არაბულიდან თარგმნა მაია ანდრონიკაშვილმა
ახალი, შეუსახლებელი შენობის სანახავად წავედი. იქ ჯერ კიდევ შეუმშრალი საღებავის სუნი იდგა. მიწის ოთხკუთხედი ნაკვეთი ეკავა და ცოტა ხანში მისი შესასვლელის თავი უნდა დაემშვენებინა ჩვენი უზარმაზარი დეპარტამენტის სახელწოდებიან დიდ აბრას. ის ბედნიერი შემთხვევა, რომლის წყალობითაც აირჩიეს და იჯარით აიღეს ეს შენობა, ჩემთან იყო დაკავშირებული. მე ყველასაგან მივიწყებული არქივის გადამწერი ვიყავი, მაგრამ ოქმის მწარმოებლად შემიყვანეს იმ კაბინეტში, რომელიც დეპარტამენტისათვის ახალი შენობის შესარჩევად შეიქმნა – დეპარტამენტის ფილიალები ხომ დიდი ქალაქის ერთმანეთისგან ძალზე დაშორებულ უბნებში იყო მიმობნეული. ყოველ დილით ძველი დეპარტამენტისაკენ მიმავალ გზაზე ამ შენობას ჩავუვლიდი ხოლმე და ერთხელაც, მოვიწვიე კომიტეტი მის დასათვალიერებლად. ყველა საჭირო ფორმალობა დაუყოვნებლივ შესრულდა და მალე ხელი მოაწერეს ხელშეკრულებას შენობის მფლობელთან.
ერთხელ დილით, როდესაც ჩვეულებისამებრ ახალ შენობას ჩავუარე, ერთგვარმა სიამაყემ და მეპატრონის მოჩვენებითმა გრძნობამ მიბიძგა კიდევ ერთხელ ვწვეოდი ცარიელ შენობას, როგორც ეს ნამდვილ ბიუროკრატებს სჩევიათ, მით უმეტეს, რომ გადაბარგება ჯერ არ დაწყებულიყო. ადრინდელი ოფიციალური ვიზიტების წყალობით კარისკაცი დიდი პატივით შემეგება. რა იცოდა ამ გულუბრყვილო კაცმა, რამდენად დამცირებულად ვგრძნობდი თავს – მე ხომ ყველაზე დაბალი რანგის მოხელე ვიყავი, ამასთან, მრავალრიცხოვანი ოჯახის პატრონიც, რომელიც ხორცს მხოლოდ დღესასწაულებზე თუ იგემებდა ხოლმე.
შენობის ეზოში ვიღაც კაცს შევეჩეხე. გაუგებარი იყო, საიდან გაჩნდა იგი აქ. განსაკუთრებით გამაღიზიანებელი გახდა ის, რომ კაცი მტკიცედ და თავდაჯერებულად დააბიჯებდა თავისი საიმედო და ძლიერი ფეხებით. ჩავთვალე, რომ ეს კაცი აქ ბინის დასაქირავებლად მოვიდა და მოველოდი, რომ გულითადად მომესალმებოდა, მაგრამ მან თავიდანვე არ მომაქცია ყურადღება – ჩამიარა და თან ყველაფერს ქედმაღლურად ათვალიერებდა. მის გამოხედვას შეეძლო ჩემნაირი მოხელეც კი განერისხებინა, რაგინდ სავალალო არ უნდა ყოფილიყო მისი მდგომარეობა. ეს შენობა ხომ მე აღმოვაჩინე, გარდა ამისა, იმ ძალის წარმომადგენელიც ვიყავი, რომელიც მას რამდენიმე დღეში დაეპატრონებოდა. ამიტომ მოვემზადე კაცისთვის შენიშვნების მისაცემად, თუმც კი გონიერების ფარგლებში. ერთხელ კიდევ შევავლე თვალი მის ჩაფსკვნილ სხეულს, მაგრამ მან დამასწრო და არც კი მომსალმებია, ისე მკითხა: – სახლის პატრონების წარმომადგენელი ხარ? იმ დეპარტამენტის კომიტეტის წევრი ვარ, რომელმაც შენობა იჯარით აიღო, – ვუპასუხე ამაყად. ძალიან კარგი. მინდა შენობა შიგნიდან დავათვალიერო, – თქვა მან დინჯად. – კი, მაგრამ, ვინ ბრძანდება თქვენი აღმატებულება? დეპარტამენტის დირექტორი, – მომიგო უბრალოდ. გავოგნდი, ხელ-ფეხი გამიშეშდა, ანგარიშმიუცემლად წელში მოვიხარე, თითქოს მისი პიროვნებიდან ჩემს უძლურ არსებაზე გადმოსული ელექტრომუხტის პასუხად. მორჩილად ჩავილაპარაკე: მომიტევეთ, თქვენო აღმატებულებავ! წინ გამიძეხ! – თქვა მან გულგრილად. მომეჩვენა, რომ ცის კარიბჭე გაიხსნა და მისი აღმატებულების მეშვეობით, ღვთის კურთხევამ და წყალობამ იწვიმა ჩემს თავზე. წინ მივუძღოდი მას ერთი ოთახიდან მეორეში, თან ვცდილობდი ამეწერა მისთვის ყოველივე – ვაზვიადებდი სახლის ღირსებებს, მისი ყურადღება მივაპყარი კაბინეტებს, დარბაზებსა და ვესტიბიულებს, მივუთითებდი მათ უაღრეს გემოვნებით მოპირკეთებულ კედლებსა და სათავსების ელეგანტურობაზე. შემდეგ კიდევ უფრო გავთამამდი და ვუთხარი: – თქვენო აღმატებულებავ! მე მიმაჩნია, რომ მესამე სართული თქვენთვის ყველაზე შესაფერისი იქნება. ის საკმარისად მაღლაა და ქუჩის ხმაურიც არ აღწევს იქამდე, ამავე დროს, ლიფტის გაფუჭების შემთხვევაში ასვლა-ჩასვლა არავითარ პრობლემას არ წარმოადგენს. შემდეგ დავუმატე: – ზღვისკენ გამავალ ფრთას საგრძნობი გეოგრაფიული უპირატესობაც აქვს: ორი მხრიდან ქუჩა ეკვრის, მესამედან კი – ბენზინგასამართი სადგურის დაბალი შენობა. ამ ფრთას ყოველთვის დაუვლის ნიავი და მზის შუქი.
ახლა ყველაზე დიდ ოთახზე მივუთითე და ვთქვი: ეს თქვენი კაბინეტია, თუ კედელს მოვანგრევთ, ადვილად შეიძლება მისი გაერთიანება მომდევნო ოთახთან, რომ სხდომებისა და კრებებისათვის საკმაო ადგილი გექნეთ, ხოლო თუ კარს გაჭრით წინა კედელში, მაშინ კაბინეტი თქვენი პირადი მდივნის ოთახს დაუკავშირდება. სახეზე კმაყოფილება აღებეჭდა. სასარგებლო და ბედნიერი ექსკურსიის შემდეგ ეზოში გამოვედით. ზეციური შთაგონებითა და უეცარი სიახლისგან მთვრალი ვიყავი. მისმა ბრწყინვალებამ მკითხა: შენ რომელი განყოფილებიდან ხარ? მოხერხებულად ვისარგებლე ბედნიერი შემთხვევით: არქივის გადამწერი ვარ, თქვენო ბრწყინვალებავ, ყველასაგან დავიწყებული გადამწერი, დიდი ხანია მინდა გთხოვოთ… – სხვა დროს, სხვა დროს! – შემაწყვეტინა; მეც მოვიბოდიშე: მომიტევეთ თქვენო აღმატებულებავ, ჩემს თხოვნას სხვა დროს გაახლებთ.
გავიდა გარეთ, უკან გავყევი. წინ გაზეთების გამყიდველი შემოგვხვდა. ჟურნალი და წიგნი იყიდა. ორივე ერთად 25 კირში ღირდა. ჩემთვის ცხადი გახდა, რომ დირექტორი საკმარის ხურდას ვერ იპოვიდა, ხოლო გამყიდველს მსხვილი ბანკნოტის ხურდა არ ექნებოდა. ასე რომ, დირექტორმა ჟურნალის და წიგნის დაბრუნება გადაწყვიტა, მაგრამ მე დავასწარი და ხელგაშლილად გადავიხადე საჭირო თანხა. დირექტორმა ცოტა ხანს იყოყმანა, შემდეგ შეურიგდა მომხდარს და მითხრა: ჩემს კაბინეტში შემოიარე ფულის მისაღებადო. დამტოვა იმედების ორომტრიალში და უცნობი ბედნიერების მოლოდინში. ასეთ მდგომარეობაში შეიძლებოდა მანქანასაც გავეტანე, ისე ვიყავი აღტაცებისა და ოცნებების ზღვაში ჩაძირული. თავს ვირწმუნებდი, რომ შრომითა და სიძნელეებით აღსავსე ჩემს ცხოვრებაში ახალი ბრწყინვალე ფურცელი იშლებოდა. მე ხომ გენერალური დირექტორი გავიცანი, მეგზურად გამოვადექი, ჩემი მდგომარეობაც შევჩივლე და მან აღმითქვა, რომ ჩემს თხოვნას მიხედავდა და ერთ კურთხეულ წამს, გარემოცულს ანგელოზების სუნთქვით, 25 კირშიც კი ვასესხე. ალაჰმა დამიფაროს, ვალი მოვთხოვო, ან ვინმესთან წამომცდეს ამის შესახებ. ეს თანხა მსხვერპლი იყო, რომელიც მის კეთილგანწყობას მაჩუქებდა და უკიდურესი აუცილებლობის შემთხვევაში მის კარსაც გამიღებდა.
დიახ, თანხა უზარმაზარია, მოითხოვს მომჭირნეობის ახალი ზომების მიღებას, ვიდრე ჩემი დარღვეული ბიუჯეტის ერთგვარი წონასწორობა აღდგება და უზრუნველყოფს ჩემს სიცოცხლეს თვის ბოლომდე, თუნდაც უმდაბლეს დონეზე. ყოველივე ამას არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს, ოღონდ კი ჩემივე ხელით არ გავწყვიტო სიახლოვის ძაფი, რომელიც გაიბა ჩემსა და მის აღმატებულებას შორის.
დამთავრდა ახალ შენობაში გადაბარგება, და, როგორც მიღებულია, ჩვენ, არქივის მოხელეებს ბინა დაგვიდეს ნახევრადსარდაფში. განუწყვეტლივ ვფიქრობდი ფარულ ბედნიერ კავშირზე, რომელიც გაიბა ჩემსა და მის აღმატებულებას შორის. რა თქმა უნდა, არც მიფიქრია მის კაბინეტში მისვლა გასესხებული თანხისათვის, როგორც მან მიბრძანა და, მადლობა ალაჰს, არც მან გამომიგზავნა ფული რომელიმე მოხელის ხელით. გაირბინა რამდენიმე დღემ და შიშმა შემიპყრო, რომ მას დავავიწყდი მრავალრიცხოვანი საქმეების ორომტრიალში და რომ სასიცოცხლო მნიშვნელობის შემთხვევა ხელიდან გამისხლტა. ალაჰს კურთხევას და მფარველობას შევევედრე და გადავწყვიტე მიღება მეთხოვა გენერალური დირექტორისათვის, მაგრამ როდესაც მისი პირადი მდივნის ოთახში შესვლა დავაპირე, წინ გადამეღობა შიკრიკი და ამიხსნა, რომ მდივანი ძალიან დაკავებულია. ამასთან მამცნო, რომ თვითონ მზადაა მოახსენოს მდივანს ჩემი თხოვნის შესახებ. მაშინ წარმოვთქვი: – გთხოვთ, დამინიშნოთ დრო, როდესაც მექნება პატივი წარვდგე გენერალური დირექტორის წინაშე. შიკრიკმა ალმაცერად შეხედა ჩემს გაცვეთილ კოსტიუმს, მაგრამ ერთი წამით მაინც გაუჩინარდა დაკეტილი კარის უკან, დაბრუნების შემდეგ კი მითხრა: – დაწერე შენი თხოვნა სპეციალურ ბლანკზე და გაგზავნე ოფიციალური არხებით. მას ვერაფერში შეედავებოდი. იგი ისევე დახშული იყო, როგორც კარი, რომლის წინაც იჯდა. დავბრუნდი ჩემს განყოფილებაში. თავს უსამართლოდ დაჩაგრულად ვგრძნობდი, მაგრამ მტკიცედ მქონდა გადაწყვეტილი მიზნისთვის მიმეღწია, რადაც არ უნდა დამჯდომოდა ეს. არც დავფიქრებულვარ, ისე მივმართე ჩვენი არქივის უფროსს. იგი ყოველთვის იზიარებდა ჩვენს გასაჭირს და არაფრით გამოირჩეოდა ჩვენგან, გარდა ასაკისა. მთელი ჩემი არსებით მივისწრაფოდი თანაგრძნობა მეპოვნა. გავუზიარე არქივის უფროსს გენერალურ დირექტორთან ჩემი შეხვედრის სურვილი, ვკითხე რას აზრისა იყო ამაზე და რჩევა ვკითხე:
– რატომ მიისწრაფი ასე ამ უძნელესი შეხვედრისაკენ?
– თხოვნა მინდა მივართვა.
– განა ყველანი ერთნაირად მძიმე მდგომარეობაში არა ვართ?
– დირექტორმა თვითონ მიბიძგა იმისკენ, რომ ეს გამებედა.
– მართლა?!… როდის და როგორ?
ვუამბე მნიშვნელოვანი შეხვედრის შესახებ ახალ შენობაში. ცოტა ხანს დაფიქრდა და მითხრა:
– ეს ფრთიანი სიტყვაა… წამოცდენილი. ასეთ ნათქვამს არავინ ენდობა.
– არაფრით არ დავუკარგავ საკუთარ თავს და შვილებს ასეთ ხელსაყრელ შემთხვევას, რომლის მსგავსს იშვიათად გვიგზავნის ზეცა.
– გირჩევ, ხელი აიღო შენს განზრახვაზე.
– ეს ერთადერთი იმედია ჩემს ცხოვრებაში.
ჩაფიქრებულმა თავი გაიქნია და დავინახე, რომ სხვა გამოსავალი აღარ იყო – უკანასკნელი ტყვია უნდა გამესროლა და ყურში ჩავჩურჩულე:
– საიდუმლოს გაგანდობ შენ, როგორც კეთილშობილ კაცს – მისმა მოწყალებამ ჩემგან ოცდახუთი კირში ისესხა. ამგვარმა გაზვიადებამ ჭარმაგი კაცი დააბნია და სახეში უნდობლად შემომხედა. აღელვებულმა დავუდასტურე:
– დამიჯერე, მენდე, სრულ ჭკუაზე ვარ.
დაწვრილებით ვუამბე იმ ფულის ამბავი, მას რომ ვასესხე. დაეჭვებულმა მკითხა:
– ადრე გინახავს გენერალური დირექტორი?
– არა.
– ვინ გითხრა, რომ ის კაცი გენერალური დირექტორი იყო?
– ეს აბსოლუტურად უეჭველია.
– ვიღაც ხუმარა არ იყოს, რომელმაც შენი გულუბრყვილობით ისარგებლა.
– შეუძლებელია… მოდი, აგიწერ მას…
მაგრამ მან შემაწყვეტინა:
– რა აზრი აქვს. ერთი წამით მოვკარი თვალი რამდენიმე წლის წინ და ისიც შორიდან…
– ყოველ შემთხვევაში მე დარწმუნებული ვარ, რომ ეს გენერალური დირექტორია.
– საარაკო ამბავია!
მინდოდა კამათი ამით დამემთავრებინა.
– შედი ჩემს მდგომარეობაში და მირჩიე, როგორ მივართვა თხოვნა გენერალურ დირექტორს.
– კარგი. დაწერე თხოვნა სპეციალურ ბლანკზე და წარმომიდგინე მე, როგორც შენს უშუალო უფროსს. დავამოწმებ, შემდეგ წაიღებ კანცელარიის უფროსთან; ის, თავის მხრივ, დაამოწმებს და მიართმევს უფროს ინსპექტორს, რომ მანაც დაამოწმოს. შემდეგ კი გადაგზავნის გენერალური დირექტორის კანცელარიაში. მაგრამ აი რას გირჩევ! ალაჰის გულისთვის არავისთან ახსენო ოცდახუთი კირშის ამბავი!
გულმოდგინედ შევადგინე თხოვნა, წარვუდგინე ის ჩემს უშუალო უფროსს, რომელმაც ხელი მოაწერა და წავიღე არზა კანცელარიის უფროსის მდივანთან. მდივანმა ჩემი არზა თხოვნათა მთელი გროვის ქვეშ ამოდო და თავის საქმეს მიუბრუნდა.
– როდის ინებებ მიართვა კანცელარიის უფროსს?
ქაღალდებიდან თავიც არ აუწევია, ისე მიპასუხა:
– ეს შენ არ გეხება.
– ეს განსაკუთრებული თხოვნაა. ვგულისხმობ, რომ იგი თვით მისი მოწყალების, გენერალური დირექტორის განკარგულებით დავწერე.
უცნაურად შემომხედა და დაცინვით მკითხა:
– მისი აღმატებულება შენი ნათესავია თუ ახლობელი?
– მართალს ვამბობ. ხუმრობის გარეშე.
– თავის დროზე წარვუდგენ მას. თუ არა და წაიღე და წადი.
– ნუ ბრაზობ. როდის შემოვიარო პასუხისთვის?
– როდესაც წარუდგენენ.
– როდის იქნება ეს, ალაჰის ნებით?
– წარდგენილი იქნება თავის დროზე!
და ზურგი ისეთი მოძრაობით შემაქცია, გაგდებას უდრიდა. დავბრუნდი არქივში. ვწყევლიდი ყველა ბიუროკრატს, რა თქმა უნდა, მისი აღმატებულების, გენერალური დირექტორის გარდა. ჩემს უფროსს ვთხოვე ეშუამდგომლა ჩემთვის კანცელარიის უფროსის მდივნის წინაშე, მაგრამ უარით გამომისტუმრა – ეს ყმაწვილი მერიის მეტად გაუზრდელი და ქედმაღალი ვინმეაო. დღეები გადიოდა. ველოდი და თმენა მელეოდა.
ერთ დილას, როდესაც კოლეგასთან ერთად შემოსავლის ბალანსს ვადგენდი, კოლეგა ჩემსკენ გადმოიხარა და ჩურჩულით მკითხა:
– მართალია, რომ გენერალურ დირექტორს 25 კირში ასესხე?
ძალიან ავღელდი, შიშმა ამიტანა და ვკითხე, ვისგან გაიგონა ასეთი რამ? მითხრა, რომ არქივში გავრცელდა ამგვარი ხმები. ო, უბედურებისაგან დამფარველო, შენ შეგვიწყალე! პირველად ჩემი უფროსი დავადანაშაულე, მაგრამ მან შვილები დაიფიცა, რომ სიტყვაც არავისთან წამოსცდენია. შემდეგ მეუღლეს დავაბრალე, მას ხომ მეგობრები ჰყავდა მოხელეთა მეუღლეებს შორის, მაგრამ მანაც იუარა. არ ვიცი, მართლა უდანაშაულო იყო, თუ ჩემი შეეშინდა. გულში შხამი ჩამეღვარა და მეჩვენებოდა, რომ განუწყვეტლივ თან მდევდა თანამშრომლების გაკვირვებული და დამცინავი მზერა. მეჩვენებოდა, რომ ისინი, ვინც ასე მიყურებდნენ, მალე როგორც რეგვენს ან შეშლილს შემომხედავდნენ. მოვლენები უნდა დამეჩქარებინა, ვიდრე ისეთი რამ არ დატრიალებულიყო, რაც ჩემს ანგარიშში არ შედიოდა.
კანცელარიის უფროსის მდივანს მივაკითხე. მისალმებაზე არ მიპასუხა. მხოლოდ ჩემს განცხადებაზე მიმითითა უკმაყოფილო სახით. მადლობა გადავუხადე, არზა გამოვართვი და მთავარი ინსპექტორის მდივანს მივაშურე. მივართვი მას ჩემი არზა და ის იყო იმის განმარტებას ვაპირებდი, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანი იყო მისი შინაარსი, რომ მდივანმა დამასწრო:
– დატოვე და წადი!
მისთვის რომ მეამებინა, კარისკენ დავიძარი, მაგრამ მაინც ვკითხე:
– პასუხი როდის იქნება?
– არ იქნება!
სასოწარკვეთილმა დავიწყე:
– ჩემი თხოვნა…
თვალები ჭერს მიაპყრო, თითქოს ალაჰს უხმობდა ჩემი თავხედობის მოწმედ. ამასობაში ოთახში თავმოყრილმა ხალხმა დამიწყო დარიგება დავმორჩილებოდი მდივანს და სამუშაოდ წავსულიყავი. შიშმა ამიტანა. შიკრიკმა ზრდილობიანად მომკიდა ხელი მკლავზე, თან სახეზე კეთილგანწყობა გამოეხატა. დერეფანში შიკრიკმა ამიხსნა, რომ მთავარი ინსპექტორის კანცელარია თავის ფოსტას პირდაპირ გენერალური დირექტორის კანცელარიას უგზავნის.
– მე როგორ გავიგო, რომ ჩემი არზა გადმოგზავნილია?
– ერთი კვირაში ან 10 დღეში გამოიარე და მიმართე მოხელეს, რომელსაც აბარია გამავალი ქაღალდები მთავარი ინსპექტორის კანცელარიაში. ის მოგცემს ნომერს და თარიღს და ამით იპოვნი შენს განცხადებას…
ჩემი უძლურების დასაფარვად ვთქვი:
– წარმოიდგინე, რომ მისი აღმატებულების, გენერალური დირექტორის კანცელარიაში ისეთი პატივით შემხვდებიან, რომლის მეათედსაც არავის მიაგებენ თქვენთან.
შიკრიკმა დამლოცა: – უფალმა ჩვენმა სულ უფრო და უფრო მეტი ძალა მოგცეს…
დავბრუნდი განყოფილებაში, თან ვფიქრობდი: გამაგრდი, კრიზისი მალე ჩაივლის! ასე მეგონა, ამ დღეებში გადატანილი ტანჯვა სამოთხეში შესვლის საწინდარი იქნებოდა; ვიმედოვნებდი, რომ წყვდიადს ნათელი მოჰყვებოდა და ადრე თუ გვიან, მოვიპოვებდი ღვთის წყალობას. დამცინავი თვალები კი არ მეშვებოდნენ, მათ არ შემიწყალეს და კვლავ დაუფარავად მიცქერდნენ.
ერთი კოლეგა მეკითხება:
– როგორ? როდის? რა ვითარებაში ასესხე გენერალურ დირექტორს 25 კირში?
მეორე ჩამციებია:
– არ დაუბრუნებია გენერალურ დირექტორს თავისი ვალი?
ერთხელ ასეთი რამეც გავიგონე:
– ეს ის მათხოვარია, რომელმაც გენერალურ დირექტორს ასესხა:
ალაჰს ვევედრებოდი ჩემთვის იობის მოთმინება მოეცა, რადგან რწმენა, რომ უფალი მოწყალეა, არ შემრყევია. გავიხსენე, როგორ დასცინოდა ნოეს მისი ოჯახი და რა საზღაურს მიაღებინებდნენ ღვთისმოშიშნი. მოხელესთან, რომელსაც გასაგზავნი კორესპონდენცია ეხებოდა გენერალური დირექტორის კანცელარიაში, სრული ორი კვირის შემდეგ მივედი. მან წერილის ნომერი და თარიღი მომცა. ზრდილობიანად ვკითხე:
– როდის იქნება შესაძლებელი გავიგო შედეგი?
ყოვლად გაუმართლებელი აღშფოთებით მითხრა:
– ეს მხოლოდ ყოვლისმცოდნემ იცის.
ასე იყო, თუ ისე, ჩემმა თხოვნამ გენერალური დირექტორის კანცელარიას მიაღწია. გავახსენდები, შესაძლოა გამომიძახოს ან დამეხმარება მაინც. ბედნიერ სიზმრებს ვხედავდი, თავს ვიიმედებდი სამსახურში დაწინაურებით ან ჯამაგირის მომატებით, რაც ჩემი შვილების სარჩენ თანხას მიემატებოდა. ერთხელ, არქივში ვბრუნდებოდი, ფოსტა მომქონდა, თან ტახტის აიას ვიმეორებდი. ერთი მოხელე წინ გადამიდგა და დამიწყო გამოკითხვა:
– მართალია, რომ…?
დამცინავ პროვოკაციებს ვეღარ ვიტანდი, ამიტომ შევაწყვეტინე:
– გაჩუმდი, უზრდელო!
დაბნეულმა უკან დაიხია, თან ბურტყუნებდა:
– შენ შეშლილი ხარ, ეს უეჭველია.
– მომშორდი, თორემ გავიხდი ფეხსაცმელს და თავზე დაგაფხრეწ!
კეთილი და ბოროტი ადამიანები მაშინვე ჩადგნენ ჩვენს შორის და მეორე დღეს დისციპლინარულ კომისიაში მიხმეს. თავმჯდომარემ მითხრა:
– შენ ბრალი გედება იმაში, რომ რევიზორს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენე და მის ცემასაც აპირებდიო.
– მე ერთი საცოდავი კაცი ვარ. მას ჩემი გამასხარავება უნდოდა და თავიდან მოვიშორე. ეს არის და ეს-მეთქი.
რევიზორი ამტკიცებდა, რომ მას უნდოდა მხოლოდ ეკითხა ჩემთვის, ხომ არ მოსულა ხაზინიდან მისი კორესპონდენცია. მისმა კოლეგებმა და ჩემმა თანამშრომლებმაც მხარი დაუჭირეს. ბოლოს მეც ვირწმუნე, რომ ის მართალს ამბობდა და მივხვდი, რომ ყოველივე მომეჩვენა. უკან დავიხიე:
– იმდენი მამასხარავებს, რომ ისიც ერთ-ერთი მათგანი მეგონა.
დისციპლინარული კომისიის თავმჯდომარემ მკითხა:
– რატომ გამასხარავებენ?
დავდუმდი. მოწმეებმა დაიწყეს სესხის ამბის მოყოლა. ავყვირდი:
– ტყუიან! მსგავსი არაფერი მომხდარა. ბოროტი მონაჭორია!
ჩემსა და მოწმეებს შორის დაიწყო კამათი, რომელიც ზრდილობის საზღვრებს გადასცდა და კინაღამ ცემა-ტყეპით დამთავრდა. საბოლოოდ გულგატეხილმა დავტოვე იქაურობა. რამდენიმე დღის შემდეგ ჩემმა უფროსმა მიხმო და სევდიანად მითხრა:
– დაადგინეს, 5 დღის ხელფასი დაგიქვითონ.
– ეს აშკარა უსამართლობაა. ისედაც ძლივს ვარჩენ ბავშვებს…
– შემდეგში მეტ თავშეკავებულობას გამოიჩენ…
– შევცდი, მაგრამ საპატიო მიზეზი მაქვს. როგორ ფიქრობ, ხომ არ მიაღწია ამ სეხის ამბავმა მისი აღმატებულების გენერალური დირექტრის ყურამდე?
– ჩვენს სამმართველოში ვერავინ გაბედავს უთხრას მას ასეთი რამ.
ათასგვარი უბედურების მიუხედავად, ჩემი რწმენა ალაჰისადმი არ შერყეულა. თავს ვირწმუნებდი, იგი ისე მიხსნიდა ჩემი უბედურებებისგან, როგორც იოსები გამოიყვანა საპყრობილედან. რაც მეტად უარესდებოდა ჩემი მდგომარეობა, მით უფრო მეტს ვოცნებობდი აღთქმულ ბედნიერებაზე, მით უფრო მეტად მწამდა ბედნიერების დადგომის შესაძლებლობა. კარგა ხანს შევიცადე და მერე მივადექი მოხელეს, რომელიც კორესპონდენციას იღებდა მისი აღმატებულების კანცელარიაში. სრულიად უმიზეზოდ მკვახედ მომახალა:
– ცნობებს მხოლოდ ხუთშაბათობით ვიძლევი.
ორშაბათი იყო და რადგან უკვე ვიწვნიე სამართლის ძალა დისციპლინარულ კომისიაში, უსიტყვოდ გავბრუნდი. ახალი უბედურება ჩემს უფროსს შევჩივლე და მან ხაზინის ვექილთან წამიყვანა, რომელიც კანცელარიის იმ მოხელის ნათესავი იყო, რომელსაც კორესპონდენცია ებარა. ვექილი დათანხმდა დაერეკა ნათესავისთვის და გამოეკითხა ჩემი განცხადების შესახებ. ერთხანს დუმდა და ისე უსმენდა ხმას ყურმილში, ბოლოს ყურმილი დადო და თქვა:
– ვწუხვარ, მაგრამ თხოვნაზე უარი გითხრეს,
ამ ცნობამ თავზარი დამცა, ჩემი იმედები სულს ღაფავდნენ, მათი ნანგრევების ქვეშ მოყოლილმა მაინც ვიკითხე:
– ჩემი თხოვნა მის აღმატებულებას გენერალურ დირექტორს თუ წარუდგინეს?
– რა თქმა უნდა. უარი მისი ბრძანებით გითხრეს.
– შეუძლებელია!
უკომენტაროდ გაიღიმეს.
– მოველოდი, რომ თავისთან მიხმობდა!
ვექილმა თვალის დაუხამხამებლად შემომხედა. უკან დავბრუნდით. თან ვჩურჩულებდი:
– არ მჯერა.
– ყველა თხოვნას ასეთი ბედი ეწევა ხოლმე.
– მაგრამ მან ხომ თვითონ მიბრძანა არზა დამეწერა.
– მე მაინც ვფიქრობ, რომ ვიღაც ხუმარას მსხვერპლი გახდი.
– არა… არა…
– მაშინ, ალბათ, დაავიწყდა. უამრავმა საზრუნავმა გადაავიწყა.
– მაშ, რა ვქნა?
– ალაჰს მიანდე შენი საქმე…
მაგრამ უკვე სიჯიუტემ შემიპყრო. დაწვრილებით შევისწავლე დირექტორის ცხოვრების განრიგი, მისი გადაადგილების გრაფიკი და დასვენების საათები და გადავწყვიტე, არც უხეშ ძალას, არც ბრმა საკანცელარიო ბრძანებებს არ დავმორჩილებოდი.
* * *
დირექტორის მანქანა დაიძრა, რათა სამმართველოს შენობის წინ დახვედროდა მას. კარისკაცი, შიკრიკები და საპოლიციო დაცვა ორ რიგად დალაგდნენ. მე კი შესასვლელში დავიმალე დიდი პლაკატის უკან, რომელიც ხალხს მოუწოდებდა აუქციონს სწვეოდნენ. ეზოდან ხმაური მოისმა და გამოჩნდა დირექტორის კორტეჟი; როდესაც მომიახლოვდნენ წავიბურტყუნე “სახელითა ალაჰისა, მოწყალისა, მწყალობელისა!” და გზა გადავუჭერი დირექტორს, რომ მუხლი მომეყარა მის წინაშე წყალობის სათხოვნელად.
ვიღაცამ დაიყვირა:
– გიჟი… ფრთხილად, თქვენო აღმატებულებავ!
აქ საერთო არეულობა დაიწყო და საშინელი ხმაური ატყდა. წესიერად ვერც კი გავიგე, რა მოხდა. მიწა შექანდა ჩემს ფეხქვეშ და ათობით ძლიერმა ხელმა გამაკავა.
რა მეთქმის ამის შემდეგ?! სერიოზული გამოძიება ჩატარდა, რადგან პოლიტიკურ დამნაშავედ მიმიჩნიეს, მაგრამ როდესაც შეცდომა ცხადი გახდა, წარმომიდგინეს ბრალდება, რომ დირექტორს თავს დავესხი, რადგან მან თხოვნაზე უარი მითხრა.
ციხეში დურგლობა ვისწავლე; დღეს ამით ვირჩენ თავს და ვზრდი შვილებს…
© “არილი”