ინგლისურიდან თარგმნეს მანანა მათიაშვილმა და ანდრო ბუაჩიძემ
როცა მუქლურჯად წვებოდა ბინდი
ჩვენი მაღალი ფანჯრებიდან ვუმზერდით კოშკებს,
უფრო გვიანაც
კოშკები ნათელს ასხივებდნენ. გაბრწყინებულებს
ვუყურებდით, ასე ვფიქრობდით
ამ კოშკებში არვის სძინავსო.
მონაგების და დანახარჯის თვლაში გართულებს
თვალზე რული არ ეკიდებათო.
ვხედავდით კოშკებს ზეაზიდულებს,
და განთიადის შუქში დანთქმულებს,
და ბოლოს ისე შევეჩვიეთ კოკშკების ცქერას,
რომ ვუმზერდით და ვეღარ ვამჩნევდით.
აშკარად როცა აღარსად ჩანან,
ჩვენ კვლავაც ვხედავთ მათ ელვარებას.
ბანკირი ლონდონს ესაუბრება,
უმბერტო სენდვიჩს უსინჯავს გემოს.
კომერსანტი ტელეფონს უზის.
ფოსტაში კი უკვე შეუდგნენ
წერილების დახარისხებას
გაქსუებულნი და უპოვარნი,
ჭკვიანები და შეშლილები,
მღვდელმთავარნი, ერისკაცები,
დიდებულები, ძუნწები და კეთილშობილნი,
დაგვალულნი და ტანაშოლტილნი
მომხიბლავნი და შეუხედავნი…
ქვედა მეხუთე ავენიუზე
თვითმფრინავის გუგუნი აღწევს,
მოგვიანებით თვითმხილველმა დასძინა თურმე,
თვითმფრინავმა გადაიქროლა
და რაღც წამის მეასედში
პარკში ძაღლებიანი მოსეირნენი მიწას გააკრა.
მერე კი ჩრდილო კოშკს შეეჯახა
და გაჩნდა გროვა უშველებელ, რუხი ღრუბლების,
მერე საერთოდ გაუჩინარდა
დატოვა დიდი, მოშავო ლაქა…
ვეებერთელა ღრმულის გაჩენას
მხოლოდ და მხოლოდ მულტფილმებში თუ ნახავს კაცი…
ქუჩებს აწყდება მილეთის ხალხი, –
სისხლში მოთხვრილი და დაკონკილი
როგორც ბავშვები სამრაუნდიან დისტანციაზე,
ისე გარბიან.
ზოგი ფეხებს ძლივსღა მიათრევს,
ზოგი მტვერშია ერთიანად ამოგანგლული
თვალები ისე ჩასწითლებიათ, როგორც ზაჰორისს,
რომელიც მკვდრებთან საუბრობდა მიწისქვეშეთში.
იქ კი, კოშკში, ზოგი იმ დროს დაიღუპა,
როცა რეკავდა შინ და ამბობდა, მე კარგად ვარო.
ზოგი უკვე მკვდარი იყო, ვიდრე სიკვდილი ესტუმრებოდა.
ზოგი ფანჯრიდან გავიდა გარეთ.
ზოგს ასფიქსია დაემართა,
ზოგი ცეცხლის ალში ჩაინქლა,
ზოგი მინებდა დედამიწის მიზიდულობას –
ფეხი იშვირა და გადაეშვა;
სხვები ხელიხელჩაკიდებულნი,
ვერტიკალზე ეშვებოდნენ ძალზე მსუბუქად.
რამდენჯერ ვმდგარვარ მე ამ ფანჯრებთან
კოშმარებიდან თავდასაღწევად
რამდენჯერ ვმდგარვარ – ტანჯვის და ძრწოლის,
დაფლეთილი სხეულების უბრალო მოწმე,
თვალი შევასწარ მე იმ ყველაფერს,
რომელიც მერე არაფრად იქცა,
და ახლაც თვალით ვსინჯავ ნაკვალევს,
ნიუ-იორკიდან ქაბულამდე სივრცეს რომ გასდევს.
რა საცოდავად მიყუჟულა კუთხეში ქალი.
ქმრის სურათი უჭირავს ხელში.
სურათზე კაცი იღიმება.
სამწუხაროა, სამწუხარო.
ერთი წუთით წარმოიდგინე მაინც ის ქუჩა
და განწირული ნახტომი სწრაფი,
ან იქ, ზემოთ,
მეწამულისფრად მოელვარე გაშლილი თმები…
” წარმოვიდგინოთ, რომ ერთ საღამოს
დამავიწყდა ყველა სამგზავრო ხარჯის გაღება,
ტრანსპორტიც ვერ გამოვიცვალე
და იმ გზას მაინც მოვაგენი თვალდახუჭულმა,
შინ რომ მაბრუნებს
თუმც დავიკარგე მერე მაინც გზის შუაგულში,
იქნებ მეპოვა შენი თვალები..”
შეიძლებოდა. ძლიერ ვწუხვარ.
აბა, კარგად. დიდი მადლობა.
ამას რა ჰქვია?
ამნეზია – სახლისაკენ გზის დავიწყება.
ანდა კიდევ “უჩინარობა” –
მდგომარეობა საკუთარი სხეულიდან გაქცევის შემდეგ.
ამ უსაშველო ფოლადის ნისლში
ანდა ამ ყალბი რეალობის საბურველს მიღმა,
ჩვენს სამყაროს რომ მყისიერად გადაეფარა,
ვინ გამოძებნის ბილიკს და სავალს,
უკან მომყვანს და დასაბრუნებელს?
კოშკები იწვის მერე უკვე ქვედამხობილი
ყრუ ხმაურით და ადენილი კორიანტელით
ნავთობადქცეულ ღრუბლებს აგროვებს.
” საღამოობით განთიადის შავ რძეს რომ ვსვამთ და
ამავე რძეს ვსვამთ შუადღესაც, დილით, ღამითაც,
შავი რძე ჩვენი სასმელია განუწყვეტელი”
ეს არ არის შედარება,
ეს ჯაჭვური რეაქციაა,
ანუ XX საუკუნის,
ძალადობრივი სიკვდილის ხანის მემკვიდრეობა.
როცა სამხრეთში კასტრირებულ შავკანიანებს
კატებივით ჰკიდებდნენ ხეზე,
წინ მიიწევდნენ შეუპოვრად ჯარისკაცები,
და თან გზაში, თითო მილზე
ოთხმოცდაათ ათასს ჰკარგავდნენ.
მატარებელი მატარებელზე იგზავნებოდა აღმოსავლეთში,
ვაგონები გაძეძგილიყო ბოშებით და ებრაელებით,
რომელთაც მწარე ხვედრი ელოდათ:
გაზით გაგუდვა და მონადქცევა.
ატომურმა აფეთქებამ ქალაქები გაანადგურა,
მიწისპირისგან აღგავა და ცაში ატყორცნა
იყო სიკვდილის მძლავრი თარეში,
შიმშილობა და მკვლელობები,
ქვაღორღად ქცეულ ქვეყნების რიცხვი
და მასობრივი სასაკლაონი.
და აი ახლა, ჩვენმა კოშკებმა ყოველივე ეს ამოანთხია,
ამოაფრქვია ავბედითი ნიშნების გროვა,
წინამორბედი საუკუნის გადმონალოცი.
ჩვენ, ვისაც გვსურდა
გავქცეოდით უკეთურებას
და თან ვიცოდით მომავალი არ დაგვინდობდა.
ჩვენ შავ რძეს ვსვამდით
ავი ბედის მომასწავებელს,
შავი რძე იყო გადასხმული ცის კაბადონზე.
“სასაფლაო გვაქვს კამკამა ცაში
მოსასვენებლად – დრო და სივრცე შეუზღუდველი”.
წარსულის დამწვარ ნარჩენთაგან ჩვენამდე აღწევს
თვითმფრინავში აალებული საწვავის სუნი,
გამომწვარი ალუმინის და ფოლადის წიდა,
აფეთქებული გრანიტის მტვერი,
მარმარილოს ნაფშვენები, ვერცხლისწყლის გაზი,
ქიმიკატების მხუთავი ორთქლი,
ახლაც ამ ორთქლში გახვეულა ჩვენი კუნძული,
რიცხვებითა და ასოებით დანომრილი ქუჩების რიგი.
სუნი სწვდება ბრუკლინის ხიდებს
და მოლოდინით აღსავსე ზღვასაც –
წაბილწულსა და ჩაწყნარებულს,
გადავსებულს შხამიანი ანაორთქლებით.
ეს ბინძური ჰაერი ხომ მომწამლავია.
მაგრამ ყველა ამ ჰაერს სუნთქავს,
და შენც მათ შორის რაღა თქმა უნდა.
ეს ის კაცია, რომელიც ცისკენ არ იხედება,
გულზე სურათი დაუბნევია, ქალის სურათი,
და დაჟინებით აცქერდება ფილაქანს ქვისას,
ეს ფილაქანი უიტმენის ხანაში გაჩნდა.
საწვიმარ ღარებს
რკინის ბორბლების ხახუნისგან
კიდეები შემოსცვეთია,
შესაშურია გლუვი ქვების გონიერება.
“ქვები არასდროს იბადებიან, მუდამ არიან
მხოლოდ ისინი ეურჩებიან გამუდმებით
ჩემში ყველაფერს, რაც უნდა მოხდეს.”
ჰუძონის წყალთა ზედა ვიჯექი,
იახტ ჰარბორის კონცხის მახლობლად
და მაწვალებდა იმათი ხვედრი,
ვინც შერჩა მაშინ მაღალ სართულებს
ვისაც სტანჯავდა მარტო იმისი გაფიქრება,
რომ ცოცხლად დაწვა არგუნა ბედმა,
და ასეც მოხდა – ცოცხლად დაიწვნენ.
ალბათ არსებობს სიკვდილის ის მექანიზმები,
სიცოცხლის სახეს სასტიკად რომ ამახინჯებენ.
მათ წინ ვერავინ ვერ აღუდგება,
თვითონ სიკვდილის მსხვერპლიც კი ვერ იღონებს რამეს.
ამას ვფიქრობდი, უცაბედად როცა შევნიშნე
ფოლადის ჯებირს შედუღებული უიტმენის ლექსის სიტყვები,
რომელიც მაშინ დაიწერა,
როცა ებრძოდა ამერიკა საკუთარ თავს გააფთრებული:
“მსოფლიო ქალაქი, ამაყი, მგზნებარე, ქალაქი-შეშლილი
და შეუპოვარი! “
ეს სტრიქონი ილუზიების ეპოქას შერჩა,
მაგრამ იყო სხვა სტრიქონებიც ასეთნაირი:
“მე ვიხილე ნაფლეთები ჯარისკაცების,
და არ მეგონა რაც ვიაზრე დაუყოვნებლივ –
ისინი მშვიდად, უტანჯველად განისვენებდნენ! ”
ორი შენობა – უზარმაზარი მინის მასივი
ერთმანეთში შეჭრის შემდეგ სართულებად ჩამოიშალა –
და სწრაფი რღვევა შთაებეჭდა ჩვენს მახსოვრობას.
ამ კოშკებს თითქოს არავინაც არ შეხებია,
თვითონ იფეთქეს და შიგანი ამოანთხიეს,
და ქროლვის ყველა შეგრძნება გაქრა.
საკუთარ თავში ჩაიკარგნენ ეს შენობები
და მერე იქცნენ პატარა ღრმულად.
შავ, უმცირეს, უსივრცო მასად,
რომელშიც ყველა ჩამქრალი შუქი
და ჩამქრალი ყველა სიცოცხლე
სამარადისოდ შეენივთა ჩვენს მახსოვრობას.
© ”არილი”