I. წიგნისთვის ღია და ფარული მიძღვნები

ბოლო სიყვარული – ქალაქი ზღვით

სინამდვილეში არც ისეთი პატარაა,
მაგრამ განსაზღვრება ”პატარა ქალაქი”
ჯერ ხომ ისედაც გაცილებით ტევადია

და ორჯერ უფრო – თუ ვგულისხმობთ ზღვისპირა ქალაქს.

*
მე ერთხელ ვთქვი და მომეწონა,
და იმ დღიდან გამუდმებით ვიმეორებ,
რომ ეს ქალაქი ჩემი ბოლო სიყვარულია
(რასაც მოსდევს კარგად დამუშავებული მოკლე პაუზა)
და დავძენ ხოლმე: ქალივით მიყვარს.

მსმენელები, როგორც წესი, მიღიმიან.

ოღონდ ადგილობრივები – ცოტა სხვანაირად.

*
ეს ერთადერთი ქალაქია საქართველოში,
სადაც ჩემ თავს ვასეირნებ. ეს ფრაზაც ძველია,
მაგრამ ნაკლებად ეფექტური, როგორც ვატყობ, მსმენელებისთვის;
სამაგიეროდ, ბევრად უფრო გასაგები. ჩემთვისაც კი. ესეც საქმეა.

*
მაშ ასე, ჩემ თავს ვასეირნებ. ხოლო სეირნობა,
როგორც ჩანს, თავის მოტყუების მეთოდებს შორის
მართლაც საუკეთესოა (თუ არ ჩავთვლით რამდენიმე აუცილებელ,
მაგრამ ლექსში სახსენებლად მაინც უხერხულ
საქმიანობას). გარკვეული უხერხულობა
ახლავს ამასაც, სეირნობას; განსაკუთრებით –
როცა ჩემ თავს ვასეირნებ. მას უხარია,
მე კი, რომელსაც კარგად მესმის
უაზრობაც, უსაფუძვლობაც
ამ გულუბრყვილო სიხარულის, არაფერს ვიმჩნევ,
რადგანაც მახსოვს, თუ რამდენი წელი დაჭირდა
მის დარწმუნებას, რომ ბათუმი ერთადერთი ქალაქია საქართველოში,
სადაც ჯერ კიდევ შეიძლება სეირნობა. ძლივს დამიჯერა
და ვცდილობ, აღარ გავაწბილო. ხშირად ვუმტკიცებ,
რომ ზღვა არაფერ შუაშია, და არც ქალაქის
ძველი უბანი – ვიწრო ქუჩებით
და ორ-სამ, სამ-ოთხ სართულიანი
აივნიანი შენობებით; და რომ მთავარი,
რამაც ამ ქალაქს მიაჯაჭვა მისი გული, რაღაც სხვა არის…
შემეძლო მეთქვა – პოეზია, მაგრამ არ ვრისკავ:
ხომ შეიძლება მიხვდეს, რომ დავცინი?

*
ეს ერთადერთი ქალაქია საქართველოში,
სადაც ჩემ თავს ვასეირნებ; ვათამამებ. მას აქვს სურვილი
და უფლებაც, გააყოლოს თვალი გოგონებს –
მათ ნამზეურ მხრებსა და ფეხებს,

მე კი, უფლება რომც მქონოდა,
ალბათ თვალის გაყოლებას ვერ გავბედავდი,
და თუკი მაინც გავხედავდი – ისეთებს არა,
ვინც ჯერ კიდევ შეიძლება (თუნდაც ლექსში) გოგონებად მოიხსენიო.

*
ზღვა არაფერ შუაშია, და არც ქალაქის
ძველი უბანი – ვიწრო ქუჩებით,
სადაც ვიწყებთ სეირნობას
და მივდივართ პორტისაკენ. როგორც ფოთოლს ჭიანჭველები,
საბუქსირე კატარღები ნაპირისკენ მიაღოღებენ
გიგანტურ ტანკერს. პორტის გვერდით პატარა კაფე
ზღვისკენ გადგმული ხის აივნით – აი ადგილი,
სადაც ისევ ვმთლიანდები –
მე, რომელიც საკუთარ ვასეირნებდი,
და მე, რომელსაც ჩემი თავი მასეირნებდა,
სწორედ ამ კაფის აივანზე ვერწყმით ერთმანეთს,

და გარკვევით ვერასდროს ვხვდები,
თუ რომელი რომელს ერწყმის
და რომელში ვმთლიანდები –

გააჩნია, რას ვსვამ და რამდენს.

*
ეს ქალაქი ჩემი ბოლო სიყვარულია.
ესეც ცალმხრივი – პირველივით. ზღვისპირა კაფე,
რომელსაც უკვე ცხრა წელია, ცოტა მეტიც, ერთგულად ვსტუმრობ

და მსიამოვნებს, რომ მიმტანებს
აღარაფრის შეხსენება აღარ ჭირდებათ –
კარგად იციან, რას დავლევ და რას მივაყოლებ
(რაც ერთიორად მაამაყებს, თუ კაფეში სტუმრებს მივიყვან),

და მეც არასდროს მავიწყდება
ერთ-ერთ მათგანს თანაგრძნობით გამოვკითხო
პატიმარი მეუღლის და ავადმყოფი შვილის ამბები,
ხოლო მეორეს ლიმონათით გავუზავო ჭიქა არაყი,
რომ, როცა მოვა და გადაკრავს, ვიტრინიდან მომზირალი მეპატრონე
ვერაფერს მიხვდეს.

*
ცხრა წელია, ცოტა მეტიც… როდესაც აქ ვარ,
თითქოს ჩემი ადრინდელი აქ-ყოფნებიც ერთმანეთს ებმის
და მეჩვენება, რომ ერთი დღე იწელება

და ეს ცალკე ცხოვრებაა; და ერთადერთი,
რასაც ასეთი კლინიკური სიცოცხლიდან გამოვყავარ,
რაც მახსენებს დროის დინებას,

ის პატარა და ლამაზი, სასაცილო ბოშა-გოგოა,
რომელსაც, თითქოს გუშინ იყო, გულუხვად რომ ვასაჩუქრებდი,
დღეს კი უკვე სამათხოვროდ შვილებს მიგზავნის.

…………

II. წიგნისთვის ბოლოსწინა ლექსები

* * *
ერთხელ,
ერთხელაც კი
ვერ დავასწარი ცხოვრებას: ყოველთვის,

რამდენიმე წამით ადრე,
ვიდრე თვალს ავახელ,

გრძნობს, რომ ვიღვიძებ
და სასწრაფოდ თავს იწესრიგებს,

რომ გაღვიძებულს
დამხვდეს ზუსტად ისეთივე,
როგორიც დავტოვე.

* * *

შორიდან და მისალმებით ჩვენ ერთმანეთს ადრეც ვიცნობდით,
მაგრამ ახლოს, სალაპარაკოდ, პირველად შევხვდით ათიოდ წლის წინ
ერთი კოლეგა-თანამსმელის დაკრძალვაზე, და მან თავი დამამახსოვრა
საკმაოდ დამაჯერებელი მოსაზრებით იმის შესახებ,
რომ პოეტმა უნდა წეროს მხოლოდ ის და მხოლოდ ისე,
რასაც და როგორც დაწერდა შემდეგ, როცა ცხოვრება უკვე ჩავლილია,
მკვდრებს რომ წერა შეძლებოდათ. წლები გავიდა
და ჩვენ ერთმანეთს ისევ ვხვდებით, გვერდიგვერდ ვსხედვართ
და რამდენიმე ჭიქის შემდეგ, როცა სასმელი ეს-ესაა გვეკიდება
და ჯერ საერთო წასულების შესანდობარიც
არ შეგვისვამს, ის უეცრად იხრება ჩემკენ
და იგივეს მიმეორებს. სიტყვა-სიტყვით. დავიწყებია,
რომ ეს ოდესღაც უკვე მითხრა; რაც მთავარია,
დავიწყებია, თუ სად მითხრა, ვის ქელეხში. ვეღარ გათვალა,
რომ უკვე მეც მყავს ჩემი კაცი ჯოჯოხეთში
და მისგან ვიგებ ნებისმიერ იქაურ ტყუილს,
რომელიც ჩვენკენ, ცოცხლებისკენ, ერთადერთი უტყუარი სიმართლეა,
თუნდაც წერისას.

* * *
ერთი სული გაქვს, როდის ჩავიძინებ,
გამუდმებით ბრუნდები ჩემკენ.
გადმოიხრები და დამყურებ,
მაკვირდები, ხომ არ გატყუებ.

რომც გატყუებდე, რას შემატყობ:
თვალდახუჭული და უძრავი
ვწევარ და ვსუნთქავ.

დაიცდი, ისევ მაკვირდები:
ვწევარ და ვსუნთქავ.

ერთი სული გაქვს, რათა ადგე,
უხმაუროდ ჩაიცვა და გაიპარო.

ნუ იტანჯები, საყვარელო.
როგორც კი მართლა ჩავიძინებ,
თვითონვე გეტყვი.

© kalmasoba.com

ბირთვისი. ადრე
ფოტო კარგი მაშინ გამოდის, როცა ის გიღებს ვისაც უყვარხარ.

ციფრულ ფოტოებს ერთი უპირატესობა აქვთ.
ისინი შეგიძლია დაზუმო და ადამიანებს თვალებში შეუვარდე.
გაიარ-გამოიარო.
აქ კი, ალბომის სურათებში
ძლივს ვარჩევ, ხელი ვინ გამომხვია, ვის გვერდით ვდგავარ,
წელიწადის რომელი დროა, რა მაცვია, რაზე ვფიქრობდი.
საშველი – ფოტოს უკანა გვერდი
მიწერილი თარიღი თეთრზე – 2000 წელი,
ბირთვისი,შემოდგომა. წავედით ათნი.

ცეცხლზე – ყავა, რკინის ჯამით, შიგ ცვივა ფერფლი.
ყველა ეწევა.
შედედებული რძის კოლოფი წვრილად გავხვრიტეთ
და ენაზე, წვეთი სიტკბო ჩამოვატარეთ.
არავინ მიყვარს. აღარავინ.
თითქოს მუცელი გამომფატრეს და მთელ სხეულში,
მგონი, გაგიჟდა, გული სცემს ბოლთას.
ვინც მიყვარდა, გასულ კვირაში ჰქონდა ქორწილი.
ტაშ-ფანდური, ზურნა, დუდუკი,
თეფშის მტვრევა, შავი ვარდების გოიმური თაიგული..
იქნებ არც ისე, მაგრამ ეს სიტყვა მიადვილებს მოვყვე ამბავი
როგორ გასხვისდა უცებ ჩემი ადამიანი.
წინა კვირაში – აბაზანაში ვარ ჩაკეტილი.
ხმის დასახშობად ყველა ონკანი მოშვებულია.
ბირთვისში წასვლა თუ გადაკარგვა – გადაწყვეტილი.

და აი, ისიც. ტყე, ბოდიალი.
ღამეა, ცივა. სიტყვებს ფორმა აქვთ – გრძელი ორთქლის.
ბენე მთვრალია, კარავში სძინავს. დღეს გავიცანით.
თან რამდენიმე წყვილიც გვახლავს – რეალური და პოტენციური
ორ სააათში ტყიდან გამოვლენ,
ჩვენ დავინახავთ მათ ტუჩებზე სიყვარულის კვალს
და არაფერი გაგვიკვირდება, რადგან გუშინ გავხდით ოცი წლის.
რადგან სხეულებს ამ ასაკში გმირობები არ აინტერესებს.

ეს ის დროა, როცა დილით არასდროს ეძებ რა ჩაიცვა.
სკამის საზურგე – დახუნძლული ჯინსით, სვიტრებით.
ეს ის დროა, როცა ჟანგბადის ზედმეტი დოზა ყელში გიჭერს
და ხარ ისეთი თავისუფალი, ისეთი მშვიდი – თითქოს
საზღვართან, ბოლო სოფელში უკვე მოთოვა.

რა უნდა მოხდეს, რომ ძველებურად ასე უფულოდ,
ერთი ზურგჩანთით
გზას დავადგეთ გაურკვეველი მიმართულებით.
არ ვდარდობდეთ, შევძლებთ თუ არა გაყინული წყლით
ტანის დაბანას,
კარავში ვისთან ერთად მოვხვდებით,
ნასვამებს გული რომ აგვერიოს,
უცხო ხალხის ხომ არ შეგვრცხვება.

რა უნდა მოხდეს.
რომ დაბრუნდეს ეს შეგრძნება – სიღარიბით ბედნიერების,
უსიყვარულოდ თავისუფლების.
და ყველაფერი ეს ერთადერთ
ფოტოზე იყოს შემორჩენილი.

გახსნა

ორ კვირაში მოვა წერილი
ჩემი უცნობი მეგობრისგან – სხვა ქვეყნიდან. სხვა ქალაქიდან.
გაბერილი კონვერტი მარკით.
დღესასწაული თუ დაემთხვა, გზავნის ბარათსაც.
ან სარვამარტოს – ნარცისებზე შემოხვეული თეთრი ლენტები,
ან საახალწლოს – თოვლის ბაბუას საჩუქრების გუდის გვერდით,
შემოუსვამს ციყვი მარხილზე.
ორ კვირაში ნელი ფოსტა მოაჩაქჩაქებს
უნახავი ადამიანის ამბებს, სურვილებს – სულ ცოტათი გაზვიადებულს.
მდიდარმა ბიძამ როგორ უყიდა ველოსიპედი.
გვესმის, ვპატიობთ.
მაგრამ ეს ხდება ოცი წლის წინ
და ასეთი მეგობრობა იშვიათია.
…

დღესაც ვხსნი ფოსტას. ვხსნი ფორუმებს.
სიმარტოვეს ვუხსნი პაროლებს.
ვუმეგობრდები განურჩევლად, მცირე შერჩევით.
და ჩემი სიის მეგობრების ავატარები
როგორც დაშლილი ბანქოს დასტა ყრია გარშემო.

ავატარიდან მამის ნაცვლად, დედის მაგივრად
შემომცქერიან თოთო ბავშვები,
დაბერილ ლოყებს, ჩაჩხვლეტილ ღიმილს
როგორც საშვებს, მათი მშობლები აფრიალებენ –
მფეთქავ ქსელში შემოსაძრომად.
თრთის ფეისბუკიც.
გინეკოლოგის სავარძელზე გაშლილია ჩვენი ფეხები.
თავიდან ოდნავ მოკრძალებულად.
ლ ლიკე ყოუ,
შემდეგ თამამად მოვყვებით ვიღაც ”სუნიანი” როგორ აგვეკრა,
მიწისქვეშა ტრანსპორტის ამბებს გავუზიარებთ
მათ, ვინც მიწას რამდენიმე საფეხურით არ ჩასცდენია.
ვყვებით, როგორ აიწია ვერცხლისწყალმა სიცხის საზომზე.
ვიხდით მადლობას –
თუ უცებ ვინმემ ამის პასუხად
შემოგვწირა ვირტუალური ჟოლოს მურაბა.
გგონია გათბი, გამოკეთდი,
მოხვდი გაშლილ სტადიონზე ფრედის კონცერტზე,
სულელურმა ტესტმაც გაგართო, როცა გამცნო როდის მოკვდები.

ისიც ვიცი
ვინ არის შენი მეგობარი,
ელექტრონულმა სივრცემ მამცნო ორი წამის წინ.
ცოტა კი მიკვირს – რა საერთო გაქვთ –
ალბათ, ფოტოზე ხარ მიმზიდველი.
ან რაიმე ბრძნული დაწერა –
ბანალური სააღდგომო მისალოცივით
ყველასათვის მისაღები და გასაგები – ვერასოდეს გააპროტესტებ.
ამ მორევში შენით შეცურე და ახლა მხოლოდ სინქრონულად
ხელს თუ მოუსვამ.

ოკუპაცია. სპირალი

გაიცანით მისი ხელოვნური თანამგზავრი.
სულ ახლახანს დაიმეგობრა.
ერთი თვეა ერთად წვებიან, ერთდროულად იღვიძებენ.
ზის ჩუმად, თავისთვის,
არც იზრდება, არც გული უცემს.
ციცქნა საცობი,
საზრიანი მისი დარაჯი,
მისი მცველი,
ზის საშოს კართან
და
მოახლოებულ სიცოცხლეებს, როგორც ვირუსებს
უკან აბრუნებს.
რამდენიც გინდა,
სადაც გინდა იქ გიყვარდეს.
არ დაჟანგდება.
სპირალი – მუცლის ოკუპაცია.
სიყვარულის მიწაზე უდგას რკინის ფესვები
და ყველაფერი არის მარტივად.
ახლა ყველა ბედნიერია.

მე კი ვფიქრობ,
ვინ დაარქვა ნეტავ ამ ლითონს
კეთილშობილი?

დამსგავსების თეორია (ცოლები და ქმრები)

ხარი რომ ხართან დააბა, იქნება ორი ხარი და არაფერი მეტი

ჩემი მეგობარი ჭანო

ერთხელ, თვალი რომ გავახილე
მომეჩვენა, ერთმანეთს ვგავდით
და შემეშინდა.
ათი წელი იყო გასული.
გავიფიქრე, ათი წლის წინ ვინც შემიყვარდა, ვისთან ერთადაც
გადავწყვიტე მქონოდა სახლი, მტვერსასრუტი,
მაცივარი, ქურა, მანქანა..
ნუთუ მაშინაც ასე მგავდა და თუ მგავდა, რატომ იყო საინტერესო მასთან დარჩენა?
ორი “მე” როგორ ეტეოდა ამ ვიწრო კარში.
ორი “ის: რატომ დადიოდა კვირას ბაზარში?
ღიმილის. დგომის, სიარულის, წოლის მანერა – ერთი ერთზე.
”როგორ უხდებით”.
”ერთმანეთს ასე შეაბერდით”
”თქვენი უღრუბლო ცხოვრებები”
”არასოდეს მოხვდეთ წვიმაში” .
და თუ მაინც.
ვითომ მიწიდან ამოიზარდა,
გაშალოს დიდი შავი ქოლგა,
შენ კი მხარზე თავი დაადო.

თუ ეს არის იდეალური წყვილის ფორმულა,
ასე არ მინდა,
ვთქვი და ლოყაზე დანა დავისვი.
იპოვეთ ათი განსხვავება ვთქვი და გავხდი, ვთქვი და გავსივდი.

ადრე თითქოს ქერა ვიყავი, ახლა გავშავდი,
ადრე თვალებში ფორთოხლის ქერქებს ვიწურავდი, ახლა ვამშრალებ.
მძულდა ფეხბურთი, ახლა ვყვირი შენზე ხმამაღლა,
ყრიდი ტანსაცმელს მთელ ოთახში, ახლა ალაგებ.
თუ ვბრაზდებოდი, უწმაწური სიტყვების ლავა ესხმოდა ოთახს
სამაგიეროდ, ცივდებოდა ჩემი დარდი,
ახლა კი მშვიდად: გმადლობ, ბოდიში. უკაცრავად, გადავამლაშე.

ერთხელ ჩვენ გვითხრეს,
ფერი ფერსა და მადლი ღმერთსა
მე კი გავწყვიტე.

დღეს ისევ მიყვარს.
ახლა უფრო.
და ჯერ ვანსხვავებ.

© kalmasoba.com

აქ ყველაფერი მოსაბეზრებელი გახდა…
ცივი პალატა… გრძელი დერეფანი… მუდმივად ჩაკეტილი ფანჯრები და საღამო, როდესაც მისის ტეილორი ორ ტიპთან ერთად მოდის და სქელ ტაბლეტებს იძულებით მაყლაპებს…
მისის ტეილორს თეთრი სამედიცინო ხალათი აცვია და დიდი ძუძუები აქვს. ტაბლეტები კი საშინლად მძულს, რადგან ყოველთვის ყელში მეჩხირება. ფანჯრებს არავინ აღებს, ხშირად ჰაერიც იხუთება და ოფლის სუნი დგას.
აქ ყველას ერთნაირი ფორმები გვაცვია და ყოველდღე ერთსა და იმავე დროს ვსადილობთ. მიუხედავად იმისა, რომ საჭმელი საკმაოდ უგემოვნოა, მისი დაგემოვნება იძულებით მიწევს.
საღამოს, ტაბლეტების მიღებიდან რამდენიმე წუთში თვალები მეხუჭება და დილამდე ვკვდები.
მისის ტეილორი ყოველთვის ერთი და იგივე შენიშვნას მაძლევს და საშინლად ბრაზდება, როდესაც შუა პალატაში ვშარდავ. მე კი ვპასუხობ, რომ მაშინ დარვინი არაფერ შუაში იყო…

* * *
ნავახშმევს, როდესაც პალატაში მოგვათავსეს, ელცინმა სისხლი გამიშრო, ის დაჟინებით მთხოვდა აპარატის ისტორია მომეყოლა.
– გუშინ ხომ მოვყევი – ვცდილობ თავიდან მოვიშორო.
– ყველამ არ იცის.
– ყველამ არც უნდა იცოდეს.
– ზოგიერთს ეძინა – მხარს უბამს კოზლოვი.
– მაგალითად, მე – ამბობს საშა და საწოლზე მოხერხებულად კალათდება.
– მოკლედ, ეს ამბავი ბევრად ადრე დაიწყო, მაგრამ ისინი სამშაბათს მოვიდნენ – ვიწყებ მე – შუაღამე იქნებოდა, როცა კარებზე დააკაკუნეს, შემოსვლისთანავე მიბრძანეს სახლი დროებით დამეტოვებია, მე ვეუბნები, რომ მათ ამის უფლება არა აქვთ, მაგრამ პასუხის ნაცვლად, ცემას მიწყებენ და გარეთ მაგდებენ. თეთრი უნიფორმები აცვიათ, ყველა შეიარაღებულია. ჯერ ნივთების აღრიცხვას იწყებენ. შემდეგ სახლს საგულდაგულოდ ჩხრეკენ. ,,სად არის?’’ – მეკითხება ერთ-ერთი.
,,წარმოდგენა არ მაქვს, რაზე მეკითხებით’’ – მოჩვენებითი სიმშვიდით ვპასუხობ.
,,კიდევ ერთხელ გიმეორებ, სად არის?’’- უნიფორმიანი ტონს იმაღლებს.
,,არ ვიცი’’ – ვამბობ თუ არა, უკნიდან მძიმე დარტყმას ვგრძნობ და იატაკზე მოწყვეტით ვეცემი. გონზე რომ მოვდივარ, ორი უცნობი გაურკვეველი მიმართულებით მიმათრევს. ფეხებში ძალას ვერ ვგრძნობ. ყელიდან გაურკვეველი ბგერები ამომდის, მთელი სახლი თავდაყირა დააყენეს, მაგრამ პირველი ჩხრეკა უშედეგოდ დასრულდა.
– როგორი იყო?
– მოცულობით, ოთახის ნახევარს იკავებდა.
– ოთახი რამხელა იყო?
– საკმაოზე დიდი.
– მე კარადა მქონდა მსგავსი მოცულობის, რომელშიც მამაჩემს ერთი თვე
ვმალავდი – ამბობს კოზლოვი.
– რატომ მალავდი? – ელცინი ეკითხება.
– მოხუცი იყო და სიკვდილის ეშინოდა, მაგრამ ერთი თვის თავზე
კარადაში მოკვდა, ზოგმა თქვა უჰაერობის გამოო.
– ეგ ისტორია ვიცით, მეზობლები რომ სუნმა შეაწუხათ, ისიც ვიცით.
– მოყოლილი მაქვს? – კოზლოვი იმდეგაცრუებულია.
– არაერთხელ.
– ჩვენ სიზმრების აპარატზე გვაინტერესებს – ამბობს საშა.
– შაქრის – უსწორებს ელცინი.
– შაქრის რატომ?
– ეგრე ქვია.
– ნუ მომაცდენთ, ისედაც მეძინება.
– ჯერ თეთრხალათიანი ძუკნა არ გამოჩენილა.
– მერე რა, ისე არ შეიძლება გეძინებოდეს?
– განაგრძე, ყველას გვაინტერესებს.
– მოკლედ, აპარატში მიკროსქემა იდო, რომელიც ხელსაწყოს მთავარ
მექანიზმს წარმოადგენდა, მისი დახმარებით ადამიანები მომდევნო დღის პროგნოზს ხილვებში ხედავდნენ, საგულისხმოა ისიც, რომ კლიენტები სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფს განეკუთვნებოდნენ.
– როგორ ხდებოდა მათი მოზიდვა?
– პირველმა ექსპერიმენტმა იმდენად გაამართლა, რამდენიმე დღეში
მთელმა ქალაქმა იცოდა გამოგონების ამბავი.
– მათ ისტორიებს მართლა ისმენდი?
– ეს პროცესი თითქმის ჩემდა დამოუკიდებლად მიმდინარეობდა, მე
მხოლოდ აპარატზე ვაერთებდი.
– შაქრის რატომ იყო?
– როცა საკუთარ ისტორიას მოყვებოდი, აპარატი შაქარს იძლეოდა, რომლის მიღებიდან რამდენიმე წუთში ხედავდი ხილვას მომდევნო დღის შესახებ.
– ანუ?
– მაგალითად, თუკი ხილვაში ავტოკატასტროფის მსხვერპლი იქნებოდი, მეორე დღეს შეგეძლო კატასტროფა თავიდან აგეცილებია.
– როგორ?
– ძალიან მარტივად, მეორე დღეს ნებისმიერი სახის ტრანპორტით სარგებლობაზე იტყოდი უარს, რის შედეგადაც საფრთხე აღარ დაგემუქრებოდა.
– ანუ, რა გამოდის, შენს აპარატს ჩემი გადარჩენაც შეეძლო?
– ვერ მიგიხვდი.
– ვიდრე აქ გამომკეტავდნენ, წინა დღით რომ მოვსულიყავი და აპარატით მესარგებლა, ახლა აქ არ ვიქნებოდი.
– და ვერც ამ ისტორიას მოისმენდი – აჯავრებს კოზლოვი.
– შენ არავინ გეკითხება – ტონს უწევს საშა.
– თუ მაგ ლოგიკით მივუდგებით, ელენას გადარჩენაც შემეძლო – ამბობს ელცინი.
– ელენა ვინ არის? – ვეკითხები.
– ჩემი ქალიშვილი.
– ახლა სად არის?
– ზღვაში.
– იქ რა უნდა?
– მაშველები ერთი კვირა ეძებდნენ – სლუკუნებს ელცინი – ცურვა არ იცოდა.
– ბოდიშს გიხდი.
– რისთვის?
– უხერხული შეკითხვის გამო.
– არაფერია, ისტორიების მოსაყოლად აქაურობა ყველაზე საუკეთესო ადგილია.
– მოსასმენადაც – ისევ კოზლოვი ეჩრება.
– სიფათს მიგინგრევ, ნაბიჭვარო – ემუქრება საშა.
– ახლა ეგ აპარატი სად არის? – საუბარში კოსტავა გვერთვება.
– იმათმა წაიღეს – თვალებით ჭერისკენ მივანიშნებ.
– როგორ მიაგნეს, შენ უთხარი?
– სამი დღე მაწამეს, მაგრამ კრინტიც არ დამიძრავს, ბოლოს სარდაფში მიაკვლიეს, სპეციალურად გამოყოფილ უზარმაზარ ოთახში.
– დიდხანს იწვალეს?
– საკმაოზე დიდხანს, რადგან როცა ისინი მოვიდნენ, მე მათ ველოდებოდი.
– გადამალეთ?
– ცხადია გადავმალე.
– მარტოს არ გაგიჭირდა? – ელცინი მეკითხება.
– მარტო არ ვყოფილვარ, რამოდენიმე ერთგული კლიენტის დახმარებით, ნაწილ-ნაწილ გადავიტანე სარდაფში.
– შენს ადგილას, მე სახლსაც დავტოვებდი – კოზლოვი ამბობს.
– რა აზრი აქვს, მათ ვერსად დაემალები, მიწიდანაც ამოგთხრიან.
– ეგ მართალია.
– ნეტა სად ინახავენ?
– პარლამენტში – იცინის კოზლოვი.
– ნერვებს მიშლი – ელცინის შენიშვნაზე, კოზლოვი სიცილს წყვეტს.
– შემდეგი არჩევნებიც მოგებული აქვთ – ვამბობ მე.
– მაგაში ეჭვიც არ მეპარება, ისინი ხალხს უსმენენ და სასურველ შაქარს იძლევიან.
– იქნებ მაღაზიებშიც ყიდიან.
– არაფერია გამორიცხული.
– თანაც შაქარი, მოხუცებს და ბავშვებს განსაკუთრებით უყვართ.
– ოდესმე შენი აპარატით უსარგებლიათ?
– ვის?
– იმათ – საშა ჭერისკენ მიმანიშნებს.
– რამდენიმე მათგანი სამოქალაქო ტანსაცმელში გამოწყობილი მოვიდა, თავი ჩვეულებრივ ადამიანებად წარმომიდგინეს, მაგრამ მაინც ვიცანი..
– რანაირად?
– ხელოვნური ულვაშები ეკეთათ და პარიკი ედოთ..
– უთხარი?
– არა, თავი ისე მეჭირა, თითქოს ვერაფერს მივხვდი.
– თავის მოტყუება მაგარი რამეა – ამბობს კოზლოვი – ეგ რომ შეგვძლებოდა ახლა აქ არ ვიქნებოდით.
ეს იყო პირველი რეპლიკა კოზლოვის მხრიდან, რომელმაც საშა და ელცინი არ გააღიზიანა.
– მგონი ხვალ, ჰაერზე გავყავართ – ამბობს კოსტავა.
– თუ ისევ არ გაწვიმდა.
– მე წვიმაშიც თანახმა ვარ.
– ჩემზე რომ იყოს, ახლაც სიამოვნებით გავისეირნებდი.
– იმ ძუკნასთან ერთად? – კოზლოვი ეკითხება.
– რატომაც არა – იცინის საშა – ალბათ გავჟიმავდი კიდეც.
საშა და კოზლოვი სიცილს იწყებენ, მოგვიანებით დანარჩენებიც მხარს ვუბამთ. ამ დროს დერეფნიდან მოგუდული ხმაური გვესმის, რამდენიმე ადამიანის საუბარს, დროდადრო ნაბიჯების ხმა ფარავს.
– ჩშშ – ელცინი საჩვენებელ თითს ტუჩთან იდებს.
ყველანი ვჩუმდებით. ხმა თანდათან გვიახლოვდება, ახლა მხოლოდ მათი საუბარი იმის. ისინი კარებთან დგანან.
– ეს ოთახი დალუქულია – მისის ტეილორი ამბობს.
– შეიძლება შევამოწმოთ? – უცხო ხმაა.
– არ მენდობით?
– რათქმაუნდა გენდობით, მაგრამ აქ ნდობა არაფერ შუაშია, მე დავალებას ვასრულებ.
მოულოდნელ ხმაურზე, ყველანი ვფითრდებით. სამარიდან ახლადამდგარ მიცვალებულებს ვგავართ. რამდენიმეხნიან პაუზას მისის ტეილორის შეკითხვა არღვევს.
– მოკალი?
– ჯერ სუნთქავს – სხვა ხმა პასუხობს.
– ჯობია ჭრილობა გადავუხვიოთ, რათა სისხლისგან არ დაიცალოს,
დანარჩენს მე მივხედავ.
– ახალი ფორმაა საჭირო.
მათი საუბარი უკვე შორიდან გვესმის. გაურკვეველ დიალოგს დროდადრო მისის ტეილორის გამაღიზიანებელი კისკისი ფარავს, რომელსაც დერეფნის ექო შემაძრწუნებლად ახმოვანებს.
– ალბათ დამკვირვებელი იყო – ამბობს კოსტავა.
– მაგას ხვალ გავიგებთ – ჩურჩულებს ელცინი.
– ხვალიდან ახალი მეგობარი გვეყოლება.
ჩამავალი მზის შუქი, ფანჯრებიდან შემოდის და გისოსების ჩრდილს მტვრიან იატაკზე ხატავს. აქედან გახედვა ყველას შეუძლია. მათ შორის ჩვენც, თუმცა სასიამოვნო ხედის ნაცვლად, უზარმაზარი კედელი იშლება, რომელიც კოსტავას თქმით, ადამიანის სხეულის ნაწილებით არის ნაგები.
– ვინ ადამიანების? – კოზლოვი შეშინებული ხმით კითხულობს.
– იმათი, ვინც აქედან გაქცევა მოინდომა.
– შენ საიდან იცი? – ვეკითხები.
– ჩემი დიდი ბაბუა მშენებელი იყო, ისინი აშენებდნენ.
– ვინ ისინი?
– ყველანი, ვინც კი ამ ქვეყნის შვილები იყვნენ.
– მართლა ბაბუამ გითხრა? – ელცინს ხმაში ხრინწი ერევა.
– ბავშვობაში, ზღაპრებს ყოველთვის ბაბუა მიყვებოდა ხოლმე,
მაგრამ ეს ისტორია ზღაპარი არ არისო მითხრა. როცა კედელი შეგვიკვეთეს, ომიდან ახალი დაბრუნებული ვიყავი და გამოცდილებაც დიდი მქონდაო. მისი თქმით ყველა ამბოხებულ პაციენტს ორგანოებს აჭრიდნენ და სამშენებლო მასალის დაზოგვის მიზნით კედლისთვის იყენებდნენ, ამას რა თქმა უნდა, სხვა პაციენტების დასანახად აკეთებდნენ. რათა შიში დაეთესათ.
– კედლის აშენება რატომ გადაწყვიტეს? – საშა კითხულობს.
– ბაბუა მაგ თემაზე ლაპარაკს ყოველთვის გაურბოდა, მაგრამ ერთხელ
მაინც დავაცდენიე.
– რაო რა გითხრა?
– კედლის იქით სხვა სამყაროაო.
– მაინც როგორი? – კოზლოვი როლშია.
– ისეთი, როგორზეც ჩუმად ოცნებობენ, მაგრამ ხმამაღლა ვერ ამბობენ,
ბაბუას აზრით, ჩვენი ხალხი ამისათვის არასოდეს იქნება მზად.
– წარმოგიდგენია? – ელცინი მეუბნება – შენი აპარატის გამო იქ
შესაძლებელია ხელის გულზე გატარონ, აქ კი ცოცხლად გმარხავენ.
– უნდა დავიძინო – ვამბობ მე.
– ჯერ არ მოსულა, შვიდამდე დრო გვაქვს – მამშვიდებს ელცინი.
– მერე რა, ისედაც მეძინება.
– კარგი, მაშინ ყველამ ერთდროულად დავიძინოთ, ოღონდ ერთი პირობით
– ამბობს კოსტავა.
– რა პირობით? – კითხულობს საშა.
– ძილის წინ, ყველამ კედელზე ვიფიქროთ.
– კარგი აზრია.
– კედელზე რატომ?
– იქნებ სიზმარში მაინც ვნახოთ იქეთ რა ხდება.
საბანს ბოლომდე ვიფარებ და თვალებს მთელი ძალით ვხუჭავ. სამარისებურ
სიჩუმეს საათის წიკ-წიკი არღვევს.
უკვე შვიდი სრულდება…
ო, როგორ ვერ ვიტან იმ წყეულ ტაბლეტებს: ყოველთვის ყელში მეჩხირება.
დერეფნის ბოლოდან ფეხის ხმა ისმის.
ალბათ მისის ტეილორია…
© “არილი“

გრიგოლ რობაქიძე, ჰიტლერი (უცხოელი მწერლის თვალით). გერმანულიდან თარგმნა და კომენტარები დაურთო დალი ფანჯიკიძემ. რედაქტორი ზვიად კვარაცხელია. თბ. “არტანუჯი”, 2010.
ეს წიგნი გრიგოლ რობაქიძის განცდების კრებულია, სადაც ჰეროიკულადაა აღწერილი ფიურერის ცხოვრება და პოლიტიკური გზა. წიგნში დამოწმებული არაერთი სიმბოლო, ხატი თუ მითიური ამბავი მხოლოდ იმ მიზანს ემსახურება, რომმტავარი პერსონაჟი ახლებურად წარმოჩნდეს. ნანახისა და გაგონილის უჩვეულო შერწყმასთან ერთად, მწერალი გვთავაზობს თავის დაკვირვებებს, ხშირად გადამეტებულსაც, მაგრამ საოცარი რწმენითა და დაბეჯითებით. პირადი ფოტოები, საჯარო გამოსვლები, ხალხთან შეხვედრა და ჰიტლერით მოცული ყოველდღიურობა თავს იყრის გრიგოლ რობაქიძის აზროვნებასა და წარმოსახვაში.

სილვია პლათი, ზარხუფი (რომანი), ინგლისურიდან თარგმნა ლელა სამნიაშვილმა, თბ. “ფონდი ტასო”, 2009.
სილვია პლათის “ზარხუფი” ფონდმა ტასომ “ფემინისტური ბიბლიოთეკის” სერიით გამოსცა. თუკი ლელა სამნიაშვილისა და სხვათა მიერ ტარგმნილ სილვია პლათის ლკექსებს მკითხველი აქამდე კარგად იცნობდა, გასული წლიდან უკვე პოეტის რომანის წაკითხვაც შეუძლიათ მკითხველებს. ლელა სამნიაშვილის წინასიტყვაობაში ვკითხულობთ: “ამ ავტობიოგრაფიული რომანის ზარხუფი – სიგიჟეა, ესთერის, სილვია პლათის პროტოტიპის, ახალგაზრდა, ნიჭიერ თავზე მოულოდნელად ჩამომხობილი, მისი და გარშემომყოფების, მისი და ცხოვრების გამყოფი, რომლისგანაც თავის დაღწევა სულ მცირე, საკუთარი გონების, ვნებებისა და ნიჭის დაყოლიებასა და სიცოცხლის სურვილზე მათ ჩაჭიდებას მოითხოვს”.

ჟან ჟენე, ნოტრ-დამ-დე-ფლერი (რომანი), ფრანგულიდან თარგმნა გიორგი კახაბერმა. თბ. “დიოგენე”, 2010.
ჟენეს ლიტერატურული შემოქმედება იწყება XX საუკუნის 40-იანი წლებიდან. ამავე პერიოდში იგი დაუახლოვდა ჟან კოქტოსა და ჟან-პოლ სარტრს. ჟ. კოქტო იყო პირველი, რომელმაც აღმოაჩინა ჟან ჟენე, როგორც მწერალი და მას “თანამედროვეობის მნიშვნელოვანი მწერალი” უწოდა. ჟან ჟენეს რომანი ნოტრ-დამ-დე-ფლერი (ყვავილების ღვთისმშობელი) – დაწერილია პატიმრობაში. პოეტურ რომანში, რომელიც მნიშვნელოვანწილად ავტობიოგრაფიულია, აღწერილია პარიზელ მარგინალთა, კრიმინალთა ყოფა-ცხოვრება., დანახული 16 წლის მოზარდის თვალით, რომელიც ქურდობისთვის იყო გასამართლებული. პერსონაჟთა ხასიატები აღებულია რეალური ცხოვრებიდან.

ტენესი უილიამსი, კამინო რიალი (პიესა), ინგლისურიდან თარგმნა მანანა ანთაძემ. თბ. “აგორა”, 2010.
“კამინო რიალი” ტენესი უილიამსის (1911-1983) პოეტურ პიესებს შორის განსაკუთრებული მოვლენაა. ამ სათაურით უილიამსმა 1945 წელს ლექსი დაწერა, 1946-ში პიესაზე დაიწყო მუშაობა, 1948 წელს ერთაქტიანი პიესა შექმნა, რომელიც American Blues-ში დაიბეჭდა და რომელსაც ელია კაზანი თავის Actors Studio-სთვის აიღო, როგორც სატრენაჟო მასალა მსახიობებთან სამუშაოდ. “კამინო რიალი” თავისი დროის უგამორჩეულესი დრამატურგის ყველაზე სუსტ პიესად მოინათლა, დღეს კი “ამერიკის უდიდესი დრამატურგის ყველაზე მნიშვნელოვან პიესად” ითვლება.

ფილიპ პულმანი, ოქროს კომპასი, ინგლისურიდან თარგმნა ნიკა სამუშიამ, თბ. 2010.
ინგლისელი მწერლის, ფილიპ პულმანის ოქროს კომპასის ტრილოგია, რომელიც ფენტეზის ჟანრს განეკუთვნება, 2003 წელს ინგლისელების ყველაზე კითხვადი წიგნების სამეულში შევიდა; 2005 წელს საბავშვო ლიტერატურაში უმაღლესი, ასტრიდ ლინდგრენის პრემია მოიპოვა; 2007 წელს კი ამ ტრილოგიის პირველი წიგნის მიხედვით გადაიღეს ფილმი სახელწოდებით “ოქროს კომპასი”. “ოქროს კომპასი” ტრილოგიის პირველი წიგნია. მასში მოქმედება ხდება პარალელურ სამყაროში, რომელიც თან ძალზე წააგავს ჩვენსას, თან ბევრი რამითაც განსხვავდება. წიგნის მთავარი გმირი 12 წლის ლაირაა. უშიშარი გოგონა მეგობრის გადასარჩენად ჩრდილოეთ პოლუსზე მიემგზავრება. ამ საქმეში მას ბოშები, ჯავშნიანი დათვები და ალქაჯები ეხმარებიან.

იზაბელ ებერარდი, მოგზაურობა მაღრიბში, ფრანგულიდან თარგმნა მანანა ბოსტოღანაშვილმა, თბ. გამომცემლობა ლირა, 2010.
რატომ გადაწყვიტა XX საუკუნის გარიჟრაჟზე 20 წლის არისტოკრატიული წარმოშობის, თავისუფლების მოყვარულმა ქალიშვილმა, მიეღო ისლამი? მან დაარღვია თავისი ეპოქის ევროპული საზოგადოების წესები, არაბი მამაკაცის სამოსითა და მაჰმუდ საადის სახელით საჰარაში მოგზაურობდა აბსოლუტის ძიებაში… იზაბელ ებერარდის ყველა ტექსტს შორის მოგზაურობა მაღრიბში (სამხრეთ ირანი), ერთად-ერთია, რომელიც თვითონ მოამზადა გამოსაცემად.

მარკ ლევი, სად ხარ? (რომანი). ფრანგულიდან ტარგმნა ნინო თურქესტანიშვილმა. რედაქტორი თემურ ქურდოვანიძე. თბ. “აგორა”, 2010.
საწარმოს ახალგაზრდა ხელმძღვანელმა, მარკ ლევიმ, შვიდი წელი ამერიკის შეერტებულ შტატებში, სან-ფრანცისკოში იცხოვრა. იქ სინთეზური გამოსახულებების ფირმა ჩამოაყალიბა, შემდეგ ჩამოვიდა პარიზში და სათავეში არქიტექტორთა ჯგუფს ჩაუდგა. 2000 წელს გამოაქვეყნა პირველი რომანი “ეს რომ მართალი იყოს…”, რომელსაც თავბრუდამხვევი წარმატება ხვდა წილად.: 2000 წელს ის ფანტასტიკის ჟანრში ნომერ პირველ წიგნად ითვლებოდა. რომანი იტარგმნა 30 ენაზე და სტივენ სპილბერგმა ავტორისგან ნაწარმოების მიხედვით ფილმის გადაღების უფლება შეიძინა. მარკ ლევის ეს რომანი, “სად ხარ?” 2003 წელს გამოიცა საფრანგეთში.

ადრიან მარინო, კომპარატივიზმი და ლიტერატურის თეორია, ფრანგულიდან თარგმნეს რუსუდან თურნავამ და ნინო გაგოშაშვილმა. რედაქტორები, ირმა რატიანი, გაგა ლომიძე. თბ. “ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა”, 2010.
ეს წიგნი ლიტერატურის ინსტიტუტმა საფრანგეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს, საფრანგეთის საელჩოს, დიუმას ცენტრისა და მერაბ მამარდაშვილის სახელობის საგამომცემლო პროგრამის მხარდაჭერით გამოსცა და იგი რუმინული წარმოშობის ფრანგულენოვან ლიტერატურათმცოდნეს, ადრიან მარინოს ეკუთვნის. წიგნი 80-იან წლებშია გამოცემული და როგორც წინასიტყვაობაში ვკითხულობთ, მისი მიზანი იყო კომპარატივიზმის მიერ “გატელილი ძველი, პოზიტივისტური, “აკადემიური” გზების მიტოვება, მისი შემობრუნება “თეორიული” და ამასთანავე “მებრძოლი” მიმართულებით ლიტერატურის თეორიისკენ… კომპარატივიზმის პირდაპირი ჩართვა ჩვენი ეპოქის იდეოლოგიურ სინამდვილეში”.

© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“