ინგლისურიდან თარგმნა ქეთევან გრძელიძემ
შარშან იანვარში, როცა სახლიდან გადასვლის სამზადისში საკუჭნაოს ვალაგებდი, ფეხსაცმელების ძველ ყუთს წავაწყდი. ყუთში ბავშვობის დროინდელი რამდენიმე დღიური აღმოვაჩინე. ჟურნალების დასტაში მივაგენი წიგნაკსაც, რომლის ყდაზეც ფანქრით მიმეწერა: „ლექსების წიგნი“. ეს სიფრიფანა წიგნაკი შედგებოდა A5-ის ფორმატის ხუთი უხეში, ორად გადაკეცილი და სტეპლერით აკინძული ფურცლისაგან. სათაურს ქვემოთ ორი კლაკნილი ხაზი გამევლო, რომელთაგან ერთი, ექვსსაფეხურიანი, მარცხნიდან ზემოთ მიიწევდა, ხოლო მეორე, შვიდსაფეხურიანი, მარჯვნისაკენ, ქვემოთ ეშვებოდა. შეიძლება გარეკანის ილუსტრაცია იყო; ან, სულაც, უბრალო ნაჯღაბნი. უკანა ყდაზე ეწერა თარიღი, 1979 წელი და ჩემი სახელი; შიდა ფურცლებზე დაწერილი რვა ლექსიც ფანქრით დაეწერა იმავე ფრთხილ ხელს, რომელსაც წინა და უკანა ყდა გაეფორმებინა. თითოეული გვერდის ბოლოს ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით იყო დატანილი რვა სხვადასხვა თარიღი. ცხადია, რვა წლის მეს მიერ შეთხზული სტრიქონები გულუბრყვილო და დაუხვეწავი იყო, მაგრამ ყურადღება მიიქცია აპრილის ერთმა ლექსმა, რომელიც ასე იწყებოდა:
“სად არის სიყვარული?
ის ჩემს ბაგა-ბუგა მფეთქავ მკერდშია.
რა არის სიყვარული?
ოქროს ძაფი, რომელიც ჩვენს გულებს აკავშირებს.”
წიგნაკის დამზადებაში გატარებული ნაშუადღევის მოგონებამ მყისიერად გამიცოცხლა ორმოცი წლის წინანდელი სურათი. მოკლე, მსუქანი ფანქარი თავისი ქუდისებრი დამაგრძელებლით, საშლელის მტვერი, უშველებელი ლითონის სტეპლერი, რომელიც მამაჩემის ოთახიდან გამოვაპარე. მახსოვს, როცა გავიგე, რომ ოჯახი სეულში გადასვლას აპირებდა, ძალიან მომინდა, ქაღალდის ნაგლეჯებზე, რვეულებისა და ბლოკნოტების მინდვრებსა თუ ჟურნალის ჩანაწერებს შორის მიჯღაბნილი ლექსები ერთ ტომად შემეკრა. ის აუხსნელი განცდაც გამახსენდა, რომ არ მინდოდა, “ლექსების წიგნი” სხვისთვის მეჩვენებინა.
დღიურები და წიგნაკი თავიანთ ადგილებზე დავაბრუნე და ყუთს თავი დავახურე, თუმცა მანამდე იმ ლექსს ტელეფონით ფოტო გადავუღე, რისკენაც მაშინდელ სიტყვებსა და ჩემს ახლანდელ მეს შორის გარკვეული უწყვეტობის განცდამ მიბიძგა. ჩემს მკერდში, ჩემს მფეთქავ გულში. ჩვენს გულებს შორის. ოქროს ძაფი, რომელიც აკავშირებს – ძაფი, რომელიც სინათლეს ასხივებს.
*
თოთხმეტი წლის შემდგომ გამოვაქვეყნე პირველი ლექსი და, მომდევნო წელს, პირველი ნოველაც. მწერალი გავხდი. მომდევნო ხუთი წლის განმავლობაში დავწერე პირველი ვრცელი პროზაული ნაწარმოებიც, რომელზეც სამ წელს ვიმუშავე. პოეზიისა და ნოველების წერა ადრეც მხიბლავდა და ახლაც ასეა, თუმცა რომანების წერა განსაკუთრებულად მიზიდავს. წიგნის დასრულება ერთ წელიწადშიც მომიხერხებია და შვიდიც დამჭირვებია; წერას შევალიე პირადი ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი. მაგრამ მუშაობას შთამაგონებს ჩემთვის მნიშვნელოვან და საჭირბოროტო შეკითხვებში ჩაძიებისა და ჩაძირვის შესაძლებლობა, რომელიც გაღებულ მსხვერპლად ღირს.
ყოველ ჯერზე, როცა რომანზე ვმუშაობ, საკვანძო შეკითხვებით ვარ მოცული, მათით ვცხოვრობ. ამ შეკითხვების დასასრული – რაც სულაც არ ნიშნავს პასუხების პოვნას – წერის პროცესის დასასრულია. ახლა ისეთი აღარ ვარ, როგორიც მაშინ ვიყავი, როცა წერა დავიწყე; და ამ შეცვლილი მდგომარეობიდან ისევ თავიდან ვიწყებ. წარმოიშობა ახალი შეკითხვები – ჯაჭვის რგოლებისა თუ დომინოს ქვებივით ურთიერთგადამფარავი, შეკავშირებადი და განგრძობადი – და მეც ახლის წერისაკენ მიბიძგებს.
მესამე რომანზე (“ვეგეტარიანელი”) მუშაობისას, 2003-2005 წლებში, რამდენიმე მტკივნეულ შეკითხვას მოეცვა ჩემი გონება: შეიძლება თუ არა, ადამიანი სრულიად უცოდველი იყოს? რამდენად შეგვიძლია ძალადობაზე უარის თქმა? რა ემართება მას, ვისაც არ სურს, ადამიანთა მოდგმას მიეკუთვნებოდეს?
„ვეგეტარიანელის“ პროტაგონისტი იეონ-ჰაი ძალადობისადმი პროტესტის ნიშნად ხორცის ჭამას შეწყვეტს და, საბოლოო ჯამში, წყლის გარდა ყველანაირი საჭმელ-სასმლის მიღებაზე აცხადებს უარს, რადგან სჯერა, რომ მცენარედ იქცევა. იეონ-ჰაი ირონიულ ვითარებაში აღმოჩნდება, რადგან თვითგადარჩენის ყოველი მცდელობით საკუთარ სიკვდილსავე აჩქარებს. იეონ-ჰაი და მისი და ინ-ჰაი, რომლებიც, ფაქტობრივად, თანაპროტაგონისტებს წარმოადგენენ, საზარელი კოშმარებისა და კრუნჩხვების კორიანტელში უხმოდ კივიან, თუმცა ბოლოს მაინც ერთად არიან. ეს ბოლო სცენა სასწრაფო დახმარების მანქანაში იმიტომ დავგეგმე, რომ იმედი მქონდა, იეონ-ჰაი გადარჩებოდა ამ რომანის სამყაროში. მთაში გაყვანილ გზაზე, მოელვარე მწვანე ფოთლებს შორის ჩაიქროლებს მანქანა, რომლის ფანჯრიდან დაძაბულად, დაჟინებით იყურება უფროსი და: შეიძლება პასუხის მოლოდინში ან, სულაც, პროტესტის ნიშნად. მთელი რომანის არსი პასუხგაუცემელი შეკითხვებია. დაჟინებული მზერა და დაუმორჩილებლობა. პასუხის მოლოდინი.
“მელანი და სისხლი“, რომელიც „ვეგეტარიანელის“ შემდეგ დაიწერა, ისევ ამ შეკითხვებს იკვლევს. შეუძლებელია, ძალადობაზე უარის გამო სიცოცხლესა და სამყაროზე თქვა უარი. რაც უნდა იყოს, მცენარეებად ჩვენ ვერ ვიქცევით. მაშინ როგორღა უნდა განვაგრძოთ არსებობა? ამ დეტექტიურ რომანში ერთმანეთს ეჩეხებიან და ეპაექრებიან სწორი და დახრილი შრიფტით აწყობილი წინადადებები, როცა სიკვდილის აჩრდილს დიდი ხნის შეჭიდებული მთავარი პერსონაჟი სიცოცხლეს საფრთხეში იგდებს, რათა დაამტკიცოს, რომ მეგობრის უეცარი სიკვდილი თვითმკვლელობა ვერ იქნებოდა. ბოლო სცენაზე მუშაობისას, როცა აღვწერდი, როგორ მიფორთხავს იატაკზე მთავარი პერსონაჟი ქალი სიკვდილისა და ნგრევისაგან თავის დასაღწევად, ამ შეკითხვებს ვიმეორებდი: ნუთუ ბოლოს არ უნდა გადავრჩეთ? ნუთუ ჩვენი ცხოვრება არ უნდა იყოს სიმართლის სამხილი?
მეხუთე რომანით, “ბერძნულის გაკვეთილები”, უფრო შორს წასვლაც გავბედე. თუკი სიცოცხლეზე უარს არ ვიტყვით, რამ უნდა გაგვაძლებინოს არსებობა ამ სამყაროში? ქალი, რომელმაც მეტყველების უნარი დაკარგა და კაცი, რომელიც მხედველობას კარგავს, მდუმარებასა და წყვდიადში მიაბიჯებენ, სანამ მათი ეული გზები გადაიკვეთება. მინდოდა, ამ ამბის ტაქტილურ დეტალებზე გამემახვილებინა ყურადღება. რომანი თვითონაც ზანტად მიედინება მდუმარებასა და სიბნელეში იმ მომენტამდე, როცა ახალგაზრდა ქალი ხელს გაიწვდენს და რამდენიმე სიტყვას გამოიყვანს კაცის ხელის გულზე. ამ ნათელმოსილ წამს, რომელიც მარადისობამდე განივრცობა, ორივე პერსონაჟის სხვაგვარი, უფრო ფაქიზი ბუნება ვლინდება. შეკითხვა, რომელიც მინდოდა დამესვა, ასე ჟღერს: იქნებ სწორედ ადამიანურობის ყველაზე ფაქიზი თვისებების დაფასება, ადამიანში უდავოდ არსებული სითბოს დანახვა შეგვაძლებინებს განვაგრძოთ ამ ხანმოკლე, ძალადობრივ სამყაროში ცხოვრება?
როცა ამ შეკითხვის ზღვარს მივაღწიე, 2012 წლის გაზაფხულზე, “ბერძნულის გაკვეთილების” გამოქვეყნებიდან მალევე, მომდევნო წიგნზე ფიქრი დავიწყე. ჩემს თავს ვუთხარი, რომ რომანს დავწერდი, რომელიც სინათლესა და სითბოს კიდევ ერთი ნაბიჯით მიუახლოვდებოდა. სიცოცხლისა და სამყაროს სიყვარულით აღვსილ ამ წიგნს კაშკაშა, გამჭვირვალე განცდებით გავაჯერებდი. სათაურსაც მალე მივაგენი და პირველადი ვერსიის ოცი გვერდიც მქონდა, როცა იძულებული ვიყავი, წერა შემეწყვიტა.
მივხვდი, რომ შიგნიდან რაღაც არ მაძლევდა ამ რომანზე მუშაობის გაგრძელების საშუალებას.
*
მანამდე კვანჯუზე წერა არ მიფიქრია.
ცხრა წლის ვიყავი, როცა ჩემმა ოჯახმა 1980 წლის იანვარში, მასობრივი მკვლელობების დაწყებამდე ოთხი თვით ადრე, კვანჯუ დატოვა. უკვე თორმეტი წლისამ თაროზე თავდაყირა დადებული “კვანჯუს ფოტომატიანის” ყუა შევნიშნე და როცა უფროსები გარშემო არ მეგულებოდა, წიგნში ჩავიხედე, რომელიც სამხედრო გადატრიალების მომწყობი ახალი ძალის წინააღმდეგ გამართული პროტესტის დროს ხელკეტებით, ხიშტებითა და თოფებით დახოცილი სტუდენტებისა და კვანჯუს სხვა მცხოვრებლების ფოტოებს მოიცავდა. გადარჩენილებისა და დახოცილთა ოჯახის წევრების მიერ ფარულად გამოცემული და გავრცელებული წიგნი სიმართლის სამხილს წარმოადგენდა იმ დროში, როცა სიმართლეს მედიის მკაცრი კონტროლი ამახინჯებდა. ბავშვობაში ამ გამოსახულებების პოლიტიკურ მნიშვნელობას ვერ ვწვდებოდი, თუმცა დასახიჩრებული სახეები გონებაში სამუდამოდ აღმებეჭდა, როგორც ადამიანთან დაკავშირებული მთავარი შეკითხვა: ნუთუ ასე მოქმედებს ადამიანი? თუმცა, შემდეგ ერთ-ერთ ფოტოზე საუნივერსიტეტო საავადმყოფოსთან სისხლის დონაციის მსურველთა უსასრულო რიგი დავინახე: ნუთუ ასე მოქმედებს ადამიანი? ეს ორი შეკითხვა ურთიერთსაპირისპირო და შეურიგებელი ჩანდა, ხოლო მათი შეუთავსებლობა ამოუხსნელ დილემად მექცა.
ამრიგად, 2012 წლის გაზაფხულის ერთ დღეს, როცა ნათელი, სიცოცხლის ხალისით გაჟღენთილი რომანის წერა ვცადე, უპასუხო შეკითხვებმა თავი შემახსენა. დიდი ხანი იყო, ადამიანისადმი ოდესღაც უპირობო ნდობა დამკარგოდა. მაშინ როგორღა შევძლებდი სიცოცხლის დაფასებას? მივხვდი, რომ თუკი წინსვლა მინდოდა, იძულებული ვიყავი, ჯერ ამ შეუძლებელ რებუსს შევჭიდებოდი. გავიაზრე, რომ წერა დაბრკოლების გადალახვისა და გზის გაგრძელების ერთადერთი საშუალება იყო.
თითქმის მთელი წელი რომანის მონახაზზე მუშაობას დავუთმე და ვფიქრობდი, რომ კვანჯუს 1980 წლის მაისი წიგნის ერთ-ერთ ნაწილს დაიკავებდა. დეკემბრის ერთ ნაშუადღევს, უკვე შებინდების პირას, მანგვეოლ-დონის სასაფლაო მოვინახულე. წინა დღით დიდი თოვლი მოსულიყო. როცა სინათლე მიილია, გაყინული სასაფლაოდან მკერდზე, გულთან ახლოს დადებული ხელით გამოვედი. ჩემს თავს ვუთხარი, რომ მომდევნო რომანი მხოლოდ კვანჯუს მიეძღვნებოდა და ეს თემა ერთი ნაწილით არ შემოიფარგლებოდა. ვიშოვე წიგნი, რომელშიც 900-ზე მეტი ჩვენება იყო თავმოყრილი და ერთი თვის განმავლობაში, ყოველ დღე, ცხრა საათს ვკითხულობდი იქ მოგროვებულ ამბებს. ასევე მოვიკვლიე არამხოლოდ კვანჯუს, არამედ სახელმწიფოს მხრიდან ძალადობის სხვა შემთხვევებიც. ამას მოჰყვა დრო-სივრცეში უფრო შორი მოგზაურობებიც, როცა მთელ მსოფლიოსა და ისტორიულ წარსულში განმეორებით ჩადენილი მასობრივი მკვლელობების ამბები შევისწავლე.
რომანისათვის მასალების კვლევის პერიოდში გონებაში უპირატესად ორი შეკითხვა მიტრიალებდა. დაახლოებით 25-30 წლის ასაკში ყოველი ახალი დღიურის პირველ გვერდზე ამ სტრიქონებს ვაწერდი:
შეუძლია აწმყოს, წარსულს დაეხმაროს?
შეუძლიათ ცოცხლებს, გადაარჩინონ მკვდრები?
კითხვას განვაგრძობდი და თანდათანობით ცხადი ხდებოდა, რომ შეუძლებელ შეკითხვებს ვეჭიდებოდი. ადამიანობის ამ ყველაზე უსახურ გამოვლინებებთან ხანგრძლივმა შეხვედრამ ადამიანისადმი დიდი ხნის წინ დაბზარული რწმენა ერთიანად დამიმსხვრია. რომანის წერას თითქმის შევეშვი, თუმცა შემდეგ საღამოს სკოლის ერთ-ერთი მასწავლებლის დღიურის ჩანაწერებს გადავაწყდი. მორცხვი, წყნარი ახალგაზრდა, პარკ იონგ-ჯუნი თვითმმართველი მოქალაქეების “აბსოლუტური თემის” წევრი იყო, რომელიც კვანჯუში 1980 წლის მაისის ათდღიანი ამბოხების პერიოდში ჩამოყალიბდა. ბიჭი ცეცხლსასროლი იარაღით მოკლეს YWCA-ს[1] შენობაში პროვინციის ადმინისტრაციის შტაბთან, სადაც თავადვე გადაწყვიტა დარჩენა იმის მიუხედავად, რომ იცოდა, ჯარისკაცები დილაადრიან მოვიდოდნენ. ბოლო ღამეს დღიურში ჩაუწერია: “ღმერთო, რატომ უნდა მქონდეს სინდისი, რომელიც ასე მჩხვლეტს და მტკენს? სიცოცხლე მეც მინდა.”
ამ სიტყვების ამოკითხვა გაელვებასავით იყო. ახლა უკვე მკაფიოდ ვიცოდი, საით უნდა წამეყვანა რომანი. ასევე, ორი თავდაპირველი შეკითხვა უნდა შებრუნებულიყო:
შეუძლია წარსულს, აწმყოს დაეხმაროს?
შეუძლიათ მკვდრებს, გადაარჩინონ ცოცხლები?
მოგვიანებით, როცა “ადამიანთა ქმედებებზე” ვმუშაობდი, გარკვეულ მომენტებში ვგრძნობდი, რომ წარსული მართლაც ეხმარება აწმყოს და რომ მკვდრებს ცოცხლების გადარჩენა შეუძლიათ. დრო და დრო ვსტუმრობდი სასაფლაოს და ცაც რატომღაც ყოველთვის მოწმენდილი იყო. თვალებს ვხუჭავდი და ქუთუთოები მზის ნარინჯისფერ სხივებში ეფლობოდა.
ცხოვრების ბუნებრივ ნათელს ვგრძნობდი. ვგრძნობდი სინათლეს და ჰაერს, რომლებიც ენით აღუწერელ სითბოში მახვევდა.
შეკითხვები, რომლებიც ფოტომატიანის ნახვის დღიდან არ მშორდება, ასე ჟღერს: როგორ შეიძლება ადამიანი ასეთი სასტიკი იყოს? ან როგორ ხდება, რომ შეუძლია, შემზარავ ძალადობას წინ აღუდგეს? რას ნიშნავს ადამიანთა მოდგმის ნაწილად არსებობა? ადამიანური სისაზარლისა და ადამიანური ღირსების ამ ორ მწვერვალს შორის მოქცეულ სიცარიელეში გზის გასაკვლევად მკვდრების დახმარება მჭირდებოდა, როგორც „ადამიანთა ქმედებებში“ ექაჩება პატარა დონგ-ჰო დედის ხელს, რათა მზისაკენ შემობრუნებაზე დაიყოლიოს.
რა თქმა უნდა, ვერ გამოვასწორებდი იმას, რაც გარდაცვლილებს, მგლოვიარეებსა თუ გადარჩენილებს გადახდათ. ერთადერთი ის შემეძლო, რომ მათთვის ჩემი შეგრძნებები, ემოციები და საკუთარ სხეულში მფეთქავი გული დამეთმო. რომანის დასაწყისსა და დასასრულში სანთლის ანთების სურვილმა მიბიძგა, პირველი სცენა მუნიციპალურ გიმნაზიაში დამეგეგმა, რომელშიც გარდაცვლილთა სხეულები მოათავსეს და საპანაშვიდო მსახურება გაიმართა. თხუთმეტი წლის დონგ-ჰო მიცვალებულთა სხეულებს თეთრი სუდარებით ფარავს, სანთლებს ანთებს და ალის ცისფერ გულს აშტერდება.
ამ რომანის კორეული სათაურია “სონიეონ-ი ონდა”[2]. ბოლო სიტყვა, “ონდა” ზმნა “ოდას” აწმყო დროის ფორმაა, რომელიც მოსვლას ნიშნავს. როგორც კი სონეიონს, ბიჭს, მეორე პირში, შენობით ან, უფრო თავაზიანად, თქვენობით მიმართავენ, იგი ბუნდოვან ნათელში გამოიღვიძებს და აწმყოსაკენ გადმოინაცვლებს. მისი ნაბიჯები სულის ნაბიჯებია. იგი უფრო და უფრო უახლოვდება ახლანდელს და აწმყოდ იქმნება. როცა დრო-სივრცე, რომელშიც ადამიანის სისასტიკეცა და ღირსება უკიდურესი პარალელის სახით თანაარსებობს, კვანჯუდ იწოდება,ეს სიტყვა, როგორც წერისას თავადვე აღმოვაჩინე, ერთი ქალაქის საკუთარი სახელის სტატუსს კარგავს და საზოგადო არსებით სახელად იქცევა. [ეს ამბავი] ისევ და ისევ გვიბრუნდება, დროისა და სივრცის გავლით, ყოველთვის აწმყო დროში. ახლაც კი.
*
როცა წიგნი დასრულდა და 2014 წლის გაზაფხულზე გამოიცა, გამაკვირვა ტკივილმა, რომელზეც მკითხველები საუბრობდნენ. დიდ ხანს ვიფიქრე, როგორ უკავშირდებოდა წერის პროცესში განცდილი ტკივილი ჩემი მკითხველების მიერ აღწერილ სევდას. რა უნდა იყოს ამ ტკივილის მიღმა? ნუთუ სწორედ ამაზე ვცდილობთ ადამიანობისადმი რწმენის დაშენებას და იქნებ ამიტომაც არის, რომ რწმენის შერყევა საკუთარი თავის ნგრევად განიცდება? იქნებ გვინდა, ადამიანად ყოფნა გვიყვარდეს და დიდ ტკივილსაც ამ სიყვარულში გაჩენილი ბზარები განაპირობებს? წარმოშობს თუ არა სიყვარული ტკივილს და არის თუ არა ტკივილი სიყვარულის სამხილი?
იმავე წლის ივნისში ერთი სიზმარი ვნახე. უშველებელ მინდორზე მივაბიჯებდი, რომელზეც აქა-იქ ცვიოდა თოვლის ფიფქები. მინდორზე შავ წერტილებად მიმოფანტულიყო ათიათასობით გადაჭრილი ხის კუნძი. ყოველი მათგანის უკან ყორღანი მდებარეობდა. ცოტა ხანში წყალში შევაბიჯე და როცა უკან მოვიხედე, დავინახე, რომ ოკეანის ტალღები მოიწევდა მინდვრის კიდიდან, რომელიც მანამდე ჰორიზონტად მეჩვენებოდა. მიკვირდა, რატომ უნდა ყოფილიყო საფლავები ასეთ ადგილას. ტალღა ხომ ყველა ძვალს გაიტაცებდა წყლის სიახლოვეს, დაბლობზე მდებარე ყორღნებიდან? ვფიქრობდი, იქნებ ძვლები ზედა ყორღნებში მაინც გადავალაგო, სანამ დროა-მეთქი? მაგრამ რას ვიზამდი, ბარიც კი არ მქონდა თან.
წყალი უკვე კოჭებამდე მწვდებოდა, როცა გამეღვიძა. ჯერ კიდევ ჩაბნელებული ფანჯრიდან გავიხედე და ვიგრძენი, სიზმარი რაღაც მნიშვნელოვანს მიმანიშნებდა. მახსოვს, სიზმრის ჩაწერის შემდეგ დამეუფლა განცდა, რომ ეს შემდეგი რომანის დასაწყისი შეიძლებოდა ყოფილიყო.
თუმცა, წარმოდგენა არ მქონდა, საით შეიძლებოდა წავეყვანე ამ დასაწყისს და დავიწყე იმ რამდენიმე სავარაუდო ამბის შეკოწიწება, რომლებიც, ჩემი აზრით, ამ სიზმარს შეიძლებოდა მოჰყოლოდა. 2017 წლის დეკემბერში ჩეჯუს კუნძულზე ვიქირავე ოთახი და მომდევნო ორი წელი ჩეჯუსა და სეულს შორის გავატარე. ჩეჯუს უკიდურესად ცვალებად ამინდში – ქარში, მზიან დღეებში, თოვლსა და წვიმაში – ტყეებში, სანაპიროზე, სოფლის გზებზე ხეტიალისას თანდათან გამოიკვეთა ამბის კონტურები. როგორც “ადამიანთა ქმედებების” შემთხვევაში, აქაც წავიკითხე ხოცვა-ჟლეტას გადარჩენილთა მონათხრობი, ვიკვლიე მასალები და შემდეგ შეძლებისდაგვარად ზომიერად და, იმავდროულად, შემზარავი დეტალებისაგან ზედმეტი დისტანცირების გარეშე ვწერე რომანი სახელად – “ერთმანეთს არ ვემშვიდობებით”. წიგნი შავი ხის კუნძებსა და შემოჭრილ ტალღებზე ნანახი სიზმრიდან თითქმის შვიდი წლის შემდგომ გამოქვეყნდა.
ამ წიგნზე მუშაობისას ბლოკნოტში ასეთი რამ მქონდა ჩანიშნული:
“სიცოცხლეს სიცოცხლე უნდა. სიცოცხლე თბილია.
სიკვდილი ნიშნავს გაცივებას. როცა სახეზე თოვლი გადევს და არ გადნება.
მოკვლა ნიშნავს გაცივებას.
ადამიანები ისტორიაში და ადამიანები კოსმოსში.
ქარისა და ოკეანის დინებები. წყლისა და ჰაერის წრიული ბრუნვა, რომელიც მთელ სამყაროს აკავშირებს. დაკავშირებულნი ვართ. ვლოცულობ, დაკავშირებულნი ვიყოთ.”
ეს რომანი სამი ნაწილისაგან შედგება. პირველი ნაწილი ჰორიზონტალურ მოგზაურობას წარმოადგენს, რომელიც აღწერს მთხრობლის, კაიუნგას, გზას სეულიდან ჩეჯუს თოვლიანი მთიანეთისაკენ, რადგან მეგობარმა, ინსეონმა, სახლში მარტო დარჩენილი ჩიტის შველა სთხოვა. მეორე ნაწილის ვერტიკალური მოგზაურობა კაიუნგასა და ინსეონს კაცობრიობის უშავესი ღამეების, 1948 წლის ზამთრისაკენ, ჩეჯუს სასაკლაოსა და, შემდეგ, ოკეანის სიღრმისაკენ მიუძღვის. რომანის მესამე და ბოლო ნაწილში ორი მეგობარი ზღვის ფსკერზე ანთებს სანთელს.
მიუხედავად იმისა, რომ რომანის წამყვან ძალას ეს ორი მეგობარი წარმოადგენს, რომლებსაც მონაცვლეობით უჭირავთ სანთელი, მთავარი პროტაგონისტი ინსეონის დედა იეონსიმია. იგი დაკავშირებულია არამხოლოდ ინსეონთან, არამედ კაიუნგასთანაც. ჩეჯუს სასაკლაოს გადარჩენილი ქალი მთელი ცხოვრება იბრძვის, რომ საყვარელი ადამიანების ერთ ძვალს მაინც მიაგნოს, რათა შესაფერისად დატირება შეძლოს: ქალი, რომელიც გლოვას არ წყვეტს, რომელიც ტკივილს იტანს და დავიწყებას ეწინააღმდეგება, რომელიც დამშვიდობებაზე ამბობს უარს. ამ პერსონაჟზე მუშაობისას, ერთნაირად მძაფრი და წრფელი სიყვარულითა და ტკივილით გაჯერებული ცხოვრების აღწერისას ალბათ ეს შეკითხვები მაწუხებდა: სადამდე შეგვიძლია სიყვარული? სად არის ზღვარი? რამდენად უნდა გვიყვარდეს, რომ ბოლოს ადამიანებად დავრჩეთ?
*
სამი წელი გავიდა ბოლო რომანის (“ერთმანეთს არ ვემშვიდობებით”) კორეული გამოცემის გამოქვეყნებიდან და მომდევნო წიგნი ჯერაც არ დამიმთავრებია. ის, რომელიც ჩემი გათვლით ამ მომდევნოს უნდა მოჰყოლოდა, დიდი ხანია, მოლოდინის რეჟიმშია. ეს არის რომანი, რომელიც ფორმალურად “თეთრ წიგნს” უკავშირდება და რომელიც დამაწერინა სურვილმა, სიცოცხლე მესესხებინა ამ სამყაროდან სულ რაღაც ორ საათში წასული უფროსი დისათვის; ასევე, მინდოდა ჩავძიებოდი იმას, რაც ჩვენში ყველაფრის მიუხედავად უტეხი და შეუბღალავი რჩება. როგორც ყოველთვის, შეუძლებელია იწინასწარმეტყველო დასასრული, მაგრამ წერას განვაგრძობ, თუნდაც ძალიან ნელა. გავცდები უკვე დაწერილ წიგნებს და წინ წავალ.
კუთხეში შევუხვევ და თვალს მიეფარებიან; მათ შორს მოვიტოვებ – იმდენად შორს, რამდენის უფლებასაც ცხოვრება მომცემს.
ჩემს წიგნებს ვშორდები და ისინი დამოუკიდებლად განაგრძობენ ცხოვრებას, საკუთარი ბედისწერისამებრ მოგზაურობენ. როგორც ის ორი და სასწრაფო დახმარების მანქანაში, რომლის საქარე მინის მიღმაც მწვანე ალი ელვარებს; როგორც ის ქალი, მალე მეტყველების უნარს რომ დაიბრუნებს და კაცის ხელის გულზე სიჩუმეში, სიბნელეში გამოჰყავს სიტყვები; როგორც ჩემი და, რომელმაც ეს სამყარო მხოლოდ ორი საათის შემდეგ დატოვა და ახალგაზრდა დედა, რომელიც ბოლო წუთამდე ეხვეწებოდა ჩვილს: „არ მოკვდე, გთხოვ, არ მოკვდე.“ რამდენად შორს წავლენ დახუჭული თვალების მიღმა მძაფრ, ნარინჯისფერ, გამოუთქმელი სითბოს მომცველ ნათელში მოლივლივე სულები? რამდენად შორს იმოგზაურებენ სანთლები, რომლებიც აღუწერელი სისასტიკით დაღდასმულ ყველა დროსა და ადგილას ინთება; სანთლები, რომლებიც უჭირავთ, როცა არდამშვიდობების ფიცს დებენ? იქნება ალმა გადაინაცვლოს ფითილიდან ფითილამდე, გულიდან გულამდე, ოქროს ძაფის მეშვეობით?
*
შარშან იანვარში ფეხსაცმლის ძველ ყუთში აღმოჩენილ წიგნაკში წარსული მე 1979 წლის აპრილში საკუთარ თავს ეკითხებოდა:
სად არის სიყვარული?
რა არის სიყვარული?
არადა 2021 წლის შემოდგომამდე, როცა ბოლო რომანი (“ერთმანეთს არ ვემშვიდობებით”) გამოიცა, მთავარ შეკითხვებად შემდეგს მივიჩნევდი:
რატომ არის სამყარო ასეთი სასტიკი და მტკივნეული?
და მაინც როგორ შეუძლია სამყაროს, ასეთი მშვენიერი იყოს?
დიდი ხნის განმავლობაში მჯეროდა, რომ წერას სწორედ ამ ორ წინადადებას შორის არსებული დაძაბულობა და შინაგანი კონფლიქტი შთამაგონებდა. პირველი რომანიდან მოყოლებული, უწყვეტად იცვლებოდა და განივრცობოდა შეკითხვების ჩამონათვალი და მხოლოდ ეს ორი შემომრჩა უცვლელი. ამ ორი-სამი წლის წინ, დაეჭვებამ მომიცვა. ნუთუ სიყვარულის – ჩვენი დამაკავშირებელი ტკივილის – შესახებ კითხვები მხოლოდ მაშინ, 2014 წლის გაზაფხულზე, “ადამიანთა ქმედებების” კორეული გამოცემის გამოქვეყნების შემდგომ გამიჩნდა? ნუთუ სიყვარულის ძიება არ იყოს პირველივე რომანიდან მოყოლებული ჩემი კვლევის ყველაზე ძირეული მოტივი? იქნებ სწორედ სიყვარული იყო სინამდვილეში ჩემი ცხოვრების უძველესი და ყველაზე ფუნდამენტური ქვეტექსტი?
სიყვარული მოთავსებულია ფარულ ადგილას, რომელსაც “ჩემი გული” ჰქვია, წერდა ის ბავშვი 1979 წლის აპრილში.
(ის ჩემს ბაგა-ბუგა მფეთქავ მკერდშია.) ხოლო რაც შეეხება იმას, თუ რა არის სიყვარული, ბავშვს იქვე ჰქონდა პასუხიც. (ის ოქროს ძაფია, რომელიც ჩვენს გულებს აკავშირებს.)
წერაში მთელი სხეულით ვერთვები. მხედველობის, სმენის, ყნოსვის, გემოს, სინაზის, სითბოს, სიცივისა და ტკივილის განცდებს, გულის აჩქარებას, შიმშილისა და წყურვილის, სიარულისა თუ სირბილის სურვილის, კანზე ქარის, წვიმისა და თოვლის შეხების, ხელების ჩაკიდების შეგრძნებებს ვეყრდნობი. ვცდილობ, წინადადებები გავაჯერო ცხადი და ცოცხალი შეგრძნებებით, რომლებსაც განვიცდი, როგორც მოკვდავი – როგორც ის, ვის სხეულშიც სისხლი მოძრაობს; ისეთი განცდაა, თითქოს, ელექტრულ ნაკადს გადავცემდე. გაოგნება და აღფრთოვანება მეუფლება, როცა ვხედავ, რომ ეს ელექტრონაკადი მკითხველამდე აღწევს. ამ მომენტებში თავიდან აღმოვაჩენ ხოლმე ენას, როგორც მაკავშირებელ ძაფს, როგორც ელექტრულ, ცოცხალ არსებას, რომელსაც ჩემი შეკითხვები მკითხველამდე მიაქვს. მინდა უდიდესი მადლიერება გამოვხატო ყველას მიმართ, ვინც ამ ძაფით დამკავშირებია და ვინც მომავალში შეიძლება დამიკავშირდეს.
[1] იგულისხმება საერთაშორისო ორგანიზაცია „ახალგაზრდა ქალთა ქრისტიანული ასოციაციის“ ფილიალის შენობა კვანჯუში.
[2] „ბიჭი მოდის“.
© არილი