• დრამატურგია

    ირაკლი სამსონაძე – ინდაური ინდიკოს საახალწლო თავგადასავალი

    ქართული ხალხური ზღაპრების მიხედვით

    მოქმედი პირნი:
    1. ინდაური ინდიკო – ციდან მოვლენილი საჩუქარი, ასე ვთქვათ…
    2. თოვლის პაპა;
    3. ბაბალე – მისი მეუღლე;
    4. კომბლე – კეთილი მწყემსი;
    5. კომბლეს ცხვარი;
    6. ნაცარქექია;
    7. დევი;
    8. მელა;
    9. მგელი.

    თოვლის პაპას სახლი. ტრადიციული ქართული გარემო. ბუხარი, მაგიდა, რამდენიმე ჯორკო, კედელზე წითელი წიწაკების აცმა.
    სურათი პირველი: – აქა ამბავი თოვლის ბებო ბაბალეს უცნაური გამოჩენისა.
    თოვლის პაპას შუბლზე ცივი საფენი დაუდევს. ოხრავს. დოქიდან წყალს ჩამოისხამს თასში. კარზე კაკუნი.
    თოვლის პაპა საფენს მოიხსნის, თავს გაოიყოჩაღებს, ჩაახველებს – მობრძანდი, სტუმარი ღვთისაა.
    ღია კარში კეთილი მწყემსი, კომბლე გამოჩნდება.
    კომბლე – სტუმარი არ დალეოდეს აქაურობას, გამარჯობა, თოვლის პაპავ!
    თოვლის პაპა – შენა ხარ, კომბლე?! ეჰ…
    პირვანდელ მდგომარეობას დაუბრუნდება. მობრძანდი – კომბლე შემოდის. – რა დაგემართა, შეუძლოდ ხარ?!
    თოვლის პაპა – ნუ მკითხავ – გუშინ ნაცარქექიასთან ცოტა – უჰ, თავი…
    კომბლე – გასაგებია… გაკეთებულ ღვინოს რომ ასაღებდა ტყეში, ვიცოდი, მაგრამ თოვლის პაპასაც თუ შებედავდა, ვერ ვიფიქრებდი.
    თოვლის პაპა – დაილოცეო და ჰა… ანდა, როგორ არ უნდა დაილოცო, როცა თოვლის პაპა ხარ… დავსჯი მე მაგას – ფალსიფიკაციისთვის… (წყალს მოისვამს, დარბაზისკენ გამოიხედავს) ფალსიფიკაცია, ბავშვებო, გაყალბებას ნიშნავს ქართულ ენაზე, მაგრამ ისე მიგვაჩვიეს ტელევიზორიდან ამ უცხო სიტყვებს, რომ მეც კი წამომცდება ხოლმე… (კომბლესკენ) შენ საით, კომბლე?
    თოვლის პაპა – აბა, კაცო, ახალი წელი კარს მოგვადგა, რამდენი საჩუქარი მაქვს ბავშვებისთვის დასარიგებელი და ამ დღეში კი ჩამაგდო ნაცარქექიამ – ბაბალეც აგვიანებს, წნევის წამალს გიყიდიო… სადაა ამდენ ხანს –
    (გამოჩნდება ბაბალე უცნაური პარიკით თავზე და საკმაოდ დამოკლებული კაბით).
    ბაბალე – სად ვარ და აქ ვარ, ჩემო დზვირფასოო…
    თოვლის პაპა – დზვირ?!. ჰა?!.
    კომბლე – ვაი…
    თოვლის პაპა – რაა გჭირს, ბაბალე?!
    ბაბალე – რა უნდა მჭირდეს, საახალწლოდ ახლადგახსნილ სილამაზის სალონს მივაკითხე – ინდიკო დაურქმევიათ სალონისთვის, ნაცარქექიას მოპოვებული ინვესტიციააო… აბა, როგორია?! (დატრიალდება)
    კომბლე – მე წავალ… ბოდიში…
    ბაბალე – რატომ, კომბლეე, დარჩებოდეთ ჩვენსა, კოკტეილზეედ…
    თოვლის პაპა – რომელ კოკტეილზე?..
    კომბლე – არა, არა, ბბოდიში… ცხვარს თივა უნდა მივუტანო (კარის ზღურბლს გაჰკრავს თავს) უჰ… მმააპატიეთ… (ნაჩქარევად დატოვებს იქაურობას.

    სურათი მეორე: აქა ამბავი ბუხარში ჩამოვარდნილი ამანათისა.
    თოვლის პაპა – რა გჭირს, ქალო, ამისთანა სტუმარი დამიფრთხე.
    ბაბალე – ოჰ, ამისთანა… XXI საუკუნეში კაცს თივა მიაქვს ცხვრისთვის…
    თოვლის პაპა – აბა, რა უნდა წაუღო ცხვარს, ბაბალე?
    ბაბალე – რა და, ბატონო, იცი შენ რომ იქ, აი იქ, იქით – ცხვრებისთვის, კაცებისთვის, გოჭებისთვის და ძაღლებისთვის პანსიონებია გახსნილი – აქ თივა უზიდე შენი ზურგით…
    თოვლის პაპა – სად გაგანათლეს, ქალბატონო ბაბალე, ასე, საინტერესოა…
    ბაბალე – სად და სილამაზის სალონში…
    თოვლის პაპა – რა ქვიაო?
    ბაბალე – ინდიკოო… ქვიაო…
    თოვლის პაპა – ღმერთო, ნუ შემშლი ამ საახალწლოდ, ბავშვებს ვინ დაურიგებს საჩუქრებსა და ფოჩიან კამფეტებს… ვინ დალოცავს მადლიანი ქართულით ფუძე-ჭერს, ვინ…
    ბაბალე – გაიგე, ადამიანო, ინტერნეტის დროში ვცხოვრობთ, ტექნოკრატიულ ეპოქაში, შენ კი ისევ ძველებურად აპიპინებ, შენსას…
    თოვლის პაპა – მე ვაპიპინებ, მეე?! (გამოხედავს) ბავშვები, ეს ცუდი მიმართვაა და ნიშნავს…
    ბაბალე – კაი, მეტისმეტი მომივიდა, მაგრამ ისევ შენთვის ვამბობ, დზვირფასო.
    თოვლის პაპა – აღარ გავიგონო ეს – დზ… რას ნიშნავს დზვირფასო, როცა ქართულად ითქმება ძვირფასო, მემესიჯები?!..
    ბაბალე – ჰოდა, ძალიან ცუდი, რომ არასოდეს… გვიმესიჯია?! ცუდია, ცუდი…
    თოვლის – მე წერილებს გწერდი შენ, ზოგჯერ ლექსებადაც!.. ბაბალე, მომისმინე, ბაბალე, არ შეიძლება ასე ხელაღებით ყველაფრის უარყოფა… რაღაც უნდა შევინახოთ, ბაბალე, ტრადიცია უნდა შევინახოთ, გოგო, ბრმა წამხედურობით კარგი არაფერი გამოვა, ბაბალე… მე პაპას უნდა ვგავდე, შენ უნდა გავდე ბებოს, ბაბალე.
    ბაბალე (წაუტირებს) – ბებოს, ჰო, ბებოს… ოჰო (გამოხედავს) და შენ რომ პაპას გავდე, ხოლო მე თანამედროვე, საქმიან, ემანსიპირებულ ქალს, არ შეიძლება? იმიჯი რომ მქონდეს ასეთი, ჰა?!
    თოვლის პაპა – იმიჯი, ბავშვებო, ნიშნავს… (პაუზის შემდეგ) რა სილამაზის სალონში მოხვდი ამისთანა უნაიროში, ქალო… გული… გული… წნევა!..
    ბაბალე შეფუცხუნდება, საიდანღაც წნევის აპარატს გამოაჩენს, სკამზე მისვენებულ თოვლის პაპას წნევას უსინჯავს.
    ბაბალე – დამშვიდდი ახლა, ჰო… რანაირი ისა ხარ, პირდაპირ… ფიცხი… ყველაფრის გულთან მიტანა იცი – აი, 190/100-ზე არ შეიძლება ასე ნერვებზე აყოლა არაფრის გამო, სანტა კლაუსი გათანამედროვდა და შენ რა გახდი ასეთი…
    თოვლის პაპა – ვინ გითხრა, რომ სანტა-კლაუსი გათანამედროვდა?
    ბაბალე – სილამაზის სალონში თქვეს.
    თოვლის პაპა – ტყუილია, ჭორია… სანტა-კლაუსი წესიერი კაცია..
    ბაბალე – ვითომ წესიერი არ შეიძლება თანამედროვე იყოს?!
    თოვლის პაპა – თოვლის პაპებში – არა. თოვლის პაპა მხოლოდ და მხოლოდ ტრადიციულია. მოიშალე ეგ ვარცხნილობა… და კაბული კაბაც…
    ბაბალე – პარიკია, დამშვიდდი… (კაბასაც ჩამოიწევს) ჯიუტი რო გამოვა კაცი, იმას…
    თოვლის პაპა – გამიზომე ახლა წნევა.
    ბაბალე – დაიცა, წამალი მოგიტანე…
    თოვლის პაპა – აღარ მჭირდება წამალი, შენ რომ ასეთს გხედავ, კარგად ვხდები… გამიზომე…
    ბაბალე – საოცრება… 120/70-ზე… კოსმონავტის წნევაა…
    თოვლის პაპა – ჰო, მოვმჯობინდი… დამეხმარე ახლა, საჩუქრები დავახარისხო, ხომ იცი, ის ოთიკოსო, ის კესოსო, ის სალომესო, გიგისო… ჰე გამოიტანე ხურჯინი და შევუდგეთ საქმეს…
    ბაბალე (წამოდგება) – რას გახდება შენთან ქალი… (ხურჯინი მოაქვს, ამდროს ბუხარში ამანათი ჩამოვარდება, ბაბალე შეცბება) – ვაი…
    თოვლის პაპა – ეს რაა?
    ბაბალე – დედაა, ამანათი!… სანტა-კლაუსი თუ გვილოცავს ახალ წელს, იმან იცის ასე, ბუხრიდან ჩამოგდება საჩუქრის…
    ბაბალე და თოვლის პაპა ამანათს უახლოვდებიან.

    სურათი მესამე – აქა ამბავი ინდაური ინდიკოს გამოჩენისა, რომელიც თავის თავს ციდან მოვლენილ საჩუქარს უწოდებს.

    ამანათი თავისით იხსნება და იქიდან… თქვენ წარმოიდგინეთ, ინდაური! კი, აშკარად ინდაური, თანაც გაღიმებული…
    ბაბალე – ინდაური?!
    თოვლის პაპა – მგონი ინდაურია, კი…
    უცნაური სუბიექტი – ინდიკოო…
    თოვლის პაპა – ბატონო?!
    ინდიკო – შეგიძლიათ, ინდიკოო დამიძახოთ, შინაურულად…
    ბაბალე – ღმერთო, ნუ შემშლი… სილამაზის სალონი როა, ინდიკო, ის რაა თქვენი… უი, მაპატიეთ, სილამაზის სალონი რა უნდა იყოს; თქვენ მეპატრონე ბრძანდებით?
    ინდიკო – დიახ, ვარ! მეპატრონე… ასე ვთქვათ, საკონტროლო პაკეტის 51% ვფლობ, მართვის უფლებით…
    ბაბალე – სასიამოვნოა…
    ინდიკო (გარემოთ ათვალიერებს) – სასიამოვნო იქნება, გენაცვალე, აბა, რა იქნება, ჩემისთანა ციდან მოვლენილი საჩუქარი ამ ბნელ, ჩამორჩენილ, არქაულ გარემოში…
    თოვლის პაპა – არქაული, ბავშვებო, ძველს ნიშნავს… ძალიან ძველს, მაგრამ… (ინდიკოს გახედავს) რა უფლებით მილანძღავს ოჯახს, ეს…
    ინდიკო (გარემოს ათვალიერებს) – რომელ საუკუნეში ცხოვრობთ, თქვე გაჭირებულებო!… რა დიზაინია, რა გამჭვარტლული სინამდვილე, ასე ვთქვათ… არა, არა, აქაურობა უნდა შევცვალო…
    ბაბალე (თოვლის პაპას) – აი, რას გეუბნებოდი… )ინდიკოს) თქვენ დიზაინერიც ბრძანდებით?
    ინდიკო – კი… ვარ, ასე ვთქვათ! საქვეყნოდ ცნობილი დიზაინერი ვარ მე! და საერთოდ, მე ყველაფერი ვარ… ძალიან იოლად ვეუფლები ყველა პროფესიას, თქვენ წარმოიდგინეთ… აი, ასეთი ვარ მე, ინდიკოო… ციდან მოვლენილი საჩუქარი!
    თოვლის პაპა – რა საინტერესო ინდაური ყოფილხარ…
    ინდიკო – ირონიას ვგრძნობ, მაგრამ ჩვენ ირონიით ვერ შეგვაშინებთ! ჩვენ დიდი და მნიშვნელოვანი საქმეები უნდა ვაკეთოთ…
    თოვლის პაპა – ვინ, – თქვენ?!
    ინდიკო – ჩვენს როცა ვამბობ, ვგულისხმობ – მეს, მაგრამ ვამბობ ჩვენს, რადგან ვარ უაღრესად თავმდაბალი… (მობილურის ზარი) უკაცრავად… (მობილურზე ლაპარაკობს) ჰო! ჩამოვფრინდი!.. მაგრამ, რომ იცოდე, სად ჩამოვფრინდი… ჯორკოებია ისეთი, კურტუმო გაგიქვავდება, ასე ვთქვათ… კედელზე წითელი წიწაკების აცმა და ეს ნივრები… ნივრები… მოკლედ, ჩემი ხელი აკლია აქაურობას… ბიზნესგეგმა უკვე შევადგინე… შევცვლით, ყველაფერს შევცვლით, და ისე შევცვლით, რომ დასის ფანტასტიშ იქნება, ერთი სიტყვით… (მობილურს შეინახავს).
    თოვლის პაპა – ეგ ვინ იყო, თუ უკაცრავად არ ვიყო, ჰა?!
    ინდიკო – მეგობარია ჩემი, ერთობლივ პროექტში მივიღეთ გრანტი.
    თოვლის პაპა – ააა?! და მეგობარიც ინდაურია?
    ინდიკო – არა, ბატონო, მეგობარი ბატია, თეოფილე…
    თოვლის პაპა – აჰა, ბატიღა გვაკლდა…
    ბაბალე – მოუსმინე, ადამიანო, იქნებ რას გვეუბნება!…
    თოვლის პაპა – ვის მოვუსმინო, ქალო ვის, ინდაურს?!
    ინდიკო – ძალიან გთხოვთ, შეურაცხყოფის გარეშე ვიკონტაქტოთ, ასე ვთქვათ.
    ბაბალე (პარიკს ჩამოიცვამს) – დედა, რა მოსწრებული სიტყვა მოიხმო, – ვიკონტაქტოთო…
    ინდიკო (ბაბალეს მიაცქერდება) – ახ, შარმან!
    ბაბალე – დედა, დედა, განათლებულიცაა…
    ინდიკო – ბონჟურ, მადამ! ვარ განათლებული! კი – გეთანხმებით – ძალიან განათლებული ვარ მე, ენები ვიცი ბევრი.
    თოვლის პაპა – განათლებული კი არა, შენ ხარ ერთი უტვინო, გაფხორილი ინდაური…
    ინდიკო – ბიბილო! ბიბილო! ბიბილო არ ამახიო!
    თოვლის პაპა (სკამზე დასვამს ინდიკოს) – აქ დამელოდე, ვაჟბატონო, მოგივლი მე შენ! (ბაბალეს) ახლა შენი ჯერია, ქალბატონო! მოიხადე პარიკი!
    ბაბალე – დედა, დედა, როგორ იქცევი უცხოსთან, რას იფიქრებს…
    თოვლის პაპა – არ მაინტერესებს მე, რას იფიქრებს ინდაური… (ოთახიდან გაჰყავს).
    ბაბალე – უიმე, უკაცრავად, ბატონო ინდიკო, იცის ხოლმე ასე – ფიცხია ძალიან…
    თოვლის პაპა – წამობრძანდი აქეთ, ფიცხს განახებთ მე თქვენ… (გადიან)
    ინდიკო (უკმაყოფილოდ იფხორება) – და თოვლის პაპა ქვია ამას?! დიქტატორი ეს… უზრდელი… არაცივილური ეს… ძირს თოვლის პაპების დიქტატურა! გაუმარჯოს რეფორმატორ ინდაურებს!!! )ხურჯინს შენიშნავს) ჰმ… ხურჯინი! რაა ამ ხურჯინში… (ჩაიხედავს) ასეც ვიცოდი, ფოჩიანი კამფეტები! (ერთს ამოიღებს, შეჭამს) საბრალო ბავშვი, ასე ხომ კბილებს გაიფუჭებს! ამას არ გვასწავლიდნენ ჩვენ იქ! ბავშვთან უნდა მიხვიდე, ფოჩიანი კამფეტი თავად მიირთვა, ბავშვი კი უნდა დაარიგო: ბავშვო, გაუფრთხილდი კარიესს, ბავშვო, დაე, მე გამიფუჭდეს კარიესი, მე დავდებ თავს შენი გულისთვის, ბავშვო, შენ კი დააფასე ჩემი თავდადება და მუდამ გახსოვდე!… არა, არა, მე უნდა გავხდე თოვლის პაპა, მე უნდა ავიღო ხელში ძალაუფლება! მე უნდა დავუმტკიცო კაცობრიობას, რას ნიშნავს ჭეშმარიტი რეფორმატორობა! წინ თოვლის პაპა ინდიკო, შენ დიდი საქმეები გელის!!! (ხურჯინს მოიკიდებს, სცენიდან გავა)
    შემოვლენ თოვლის პაპა და ბაბალე
    თოვლის პაპა – სადაა ეს ინდაური?! ხურჯინი… ჩემი ხურჯინი… ვინ დაურიგებს პაწიებს საჩუქრებს… მოიპარა იმ….
    ბაბალე – ხურჯინი მოიპარაო… ვაი! (გული მისდის)

    სურათი მეოთხე: აქა ამბავი იმისა, თუ როგორ ცდილობდნენ ნაპოლიციარი მგელი და მაცდური მელია კუდიგრძელია, კომბლეს ცხვრის შეცდენას.

    ბაგაში დამწყვდეული ცხვარი ჯიბის სარკეში იპრანჭება.
    ცხვარი – მეე ძალიან ჭკვიანი და ლამაზი ცხვარი ვარ; მეე კომბლეს ცხვრებს შორის გამორჩეული ცხვარი ვარ; მეე კომბლემ მითხრა, შენზე ჭკვიანი და ლამაზი ცხვარი ჯერ მეე არ მინახავსო; მეე…
    შორიდან ხმა მოატანს: – მეე…
    ცხვარი (გაკვირვებული) – მეე?!
    გამოჩნდება მგელი.
    მგელი – მეე…
    ცხვარი (შეშინებული) – მეე ასეთი ბოხი მეეის მეეშინია… (შეიმალება)
    მგელი (სასოწარკვეთილი ხმით) – მეე…გობაროუ! ჩეემო მეე-გობაროუ! გამობრძანებულიყავი გარეთ, ჩვენს უუმშვენიერეს, უუღრანეს, უუდაბურულეს ტყეში სასეირნოდ; იიქ, მეე-გოუბაროუ! მეე და შენ, ისე… უუ…უუ… როგორ მშიააუ! მეე მშიააუ! კომბლემ საპატრულოდან დამითხოვა და მეე კომბლეს ცხვარი მშიააუ!!!
    გამოჩნდება მელია კუდი გრძელია
    მელა – რა მუცლის გვრემა აგიტყდა; ბარემ ისიც უთხარი, რომ შეჭმას უპირებ!
    მგელი – აახ, მაცდურო მელია კუდი გრძელია, როგორი შეურაცხყოფილი ვარ, როგორი გალახული კომბლესგან, როგორი მშიერი, როგორი დანატრებული სითბოს და ალერსს… (ხელს წაატანს)
    მელა (თავს ინთავისუფლებს) – დამანებე, კაცო, თავი! უჰ… ნახა დრო – ახალი წელი კარს მოგვდგომია, შენ კი ერთი გაუბედურებული ბეღურაც ვერ მოგინადირებია…
    მგელი – ეეჰ, იყო დროო, შენც გახსოვს…
    მელა (ნიშნისმოგებით) – იყო, მახსოვს, მაგრამ იყო და აღარ არის!…
    მგელი – აღარ გიყვარვარ, არა, მაცდურო? მაშინ ხომ კარგად მინაბავდი თვალებს…
    მელა – მაშინ მაშინ იყო…
    მგელი – შეგჭამ ახლა, გადაგყლაპავ, შე მოღალატე…
    მელა – შეგჭამ და შეგჭამ, გადაგყლაპავ და შეგსანსლავ, სულ ეს გაკერია პირზე… ჩვენ, მტაცებლებმა რომ არ ვჭამოთ ერთმანეთი, ცხვარი დაილია ქვეყანაზე?
    მგელი – არ გამოდის და…
    მელა – მე გამოვიყვან… მხოლოდ წადი, აქაურობას გაეცალე, იქით იყმუვლე სადმე…
    მგელი – მერე შენ თუ გამოიტყუე, შენვე მიირთმევ და მე რა?!
    მელა – არ გეკადრება?! ასე მიცნობ?!
    მგელი – კი, ასე გიცნობ – სწორედაც…
    მელა – გრცხვენოდეს… წილში ხარ, გეფიცები!.. “პოლნი” წილში… მე თანამედროვე მეთოდებით ვმუშაობ, შენი ყმუილი ხელს მიშლის… (დასაკეც კომპიუტერს აჩვენებს) აი!
    მგელი – ეს რაა?
    მელა – კომპიუტერი, ინტერნეტი არ გაგიგია? ოდნოკლასნიკი რუ-ში შევალ და მერე მე ვიცი… წადი ახლა, წადი… მერე მოდი, მერე!…
    მგელი – უუუ! როგორ შეიცვალა დროუ! არც ინგლისური ვიცი, არც კომპიუტერი, გამომაძევეს საპატრულოდან და ახლა მშიააუ! ძალიან მშიააუ! (თვალს ეფარება).
    მელა (პაუზის შემდეგ) – მართლა იდიოტი ეს!… (კომპიუტერს ჩართავს) ესეც ესე – ოდნოკლასნიკი-რუ… შევედით – მელია კუდი გრძელია ეძებს უსაყვარლეს დაქალს, ცხვარუკას (ვიღაც შენიშნავს) ვაი… თოვლის პაპა?! კი, ხურჯინით… ნუთუ ახალი წელი დადგა?! არ დამინახოს კომბლეს ცხვართან; მოწმე არ გვჭირდება – ვითომ შემთხვევით მოვხვდი აქ, ვითომ… (კომპიუტერს აკეცავს, კუდს მკლავზე გადაიდებს, ჯერ უდარდელი ნაბიჯით გაივლის, შემდეგ მოცოცხავს).

    სურათი მეხუთე: აქა ამბავი იმისა, რომ ინდიკო აქადაგდა, მაგრამ ინდაურის აქადაგება რას გასჭრიდა, ცხვარი რომ მართლა ცხვარი არ ყოფილიყო, ის სულელი, ისა…

    გამოჩნდება ცხვარი.
    ცხვარი (შეშინებული) – მეე ძალიან მაშინებს ტყის ხმები… მეე კომბლემ გამაფრთხილა, ბეეევრი მტეერი გყაავსო…
    გამოჩნდება ინდიკო. ერთმანეთს მიაცქერდებიან.
    ინდიკო – ეს რა ცხოველი შემომცქერის…
    ცხვარი – მ ეეე.
    ინდიკო – ვაი…
    ცხვარი – მეე…
    ინდიკო (ძალიან დამფრთხალი) – ვინ ხარ?!
    ცხვარი – მეე – კომბლეს ცხვაარი…
    ინდიკო (გამოყოჩაღდება) – აჰ, ცხვარი,! კომბლე ეს ის როა, არა?! სხვენში რო აწყობს კომბლებს… ო, მაინ გოთ!
    ცხვარი – მეე არ მეესმის, თქვენ ვინ ხართ?!
    ინდიკო – თოვლის პაპა ვარ მე, ინდიკო! ციდან მოვლენილი საჩუქარი თქვენისთანა ბნელებისთვის, ასე ვთქვათ…
    ცხვარი – მეე ცხვარი კი ვარ, მაგრამ არც ისეთი სულელი ცხვარი, მეე მინახავს თოვლის პაპა…
    ინდიკო – ჰმ… უნახავს! რა გინახავს რა?! ის ძველი თოვლის პაპა იყო და ძველ დროში დარჩა, მე ახალი თოვლის პაპა ვარ და ახალი დრო მომაქვს! მე ვარ რეფორმატორი რეფორმატორთა შორის! მე თქვენთვის ცხოვრების ახალი სტილი მომაქვს; აი, შენ, მაგალითად, ცხვარო, რას გავხარ?!
    ცხვარი – მეე?! მგონი, ცხვარს…
    ინდიკო – მერედა ვის აინტერესებს ჩვენს დროში, თუკი ცხვარი ცხვარს გავს? ეს ნონსენსია; ესაა რეტროგრადული მიდგომა საკითხთან! ეს სიმახინჯ;სიმახინჯეა, ბოლოს და ბოლოს!
    ცხვარი – მეე ასეთი მახინჯი ვარ?!
    ინდიკო – ხარ! დიახაც, ხარ! და იმიტომაც ხარ მახინჯი, რომ ცხვარი ცხვარს გავხარ!
    ცხვარი – მეე… ვაი-მეე!
    ინდიკო – შემომიშვი ერთი, კარგად შეგათვალიერო – (ბაგაში შევა) ჰმ… მატყლში გახვეულა… მაგრამ არაუშავს… მე საუკეთესო სტილისტიც ვარ და შენ დაგამსგავსებ… (მხატვრის თვალით უცქერს) პალმას!
    ცხვარი – მეე – პალმას?!
    ინდიკო – დიახ, პალმას… ხეა ასეთი, სუბტროპიკებში და ტროპიკებში ხარობს… გენიოსი ვარ, დედას გეფიცებით, რა… ჩვენ აქედან გავემგზავრებით სილამაზის სალონ ინდიკოოში… შემდეგ კი რომელიმე ფეშენ ფართზე – მიბოძეთ თქვენი პირადი კომპიუტერი…
    ცხვარი – მეე – არ მაქვს…
    ინდიკო – ახლა გადავირევი… აბა, ვისა აქვს, – კომბლეს?
    (დარცხვენილი ცხვარი თავს უქნევს თანხმობის ნიშნად)
    ინდიკო – ესაა ხომ?! ასეც ვიცოდი… ტელევიზორზე ძველია… ეჰ, ჩემი დამრჩა, თორემ… (კომპიუტერზე აათამაშებს თითებს) არაუშავს, ბნელო აწმყოვ, მე შენ ნათელ მომავლად გაქცევ!… კი, არის… აგე, ნაცარქექია, ჩემი ბიზნესპარტნიორი აწყობს თურმე ფეშენ ფართს… იქ ვესტუმრებით… ოჰ, შენს სახელზე წერილია… ჩემს დაქალ ცხვარუკას მელია კუდი გრძელიასგან…
    ცხვარი – მეე კომბლემ მითხრა, მტაცებლებს უნდა მოერიდო…
    ინდიკო – კომბლე და კომბლე, მუდამ ეს ვიღაც კომბლე მესმის შენგან, გამაგებინე, გოგო, სრულწლოვანი არ ხარ?
    ცხვარი – მეე მგონი, კიი…
    ინდიკო – მერე?! ეს ხომ უფლებების და თავისუფლებების ხელყოფაა! გჩაგრავენ! უმოწყალოდ მანიპულირებენ შენი პირადი ცხოვრებით და შენი პირადი ცხოვრებით უმოწყალოდ მანიპულირებენ!
    ცხვარი – მეე ასეთი სიტყვა არ ვიცი!
    ინდიკო – სამაგიეროდ მე ვიცი! მე და ჩემმა მეგობარმა, ბატმა თეოფილემ ვიცით, რადგან გრანტი მოვიპოვეთ და განსწავლულები ვართ ერთობ და ვიღვწით და…
    ცხვარი – მეე… მოვდივარ!
    ინდიკო – აი, ყოჩაღ! ახლა შენ თავისუფლებისკენ გადადგი პირველი ნაბიჯი… გთხოვთ! (კარს შეუღებს) გთხოვთ! თქვენ გელით ახალი ცხოვრება! აი, ისიც, ფეშენფართებისა და ფეშენ შოუების გაბრწყინებული სამყარო, ის თქვენ გელით, მენდეთ!
    ცხვარი (გზად) – მეე ერთხელ კომბლემ მითხრა, – შეე მართლა ცხვაროო!..
    ინდიკო – ეს აღმაშფოთებელია!
    ცხვარი (გზად) – მეე კომბლე სასეირნოდ არ მიშვებდა.
    ინდიკო (გწად) – მოვეშვათ კომბლეს… კომბლე წარსულში დავტოვოთ… წინ, მხოლოდ წინ, სილამაზის სალონისკენ…

    სცენიდან გავლენ თუ არა, კომბლე გამოჩნდება.

    კომბლე – აი, მეც დავბრუნდი! ჰა?! ცხვარი! ჩემი სულელი ცხვარი! ხომ გაფრთხილებდი, ახლა სად გეძებო?! ეეჰ, ისევ სხვენში, ისევ კომბალი, ისევ ტყე-ტყე ხეტიალი და ამ სულელის ძებნა… ჩემი ხვედრიც ეგ ყოფილა!.. (საიდანღაც კომბალს გამოაძრობს, მხარზე გადაიდებს, ნაჩქარევი ნაბიჯით დატოვებს სცენას).

    სურათი მეექვსე: აქა ამბავი ნაცარქექიას მიერ დადგმული ფეშენფართისა, სადაც პოდიუმზე ერთობ განაზებული დევი გამოდის…

    გამოჩნდება ნაცარქექია.
    ნაცარქექია – ერთი-ორი, ერთი-ორი, ერთი-ორი-სამი! (მიიხედავს) სად ხარ, დევო?!
    სცენის სიღრმიდან დევი გამორგავს თავს.
    დევი – ნაცარქექია, იქნებ არ ღირს, ჰა?!
    ნაცარქექია – აბა, კარგად დაფიქრდი, რას მეუბნები? ამხელა ბიზნესი წამომიწყია, ამხელა საქმეს შევჭიდებივარ, ინვესტიცია მოვიზიდე და ახლა მღალატობ?! ხომ უნდა ვაჩვენოთ ინვესტორს, რომ წესიერი პარტნიორები ვართ!
    დევი – ჰო, მაგრამ რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი, ნაცარქექია! რას იტყოდა პაპაჩემი, პაპაჩემის მამა, გენერალთ-გენერალი დევიკაური რაღას იტყოდა!..
    ნაცარქექია – რას და, აფერუმ შენს კაცობასო, – ასე შეგაქებდნენ!
    დევი – ვითომ? მაშინ, თუ ასეთი კარგია, შენ რატომ არ ჩაიცვამ იმას, რაც მე მაცვია ახლა?..
    ნაცარქექია – ბუჯო, შენი კომპლექცია რომ მქონდეს, გგონია დამასწრებდი?! თანაც რას მედრები, რო მედრები, რიყის ქვიდან წვენი გამომიწურია, პარაშოკიდან ღვინო მიკეთებია…
    დევი – კაი, კაი, მაგრამ… (ჭოჭმანობს).
    ნაცარქექია – გამოდი ერთი, მეჩვენე!
    დევი – მრცხვენია!
    ნაცარქექია – ბუჯო, ჩემი გრცხვენია, ბუჯო!
    დევი – კი!
    ნაცარქექია – გამოდი, სანამ მოვსულვარ!
    დევი – გამოვედი, ჰა!
    (გამოჩნდება კიდეც, ძალიან ავარდისფერებულ-აცისფრებული სამოსით)
    ნაცარქექია – უჰ, შენ რა გითხარი! ამას მიმალავდი?!
    დევი – ჰა?! (სამოსზე იცქირება)
    ნაცარქექია – ზღაპარი, ბუჯო! სასტაული!
    დევი – ვითომ?
    ნაცარქექია – იმ შენი კაი მამა-პაპის სული ნუ წამიწყდება, თვალს ვერ მოგწყვეტს ადამიანი!
    დევი – ჰო, მარა, რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი, პაპაჩემი რას იტყოდა, გენერალთ-გენერალ დევიკაურზე აღარაფერს ვამბობ… ის ხო…
    ნაცარქექია – შეშურდებოდაო, ბუჯო! გაიარე ერთი, გაიარე!
    დევი – ჰა, გავიარე… (გამოივლის)
    ნაცარქექია – რას შობი?
    დევი – დავდივარ…
    ნაცარქექია – დაბაჯბაჯებ, კი არ დადიხარ… გავლა პოდიუმზე უნდა ცოტა იმნაირად – მაკვარანცხად ცოტა.
    დევი – არ ვარ იმნაირი და…
    ნაცარქექია – გაიარე გელაპარაკები მე შენ, თორემ გაგხდი იმნაირს… იცი შენ ჩემი ამბავი!
    დევი – (შეძლებისდაგვარად გაინაზება) – ასე?!
    ნაცარქექია – ო, ახლოს ხარ! ცოტა კიდე განაზდი… მეინდომე ცოტაც…
    დევი – რას იტყოდა ამაზე… ვაი, ვიღაც მოდის… (გაიქცევა, დაიმალება)

    გამოჩნდება ინდიკო.

    სურათი მეშვიდე: აქა ამბავი იმისა, თუ რატომ და როგორ გაიღვიძა დევში დევმა.

    ნაცარქექია – თვალს დავუჯერო? თვით ბატონი ინდიკოო, აქ, ჩვენთან?!
    ინდიკო – გავიგე ფართს აწყობთ თურმე და აი, მეც აქ ვარ!
    ნაცარქექია – უჰ, ვაწყობთ რომელია, ჩემო ბატონო, მაგრამ ძვირი კი დაგვიჯდა…
    ინდიკო – ეგ არაფერი, მთავარია, განათლების სხივი შევიტანოთ ამ ბნელ, უსიერ ტყეში!
    ნაცარქექია – მეც განათლებისთვის ვიღვწი, თორე პირადი ინტერესი აქ გამორიცხულია… ანგარიში წარმოგიდგინოთ?!
    ინდიკო – მერე იყოს, ახლა კი ერთი სული მაქვს, სანამ ჩემს შედევრს განახებთ… ამ ვარცხნილობას მე დავარქვი ზებრა პალმასთან.
    ნაცარქექია – რა საინტერესოა, რა ავანგარდული…
    ინდიკო – აი, ისიც! ჩემი შედევრი! (ტაშს შემოჰკრავს)

    გამოჩნდება კომბლეს ცხვარი ძალიან სასაცილო ვარცხნილობით.

    ნაცარქექია (შეკრთება) – ოჰ, ბეჩა…
    ინდიკო – ჰა, როგორია?
    ნაცარქექია – ბრწყინვალე! შეუდარებელი! თუმცა კი, ვერ ვიცნობ, ვინაა?!
    ინდიკო – ამაშია სწორედ საქმე, რომ ვერ ცნობთ… ეს მახარებს…
    ცხვარი – მეე ვარ პაალმა, მეე ვარ ზეებრა… მეე ვარ…
    ნაცარქექია – აჰ, ეს ცხვარია…
    ცხვარი – მეე მეეგონა ვერ მიიცნობდნენ…
    ინდიკო – დასახვეწია, ესე იგი, თვითკრიტიკულებიც უნდა ვიყოთ.
    ნაცარქექია – არა, ბატონო, მერწმუნეთ! ეს მართლაც შედევრია, ხმა რომ არ ამოეღო, ვერაფრით მივხვდებოდი – თქვენ შეუდარებელი ხართ, მაესტრო!
    ინდიკო – ოჰ, კაი ერთი…
    ნაცარქექია – გეფიცებით! სტილისტთა გურუ!!!
    ინდიკო – უჰ, ბიბილოზე ალმურმა ამკრა…
    ნაცარქექია – ეს იმდენად ახალი სიტყვაა, რომ სუნთქვა შემეკრა. აგერ ანგარიში და ხელი მომიწერეთ, თუ შეიძლება!
    ინდიკო (ხელს მოაწერს) – რა სალაპარაკოა ანგარიში – ახლა კი თქვენი ნამუშევარიც ვნახოთ…
    ნაცარქექია – სიქა გამაძრო ამ დევმა.. ისეთი მუუხეშავია, ისეთი ტლუ რამეა, რო…
    ინდიკო – აბა, ვნახოთ დევი…
    ნაცარქექია – დევი?! კი, ბატონო! აი, დევი!

    გამოჩნდება ძალიან დარცხვენილი დევი.

    ინდიკო – მდაა… არაუშავს… გაიაროს ერთი, აბა…
    ნაცარქექია (დევს, მკაცრად) – ჰე, ახლა! მაკვარანცხად!..

    დევი ცდილობს ნარნარად გაიაროს.

    დევი (შეწუხებული სახით) – რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი (ცხვარს შენიშნავს) ააა!
    ცხვარი (ისიც შეშინებული) – ბეეე!… (ერთმანეთისგან პირს მიიქცევენ)
    ინდიკო – ცოტა სინაზე კი აკლია, მაგრამ დავხვეწავთ… აბა, დევი თუ დევს გავს, ვის დააინტერესებს, მე თქვენ გეკითხებით?! ესთეტიურად ეს მიუღებელია…
    ნაცარქექია – მეც მაგ ესთეტიურ მრწამსს ვიზიარებ… ახალ ინვესტიციაზე ხომ არ გიფიქრიათ, შემთხვევით?!
    ინდიკო – კი, რა თქმა უნდა! აქაურობა უნდა გავანათოთ! გავაბრწყინოთ და გავაკაშკაშოთ უნდა აქაურობა! მოვიშოროთ მოყირჭებული ძველი და ვაშენოთ მხოლოდ ახალი, ისიც პასტელის ფერებში!
    ნაცარქექია – თუ ამ დევით ვიმსჯელებთ, უკვე ვართ, მგონი, პასტელის ფერებში.
    ინდიკო (დევს მიუახლოვდება) – დიახ, მაგრამ მე მაფიქრებს აი ეს კონცეპტუალური შტრიხი… თქვენ?
    ნაცარქექია – კი, კი, მეც მაფიქრებს, ერთობ…
    ინდიკო – ცოტა კიდე უფრო რომ გაგვენაზებინა?
    ნაცარქექია – შესანიშნავი აზრია, მაგრამ როგორ?
    ინდიკო (ბაფთას გაუკეთებს თავზე) – აი, ასე!
    ნაცარქექია – გადასარევია! ბრწყინვალე! რას ნიშნაპვს მაინც მხატვრის თვალი…
    ინდიკო (გამოხედავს ნაცარქექიას) – … და კიდევ უფრო!
    დევი – ნაცარქექია, უთხარი ამას, დამანებოს თავი!
    ინდიკო (დევს) – ერთი წუთით, გეთაყვა! აი, ცხვირზეც რომ დაგვეპუდრა…
    დევი – მე გამიფრთხილებიხართ…
    ნაცარქექია (დევს) – არ გაბედო – (ინდიკოს) ცხვირზე? მგონი, არ ღირს.
    ინდიკო – არა, აუცილებლად უნდა დავპუდროთ და რაც მთავარია, შარვალი!
    ნაცარქექია – შარვალი! რა შარვალი?!
    ინდიკო – მე მაწუხებს ამ დევის შარვალი – შარვალი უნდა მოვხსნათ დღის წესრიგიდან – დაე, ბიკინით გამოვიდეს პოდიუმზე! (დევს) აბა, გაიძრეთ შარვალი!
    დევი – უუუ! ხომ გაგაფრთხილეთ, ამის კოხტაპრუწა დედა ვატირე, მე, ამის!!! (შეაჯანჯღარებს ინდიკოს).
    ინდიკო – მიშველეთ, მკლავენ!!! გამაფრინე, გამაფრინე!!! (დევი ინდიკოს
    მოისვრის სცენის ერთ კუთხეში, შემდეგ ცხვარს მისწვდება)
    დევი – ეს მათხოჯი სხვა მხარეს გავაფრინოთ! აი, ასე!!!
    ცხვარი – მეე კომბლეს ცხვაააა… ბეებე!… (სცენის სხვა კუთხეში აღმოჩნდება).
    ნაცარქექია – ბუჯო, ინვესტორი დამიფრთხე, ბუჯო, ჩემი დედას გეფიცები
    დევი (ნაცარქექიას მიაჩერდება) – ბუჯოს განახებ, ახლა მე შენ…
    ნაცარქექია – ბუჯო, ახლა…
    დევი – შენ მყავხარ მოსაკლავი…
    ნაცარქექია – ვაიმე, დედა!!!
    დევი – დაგიჭერ, აუცილებლად დაგიჭერ, შენი!!!
    სცენიდან გარბიან. სცენა დაცარიელდება. ქარის ხმა მიატანს.

    სურათი მერვე: აქა ამბავი, როგორ ეძებდნენ თოვლის პაპა და ბაბალე ხურჯინს, კომბლე თავის ცხვარს, ტყეში კი ისეთი ქარი ქროდაა… ქარაშოტი, პირდაპირ რომ ვხედავთ რა გაჭირვებით მოდიან თოვლის პაპა და ბაბალე ქარში.

    თოვლის პაპა – ინდიკო! ინდაურო ინდიკო! დაგვიბრუნე ხურჯინი! სადაცაა ვთქვათ…
    თორმეტი საათი ჩამოჰკრავს, ბავშვები საჩუქრების გარეშე დარჩებიან, ბავშვები არ გებრალება, ინდიკოო! (ერთ-ერთ ხესთან ჩაიკეცება)
    ბაბალე – ჩემი ბრალია ყველაფერი! მაპატიე, შენ გენაცვალე, ამის შემდეგ მუდამ ბაბალე ვიქნები…
    თოვლის პაპა – ეჰ, ჩემო ბაბალე, თუ ხურჯინი არ ვიპოვნეთ დროულად, ამის მერე აღარც შენ იქნები ბაბალე და აღარც მე – თოვლის პაპა! როგორ გავუსწორო თვალი პაწიებს… ხომ ჩემი ბრალი იქნება, რომ ახალ წელს საჩუქრების გარეშე დამირჩნენ… არა, არა, ამ შერცხვენას ვერ ავიტან…
    ბაბალე – ჩემი სიკვდილი, ჩემი… ის გაოხრებული კიდე… თავი როგორ მოგვაჩვენა… ვითომ განათლებული, ვითომ ენების მცოდნე, სინამდვილეში კი ერთი უგულო, გაიძვერა ქურდი აღმოჩნდა.
    თოვლის პაპა – რაცა ბრწყინავს ყველაფერი ოქრო როდიაო, უთქვამთ ჩვენს წინაპრებს… ახლა მიხვდი?!
    ბაბალე – მივხვდი, შენი გულისამ, მივხვდი, მაგრამ საქმეს თუ ეშველება ამით!…
    თოვლის პაპა – აბა, რა გითხრა… დრო ცოტა გვაქვს – ამიტომ არც ყინვას შევუშინდეთ, არც ქარაშოტს! პაწიების გულის გასახარად, აუცილებლად უნდა ვიპოვნოთ ხურჯინი, ბაბალე! (ვიღაცას შენიშნავს) კომბლეს ხედავ? კი, კომბლეა… კომბლე! კომბლე! კეთილო მწყემსო!!!

    (გამოჩნდება კომბლე)

    კომბლე – რა ხდება, თოვლის პაპავ, ამ ავდარში ტყეში რა გინდა?!
    თოვლის პაპა – საახალწლო საჩუქრებით სავსე ხურჯინი მოგვპარა ინდაურმა ინდიკომ, იმას ლდავეძებთ…
    კომბლე – ინდაურმაო?!
    თოვლის პაპა – ჰო, ჩემო კომბლე, სწორედაც ინდაურმა, მაგრამ იმისთანა ინდაურმა, აქეთ რო გაგაინდაურებს… შენ რაღას დაეძებ ამ ტყე-ღრეში?
    კომბლე – ცხვარი გამეპარა, ის სულელი! სანამ ნადირს გადაყრია, უნდა ვიპოვნო… თქვენ ხომ არ შეგხვედრიათ სადმე?
    თოვლის პაპა – არა, იქით არც ინდაური გვინახავს, არც ცხვარი.
    კომბლე – მაშ, მე აქეთ წავალ, თქვენ კი ის მხარე მოიარეთ, მერე შუაგულ ტყეში შევხვდეთ, დიდ მუხასთან…
    თოვლის პაპა – ეგრე მოვიქცეთ! აბა, გული გავიმაგროთ და საქმეს მივხედოთ! აუუუ, ინდიკო! ინდაურო ინდიკოოო!
    ბაბალე – დაგვიბრუნეთ ჩვენი ხურჯინი, ძალიან გთხოვთ, ბატონო ინდიკოო!
    თოვლის პაპა – ნუ გადამრიე, ქალო, შენ მე! ქურდბაცაცას კიდე ბატონს ეძახი?
    ბაბალე – ბოდიში, ბოდიში, წამომცდა…
    კომბლე (შორიდან მოატანს მისი ხმა) – ცხვარუკაა! ცხვარო!!!
    (თოვლის პაპა, ბაბალე და კომბლე სხვადასხვა მიმართულებით მიდიან, სცენას დასტოვებენ).

    სურათი მეცხრე: აქა ამბავი იმისა, როგორ დააპირა მშიერმა მგელმა დევის დაჯარიმება მოძრაობის წესების დარღვევისთვის, მაგრამ ვერაფერს გახდა და ამით გაბოროტებულმა, როგორ გადაყლაპა კომბლეს ცხვარი.

    ამ ხმას ახლა მშიერი მგლის ყმუილიც ქარაშოტის ხმა ჯერ არ წყდება, მეტიც, ერთვის. ჰოდა, გამოჩნდება კიდეც მგელი.

    მგელი – უუუ, მშიაუუუ! ძალიან, ძალიან მშიაააუ! კომბლემ საპატრულოდან დამითხოვა და მას მერე სულ მშია და მწიააუუ! (მიმოიხედავს) უუუ! მცივააუუ! ძალიან, ძალიან მცივააუუ! ქარი ძლიერ უბერავს და მე კი მცივააუუ! (მიმოიხედავს) თითქოს ჩადგა ეს ქარი, მაგრამ რად გინდა… არც საკბილო, არც შემოსავალი, არც მელია კუდი გრძელიას ალერსი? საერთოდ, ღირს კი ასეთი სიცოცხლე ამ დაბურულ, უსიერ ტყეში, სადაც ერთ პატიოსან მგელის სარჩო ვერ უშოვნია? ეჰ, ბეჩაო ჩემო თავო, რა დრო გაქვს ნატარები და რას მოესწარ! ჰა? ეს რა ხმაა?! ვინ დაშლიგინებს, საინტერესოა – მოძრაობის წესებს არღვევენ?! მე თქვენ განახებთ.

    (შემორბის ნაცარქექია)

    ნაცარქექია – ვაიმე, დედიკო, მგელი!
    მგელი – სდექ! (დაჭერას ლამობს) სდექ-მეთქი! (ვერ დაიჭერს) აუუ… (შემორბის დევი)
    მგელი (ამას კი ჩაავლებს ხელს) – სდექ, მოძრაობის წესის დამრღვევო, სდექ!
    დევი – გამიშვი, მივსდევ!
    მგელი – მისდევ რა, შენი ნებაა?! მისდევს თურმე – ასე რომ ვსდიოთ ერთმანეთს, ნარგავებს არ მოვსპობთ? ეკოსისტემას არ გავაჩანაგებთ მე შენ გელაპარაკები?
    დევი – და ვინ ხარ? რას მემართლები?!
    მგელი – მე ვინ ვარ?! აი, ვინც ვარ? (საბუთს აჩვენებს) ვინ ვარ და პატრული! გაები მახეში შე ვაიმძღოლო, შენ!
    დევი – ოოო, თუ პატრული ხარ, მაშინ…
    მგელი – უუუ, ოო კი არა, ასეა შენი საქმე!.. ტყის კანონის 118 პრიმა მუხლის მეოთხე ქვეთავის შესაბამისად, ჯარიმა გაქვს გადასახდელი 220 ლარის ოდენობით… აქვე და სასწრაფოდ… ეს პირველი შემთხვევაა?
    დევი – კი, გენერალთ-გენერალი დევიკაურის სულს გეფიცები…
    მგელი – გენდობი მე შენ, სიტყვაზე გენდობი, აბა, აქვე… სასწრაფოდ… გავსწორდეთ აქვე…
    დევი – ცოტა ისე არ გამოვა? ძმურში?! ახალი წელი მოდის, რაც არ უნდა იყოს…
    მგელი – აუუ! ქრთამს მთავაზობს ეს უნამუსო… მე და ქრთამი? მეე! ტყის ბიუჯეტი მაქვს შესავსები, შე…
    დევი – კაი, კაი, რაკი ბიუჯეტია შესავსები…
    მგელი – კი, ძალიან შესავსებია… (ლამის ჯიბეში ჩაუძვრეს)

    (გამოჩნდება ნაცარქექია)

    ნაცარქექია – რას შვრები, ამას აძლევ ფულს?!
    დევი – ჯარიმააო და…
    ნაცარქექია – რაის ჯარიმა, ბუჯო? (მგელს) მანახე საბუთი!
    მგელი – აი, საბუთი! ტყის საპატრულოს სპეცდანიშნულების რაზმის მეთაურის მთავარი მოადგილე… აი!
    ნაცარქექია – ვადაგასულია, ვერ შეხედე! გატყუებდა, ბუჯო!
    დევი (მგელს გამოხედავს) – ეს მატყუებდა?! აი, თუ მატყუებდა?!
    მგელი (დევის მუშტი მოხვდა;) – აუუუ! (სცენაზე დაეცა).
    ნაცარქექია (დევს) – აბა, მეგობარი შენ არ იცი და მოკეთე! რის გამო დამდევ, გეკითხები! კარგი რო მინდა შენთვის, იმიტომ?!
    დევი – მაპატიე, თუ ძმა ხარ!
    ნაცარქექია – მე კი ვარ ძმა, მაგრამ შენ თუ ხარ ძმა… ამომიჯდა გული ამდენი სირბილით…
    დევი – თუ მაპატიებ, ზურგზე შეგისვამ…
    ნაცარქექია – ჯანდაბას შენი თავი! მოდი! ასე! (ზურგზე შეახტება)
    დევი – ოღონდ კეფაზე არაფერი დამაჭირო!
    ნაცარქექია – მიდი ახლა, მიდი, აცე!
    დევი – აცეს ნუ მეუბნები, ვირი არ ვარ, დევი ვარ!
    ნაცარქექია – აცეთქვა!
    დევი – ეჰ, რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი, პაპაჩემი რას იტყოდა, რას იტყოდა ბოლოს და ბოლოს პაპაჩემის მამა, გენერალთ-გენერალი დევიკაური…
    ნაცარქექია – ბევრს ნუ ლაპარაკობ, თუ ძმა ხარ, იმათაც ჰყავდათ თავისი ნაცარქექია…
    დევი – მართლა ჰყავდათ? შენ რა იცი?
    ნაცარქექია – ვიცი, ვიცი, აცე!
    (სცენიდან გავლენ თუ არა, მგელი აყმუვლდება)

    მგელი – აუუ! როდემდე ავიტანო ეს დამცირება, უუუ! (წამოდგება, თოკს გამონასკვავს ტოტზე) სიკვდილი არ არ სჯობს ასეთ მათხოვრულ ყოფააუუს! (ყულფში გაჰყოფს თავს) მომიგონებდეთ ტყეში უსახელოდ დაკარგულ მგელსაუუ!
    (და ჰოი, განგებაო შეუცნობელო, სწორედ ახლა გამოჩნდა კომბლეს გზააბნეული ცხვარი, რომელიც მოდიოდა, მოპეტელობდა და შიშით შეპყრობილი საკუთარ მატყლს იძრობდა ღერა-ღერა… მგელი ყულფიდან თავს გამოყოფს, თვალებს დაიკვესებს
    ცხვარი – მეე კომბლესთან მინდა! მეე სრულებით უცხო ვარ ამ დაბურული ტყისთვის! მეე ცხვარი ვარ და ცხვაარს უნდა ვგაავდე! მეე კომბლესთან მიინდა!
    მგელი – ეს ვინ გვესტუმრაუუუ! ვინ მოპეტელობს ეგზომ საამურ ხმითა, ჰა?!
    ცხვარი – მეე კომბლეს ცხვაარი ვარ, მეე არაფერი არ უნდა დამიიშაოთ, თორემ მეე მეეტკინება…
    მგელი – უიმე, უიმე, შენ შემოგევლე! თავფეხიანად შენს მხარესა ვარ, კომბლესაც დიდ პატივსა ვცემ, მაგრამ ტყის კანონს როგორ გადავუხვიო? გახსოვს, წყალი რომ ამიმღვრიე?
    ცხვარი – მეე წყალს როგორ აგიმღვრევდით, როცა თქვენ მააღლა იიყავით, მეე – დააბლა…
    მგელი – აჰ, ნუთუ შევცდი! უკაცრავად, დიდი ბოდიში, მაგრამ ერთი საკითხიცაა გასარკვევი… მატყლს რატომ იპუტავ, გენაცვალე, ჰაა?!
    ცხვარი – მეე როცა მეშინია, მაშინ ვიპუტავ მაატყლს…
    მგელი – ამაშია საქმე! და იცი კი, რომ შენი შიშის გამო, მატყლის ჩაბარების პროგრამა ჩაგვიფლავდა ტყეში ! ამიტომაც, ტყის კანონის 125 პრიმა მუხლის პირველი ქვეთავის საფუძველზე, შენ მოგესაჯა გადაყლაპვა!
    -მეე, – ერთხელაც დაიპეტელა იმ უბედურმა და მგლის მუცელში აღმოჩნდა.
    მგელი (ხანმოკლე, ნებიერი პაუზის შემდეგ) – ახლა კი, ძვირფასო მეგობრებო, მელია კუდი გრძელიასთან სიამტკბილობაღა მაკლია სრული ბედნიერებისთვის – სიცოცხლეს გაუმარჯოს, სიცოცხლე კარგიაუუუ!!!
    (კმაყოფილი მგელი სცენას დატოვებს).

    სურათი მეათე: აქა ამბავი, როგორ შეიტყუა მელია კუდიგრძელიამ ინდაური თავის სოროში და საბოლოოდ როგორ აღმოჩნდა ჩვენი ინდიკო მგლის მუცელში…
    გამოჩნდება ინდიკო, რომელიც მობილურზე ლაპარაკობს.

    ინდიკო – ალო, თეოფილე, ალო, ალო, თეოფილე, რა ცუდად ისმის! დავიკარგე, კაცხო! აბა! რატომ დავიკარგე და, მომისროლდა შუაგულ ტყეში ამ მუტრკუმა დევმა და მიტო დავიკარგე! ალო, ხმა გამეცი! ჰო, საჭმელი მაქვს, კი, მთელი ხურჯინი ფოჩიანი კამფეტები, მაგრამ ტყიდან ვერ გამოვსულვარ! ალო, ალო, შენც დაიკარგე?! (მობილურს დახედავს, შემდეგ შეინახავს) ესე იგი, სად ვარ თუ ხვდებით?! არც მობილური იჭერს, არც ფეშენფართები და ფეშენშოუები, შენ ხარ ჩემი ბატონი, არც კომპიუტერი და ინტერნეტი, არც არანაირი არასამთავრობო ორგანიზაციები… ტყეა რა, ნამდვილი ტყე, ცივილიზაციის არავითარი ნიშან-წყალი, ვის ავუხსნა აქ, თუ რას ნიშნავს ცხოვრების ახალი სტილი!

    გამოჩნდება მელია კუდიგრძელია

    მელია – მე, მე, მე უნდა ამიხსნათ თუ რას ნიშნავს ცხოვრების ახალი სტილი…
    ინდიკო – ჰა, ეს ვინ სულიერია? მელას გავს?!
    მელა – მე – მელას?! რას ბრძანებთ, იმიჯი შევიქმენი ასეთი, თორემ სინამდვილეში დედალი ინდაური ვარ…
    ინდიკო – დედალი ინდაურიო… დახე, დახე!.. ძალიან კარგად უმუშავია თქვენს სტილისტს…
    მელა – კი, მაგრამ რად გინდა, შეჭამეს, ბატონო! ტყის ამბავი არ მოგეხსენებათ?
    ინდიკო – რა სიმხეცეა…
    მელა – აბა, აბა! და საერთოდ, უნდა გამცნოთ, რომ მე ამ ტყის მკაცრი კანონებით სული მეხუთება, მე მინდა, სადმე იქით, თავისუფალ სივრცეში მოხვედრა, მე, პრაქტიკულად, მსხვერპლი ვარ, შეიძლება ითქვას…
    ინდიკო – და სად არიან არასამთავრობოები! რას მიკეთებენ?!,
    მელა – რომელი არასამთავრობოები, ტყეში ვართ-მეთქი, ტყეში, სრულიად მარტონი… (კაბას წამოიწევს).
    ინდიკო – ახ, შარმან…
    მელა (თვალს მოიცრემლავს) – მე თქვე ისე გელოდით, ისე ძალიან გელოდით… და აი, გამოჩნდით კიდეც, ამ საახალწლოდ…
    ინდიკო – და რატომ მელოდით, საინტერესოა?
    მელა – იცით, მონსენიორ… თქვენი სახელი?
    ინდიკო – ინდიკოო…
    მელა – მონსენიორ ინდიკოო, ამ ბნელ, უსიერ ტყაში ისეთი დაბურული აზროვნებაა, ისეთი დაბურული, ისეთი, ისეთი, რომ ენა ვერ იტყვის…
    ინდიკო – მერე მე რისთვის ვარ! თუ დაბურული აზროვნებაა, ავხსნათ აზროვნების კარიბჭე!…
    მელა (კაბას წამოიწევს) – ავხსნათ?!
    ინდიკო (მიაცქერდება, გააჟრიალებს) – ბარლბარლ… კი, კი, ავხსნათ… აააუცილებლად ავხსნათ…
    მელა (კიდე წამოიწევს კაბას) – როგორ, კიდე ავხსნათ?
    ინჟიკო – თუთუთუთუ შეშეშეიძლება, კი, კი, კი, კოკოკო!
    მელა – დანარჩენი ჩემთან ავხსნათ, მონსენიორ, აქვე, დიდ მუხასთან, ჩემს სოროში…
    ინდიკო – სოსოსოსროროსისი….
    მელა – სოროსი – არა, სოროში, სოროში…
    ინდიკო – სისისი, სოსოროოსისი…
    მელა – ნუ, იყოს სოროსი, როგორც გესიამოვნებათ, მონსენიორ ინდიკოო, ისე იყოს, თქვენ ხომ ჩემისთანა მსხვერპლისთვის ციდან მოვლენილი საჩუქარი ხართ…
    ინდიკო – დახე, დახე, სწორედაც! მაგრამ რატომ ჩამოუშვით აზროვნების კარიბჭე… ავავხსნათ, ისევ ავხსნათ…
    მელა (ჩამოშვებულ კაბას ისევ წამოიწევს) – ასე?!
    ინდიკო – ჰოოოო… (მიუახლოვდება, წელზე შემოხვევს ხელს) დასდასდას ის ფანტასტიშ, ერთი სიტყვით…
    მელა – დას ის ფანტასტიშ ჩემთან იქნება, გპირდები!

    გამოჩნდება მგელი.

    მგელი – სასიამტკბილოდ მიეშურებით, ქალბატონო მელია კუდიგრძელიათ?
    ინდიკო (ძალიან შეშინებული) – აკიაკიაკი ინდაურიო, დედალიო… ქმარია? (მელა ტუჩებს იკვნეტს) ამაამაამას რა უნდა, ჰა?!
    მელა – სიკვდილი და არგადარჩენა უნდა ამას… (მგელს მიუტრიალდება) რა გინდა შენ, რა! მე და ჩემი კოლეგა ახალ არასამთავრობო ორგანიზაციას ვაყალიბებთ, “ტყის მცველთა კავშირი” ჰქვია, საქმიანი საუბრის უფლებაც არ მაქვს?!
    მგელი – აჰა?! აკი დას ის ფანტასტიშო… შემომესმა?!
    მელა – და რა არის მერე ვითომ ეს დას ის ფანტასტიშ, რა. მარტო ის არი ს, მე და შენ რომ ვიცით, გარყვნილო შენ, ლუდის რეკლამა გადის აგერ ტელევიზიით, მშვენიერი, კულტურული კაცი აქებს ლუდს – დას ის ფანტასტიშო! რა, არა?!
    ინდიკო (ამასობაში გონს მოვიდა) – ერთი წუთით, თუ შეიძლება!
    მგელი – ვა? ხმა ამოიდგა, აი…
    მელა – გაჩერდი, ბიჭო, შენ…
    ინდიკო – არავითარ შემთხვევაში! უნდა გამოვტყდე, თავიდან შემეშინდა, ვინაიდან ვიფიქრე ქმარია-მეთქი, მაგრამ როგორც საქმის ვითარებიდან ირკვევა, ეს ქალბატონი თავისუფალია, ასე ვთქვათ: და მე უნდა მოგახსენოთ, რომ თქვენ, ვაჟბატონო ინდაურო, რომელსაც ერთობ გაწაფულმა სტილისტმა მგლის იერი მოგანიჭათ, ძალიან არღვევთ პიროვნების უფლებებსა და ფუნდამენტალურ თავისუფლებებს, ასე ვთქვათ, და მე ასევე…
    მელა – მართლა მგელია, შე ინდაურო, მგელი…
    ინდიკო – რის მგელი, რა მგელი, ახლა მე ამას ბიბილოზე ჩამოვქაჩავ და თავად დარწმუნდები… (მიუახლოვდება).
    მგელი – აუუუუ!!!
    ინდიკო – დედიკო, დედა! (გარბის, იატაკზე გაფორთხდება, კ??? უთრთის).
    მგელი – აუუუუ!!!
    მელა – დამშვიდდი, მე აგიხსნი.
    მგელი (ხელს გაკრავს მელას) – გამეცა იქით! (ინდიკოს მიუახლოვდება) ტყის კანონის პირველი პრიმა მუხლის უპირველესი ქვეთავის საფუძველზე, მგლის შეურაცხყოფისთვის ამ ინდაურს მიესაჯა საჯარო გადაყლაპვა!
    მგელი პირს დააღებს და, რა თქმა უნდა, ინდაურსაც მუცელში გადაუძახებს, შემდეგ მუცელზე ხელს დაიბარტყუნებს და ინდაურივით ამოიძახებს – ბარლბრლ…

    მელა – ეს რა ქენი, შე უსინდისო, მთლიანად გადაყლაპე?! შენ გაგიხმა ეგ ამოუყორავი მუცელი, რაც მე ამაზე დრო გავაცდინე, მოხვედი და პირდაპირ, ასე, დაურიდებლად, უკითხავად…
    მგელი (გამოხედავს) – ბეეე!
    მელა – როგორ, კომბლეს ცხვარიც?! უი, შე მოსასპობო, შე ადრე და მალე დასამიწებელო, არ გაძღა ამის მუცელი, არა და არ გაძღა, მიწა ჭამე შენ, მიწა და ქვაღორღი…
    მგელი – მიწის რა მოგახსეო, მაგრამ ტყის კანონის მეორე პრიმა მუხლის მეორე ქვეთავის საფუძველზე, შენ, მელია კუდიგრძელიავ, მგლის ღალატისთვის მოგესაჯა…
    მელა – არ თქვა! არ თქვა! მიშველეეთ, მყლაპავენ! მიშველეეთ! (მგელი მელია კუდიგრძელიასკენ გადადგამს ნაბიჯს.)

    სურათი მეთერთმეტე: აქა ამბავი იმისა, თუ როგორ შეიყარნენ დიდ მუხასთან ზღაპრის პერსონაჟები და რა რთული ყოფილა თურმე გადაყლაპულის გადმოყლაპვა…

    გამოჩნდება კომბლე.

    კომბლე – რა ვაი-უშველებელი და წიოკია!!!
    მგელი – “ატას”, კომბლე!!! (გაქცევას ლამობს).

    სცენის მეორე კუთხიდან თოვლის პაპა და ბაბალე გამოვლენ.

    მგელი (სასოწარკვეთილი) – “ობლავა, ბრატცი”!!!
    თოვლის პაპა (ფეხზე ძლივს დგას) – ჩქარა მითხარით ვინმემ, არ გინახავთ ჩემი ხურჯინი?!
    მგელი – რისი ხურჯინიუუ! რომელი ხურჯინიუუ!!!
    თოვლის პაპა – დავიღუპეთ, ბაბალე, გვიანდება!

    გამოჩნდებიან დევი და მის ზურგზე მომჯდარი ნაცარქექია.

    ნაცარქექია – აცე, დევო!
    დევი – რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი (მიმოიხედავს) რა თავყრილობაა?
    ნაცარქექია (ჩამოხტება) – ეუჰ, რავარი საზოგადოება შეყრილა, ბუჯო, ღვინო ჩემი, პურ-მარილი თქვენი, მოსულა?!
    თოვლის პაპა – რა მეპურმარილება, ბავშვები საჩუქრების გარეშე დამირჩნენ…
    ბაბალე – ჯერ კიდევ არ ჩამოუკრავს თორმეტ საათს, იქნებ…
    თოვლის პაპა – ეეჰ…
    კომბლე (კომბლის ტარს დაჰკრავს სცენაზე) – ახლა მე მომისმინეთ!!!
    მგელი – აუუ, დაიწყოუუუ!!!
    კომბლე – ხმა! კრინტი!!!
    მელა – დედა, დედა, რა ვაჟკაცია, ქართველი ზორო პირდაპირ… (კომბლეს მკაცრ მზერას დაიჭერს) უკაცრავად, ჩუმად ვარ…
    კომბლე – ვატარებ საგამოძიებო-სამედიცინო ექსპერტიზას! დევო, დააღე პირი!
    დევი – რატომ?
    კომბლე – ჩქარა, თორემ მოვიდა კომბალი ფერდებში!
    დევი – აჰა! (პირს დააღებს).
    კომბლე – არა, ამის კბილებში ჩიჩია არ შეინიშნება… ნაცარქექია, კაი მაგარი აფერისტი ხარ შენ, პირი დააღე!
    ნაცარქექია – აა, ბუჯო, ჩემი დედას გეფიცები… (პირს დააღებს)
    კომბლე – არც ამას აქვს ჩიჩია… მელია კუდიგრძელია, ახლა შენ!
    მელა (მგელზე ანიშნებს თვალით) – კი, ბატონო, მაგრამ იქ არ ეძებთ, სადაც საჭიროა…
    კომბლე – დროზე!
    მელა – ქვედა ოცდამესამე კბილი დასაპლომბი მაქვს და ამისთვის არ შემიზიზღოთ, კომბლე, რაა?! (პირს დააღებს).
    კომბლე – არც ამას აქვს ჩიჩია… – მგელო, შენი ჯერია!
    მგელი (იარაღს გააძრობს) – არ მომეკაროთ არავინ, დაგხოცავთ ყველას!
    კომბლე (კომბალს მოსცხებს, იარაღსაც გააგდებინებს და სცენაზეც გაშოტავს) – მგონი, მივაგენით დამნაშავეს!
    მელა – ნუ, რა ვთქვა, როგორ შევაქო ეს კომბლე! სიკეთისთვის მებრძოლი შვარცნეგერია ნამდვილად! კი, კი, ამან გადაყლაპა ცხვარიც და ინდაურიც თავის ხურჯინიანად, გასკდა ამის მუცელი, სად ჩასდის ამდენი!!!
    თოვლის პაპა – ხურჯინიანადო, ხომ გაიგეთ! კომბლე, მირჩიე, რა ვქნათ!
    კომბლე – რა და… მუცელი უნდა გავუჭრათ, სხვა გზას ვერ ვხედავ!
    მგელი – ოპერაციაღა მაკლდა ამ საახალწლოდ! მაცალეთ, როგორც გადავყლაპე, ისე გადმოვყლაპავ!
    კომბლე – მიდი, გადმოყლაპე!
    მგელი (წამოდგება) – ოუჰ, როგორ უმოწყალოდ ჩაგრავს საბრალო მტაცებლებს ეს კომბლეეუუ!
    კომბლე – ბავშვები საჩუქრებს ელიან, დროზე, თორე მოვიდა კომბალი!!!

    მგელი ამოიხვნეშებს. ყველა მის ირგვლივ მოგროვდება და იწყება გადაყლაპულის გადმოყლაპვის რთული პროცედურა…

    სურათი მეთორმეტე: აქ კიდევ ერთხელ ვრწმუნდებით, რომ ყველა ნამდვილი ზღაპრის ბოლო კეთილია, ჩემო გვრიტებო…

    მგელი თვალებს დაქაჩავს, პირს დააღებს, მუცელზე თათებს შემოიჭერს, ამოიზმუვლებს და კომბლეს ცხვარს გადმოყლაპავს…

    ცხვარი – მეე აასეე ააღარასოდეს მოოვიქცეევი…. მეეე მუუდამ კოომბლეს დაავუჯერებ… მეე…
    მელა – ოჰ, პირდაპირ… ცხვარს რა დააჭკვიანებს…
    კომბლე (ცხვარს) – შენ შინ მოგელაპარაკები… (მგელს) ახლა ინდაური, ხურჯინიანად!
    მგელი – მაცალე, დალოცვილო, იოლი ხომ არ გგონია, კუჭის წვენი აღარ შემრჩა…
    (კომბლე კომბლის ტარს დასცხებს სცენას)
    მგელი – ეს რო მგელს გადაეყრება… ოხ, ჩემი გაჩენის დღე რა ვთქვი…
    მგელი ერთხელაც დაქაჩავს თვალებს, პირს დააღებს და ახლა ინდიკოს გადმოყლაპავს ხურჯინიანად…

    ინდიკო – მზეო, ამოდი, ამოდი!… ოო, როგორ ბნელოდა, როგორ ძალიან ბნელოდა… პირდაპირ ფანტასტიშო დასიბ და უკუნი, უკუნი, უკუნიდან ამოვანათე, მე ამოვანათე და მზეო, მზეო, ცხრათვალაა…
    თოვლის პაპა (გახარებულდი) – ხურჯინი! ჩვენი ხურჯინი!!!
    ინდიკო – წაიღე, მომაშორე!!! წავედი მე მელანოსთან, წავედი! ქვრივი მელანო ისე მზრდიდა, ცივ ნიავს არ მაკამაკამაკარებდა, აქ ამ ამ ამ უკუ-უკუ უკუნში რა მინდოდა, მე, მე…
    ბაბალე – გადავრჩით, გადავრჩით, ბავშვებს სიხარულს არ მოვაკლებთ, ზღაპრის ბოლო ხომ კეთილია…
    თოვლის პაპა – ჰო, ბაბალე, ამ ამბით ერთხელაც დავრწმუნდით, რომ ყველა ნამდვილი ზღაპრის ბოლო კეთილია…
    ინდიკო – მობილურზე ცდილობს დარეკვას, მაგრამ ხელი უკანკალებს – უნდა დავრეკო კოკო, ის როა, თეოფილე, ბატი როა, ჩემი მეგობარი ბატო თეოფილე როა, იიიი… ვკანკანკან… ვკანკალობ და ნონო ნომერი ამი ამიკრიფეთ და…
    თოვლის პაპა – კომბლე, ჩამოართვი მაგას მობილური და გამიჩუმე ცოტა ხნით, ახლა მე ვილაპარაკებ!
    კომბლე მობილურს ჩამოართმევს ინდიკოს.

    ინდიკო – ეეეს, პიპიპრადი საკუთრების ხელყოფაა და საე საერთოდ მელანოსია და…
    კომბლე მსუბუქად ჩაჰკრავს ინდიკოს თავში, ინდიკო ჩუმდება.
    თოვლის პაპა – ბავშვებო, ჩემო პაწიებო, გენაცვალოთ თქვენი პაპა… არავის არ უნდა ჩამორჩეთ, კომპიუტერიც კარგად უნდა იცოდეთ, კარგ პროფესიასაც უნდა დაეუფლოთ, ენებიც უნდა შეისწავლოთ და ბევრ ქვეყანაშიც იმოგზაუროთ, მაგრამ უმთავრესი არ დაივიწყოთ! თქვენი სადაურობა, თქვენი მეობა, თქვენი წესი და ადათი, თქვენი ტრადიცია არ დაკარგოთ, თორემ ისე დაიკარგებით, როგორც ეს ყოყოჩი, გაუცხოებული და გაფხორილი ინდაური გაქრა მგლის მუცელში! ახლა კი, თასი ნამდვილი კახურით შევავსოთ და ჩვენებურად, მადლიანად დავილოცოთ ახალი წელი! (ბაბალე თასს შეუვსებს) მრავალს დაესწარით, დაგელოცოთ ფუძე-ჭერი, სიტკბო, ხვავი და ბარაქა მოგცეთ გამჩენმა ღმერთმა; იმრავლეთ, როგორც ზღვაში თევზი და ცაში ვარსკვლავი, არავინ გაგაინდაუროთ, გახსოვდეთ, ვისი გორისანი ხართ, თქვენ გენაცვალეთ, ჩემო გვრიტებო!… (მიმოიხედავს) რაღაც მაკლია – ჰო, ახალ წელს თოვლი უხდება… იყოს თოვლი!
    წამოვა თოვლი. თოვლის პაპა თასს დაცლის.

    თოვლის პაპა – ასე მტერი დაგეცალოთ! აბა, სიმღერა!!!

    სიმღერაში საათის რეკვის ხმაც ისმის. თოვლის პაპა მუჭით იღებს ხურჯინიდან
    ტკბილეულს, ბავშვებს ურიგებს. თოვს და თოვს, ბარდნის და ბარდნის, მართლაც ლამაზად ბარდნის ამ ლურჯ, ზღაპრულ ღამეში…
    ფარდა

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

  • პოეზია

    დათო ბარბაქაძე – genius loci

    ჰანს მაგნუს ენცენსბერგერს

    ავსტრიის დედაქალაქ კოპენჰაგენის რომელიღაც უფერულ კაფეში
    საიდანაც ცუდად როდი ჩანს მდინარე სენის რამდენიმე ხიდი
    დაღლილი და დასიცხული ხალხით სავსე ინტერიერს ვათვალიერებ
    ოფიციანტს ჩქარი სვლით მოაქვს შეკვეთილი პიცა
    და მკაცრი ღიმილით მეუბნება:
    „გთხოვთ მიირთმევდეთ გემრიელად
    თითქმის ისეთია როგორსაც დედები ამზადებენ
    ჩემი მშობლიური იტალიის ქალაქებში:
    ვენაში თუ მადრიდში თუ ბერნში”
    პიცა მართლაც გემრიელია მთელი დღე არაფერი მიჭამია
    მხოლოდ ლეღვის ჩირი შორეული სუპერმარკეტიდან
    წმინდა მარკოზის მოედანზე
    ჩემს პირდაპირ ხანდაზმული მამაკაცი ზის მწვანე ცილინდრით
    და აღშფოთებული ჩასცქერის გაზეთს:
    “რატომ დაარბიეს ეს დემონსტრანტები ლონდონში
    განა რას ითხოვდნენ ისინი ასეთს მხოლოდ უვარგისი პროდუქტის აკრძალვას
    წარმოუდგენელია ასეთი თავხედობა ბელგიის პოლიციის მხრიდან
    თუმცა რა არის გასაკვირი პოლიცია ყოველთვის იმარჯვებს”
    თანხმობის ნიშნად თავს ვუქნევ
    და მზერა უნებლიეთ გადამაქვს
    მის გაცრეცილ თაგვისფერ პიჯაკზე
    “ათი წლის წინ შევიძინე ყაზახეთის დედაქალაქ ნიუ დელიში
    სხვა იქიდან არაფერი გამომყოლია თუ არ ჩავთვლი ტკბილ მოგონებებებს
    რომლებსაც ყოველთვის ერთად დავატარებთ მე და ეს პიჯაკი
    მაგრამ აქ სიერა ლეონეში უცნაური ხალხი ცხოვრობს
    ნუთუ ყველა უნგრელი ასეთია მათ შორის თქვენც”
    “მე აქაური არ გახლავართ
    მოგზაური ვარ ცხელი ქვეყნიდან
    ალბათ გსმენიათ საქართველო”
    “რა თქმა უნდა რა თქმა უნდა
    გახლდით კიდეც ერთხელ ტურისტად
    თქვენს მშვენიერ დედაქალაქ სოფიაში
    თუმცა მას მერე საუკუნეა იქ არ ვყოფილვარ
    ალბათ ძალიან შეცვლილია”
    “აბა რა გითხრათ უცხო თვალი პეკინს ამსგავსებს”
    “როგორ შვედეთის დედაქალაქს?”
    კაცი დგება დაკეცილ გაზეთს მაგიდაზე ისე დებს როგორც თუჯის მძიმე ქვაბს
    დამშვიდობების ნიშნად თავს ხრის და კაფეს რწევა-რწევით ტოვებს
    თვალს ვაყოლებ მის მოშვებულ ზურგს
    და ვგრძნობ წამით როგორ იღიმის
    ამ დროს მეც ხომ იგივეს ვფიქრობ:
    რომ ვერც მე ვნახავ მას მეორედ ამ ქალაქში
    რომელიც ალბათ არც ისეთი ხალხმრავალია
    როგორც მაგალითად იაპონიის დედაქალაქი ანკარა
    ან თუნდაც ნიგერიის დედაქალაქი ტარტუ
    მერე ჩემს პიცას ვუბრუნდები და არ მტოვებს იმაზე ფიქრი
    თუ რა წონა ექნება ჩემი ხსოვნის ნიშნულებს ოცი წლის მერე
    და თუ გადაინაწილებს დაგროვილ სიმძიმეს ჩემი პიჯაკი ან მაისური
    ან რომელიმე მოქალაქე რომელიმე ქალაქის რომელიმე უფერულ კაფეში
    ან მე თუ შევძლებ ამ სიმძიმეს რამე მოვაკლო მაგალითად ყველა კერძი
    რომელიც მე გამისინჯავს პოლონეთის ქალაქ ზალცბურგში
    ან ესპანური ღვინის ხსოვნა ბულგარეთის დედაქალაქ ტირანადან
    ან სოფლის ტრანსპორტით უთავბოლო მიმოსვლები
    ჩეხეთის პროვინციულ ქალაქ მიუნხენში
    დაივიწყე – მეუბნება ჩემი ფიქრი – სიგიჟეა ეს ყველაფერი
    მისდიე ცხოვრებას რომელიც მართლა ისეთი ლამაზია
    როგორც მაგალითად მდინარე მოლდოვა
    რომელიც ისე შეუმჩნევლად მილივლივებს
    პორტუგალიის მარადიულ ქალაქ ციურიხში
    თითქოს მსტოვარია და ფეხაკრეფით ეპარება
    მისი მოქალაქეების ყოველდღიურ ნერვებს
    ან როგორც მაგალითად მდინარე დონაუ
    რომელიც ბრძენი გველივით იცავს პერუს დედაქალაქ სტოკჰოლმს
    სადაც გასული საუკუნის დამლევს წყვილები ქუჩებში
    ხშირად ჩაივლიდნენ ხოლმე ასეთი სიმღერით:
    “ეს ის მდინარეა რომელსაც ღრუბლები
    როგორც ქვეყანაზე ბევრ ასეთ მდინარეს
    არც თუ იშვიათად მზეს კი უმალავენ
    მაგრამ ო არასდროს არასდროს ჩვენს თვალებს”
    მივსდიო ცხოვრებას რომელსაც არ ვიცნობ? ვის ვუთხრა:
    ნუ მჩუქნი ამდენ ხსოვნას გადანახულს ამდენ სიცოცხლეში
    ნუ მჩუქნი ამდენ სიმარტოვეს მე მათ ვერასდროს დაგიბრუნებ
    ნუ მჩუქნი დავიწყებულ დერვიშებს და დავიწყებულ შეშლილებს
    სიყვარულის დავიწყებულ ისტორიებს დავიწყებულ წიგნებს
    ნუ მჩუქნი ცნობარებში და ენციკლოპედიებში ასეთ ამოკითხვებს:
    “განეკუთვნება უკვე დავიწყებული ავტორების რიცხვს”
    ნუ წამაკითხებ იმას რაც არ დაუწერიათ პოეტებს
    რა თქმა უნდა მეც კარგად ვიცი რომ ჩემი მფარველი სულები
    აქაც კი ფინეთის დედაქალაქ ბელგრადის ამ უფერულ კაფეში
    სამკვდრო-სასიცოცხლოდ ებრძვიან ერთმანეთს
    რათა არ სძლიონ ერთმანეთს და არ ჩაქრეს ჩემი სიყვარული
    მაგრამ მაინც ნუ წამაკითხებ იმას რაც არ დაუწერიათ პოეტებს
    ჩემი თურქული პიციდან თეფშზე უკვე არაფერი დარჩა
    მაგრამ ჩემს ხსოვნაში ის ისეთივე უმანკოა
    როგორსაც პირველად მოვკარი თვალი
    როცა ჩემსკენ მისი გული ისე მოჰქონდათ
    როგორც ჩირაღდანი ყველა ხვალინდელი დღისთვის

    ვენა, 9-11.10.2008

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

  • დრამატურგია

    შალვა რამიშვილი – უსათაურო


    დეკორაციები ანუ მოქმედების ადგილი:
    რომელიმე უკაცრიელი ადგილი, რათა მისტერიას შემთხვევითმა გამვლელმა არ შეუშალოს ხელი. ვისურვებდი რომ მოხდეს უკაცრიელ, უდაბნო ადგილას, სადაც ორგანული სიცოცხლე არაა წარმოდგენილი და ფლორას და ფაუნასაც მე განვანსახიერებ მხოლოდ. მაგალითად მარადი თოვლით დაფარული მთის მწვერვალი ურიგო არ იქნებოდა.
    მოქმედების დრო:
    შევარჩიოთ დღის ბოლო. ბინდ-ბუნდი. ეს ის დროა, როდესაც სამყაროებს შორის ნაპრალი ჩნდება. მზეც უნდა სტყორცნიდეს პეიზაჟს მქრქალ სხივებს და მის საპირისპირო მხარეს მთვარეც უნდა ანათებდეს.
    მოქმედი გმირები:
    მე და ის. მხოლოდ მე და ის.
    კოსტიუმები:
    რთული საკითხია. მაინც როგორ გამოიყურება враг рода людского. ამ საკითხზე ბევრი მითი არსებობს. ზოგს ის თხისფეხება პანად წარმოუდგება, ზოგს მომხიბლავი და დემონურად მომნუსხველი გარეგნობის ჭაბუკად. მაგრამ ეს მეტად დრამატიზებული ხატებებია. მე მას ჩემს ორეულად ვსახავ. ერთი შეხედვით ზუსტად ჩემგვარი გარეგნობის მქონე არსებად. თუმცა უფრო გულმოდგინე დაკვირვებისას იმის გარჩევაც უნდა შემეძლოს, რომ ის მე არ მგავს და მე მას არ ვგავარ. ის ხომ კონცენტრირებული ბოროტებაა, რომელიც ნამდვილ “მე” –ში ანუ ჩემში მცირედ სიკეთესთან განზავებულია. მზერა ეშმაკური, მაგრამ არქტიკულად ცივი უნდა ჰქონდეს. მოძრაობები – პლასტიკური და მოზომილი. ხმის ტემბრი და სიტყვების პრონონსი ჩემი, მაგრამ გაცილებით უფრო მელოდიური და ჰიპნოტური ძალის მქონე. თავის ჭერის მანერა ამაყი და შინაგანი ძალის მასხივოსნებელი. ერთი სიტყვით, ის არის “მე”, ოღონდ ამა სოფელთან ათასჯერ უფრო მორგებული. უფრო სწორად კი ის სამყაროში (იგივე ესე სოფელში – მიყვარს ეს სიტყვა) ისე შინაურულად უნდა გრძნობდეს თავს, როგორც საკუთარ ტილოში მხატვარი, საკუთარ ფილმში – რეჟისორი, მწერალი – თავის ფანტაზიის ძალით შექმნილ რომანში. იგი უნდა ჰგავდეს კომპიუტერთან მჯდომ ადამიანს, რომელიც სტრატეგიულ თამაშს თამაშობს თავისსავე აგებულ ვირტუალურ სამყაროში. აი ზუსტი მიგნება! ეს არის “მე” რომელიც “სტრატეგიას” მსოფლიო კომპიუტერში თამაშობს. კოსტიუმები ერთნაირი გვაცვია, ამასთან ისინი თბილი უნდა იყოს, მთებში ხომ ცივა.
    ის: – მოგესალმები და ბოდიში, რომ შეხვედრა ოდნავ დაგვირგვიანდა, მაგრამ როგორც ბრძენი ხალხი იტყოდა:”სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროს”.
    შემდეგ ის პოზას იცვლის, მხიარულად მიღიმის და უკვე მიმნდობი ტონით აგრძელებს:
    – ყველაზე რთული ნაწილი უკვე გადავლახეთ, მეგობარო. რომ იცოდე, როგორ არ მიყვარს მნიშვნელოვანი საუბრების პროლოგი. ყოველთვის არის რისკი, რომ ან ბანალურობაში გადავვარდე ან ზედმეტად სიტყვაუხვი გავხდე. მაგრამ ახლა ეს ყოველივე უკან დაგვრჩა და შენს განკარგულებაში ვარ. სანამ ვაჭრობას შევუდგებით, მინდა ახლავე გაუწყო, რომ ფინალისაკენ რაიმე გაუგებრობანი არ წარმოიშვას. თუ ჩვენი მოლაპარაკება არ შედგება (არა მგონია ეს ასე მოხდეს, მაგრამ მაინც), დაბლა ბარში საკუთარი ფეხით მოგიწევს ჩასვლა. ჩვენი კორპორაცია ტრანსპორტით მხოლოდ ერთ გზობაზე უზრუნველყოფს. უკან, ადამიანთა სამოსახლოში ჩვენ ხარჯზე დაბრუნება კი ერთგვარი ბონუსია, რომელსაც წარმატებული გარიგების შემთხვევაში ვთავაზობთ კლიენტებს. აქვე დავამატებ, რომ უახლოეს დასახლებულ პუნქტამდე ამ წერტილიდან სამი დღის სავალია. ნუ გაბრაზდები… შენ თვითონ არ ისურვე ცოტა ხნის წინ, რომ შეხვედრის გამართვა უკაცრიელ მთის მწვერვალზე მსურსო?!
    მე: – ვინ ხარ?
    – ოჰო, გამოდის, რომ ჯერ ჩვენი დისპოზიცია არ გაგვირკვევია არა?! კი ბატონო, იყოს ნება შენი, წარმოგიდგები. ბევრი რომ არ გავაგრძელო, მე გახლავართ ჩვენი სამყაროს შემოქმედი.
    – ნუ ცრუობ, როგორ შეიძლება შენ, ბოროტება, იყო სამყაროს შემქმნელი?
    – ისტორიული სინამდვილე მცირედად დამახინჯდა სუბიექტური თუ ობიექტური მიზეზების გამო. სინამდვილეში იყო ასე: უზენაესმა სიკეთემ შვა ერთეული ღვთაებრივი გეგმა სამყაროსი. მან მოიაზრა დრო და სივრცე, რომელიც მანამდე არ არსებობდა. სივრცისა და დროის მანიპულაციებით განავითარა მათემატიკა, როგორც ფუძე ჯერ არ შექმნილი სამყაროსი. მოიფიქრა რიცხვის ცნება და დააწესა, რომ A=A ხოლოAA+B>A და A-B
    -მაგრამ სად არის ღმერთი? მე ვერ დავინახე აქ მისი ადგილი. შენი მოდელი სცოდავს იმით, რომ მთავარი არქიტექტორი არ ჩანს მასში.
    – ეს მოდელი არაა, ჩემო მეგობარო. მოდელი ანუ სამყაროს იდეა, ღმერთთან დარჩა. იგი იყო სიტყვა, როგორც ეს ბიბლიიდან გახსოვს. სიტყვას კი საქმედ ქცევა სჭირდება. მას შემდეგ რაც გალაქტიკები ერთმანეთისაგან გაიქცნენ, ღმერთმა დატოვა ეს სამყარო. ჭეშმარიტი მეტაფიზიკა დიდ აფეთქებამდე არსებობდა. ამ სამყაროში კი ფიზიკის დროა. ღმერთი მაშინ გაქრა სცენიდან, როდესაც მათემატიკა ფიზიკად გადაიქცა.
    – მაგრამ სად არის ის კულისები, რომლებშიც ღმერთი გაუჩინარდა ან საერთოდ, რა არის ღმერთი?
    – გაგიკვირდება, მაგრამ მეც არა მაქვს პასუხი ამ შეკითხვაზე. აბა ერთი კარგად დამაკვირდი, განა მეც შენსავით ხორციელ არსებას არ ვგავარ?! მე თქვენი ვნებისაგან მომქსოვეს. თქვენი სურვილებისაგან შექმნეს ჩემი სხეული. თქვენი გონება ჩემი სისხლია, ხოლო თქვენი სული – საკვები. მე იმ ევოლუციის ნაყოფი ვარ, რომელიც თავად ვშვი. ჩემს ხელთაა შევცვალო მატერიის იგივე სივრცისა და დროის ნებისმიერი კინტინუუმი. მაგრამ ღმერთი მარადიული და ყველგან მყოფი არსია. მასთან სავალი გზა არც დროსა და არც სივრცეში არ გადის. ამიტომ მე არ ვიცი რა არის ღმერთი. მე უბრალოდ არ ვიცი ეს.
    – შენ ხომ არსებობდი სამყაროს შექმნამდე.
    – იქნებ არც ვარსებობდი. იქნებ სხვა ვინმე ვიყავი. უზენაესმა ჯერ გამოყო ჩემგან ყოველი კეთილი და ჩემი არსი ატომებს მისცა საჯიჯგნად. იქნებ სწორედ ამიტომ მიწოდებთ ზნედაცემულ ანგელოზს?!
    – გამოდის, რომ შენ მხოლოდ ფრიად განსწავლული და მოხერხებული ილუზიონისტი ხარ.
    – როგორც გინდა ისე იფიქრე, თუმცა ერთსაც გეტყვი: ჩემი ხელობა იმდენად დახვეწილია, რომ იგივე საქმე თავად ღმერთს რომ ეკეთებინა – ვერ გაარჩევდი ნახელავის მიხედვით. ასე რომ ხანდახან რაც პოეტებს და მხატვრებს ღმერთების საჩუქარი ჰგონიათ და მუზას უწოდებენ, ჩემი ოინებია მხოლოდ.
    – მალიარი ხარ, ბიჭო.
    -კარგი ფილმი გაიხსენე… ეს ადგილი კი განსაკუთრებით მომწონს. მაგრამ იყავ გულწრფელი. იმ მალიარს ჩემოდანი რომ არ გახსენებოდა, ეს ფრაზაც არ ითქმებოდა. მე რომ ხუთთავა დრაკონად გადავქცეულიყავი და ამ მთებით ჟონგლიორობა დამეწყო ხომ შეძრწუნდებოდი და მსგავსი ზუსტი, მაგრამ ირონიული სიტყვებით არ დამცინებდი. თუმცა მე ვარ ყველაფერში დამნაშავე… გაგიბი აქ ფილოსოფიური ბაასი. დიახ, მალიარი ვარ, მაგრამ ამით ჩემი უპირატესობა თითქმის ყველა შენს თანამოძმესთან შედარებით იოტისოდენად არ მცირდება.
    – თითქმის ყველა თანამოძმესთან შედარებით, ამბობ. მაგრამ მე ხომ მივხვდი, რომ სინამდვილეში მასხარა ხარ!
    – აი ასე, ჩემო კარგო, კეთილი იყოს შენი მობრძანება ამპარტავნების სასუფეველში. ეს ამპარტავნება ტალღებად ამოდის შენი სხეულიდან და ფრიად კარგ ხასიათზე მაყენებს. შენ გინდა ჩემგან მიიღო დასტური იმისა, რომ უნიკალური არსება ხარ?! დიდი სიხარულით ვაკეთებ ამას. რა თქმა უნდა შენ, ჩემო ძვირფასო მეგობარო, გაარღვიე ყოველდღიური ამაოების ილუზორული ბადე, რომელიც ჩემი მოქსოვილია და რეფლექსიის სარკეც დაამსხვრიე. დგახარ ზღვართან, რომლის მიღმა დრო და სივრცე ქრება, იშრიტება მატერიად და პრაიდეების შენნაირ კლიენტთან პირადად მივიდეთ და ჩვენი მომსახურების ექსკლუზიური პაკეტი შევთავაზოთ. კონკრეტულად შენს კუთვნილ ნივთს – შენს სულს, უდიდესი მიმზიდველობა გააჩნია ჩვენთვის. შეიძლება ითქვას, რომ ასე პერსონალურად მხოლოდ მსგავს უიშვიათეს შემთხვევებში ვატარებთ მოლაპარაკებებს. დანარჩენი ადამიანები აბიჯებენ რა რეფლექციის სამყაროში, ასე 14-15 წლიდან (ზოგი უფრო ადრეც), თავისდაუნებურად და დაუზარებლად აწერენ კონტრაქტზე ხელს, ისინი ჩვენი მრევლის წევრები არიან და თავიანთ არაფრისმთქმელ არსებას დედამიწის ზურგზე მუდმივ ცოდვაში ატარებენ. ამიტომ აღსასრულამდე მათი სული ენერგეტიკულად სულ უფრო და უფრო მწირი ხდება. ჩვენთვის მსგავსი სული ნაკლებად მიმზიდველია. რა თქმა უნდა, რელიგიური ყაიდის ისეთმა მისტერიამ, როგორიცაა გულწრფელი მონანიება, ნებისმიერი ჩვენი ქვეშევრდომი და ადეპტი – საშუალო სტატისტიკური სავლე – შეიძლება წმინდან პავლედ გადააქციოს. მაგრამ ეს უაღესად იშვიათად ხდება. ამრიგად, სულ სხვა საქმეა ამაოებით ცდუნება ისეთი ინდივიდისა, რომელიც მზადაა ამა სოფლიდან, იგივე ამაოებიდან გასაქცევად და რომლის სულიც ძალ-ღონით სავსე მსუყე ლუკმაა.
    – რა შეგიძლია შემომთავაზო?
    – აი ეს უკვე საქმიანი საუბარია. ჩვენი კორპორაციის მომსახურება ყოველთვის იყო ცნობილი თქვენთვის. ერთი წინადადებით ის შემდეგნაირად ჩამოყალიბდა. ჩვენ შეგვიძლია განვახორციელოთ ნებისმიერი შენი სურვილი.
    – ანუ აბსოლუტურად ყველა სურვილი, რომელსაც დაგისახელებ?
    – ნუ ონავრობ, ხომ ხვდები, რომ როცა ვამბობ ყველა მეთქი – ვგულისხმობ ამ სამყაროში განხორციელებად ყველა სურვილს. ტრანსცენდენტული რამე-რუმეები ჩემთვისაც ისევე აკრძალულია, როგორც ნებისმიერი ძეხორციელისათვის.
    – მაშ მხოლოდ ქონდრისკაცი-ობივატელის დაკმაყოფილება შეგიძლია.
    – უჰ, რა სასიამოვნოა, ოდნავ მადროვე შენი ამპარტავნების შხაპქვეშ დგომა… მოდი გაგიიოლებ ამოცანას. წარმოიდგინე, რომ მე ის კი არა ვარ, ვინც სამართლიანად ახლა გგონივარ, არამედ 50-ე საუკუნიდან შენს დროში მოხვედრილი მეცნიერი, რომელსაც ხელთ არნახულად წინ წასული ტექნოლოგია უპყრია. დაუშვი, რომ მე შენთვის იგივე როლს ვთამაშობ, რასაც შენ – ნეანდერტალელისათვის ითამაშებდი. ასე, მაგალითად, თუ მთხოვ მუდმივ სიცოცხლეს – მე ჩემი საუკუნის გენეტიკოსებს დავესესხები და ორგანიზმის ავტოგენეზიის, თვითგანახლების აბებს მოგცემ. თუ ყველა შენს მიერ ნათამაშებ აზარტულ თამაშში უეჭველი იღბალი მოგინდება, სხეულში მოგითავსებ ხელსაწყოს, რომელიც მოვლენათა წინასწარჭვრეტის უნარის გენერირებას მოახდენს. ქალთა სქესში წარმატებას თუ ინებებ სუპერმზერით დაგაჯილდოვებ, რომელიც სხვა არა არის თუ არა ფლუიდების გამომასხივებელი მანქანა.
    – ასე სატანური მაგია მეცნიერულ-ტექნიკურ პროგრესამდე დაიყვანება.
    – რა თქმა უნდა, ჰოდა შენც განმიხილე როგორც ყველაზე ხელმარჯვე ოსტატი და ნუ მომთხოვ იმას, რაც ლოგიკას სცილდება, თუნდაც შენი ეპოქისათვის სრულიად ფანტასტიკურ ლოგიკას. გაიგე, “მე”- იგივე “შენ” ვარ, ოღონდ უფრო მოდერნიზებული.
    – დაგაგვიანდა! მაშინ მთავაზობ საქონელს, როცა მას ჩემთვის ყავლი გაუვიდა.
    – სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროს. გარდა ამისა, მართალია რთველის დროს მოსავალი უფრო ძვირი ღირს, ვიდრე ვაზის ყვავილობისას, მაგრამ ვინ ყიდულობს ყურძენს მაისში… არავინ… ჰოდა დაფიქრდი და თქვი რა გინდა.
    – გარიგება არ არის პატიოსანი, სანამ არ მეტყვი, თუ რის ფასად მაძლევ შენს ჭიან საქონელს.
    – ჭიანიო? სინდისი იქონიეთ, ყმაწვილო! ამ, როგორც თქვენ უწოდებთ, ჭიანი საქონლისათვის მილიონები ხოცავდნენ ერთმანეთს, მაგრამ თუ მხატვრული ჰიპერბოლებისაგან განვზოგადდებით, შენი მოთხოვნა უსამართლო არ უნდა იყოს. რა გსურს რომ იცოდე?
    – რა მელის თუ დაგყაბულდი?
    – ვითომ არ იცი… თუმცა, არა. ვიღაც-ვიღაცეებმა დაგაბნიეს და მითქმითა და კბილთა ღრეჭით შეგაშინეს. ჯოჯოხეთი, ამ სიტყვის ტრადიციული მნიშვნელობით, მღვდლების მიერ საბრალო ცოდვილთა წინააღმდეგ მოფიქრებული გრანდიოზული PR ღონისძიებაა. სინამდვილეში, კუპრით სავსე ქვაბები და სამკაპა ეშმაკუნები ჩვენი კორპორაციისათვის სრულიად უსარგებლო რამაა. შენ გელის ის, რაც მილიარდობით სხვა ადამიანს. უბრალოდ ერთ დღეს მოკვდები და გაქრები. დასრულდები, აღარ იარსებებ. ის, რასაც ასე ძლიერ ეპოტინები, ანუ შენი ინტელექტი, დადნება როგორც შარშანდელი თოვლი.
    – თუ ეს ისედაც ელის ყველა ადამიანს, მაშინ რატომ არ უნდა ვიფიქრო, რომ შენს საქონელს ჩალის ფასად ვყიდულობ.
    – კვლავ თვალთმაქცობ, ჩემო მეგობარო. მე ზუსტად ვიცი ერთი რამ – შენ უკვე მიხვდი, რომ ჩემს ჩრდილს მიღმა არსებობს მარადი ნათელი. ვიცი ისიც, რომ ცდილობ საუკუნო სიცოცხლე დაიმსახურო, რომ გინდა ჩემი მარწუხები გაარღვიო და სამუდამოდ გამექცე. აი ამ დროს, ჩემთან გარიგებით, შენ თმობ შანსს, იქონიო შანსი. ეს ვაჭრობა მართლაც სიკვდილ-სიცოცხლის საკითხია შენთვის. რას იზამ?! დაუბრუნდები შენთვის ყავლგასულ ქვეყნიერებას და აიტან ყოფიერების აუტანელ სიმსუბუქეს, თუ ამ ყოფის მბრძანებელი გახდები?! ან იქნებ ჩემი საქონელი არ გხიბლავს. გინდა მთელს ჩემს უნარებს შენ გადმოგცემ…. დაიწყებ ქროლას პლანეტიდან პლანეტამდე. შენი თვალით იხილავ სამყაროს ათას საოცრებას. იგრძნობ ენით აუწერელ სიამოვნებებს… როგორც ხორციელ, ასევე ინტელექტუალურს
    – სად არის ბილიკი, რომელიც აქედან ჩამიყვანს?
    – გაფრთხილებ! ჩემს იქით ამ ქვეყანაზე არაფერი დარჩა შესაცნობი. მე ვარ ალფა და ომეგა სამყაროსი. მე ვარ ყოველი სურვილი და ვნება. რას ჩადიხარ?! სხეულს ჯოჯოჯხეთისთვის სწირავ მაშინ, როდესაც არც კი იცი, ჯილდო რა არის. იქნებ ღმერთი შენი ფანტაზიის ნაყოფია. დაფიქრდი, თვით სატანაც კი გულწრფელი გეუბნება, რომ არ იცნობს ღმერთს. იქნებ მთელი შენი მომავალი ტანჯვა და ბრძოლა ამაოებასთან – ქიმერების დევნაა და შენ მაინც მოკვდები. მოკვდები ისე, როგორც ჩემთან თანხმობის შემთხვევაში გაქრები, ოღონდ მილიონ სიამოვნება გამოვლილი. დათანხმდი ადამიანო. მე შენში ჩემს გერებს, გონებას და განსჯას ვუხმობ! იქნებ მე ვარ ღმერთი! მე ვარ თქვენი სამყაროს შემოქმედი და განმგები. მატერია არ არის ის, რასაც თქვენ აღიქვამთ და შემდეგ გონების მეშვეობით აყალიბებთ ცნებებად. რომც ისურვოთ, აპრიორული ემპირიკის სფეროდან ვერ გახვალთ. არც გახსოვს რას გიმტკიცებდა ბებერი კანტი. ჭეშმარიტება, სინამდვილით და სუბიექტივიზმით შეურყვნელი წმინდა იდეა, მატერიალურ საგნებს გააჩნიათ იმდენად, რამდენადაც თავად სუბიექტს შეაქვს ეს ინგრედიენტი მატერიალურ საგნებში. ესე იგი გამოდის, რომ ეს იდეები ადამიანთა ავადმყოფური წარმოსახვის ნაყოფია. ხომ შეიძლება, მთელი ფილოსოფიური აბდა-უბდა, რომლითაც შენ ხარ გატაცებული, შარლატანი იდეალისტების ბოდვაა და სხვა არაფერი. ნუ გაცვლი შენს ფერხთით განფენილ მსოფლიოს ლანდებთან თამაშში. შენ იმსახურებ იმას, რასაც მე მოგცემ. თუ მერკანტილური ჯილდონი არ გაკმაყოფილებს, მე მზად ვარ ქვეყნიერების ყველა საიდუმლო გაგანდო. განგაცდევინო მსოფლიო შედევრით ტკბობა, როგორც აწ უკვე აქამდე შექმნილით, ისე მომავალში რომ ხორცს შეასხამს ჯერ არდაბადებული გენიოსი. და რას იხდი ამ სიმდიდრეში?! უბრალო სიკვდილს, გაქრობას, გახსნას მატერიაში შენი სულისა. მაშ, დაფიქრდი და საბოლოო პასუხიც მითხარი.
    ამ დროს მე უხმოდ ვტრიალდები დ თვალებით ვეძებ მწვერვალიდან ბარისაკენ ჩამავალ ბილიკს. აი ისიც… ამ დროს უკნიდან შემზარავი ქუხილის ხმა მესმის. ვტრიალდები და ვხედავ, რომ ჩემი ალტერ ეგო გიგანტურ კუპრისფერ ჩრდილად ქცეულა. მისი კონტურები იცვლება, როგორც ვულკანის კრატერიდან ამომავალი ბოლის ქულები. უგულველყოფილი სატანა მგვრგვინავი ხმით მიხმობს.
    – ო უგუნურო, ამაყო და თავხედო მოდგმავ. რომ იცოდე როგორ მეზიზღები, რადგან ზეცას, ჩემს სამშობლოს მომაგონებ. მას შემდეგ, რაც ბერიკაცმა წამართვა სიკეთე და თავისი საცხოვრებლის მოდარაჯე ფინიად დამაყენა, მე შევიძულე ის და მისი ხატი – ადამიანი. მართალნო, განა რომელიმე თქვენთაგანი ფიქრობს იმაზე, რას გრძნობს მოდარაჯე ძაღლი. თქვენს კერპს, იესოს ადიდებთ და მას, როგორც უსაზღვრო და მარად სიკეთეს ელტვით. ხოლო იუდას, რომელმაც თავისი სიცოცხლის ფასად შექმნა ქრისტე, საუკუნოდ წყევლით. ნუთუ ვერ ხვდებით, რომ მხოლოდ ბოროტება იცავს თქვენი სასუფევლის კარებს უწმინდურებისაგან, რომ მე-სატანა-ჩემი ჩრდილით გამოვყოფ ნათელს ბნელისაგან. ო, როგორ მძულხართ თქვენც, ადამიანებო, ეს მთებიც, მზეც, ჰაერიც მძულს, თვითოეული ატომი და მოლეკულა ხრწნადი მატერიისა. ყოველი ნივთი წარმავალია და მისი კვდომა ჩემს ხელთაა, მე მემორჩილება. მე კი მძულს ეს მორჩილება და ეს საგნებიც. ოო, უმადურო კაცობრიობავ, წყეულიმც იყავ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე.
    აქ მეორე “მე” ეფექტურად იწვევს საშინელ ქარბუქს, ელვას და ქუხილს და ხელმოცარული ტოვებს მთის მწვერვალს. მე კი, ჩანჩალ-ჩანჩალით მოვუყვები საცალფეხო ბილიკს, რომელიც უკან ადამიანებთან მაბრუნებს.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

  • ახალი წიგნები

    ახალი წიგნები – 2009 – სექტემბერი

    ნიკოლოზ ჩხოტუა, “მარადიული”, ინგლისურიდან თარგმნეს: ირაკლი თოფურიამ და კახა ჯამბურიამ, რედაქტორი: თამაზ ჯოლოგუა. თბ. “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა”, 2009

    “ეს რომანი ლონდონის ქემდენ თაუნის ერთ-ერთი ბუკინისტური მაღაზიის თაროზე აღმოჩნდა. აღმოჩენას გამაოგნებელი ეფექტი ჰქონდა. დღესაც კი იშვიათად თუ მოიძიებთ ქართულ ლიტერატურულ ნაწარმოებს ინგლისურად, რომ აღარაფერი ვთქვათ მათ საერთაშორისო პოპულარობაზე. საბჭოთა პერიოდისდროინდელი რამდენიმე იშვიათი თარგმანისა და თითო-ოროლა თანამედროვე ნაწარმოების გარდა, გაგიჭირდებათ მოიძიოთ გამორჩეულად “ქართული” ხასიათის, მისი შინაგანი ემოციებისა და ნააზრევის ამსახველი სხვა ქართული ნაწარმოები” – წერს ამ წიგნის წინასიტყვაობაში პიტერ ნეისმიტი. ასეთი შეფასების მიუხედავად, ქართველ მკითხველს ნიკოლოზ ჩხოტუას სახელი ბევრს არაფერს ეუბნება. ვინ იყო იგი?
    ნიკოლოზ ჩხოტუა იმ თაობას ეკუთვნის, რომელთაც 1921 წელს, ბოლშევიკური არმიის შემოჭრის შემდეგ საქართველო დატოვეს. 16 წლის ბიჭმა ჯერ ევროპას მიაშურა, შემდეგ ამერიკას, საბოლოოდ კი შვეიცარიაში ჩავიდა და 1984 წელს იქვე გარდაიცვალა. საქართველოში დაბრუნებაზე უკანასკნელ წუთებამდე ოცნებობდა, თუმცა, ნატვრა მხოლოდ სიკვდილის შემდეგ აუხდა. 1988 წელს, მისი სურვილის თანახმად, ოჯახის წევრებმა მწერლის ფერფლადქცეული გული სამშობლოში ჩამოიტანეს და ვერის სასაფლაოზე დამარხეს.
    “მარადიული” ავტორის ერთადერთი დასრულებული ნაწარმოებია, რომელიც 1940-იან წლებში ინგლისურ ენაზე დაიწერა. რომანი, რომელიც მის მეუღლეს ეძღვნება, მარადიულ სიყვარულზე მოგვითხრობს და როგორც მიიჩნევენ, ავტობიოგრაფიულია.

    ირაკლი კობახიძე, “დაბრუნება ტერანუოვაში”. თბ. 2009.

    ტერანუოვა ჩრდილოეთ იტალიაში, ბერგამოს ალპების ერთ მიუდგომელ კუთხეში, მდინარე ოლიოს მარჯვენა ნაპირზეა გაშენებული. სწორედ იქ ხარობს ჯადოსნური ედელვაისი, უკვდავების ყვავილი, რომლის საძებნელად ერთ დროს ჯოაკინო სარტი გაემგზავრა, თუმცა, ოქროს საბადოების აღმოჩენამ ჯადოსნური ყვავილის ისტორია მასაც და მის თანამოაზრეებსაც მალე გადაავიწყა. იმ ადგილას აშენდა ქალაქი, რომელსაც ტერანუოვა, ანუ “ახალი მიწა” უწოდეს.
    ჯოაკინოს შემდეგ ჯადოსნურ ედელვაისს არაერთი ტერანოუველი ეძებდა, მათ შორის, პაოლო სარტორი, რომელსაც მეგობრებთან ერთად ბევრი დაბრკოლების გადალახვა მოუხდა, თუმცა, საბოლოოდ აღმოჩნდა, რომ ყვავილი კარგა ხნის ნაპოვნია.
    ჯადოსნური ედელვაისი თითოეული ჩვენგანის სულში ხარობს, თუმცა, სანამ ამას მივხვდებით, ბევრი წყალი ჩაივლის. ჩვენ კი მაინც ვეძებთ, ვეძებთ, რათა მკაცრმა სინამდვილემ არ მოგვკლას – ასეთია ახალგაზრდა მწერლის კონცეფცია.
    ზღაპარში ცხოვრება ადამიანის მუდმივი მოთხოვნილებაა, მნიშვნელობა არა აქვს, პირველყოფილ წყობაში ცხოვრობს თუ ტექნოლოგიური მიღწევების საუკუნეში. ამიტომ იწერება დღესაც ჯადოსნური ამბები. “დაბრუნება ტერანუოვაში” ერთ-ერთი ასეთი წიგნია, ზღაპარი პატარა დიდებისთვის, რომელიც ოცნებასა და რეალობას შორის საზღვრის წაშლას ცდილობს და ადამიანს ამქვეყნიური ცხოვრების არსის გარკვევაში ეხმარება.

    ერნესტ ჰემინგუეი, “იქ, მიჩიგანში”, იგლისურიდან თარგმნეს ვახტანგ ჭელიძემ და ანა რატიანმა. თბ. “ინტელექტი”, 2009.

    სერიით “ნობელის პრემიის ლაურეატები” გამომცემლობა “იტელექტი” ამჯერად ჰემინგუეის გვთავაზობს. ქართველ მკითხველს საშუალება ეძლევა კიდევ ერთხელ გადაავლოს თვალი საყვარელი ავტორის მოთხრობებს. “იქ, მიჩიგანში,” “ვაიომინგის ღვინო,” “ბატონი და ქალბატონი ელიოტები,” “კილიმანჯაროს თოვლიანი მთა” და, რასაკვირველია, ლეგენდარული “მოხუცი და ზღვა,” ნაწარმოები, რომლისთვისაც 1954წელს ავტორს ნობელის პრემია მიანიჭეს.
    გასული საუკუნის ცნობილმა ამერიკელმა მწერალმა თავისი ეპოქის ლიტერატურაზე ძალიან დიდი გავლენა მოახდინა. გახსოვთ, ალბათ, ყელიან სვიტერში გამოწყობილი მწერლის ცნობილი ფოტო – როგორი უბრალო და ამავე დროს, შთამბეჭდავია; მისი ჩაცმულობა, ცხოვრების სტილი, წერის მანერა ხშირად ხდებოდა თანამედროვეთა მიბაძვის საგანი, თუმცა, ჰემინგუეი იყო ის ერთადერთი და განუმეორებელი, რომელმაც ამერიკულ ლიტერატურაში ახალი ეპოქა შექმნა.
    “ჰემინგუეიმ მწერლობაში გამოსვლისთანავე იგრძნო, რომ საჭირო იყო ახლებურად წერა, გატკეპნილი გზით სიარული აღარ შეიძლებოდა” – წერს მთარგმნელი ვახტანგ ჭელიძე. და მართლაც, მან გაკვალა ბილიკი, რომელსაც დღემდე მიჰყვებიან მისი შემოქმედების მოყვარულები. სწორედ მათთვისაა განკუთვნილი ეს წიგნი.

    მიშელ უელბეკი, “პლატფორმა”, ფრანგულიდან თარგმნა ირმა ტაველიძემ. თბ. “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა”, 2009.

    ქართულად ითარგმნა სკანდალური ფრანგი მწერლის, მიშელ უელბეკის კიდევ ერთი რომანი. 2001 წელს დაწერილ “პლატფორმას,” ისევე, როგორც მის ნებისმიერ ნაწარმოებს, დიდი აჟიოტაჟი მოჰყვა. ავტორს ადანაშაულებდნენ რასიზმში, შოვინიზმსა და პორნოგრაფიაში, თუმცა, თავად მიიჩნევდა, რომ ეს რომანი ნამდვილ და ამაღელვებელ სიყვარულზეა, როგორსაც თანამედროვე დასავლურ სამყაროში ვეღარ შეხვდები.
    რა ხდება რომანში? მისი მთავარი გმირი, 40 წლის მიშელი ტაილანდში მოგზაურობისას მომხიბლავ ვალერის გაიცნობს, რომელიც სასტუმრო ბიზნესში მოღვაწეობს. მათ შორის ვნება იფეთქებს. საკურორტო დასვენების სრულიად ახალი ფორმა, რომლის იდეაც წყვილს ამ მოგზაურობის დროს უჩნდება, ლეგალურ სექს-ტურიზმს ეფუძნება. წარმატებით განხორციელებულ ჩანაფიქრს საკმაოდ კარგი შემოსავალი მოაქვს. დამსაქმებლები ტურისტების ნაკადს მკვდარ სეზონზეც კი ვერ აუდიან, თუმცა, მოულოდნელად, იდილია მთავრდება. ერთ-ერთ დისკოტეკაზე ფანატიკოსი მუსულმანები ბომბს აფეთქებენ და “გალანტური გართობის” მონაწილეებს ტყვიებით უმასპინძლდებიან. იღუპება ვალერიც. შემთხვევით გადარჩენილი მიშელი კი ცხოვრების მიმართ ყველანაირ ინტერესს კარგავს.
    წიგნი დახუნძლულია უელბეკისათვის ესოდენ დამახასიათებელი სექსუალური სცენებით, თუმცა, აურზაურის მიზეზი ეს არ გამხდარა. სკანდალი ისლამის მიმართ გამოქმულმა ავტორის პოზიციამ გამოიწვია, რომელიც ამ რელიგიას განწირულად მიიჩნევდა. უელბეკი მკაცრად აკრიტიკებს დასავლეთსაც. რომანის მთავარ გმირს ეზიზღება ეს სამყარო, რომელიც დაცლილია გრძნობებისგან, ირგვლივ სიყალბე და ტყუილი სუფევს. ერთადერთი ხსნა სიკვდილშია, რომელსაც პატაიაზე გადახვეწილი მიშელი მოთმინებით ელოდება.

    მერაბ ღაღანიძე, “გზავნილი “არილის” მკითხველს”, რედაქტორი: მალხაზ ხარბედია. თბ. “მემკვიდრეობა”, 2009.

    წინამდებარე წერილები იმ პერიოდისაა, როდესაც ქართულ ყოფაში მობილური ოპერატორებისა და შესაბამისად, ელექტრონული გზავნილების ეპოქა დაიწყო. ბევრისთვის ეს თანამედროვე ტექნოლოგიების ერაში ფეხის შედგმას ნიშნავდა, ლიტერატურის მოყვარულთათვის კი, რომელთა უმეტესობა მაშინ “არილის” მკითხველი გახლდათ, მერაბ ღაღანიძის ლიტერატურული გზავნილებით გახდა მნიშვნელოვანი.
    ამ წერილების ავტორი 1997-98 წლებში პრაჰაში ცხოვრობდა და როგორც თავადვე აღნიშნავს, “ახალი ცოდნის მოპოვებისა და ახალი უწყების წვდომის სიხარული” ამოძრავებდა. მაშინდელი გლობალური ქსელი საკმაოდ მწირი გახლდათ და დასავლეთში მიმდინარე უახლესი ლიტერატურული პროცესების შესახებ ინფორმაციის მოპოვებაც ჭირდა, ამიტომ მოვლენების ეპიცენტრიდან ჩამოსულ გზავნილებს სიახლეებს მოწყურებული ქართველი მკითხველი ღრუბელივით ისრუტავდა. როჟე გაროდისა და ტიმოთი ლირის, მირჩა ელიადეს, აიზაია ბერლინისა და სხვათა შესახებ დაწერილი ესეები დიდი ინტერესით იკითხებოდა. იმ პერიოდში “არილს” მერაბ ღაღანიძის წერილებმა უამრავი მკითხველი შემატა.
    წინამდებარე კრებულში თავმოყრილია 27 ესეი, რომელიც გასული საუკუნის მიწურულს საფოსტო გზავნილების სახით ჩამოდიოდა საქართველოში და ევროპული სამყაროდან შემოსული თავისუფლების სურნელით იყო გაჟღენთილი.

    რევაზ გაჩეჩილაძე “ჩემი XX საუკუნე”, ტომი 1, რედაქტორი: თეა ქიტოშვილი. თბ, “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა”, 2009

    პროფესორ რევაზ გაჩეჩილაძის წინამდებარე ნაშრომი პოლიტიკური და სოციალური მეცნიერებების მოყვარულთ დააინტერესებთ, ასევე, მათაც, ვისთვისაც საკუთარი ქვეყნის უახლესი წარსულის ცოდნა და ანალიზი მნიშვნელოვანია.
    წიგნის ავტორი გლობალურ ხედვას გვთავაზობს. მისთვის საკმარისი არ არის საქართველოს, როგორც ერთი კონკრეტული ქვეყნის ისტორიის ანალიზი. დასკვნების გამოსატანად აუცილებელია მსოფლიოში მიმდინარე პოლიტიკური და სოციალური პროცესების გათვალისწინებაც. “არცერთი ისტორიული მოვლენა არ შეიძლება ამოიგლიჯოს დროითი კონტექსტიდან: ის გასაგები ხდება მხოლოდ თავისსავე ეპოქასთან კავშირში” – წერს რევაზ გაჩეჩილაძე.
    წინამდებარე ტომში XX საუკუნის პირველი ნახევრის საქართველოსა და სამხრეთ კავკასიის პოლიტიკური განვითარების ისტორიულ-გეოგრაფიული ასპექტებია წარმოჩენილი. ავტორი აანალიზებს საბჭოთა სისტემას და შეფასებას აძლევს სტალინიზმს. ვფიქრობთ, მისი მოსაზრებები ამ თემატიკით დაინტერესებული მკითხველისთვის საყურადღებო იქნება.

    “წახნაგი, ფილოლოგიურ კვლევათა წელიწდეული”, მერაბ ღაღანიძის რედაქციით. თბ. “მემკვიდრეობა”, 2009.

    “წახნაგი”: ფილოლოგიურ კვლევათა წელიწდეული” ჩაფიქრებულია პერიოდულ სამეცნიერო გამოცემად, რომლის გამოქვეყნება, ბუნებრივია, ყოველწლიურად ივარაუდება და რომელიც შეძლებისდაგვარად ეცდება, წარმოაჩინოს ის საუკეთესო, რაც ქართველი მკვლევარების უახლეს ფილოლოგიურ ძიებათა ნაყოფს ასახავს” – წერს გამოცემის წინათქმაში ლიტერატორი მერაბ ღაღანიძე.
    ამ გამოცემის იდეა ილია ჭავჭავაძის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგ პროფესორებს შორის გაჩნდა და თავდაპირველად ადგილობრივი ჟურნალის სახე უნდა ჰქონოდა, თუმცა, მოგვიანებით თანამოაზრეთა რიცხვი გაიზარდა და წელიწდეულიც გაცდა საუნივერსიტეტო ჟურნალის ფარგლებს.
    გამოცემის მიზანია გამოაქვეყნოს სამეცნიერო ნაშრომები, პუბლიკაციები, ნარკვევები, ლექციები, საარქივო-დოკუმენტური, მემუარული თუ სხვა ტიპის საინტერესო მასალები ფილოლოგიურ კვლევათა ყველა სფეროში.
    პირველ ნომერში შევიდა შუქია აფრიდონიძის, იუზა ევგენიძის, მაკა ელბაქიძის, ზურაბ კიკნაძის, გაგა ლომიძის, ირმა რატიანისა და სხვათა ნაშრომები, სამომავლოდ კი “წახნაგის” ფურცლები არა მხოლოდ ღვაწლმოსილ და დაფასებულ მეცნიერებს, საინტერესოდ მოაზროვნე ახალბედა ფილოლოგებსაც დაეთმობა. დღეს, როდესაც ამ სფეროში სამეცნიერო გამოცემათა რიცხვი ძალზე მწირია, ფილოლოგიურ კვლევათა წელიწდეულის გამოჩენა ქართული ფილოლოგიური სკოლის შემდგომი განვითარებისთვის ძალზე მნიშვნელოვანია.

    მერი ინაძე, “ძველი კოლხეთის ისტორიის საკითხები”, სერიის მთავარი რედაქტორი: ბუბა კუდავა. თბ. “არტანუჯი,” 2009.

    გამომცემლობა “არტანუჯი” “კოლხური სერიის” მორიგ წიგნს გვთავაზობს. თეა კალანდიას, აკაკი ჭანტურიასა, დანიელ ფიფიასა და ანა ჩიქვანაიას შემდეგ დაინტერესებული მკითხველი მერი ინაძის “ძველი კოლხეთის ისტორიის საკითხებს” გაეცნობა. წიგნში განხილულია ძველი კოლხეთის მიწა-წყალზე მცხოვრები საზოგადოების ისტორია და გენეზისი, სატაძრო-საქალაქო ცენტრების წარმოქმნა-განვითარება, მისი კავშირი ეგეოსურ-მცირეაზიურ, ბერძნულ და ელინისტურ სამყაროსთან… ეს და სხვა მნიშვნელოვანი თემები ისტორიულ ფაქტებს, მდიდარ არქეოლოგიურ აღმოჩენებსა და სამეცნიერო კვლევებს ეფუძნება. ნაშრომში წარმოდგენილი მასალები წლების განმავლობაში იბეჭდებოდა სხვადასხვა სამეცნიერო გამოცემაში, ერთად თავმოყრილს კი მკითხველი პირველად იხილავს.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

  • ინტერვიუ,  პორტრეტი

    საუბრები ლიტერატურაზე – ბესიკ ხარანაული

    თეონა დოლენჯაშვილი

    ბესიკ ხარანაულის ჯორზე ამხედრებული რაინდები და მომავლის მკითხველი

    – ბატონო ბესიკ, ცოტა ხნის წინ თქვენი სახელი ნობელის პრემიასთან ასოცირდა. და დიდი აჟიოტაჟიც ატყდა. ბევრი გახარებული მკითხველი ვნახე და ბევრი ისეთი სკეპტიკურად განწყობილიც, რომლებიც მიიჩნევდნენ, რომ ნობელი დიდი ხანია პოლიტიკურ პრემიად იქცა და ჩვენი ქვეყანა შვედეთის აკადემიის გეგმებში ჯერჯერობით არ შედის.
    – ამ აჟიოტაჟმა – როგორც თქვენ ბრძანებთ, და ბოლო დროინდელმა მოვლენებმა ბევრი რამ დამანახა. პირველი, ის, რომ ჩვენს ადამიანს სჭირდება ხალისი და ეძებს საამისო საბაბს, რომ როგორმე დაძლიოს ეს ხალისის დეფიციტი. და ეს უბიძგებს ადამინებს, ის წარმოიდგინონ, რაც არ არის. ხალხს უნდა, რომ ასეთი მნიშვნელოვანი პრემია, პირველ რიგში, მისიანმა მიიღოს. თავისი გამარჯვებული უნდა, რომ ჰყავდეს, თავისი გმირი უნდა რომ ჰყავდეს. მაგრამ ამავე დროს, ყველა ვერ წარმოუდგენია ამგვარ გმირად.
    – მაგრამ თქვენ წარმოგიდგინეს… ალბათ, მკითხველს სურს ენდოს საკუთარ წარმოსახვას, „სინამდვილე თვითონ დაემსგავსება“…
    – ალბათ. მაგრამ ამ ამბავმა კიდევ ერთი რამე შეამოწმა. ის, რომ წიგნი წარმოიდგინეს პრემიის ღირსად, აღიარეს. მოკლედ, ჩემს წიგნებზე უარი არ უთქვამთ, თქვეს, რომ წიგნს ეკუთვნის ეს განსაკუთრებული “რაღაც”…
    – საერთოდ, რა განწყობა გაქვთ პრემიების მიმართ? მართლაც ისეა, როგორც ერთგან ამბობთ, რომ “თუ თავს დაუდაფნავ, ტკივილს დაუკარგავ”?
    – დაფნა და გვირგვინები ხალხმა თავისი თავისთვის გამოიგონა და თავის თავს ადგამს. ისე კი, ყველა პრემია იმსახურებს იმას, რომ ერთი-ორი დღე ამ ტალღაზე იყო, გიხაროდეს, შეიძლება საკუთარ თავს სიყვარულითაც გაეთამაშო. პრემიაც ეგაა ალბათ, რომ გინდა, ცოტა ხნით შენს თავს გაექცე. ეგეც ერთგვარი გაქცევაა. ისე კი, არავინ არ არის საკუთარი თავის წინაშე ჯილდოს ღირსი.
    – საფრანგეთში ომარ თურმანაულმა და მარი ფრენინგმა თარგმნეს თქვენი “წიგნი ამბა ბესარიონისა” და დიდი წარმატებითაც. ისე კი, როგორ ხდება, მართლაც იკარგება თარგმანში პოეზია?
    – ალბათ, მართალია ის, რომ დიდი პროცენტი თარგმანში იკარგება, მაგრამ საბედნიეროდ, არის ისეთი მაგალითებიც, როდესაც ეს შეგრძნება არ გიჩნდება. მაგალითად, მაჩაბელს როდესაც კითხულობ, წერედიანს, ან გრიგოლ აბაშიძის მიერ ნათარგმნ შანდორ პეტეფს, არ გიჩნდება სურვილი შეამოწმო დედანი. ამიტომ უნდა თარგმნოს იმან, ვინც იცის და გრძნობს ენას და ტექსტს, ან უნდა გაიზარდოს მთარგმნელი ჯერ და მერე მოკიდოს ამ საქმეს ხელი. საერთოდ მგონია, რომ ყველანაირი ნიჭი ღმერთის ბოძებულია – რასაც ადამიანი ხარისხიანად და ღირსეულად ქმნის. ცუდ პოეტს და კარგ მთარგმნელს შორის დიდი განსხვავებაა. მე ასეთ დროს კარგ მთარგმნელს ვამჯობინებ და ასე ვფიქრობ: “მაჩაბლის შექსპირი, წერედიანის ვიიონი, ანდა წერედიანის სვანური პოეზია…”
    – ეს პრობლემა ალბათ სულ იდგა. და სამწუხაროდ, ჩვენმა პოეზიამ და ლიტერატურამ დღემდე ვერ მოახერხა საზღვრებს გარეთ გასვლა, სერიოზული გარღვევა .
    – ადრე საერთოდ ძალიან მანკიერი მხარე ჰქონდა ბევრ რამეს. რუსეთზე ვიყავით დამოკიდებულები. ვთარგმნიდით ბწკარედებიდან. მთარგმნელის სახელი საერთოდ არ ჩანდა და ძალიან დაუფასებელი საქმედაც იყო მიჩნეული. მაგალითად, ერთი ფოტო მახსენდება. ამ ფოტოზე გალაკტიონი მიხალკოვთან ერთადაა. ღიმილით ლაპარაკობენ რაღაცას. გალაკტიონს რაღაცნაირი პირმოთმე სახე აქვს, ჩანს, რომ ან თარგმნა უნდა, ან პრემია და რუსი კოლეგის კეთილგანწყობას ცდილობს. გალაკტიონზე იმიტომ შეიძლება ასე ლაპარაკი, რომ ის გენიოსი იყო და ბევრი რამ სისულელე უნდებოდა, ბავშვივით, გულწრფელად.
    – იცნობდით გალაკტიონს?
    – კი, და ბევრ, ერთი შეხედვით, უხერხულ სიტუაციაშიც მინახავს. მაგრამ გალაკტიონი იყო და ისეთი სცენა, რამაც შეიძლება სხვა დაამციროს, მას, პირიქით, ამკობდა კიდეც. გალაკტიონი და სპარტაკ ბაღაშვილი მიყვარდა ძალიან და სადაც დავინახავდი, მიხაროდა. ვახტანგ ჭაბუკიანის პლასტიკის გენიას ვცემდი კიდევ თაყვანს… საერთოდ ბევრი, ბევრი ვინმე მიყვარდა…
    – გალაკტიონის შემდეგ თქვენ იყავით პირველი, რომელმაც ააყირავა ქართული პოეზია, შემოიტანა ვერლიბრი, და ამასთან ერთად დისიდენტური აზროვნებაც პოეზიაში. ეს იმ დროს რთული არ იყო?
    – მე არ მოვითხოვდი საბჭოთა გამომცემლისგან, რედაქტორისგან, რომ ჩემს გამო რისკზე წასულიყო, დავებეჭდე და ჩემს გამო დაეკარგა სამსახური. ვერლიბრი მერე დაერქვა, მაშინ ეძახდნენ თავისუფალ ლექსს. თვითონ ეს სიტყვათშეთანხმებაც კი მიუღებელი იყო. და ამიტომ არავისგან არაფერი არ უნდა მომეთხოვა, არც მოწონება, არც თავის დაკვრა. მაგალითად ასეთი პატარა ლექსი მაქვს:
    “ჭრელი ხბო,
    როგორც პატარა ნიში,
    მახსოვრობაში თუ დაღლილ ტვინში,
    განათდება და უცებ გაქრება”
    აბა, ასეთი “საქონლით” მაშინ ვაჭრობა შეიძლებოდა? უნდა ივაჭრო იმით, რაც იყიდება, კონიუქტურას უნდა დაემორჩილო, ამიტომ არ ვიყავი პრეტენზიული და გარეგნულად არ გამოვხატავდი. და არც ჩემს ირგვლივ გამართულ კამათში მიმიღია მონაწილეობა.
    – მაგრამ თქვენი პოეზია მაინც იბეჭდებოდა…
    – მაინც იბეჭდებოდა. და თუ არ იბეჭდებოდა, რედაქციიდან რედაქციაში არ დავდიოდი. რომ იბეჭდებოდა გასაკვირიც არაფერია ალბათ… ტრადიციული ხალხი ვართ, ლიტერატურა ჩვენთვის ტრადიციაა. ყველა დრო ითხოვს ახალს, ახალს და ეს გზა ისეთი შეუქცევადია.. ეს თემა განსაკუთრებით ჩემმა “ხეიბარმა თოჯინამ” გაამძაფრა. რომელიც ძალიან მოეწონა არჩილ სულაკაურს და ოთარ ჭილაძეს. და რედაქტორს უთხრეს, მოგვწონსო. თქვენ თუ მოგწონთ ჩემი წაკითხვა რად უნდაო,… და ასე ნახევრად არალეგალურად გამოიცა ეს წიგნი, რომელსაც შემდეგ გურამ ასათიანის დიდებულმა წერილმა გაუთქვა სახელი და ყველაფერი მიამშვიდა…
    – რადგან „ყოველი წუთი კონსერვატორულია, მომავლისკენ იყავით მიპყრობილი”
    – მწერალი საერთოდ ხომ მომავლისაა. ჩვენ არ ვიცით მომვლის მკითხველი, მაგრამ ჩვენ ვაფასებთ მომავალს. მომავლისკენ ვიყურებით, რადგან წიგნი მომავალს ნიშნავს.
    – და საერთოდ ხედავთ მკითხველს? ჩემი აზრით, კარგი მკითხველი უფრო ცოტაა, ვიდრე კარგი მწერალი.
    – რა თქმა უნდა. ასეა. სხვათა შორის, ყველაზე კარგი კომპლიმენტი რომელიც მითხრეს, ის იყო, – “საიდან გაფიქრდება ეგეთი რაღაცეებიო?” ახალგაზრდა კაცი იყო, მაშინ მეც ახალგაზრდა ვიყავი, ტოლები ვიყავით. ვიცნობდი იმ კაცს და არც მეგონა, თუ მე წამიკითხავდა…
    – როგორ ფიქრობთ, დღეს ლიტერატურა მკვდარია? გავლენას რომ ვერ ახდენს ცხოვრებაზე, ეს ცხადია.
    – ეს მითი, რომ ლიტერატურამ გავლენა უნდა მოახდინოს ცხოვრებაზე, ალბათ განმანათლებლების ეპოქის პირმშოა. ერთხელ აქ სტეინბეკი იყო. საუბარი ლიტერატურის ცხოვრებაზე გავლენას შეეხო, თქვეს, როგორ უნდა მოახდინოს ლიტერატურამ ისეთი გავლენა ადამიანის ცხოვრებაზე, როგორც ვთქვათ, ზინგერის საკერავმა მანქანამ, ან ტოიოტამ? სტეინბეკმა მაშინ თქვა, რომ ჩვენთან “ბიძია თომას ქოხმა” მოახდინა დიდი გავლენაო. ესე იგი, სოციალურმა ლიტერატურამ.
    -თუმცა, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ჰარიეტ ბიჩერ სტოუ ვთქვათ, ჯოისზე, ან თუნდაც, ტოლსტოიზე უკეთესი მწერალი იყო. მაშინ როდესაც მათ რომანებს ცხოვრებაზე დიდი გავლენა არ მოუხდენია. და დღეს რა ხდება? ლიტერატურა დაშორებულიც ხომ არ არის ცხოვრებისგან, ადამიანისგან?
    – დღეს ტექნიკა ბატონობს ყველგან. ყველაფერში და მწერალსაც უბიძგებს პირველ რიგში ტექნოლოგიური იყოს, “თანამედროვე”. გული კი არ არის ტექნოლოგიური და არც თანამედროვე – გილგამეშისაა. ნახეთ, როგორი მოუწესრიგებელია ადამიანის გული თვითონ ადამიანში. ამიტომ თავის თავს ადამიანი ვერასდროს დაეწევა. უამრავი თავგადასავალი გადახდა ბევრს, მაგრამ თვითონ მაინც ცარიელია. იმიტომ, რომ პოეზია თავგადასავალი არ არის და არც ფაქტები და არც ეფექტები..
    – “შიგნით თუ არ არის ადამიანი, გარედან რას მიაშენებ…”
    ეს არის მწერლის იდეალი, მიაშენოს?.. საერთოდ, მწერლის იდეალი რა არის?

    – მწერლის იდეალი ის არის, რომ თქვას რაც აწუხებს და მორჩეს.
    – ეს იდეალური მდგომარეობაა? თუ მაინც მუდმივი უკმარისობის გრძნობა რჩება, რომ “აქამდე არაფერი არ იყო და ბოლოს და ბოლოს როდის უნდა დაიწყო წერა”
    – ეს არანორმალური მდგომარეობაა. წერა არანორმალურ მდგომარეობაში გაგდებს. ყველაფერი გაშორებს მას, ყველაფერი ხელს გიშლის. ახლა როდესაც ეს ბოლო წიგნი დავასრულე, ვთქვი, რომ უნდა დავისვენო. ანუ საკუთარ თავს დავუბრუნდე. მე ისეთი ფსიქიკა მაქვს… არ ვემადლიერები საკუთარ თავს, საკუთარ ნერვებს და შესაძლებლობებს. ყველა სიბრძნე კარგია, მაგრამ ვხედავ, რომ მე არ მეხება, მე არ მეკუთვნის.
    – თქვენ როგორ წერთ?
    – 24 საათი ვწერ. თუ კალამს არ ვაწრიპინებ, ვიმახსოვრებ. ეს მუდმივად ხდება. იკითხავენ, რომელი დროა კარგი? დილაც კარგია საწერად, შუადღეც და ღამეც… მოდი და გამეცი პასუხი… მე გეტყვით: დღის სხვადასხვა მონაკვეთში აბსოლუტურად სხვადასხვა ადამიანი ვწერ.
    – ფიქრი და ცხოვრება ერთად ხერხდება? თუ ეს “ისეთივე უადგილო შეთანხმებაა, როგორც ცალ-ცალი ფეხსაცმელი?”
    – ადამიანი იმიტომაა ასეთი მხეცი, რომ ყველაფერი შეუძლია
    – ცალ-ცალი ფეხსაცმლითაც სარული?
    – რა თქმა უნდა. უხდება კიდევაც.
    – ასეთი მოსაზრებაც არსებობს, რომ მხოლოდ მარტოკაცები აღწევენ მწვერვალებს. მწერლისთვის უმთავრესი შემოქმედება უნდა იყოს და მაშინ გამოუვა რამე…
    – იცით რა არის? ყველაზე დიდი რამ ამქვეყნად არის ადამიანი. ყველაზე ძნელი არის ადამიანი. ყველაზე შეუძლებელი – სიყვარული. საერთოდ. ეს შეუძლებელი გრძნობებია. ათი მცნება შეუძლებელია, უფრო სწორად, ჯერ-ჯერობით დაუძლეველია.
    – სრულებით გეთანხმებით. და შემოქმედებასაც ადამიანის გარეშე რა აზრი აქვს. ისე კი ყველაფერს თავისი ფასი აქვს, მაგრამ რა საშინელია ზოგჯერ ეს ფასი…
    – იმიტომ, რომ ყველაფერს გამოსყიდვა უნდა, განსაკუთრებით სიხარულს. ძველ დროში მსხვერპლთშეწირვას თავისი სიბრძნე გააჩნდა. მაშინ თავის მიზეზები ჰქონდათ. იცოდნენ, რას და რატომაც წირავდნენ მსხვერპლს. რის სათხოვნელადაც მიდიხარ, იმის წონა ფასი უნდა გადაიხადო. ისე, ალბათ არ მოგეცემა.
    – შემოქმედებას რა ფასი აქვს? თავისი ტვირთი და სიმძიმე?..
    – ძალიან კარგია იყო ხალისიანი, ხალისიანი ნაწარმოებები შექმნა. ასეთი მეტაფორა არსებობს, რომ ოსვენციმის შემდეგ პოეზია და ლექსის წერა აღარ შეიძლებაო. მაგალითად, ვაჟა ფშაველას დროს ძალიან მოდაში იყო ნიცშე და ვაჟაც ძალიან განათლებული იყო, ნიცშეც ძალიან კარგად იცოდა, მაგრამ არსად არ აქვს ნიცშეანური რამეები, რატომ? იმიტომ რომ რამდენ ჯურღმულშიც არ უნდა იყოს ადამიანი ნამყოფი, ყველას თავისი სათქმელი აქვს, ყველაფერი მაინც მიწაზე ხდება ბოლოს. ასე უცნაურად მიწიერია ადამიანი, მაგრამ ამავე დროს, მიწა არ აკმაყოფილებს მას. “ალუდა ქეთელაური” რომ გავიხსენოთ როგორია მიწა მასთან. ხორკლიანი, მშრალი… ალუდა ვაჟამ ნამდვილ ამბავზე დაწერა და ძმამ, ბაჩანამ მაინც “გაარკვია” მკითხველი – ეგ ამბავი რალურიაო… ის კი ვერავის ამოგლიჯეს პირიდან, რომ ისეთი ფინალი, როგორც ქეთელაურს აქვს საერთოდ არ არსებობს და მხოლოდ მხატვრულობა და არა ფაქტი ანიჭებს მას უკვდავებას.
    – ფიქრობთ, რომ ყველა „მართალი სიტყვა მართლაც წარსულში ითქვა” თუ სათქმელი კიდევ ბევრია? თაობათა შორის მუდმივი წინააღმდეგობაც ამაზე ხომ არ არის აგებული.
    – ახლა ვკითხულობ მე-16 -მე-17 საუკუნის პოეტებს. სულ იქ ვარ, და რა საოცარია, რა თქმა უნდა, აღიარებენ რუსთაველს, მის ტყვეობაში არიან, ისევე წერენ, როგორც რუსთაველი, ბაძავენ, მაგრამ იცით, რა ბრალდებას უყენებენ? ამდენი რამ ხდებოდა საქართველოში და რას იგონებდი რაღაც ზღაპრებსო. მოკლედ, ესენი უკვე სხვანაირად უყურებენ ცხოვრებას, ლიტერატურას, სულ სხვა ტიპები არიან. ასევე რომ დასვათ გავრცელებული კითხვა, რას ფიქრობთ ახალგაზრდა მწერლებზეო, პასუხს ვერ მიიღებთ. ეს საერთოდ ისეთი კითხვაა… აი მაგალითად, ერთად იდგნენ აკაკი და გრიშაშვილი, მაგრამ ვიცით ჩვენ რას ფიქრობდა აკაკი გრიშაშვილზე? კაცმა არ იცის, რადგან გრიშაშვილმა წაართვა აკაკის ყველა მსმენელი და მკითხველი. მაგრამ მერე გრიშაშვილსაც გამოუჩნდენ შემცვლელები… და ასე შემდეგ…
    – და მაინც რაღაც ახალი ტენდენციები არსებობს, არა? ახალ დროს თავისი მოაქვს. და რა არის ეს „მეტი ავანტიურა, ვიდრე გულწრფელობა?”
    – თუ ლიტერატურას დავარქმევთ საამქროს, სადაც ახალი ტექნოლოგიები ინერგება, მაშინ ყველაფერი გასაგებია. მაგრამ რა უნდა ქნას ამ დროს უბრალო მიწისმზომელმა? ცოდვაში ჩაგვაგდებს ეგეთი საუბარი…
    – სკაბრეზზე რას იტყვით. ეს დღეს პოპულარული თემაა. ის თქვენთანაც გვხვდება, მაგრამ ძალიან ორგანულად ტექსტში ჩაქსოვილი. თავის დროზე ყველაფერი ისე ბუნებრივად და ლაღად ითქვა ხალხურ პოეზიაშიც.
    – რაც შეეხება სკაბრეზს, ამისათვის დიდი მხატვრული ნიჭია საჭირო. ადამიანი რომ ჩაერევა, ბევრი რამე უხამსდება.
    – ბოლო რომანზე „60 ჯორზე ამხედრებული რაინდი“ ვისაუბროთ, წერთ, რომ ეს არის “წიგნი ჰიპერბოლების და მეტაფორების.”
    – ამ ბოლო წიგნის გამო გავმეცნიერდი კიდეც. იმდენი რამ წავიკითხე, თანაც როგორც ჩანს, პედანტიც გავხდი… ერთი თუ “გამეცნიერდი”. იგებ, რომ ცხენს რომ ნალს აჭედებენ იმას ლურსმანი კი არა, ყაირი ჰქვია , მოკლედ, სინდისი სანამდეც გაგიშვებს, იქამდე იქნები ზუსტი. ისე კი, მე ჯერ არ მინახავს ადამიანი რომელმაც ეს წიგნი წაიკითხა. ამითაა დღევანდელი ქართველი მწერალიც ბედნიერი, რომ, რაც გინდა დაწეროს საიდუმლოდ დარჩება.
    – რატომ?
    – იცით, როგორაა? დაუშვათ, დაბარე და გაიხედე შენი დაბარულისკენ. ამ დროს შეიძლება თავი შეიქო, ან რამე შენიშვნა თქვა. ეს ბუნებრივია. და მე ვთქვი ჩემს ბოლო წიგნზე, “დასაწერად ხომ ძალიან ძნელი იყო, მაგრამ მკითხველიც ძალიან მამაცი უნდა იყო, რომ ეს წაიკითხოს- თქო” ეს არის ჩემი შეფასება. მეტი არაფერი მითქვამს. მაგრამ, ამავე დროს, დაბარულისკენ რომ ვიხედები, ძალიან კმაყოფილი ვარ, რადგან ამ წიგნით კარგად გავიგე ჩემი ხალხი, კარგად დავინახე მისი “წიგნი”. და ამ მომენტის გამო ვარ კმაყოფილი.

    © “Weekend”

  • პოეზია (თარგმანი)

    ჰანს მაგნუს ენცენსბერგერი – ლექსები

    ფრანკონული ალუბლის ბაღი იანვრის თვეში

    1.
    რაც აქამომდე იყო ხე, იყო შტო, იყო სხტე, იყო ხერგული –
    თოვლის-მიერ გაცრცნილ ჰაერში
    ნამლევი ესე ნაკვალევი, ტუშით მოსმული,
    ვით სიტყვა ერთი ფურცელზედან დაჩნეული,
    ვეებერთელა ემაგ სითეთრეს დაენთქმება.
    აეხატება სრულიადმცირე მშვენება იგი განტოტვილი
    თეთრსა ცასა; მალალთითება, იგი,
    თითქმისდა უხსოვნელი, თითქმისდა სუსხი უიოლესი,
    დროჟამს თითქმისდა განრინებული;
    თითქმისდა ასე: არც ზეითური, არც ქვეითური, თვალთმიუკვლევი
    წირი მქრქალი, ცას და გორმახებს გაკიდული,
    სულ ოდნავ თეთრი, ისევე თეთრში ჩატეული,
    თითქმის არარა –

    2.
    მყოფობს მაინც,
    ვიდრე ფურცელი ესე, ალაგი ესე, წამი ესე
    სულმთლად თეთრად მოიქცეოდეს.
    ფეთება იგი ფერთა მცირეთა,
    ძნელგანსაჭვრეტი, ჩინობს მაინც ისევ და ისევ:
    მწირზემწირთა ესრეთ წინწკალთა სპა ურაცხავი,
    თუთიისფრად, ტყვიისფრად; ცარცისებრ,
    ანდა თაბაშირისებრ, რძისებრ თეთრი; გადაპენტილი, ობისფერი, –
    თვითეული განცალკევებით,
    აგრერიგად მრავალხმიერად, ნათლად აგრერიგ დაწინწკლული
    სასიკვდილო დღესასწაული ნაკვალევთა:
    კონა და კონა კნინი სითეთრე იღაღადებს
    მძლეთამძლეობას ზანტი მთქნარებით დავანებული მარადისობის.

    3.
    თითქმისდა ასე: არარასა და არარას შუა
    ძალიანდება და, თეთრად ჰყვავის ხეი ალუბლის.

    თარგმნა ბესიკ ადეიშვილმა

    ქვეყნის ენა

    Ostendebat namque varium iracundum iniustum
    inconstantem, eundem exorabilem clementem
    misericordem, gloriosum excelsum humilem,
    ferocem fugacemque et omnia pariter.
    Plinius, Hist. nat. CCCV, CCCVI.

    რა დამიკარგავს აქ,
    ქვეყანაში, სადაც უწყინრად
    მომავლინეს ჩემმა მშობლებმა?
    ვარ მკვიდრი, თუმცა უნუგეშო,
    მიმოკარგული,
    ადგილობრივი ამ საამო უბედობაში,
    თვითკმაყოფილ, ლამაზ ხაროში.

    რა გამაჩნია მე აქ? ანდა, რა დამკარგვია
    ამ სასაკლაო ველზე, ზღაპრულ ამ საღორეში,
    სადაც ყველა და ყველაფერი აღმავალი, მაგრამ არა წინმავალია,
    სად მოყირჭებას საიმედოდ დაუდევს ბინა,
    დელიკატესით მოვაჭრეთა მაღაზიებში ცარცივით თეთრი სიღარიბე
    ხრინწიანად სადაც ხრიალებს და შედღვებილი ნაღებიდან ამოიბღავლებს:
    ყველაფერი აღმავალია!
    სადაც ღარიბი მდიდრებისგან რაღაც ერთი მოგების იქით სხვები – მდიდარი ღარიბები –
    თავ-თავიანთ კინოსკამებს აღტაცებით აცამტვერებენ,
    აქ დაცემიდან დაცემამდე ყველაფერი აღმავალია,
    გადასახადთა ბალანსი სადაც იგალობებს ოსანას და ნეტარ არიან-ს
    და ბღავის: არა, საკმარისი სულაც არ არის
    თავისუფალი დროის ქროლვა და გაქანება თვალშეუვლები,
    ეს უმცირესი ზარალია, ნახევარია,
    არაფერს ნიშნავს, საკმარისი სულაც არ არის,
    ყველგან და ყველგან რომ დაძრწიან სატარიფე პარტნიორები
    და იღერებენ დაბერილ მუშტებს და მოილხენენ
    და მღერიან და ასე ამბობენ:
    აქ ყველაფერი აღმავალია,
    ჩინებულია მართლაც აქ ყოფნა,
    აქ ხომ უკუსვლაც აღმავალია,
    ერთი მმართველი აქ მეორე მმართველ ბატონს ლოცვანით ბომბავს,
    მსუბუქად დაშავებულები აწარმოებენ ომს მძიმედ დაზარალებულებთან,
    რასაც აქ ჰქვია უმოწყალო სათნოება ერთურთის მიმართ,

    და ეს მცირედი ბოროტებაა,
    ეს არ მაკვირვებს,
    მუშტრები ამას ეგუებიან,
    სწორედ აქ, სადაც ერთი ხელი მეორეს იძენს,
    გულზე დავიდოთ ხელი, ჩვენ აქ თავი ქუდში გვაქვს,

    აქ დავემკვიდროთ,
    ამ არიულ ჯართის გროვაზე,
    ამ მოღრჭიალე მანქანსადგომზე,
    სადაც ნანგრევებს ნანგრევები ამოეზრდებათ,
    ახალთახლები, ნანგრევები მარაგად და განვადებითაც,
    გამოწერითაც, ჩამოწერითაც:

    დიდებულია მართლაც აქყოფნა,
    მოხმარებულ მომხმარებელს,
    რაც მცირედი ბოროტებაა,
    სადაც თმა სცვივა,
    გოფრირებული მუყაოთი და ცელოფნით სადაც
    დაუფარავს წარმატებული თავისი თავი,
    სადაც იგი, არარსებული, ორმოდან ყვირის:
    აქ დავემკვიდროთ,

    მკვლელთა ორმოში,
    აქ, სადაც კედლის კალენდარი, სიჩქარისგან და უმწეობისგან, თვითვე იფურცვლის
    და სადაც ნაგვის ბუნკერებში ნამყო ფუვდება,
    ხოლო მერმისი აკრაჭუნებს პროთეზის კბილებს,
    ამის მიზეზი ის არის, რომ ყველაფერი აღმავალია,
    ჩვენ ყველაფრისთვის მათეთრებელს ვიყენებთ ჭარბად,
    და ეს ისეთი ჩვეულებრივი საქმეა, რომ სულ არ მაკვირვებს,

    ჩვენ ოქროს კვეთის სიზუსტით ვწევართ
    აქ, პოზიტივი სადაც აღწევს უმაღლეს ნიშნულს,
    და ის სავაჭრო პალატების არის სუდარა,
    მინა-ჯავშნის ქვეშ მოთავსებულს დასაკრძალად მიასვენებენ,

    სადაც, ბრმებს შორის, თავს კარგად ვგრძნობთ,
    სადაც სავაჭრო ცენტრები და მორგები და იარაღის საწყობები ჩვენი სახლია,
    და ეს როდია ყველაფერი, ეს ხომ მხოლოდ ნახევარია,
    ეს განზრახ დაკონსერვებული უდაბური ადგილებია,
    წარმატებული სიშლეგეა, ეს არის ცეკვა
    გაცრეცილი წაულას ქურქით, დამტვრეული მუხლებით ცეკვა,
    ამნეზიის მარადიული გაზაფხულის ჟამს,

    ეს სხვა ქვეყნებზე ბევრად უფრო სხვა ქვეყანაა,
    მე ამას ვნანობ, და რომ ვნანობ,
    უმცირესი ბოროტებაა, რადგან სიმართლე ის არის მხოლოდ,
    რასაც ამ ქვეყნის მსხვერპლად ქცეული, ჩვეულებრივი მკვდარი ხალხი
    ქვესკნელიდან ამოიყვირებს, რაღაც უხმოს და წარუმატებელს,
    რაც ხმაგაუმტარ საფარს აწვება ქვემოდან და
    დაფარავს და სწრაფად მუქდება,
    დალაქავდება, დასველდება და გუბურად გადაიქცევა,
    და ეს სავსებით ჩვეულებრივი გუბურაა ის, რაც მას ტბორავს,

    სახლის სულებსაც დატბორავს და
    ძმები გრიმების ლომჩიტასაც, ნაირბეწვასაც
    და მათ მშვენიერ რაპუნცელსაც, აქ ისინი აღარ არიან,
    არც ქალაქები არსებობს უკვე, აღარც თევზები,
    ამ გუბეში ამოიხრჩო ეს ყველაფერი,

    სამსახურსა და საცხოვრისს შორის ხანგრძლივ სავალს შეტოვებული, მუყაითი და დაუცველი
    ჩემი ძმებივით,
    რარიგ განვიცდი მათ ბედს, ღვთისმოსავ ამ მართლმსაჯულთა ბედსაც განვიცდი,
    გაზისკაცების გამოც ვწუხვარ, მერე როგორ დააბოტებენ ბევრნი და ბევრნი,
    დასაპლომბი ხელსაწყოებით, მძიმე-მძიმე ნაბიჯებით,
    არარსებული ჩექმებით და უფსკრულის გავლით,
    კეფაში მტკიცედ ჩაჭედილიDდამღით, თანახმად განაწესისა:

    რომ ყოფილიყო ეს ხალხი მსგავსი სხვა ხალხებისა,
    სულ სხვა, სავსებით ჩვეულებრივი იქნებოდა ეს ქვეყანაც
    და არა – ღამის და ნისლის მხარე,
    არარსებულით გადავსებული,

    მათ არ იციან, ვინ არიან, არც სურთ იცოდნენ,
    ამ ქვეყნად მოხვდნენ
    ამ ქვეყნიდან გაქცეულები
    და გაქცეულნი უნდა იყონ კუბოს კარამდე:

    რომ ყოფილიყო სხვაგვარად, მაშინ მათი შველაც იქნებოდა შესაძლებელი,
    იქნებოდა რჩევებიც და შინაგანი კმაყოფილებაც,
    არ იქნებოდა ეს ყამირი, მტრული ქვეყანა!

    რა დამიკარგავს აქ, რას ვეძიებ
    და ვიჩიჩქნები ამ დაუმდგარ და ბნელ გორგალში
    ერთმანეთში გახლართული ორთაბრძოლის იარაღების, ტკბობის ნიშნების,
    ქუდში გასარჭობ ფრთებისა და სეზონური ფასდაკლებების, განა რას ვპოვებ,
    თუ არა ისევ ქრონიკულად, ქრონოლოგურად მოწესრიგებულ სპორტულ დარბაზებს,
    თუ არა საქმის მწარმოებლებს კაცობრივისთვის
    ყაზარმებში ყაზარმების ყაზარმებისთვის:

    რა მესაქმება აქ? რა უნდა ვთქვა?
    რომელ ენაზე? ვის გასაგონად?
    აქ არჩევანი დანასავით მესობა გულში,
    ვნანობ, და ვიცი, ეს მცირედი ბოროტებაა,
    და ის ყვირის და აღარ წყვეტს ყვირილს,
    ცისკენ მიიწევს მცირე-მცირე შეყვირებებად,
    უნდა, რომ უფრო დიდი ჩანდეს, ვიდრე არის სინამდვილეში,
    მაგრამ ეს მთელი სულაც არ არის;მხოლოდ დ და მხოლოდ შემზარავი ნახევარია,
    ეს საკმარისი არ არის ჯერაც:

    რადგან შიმშილით ცოფშეყრილი ეს ქვეყანა
    თავად ითხრის გამრჯედ სამარეს,
    ეს ქვეყანა თავის თავს თვითვე გამოყოფია,
    გული, შიგნიდან განწვალული და დარღვეული,
    მიწყივ უაზროდ მოწიკწიკე, ბომბი ხორცისა,
    ჭრილობა სველი, არარსებული:

    გერმანეთი, ჩემი ქვეყანა, უწმინდური გული ამ ხალხთა,
    საკმაოდ სახელშელახული, ჟამით ჟამამდე,
    ჩვეულებრივი ყველა ხალხის წარმოდგენაში:

    მე და ჩემი ორი ქვეყანა, ჩვენ ვართ ერთურთს გაყრილი ხალხი,
    და მაინც აქ ვარ, შეუპოვრად, ამ ყველაფრის მიუხედავად
    და, მგლოვიარე, ვეკითხები ჩემს თავს:
    მე აქ რა დამიკარგავს?

    ის დამიკარგავს სწორედ,
    რაც მე ენაზე მადგას,
    რაღაც სხვა, მთელი,
    მთელ მსოფლიოს გაბედულად რაც ეხუმრება
    და არ იხრჩობა ამ გუბურაში,

    უცხო, განწვალულ ამ ხრიალს რაც დაუტანია,
    გაზეთ ახალი გერმანიის დაპრესილ ხრიალს,
    “ფრანკფურტერ ალგემაინეს” ხრიალს
    (რაც მცირედი ბოროტებაა),
    პირდამუწული ხრჩობა, რომელმაც სულ არ უწყის საკუთარი თავის შესახებ,

    რომლის შესახებ არაფერი მინდა ვიცოდე, სანიმუშო ქვეყანა და
    მკვლელების ხარო, სადაც სულით და გულით ჩააგდესჩემი ნახევრად ცოცხალი ხორცი,
    აქ ვრჩები ახლაც,
    ვმეტოქეობ, უკან არ ვიხევ,
    აქ დავრჩები ერთი ხანობა,
    ვიდრე აქედან სხვა ხალხისკენ გავეშურები,
    და დავისვენებ მე სავსებით ჩვეულებრივ ქვეყანაში,
    ოღონდ აქ არა,
    ოღონდ არა აქ.

    ლექსი ლექსების არმკითხველთათვის

    ვისი ყვირილი გამოისმის ნაწყვეტ-ნაწყვეტი
    ნისლის საკნიდან? ეს ვინ მოცურავს
    ყელზე რეზინის რგოლჩამოცმული,
    მარტის მაგარი ლუდის და სისხლის
    მდუღარე ტბორს გამოღწეული?
    ისაა სწორედ,
    ვისთვისაც მტვერში ვკაწრავ ამ სიტყვებს,
    ვინც მათ ვერასდროს ამოიკითხავს.

    ვინ ჩამარხულა ერთიანად გაზეთებსა და
    ქაქში? ვისა აქვს ურანი შარდში?
    ან წებოვანი ფურთხით თათბირებს
    მიწებებული ვინ არის? ან ვინ
    ამოვლებულა ტყვიაში?
    ნახე,
    ანტენით კეფადამშვენებული,
    უტყვად იცოხნის ბინძური ტვინით.

    რა მოვუხერხოთ დაგმანულ ყურებს,
    ოდენ სარკალში ამოვლებულებს,
    გამოხვეულებს ბირჟის ურიცხვ ბიულეტენში,
    რეგისტრატურის პირქუშ შეკვრებად
    პირადი ნებით ჩამოშტამპულებს?
    ვირჯები
    ჩლუნგი გამცემლების ყურთათვის, და მათ
    მივმართავ ცივად, როგორც ღამე, დაბეჯითებით.

    რა ღმუილია, ჩემს სიტყვებს რომ
    ერთბაშად შთანთქავს? ეს ხომ ყეფაა უწმინდური
    საუწყებო იმ არწივების, რომლებიც
    ცაში, მთლად უსულოდ დატოვებულში,
    ჩვენ გვდარაჯობენ.
    ღვიძლს,
    ჩემსას და შენსას კორტნიან,
    მკითხველო, ლექსებს რომ არ კითხულობ.

    ლიქენთუწყება

    I
    ქვა რომ მეტყველებს,
    გასაკვირი სულაც არ არის.
    მაგრამ ლიქენი?

    II
    საკუთარ თავს აღწერს ლიქენი,
    ჩაეწერება, იდუმალი
    ანბანით წერს
    სიტყვაუხვ დუმილს:
    Gრაპჰის სცრიპტა.

    III
    ის დედამიწის
    ნელიადი უწყებაა,
    ეს უწყება არასდროს მოდის:
    ის ყველგან უკვე-მოსულია,
    თუნდაც ცეცხლოვან მიწაზე და
    საფლავის ქვებზე.

    IV
    “ვის შეგიძლიათ ამის წაკითხვა!”
    ამ გამხმარ ფილტვზე
    უფრო იოლად იშიფრება
    ძველი სიბრძნე, პაპირუსი,
    სილუეტური პორტრეტი, ტვინი.

    V
    უიარაღოდ
    იბრძვის იგი სიცოცხლისთვის
    და არ მარცხდება.
    (მე მას თქვენც გამჩნევთ:
    არკი გჯერათ,
    რასაც მე ვამბობ.)

    VI
    არ მოხდება, ლიქერმა რომ წაიბორძიკოს.
    არ ცუდდება მისი ნაღვაწი.
    გავიგე, განასაზოგადოვა
    მან, ხოტბის ღირსმა კომუნისტმა ქალმა,
    თავისი საწარმოო საშუალებები.

    VII
    ამ ჩვენი არეულობებით ყელამდე სავსეს
    ხშირად მწყურია,
    თვალი ვკიდო ლიქენის იერს.
    დამიდგით მთა და
    დაგანახებთ, რასაც ვგულისხმობ.

    VIII
    ისლანდიურო ხვიფლო, ჭაღარავ,
    ჩვენს საოჯახო აფთიაქში
    ვინ შემოგაგდო?
    აუღელვებლად გვეხმარები,
    სისხლს რომ ვახველებთ.

    IX
    იტყვით, რა უნდა, რას მიელტვის,
    რა ლიქენი აიხირაო?
    ახლა დადგეს და ხვიფლი ცოხნოს,
    ჩვენ დრო არ გვაქვსო.

    X
    აი, ლიქენს კი
    დრო ბევრი აქვს,
    ათასწლოვანი
    თქვენს ფეხქვეშ რომ წევს,
    ბარბაროსას ქუსლმაც
    ტკეპნა, მაგრამ ლიქენს
    მისი ქუსლი სათვალავშიც არ ჩაუგდია.

    XI
    მხედართა სასტიკ
    ბრძოლებს როდი შეუღებავთ
    ძოწისფერი ხვიფლი ძოწისფრად,
    ის მაშინაც ასეთი იყო.

    XII
    უსისხლო ფილტვი, ჟანგისფერი,
    ზაფრანისფერი, მარჯნისფერი, ფორთოხლისფერი,
    წითლად ფერილი იისფერი, ატმისფერი და ჭარხლისფერი,
    და ყველაფერი – რუხ ნიადაგზე,
    შპიტცბერგენის კუნძულების
    რუხ ნიადაგზე.

    XIII
    არც ერთი ჩვენი ჭეშმარიტება არ ამჟღავნებს ასეთ სიმტკიცეს.
    სწორედ ლიქენი ფარავს მკვდარ მერქანს,
    აგურის ღორღებს, კერპებს და ლავას,
    არის ტაძრების დაქცევის და ნანგრევების ჭირისუფალი.
    ჩრდილოური ირმის ხავსი,
    თითქმის თეთრი, მაგრამ არა სრულიად თეთრი.

    XIV
    არ ვიცი, კლდეს თუ შეუძლია
    ლიქენს აღუდგეს.
    როდი აფეთქებს კლდეს ლიქენი,
    მასზე სახლდება,
    დასახლებულ ადგილად აქცევს.

    XV
    როგორც ვიყავით, ნიშნავდა, რომ არც რა ყოფილა.
    როგორც ახლა ვართ, ნიშნავს არაფერს.
    უთქმელადაც გასაგებია. როგორც
    ვიქნებით სამომავლოდ,
    საუცხოო იქნება ისიც,
    ეჭვგარეშეა.

    XVI
    მაგრამ თქვენ ხომ სულ არ გჯერათ,
    რასაც მე ვამბობ.
    რაო, ბეჯითად ჯერაც ისევ არ მოგიჩხრიკავთ
    თქვენი ტვინი და თქვენი წვერი?

    XVII
    ჰო, მართლა, ჩვენი ეს ლიქენი,
    ლამის არის,
    გადაგვავიწყდა.
    ნათლისლიქენო, მზიურო ხვიფლო,
    დარჩიჩვენთან,
    შენ, დიადო მეხსიერებავ.

    XVIII
    ზეცითმოვლენილ მანანაზე ვოცნებობთ ყველა.
    მაგრამ მანანა ვინ გააჩინა?
    ეს მცირედთა ცოდნაა მხოლოდ.
    სწორედ ლიქენმა.

    XIX
    საუცხოო-მეთქი, წარმოვთქვი.
    ჯერჯერობით კი, ნათელია,
    ჩვენი მზადყოფნა ლიქენისას
    ვერ შეედრება.
    უთქმელადაც გასაგებია.

    XX
    მე არ ვიცი მანანას გემო.
    თუმც, საუცხოო რომ იქნება,
    ეჭვგარეშეა.

    თარგმნა დათო ბარბაქაძემ

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

  • ესე,  პორტრეტი

    წინასიტყვაობა ჰანს მაგნუს ენცენსბერგისადმი მიძღვნილ თემატურ ნომერში

    ჰანს მაგნუს ენცენსბერგერს, XX საუკუნის გერმანული პოეზიის ოქროს წლების (50-იანი წლებიდან მოყოლებული, ვიდრე 70-იანი წლების ბოლომდე) ერთ-ერთ ყველაზე უფრო ცნობილ წარმომადგენელს, 80 წელი შეუსრულდა. მისი შემოქმედება მოიცავს არა მხოლოდ ლირიკას, რომლის გავლენა გერმანულენოვან პოეზიაზე თავისი მასშტაბით შეიძლება ამერიკულ პოეზიაზე ალენ გინზბერგის გავლენას შევადაროთ, არამედ – უმდიდრეს ესეისტიკას, თარგმანს, საგამომცემლო საქმიანობას, აკადემიურ სამეცნიერო კვლევას, რადიოპიესებს, სოციალური კრიტიკის ხელოვნებას.
    იყო დრო, როცა ენცენსბერგერის პოეტური სიტყვა და თეორიული დაკვირვებები, მისი სოციალურად ანგაჟირებული ცხოვრება და პრაქტიკული გადაწყვეტილებები გერმანული კულტურის განვითარების არსებით მომენტებს განსაზღვრავდა. მიჩნეულია, რომ ბრეხტის მერე ენცენსბერგერის რანგის პოლიტიკური პოეტი გერმანიას არ ჰყოლია. ეს სახელი მას პირველმავე პოეტურმა კრებულმა – „მგლების დაცვა კრავებისგან“ – მოუპოვა. უნიკალური აღმოჩნდა მის მიერ 1960 წელს გამოცემული „მოდერნული პოეზიის მუზეუმი“. თექვსმეტი ენიდან თარგმნილი ასამდე ავტორიდან, რომელიც ამ ანთოლოგიამ გააერთიანა (ლექსების დიდი ნაწილი თვით ენცენსბერგერის მიერ იყო თარგმნილი), უმრავლესობა მხოლოდ ამ წიგნის გამოცემის მერე იქნა აღიარებული, როგორც მოდერნული პოეზიის კანონიკური წარმომადგენელი, მანამდე კი უცნობი იყო ან ჩრდილში რჩებოდა.
    ენცენსბერგერმა დააარსა და 1965-1975 წლებში გამოსცემდა ჟურნალს სახელწოდებით „Kursbuch“ (სიტყვა აღნიშნავს წიგნად შეკრულ სარკინიგზო მოძრაობის განრიგს), რომელიც გერმანიაში მემარცხენე ლიტერატურის და თეორიული აზრის ეპიცენტრი იყო და უდიდეს გავლენას ახდენდა ლიტერატურულ და თეორიულ აზრზე და სოციალურ კრიტიკაზე. დებატები, რომლებიც ამ ჟურნალის ფურცლებზე ფიქსირდებოდა, აყალიბებდა ლიტერატურისგან, ხელოვნებისგან შორსმყოფი ადამიანების პოლიტიკურ კულტურას. ენცენსბერგერის (და მისი ამ ჟურნალის) სახელი 60-იანი წლების გერმანიაში სტუდენტური მოძრაობის და რადიკალური სოციალური პრაქტიკების ყველა ეტაპზე უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებდა.
    1967 წელს ენცენსბერგერი იყო ბერლინში არასაპარლამენტო ოპოზიციური მოძრაობის, „რესპუბლიკური კლუბის“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი და თეორეტიკოსი. მთელი გერმანიის ტერიტორიაზე ამ კლუბის უამრავი ანალოგის შექმნამ დააჩქარა სოციალური აქციები (თეორიული დისკუსიები, დემონსტრაციები, სახელოვნებო პროტესტების პერმანენტული სერიები), რომლებიც ერთგვარი საორიენტაციო პლატფორმები იყო სოციალური სამართლიანობისთვის მებრძოლი მოქალაქეებისთვის. სტუდენტური მოძრაობის ბაზაზე აღმოცენებული გაერთიანების „კომუნა I“ წევრები თავიდან სწორედ ენცენსბერგერის ბერლინურ ბინაში ცხოვრობდნენ, თუმცა, თვით ენცენსბერგერი თავიდანვე გაემიჯნა საკომუნო პრაქტიკებს.
    ენცენსბერგერი გერმანიაში მედიის თეორიის ერთ-ერთი მამამთავარიც არის. მის სახელს უკავშირდება გერმანული პრესის მემარჯვენე ენის პირველი კრიტიკული წაკითხვა და ამასთან დაკავშირებული მრავალწლიანი დებატები, რაც საბოლოო ჯამში მისი გამარჯვებით და მედიის სემიოტიკის გაღრმავებით, აკადემიურ საუნივერსიტეტო კურსებს შორის მისი უჩვეულო პოპულარობით დაგვირგვინდა. ვიზუალური და აკუსტიკური მედიის დარგში ენცენსბერგერის ესსეებში ნაცადია ფრანკფურტის სკოლის წარმომადგენლებისა და ბრეხტის რადიოს თეორიის ურთიერთდაკავშირება.
    მსგავსად ნებისმიერი დიდი ინტელექტუალისა, არც ენცენსბერგერის ნააზრევი და ცხოვრებაა მოკლებული წინააღმდეგობებს. მათ შორის ყველაზე მწვავე რეაქცია გერმანელ ინტელექტუალებსა და მისი შემოქმედების დამფასებელ მილიონობით ადამიანში ენცენსბერგერის მიერ ერაყში ამერიკის ჯარების შეჭრის გამართლებამ გამოიწვია. ჰუსეინის დაპატიმრების საბაბით ერაყზე თავდასხმა, რაც გერმანელი ინტელექტუალების მიერ ერაყის ნავთობის მიტაცებისთვის ბრძოლად შეფასდა, ენცენსბერგერმა ბოროტებაზე სიკეთის გამარჯვებად მიიჩნია, რამაც მის ავტორიტეტს მთელ ევროპაში სერიოზული დარტყმა მიაყენა.

    დათო ბარბაქაძე

    წინამდებარე პრეზენტაციისთვის ავტორის ესსეები თარგმნილია გამოცემიდან: Hans Magnus Enzensberger. Nomaden im Regal. Frankfurt am Main: Suhrkamp 2003.
    ლექსები თარგმნილია გამოცემიდან: Hans Magnus Enzensberger: Gedichte 1955–1970. Frankfurt am Main: Suhrkamp 1971.
    ენცენსბერგერის აქ წარმოდგენილი შედევრი „ფრანკონული ალუბლის ბაღი იანვრის თვეში“, რომელიც უხუცესი ქართველი მთარგმნელის, ბესიკ ადეიშვილის მიერ თითქმის 30 წლის წინ არის თარგმნილი.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

  • ახალი ამბები

    ქართული პენი მაღრაძის გარეშე და სიტყვის თავისუფლება

    დათო ყანჩაშვილი

    დავით მაღრაძე, რომელიც ”ქართულ პენს” 1997 წლიდან ხელმძღვანელობდა, ქართული პენ კლუბის პრეზიდენტის თანამდებობა 2 აგვისტოს დატოვა და პენის ცენტრის პრეზიდენტს, ჯონ რალსტონ საულს და საერთაშორისო პენ ცენტრის საერთაშორისო მდივანს, იუჯინ შულგინს ამის შესახებ წერილობით აცნობა.
    წერილში ამ გადაწყვეტილების მიზეზად იგი თავის სამუშაო გრაფიკს ასახელებს: “ბოლო ერთი კვირის მანძილზე ჩემს უცხოელ პარტნიორ გამომცემლებთან ერთად ვადგენდი მომავალი ერთი წლის შემოქმედებით გრაფიკს”. მაღრაძე ასევე წერს, რომ საერთაშორისო პენისთვის გაგზავნილ “ქართული პენის” წევრების სიაში მისი გვარი მასთან შეუთანხმებლად ფიგურირებს.
    ნეტგაზეთმა პოეტი დავით მაღრაძე 2 აგვისტოს გაკეთებულ განცხადებამდე ჩაწერა. მაშინ იგი არ აპირებდა თანამდებობიდან გადადგომას და განაცხადა, რომ პენ კლუბის პრეზიდენტის თანამდებობაზე მისი დარჩენა პენის ცენტრის საერთაშორისო ორგანიზაციის თხოვნით მოხდა.მაღრაძის გადადგომას წინ უძღოდა პენის საერთაშორისო ცენტრის მდივნის საქართველოში სტუმრობა. იუჯინ შულგინთან ერთ-ერთი შეხვედრა, რომელსაც მწერლები და პოეტები ესწრებოდნენ, გამომცემლობა ”სიესტაში” გაიმართა. იმ დროისთვის არსებული ქართული პენის შემადგენლობიდან შეხვედრას მხოლოდ რამდენიმე წევრი დაესწრო. (მაღრაძის თქმით, ორგანიზაციაში დაახლოებით 40 წევრია).
    ამ შეხვედრას დავით მაღრაძე არ ესწრებოდა (მოგვიანებით ნეტგაზეთთან საუბრისას განაცხადა, რომ პირადი მიზეზების გამო). რამდენიმე მწერლის ინფორმაციით, სწორედ მაშინ დაიგეგმა ქართული პენის გადახალისება და ახალი საბჭოს შექმნა. პენის საბჭო მალევე შეიკრიბა, დავით მაღრაძე კი კვლავ პრეზიდენტის პოსტზე დარჩა.
    პრეზიდენტის სტატუსით ესწრებოდა მაღრაძე “კავკასიურ სახლში” 28 ივლისს გამართულ პენ კლუბის პრესკონფერენციასაც. ამ დღეს ჟურნალისტებს ქართული პენის ბორდის წევრები წარუდგინეს. ქართული პენის საბჭოს წევრები არიან: მწერალი დავით ქართველიშვილი, ჟურნალ ”ლიბერალის” გამომცემელი შორენა შავერდაშვილი, პოეტი რატი ამაღლობელი, პოეტი გიორგი კეკელიძე, გამომცემლობა ”სიესტას” დირექტორი ქეთი კიღურაძე, მწერალი ნაირა გელაშვილი და ლიტერატურული კაფეების ქსელის მფლობელი ნინო ჟვანია. პრესკონფერენციაზე საბჭოს არ უსაუბრია, თუ დღემდე რას აკეთებდა ქართული პენ კლუბი. ეს სწორედ ის თემაა, რომლის გამოც, ზოგიერთი მწერლის თქმით, მაღრაძეს თანამდებობა უნდა დაეტოვებინა.
    პოეტი ზაზა კოშკაძე ამბობს, რომ ”სიესტაში” გამართული შეხვედრის შემდეგ მისთვის მოულოდნელი იყო მაღრაძის ამ თანამდებობაზე დარჩენა და ბორდის წევრების გვერდით მისი გამოჩენა.
    “სიესტაში გამართულ შეხვედრაზე გადაწყდა, რომ უნდა მომხდარიყო მაღრაძესთან შეხვედრა და რომ მას ორგანიზაცია უნდა დაეტოვებინა. ამაში ეჭვი არავის გვეპარებოდა”.
    “იუჯინს ვუთხარით, მას უნდა აღელვებდეს, რომ პენი ასეთი არაპოპულარულია ახალგაზრდა ავტორებისთვის. მე არასდროს გავწევრიანდები იმ ორგანიზაციაში, რომელშიც ჯანსუღ ჩარკვიანი და დათო მაღრაძე არიან”-ამბობს კოშკაძე.
    “იუჯინს არ უთარგმნეს, როცა ვამბობდი, რომ ქართული პენ ცენტრის წევრი ჯანსუღ ჩარკვიანი იმ აქციაში იღებდა მონაწილეობას, რომელზეც ჩემი მწერალი მეგობრების სურათები დაწვეს”.
    ამას პოეტი შოთა დიღმელაშვილიც ადასტურებს, და ამბობს, რომ იმ დღეს ბატონი იუჯინი პენის წევრებთან შეხვედრას ელოდებოდა, ამის ნაცვლად კი დახვდნენ ის მწერლები, რომლებსაც პენთან აბსოლუტურად არანაირი კავშირი არ ჰქონდათ და რომლებიც პენის მიმართ პრეტენზიებს გამოთქვამდნენ.ქართული პენის წევრი ჯანსუღ ჩარკვიანი ილიას უნივერსიტეტთან წელს გამართულ საპროტესტო აქციაში მონაწილეობდა, რომელზეც ერეკლე დეისაძის წიგნის ”საიდუმლო სირობის” უნივერსიტეტში პრეზენტაციას აპროტესტებდნენ. ვიდეომასალაში ჩარკვიანი ჰომოფობურ განცხადებებსაც აკეთებს.ქართული პენი არ გამოხმაურებია ერეკლე დეისაძის წიგნის გამოცემის შემდეგ გამართულ საპროტესტო აქციებს, რომლებზეც დეისაძის და სამოქალაქო საზოგადოების სხვა წარმომადგენლების ფოტოები დაწვეს და მათ ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს. ავტორების ნაწილი სწორედ ამ ფაქტების გამო მიიჩნევდა, რომ ქართული პენის საქამიანობა არ შეესაბამებოდა საერთაშორისო პენის მისიას, რომელიც გამოხატვის თავისუფლების ხელშეწყობა, მწერლების და ჟურნალისტების უფლებების დაცვაა.
    გაზეთ ”რეზონანსისთვის” მიცემულ ინტერვიუში მაღრაძე ამბობს: “არც წიგნის (ერეკლე დეისაძის “საიდუმლო სირობა”), არც მისი ავტორის და არც პრეზენტაციის შესახებ არაფერი ვიცი. რაღაცა კი გავიგე, მაგრამ აღარ დავინტერესებულვარ და, ალბათ, არც დავინტერესდები. ჩემი საპირწონე ეგ ნამდვილად არ არის. არც ეგ ბიჭი ვიცი და არც მისი ნაწერი.”
    პოეტი პაატა შამუგია ნეტგაზეთთან საუბრისას ამბობს, რომ მას არ ჰქონია ქართული პენის ცენტრისგან მხარდაჭერა, იმის მიუხედავად, რომ მისი, როგორც მწერლის გამოხატვის თავისუფლებას აშკარად და ღიად ზღუდავდნენ.
    “ანტიტყაოსნის” გამოცემის შემდეგ თვეების განმავლობაში იყო მუქარები, პირველი კვირების განმავლობაში, საერთოდ, მოკვლით, ყელის გამოჭრით და სამუდამოდ დაინვალიდებით მემუქრებოდნენ. გაზეთმა “ასავალ–დასავალმა” ჩემი წიგნის და თავად ჩემი (ავტორის) დაწვის ინიციატივით მიმართა მთელს ქართველ ერს. შენახული მაქვს ეგ ნომრები. არც “პენ–კლუბი” და არც სხვა ორგანიზაცია ამ ფაქტს არ გამოხმაურებია, არადა, პრესით ეს ამბავი რამდენჯერმე გაშუქდა”- აცხადებს შამუგია.ინტერვიუში, რომელიც ნეტგაზეთმა მაღრაძესთან 28 ივლისს ჩაწერა, ქართული პენის ყოფილი პრეზიდენტი ამბობს: “ყველა ის მონაკვეთი ჩვენი ისტორიიდან, როდესაც იზღუდებოდა თავისუფალი სიტყვა… ყველა ინფორმაციას ვაწვდიდით საერთაშორისო პენ კლუბს”.
    მაღრაძის ეს განცხადება წინააღმდეგობაში მოდის იუჯინ შულგინის მიერ ნეტგაზეთისთვის მიწოდებულ ინფორმაციასთან: “საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში ჩვენ, საერთაშორისო პენ კლუბს წარმოდგენა არ გვქონდა საქართველოს პენ კლუბის საქმიანობის შესახებ”.
    ნაწილი მწერლებისა მაღრაძეს აკრიტიკებს, ნაწილი კი პრესასთან საუბარში აცხადებს, რომ მაღრაძე პენ კლუბის კარგი პრეზიდენტი იყო. სწორედ ასე განაცხადა ნეტგაეზთთან საუბრისას ირაკლი კაკაბაძემ: “მე არ მახსოვს შემთხვევა, რომ მაღრაძე ოდესმე გაქცეოდა პასუხისმგებლობას… ის იყო ქართული პენის ძალიან კარგი ხელმძღვანელი ბოლო წლების მანძილზე”.ქართული პენ კლუბის ამჟამინდელი საბჭოს წევრი, პოეტი გიორგი კეკელიძე ამბობს, რომ წლების მანძილზე მას მხოლოდ სმენოდა ქართული პენის შესახებ: “ქართულ პენ კლუბზე გაგებული მქონდა, მაგრამ არ ვიცოდი, რას აკეთებდა. საქართველოში არანაირი აქტიურობით არ გამოირჩეოდა და, შესაბამისად, მეც აღარ ვადევნებდი თვალყურს. ერთ–ერთ მკვდარ ორგანიზაციად წარმომედგინა”.
    ქართული პენ ცენტრი 1992 წლიდან არსებობს. მისი პირველი პრეზიდენტი ჭაბუა ამირეჯიბი იყო, რომელიც შემდეგ ჯანსუღ ჩარკვიანმა შეცვალა. 1997 წლიდან 2010 წლის 2 აგვისტომდე კი პრეზიდენტი დავით მაღრაძე იყო.საერთაშორისო პენ კლუბის ერთ-ერთი მოთხოვნაა, რომ ორგანიზაცია სახელმწიფოს მიერ არ ფინანსდებოდეს. ნეტგაზეთთან საუბარში ქართული პენის ახლა უკვე ყოფილი პრეზიდენტი ამბობს, რომ პენის წევრი “მთავრობის მეხოტბე ვერ იქნება”.
    1999 წელს, ქართული პენის თავმჯდომარეობის დროს, მაღრაძე საქართველოს პარლამენტის წევრი გახდა მაშინდელი მმართველი პარტიის, მოქალაქეთა კავშირის სიით. 1992-1995 წლებში პენის წევრობის პარალელურად კი კულტურის მინისტრი იყო. ახალი საბჭო დღეიდან უკვე დავით მაღრაძის გარეშე განაგრძობს მუშობას. დავით ქართველიშვილი, მწერალი და ქართული პენის საბჭოს თავმჯდომარე ამბობს, რომ იუჯინ შულგინის საქართველოში ყოფნისას, როდესაც ის შეხვდა ქართველ ავტორებს, მან თქვა, რომ საჭირო იყო საბჭოს შექმნა. ეს საბჭო შეიქმნა იუჯინ შულგინთან შეთანხმებით, არჩევნების გარეშე.“ვინაიდან ეს არის დროებითი საბჭო, ამიტომ ის პირდაპირ იუჯინთან შეთანხმებით შედგა. მან შეხვედრისას გვითხრა, რომ კარგი იქნებოდა, ჩვენ ვყოფილიყავით საბჭოს წევრები, ისინი, ვინც ამ შეხვედრაზე აქტიურობდნენ”.
    “ეს (საბჭოს წევრობა) არ ნიშნავს, რომ ამ ჩემი თანხმობით რაღაც დოზით გავინაწილებ წინა პერიოდების პასუხისმგებლობას”-ამბობს გიორგი კეკელიძე.ახლა საბჭოს პრეზიდენტის არჩევა 2011 წლის ოქტომბერში იგეგმება, ამ დროს თბილისში დაგეგმილია გამოხატვის თავისუფლების საერთაშორისო ფორუმის ჩატარება.

    © netgazeti.ge

  • AUDIO,  ახალი წიგნები,  კრიტიკა,  რეცენზია

    მალხაზ ხარბედია – “ადიბასი” – თბილისის დეკონსტრუქცია


    AUDIO

    ცოტა ხნის წინ “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობამ” ზაზა ბურჭულაძის ახალი რომანი, “ადიბასი” გამოსცა. წიგნში მოქმედება 2008 წლის აგვისტოში ვითარდება, თბილისში რუსული ჯარია შემოსული, ქალაქი იბომბება, თუმცა ეს არ უშლის აქაურებს ხელს ჩვეული ცხოვრება გააგრძელონ, ჩამოსხდნენ ხოლმე გლამურულ სახინკლეში, ესტუმრონ ვაკის საცურაო აუზს, გაუთავებლად ისაუბრონ ამაო თემებზე.
    ზაზა ბურჭულაძემ, ჩემი აზრით, თავისი საუკეთესო, ყველაზე სრულყოფილი და გამართული ნაწარმოები შექმნა. მწერალი დიდხანს მიდიოდა ამ წიგნამდე. აქამდე გამოსულ ყოველ მის რომანს ეტყობოდა იმის კვალი, რომ მისი უმნიშვნელოვანესი წიგნი ჯერ კიდევ წინ იყო და რომ “მინერალური ჯაზის” გამო ატეხილი ამბავი, ცოტათი ნაადრევი გახლდათ. გახსოვთ ალბათ, მაშინ ქართული ჰუმანიტარული აზრის ბევრი წარმომადგენელი, მათ შორის ნოდარ ლადარია, გოგი გვახარია, ლევან ბერძენიშვილი, ზაზა შათირიშვილი, ზურაბ კიკნაძე და მერაბ ღაღანიძეც გამოეხმაურნენ წიგნს და ქვეყანას ახალი ავტორის დაბადება ამცნეს. წიგნის გამოსვლიდან უკვე ექვს წელზე მეტი გავიდა (ზუსტად იმდენივე, რამდენიც ვარდების რევოლუციიდან), ზაზა ბურჭულაძემ კიდევ 4 წიგნი გამოსცა, თუმცა ასეთი მნიშვნელობის, როგორიც ეს ბოლო რომანია, არც ერთი არ იყო.
    ვინც საუკუნეთა მიჯნაზე თვალყურს ადევნებდა ქართულ ლიტერატურულ პერიოდიკას, მას კარგად ეხსომება გრეგორ ზამზას ფსევდონიმით დაწერილი გაბმული, დატვირთული ტექსტები ენობრივი ჩახვევებითა და იშვიათი აბზაცებით. ეს ზაზა ბურჭულაძის პირველი მცდელობები იყო.
    2002 წელს მან, შეიძლება ითქვას, საკუთარი თავი დაიბრუნა. ანუ გამოვიდა კაფკას პერსონაჟის გავლენიდან, დაძლია ჰეტერონიმების საცდური და პირველად წარსდგა მკითხველის წინაშე როგორც ზაზა ბურჭულაძე. რამდენადაც მახსოვს, პირველი ასეთი რომანი “წერილი დედას” იყო, თუმცა ბაკურ სულაკაურს მის მიერ გამოცემული “სიმპსონები” ახსენდება, როგორც ზაზა ბურჭულაძის პირველი ნამუშევარი:
    “რომან “სიმპსონებამდე” მწერალი ზაზა ბურჭულაძე არ არსებობდა. არსებობდა გრეგორ ზამზა, ეს იყო ზაზა ბურჭულაძის ფსევდონიმი. და როცა ჩვენთან მოიტანა “სიმპსონები” და წავიკითხე, და გადავწყვიტე, რომ გამოგვეცა, ვურჩიე, თან დაჟინებით, რომ ფსევდონიმი გადაედო გვერდზე და წიგნი გამოსულიყო თავისი ნამდვილი სახელითა და გვარით. ასერომ, ზაზა ბურჭულაძის სახელით გამოქვეყნებული პირველი რომანი იყო სიმპსონები, თუმცა ეს არ არის მწერლის პირველი ნაწარმოები”.
    “ადიბასში” ტიპური თბილისური სიტუაციებია აღწერილი, უფრო სწორად, ავტორი ამ ვითარებათა დეკონსტრუირებას ახდენს. თანაც, ქალაქში რუსის ჯარია შემოსული, ხდება სრულიად დაუჯერებელი ამბები, პოლონეთის პრეზიდენტის ჩემოდნით გატაცებით დაწყებული, მზვერავი თვითმფრინავის ვერის პარკში დაშვებით დამთავრებული. ამის მიუხედავად, თბილისი ისევ ისეთი, ამაოებით სავსე ქალაქია ნარკომანებით, გადავსებული საკონდიტროებით, “ბანდიტების ქვრივები სილიკონის მკერდით, ბიზნესმენების ცოლები წელზე ცელულიტით, ბარბი-გოგონები მზის უზარმაზარი სათვალეებით, რეივის მოყვარული გეები ჭიპში პირსინგით, დედიკოს ბიჭები ახდენილი ოცნებებით…”. თბილისურ იოგაში მხოლოდ ერთი პოზა არსებობს – მხართეძოზე წოლა.
    ზაზა ბურჭულაძის ამ რომანს ყველა სხვადასხვანაირად შეხვდა. ბევრისთვის კვლავ მიუღებელია მწერლის გულახდილობები, განსაკუთრებით სექსუალური სცენების აღწერისას, თუმცა არიან ისეთებიც, ვინც სულ სხვა მიზეზების გამო დაიწუნეს რომანი: “თვითონ ამ რომანს რაც შეეხება, მე მაინც დაუკმაყოფილებლობის გრძნობა დამიტოვა “ადიბასმა”, იმიტომ, რომ ეს იყო რაღაცა ფრაგმენტული მცდელობები, თითქოს თავმოუბმელი. მიუხედავად იმისა, რომ რომანი არაა დიდი მოცულობის, მე მომწყინდა მისი კითხვა. მაგალითად, ეპიზოდი “სექენდ ჰენდის” მაღაზიაში, ბრენდების ჩამონათვალი, ჩემთვის იყო აბსოლუტურად გაუგებარი და მოდით, პირდაპირ ვთქვათ, ხალტურა” – ამბობს ლიტერატორი დათო გაბუნია.
    უკანასკნელი წლების მანძილზე ზაზა ბურჭულაძის გარშემო მკითხველთა ვიწრო, თუმცა გათვითცნობიერებული წრე ჩამოყალიბდა. ზოგს “ხსნადი კაფკა” უფრო მოსწონს და მის შემდეგ “ადიბასს” დაღმასვლად აღიქვამს, ზოგი კი პირიქით, “მინერალური ჯაზიდან” მოყოლებული ელოდა მწერლის ახალ, მნიშვნელოვან ნაწარმოებს. მათ რიცხვს მიეკუთვნება დათო გაბუნიაც:
    “იმის ფონზე, რასაც ზაზა ბურჭულაძე წერდა ბოლო წლების მანძილზე “ადიბასი” ნამდვილად მიღწევაა. ანუ მე ვგულისხმობ მის ერთგვარ დეკადანსს. მინერალური ჯაზიდან მოყოლებული მე უკვე ნაკლებად მომწონდა მისი წიგნები და ამიტომ “ადიბასი” იყო ნამდვილად გარღვევა, ამ მხრივ. მაგრამ, ასევე მიმაჩნია, რომ ისეთი წიგნები, როგორიც იყო “სიმპსონები” და “წერილი დედას”, სადაც ზაზამ ზუსტად მიაგნო ეროგენულ ზონებს, რომელიც ძალიან კარგად, ზუსტად და საჭიროდ გააღიზიანებდა ქართველ მკითხველს, მან ეს ყველაფერი დათმო, ხოლო “ადიბასში” მე ვხედავ მცდელობას დაუბრუნდეს იმ წერტილს, სადაც მან ჩემი აზრით შეწყვიტა განვითარება, როგორც მწერალმა”.
    ცხადია, ზაზა ბურჭულაძე არაა მწერალი ყველასთვის, თუმცა იგი აღარც ისეთი ჰერმეტულია, როგორც 10 წლის წინ იყო. ბაკურ სულაკაურის აზრით, და ამის შესახებ მეც ვწერდი 2 კვირის წინ, ზაზა ბურჭულაძის ეს რომანი სრულიად ახალი საფეხურია მის შემოქმედებაში: “ბუნებრივია, ეს არის წმინდა ლიტერატურა, თუმცა, ასე ვთქვათ, უფრო ფართო ფენისთვის მისაღები, ვიდრე აქამდე იყო. ვთქვათ, “ადიბასამდე” მისი წიგნები უფრო შეზღუდული წრისთვის იყო მოსაწონი, ვიდრე “ადიბასია”. რატომღაც ასე მგონია. ადიბასი არის ნიშანი იმისა, რომ ზაზამ არამარტო ახალ საფეხურზე ააბიჯა, როგორც მწერალმა, არამედ მას ახალი შესაძლებლობები გადაეშალა და ახალი ინსტრუმენტები გაუჩნდა”.
    შესაბამისად აფასებს სულაკაური მწერლის მომავალსაც: “ქართული ენის ფლობა ზაზას მიერ, გადავიდა სრულიად სხვა სიბრტყეში, და როცა მწერალი იწყებს ენის ფლობას ამგვარად, ის ვეღარ დაწერს ძველებურად”. სამაგიეროდ დათო გაბუნია ამტკიცებს სრულიად საპირისპიროს: “ძალიან მიხარია, რომ ეს რომანი დაწერა ზაზა ბურჭულაძემ, იმიტომ, რომ ისევ ვხედავ იმ საწყისებს, რაც მასში ძალიან მომწონდა. ეს ნაწარმოები იძლევა იმის თქმის საფუძველს, რომ ზაზა ისევ დაუბრუნდება იმას, რომ ის დაწერს ყველასთვის, და არა რამდენიმე ქართული კრიტიკის თუ ჰუმანიტარული აზრის ზეპური მამებისთვის მხოლოდ, როგორც აქამდე წერდა”.
    როგორც იტყვიან, “მოვიცადოთ და ვნახოთ” რა მოჰყვება “ადიბასს” და საითკენ წავა მწერალი, რომელიც თანამედროვე ქართველ პროზაიკოსებს შორის ყველაზე მეტს შრომობს.