:

– ნუ მეკითხები თეთრო ჩიტო

ამის შესახებ.

ან შენი ჰიმნით,

ჰერ ვესელ, 

ყავისფერ ბატალიონებზე.

* * *

სად არის გამოსავალი, დედა –

მეთექვსმეტე ფსალმუნში,

თუ “გამოსვლათა წიგნში”?

ვინ უფრო ბრძენია –

სოფელი, ათას მეტაფორას

რომ დაატეხავს თავის პატარძალს,

თუ ლამექია – 

უბრალო ფანქარივით – რომ თქვა?

ამ ცოტა დროში

რა სჯობია – გელაპარაკო, 

თუ დავწერო რამე ფერადი?

ან  გაგიმხილო – 

სიზმარში ახლაც თვალი დავხუჭე

გელავერის უღელტეხილზე

და თეთრი ქორმა

თვალბრჭყვიალამ, ბამბისბრჭყალებამ,

ქარის ამბავი მოიტანა,

მიწის და ქვების.

– შვილი თუ დაგირჩა, ქარო?

– შვილი ცხრა მთას იქით გადავმალე,

მინდვრების ანაბარა, 

ნეტავ რას ისწავლის

მინდვრების ანბანიდან?

ისევ დირექტორის 

კაბინეტში გიბარებენ.

ნუ ტირი დედა,

შენმა გოგომ დაე იცელქოს

და იცინოს ისე ხმამაღლა, 

რომ გადაფაროს 

ყველა მისი დაბნეულობა.

ნახე, მეგობრებს როგორ უყვართ,

როგორც ვარსკვლავს შესციცინებენ.

ნუ ჯავრობ დედა, 

შენი გოგო ისე მარტივად 

დაცურავს მღვრიე, 

მღვრიე წყალში

და ყინულის ნატეხებს შორის

და ისე მღერის,

რომ ტკბებიან ნაიადებიც.

და არაფერი –

მარტოობა ზოგჯერ კარგია, 

როცა სიტყვები არსებობენ,

როცა ჩიტები.

© არილი