რამაზ გიგაური – “ჩემს ცოლს ხმამაღლა ვუკითხავ ლექსს” და სხვა ლექსები

სულის რძისფერი ნაფეხურები

თამაზ ჩხენკელს

არიან ადამიანები, რომლებიც გადადიან იმ სამყაროში,

მაგრამ მაინც ამ სამყაროს რჩებიან.

დიდი სოფლიდან ასინათლებენ წუთისოფელს.

მათი დარჩენილი სიტყვები ანათებენ

აქ დარჩენილთა გზა-სავალს.

როცა ამ განათებულ გზაზე გაივლის მგზავრი,

ვერც კი ხვდება, რომ ეს სინათლის ფიფქების სინათლეა.

ვერც კი ხვდება, თუ რატომ არ უხდება

სიბნელეში ხელის ცეცებით სიარული.

ცვივიან ზეციდან სულის ფიფქები

და ასინათლებენ ჩვენს გზა-ბილიკებს. 

ეს ის სულიერი სინათლეა, რომლებსაც სიტყვები ანათებენ –

იმ სამყაროში გარდასულ ადამიანთა აქ დარჩენილი სიტყვები.

შენ მიდიხარ და მიარღვევ ნაგზაურს.

ვითომაც არაფერი.

მაგრამ სიტყვას დაუკვირდი, „ნაგზაური“.

გზაზე, რომელზეც მიდიხარ, უკვე გაუვლია ვიღაცას,

მაგრამ გზა გატყევდა, გამინდვრდა, გაველდა.

თუ კარგად დააკვირდები, აუცილებლად შეამჩნევ

ბაც, რძისფრად დატოვებულ ნაფეხურებს.

ის ღმერთის ნიშნებივითაა,

რომლებიც სწორ გზას გიჩვენებენ.

თუ კარგი სმენაც გაქვს,

სიტყვების ხმაც კი შეგიძლია გაიგო –

დიადი სულების აქ დატოვებული სიტყვების,

რომლებიც ხეებზე წკრიალებენ ზანზალაკებივით.

როდესაც შეამჩნევ მათ ნაფეხურებს

და გაიგებ მათი სიტყვების სიცილს,

სიხარულით აგევსება მთელი სხეული და დამშვიდდები.

მიხვდები, რომ სწორ გზაზე დგახარ.

რადგან აქ უკვე გაუვლიათ იმათ, ვინც მართლები იყვნენ,

ვისაც ღმერთი ხედავდა.

თუ ამჩნევ ბაც, რძისფერ ნაფეხურებს,

თუ გესმის ხმადაბალი საუბრის ნაწყვეტები,

რომელიც სადღაც შორიდან სუსტ სიოს მოაქვს,

იმას ნიშნავს, რომ სინათლისკენ მოძრაობ.

აღარ შეგეშინდეს შენი მარტოობის.

შენ მარტო არ ხარ.

ტყე შენი მეგობარია,

მინდორი – დედაა,

ჩიტი – მეგზური.

შეგიძლია ჩამოჯდე კიდეც,

აღარ იჩქარო,

რადგან სწორ გზაზე დგახარ.

………………………………………………………………

ომი, ტერორი, ეკონომიკური კოლაფსი,

სასიკვდილო ვირუსი – ყველაფერი ჩემს თვალწინ გაქრა.

როგორც ბავშვობაში ბებიაჩემის მაგიური ლოცვა მიქრობდა

შიშს, უჟმურსა და მოშურნისგან აღებულ თვალს,

ისე გააქრო დიად სულთა სიტყვათა შუქმა

ჩემს სამშვინველში შემომძვრალი დემონები.

სრულიად მშვიდმა, სიხარულით სავსემ

და თვალში ცრემლჩამდგარმა

დავხურე თამაზ ჩხენკელის წიგნი.

დავხურე და დავინახე კაცის ლანდი –

ხელში აბოლებული სიგარეტით,

მომღიმარი, იმედის თვალებიანი.

ვერ გავარჩიე, თამაზ ჩხენკელი იყო

თუ მამაჩემი, თამაზ გიგაური –

თოთხმეტი წლის ბავშვის ცხოვრებაში

გამქრალი ღმერთი,

რომელიც გაზაფხულზე დადნა თოვლივით.

მაგრამ დარჩა ნაფეხურები,

ბაცი, რძისფერი ნაფეხურები.

დამსხვრეული ფინჯანი

როდესაც დაიმსხვრევი,

ნუ მოხვეტავ და ნუ გადაყრი საკუთარ თავს.

შენი ნამსხვრევები – ეს შენ ხარ.

ეს შენი აზრები, ემოციები, ტკივილები და სიცილ(ებ)ია.

ერთად მოაქუჩე შენი თავი და გააფერადე,

ისე როგორც ბავშვის ნახატი.

მერე რა, თუ ერთი ხელი გრძელი იქნება,

მეორე ფეხი მოკლე,

მერე რა, თუ ნახევარი სახე იცინის

და მეორე ტირის.

ეს შენ ხარ.

ეს შენი ცხოვრებაა.

მერე რა, თუ გატეხილი ფინჯანი ხარ,

სოფლის წყაროებზე არც თუ იშვიათად დევს გატეხილი ფინჯნები,

ყურმოტეხილები და ცხვირწატეხილები –

მგზავრები მათით იკლავენ წყურვილს.

ნუ შეგაშინებს დამსხვრეული შენი თავი.

ნუ დაიტირებ შენს თავს,

თუმცა შეგიძლია დასცინო ალალად, იცინო შენს თავზე

და დაიწყებს სიცილს ყველა შენი ნამსხვრევი.

შენთან ერთად იცინებს შენი ღმერთიც,

რომელიც ამოიზრდება ნამსხვრევებიდან და გეტყვის:

– მოდი, ისევ ავეწყოთ შვილო…

მედიტაცია

როცა მხეცს თვალს დაუხუჭავ,

ნუ გეგონება, რომ ეს მხეცი აღარ არსებობს.

როცა პრობლემას თვალს დაუხუჭავ,

ნუ გეგონება, რომ ეს პრობლემა აღარ არსებობს.

როცა სიკვდილს თვალს დაუხუჭავ,

ნუ გეგონება, რომ სიკვდილი აღარ არსებობს.

როცა სიცოცხლეს თვალს დაუხუჭავ,

ნუ გეგონება, რომ სიცოცხლე აღარ არსებობს.

ეს ყველაფერი შენს გარშემოა,

შენს ყურთან სუნთქავს.

არ დაუხუჭო თვალი,

პირიქით, თვალი თვალში გაუყარე,

ვინც არ უნდა იყოს.

თუნდ ერთი წამით

და მეორე წამს მხეცმა დაგგლიჯოს.

შეხედე პრობლემას, აღიარე და დაიწყე მისი შესრულება,

რადგან ძველ საბერძნეთში პრობლემა დავალებას ნიშნავდა.

მხოლოდ და მხოლოდ დავალებას.

ჩემი მასწავლებელი მეტყოდა ხოლმე:

“შეასრულე დავალება უმაღლესად

და დაგიწერ ხუთს. ან დაგიწერ ორს.

სამს და ოთხს არ დაგიწერ.

შენ აირჩიე”.

ჯიუტი ვიყავ და ორს ვირჩევდი.

შეხედე სიკვდილს,

არ შეგეშინდეს,

ის ხომ ამ სამყაროს ერთადერთი გარანტიაა.

აზრი არ აქვს შიშს.

ის მაინც მოვა.

ამიტომაც იცოცხლე,

გაბედულად იცოცხლე,

სიყვარულით იცოცხლე,

რადგან სწორედ ახლა, ამ წუთას,

სწორედ ამ სიყვარულში

შენ გხედავს ღმერთი

და შენ ხედავ ღმერთს.

არ მოუხუჭო თვალი ღმერთს,

რადგან ჩემი მეორე მასწავლებელი მეტყოდა ხოლმე:

„ღმერთი ისევე გხედავს შენ,

როგორც შენ ხედავ მას.

ღმერთის თვალი იგივ შენი თვალია“.

შენი ღმერთი

„ხეს ვთხოვე, მომიყევი რაიმე ღმერთზე და ხე აყვავდა“.

რაბინდრანათ თაგორი

როცა მზად იქნები – მოვა შენთან შენი ღმერთი.

ის იქნება უბრალო, ძალიან უბრალო.

ზოგჯერ გაცვეთილი ფეხსაცმელებით და გაქექილი ჯინსით მოვა.

შეიძლება სიგარეტსაც კი ეწეოდეს.

ან კოკა-კოლას პირდაპირ ქილიდან სვამდეს.

შეიძლება კისერზე ფონენდოსკოპი ჰქონდეს ჩამოკიდული

და შენს ტკივილებს თავის ქნევით მოუსმინოს,

შეიძლება ხელოსნის მაზუთიანი ხელები ჰქონდეს,

ამიტომ, ჩამოსართმევად ხელი კი არა,

მაჯა გამოგიწოდოს.

შეიძლება უცხოელი ტურისტის სახე მიიღოს

და გზა მიგასწავლებინოს.

არა და შენ თვითონ გჭირდება გზა,

შენ თვითონ გჭირდება მეგზური,

მაგრამ მაინც გაგხდის თავის მეგზურს უფალი,

რათა სიკეთე გაგაკეთებინოს და გაგანათოს.

ან მეზობლის ძაღლის სახეს მიიღებს,

რომელიც გასასეირნებლად ჩამოყვანილი,

თავის პატრონს გამოექცევა

და ზედ ტალახიანი ფეხებით ამოგახტება.

ამ დროს არ დაიხიო უკან,

არ იფიქრო შენს სუფთა სამოსზე,

არც  გაიქცე, არამედ თვალებში ჩახედე მას.

ურწმუნოს სახითაც შეუძლია მოვიდეს შენთან შენი ღმერთი.

მერე რა, რომ ურწმუნოს არცერთი ღმერთი არ სწამს.

ზუსტად მის ხელებს აირჩევს ღმერთი.

ზუსტად მისი ბაგით დაგელაპარაკება უფალი,

რადგან ასე სურს.

ასე გცდის შენ, თუ იცნობ.

ზოგჯერ ეს ხე იქნება,

რომელსაც დასიცხული თავს შეაფარებ.

ზოგჯერ პურის პირველი ნაჭერი იქნება,

რომელსაც მთელი დღის შიმშილისგან აკანკალებული

სწრაფად გადასანსლავ.

სწორედ ლუკმად იქცევა უფალი.

შენს შიმშილს გააქრობს და დაგაპურებს.

ზოგჯერ ღმერთი შენი ღრჯუ მეზობელი გახდება

და შენს შვილს გაქანებული ველოსიპედიდან ხელში აიტაცებს,

რათა ის ეზოდან გზაზე არ გავარდეს,

სადაც მთელი სიჩქარით მიმავალი სატვირთო მანქანა ელოდება.

არა და ამ მეზობელს ბოლო ათი წელია ხმას არ სცემდი.

სწორედ ამ მეზობლის ხელით გიშველის უფალი.

დაგანახებს ის თავის ძალას.

გაჩვენებს, რომ მარტო არ ხარ.

შენი სიამაყე, შენი ცოდნა, შენი ხელოვანება

ერთ წამში ქვიშასავით უკვალოდ გაიფანტება.

დარჩები მარტო, შიშველი, პატარა და უსუსური,

როგორც დაბადებისას იყავი.

დიდ არს უფალი.

მას ვერაფერი დაუდგება წინ.

არ მოდუნდე,

არ დაგეძინოს,

არ გაამაყდე,

ის ყველგან არის და ვერსად იპოვი.

ის თვითონ მოვა.

თუ მოინდომა შენი გულიდან ამოძვრება

და წინ დაგიჯდება ბეღურა ჩიტად.

ის ყველგან არის,

ის ყველგან არის,

ის ყველგან არის…

არაფერი

ღმერთი ყოველთვის შენთან არის,

ოღონდ საქმე იმაშია, რომ

მას ღმერთის ფორმა არასდროს არ აქვს.

ამიტომაც ვერასდროს სცნობ მას.

ღმერთი ყოველთვის გელაპარაკება,

მაგრამ შეგიძლია შვილის ტირილში,

მეგობრის წუწუნში ან ძაღლის ყეფაში ღმერთის ხმა გაიგო?!

„როგორ დავინახო ღმერთი?

როგორ გავიგო ღმერთის ხმა?

რა გავაკეთო ამისთვის?“

არაფერი.

მხოლოდ ეს გააკეთე.

არაფერი.

სწორედ არაფერი იძლევა ღმერთის დანახვის

და მისი ხმის გაგონების საშუალებას.

შენ კი ყველაფერში ხარ,

ყველაფერს ხედავ,

ყველაფერს უსმენ,

ყველაფერს მიაქვს შენი ყურადღება.

ამ დროს კი არაფერია საჭირო.

უბრალოდ, არაფერი.

შენი მზერა უნდა იყოს არაფერი,

შენი სიტყვა უნდა იყოს არაფერი

და რაც მთავარია, შენი აზრი უნდა იყოს არაფერი.

სწორედ არაფრიდან შეუძლია ღმერთს ამონათება.

თუნდაც ერთი წუთით გახდი არაფერი,

ახლა გახდი.

სწორედ ახლა.

არა მაშინ, როცა გარდაიცვლები

და ზემოდან დაინახავ,

როგორ აპატიოსნებენ შენს მკვდარ სხეულს შენი ახლობლები.

როგორ იყოფენ შენს ქონებას, რომელიც შენი აღარ არის

და სული სიმწრის ცრემლით აგევსება.

სანამ ეს მომხდარა, სულ ერთი წუთით გახდი არაფერი.

გაუშვი ყველას და ყველაფერს ხელი.

ამ დროს ნურც ღმერთს დაელოდები,

რადგან ის მაშინ ამოანათებს, როცა არ ელი.

შენი ცხოვრება – სამასსამოცი ნაბიჯია.

ეს ერთი წრეა.

თუმცა ეს წრე შეგიძლია ერთ ნაბიჯშიც გაიარო.

უბრალოდ, მიტრიალდე და უკან გადადგა ერთი ნაბიჯი.

წინ – ყველაფერია, უკან – არაფერი.

წინ – სავსე ცხოვრება გელის, უკან – არაფერი.

წინ – სიცოცხლეა, უკან – სიკვდილი.

სწორედ სიკვდილის არ შეგეშინდეს.

სწორედ სიკვდილის შიში უნდა დაძლიო

და არ მოკვდე სიცოცხლეშივე.

ჩარჩო

“სიცოცხლე ცარიელ ჩარჩოსაც ჰგავს”

ნუგზარ ზაზანაშვილი

დაბადებიდან ყველა გარკვეულ ჩარჩოშია მოქცეული,

საიდანაც გასვლა არ შეუძლია.

დარბის, დაფუსფუსებს, შფოთავს კაცი –

აწყდება ჩარჩოს კედლებს.

ამაოა მისი ძახილიც,

რადგან არავის ესმის.

სულ მარტოა.

გარშემო მხოლოდ ჩარჩოა,

უხილავი ჩარჩო.

როგორც კომპიუტერულ თამაშში

დახატული კედელი,

რომლის მიღმა გასვლაც გმირის მისია არ არის.

ამიტომაც კედლის მიღმა თამაშის შექმნელს

უბრალოდ, არ დაუპროექტებია.

კაცმა კედლის აქეთ უნდა ირბინოს,

აკეთოს თავის საკეთებელი:

ან სახლი აშენოს,

ან დაოჯახდეს,

ან მიწა მოხნას მოხნას,

ან ომში წავიდეს

და პირველივე ტყვიით მოკვდეს.

იქნებ თამაშის დაწყებისთანვე ადგილიდან არ დანძრას.

თუმცა ეს სხვა მოთამაშეებს არ მოეწონებათ.

ხალხს არ უყვარს ადამიანი, რომელიც მათ არ ჰგავს,

ამიტომაც მას აუცილებლად გააძევებენ თამაშიდან

ან ყველას გზას შეუკრავენ და მოთამაშე,

რომელიც აცნობიერებს ამ ყველაფრის უსაფუძვლობას,

პროტესტის ნიშნად თვითონვე დატოვებს თამაშს.

მერე რა, დაწერონ ფილოსოფოსებმა,

რომ სიცოცხლის აზრი – სიცოცხლეა.

ეს არ ცვლის რეალობას.

რეალობა – მხოლოდ ჩარჩოა,

თვალით უხილავი ჩარჩო.

თუ დაიბადე (რაც შენ არ აგირჩევია) –

უკვე ჩარჩოში ხარ.

როგორც ფრანგები იტყვიან: Voilà!

და სიკვდილი, იქნებ სიკვდილია ჩარჩოდან გასვლა

(რომელსაც ასევე ვერ ირჩევ)?

არავინ იცის.

რადგან ჯერ არ გამოჩენილა კაცი,

ვინც ჩარჩოს თავი დააღწია.

გვეუბნებიან, რომ “იქ” ჩარჩო არ არსებობს,

მაგრამ ვინ იცის?!

იქნებ ის უჩარჩოო სივრცე

კიდევ უფრო დიდი ჩარჩოთია შემოსაზღვრული.

ჩემს ცოლს ხმამაღლა ვუკითხავ ლექსს

ჩემს ცოლს ხმამაღლა ვუკითხავ ლექსს.

ჩარლზ ბუკოვსკის ლექსს,

რომელიც ზვიად რატიანმა თარგმნა.

ეს არის ლექსი ლუდის ბოთლზე,

რომელიც მაგიდიდან გადმოვარდა,

იატაკზე დაბზრიალდა და დადგა წაღმა –

ფსკერით ქვემოთ, ყელით ჭერისკენ.

ჩემს ცოლს მოსწონს ლექსი და ეცინება.

ვამთავრებ ლექსს და ჩემი ცოლი ამბობს:

– თემურია?

– ჰა? – ვეუბნები მე.

– თემო ჩხეტიანია?!

– ბუკოვსკი, ჩარლზ ბუკოვსკი.

– თემო წერს ხოლმე ეგრე, – ამბობს ჩემი ცოლი.

– ჰო, – ვეუბნები და უცბად წარმოვიდგენ,

ვაჩნაძიანში სხედან თემო ჩხეტიანი, ბუკოვსკი და სვამენ.

ბუკოვსკი – ვისკის, თემო – ჭაჭის არაყს.

ბუკოვსკი აშლილია ნერვებზე სკოლის ძველი პიანინოსავით და იგინება,

თემო კი იცინის. იცინის ისე ალალად, რომ ბუკოვსკისაც ეცინება.

სხედან თემო და ჰენკი და სვამენ.

გაზაფხულია, მაგრამ ცივა,

თუმცა ღუმელი ღუღუნებს

და თბილა თემოს ოთახში.

© არილი