ტედ ჰიუზი – ლექსები წიგნიდან “ყვავი. მისი ცხოვრება და სიმღერები”

ინგლისურიდან თარგმნა ზვიად რატიანმა

ყვავი სანაპიროზე

როცა ჩაესმა, როგორ ფეთქდება კენჭი, დაინახა, როგორ იმსხვრევა,

ყვავმა ენა მოიკვნიტა.

როცა დაინახა, როგორ ზვირთდება ტალღა მთასავით,

შეიყუჟა ხორკლიან ტყავში.

როცა იგრძნო, როგორ აშრება ზღვის ფსკერიდან ამოყრილი შხეფები მკერდზე,

ყვავმა ბრჭყალებით მოფხოჭნა კენჭები.

როცა ვეშაპის ბუნაგის სუნმა და კიბოს უკანასკნელმა ლოცვამ

გაუფართოვეს ნესტოები,

მაშინღა მიხვდა, რომ მიწაზეა.

და რომ შეესწრო

რაღაც განუმეორებელს –

ზღვის ურჩხულის კრუნჩხვასა და განწირულ ბღავილს.

და რომ სრულიად ზედმეტია ამ ადგილას: მისგან არავინ

არც შველას ითხოვს, არც გაგებას.

 

უკიდურესი ძალისხმევა მომცრო თავში მოქცეული პატარა ტვინის

ეყო ერადერთს, გაკვირვებას:

 

როგორ უნდა გეტკინოს ასე?

 

 

ყვავის ანგარიში ბრძოლის შესახებ

 

გაჩაღდა დაუნდობელი ბრძოლა.

ხმაური იყო იმდენად მძლავრი,

რამდენად მძლავრიც შეიძლება იყოს ხმაური.

იმსიმაღლე ყვირილი და იმსიღრმე გმინვა,

რომ სმენა ვერცერთს აღიქვამდა.

სკდებოდნენ ყურის აპკები და კედლებიც კი

ინგრეოდნენ, მთავარია, ხმაურს გაცლოდნენ.

ყველაფერი ბრძოლით იკვლევდა

თავის გზას ხლეჩდა სიყრუვეში,

როგორც ბნელი მღვიმის ღელეში.

 

ჰილზები სკდებოდნენ რაკრაკით, გეგმიურად.

თითები შრომას განაგრძობდნენ

ბრძანების და საკუთარი ჟინის კარნახით.

დაუხუჭავი თვალებიდან ჩქეფდა სიკვდილი.

გზას მიიკვლევდნენ ბრმა ტყვიები

ქვის ნაფშვენებში, მიწაში, კანში,

ნაწლავებში, ბლოკნოტებში, ტვინში, კბილებში,

მართულები კოსმიური კანონმდებლობით.

ბაგეები გმინავდნენ, “დედა”,

გაბმულები სტატისტიკის ხაფანგებში,

თეორემები ორად ხლეჩდნენ ადამიანებს,

თვალები შიშით აჰყურებდნენ სისხლის შადრევანს,

რომელიც, როგორც გახეთქილი მილიდან წყალი,

იფრქვეოდა სივრცეებში ვარსკვლავებს შორის.

სახეები ცვიოდნენ თიხაში,

თითქოს ირგებდნენ სამკვდროსნო ნიღბებს,

იცოდნენ, თუნდაც მზის ზედაპირზე

ვერ ისწავლიდნენ იმაზე მეტს, ვიდრე აქ, ახლა.

სინამდვილე განაგრძობდა თავის გაკვეთილს,

ფიზიკისა და ბიბლიის დომხალს:

აქ, ვთქვათ, ტვინები ხელისგულებში,

იქ, ვთქვათ, ფეხები ხის კენწეროზე.

არსად იყო გასაქცევი, გარდა სიკვდილის.

ხოლო ბრძოლა გრძელდებოდა, და ინელებდა

რამდენ ლოცვას, რამდენ ზუსტ საათს,

რამდენ უზადოდ ასხმულ ტან-ფეხს,

ვიდრე გამოილეოდა ტყვია-წამალი,

ვიდრე სრული დაღლილობა ჩამოწვებოდა,

ვიდრე გადარჩენილები გახედავდნენ გადარჩენილებს.

 

შემდეგ ყველა აქვითინდა.

ანდა ისხდნენ, მეტისმეტად დაღლილები ქვითინისათვის.

ანდა იწვნენ, მეტისმეტად დაჭრილები ქვითინისათვის.

და როცა კვამლი გაიფანტა, გახდა ნათელი,

რომ ასეთი რამ ბევრჯერ მომხდარა

და მომავალში კიდევ უფრო ბევრჯერ მოხდება,

რომ ასეთი რამ ადვილად ხდება:

ძვლები ზედმეტად წააგვანან აბურდულ ტოტებს,

სისხლი ზედმეტად წააგავს წყალს,

ყვირილი ზედმეტად წააგავს სიჩუმეს,

ძვლები ზედმეტად გვანან ტოტებს,

სისხლი ზედმეტად წააგავს წყალს,

ყვირილი ზედმეტად წააგავს სიჩუმეს

და ყველაზე საზარელი გრიმასები – ნაკვალევს ლაფში.

რაღა ვინმეს ესროლო მკერდში –

რაღა გაკრა ასანთის ღერი

ანდა ჩააგდო ბილიარდის ბურთი ბადეში,

ანდა დახიო თამასუქი.

რაღა ნაცარტუტად აქციო სამყარო –

რაღა კარი გაიჯახუნო

ანდა ჩაემხო სავარძელში

მრისხანებით ღონემიხდილი.

რაღა ადგე და აიფეთქო შენივე თავი.

ასეთი რამ ადვილად ხდება

და, როგორც წესი, უშედეგოდ.

 

და დარჩნენ გადარჩენილები.

დარჩა ცა და დარჩა მიწა.

და ყველა იყო დამნაშავე.

 

ფოთოლიც არ შერხეულა, და არავის გაღიმებია.

 

 

ყვავი და დედა

 

როცა ყვავმა დაიჩხავლა, დედის ყური

ჩაინაცრა, როგორც კუნძი.

 

როცა გაიცინა, დედა ატირდა სისხლით,

მკერდი, წარბი, ხელისგული, ყველაფერი ატირდა სისხლით.

 

როცა ყვავმა წადგა ნაბიჯი, და მეორე, და მესამე –

ყველამ დატოვა მის სახეზე ნაიარევი.

 

როცა ყვავმა იფეთქა რისხვით,

დედა კივილით ჩაიკეცა, როგორც დაჭრილი.

 

როცა დამშვიდდა, დაიხურა დედა წიგნივით

და ის ფურცლებში მოიყოლა, როგორც სანიშნე.

 

ყვავი შექანდა მანქანაში, მაგრამ დედას საბუქსირე ბაგირის ბოლო

ყელზე ჰქონდა მოხვეული. ისევ გადმოხტა.

 

შემდეგ შექანდა თვითმფრინავში, მაგრამ ძრავში გაიჭედა დედის ტანი,

მექანიზმი გადახურდა, რეისი მოხსნეს.

 

შემდეგ შექანდა რაკეტაში, და რაკეტამ გაიარა

დედის გულში, ფრენა განაგრძო

 

და ემყუდროვა რაკეტაში, საიდანაც ცოტა რამ ჩანდა,

მაგრამ ილუმინატორიდან გაჰყურებდა ქვეყნიერებას,

 

მილიონობით მილის იქით ხედავდა ვარსკვლავებს

და მომავალს, ხოლო სამყარო

 

უსასრულოდ იხსნებოდა, და იხსნებოდა…

ყვავი ძლებდა, შემდეგ ჩასთვლიმა

 

და მთვარესთან უეცარი შეჯახებით გაღვიძებული

 

შეეყუჟა დედის დუნდულებს.

 

 

ყვავი ოიდიპოსი

 

მუმიები თავიანთი საბალზამე თაფლითა და სახვევებით

შეესივნენ მის დაფლეთილ შიგნეულობას.

ის მოიკუნტა, არწყია –

გაფრინდა.

 

საფლავის ქვა დაეცა ფეხზე

და ფესვი გაიდგა.

მან გადაკვნიტა ძვალი და გაიქცა.

 

წყლის ფერიამ სიხარულის ხეობიდან

ტვინი მოურთო ასკილებით, ფურისულებით

და პირიც გაასველებინა მღვრიე ლამით –

მან კივილით შეატოვა ხელში ნადავლი

 

და გაიქცა, გამხნევებული

თავისივე ფეხისხმით და მაჯის საათით,

 

ცალი ფეხით, უტვინო და უნაწლავო, საკუთარი თავის ნაგლეჯი –

 

და დაუდო სიკვდილმა ფეხი

და ხითხითით აიტაცა, სულთმობრძავი,

 

მისი საათი ასწრაფდა და ჩაიკარგა ფერფლის ღრუბლებში.

 

ყვავი ეკიდა ცალი კლანჭით – გამოსწორებული.

 

ეს გაფრთხილებაა.

 

 

ოსფრონტალისის ბრძოლა

 

მოვიდნენ სიტყვები სიცოცხლის დაზღვევის პოლისით –

ყვავმა თავი მოიმკვდარუნა.

მოვიდნენ სიტყვები სავალდებულო სამსახურში გაწვევის უწყისით –

ყვავმა თავი მოისულელა.

მოვიდნენ სიტყვები ცარიელი საბანკო ჩეკით,

რომელსაც ყვავმა მიახატა მიკი მაუსი.

მოვიდნენ სიტყვები ალადინის გრძნეული ლამპრით –

ყვავმა გაყიდა ლამპარი და ნამცხვარი იყიდა.

მოვიდნენ სიტყვები და ჩამწკრივდნენ ვაგინებად –

ყვავმა უხმო თავის მეგობრებს.

მოვიდნენ სიტყვები დანაოჭებულ ვაგინებად და ღვრიდნენ ჰენდელს –

ყვავმა ისინი მუზეუმს გადასცა.

მოვიდნენ სიტყვები ღვინის კასრებით –

ის დაელოდა დაძმარებას და ჩააწყო სამწნილე ხახვი.

 

ყვავმა დაუსტვინა.

 

მას სიტყვებმა დაუშინეს ხორხისმიერი ყუმბარები –

ყვავს არაფერი გაუგია.

სიტყვებმა ალყა შემოარტყეს და წალეკეს ფშვინვისმიერით –

მან თავი ჩაქინდრა.

შემდეგ სიტყვებმა შეუტიეს პარტიზანულ-ბაგისმიერით –

ყვავმა მათ ნისკარტი ჩაჰკრა და დაკორტნა.

შემდეგ სიტყვებმა ის დაძირეს ადიდებულ თანხმოვნებში –

მან ყლუპი მოსვა და მადლობა შესწირა ზეცას.

 

სიტყვები დაფრთხნენ და გაიქცნენ,

შეძვრნენ ჯამბაზის თავისქალაში,

თან შეიყოლეს მთელი სამყარო –

 

მაგრამ სამყაროს არც უგრძვნია.

 

ყვავს დაამთქნარა – რა ხანია

მან ბოლომდე გამოკენკა ეს თავისქალა.

 

 

გამოუსწორებელი რელიგიური შეცდომა

 

როცა გველი აღმოცენდა, ყავისფერი ნაწლავი მიწის,

გახლეჩილი ატომიდან,

თავისთავზე ალიბივით დახვეული ორეული,

 

როცა შემართა გრძელი ყელი,

როცა გააწონასწორა მინერალური უსურვილო გამოხედვა –

დასრულებული ფაქტის სფინქსი,

 

როცა ორად გაყოფილი ცეცხლოვანი ენით გამოცრა

მარცვალი, მსგავსი მოგუგუნე სფეროების,

 

ღმერთის სახე მოიღუშა – ფოთოლი ღუმელში:

 

გალღვა მუხლები ქალისა და მამაკაცის, და კისრები

შემოადნათ, და წარბებით დაასკდნენ მიწას,

და დაღვარეს ხილული ცრემლი,

და ჩურჩულებდნენ, “ნება შენი, ჩვენი მშვიდობა”.

 

ყვავი თავიდან უყურებდა.

შემდეგ დაიძრა –

ქმნილების კეფას დაეძგერა, გადააძრო თავიდან ტყავი,

 

ამოაცალა ჯოჯოხეთი, და გადაყლაპა.

 

 

ყვავს ნერვები ღალატობს

 

ყვავმა იგრძნო, რომ გონება ებინდება,

რომ ყველა ღერი მისი ბუმბულის ქვადქცეული მკვლელობაა.

 

ვინ დახოცა ეს ყველაფერი?

ცოცხალი მკვდრები ფესვს იდგამდნენ მის სისხლში და მის ნერვებში,

ვიდრე ბოლომდე გააშავებდნენ.

 

როგორ უნდა გაუფრინდეს საკუთარ ბუმბულს?

რატომ დაიდეს ბინა მასში?

 

ნუთუ ის მათი ბრალდებების საცავია?

მოჩვენებითი სამიზნეა მათი შეუკავებელი შურისძიების?

მათი შეუწყნარებელი პატიმარი?

 

ვერ ეღირსება პატიებას.

 

დედამიწა მისი ციხეა. განაჩენში გამოხვეული

იხსენებს თავის ყველა ცოდვას

 

და მიფრინავს დამძიმებული.

 

 

ყვავმა მოსინჯა მედია

 

მხოლოდ უნდოდა ემღერა მასზე

 

არ ჭირდებოდა შედარებები დედამიწასთან არც არაფერი ამის მსგავსი

შეფუთული სარეცხის ფხვნილივით

მას არც სიტყვები ჭირდებოდა

რომლებიც კუდებს უსირცხვილოდ აქიცინებდნენ

და კნაოდნენ მეძავებივით

 

მას უნდოდა ემღერა წმინდად

 

მაგრამ მის ხმაში შემოყენდა ვაგონი ცისტერნით

და მის ხორხში ჩააკვეხეს მსხვილი მუშტი რომაელი იმპერატორის

ჭვინტას ყელივით აწვდილი ცერით

და ეს მაშინ როცა კინგ-კონგი

აფრიალებდა მის აორტას სასიკვდილო განაჩენის უწყისივით

და მაგნატები თამაშობდნენ მის გლანდებზე სიგარებით გაკვამლულ კლუბში

 

ის ცახცახმა აიტანა როცა გაშიშვლა

და როცა მის მკერდს შეეხო ეტკინა

 

მხოლოდ უნდოდა რომ ემღერა მისი სულისთვის

 

ქუთუთოებზე დასწოლოდა მანჰეტენი მთელი სიმძიმით

 

და ჩახედა თვალის კუთხეში

მას ვისი ენაც ლივლივებდა მოწამლული წყალსაცავივით

 

და შეეხო მისი პირის მოღიმარ კუთხეს

ხმა აუთრთოლდა ლონდონური ნელი დოლაბივით

წამოიშალა მღვრიე ნისლი,

შთანთქა ნაკვთები.

© არილი