საყვირი და ტაში
ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობა 2002
ანა კორძაია-სამადაშვილი
ოქტომბრის დასაწყისში “24 საათის” დანართის, “წიგნების” გამოსვლა სწორედ ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობის დღეებს დაემთხვა, და ჩვენ ვეცადეთ მკითხველისთვის ამ ზეიმის ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენების შესახებ მოგვეთხრო. 13 ოტომბერს კი 2002 წლის ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობა დასრულდა და ჩვენ კვლავ მას ვუბრუნდებით. თუმცა გერმანული პრესა ერთსულოვნად ამტკიცებს, წლევანდელ ბაზრობას აშკარად დეკადანსის ნიშნები ეტყობოდაო, გამომცემლები და დამთვალიერებლები მაინც ძალიან კმაყოფილები დარჩნენ – ფრანკფურტი მაინც ფრანკფურტია…
ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობის დასრულებას სტუმრებს, ტრადიციულად, ორი რამ ამცნობს: ჯერ საყვირის ხმა ისმის, შემდეგ კი უზარმაზარ დარბაზებში დარჩენილი ხალხი, რომელიც, ძირითადად, ბოლო დღეს უფასოდ დარიგებული წიგნების მოპოვებითაა დაკავებული, ტაშს უკრავს. სიმბოლურად ეს ორი ქმედება შესანიშნავად ეთავსება ერთმანეთს: წლევანდელი ბაზრობის დამთავრება მომავალი ბაზრობის დასაწყისის ნიშანია.
გერმანელმა ჟურნალისტებმა 2002 წლის ბაზრობის დასკვნით საყვირს “ეკონომიკური თვალსაზრისით ყმუილი” უწოდეს – მაინც წაკბინეს ევროს: “კრიზისი, რომელშიც წიგნის ბაზარი აღმოჩნდა, ეკონომიკური კრიზისითაა განპირობებული… თუმცა სტატისტიკური მონაცემები თითქოს პოზიტიური იყო, წიგნის კრიზისი აშკარად დაწყებულია, და ამის მიზეზი არამარტო საერთო ეკონომიკური მდგომარეობაა, არამედ საზოგადოებრივი განწყობაც – მაგალითად, 11 სექტემბრის მოვლენების შედეგად მიღებული შოკიც,” განაცხადა “შპიგელმა”.
სად წიგნი და სად 11 სექტემბერი… მაგრამ, როგორც ჩანს, უბრალოდ ვერაფერი გამიგია, “შპიგელის” ავტორიტეტი ხომ ნამდვილად არაა ხელწამოსაკრავი.
“ფრანკფურტის წლევანდელ წიგნის ბაზრობაზე ამერიკელი და ევროპელი ლიტერატორები ერთად გლოვობენ 11 სექტემბერს დაღუპულებს. დიდი დრო გავიდა, მაგრამ ეს განწყობა მაინც ყველა დარბაზში მძაფრად იგრძნობა,” წერს “შპიგელი” ბაზრობის დასრულების შემდეგ გამოქვეყნებულ ანგარიშში (ციტირებული ქვეთავის სახელწოდებაა “ახალგაზრდა და მუნჯი?” – თურმე ახალგაზრდა ავტორებს პოლიტიკური თემები ნაკლებად აღელვებთ). სტატია ძირითადად ამერიკულ-ევროპული ერთობის ფრიად საორჭოფო საკითხებს ეძღვნება: რამდენად ევროპულია გერმანული გზა, რამდენად დასავლურია ამერიკული? რა აქვთ მათ საერთო? ამ საკითხებზე დაფიქრებას სთავაზობენ გერმანელი ინტელექტუალები ახალგაზრდა მოაზროვნეებს.
11 სექტემბრის თემა გერმანიაში საერთოდ დიდ პრობლემად იქცა. დღეს ის დაახლოებით ისეთივე სიმძაფრისაა, როგორიც გონებაჩამორჩენილებსა და ებრაელებთან დაკავშირებით “ეროვნული ცოდვის” განცდა. ეს უკანასკნელი კი უკვე კომიკურ ხასიათს იღებს. თავად განსაჯეთ:
12 ოქტომბერს, ბაზრობაზე, დარბაზში “დიმენზიონ”, გაიმართა საუბარი მარსელ რაიხ-რანიცკისთან, სწორედ იმ ლიტერატურულ კრიტიკოსთან, რომლის “დაჩაგვრის” გამოც მშვიდობის პრემიის ლაურეატი მარტინ ვალზერი ანტისემიტად და ერის შემარცხვენლად იქნა წოდებული. საუბრის თემა იყო “კანონი – გერმანული ლიტერატურა. რომანები”, ანუ “რა უნდა ვიკითხოთ”.
თავად “კანონი” შემდეგში მდგომარეობს: სექტემბერში, მას შემდეგ, რაც მარტინ ვალზერის “კრიტიკოსის სიკვდილთან” დაკავშირებული სკანდალი ოდნავ მიწყნარდა, რაიხ-რანიცკი კი ერთიათად პოპულარული გახდა, წიგნის მაღაზიებში გაჩნდა “ყველაზე მნიშვნელოვანი გერმანული რომანების” ოცტომეული, გამოცემული მარსელ რაიხ-რანიცკის მიერ. ეს სიამოვნება სულ რაღაც 149,90 ევრო ღირს.
ფრანკფურტში შეკრებილი საზოგადოება ავტორს შემდეგი კითხვებით მიმართავდა: რა კრიტერიუმებით შეარჩიეთ ეს რომანები? რამდენად მისაღებია სადღეისოდ ასეთი ნორმატიული ნუსხის არსებობა? რაიხ-რანიცკი ერთობ მჭერმეტყველია და, ცხადია, მსმენელთა ნაწილის თავის სიმართლეში დარწმუნება შეძლო. ნაწილი კი კვლავ იმ აზრისა დარჩა, რომ გოეთესა და კაფკას გარდა სხვა, არანაკლებ ფასეული ლიტერატურაც არსებობს. მაგალითად, ლიტვური.
არამარტო გამომცემლები, არამედ “ჩვეულებრივი მოკვდავებიც” აღფრთოვანებით მიყვებოდნენ მსოფლიო წიგნის ბაზარზე ნაკლებად ცნობილი ლიტვური ლიტერატურის შესახებ – წელს ლიტვა ბაზრობის სტუმარი ქვეყანა იყო და ამიტომ მეტ-ნაკლებად სრულად შეძლო თავისი კულტურის და თანამედროვე ლიტერატურის წარდგენა. ჩემი “ინფორმატორები” კადნიერად ირწმუნებიან, რომ რაიხ-რანიცკის მიერ შემოთავაზებული წიგნების გარდა ამ ნაწარმოებების წაკითხვაც ღირს.
ლიტვური ლიტერატურის შესახებ უმჯობესია თავად იმსჯელოთ. თუმცა ქართველები თარგმანების სიმრავლეს ვერ დავიკვეხნით, ზედაპირული გაცნობისათვის ჟურნალ “არილის” ორი წლის წინანდელ ნომერს შემოგთავაზებდით, სადაც წლევანდელი ფრანკფურტის ბაზრობის სტუმრების ნაწარმოებებიცაა გამოქვეყნებული. ხოლო რაც ლიტვაში წიგნის საქმის განვითარებას შეეხება, თავად იმსჯელეთ:
პაწაწინა ლიტვაში, რომლის სახელმწიფო ენაც ლიტვურია (ანუ მომხმარებელი მხოლოდ ლიტველი შეიძლება იყოს), წიგნები არნახული რაოდენობით იყიდება. ბესტსელერების ტირაჟი 12-დან 20 ათასამდე აღწევს. ლიტვაში არსებობს 200-მდე “რეალური” გამომცემლობა (შედარებისთვის: საქართველოში – არაუმეტეს ათისა). მოკლედ, ლიტველებმა ფრანკფურტში დიდი შთაბეჭდილება მოახდინეს. პირად საუბარში ამის შესახებ ქართველმა გამომცემელმა, ბაკურ სულაკაურმა მიამბო.
ბაკურის აზრს წლევანდელი ბაზრობის შესახებ სავსებით ვენდობი: 1996 წლიდან, მას შემდეგ, რაც ფრანკფურტში სოროსის ფონდის დახმარებით პირველი ქართული გამომცემელთა ჯგუფი გაემგზავრა (ირინა აბულაძე, ბაკურ სულაკაური, ოთარ ყარალაშვილი და გიორგი ბაგრატიონი), ის შემდგომაზე ყოველწლიურად მიემგზავრება ხოლმე ფრანკფურტში, არამარტო იმის გამო, რომ იქ ყოფნა მოსწონს (მაგალითად, ჩემსავით), არამედ იმის გამოც, რომ ბაზრობის მნიშვნელობა ზუსტად გაიგო – აქ საუკეთესო კონტაქტების დამყარების საშუალება არსებობს.
ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობა ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი გახდა ქართული წიგნის განვითარების საქმეში: ჩვენც ვისწავლეთ, ასე თუ ისე, სტრუქტურა შევქმენით, მიუხედავად იმისა, რომ თბილისის გარდა საგამომცემლო საქმიანობა საქართველოში ფაქტობრივად არსად ვითარდება – სხვა თუ არაფერი, წიგნის მაღაზიები არ არსებობს. ჩვენს ქვეყანაში გაყიდული წიგნების რაოდენობა ყოველწლიურად 100-150 პროცენტით იზრდება. თავად ბაკურის თქმით, თუ მომავალშიც ამ ტემპით განვაგრძეთ განვითარება, შესაძლოა, ათიოდე წლის შემდეგ ჩვენც მივცეთ თავს იმის უფლება, რომ ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობის სტუმარი ქვეყანა გავხდეთ.
მართლაც, სულ რაღაც ხუთი წლის წინათ წარმოუდგენელი იყო, რომ საქართველოში ოთხი თვის განმავლობაში (თან ზაფხულში) წიგნის 5000 ეგზემპლარი გაიყიდებოდა. ბაკურმა სიცილით მითხრა, ვიცოდი, რომ ადრე თუ გვიან ასე იქნებოდა, თორემ ამ საქმეს ხელს ნამდვილად არ მოვკიდებდიო. თუმცა, ასეთ სწრაფ წარმატებას არც ის ელოდა. ერთადერთი პრობლემა ალბათ ისაა, რომ ბაზრის გაძლიერებისთვის მრავალი, თუნდაც პატარა გამომცემლობების არსებობაა საჭირო, რადგან ძნელი დასაჯერებელია, რომ სულ რამდენიმე გამომცემელი წელიწადში ათასობით დასახელების წიგნის გამოცემას შეძლებს.
ასე, წელს ქართულ სტენდზე მხოლოდ 100-მდე დასახელების წიგნი იყო გამოფენილი. 12 კვ. მეტრიანი სტენდი საკმაოდ უჩვეულო სანახავი ყოფილა – ორად გაყოფილი. ერთ ნაწილზე წიგნებს “ქართველ გამომცემელთა ასოციაცია” წარმოადგენდა, მეორეზე კი, რომელსაც “საქართველო” ეწერა – “ქართველ წიგნის გამომცემელთა ასოციაცია”. ქართველები ხომ ერთობას ვერ ვუძლებთ. იქნებ ამიტომაცაა, რომ ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობამ ორი წლის წინათ ჩვენთვის არცთუ ხელსაყრელი გადაწყვეტილება მიიღო: სხვა განვითარებადი ქვეყნებისაგან განსხვავებით, ჩვენ ბაზრობის ხარჯებით არცერთი გამომცემლის გამგზავრება არ შეგვიძლია. რატომ მოხდა ასე, დანამდვილებით ვერ გეტყვით, სამწუხარო კია.
წელს ფრანკფურტში ჩვენგან მხოლოდ სამი გამომცემელი იყო ჩასული – თინათინ დიდებულიძე, ლაშა ბერაია და ბაკურ სულაკაური. გამომცემელთა სიმცირე მათი პასიურობით განპირობებული არ ყოფილა – ზოგს ვიზის აღება გაუჭირდა, ზოგს პასპორტის გაკეთება დაუგვიანდა. ერთ-ერთი მიზეზი კი ყველას, ვინც ფრანკფურტს ბაზრობის დროს არ სწვევია, სასაცილოდაც შეიძლება ეჩვენოს: წლების განმავლობაში ქართველ გამომცემელთა “შემკედლებელი”, მშვენიერი და იაფიანი პანსიონის მფლობელი ქ-ნი მარია-ელიზაბეტ რაინვალდი ავად გაგვიხდა და ლამის გამგზავრების წინა დღეს აღმოჩნდა, რომ ბაზრობის გამო სტუმრებით სავსე ფრანკფურტში სხვა თავშესაფრის შოვნა პრაქტიკულად შეუძლებელი იყო…
მიუხედავად ყველაფრისა, ქართველები კვლავ ვიყავით მსოფლიოს უდიდეს წიგნის ბაზრობაზე და, იმედია, კვლავ წარმატებით. გარდა სხვა გამომცემლებისაგან ამა თუ იმ წიგნზე საავტორო უფლებების მიღებისა, ბაკურ სულაკაური ახლა ჩვენი ავტორების “გაყიდვის” თაობაზეც აწარმოებს მოლაპარაკებებს. ვისზე ან რაზეა საუბარი, არ დაუკონკრეტებია. მე კი ვისურვებდი, რომ ყველაფერი საუკეთესოდ წარიმართოს: ეს მხოლოდ ბაკურის კი არა, ალბათ მთელი საქართველოს გამომცემლების წარმატება იქნებოდა.
P.S. ცნობისთვის: გერმანული მედიები ერთხმად იძახიან, რომ წელს წიგნის ბაზარი ლიტერატურულმა აგენტებმა საბოლოოდ დაიპყრეს. ამ პროფესიის ხალხი სულ უფრო ძლიერდება და სულ უფრო მეტ ძალაუფლებას იძენს. გამომცემლობებს დაუფარავად ეშლებათ ნერვები: ლიტერატურული აგენტების ძირითადი სიხარული ხომ გამომცემლების ერთმანეთზე გადაკიდებაა. სამაგიეროდ, ავტორები ხარობენ – აგენტების წყალობით, ისინი გამომცემლებს ბევრად უფრო ძვირი უჯდებათ. კარგი პროფესიაა. იქნებ საქართველოშიც განვითარებულიყო?!

სტატია გამოქვეყნდა 2002 წელს

© “წიგნები – 24 საათი”

ნანა კობაიძე
ჩვენი რუბრიკის დღევანდელი სტუმარი ბატონი ზაზა ბერიშვილია, გამომცემელი, რომლის საქმიანობის შესახებ არცთუ დიდი ხნის წინათ მხოლოდ მისმა მეგობრებმა და პარტნიორთა ვიწრო წრემ იცოდა. ბოლო პერიოდში განხორციელებული რამდენიმე პროექტის შემდეგ კი იგი ფართო საზოგადოების სერიოზული ინტერესის ობიექტად იქცა. რატომ, ქვემოთ შეიტყობთ.
ზაზა ბერიშვილს გამომცემლობაზე ბავშვობიდან არ უოცნებია. არც ირგვლივ ჰყოლია ვინმე, ვისი მაგალითიც ამ საქმიანობისკენ უბიძგებდა. პროფესიით ექიმია და მის ოჯახშიც ძირითადად ამ სფეროს წარმომადგენლები ჭარბობენ. თუმცა, როგორც ხუმრობით იხსენებს, ყოფილა ვინმე თავადი ნიჟარაძე, რომელიც მას დედის მხრიდან ენათესავება და 1800 წელს პირველი ქართული სტამბის ზედახედველად დაუნიშნავთ. ეს იყო და ეს. თავად მისი საექიმო კარიერა თავიდანვე მკვეთრად იყო განსაზღვრული. 1983 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი თერაპევტის სპეციალობით. 1989 წელს კიევში საკანდიდატო დისერტაციაც დაიცვა, თუმცა, შემდგომი საქმიანობა სრულიად სხვა მიმართულებით წარმართა. მოგეხსენებათ, დღესდღეობით ექიმებს უჭირთ და ოჯახში ვიღაცას პურის ფულიც ხომ უნდა შემოეტანაო – “განმარტა” საკუთარი არჩევანი. თუმცა, მისი გადაწყვეტილება კიდევ ერთმა, საკმაოდ მნიშვნელოვანმა ფაქტორმა განაპირობა – ზაზა ბერიშვილს ძალიან უყვარს კითხვა. სანამ საკუთარ გამომცემლობას დააარსებდა, ბევრი ეტაპი გაიარა, ისწავლა და საბოლოოდ დაასკვნა, რომ ისეთ ადამიანს, როგორიც ის არის, აუცილებლად უნდა ჰქონოდა საკუთარი გამომცემლობა, თავად განესაზღვრა, რას გამოსცემდა და როგორ. 1998 წელს ჩანაფიქრი რეალურად განახორციელა. ასე შეიქმნა გამომცემლობა “სანი,” რომელიც თავდაპირველად სხვის შეკვეთებს ასრულებდა. ისევე, როგორც ბევრი სხვა გამომცემლობა, ბეჭდავდნენ ყველაფერს, რასაც შესთავაზებდნენ – ღია ბარათებსაც და მხატვრულ ლიტერატურასაც. გარკვეული პრიორიტეტები გაცილებით გვიან გამოიკვეთა. დღესდღეობით ზაზა ბერიშვილი “სანის” საქმიანობას წარმატებულად მიიჩნევს, იმიტომ, რომ შეუძლია გამოსცეს იმ მწერლების შემოქმედება, რომლებიც ძალიან უყვარს.
ზემოთ მოგახსენეთ, რომ “სანის” რამდენიმე საინტერესო პროექტმა გაუთქვა სახელი, ეს პროექტები სამომავლოდ გამომცემლობის ერთ-ერთი ძირითადი მიმართულება გახდება. ყველაფერი გურამ დოჩანაშვილთან ნაცნობობით დაიწყო, რომელიც ზაზა ბერიშვილის საყვარელი მწერალია. გაცნობისთანავე შესთავაზა, რომ გამოსცემდა ნებისმიერ ნაწამოებს, რომელსაც ბატონი გურამი ისურვებდა. არჩევანი ძმები კეჟერაძეების ამბებზე შეჩერდა და ასე გამოიცა პირველი პროექტი, რომელშიც დოჩანაშვილის 5 მოთხრობა შევიდა. ამას მოჰყვა “ვატერპოლო,” ამის შემდეგ კი ბატონმა ზაზამ გარისკა და “სამოსელი პირველიც” გამოსცა. წიგნის პრეზენტაცია რამდენიმე დღის წინათ გაიმართა. ეს გამოცემა რიგით მეოთხეა. მესამე გამოცემიდან 10 წელზე მეტი გავიდა. ზაზა ბერიშვილი გაკვირვებულია, რატომ არავის მოუვიდა აზრად მისი ხელახალი დასტამბვა. ეს წიგნი ხომ იმ ნაწარმოებთა რიცხვში შედის, რომელიც ძალიან უყვარს მკითხველს. “სხვათა შორის, “სამოსელი პირველის” გამოცემა ძალიან გამიიოლდა, რადგან წიგნზე მომუშავე პერსონალი უანგაროდ აკეთებდა საქმეს, ისინი ბედნიერნი იყვნენ ამ პროქტის განხორციელებით. ერთადერთი პრობლემა ქაღალდის შეძენა იყო” – მითხრა ბატონმა ზაზამ. მისივე თქმით, ყველა პროექტი, რომელიც გურამ დოჩანაშვილს უკავშირდება, მინიმალურ საგამომცემლო ხარჯებს მოითხოვდა. “5 მოთხრობის” პრეზენტაციისთვის დარბაზს ვეძებდი. ჩვეულებრივ, მისი დაქირავება საკმაოდ ძვირია. დავრეკე საჯარო ბიბლიოთეკაში. დარბზის ფასი რომ ვიკითხე, შეიცხადეს, რას ამბობთ, გურამ დოჩანაშვილის წიგნის პრეზენტაციაში ფულს როგორ გამოგართმევთო – იხსენებს ზაზა ბერიშვილი.
არცთუ დიდი ხნის წინათ, კერძოდ, სექტემბრის შუა რიცხვებში, საზოგადოების ყურადღების ცენტრში მისი კიდევ ერთი პროექტი მოექცა. ეს გახლდათ რეზო გაბრიაძის ახალი რომანის – “ქუთაისი ქალაქია” – პრეზენტაცია და უკვე ცნობილი – “შერეკილების” ხელახალი გამოცემა. ამ გამოცემათა ისტორია ასეთია: დაახლოებით ერთი წლის წინათ საფრანგეთის საელჩოს მიერ გამართულ ერთ-ერთ მიღებაზე ფრანგებმა რეზო გაბრიაძეს წარუდგინეს გამომცემელი ზაზა ბერიშვილი, რომელიც აქტიურად თანამშრომლობს მათთან. ამ შეხვედრისას გაირკვა, რომ ბატონ რეზოს ჰქონდა გარკვეული იდეები, მაგრამ ვერ იპოვა გამომცემელი, რომელიც მათ ზუსტად განახორციელებდა. ისინი რამდენჯერმე შეხვდნენ ერთმანეთს, ისაუბრეს და გადაწყდა, რომ გაბრიაძის ახალ რომანს სწორედ ზაზა ბერიშვილი გამოსცემდა. “ბატონი რეზოს წიგნის გამოცემა ნებისმიერი გამომცემლობისთვის დიდი პატივი იქნებოდა. როგორც ჩანს, მას ჩვენი გამომცმლობის მუშაობის მთავარი პრინციპი მოეწონა – ჩვენ არ ვცდილობთ ჩვენი პროექტებიდან მივიღოთ მაქსიმალური მოგება. ისინი ორ მთავარ მიზანს ემსახურება – ავტორის მატერიალური მდგომარეობის გაუმჯობესებას და მკითხველისთვის ხელმისაწვდომ ფასს” – მითხრა ზაზა ბერიშვილმა. სხვათა შორის, ჩემს რესპოდენტთაგან იგი პირველია, რომელიც ამბობს, რომ საქართველოში წიგნის ფასები გაუმართლებლად მაღალია. “რეალურად წიგნის გამოცემა არ ჯდება ისე ძვირი, რომ ამხელა ფასი დავადოთ – ეს ჩემი სუბიექტური აზრია და შესაძლოა, ვინმე არ დამეთანხმოს. მსოფლიოში წიგნი არსად არის იაფი, მაგრამ იქ მოსახლეობას იმხელა ანაზღაურება აქვს, რომ მაღალი ფასი გადამწყვეტ როლს არ თამაშობს. დღესდღეობით საქართველოს მოსახლეობა წიგნში ძალიან ძვირს ვერ გადაიხდის. ზოგჯერ მათი ფასი გაუმართლებლად მაღალიც კი არის. ეს თბილისელი ტაქსის მძღოლების ამბავს მაგონებს: მოგეხსენებათ, თბილისში ორნაირი მძღოლები არიან – ერთნი მთელ დღეს სადგურთან დგანან და 50-ლარიან კლიენტს ელიან, მეორე კატეგორია განუწყვეტლივ დარბის ქალაქში და სამლარიანი მგზავრიც მიჰყავს და ლარიანიც. ერთი სიტყვით, ოჯახს ორივე არჩენს, ოღონდ სხვადასხვაგვარად. ჩვენი გამომცემლებიც დაახლოებით ასე იქცევიან, ზოგს ურჩევნია 500 წიგნი გამოსცეს და 10 ლარად გაყიდოს. ჩემთვის ასეთი რამ მიუღებელია, მირჩევნია 1000 ეგზემპლარი გამოვცე და 2-3 ლარი დავადო, რადგან მინდა, რომ ჩემი გამომცემლობის მიერ დასტამბული წიგნი რაც შეიძლება ბევრმა ადამიანმა იყიდოს.” – ამბობს ზაზა ბერიშვილი და ძნელია, არ დაეთანხმო. სამომავლოდ იგი კიდევ რამდენიმე საინტერესო წიგნის გამოცემას აპირებს. სულ მალე მკითხველი იხილავს ოთარ ჭილაძის პოემებისა და ლექსების კრებულს, რომელიც ასევე დიდი ხანია, არ დასტამბულა და გოდერძი ჩოხელის კრებულს, რომელშიც მისი ახალი ნაწარმოებები შევა. “სანი” ახალგაზრდა საინტერესო ავტორებთანაც აპირებს თანამშრომლობას, შერჩეული ჰყავს რამდენიმე კანდიდატურაც, მაგრამ ბატონმა ზაზამ მათი დასახელებისგან ჯერჯერობით თავი შეიკავა. სამაგიეროდ, ერთი ახალი პროექტის შესახებ პირველი განცხადება ჩვენთვის გააკეთა. მისი თქმით, გაზაფხულზე პატარა მკითხველები ეგზიუპერის უკვდავ ქმნილებას, “პატარა უფლისწულს” იხილავენ, რომელსაც “სანი” ცივილიზებული გზით, ანუ საავტორო უფლებების სრული დაცვით გამოსცემს. საქმე ის გახლავთ, რომ ეს წიგნი საქართველოში რამდენჯერმე გამოიცა, თუმცა, პირატულად. “სანიმ” ამ წიგნის საავტორო უფლებების მქონე ფრანგულ გამომცემლობა “გალიმარს” მიმართა. საფრანგეთში ამ ქმნილებას ეროვნულ განძთან აიგივებენ და მის საავტორო უფლებებსაც სიფრთხილით ეკიდებიან. “ჩვენი არსებობის შესახებ არაფერი იცოდნენ და პასუხიც კი არ გაგვცეს” – იხსენებს გამომცემელი. შემდეგ საგარეო საქმეთა სამინისტროს დაუკავშირდნენ, რომელმაც თავის მხრივ რჩევისთვის საქართველოში საფრანგეთის საელჩოს მიმართა. საბედნიეროდ, იქ უკვე იცნობდნენ ზაზა ბერიშვილს, რეკომენდაციაც გაუწიეს და საავტორო უფლებების შეძენაშიც დაეხმარნენ. ამ გამომცემლობის მიწვევით ოქტომბრის დასაწყისში ბატონი ზაზა საფრანგეთში იმყოფებოდა, სადაც ბევრ სამომავლო პროექტს ჩაეყარა საფუძველი. “გალიმარი” დაინტერესებულია, რომ მისი გამომცემლობის მიერ დასტამბული წიგნები ისეთ პატარა ქვეყანაში გამოვიდეს, როგორიც საქართველოა. ისინი თანამედროვე ქართული მწერლობითაც დაინტერესდნენ. ზაზა ბერიშვილი იმედოვნებს, რომ მომავალში მათი ურთიერთობა ორივე მხარისთვის საკმაოდ საინტერესო იქნება. ფრანგული შთაბეჭდილებებიდან ბატონმა ზაზამ ერთი საინტერესო ფაქტი გვიამბო. თურმე, ბოლო დროს საფრანგეთში ძალზე დაეცა მოსახლეობის დაინტერესება პოეზიით. იმისათვის, რომ ხალხი გახდეს უფრო ემოციური და ნაკლებ პრაგმატული, საფრანგეთის მთავრობამ ასეთ ხერხს მიმართა – მეტროს ვაგონებში გამოაკრა ნაწყვეტები პოეზიიდან, რომელსაც ყოველ კვირა ცვლიან. ერთ დღეს ვაგონში შესულმა ქართველმა გამომცემელმა მისდა გასაოცრად კედელზე ნიკოლოზ ბარათაშვილის “ბედი ქართლისას” ნაწყვეტები აღმოაჩინა – ქართულ და ფრანგულ ენებზე. საფრანგეთის მთავრობა ზრუნავს არა მხოლოდ ფრანგული, არამედ უცხოური პოეზიის პოპულარიზაციისთვისაც. “რა თქმა უნდა, იმის წარმოდგენა, რომ დღეს საქართველოში ვინმე ლიტერატურის პოპულარიზაციით დაინტერესდება, ილუზიაა, უბრალოდ, ეს არის შესანიშნავი მაგალითი, რა შეიძლება გავაკეთოთ, როცა კარგად ვიცხოვრებთ” – მითხრა ზაზა ბერიშვილმა.
გამომცემლობა “სანის” სამომავლო საქმიანობა კიდევ ერთ მიმართულებას ითვალისწინებს. ეს არის უცხოური ბესტსელერების გამოცემა ქართულად. უახლოეს მომავალში გამოსცემენ ფრანგი ავტორის, ვენსან რავალეკის ბესტსელერს, რომელსაც მთელი საფრანგეთი კითხულობს. ბატონ ზაზას ეს პროექტი, ცოტა არ იყოს, აშინებს, რადგან ფიქრობს, რომ ამ წიგნს საზოგადოებაში ისეთივე ეფექტი ექნება, როგორც თავის დროზე გადაცემა “ფსიქოს,” თუმცა, გადაწყვეტილება მაინც მიიღო. მისი თქმით, ეს ნაწარმოები არ არის განკუთვნილი ფართო მასისთვის, იგი იმ კატეგორიის მკითხველს დააინტერესებს, რომელსაც უნდა გაიგოს, რას კითხულობენ დღეს საფრანგეთში. “დაგეგმილია კიდევ ერთი საინტერესო გამოცემა. ეს არის ასევე ფრანგი ავტორის, უელბეკის ბესტსელერი “ელემენტარული ნაწილაკები,” რომელსაც გიორგი ეკიზაშვილი თარგმნის. საქართველოში მომავალ საფრანგეთის კულტურის ატაშეს ეს წიგნი პრეზენტაციიდან სამი კვირის შემდეგ თურქეთის აეროპორტში თურქულად ნათარგმნი უნახავს, იგი რუსულადაც თარგმნეს. ჩვენ ცოტა დავაგვიანეთ, მაგრამ სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროსო” – გვითხრა ბატონმა ზაზამ. ერთი სიტყვით, გეგმები ბევრია, ისღა დაგვრჩენია, ჩვენს რესპონდენტს წარმატება ვუსურვოთ, რადგან მისი წარმატება ქართველი მკითხველის ბევრი ახალი წიგნით მომარაგებას ნიშნავს.

სტატია გამოქვეყნდა 2002 წელს

© “წიგნები – 24 საათი”