ოსტატობის გაკვეთილები

მხატვრული თარგმანის მასტერკლასი. პროექტის ხელმძღვანელი ვახუშტი კოტეტიშვილი. პროექტის ასისტენტი ნიკა ჯორჯანელი. რედაქტორი ანა ჭამაშვილი. თბ. ”დიოგენე”, 2007.

“მხატვრული თარგმანის მასტერკლასი”! წიგნის ამგვარმა სათაურმა აღმაფრთოვანა. ასეთი წიგნი ხომ ჩვენში ადრე არასდროს გამოცემულა. არადა, სადღეისოდ ამაზე მნიშვნელოვანი რა უნდა იყოს! აკი ჩვენს ეპოქას თარგმანის საუკუნე უწოდეს. კულტურათა ღიაობა და დილთაისა თუ გადამერისეული ჰერმენევტიკის საკითხები უშუალოდ მხატვრული ლიტერატურის თარგმნას უკავშირდება. მახსენდება თარგმანის პრობლემებზე წაკითხული წიგნები. უმეტესი მათგანი ზოგადთეორიული ხასიათის იყო, ამიტომაც ბევრი არაფერი დამამახსოვრდა. ზოგადი საუბარი ამ თემაზე არცთუ ისე შთამბეჭდავია, კონკრეტული მაგალითები და ავტორისეული გამოცდილება კი ცხოველ ინტერესს ბადებს. მასტერკლასის ხელმძღვანელი და ავტორი, შესანიშნავი მთარგმნელი ვახუშტი კოტეტიშვილი წინამდებარე წიგნის ფურცლებზე წერს: “აკადემიური კურსი მოიცავს თარგმანის ზოგად თეორიულ საკითხებს, რაც საერთოა ნებისმიერი ენიდან ნებისმიერი ტექსტის თარგმნის პროცესში. მასტერკლასი კი გულისხმობს პირადად ჩემს პროფესიულ გამოცდილებას, ჩემს მრწამსსა და ხატოვანი სისტემის ჩემეულ გააზრებას”.

ამგვარივე პირადი გამოცდილება ჩააქსოვა თავის წიგნში, “მაღალი ხელოვნება” ბრწყინვალე კორნეი ჩუკოვსკიმ! ამიტომაც არის ეს წიგნი უფრო საინტერესო და შთამბეჭდავი, ვიდრე, ვთქვათ, ცნობილი თეორეტიკოსის, ირჟი ლევის გამოკვლევები თარგმანის პრობლემებზე.

რაც შეეხება უშუალოდ ჩვენი განხილვის საგანს ანუ მასტერკლასს, რომელსაც უძღვება ვახუშტი კოტეტიშვილი, უნდა ითქვას, რომ ესეც, ჩუკოვსკისა არ იყოს, უიშვიათესი და ბედნიერი შემთხვევაა. თარგმანებს წამძღვარებული კოტეტიშვილისეული წინათქმა ერთი ვრცელი გამოკვლევის ტოლფასია, ვინაიდან აქ თავმოყრილია პოეზიის და, საერთოდ, მხატვრული თარგმანის ის უარსებითესი მომენტები, რომელსაც მთარგმნელი გადაწყდომია თავისი ხანგრძლივი მოღვაწეობის მანძილზე. ანუ, სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ვახუშტი კოტეტიშვილი არა მხოლოდ კონკრეტული ტექსტის შემთხვევებზე გვესაუბრება (გავიხსენოთ ბროდსკის ქართულ ვარიანტში გამოყენებული სიტყვა “უნებრივი”), არამედ ზოგადთეორიულ საკითხებსაც თავისი გამოცდილების კვალად წამოჭრის. აი, ვთქვათ, ასეთი თავი: “თარგმანი და ზნეობა”, სადაც ავტორი წერს: “მთარგმნელს ნიჭის გარდა, კიდევ ერთი რამ უნდა ჰქონდეს აუცილებლად: სინდის-ნამუსი. მე არ ვხუმრობ. მთარგმნელობა დიდ ზნეობრივ სიმაღლეს მოითხოვს”.

ყოველივე ისე მარტივად და ნათლად არის ნათქვამი, კაცი იფიქრებს, ამას თქმა რად უნდა, ეს ხომ მეც ვიციო. არადა, მთარგმნელმა, უპირველეს ყოვლისა, მართლაც საკუთარი შესაძლებლობები უნდა აწონ-დაწონოს. დიდ მწერალთა თარგმნა რჩეულთა ხვედრია: “რუსთაველისა თუ ფირდოუსის, პუშკინისა თუ ელიოტის ვაი-მთარგმნელს რატომ უნდა შერჩეს “ხახვივით” დიდ ხელოვანთა ნააზრევის გაუფასურება და გაყალბება?!”

სხვათა შორის, ამასთან დაკავშირებით უნდა ითქვას, რომ ჩვენში მხატვრული თუ სამეცნიერო თარგმანის კრიტიკა თითქმის არ არსებობს, და თუ არსებობს, მხოლოდ “მსუბუქი ჟანრისა” – დაიწყებს ერთი ლიტერატორი მეორე ლიტერატორის თარგმანში შეცდომის ძებნას და თუ ოდნავ შორდება ესა თუ ის თარგმნილი სიტყვა დედნისეულ ვარიანტს, ატეხს ერთ ამბავს, ეს რა საშინელი ამბავი მომხდარაო. ასეთი რამ კი ყველას შეიძლება დაემართოს!

თუმცაღა, არსებობს სერიოზული შეცდომებიც. და იმისათვის, რომ ამგვარი შეცდომები თავიდან ავირიდოთ, არ უნდა მივენდოთ მხოლოდ საკუთარ ცოდნას და ასოციაციებს, საჭიროა ლექსიკონში ჩახედვა. ამას ურჩევს მასტერკლასის მონაწილე ახალგაზრდა მთარგმნელებს ვახუშტი კოტეტიშვილი წინათქმის ერთ-ერთ თავში “მთარგმნელის ცრუ მეგობრები”.

წინამდებარე წიგნს წამძღვარებული ვახუშტი კოტეტიშვილისეული წინათქმა “საუბრები მთარგმნელობით ხელოვნებაზე” არა მხოლოდ ახალგაზრდა მთარგმნელებს, არამედ ყველა ლიტერატორს გამოადგება, ვინაიდან აქ ჩატეულია არა მხოლოდ მთარგმნელის, არამედ მკვლევარის მაღალპროფესიული გამოცდილებაც. ამაში იოლად დავრწმუნდებით, თუკი გულდასმით წავიკითხავთ თავებს: “რითმის წარმოშობა და მისი განვითარების გზები” ან “სემანტიკური შესაბამისობანი”.

არ შეიძლება ორიოდ სიტყვა არ ითქვას წიგნის მეორე ნაწილზე, სადაც მასტერკლასის “პრაქტიკული ნაღვაწია” წარმოდგენილი. ეს ნაწილი იხსნება მარინა ცვეტაევას ვახუშტი კოტეტიშვილისეული თარგმანებით. არცთუ ისე დიდი ხანია, რაც ვიხილეთ ამავე მთარგმნელის ცალკე წიგნად გამოცემული “ვერცხლის საუკუნის” პოეტების ლექსები. იქ იყო ცვეტაევას რამდენიმე მცირე ლექსი. მათ რიცხვს მიემატა ამ ახალ კრებულში წარმოდგენილი ლექსებიც და ჩვენთვის ცხადი შეიქნა, თურმე ცვეტაევას თარგმნა შესაძლებელი ყოფილა, თუკი ამ საქმეს ნამდვილი ოსტატი მოჰკიდებს ხელს.

მასტერკლასის ახალგაზრდა მონაწილეების სია საკმაოდ ვრცელია. შთამბეჭდავია მათი არჩევანი: ანა ახმატოვას, ეზრა პაუნდის, ფრიდრიხ ჰოლდერლინის, უილიამ ბლეიკის, ჯიბრან ხალილ ჯიბრანის, არნო ჰოლცის, ფრანც კაფკას, იუსუფ იდრისის ნაწარმოებები.

მთარგმნელთა უმრავლესობა კარგად ფლობს სალექსო ტექნიკას, სწორად სვამს ლირიკულ აქცენტებს, ფეხდაფეხ მიჰყვება დედანს, მაგრამ ამ ყველაფერთან ერთად არსებობს ემოციური მხურვალებაც, რომელიც მთარგმნელმა თვითონვე უნდა ჩადოს თარგმანში. ეს კი უკვე სამომავლოდ თუ მიიღწევა.

© “ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

ნაწყ­ვე­ტე­ბი 1818 წლის 22 ოქ­ტომ­ბერს, ბერ­ლინ­ში წა­კითხუ­ლი ლექ­ცი­ი­დან

ჩე­მო ბა­ტო­ნე­ბო!

რად­გან მე დღეს პირ­ვე­ლად გა­მოვ­დი­ვარ აქ­ა­ურ უნ­ი­ვერ­სი­ტეტ­ში ფი­ლო­სო­ფი­ის მას­წავ­ლებ­ლის თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე, რო­მელ­ზეც მი­სი უდ­ი­დე­ბუ­ლე­სო­ბის მე­ფის წყა­ლო­ბამ მო­მიწ­ვია, ნე­ბა მო­მე­ცით, ჩემს ლექ­ცი­ებს წინ წარ­ვუმ­ძღ­ვა­რო ეს წი­ნა­სიტყ­ვა­ო­ბა, რომ ჩემ­თ­ვის გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­სურ­ვე­ლად და სა­სი­ხა­რუ­ლოდ მი­მაჩ­ნია უფ­რო აკ­ა­დე­მი­უ­რი მოღ­ვა­წე­ო­ბის ას­პა­რეზ­ზე გა­მოს­ვ­ლა სწო­რედ ამ მო­მენ­ტ­ში და სწო­რედ ამ ად­გი­ლას. რაც შე­ე­ხე­ბა მო­მენტს, რო­გორც ჩანს, უკ­ვე შე­იქ­მ­ნა ის პი­რო­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც ფი­ლო­სო­ფი­ას ნე­ბას აძ­ლე­ვენ კვლავ ყუ­რად­ღე­ბა­სა და სიყ­ვა­რულს მო­ე­ლო­დეს, რო­დე­საც ეს თით­ქ­მის და­მუნ­ჯე­ბუ­ლი მეც­ნი­ე­რე­ბა კვლავ შეძ­ლებს ხმა აიმ­აღ­ლოს. ვი­ნა­ი­დან ამ მოკ­ლე ხნის წინ, ერ­თი მხრივ, მძი­მე და გა­ჭირ­ვე­ბუ­ლი ხა­ნა, რო­მე­ლიც ყო­ველ­დ­ღი­უ­რი ცხოვ­რე­ბის წვრილ­მან ინ­ტე­რე­სებს ძა­ლი­ან დიდ ყუ­რად­ღე­ბას უთ­მობ­და, მე­ო­რე მხრივ, სი­ნამ­დ­ვი­ლის მა­ღა­ლი ინ­ტე­რე­სე­ბი, ინ­ტე­რე­სი და ბრძო­ლა უპ­ირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, ხალ­ხის ცხოვ­რე­ბი­სა და სა­ხელ­მ­წი­ფოს პო­ლი­ტი­კუ­რი მთლი­ა­ნო­ბის აღ­სად­გე­ნად და გა­და­სარ­ჩე­ნად, გო­ნის ყო­ველ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა­სა და ყვე­ლა წო­დე­ბის ძა­ლებს, ას­ე­ვე გა­რე­გან სა­შუ­ა­ლე­ბებ­საც იმ­დე­ნად შთან­თ­ქავ­და, რომ გო­ნის ში­ნა­გან ცხოვ­რე­ბას არ შე­ეძ­ლო სიმ­შ­ვი­დე და მოს­ვე­ნე­ბა მო­ე­პო­ვე­ბი­ნა. მსოფ­ლიო გონს, რომ­ლის ყუ­რად­ღე­ბა მთლად სი­ნამ­დ­ვი­ლი­თა და გა­რე­გა­ნი ამ­ბე­ბით იყო გა­ტა­ცე­ბუ­ლი, ხე­ლი ეშ­ლე­ბო­და თა­ვის თა­ვის­თ­ვის, თა­ვი­სი ში­ნა­გა­ნი ცხოვ­რე­ბი­სათ­ვის მი­ე­მარ­თ­ნა და თა­ვის ნამ­დ­ვილ სამ­შობ­ლო­ში თა­ვი­სი თა­ვით დამ­ტ­კ­ბა­რი­ყო. მაგ­რამ ახ­ლა, მას შემ­დეგ, რაც სი­ნამ­დ­ვი­ლის ეს ნი­აღ­ვა­რი შეწყ­და და გერ­მა­ნელ­მა ხალ­ხ­მა სა­ერ­თოდ თა­ვი­სი ერ­ოვ­ნუ­ლო­ბა, ყო­ველ­გ­ვა­რი ცოცხა­ლი ცხოვ­რე­ბის სა­ფუძ­ვე­ლი გა­და­არ­ჩი­ნა, უკ­ვე დად­გა დრო, ნამ­დ­ვი­ლი ქვეყ­ნის სამ­ბ­რ­ძა­ნებ­ლოს გვერ­დით, სა­ხელ­მ­წი­ფო­ში და­მო­უ­კი­დებ­ლად გა­ი­ფურ­ჩ­ქ­ნოს აზ­რის თა­ვი­სუ­ფა­ლი სა­მე­ფო, და სა­ზო­გა­დოდ გო­ნის ძა­ლამ იმ­დე­ნად მძლავ­რად იჩ­ი­ნა თა­ვი, რომ აშ­კა­რად დაგ­ვა­ნახ­ვა, რომ მხო­ლოდ იდ­ე­ებ­სა და იდ­ე­ე­ბის შე­სა­ბამს შე­უძ­ლია ახ­ლა არ­სე­ბო­ბა შე­ი­ნარ­ჩუ­ნოს, და რომ ყვე­ლა­ფერ­მა, რაც კი სა­ერ­თოდ აღ­ი­ა­რე­ბას მო­ითხოვს, თა­ვი­სი თა­ვი შეგ­ნე­ბი­სა და აზ­რის წი­ნა­შე უნ­და გა­ა­მარ­თ­ლოს.
…მაგ­რამ თვით გერ­მა­ნი­ა­შიც ამ მეც­ნი­ე­რე­ბის აღ­ორ­ძი­ნე­ბამ­დე წი­ნან­დე­ლი ეპ­ო­ქის უგ­ვა­ნო­ბა იმ­დე­ნად შორს წა­ვი­და, რომ გა­მორ­კ­ვე­უ­ლად და დამ­ტ­კი­ცე­ბუ­ლად თვლი­და და გვარ­წ­მუ­ნებ­და, რომ ჭემ­შა­რი­ტე­ბის არ­ა­ვი­თა­რი შე­მეც­ნე­ბა არ არ­სე­ბობ­სო; ღმერ­თი, სამ­ყა­როს და გო­ნის არ­სე­ბა შე­უც­ნო­ბე­ლია, მი­უწ­ვ­დო­მე­ლიაო; რომ გო­ნი რე­ლი­გი­ა­ზე უნ­და შე­ჩერ­დე­სო, ხო­ლო რე­ლი­გია – რწმე­ნა­სა, გრძნო­ბა­სა და ბუნ­დო­ვან წარ­მოდ­გე­ნა­ზე, გო­ნივ­რუ­ლი ცოდ­ნის გა­რე­შე. შე­მეც­ნე­ბა ვერ ეხ­ე­ბა აბ­სო­ლუ­ტის, ღმერ­თის და იმ­ის არ­სე­ბო­ბას, რაც ბუ­ნე­ბა­სა და გონ­ში ჭეშ­მა­რი­ტი და აბ­სო­ლუ­ტუ­რია, არ­ა­მედ მხო­ლოდ ნა­წი­ლობ­რივ ეხ­ე­ბა უარ­ყო­ფითს, ე.ი. იმ­ას, რომ ჭეშ­მა­რიტს ვერ შე­ვი­მეც­ნებთ, რომ მხო­ლოდ არ­ა­ჭეშ­მა­რიტს, დრო­ე­ბით­სა და წარ­მა­ვალს აქვს უპ­ი­რა­ტე­სო­ბა შე­მეც­ნე­ბი­სა, – ნა­წი­ლობ­რივ კი შე­ვი­მეც­ნებთ იმ­ას, რაც მას­ში უკ­ვე იგ­უ­ლის­ხ­მე­ბა, გა­რე­განს, სა­ხელ­დობრ ის­ტო­რი­ულს, შემ­თხ­ვე­ვით გა­რე­მო­ე­ბებს, რო­მელ­თა შო­რის ეს მოჩ­ვე­ნე­ბი­თი შე­მეც­ნე­ბა გა­მოვ­ლინ­და. სწო­რედ ამ­ის­თა­ნა შე­მეც­ნე­ბას უნ­და მი­ვუდ­გეთ ის­ტო­რი­უ­ლად და იმ გა­რე­გა­ნი მხა­რე­ე­ბის მი­ხედ­ვით კრი­ტი­კუ­ლად და მეც­ნი­ე­რუ­ლად გა­მო­ვიკ­ვ­ლი­ოთ, რად­გან მი­სი ში­ნა­არ­სი­დან სე­რი­ო­ზუ­ლი არა გა­მო­ვა რა. ამ თვალ­საზ­რი­სის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი ის­ე­ვე შორს წა­ვიდ­ნენ, რო­გორც პი­ლა­ტე, რო­მა­ე­ლი პრო­კონ­სუ­ლი, რო­მელ­მაც რო­გორც კი გა­ი­გო­ნა ქრის­ტე­სა­გან წარ­მოთ­ქ­მუ­ლი სიტყ­ვა: ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა, მა­შინ­ვე კითხ­ვით უპ­ა­სუ­ხა: რა არ­ის ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა? და ეს ჰკითხა იმ აზ­რით, რომ მას, პი­ლა­ტეს ეს სა­კით­ზი ვი­თომც უკ­ვე გა­დაწყ­ვე­ტი­ლი ჰქონ­დეს და იც­ო­დეს, რომ არ არ­სე­ბობს ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის შე­მეც­ნე­ბა. ამ­რი­გად ის, რაც იმ­თა­ვით­ვე სა­მარ­ცხ­ვი­ნო და უღ­ირს საქ­მედ ითვ­ლე­ბო­და, – ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის შე­მეც­ნე­ბა­ზე უარ­ის თქმა, – ჩვე­ნი ეპ­ო­ქის მი­ერ გო­ნის უმ­აღ­ლეს ტრი­უმ­ფად იქ­ნა გა­მოცხა­დე­ბუ­ლი. თა­ვი­დან, თა­ვი­სი წარ­მო­შო­ბის დღი­დან გო­ნე­ბის უნ­ა­რის მი­მართ სა­სო­წარ­კ­ვე­თი­ლე­ბას ჯერ კი­დევ თან სდევ­და ერთ­გ­ვა­რი გუ­ლის­ტ­კი­ვი­ლი და წუ­ხი­ლი, მაგ­რამ მა­ლე რე­ლი­გი­ურ­მა და ზნე­ობ­რივ­მა თავ­ქა­რი­ა­ნო­ბამ, შემ­დეგ კი ცოდ­ნის ზე­რე­ლო­ბამ და უგ­ვა­ნო­ბამ, რო­მე­ლიც თა­ვის თავს გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბას უწ­ო­დებ­და, პირ­და­პირ და აშ­კა­რად აღ­ი­ა­რა გო­ნე­ბის უძ­ლუ­რე­ბა და ქედ­მაღ­ლუ­რად მის­ცა სრულ და­ვიწყე­ბას გო­ნის უმ­აღ­ლე­სი ინ­ტე­რე­სე­ბი; ბო­ლოს, ეგ­რეთ­წო­დე­ბულ­მა კრი­ტი­კულ­მა ფი­ლო­სო­ფი­ამ მა­რა­დი­სი­სა და ღვთა­ებ­რი­ვის ამ უც­ო­დი­ნა­რო­ბას სუფ­თა სინ­დი­სიც შე­უქ­მ­ნა, რად­გან ეს ფი­ლო­სო­ფია გვარ­წ­მუ­ნებს, ვი­თომც მან მო­ა­ხერ­ხა დამ­ტ­კი­ცე­ბა იმ­ი­სა, რომ მა­რა­დი­სი­სა და ღვთა­ებ­რი­ვის შე­სა­ხებ არ­აფ­რის ცოდ­ნა არ შე­იძ­ლე­ბაო…
…ეს შე­ხე­დუ­ლე­ბა ჯერ კი­დევ წი­ნა­მორ­ბე­დი პე­რი­ო­დი­დან გად­მო­ვი­და და სა­ში­ნელ წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბა­ში ჩა­უდ­გა ჯან­საღ სუფ­თა გრძნო­ბას, ახ­ალ სუბ­ს­ტან­ცი­ა­ლურ გონს. ამ ახ­ა­ლი და ჯან­სა­ღი გო­ნის გან­თი­ადს მი­ვე­სალ­მე­ბი, მო­ვუხ­მობ მას; მხო­ლოდ მის საქ­მეს ვა­კე­თებ, რო­დე­საც ვამ­ტ­კი­ცებ, რომ ფი­ლო­სო­ფი­ას ში­ნა­არ­სი უნ­და ჰქონ­დეს, და რო­დე­საც ამ ში­ნა­არსს თქვენს წი­ნა­შე გან­ვა­ვი­თა­რებ.
უმ­თავ­რე­სად მო­ვუხ­მობ ახ­ალ­გაზ­რ­დო­ბის სულს, რად­გან ახ­ალ­გაზ­რ­დო­ბა სი­ცოცხ­ლის ის მშვე­ნი­ე­რი ხა­ნაა, რო­დე­საც ად­ა­მი­ა­ნი გა­ჭირ­ვე­ბუ­ლო­ბის შეზ­ღუ­დულ მი­ზან­თა სის­ტე­მას ჯერ კი­დევ არ და­უტყ­ვე­ვე­ბია და უნ­ა­რი აქვს თა­ვი­სუ­ფა­ლი, უან­გა­რო მეც­ნი­ე­რუ­ლი მოღ­ვა­წე­ო­ბი­სა; რო­დე­საც ას­ე­ვე ჯერ კი­დევ არ და­უტყ­ვე­ვე­ბია იგი ამ­ა­ო­ე­ბის უარ­ყო­ფით სულს, წმინ­და კრი­ტი­კუ­ლი კვლე­ვის უშ­ი­ნა­არ­სო­ბას. ჯერ კი­დევ ჯან­საღ გულს შეს­წევს სი­თა­მა­მე, ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა მო­ითხო­ვოს, ხო­ლო ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის სა­მე­ფო ის სა­მე­ფოა, რო­მელ­შიც ფი­ლო­სო­ფია სულ­დ­გ­მუ­ლობს, რო­მელ­საც ფი­ლო­სო­ფია აგ­ებს და რომ­ლის თა­ნა­მო­ნა­წი­ლე­ნი ჩვენ ვხდე­ბით ფი­ლო­სო­ფი­ის შეს­წავ­ლით. რაც კი ცხოვ­რე­ბა­ში ჭეშ­მა­რი­ტი, დი­ა­დი და ღვთა­ებ­რი­ვია, იდ­ე­ი­სა­გა­ნაა; ფი­ლო­სო­ფი­ის მი­ზა­ნია ამ იდ­ე­ას მის ჭეშ­მა­რიტ სა­ხე­სა და ზო­გა­დო­ბა­ში მის­წ­ვ­დეს, გო­ნის სა­მე­ფო თა­ვი­სუფ­ლე­ბის სა­მე­ფოა. ყვე­ლა­ფე­რი, რაც კი ად­ა­მი­ა­ნის ცხოვ­რე­ბას აერ­თი­ა­ნებს, რა­საც კი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა და აღ­ი­ა­რე­ბა აქვს, გო­ნი­თი ბუ­ნე­ბი­საა; ხო­ლო გო­ნის ეს სა­მე­ფო მხო­ლოდ ჭეშ­მა­რი­ტე­ბი­სა და სა­მარ­თ­ლის შეგ­ნე­ბით, იდ­ე­ა­თა ჩაწ­ვ­დო­მით არ­სე­ბობს.
ნე­ბა მო­მე­ცით, ვი­სურ­ვო და ვი­მე­დოვ­ნო, რომ მო­ვა­ხერ­ხებ მო­ვი­პო­ვო და და­ვიმ­სა­ხუ­რო თქვე­ნი ნდო­ბა იმ გზა­ზე, რო­მელ­საც ჩვენ და­ვა­დე­ქით. მაგ­რამ, უპ­ირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, ნე­ბა მო­მე­ცით, თქვენ­გან მო­ვითხო­ვო მხო­ლოდ ის, რომ თან მო­ი­ტა­ნოთ ნდო­ბა მეც­ნი­ე­რე­ბი­სად­მი, რწმე­ნა გო­ნე­ბი­სად­მი, ნდო­ბა და რწმე­ნა სა­კუ­თა­რი თა­ვი­სად­მი. ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის ძი­ე­ბის სი­თა­მა­მე, გო­ნის ძლი­ე­რე­ბის რწმე­ნა ფი­ლო­სო­ფი­უ­რი მე­ცა­დი­ნე­ო­ბის პირ­ვე­ლი პი­რო­ბაა, ად­ა­მი­ა­ნი თა­ვის თავს პა­ტივს უნ­და სცემ­დეს და უმ­აღ­ლე­სის ღირ­სად სთვლი­დეს. გო­ნის სი­დი­ა­დე და ძლი­ე­რე­ბა ად­ა­მი­ანს მა­ინც არ შე­უძ­ლია საკ­მაო სი­დი­ა­დით იაზ­როს (რაც უნ­და დი­დი აზ­რი ჰქონ­დეს მას­ზე). სამ­ყა­როს და­ფა­რულ არ­სე­ბას თა­ვის თავ­ში არ­ა­ვი­თა­რი ის­ე­თი ძა­ლა არ გა­აჩ­ნია, რომ შეს­ძ­ლოს შე­მეც­ნე­ბის სი­თა­მა­მეს წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბა გა­უ­წი­ოს: იგი მის წი­ნა­შე უნ­და გა­და­იხ­ს­ნას, მთე­ლი თა­ვი­სი სიმ­დიდ­რე და სიღ­რ­მე მის თვალ­თა წი­ნა­შე გა­და­შა­ლოს და მას სა­შუ­ა­ლე­ბა მის­ცეს მით დატ­კ­ბეს და გა­ი­ხა­როს.

© “არილი“

“მთელის ნაწილი”

სტივ ტოლცი

“A Fraction of the Whole”

Steve Toltz

576 გვ Spiegel & Grau

2008 წლის ბუკერის პრემიის ნომინანტთა შორის არაერთი საინტერესო ახალი სახე გამოჩნდა, მათს შორისაა სტივ ტოლციც. ახალგაზრდა ავსტრალიელი მწერლის სადებიუტო რომანი ფინალისტთა სიაში მოხვდა. “მთელის ნაწილი” მამა-შვილის ცხოვრების შესახებ გვიამბობს; იასპერ დინი ახალგაზრდა, თანამედროვე სტანდარტებს მორგებული, სამართლიანი და მოწესრიგებული ნატურაა, მარინი კი – იასპერის მამა, შვილისაგან რადიკალურად განსხვავებული ხასიათის, ცხოვრების წესისა და არაორდინალური წარსულის მქონე ადამიანი. ავტორი თავისებური სტილით, ახლებური ფორმით გვიხატავს პერსონაჟებს, თხრობის ლაღი სტილი და იუმორი არ მოაწყენს მკითხველს.

“სიკვდილის დაბრკოლება”

ხოსე სარამაგო

“Death with Interruptions”

(Translated by Margaret Jull Costa)

José Saramago.

238გვ. Harcourt.

სიკვდილის ფენომენი მრავალმხრივ საინტერესოა – როგორი მიმართება აქვს მასთან სოციუმს, როდესაც მის არესბობას ახლოს, ხელის ერთ გაწვდენაზე გრძნობს, ან პირიქით – როგორ უყურებს თავად სიკვდილი ადამიანების გარკვეულ ჯგუფს ან ინდივიდებს მაშინ, როცა მათგან რომელიმეს არჩევაზე ფიქრობს. თემა, რომელიც არაერთი მწერლის შემოქმედების ფოკუსში მოხვედრილა, ამჯერად პორტუგალიელი ნობელიანტის, ხოსე სარამაგოს ყურადღებას იპყრობს – “სიკვდილის დაბრკოლება” მისი ახალი რომანია, წიგნი ორი ნაწილისაგან შედგება და მთავარი მოქმედი პირიც, არც მეტი, არც ნაკლები – სიკვდილია.

“ყაყაჩოების ზღვა”

ამიტავ გოში

“Sea of Poppies”

Amitav Ghosh

515 გვ. Farrar, Straus & Giroux

ამერიკელი მონის ვაჟი, ფრანგი ბოტანიკოსის ობოლი ქალიშვილი, ოპიუმის მწარმოებელი ინდოელი ფერმერები და ცხოვრება, რომლის შეცვლასაც ამ ცხოვრების პერონაჟები ცდილობენ – ინდოელი მწერლის, ამიტავ გოშის ახალი რომანი “ყაყაჩოების ზღვა” არსებულ მოცემულობაში ჩათრეულ ადამიანებზე გვიამბობს, მათს ყოველდღიურობას და ამ ყოველდღიურობიდან თავის დაღწევის მცდელობას აღგვიწერს. წიგნი ტრილოგია “Ibis”-ის პირველი ნაწილია და 2008 წლის ბუკერის პრემიაზე ნომინირებულ ფინალისტთა შორის მოხვდა. ამიტავ გოშს კი მკითხველი უკვე იცნობს რომანებით “The Shadow Lines”, “The Calcutta Chromosome”, “The Hungry Tide”.

“ბარდი: რობერტ ბარნსი, ბიოგრაფია”

რობერტ კოროუფორდი

“The Bard: Robert Burns, a Biography “

Robert Crawford

466გვ, Cape

თუ მეტ-ნაკლებად იცნობთ რობერტ ბარნსის ბიოგრაფიას, ალბათ ხვდებით, რომ იოლი არ უნდა იყოს მისი ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესახებ წერა: ძნელია, დაიცვა ზომიერება მის ლექსებზე საუბრისას, თავი აარიდო პათეტიკას, ან ცხოვრებისეული საინტერესო დეტალების რანგში პოეტის სასიყვარულო აფიორები არ წამოწიო წინ. თუმცა, რობერტ კროუფორდმა შეძლო დისტანცირება მოეხდინა შოტლანდიელების კულტურული კერპისგან, და ამით კიდევ უფრო ნათლად დაენახა მისი ადამიანური მხარეები, სისუსტეები, უკეთ გაეცნო პოეტი და თავისი შთაბეჭდილება მკითხველისთვის მიეწოდებინა. ბარნსის ბიოგრაფია მკითხველს შოტლანდიელი პოეტის არაერთ საინტერესო და საყურადღებო დეტალზე გაამახვილებინებს ყურადღებას.

“გზად გერმანიიდან გერმანიისაკენ (დღიური, 1990)”

გუინტერ გრასი

“Unterwegs von Deutschland nach Deutschland (Tagebuch, 1990)”

Günter Grass

258გვ, Steidl

ალბათ ბევრისთვის აქამდე უცნობი იყო ის ფაქტი, რომ 20 წელიწადზე მეტია, რაც გაუნტერ გრასი თავისი გამომცემლისგან მეტად უცნაურ საჩუქრებს იღებს – წიგნებს ცარიელი ფურცლებით, რომლებსაც მწერალი თავისი ყოველდღიური ჩანაწერებით ავსებს. გრასმა დღიურების წერა 1990 წელს დაიწყო, მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში იგი თანამედროვე პოლიტიკური, სოციალური თუ კულტურული მოვლენების მიმართ საკუთარ თვალთახედვასა და დამოკიდებულებას სწორედ აღნიშნული ცარიელი წიგნების ფურცლებზე აყალიბებდა, და ამჯერად საშუალება მისცა მკითხველს, თავადაც გაეცნოს ნობელიანტი მწერლის ყოველდღიურ ცხოვრებას, ფიქრებსა თუ თვალსაზრისებს.

“საგანი განსაზღვრული სისწრაფით”

მარი-დომინიკ ლელივრი

“Sagan à toute allure”

Marie-Dominique Lelièvre

343გვ, Denoël

“სალამი, სევდავ!”, “გიყვართ ბრამსი?”, და კიდევ არაერთი სახელი გაგვახსენებს ფრანგ ნონკონფორმისტ, სკანდალების მოყვარულ, არაორდინალურ მწერალს, ფრანსუაზ საგანს, ეპოქის ერთ-ერთ კოლორიტულ ფიგურას, რომელიც ყოველი ჩვენგანის წარმოსახვაში სხვადასხვანაირად იხატება. ამჯერად მარი-დომინიკ ლელივრი შეეცადა, გაეცოცხლებინა მითები საგანის შესახებ, კიდევ ერთხელ გადაეხედა მისი ბიოგრაფიისათვის და ახლებურად შემოეთავაზებინა ჩვენთვის ფრანგი მწერლის შემოქმედება, მისი ცხოვრება, ურთიერთობები, ემოციები, ესა თუ ის ფაქტები. წიგნი კიდევ ერთხელ გააცოცხლებს ამ უცნაური ქალის მეტად საინეტერო პორტრეტს.

© “ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი”

ზაზა თვარაძე, “მონტებულსუ ანუ ელის არაჩვეულებირვი მოგზაურობა”. თბ. “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა” 2008.

ელი პატარა გოგონაა, თუმცა ხიფათიანი თავგადასავლებისა და ცხოვრებისეული ქარტეხილების გამოვლა მას ადრევე მოუხდა. გოგონა მარტოდმარტო გაემართა ომში დაკარგული მამის მოსაძებნად, გზაში კი ბოროტ ჯადოქრებს გადაეყარა, რომლებიც ცდილობდნენ, ხელი შეეშალათ ელისთვის მამის პოვნაში. თუმცა, პატარა და კეთილი გოგონას დასახმარებლად კეთილმა ჯადოქრებმაც არ დაიშურეს ძალა… “მონტებულსუ ანუ ელის არაჩვეულებრივი მოგზაურობა” სიკეთეზე, სათნოებაზე, ბოროტების სიბნელესა და უძალობაზე უამბობს ბავშვებს, პატარები ხალისით წაიკითხავენ გოგონას ზღაპრულ თავგადასავალს.

ემილი ბრონტე, “ქარიშხლიანი უღელტეხილი”. მთარგმნელი ასმათ ლეკიაშვილი, რედაქტორი გიორგი დარსალია. თბ. “არეტე” 2008.

ალბათ არც თუ ისე ბევრი ავტორი მოიძებნება მეცხრამეტე საუკუნის ლიტერატურის ისტორიაში, თავისი ერთადერთი წიგნით რომ დაემახსოვრებინა თავი მკითხველისათვის. ემილი ბრონტეს ერთადერთი რომანი “ქარიშხლიანი უღელტეხილი” კი თამამად ჩაეწერა ბრიტანული ლიტერატურის ყველაზე საყურადღებო ნაწარმოებთა რიგში და დღემდე არც მკითხველთა აღტაცება განელებულა მის მიმართ. რომანი სიყვარულსა და სიძულვილზე, სიკეთესა და სისასტიკეზე – ახლა უკვე ქართველ მკითხველს მშობლიურ ენაზე შეუძლია გაეცნოს “ქარიშხლიან უღელტეხილს”.

დავით ქართველიშვილი, “ახალი წიგნი”. (რომანი). თბ. “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა” 2008.

როგორ იქცევიან მწერლები, როდესაც მათ საკმაოზე მეტად მსუყე თანხის საფასურად არც მეტი, არც ნაკლები, უცხო ადამიანის ავტობიოგრაფიის წერას უკვეთავენ? უძლებენ თუ არა ცდუნებას, ნებისმიერი პირობა მიიღონ დამკვეთისგან სოლიდური თანხის ნაცვლად? როგორ გადმოდიან წიგნის პერსონაჟები რეალურ ცხოვრებაში, ან პირიქით – როგორ იმკვიდრებენ ერთი შეხედვით ჩვეულებრივი ადამიანები თავს წიგნის გმირებად… დავით ქართველიშვილი მკითხველს კიდევ ერთ ახალ რომანს სთავაზობს, მწერლის უკეთ გასაცნობად კი ასევე შეგიძლიათ მისი პირველი რომანი “იყო საღამო, იყო დილა” და მოთხრობების კრებული წაიკითხოთ.

“სჯანი” (ლიტერატურულ-თეორიული ჟურნალი). რედაქტორი ირმა რატიანი. თბ. ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა 2008.

ლიტერატურა ცოცხალი ორგანიზმია, შესაბამისად, მისი თეორიაც განახლებასა და თანამედროვე მიდგომებს საჭიროებს. სწორედ ამას ემსახურება ჟურნალი “სჯანი”. ლიტერატურის თეორიის პრობლემები, პოეტური პრაქტიკები, ლიტერატურათმცოდნეობის ქრესტომათია, კრიტიკული დისკურსი, თარგმანის თეორია, ფოლკლორისტიკის თანამედროვე კვლევები – ეს ის რუბრიკებია, რომლებსაც ლიტერატურის თეორიით დაინტერესებული მკითხველებისათვის სხვადასხვა ქართველი თუ უცხოელი ავტორები განავრცობენ. ჟურნალში ასევე წაიკითხავთ ახალი ქართული თუ უცხოური წიგნების მოკლე მიმოხილვას.

“თავისუფლების დღიურები 2008”. შემდგენლები მარინა ვაშაყმაძე, დავით კაკაბაძე. პრაღა-თბილისი. პაატა ნაცვლიშვილის გამომცემლობა 2009.

ისტორიას ადამიანები ქმნიან, მათი ყოველდღიურობა და ცხოვრების წესი ამა თუ იმ ეპოქის ანარეკლია. ამჯერად 2008 წლის შესახებ “რადიო თავისუფლების” პროექტის ფარგლებში 52 ადამიანის დღიურიდან შეგვექმნება საერთო წარმოდგენა. სხვადასხვა პროფესიის, სოციალური ფენისა თუ სტატუსის მქონე ადამიანები თავიანთი რამდენიმე ჩვეულებრივი დღის შესახებ გვიამბობენ. წიგნს ასევე თან ერთვის კომპაქტდისკი, რომელზეც 52-ივე დღიურის მცირე ფრაგმენტებია ჩაწერილი. ნინო ანანიაშვილი, დავით გამყრელიძე, იური მეჩეთოვი, დათო ტურაშვილი, ეკა ბესელია, გიორგი ლობჟანიძე, ლევან წულაძე, თინათინ ხიდაშელი და სხვები აგვისტოს ომამდე და ომის შემდგომ 2008 წლის თბილისზე, ქართულ ცხოვრებაზე, ყოველდღიურობაზე გვიამბობენ.

ჟან-ბატისტ დიუროზელი, “ევროპა. მისი ხალხების ისტორია”. მთარგმნელები გურანდა დათაშვილი, ქეთევან კვანტალიანი, ნინო ლეჟავა. თბ. “ჯისიაი” 2008.

რა არის ევროპა, საიდან და რატომ შეიქმნა მისი თანამეგობრობა, როგორი იყო ევროპამდელი ადამიანი და საიდან მოვიდა იგი ევროპაში – ეს და კიდევ ბევრი სხვა შეკითხვა დღესდღეობით ხშირად ჩნდება ევროპასთან, როგორც უკვე მეტად მნიშვნელოვან პოლიტიკურ თუ კულტურულ წარმონაქმნთან, დაკავშირებით. ფრანგი ავტორის, ჟან-ბატისტ დიუროზელის, წიგნიც სწორედ ევროპასა და მის ისტორიას მიმოიხილავს. დიუროზელი დღემდე რამდენიმე ნაშრომის ავტორია, მათს შორის აღსანიშნავია “დიპლომატიის ისტორია 1919 წლიდან დღემდე”, “ევროპა 1915 წლიდან დღემდე” და “კლემანსო”.

© “ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

ბნე­ლი და ნა­თე­ლი

გა­მო­ძი­ე­ბამ და­ად­გი­ნა, რომ ბნე­ლი ნა­თელს შე­ე­რია გე­ო­ფი­ზი­კუ­რი აქ­ტის შე­დე­გად, ბერ­მუ­დის სამ­კუთხე­დის კუნ­ძულ­ზე. კუნ­ძუ­ლი იგი მა­ტე­რიკ­თან სა­ვაჭ­რო ქსე­ლით აღ­მოჩ­ნ­და და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და გა­მო­რიცხუ­ლი არაა, კოს­მი­უ­რი წყვდი­ა­დი ეგ­ზო­ტი­კას და­ხარ­ბე­ბუ­ლი ბიზ­ნე­სის გზით შე­მო­იჭ­რა ცი­ვი­ლი­ზე­ბულ სამ­ყა­რო­ში. გა­მო­ძი­ე­ბამ ეჭ­ვი იმ­ა­ზეც აიღო, რომ ბნე­ლით მო­ცუ­ლი ხო­მალ­დი გზად და­ა­ყა­ჩა­ღეს, რის გა­მოც კონ­ტ­რა­ბან­დით წა­მო­ღე­ბულ წყვდი­ადს აგ­რე­სი­აც შე­ე­მა­ტა. აგ­რე­სია ყვე­ლა­ზე უკ­ეთ დიდ ქა­ლაქ­ში გავ­რ­ცელ­და. ზამ­თა­რი ეშხ­ში შე­ვი­და. კომ­პი­უ­ტერს ვი­რუ­სი შე­ე­ყა­რა და გა­მო­ძი­ე­ბას შიშ­ვე­ლი ხე­ლე­ბით მო­უ­წია ბნელს შე­ფა­რულ აგ­რე­სი­ას­თან ბრძო­ლა. “იუს­ტას­მა” და­რე­კა ოთხ­მოც­და­მე­ო­რე ქუ­ჩი­დან – “ცენ­ტ­რა­ლურ პარ­კ­ში მო­ძებ­ნეთ ის, ვი­საც ეძ­ებ­თო”. გა­მო­ძი­ე­ბა წი­თელ-ყვი­თე­ლი ყმუ­ი­ლით იქ­ით გა­ქან­და; სწო­რედ ამ დროს სამ­ძებ­რო კან­ტო­რა­ში შუ­ქი ჩაქ­რა და ვიდ­რე მო­პა­რულ სი­ნათ­ლეს ჩარ­თავ­დ­ნენ, მა­გი­დი­დან სა­ძი­ე­ბე­ლი მა­სა­ლა აორთ­ქ­ლ­და. მოტყუ­ე­ბულ გა­მო­ძი­ე­ბას ახ­ლა არ­აფ­რი­დან უნ­და შე­ექ­მ­ნა საქ­მე. რკი­ნის ლო­გი­კა კი გა­აჩ­ნ­და, მაგ­რამ საწყი­სი მო­ნა­ცე­მე­ბი აღ­არ ჰქონ­და. ამ­ი­ტომ გა­მო­ძი­ე­ბამ კა­მა­თე­ლი გა­ა­გო­რა და ალ­ალ­ბედ­ზე გა­დად­გა პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯი. შემ­თხ­ვე­ვით შერ­ჩე­ულ­მა გზამ უმ­ალ მო­იხ­ვე­ჭა უპ­ი­რა­ტე­სო­ბა კვლე­ვის სხვა შე­საძ­ლებ­ლო­ბა­თა მი­მართ. ამ­ან ძი­ე­ბის და­ნარ­ჩენ ალ­ბა­თო­ბა­თა აღშ­ფო­თე­ბა გა­მო­იწ­ვია. სა­ჩი­ვა­რიც კი შეთხ­ზეს არ­ჩევ­ნებ­ში შემ­თხ­ვე­ვი­თი გზის გა­მარ­ჯ­ვე­ბის გა­მო, მაგ­რამ სა­სა­მარ­თ­ლომ უარ­ყო მა­თი პრო­ტეს­ტი, რად­გან გა­მო­ძი­ე­ბა უკ­ვე და­ად­გა ბედ-იღ­ბალ­ზე გა­დაშ­ლილ გზას. ყო­ვე­ლი ნა­ბი­ჯი ლო­გი­კუ­რად გა­მომ­დი­ნა­რე­ობ­და წი­ნა­მორ­ბე­დი­სა­გან და ცხა­დია კა­ნო­ნის კომ­პე­ტენ­ცი­ა­ში შე­დი­ო­და.

კონ­ტ­რა­ბან­დით შე­მო­ტა­ნილ აგ­რე­სი­ა­საც აზ­რი ძი­ე­ბის ამ გზი­სა და მე­თო­დის ძა­ლით მი­ე­ცა. ამ­ა­სო­ბა­ში “იუს­ტას­მა” მე­ო­რედ და­რე­კა, “78-ე ქუ­ჩის 45-ე სარ­თულ­ზე სის­ხ­ლი და­იღ­ვ­რე­ბაო”. ვიდ­რე ინ­ფორ­მა­ცი­ას გა­და­ა­მოწ­მებ­დ­ნენ, სის­ხ­ლ­მა მარ­თ­ლაც გა­მო­ჟო­ნა 45-ე სარ­თუ­ლი­დან. შემ­ტ­ვ­რე­ულ ბი­ნა­ში იპ­ო­ვეს მკვდა­რი სუ­ლი, ფუ­ლით და­ტე­ნი­ლი ქი­სა და სამ­კა­უ­ლე­ბით სავ­სე ლარ­ნა­კი. რო­გორც ჩანს, მკვლე­ლო­ბა მომ­ხ­და­რა მკვლე­ლო­ბის გუ­ლის­თ­ვის და არა გა­ძარ­ც­ვის მიზ­ნით; ანუ გა­მო­ძი­ე­ბა შე­ე­ფე­თა სის­ხ­ლ­ს­მოწყუ­რე­ბულ, მა­ნი­ა­კა­ლურ აგ­რე­სი­ას, და­ნა­შა­ულს და­ნა­შა­უ­ლის­თ­ვის რომ ჩა­დი­ო­და და კა­ცის­კ­ვ­ლას რა­ღაც თა­ვის­თა­ვად ღი­რე­ბუ­ლე­ბად თვლი­და. არ­ა­ვი­თა­რი წი­ნა­პი­რო­ბა და შემ­დ­გო­მი კვა­ლი მსგავს სი­სას­ტი­კეს არ გა­აჩ­ნ­და. არ არ­სე­ბობ­და მკვლე­ლო­ბის არ­ა­ნა­ი­რი მო­ტი­ვი და მსხვერ­პ­ლიც სრუ­ლი­ად შემ­თხ­ვე­ვი­თი შე­იძ­ლე­ბა ყო­ფი­ლი­ყო. ქა­ლა­ქის მთელ სივ­რ­ცე­ში უს­ა­ხუ­რად გან­ფე­ნი­ლი აგ­რე­სია რო­დის, რო­მელ წერ­ტილ­ში იფ­ეთ­ქებ­და, ეშ­მაკ­მა უწ­ყო­და. გა­მო­ძი­ე­ბა იმ­ა­საც გრძნობ­და, თვი­თო­ნაც მი­ზან­ში იყო ამ­ო­ღე­ბუ­ლი და ამ­ი­ტომ ვე­ღარ თა­მა­შობ­და საქ­მის მი­მართ კვლე­ვის სუ­ბი­ექ­ტის როლს. გაქ­ცე­ულ­სა და მდე­ვარს შო­რის ზღვა­რი წა­ი­შა­ლა, თვით მო­ნა­დი­რე­ზეც ნა­დი­რობ­დ­ნენ! კრი­მი­ნა­ლურ ხე­ლოვ­ნე­ბა­ში სუ­ბი­ექ­ტი­სა და ობ­ი­ექ­ტის აღ­რე­ვა “იუს­ტა­სის” მე­სა­მე ზარ­მაც და­ა­მოწ­მა: “თავ­დას­ხ­მა თქვენს კან­ტო­რა­ზე მზად­დე­ბა და ცხე­ნი შე­კაზ­მუ­ლი გყავ­დე­თო”. არ­ა­და, სად ეშ­ო­ვათ ცხე­ნი ამ მან­ქა­ნე­ბად ქცე­ულ ქა­ლაქ­ში? გა­მო­ძი­ე­ბამ იპ­ოდ­რომს მი­მარ­თა, მაგ­რამ დი­რექ­ტო­რი ვირ­ზე შეჯ­და: “ყვე­ლა ცხე­ნი აღ­რიცხ­ვა­ზეა, ერთ მო­ნო­ლი­თურ კო­ლექ­ტივს შე­ად­გენს და ერ­თიც რომ და­აკ­ლ­დეს, ჯი­რი­თო­ბას პე­წი და­ე­კარ­გე­ბაო”. გა­მო­ძი­ე­ბა იძ­უ­ლე­ბუ­ლი შე­იქ­ნა “იუს­ტა­სის” გაფ­რ­თხი­ლე­ბა გა­და­ტა­ნი­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბით გა­ე­გო და ქა­ლაქ­ში ცხე­ნე­ბის ძებ­ნის ნაც­ვ­ლად გაქ­ცე­ვის სხვა სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ზე ეზ­რუ­ნა. კერ­ძოდ, გა­მო­ი­ძა­ხეს ვერ­ტ­მ­ფ­რე­ნი; კან­ტო­რის წინ აღ­ა­შე­ნეს ზღუ­დე, ას­აფ­რენ მო­ედ­ნამ­დე კი გვი­რა­ბი გათხა­რეს; ამ­ა­სო­ბა­ში აგ­რე­სია უკ­ვე შე­ი­პა­რა მტრის ბა­ნაკ­ში და ერთ მშვე­ნი­ერ დღეს სი­ძულ­ვილ­მა გა­მო­ძი­ე­ბის გულ­ში იფ­ეთ­ქა! ჩხუ­ბი ატყ­და არ­აფ­რის გა­მო. მგო­ნი ერთ­მა მე­ო­რეს ჭი­ქა­ში ჩა­უ­ფერ­ფ­ლა, თუ პი­რი­ქით. აგ­ორ­და სიტყ­ვა, და­იწყო შეხ­ლა-შე­მოხ­ლა. ცი­ხე შიგ­ნი­დან ტყდე­ბაო და მი­ლეწ-მო­ლე­წეს კან­ტო­რის კედ­ლე­ბი, მო­არ­ღ­ვი­ეს ზღუ­დე­ნი. აღ­მავ­ლო­ბის ნაც­ვ­ლად დე­კა­დან­სის გზას და­ად­გა სა­ძი­ე­ბელ აგ­რე­სი­ად ქცე­უ­ლი გა­მო­ძი­ე­ბა. თუმ­ცა, ფერ­ფ­ლი ჭი­ქა­ში თვით­რ­ღ­ვე­ვის მხო­ლოდ სა­ბა­ბი გახ­ლ­დათ. ნამ­დ­ვი­ლი მი­ზე­ზი იმ შავ­ბ­ნე­ლი ქა­ლა­ქის ჯურ­ღ­მუ­ლებ­ში იმ­ა­ლე­ბო­და, გარს რომ ერტყა გა­მო­ძი­ე­ბას და თა­ვი­სი პირ­ქუ­ში მზე­რით უს­ი­ა­მოვ­ნო ნა­ლექს სტო­ვებ­და მის გულ­ში. ავ­კა­ცო­ბის ეს ზო­გად­სა­კა­ცობ­რიო ფო­ნი, რო­გორც ერ­თი­ა­ნი სუბ­ს­ტან­ცია, უშ­რე­ტად ას­აზ­რ­დო­ებ­და აგ­რე­სი­ის ფაქ­ტობ­რივ სამ­ყა­როს. ამ სამ­ყა­რო­ში არ­სე­ბობ­და ყვე­ლა; ვინც იძ­ი­ებ­და და ვინც იძ­ებ­ნე­ბო­და. მსხვერ­პ­ლი, მკვლე­ლი და მე­ძე­ბა­რი გა­ნურ­ჩევ­ლად ერწყ­მო­და ერთ­მა­ნეთს. ყვე­ლა ერთ ქვაბ­ში იხ­არ­შე­ბო­და, ჯო­ჯო­ხე­თის მა­რად­ჩა­უქ­რო­ბელ ცეცხ­ლ­ზე. ყო­ვე­ლი გახ­ს­ნი­ლი საქ­მე, ახ­ალ გა­უხ­ს­ნელ საქ­მეს აჩ­ენ­და, რად­გან და­ნა­შა­უ­ლის ფეს­ვი მკვლე­ლის­თ­ვი­საც და მე­ძებ­რის­თ­ვი­საც ერთ­ნა­ი­რად მი­უწ­ვ­დო­მე­ლი იყო. აგ­რე­სი­ის უზ­ო­გა­დე­სი სუბ­ს­ტან­ცია არ­სე­ბობ­და და­ნა­შა­უ­ლის ფაქ­ტებს მიღ­მა, ვით ამ ფაქ­ტე­ბის მუდ­მი­ვი გა­მომ­წ­ვე­ვი და მა­საზ­რ­დო­ე­ბე­ლი. აი, რა­ტომ მოყ­ვა მკვდარ სულს 78-ე ქუ­ჩა­ზე, ავ­ტო­კა­ტას­ტ­რო­ფა 127-ე ტრა­სა­ზე; ეს იყო უბ­ე­დუ­რი შემ­თხ­ვე­ვა, რო­მე­ლიც ტრა­გე­დი­ის ახს­ნას თით­ქო თა­ვის თავ­ში­ვე მო­ი­ცავ­და. მოხ­და უეც­არ ფაქ­ტორ­თა ავ­ბე­დი­თი დამ­თხ­ვე­ვა; მძღოლს ყუ­რად­ღე­ბა გა­ე­ფან­ტა, მო­სახ­ვე­ვის ჯე­ბი­რი მორ­ყე­უ­ლი აღ­მოჩ­ნ­და, ფერ­დო­ბი კი ისე იყო და­ქა­ნე­ბუ­ლი, რომ გა­დარ­ჩა ყვე­ლა, უკ­ან მჯდო­მი მე­ძებ­რის გარ­და, ალ­ჩუ­ზე დამ­ჯ­და­რი ავ­ტო­ბუ­სის ძირ­ში რომ მო­ექ­ცა.

უბ­ე­დუ­რი შემ­თხ­ვე­ვის მი­ზე­ზობ­რი­ვი ახს­ნა ვერ ცხად­ყოფ­და, რა­ტომ შეწყ­და ასე უაზ­როდ ად­ა­მი­ა­ნის სი­ცოცხ­ლე, რო­მე­ლიც იქ­ნებ სწო­რედ ცხოვ­რე­ბის ამ ეტ­აპ­ზე გას­ც­და და­ნა­შა­უ­ლის ფაქ­ტობ­რივ სივ­რ­ცეს და ავ­კა­ცო­ბის ზო­გა­დი სა­თა­ვი­სა­კენ მი­მა­ვალ გზას და­ად­გა.

ამ დიდ მი­სი­ა­საც რომ თა­ვი და­ვა­ნე­ბოთ, სი­ცოცხ­ლე თა­ვის­თა­ვად, ვით ღვთის სა­ჩუ­ქა­რი, აშ­კა­რად აღ­ე­მა­ტე­ბო­და უეც­ა­რი სიკ­ვ­დი­ლის გა­მომ­წ­ვევ შემ­თხ­ვე­ვა­თა ჯამს. უაზ­რო იყო სი­ცოცხ­ლის შეწყ­ვე­ტის ფაქ­ტობ­რი­ვი ახს­ნა. გა­მო­ძი­ე­ბას აინ­ტე­რე­სებ­და, თუ რა­ტომ და არა რო­გორ ჩაქ­რა მი­სი ერთ-ერ­თი პერ­სო­ნა­ჟის მზე­რა. იქ­ნებ იმ­ი­ტომ, რომ ხი­ლუ­ლის მიღ­მა იხ­ე­დე­ბო­და და იმ­ას ხე­დავ­და, რი­სი და­ნახ­ვის ღირ­სიც არ იყო? არ­ა­და, მხო­ლოდ თვალ­სა­წი­ერს იქ­ით შე­იძ­ლე­ბო­და ქა­ო­სუ­რად მი­მობ­ნე­ულ ბო­რო­ტე­ბა­თა ერ­თი­ა­ნი ძი­რის გან­ჭ­ვ­რე­ტა. ხი­ლუ­ლი ფაქ­ტე­ბის სივ­რ­ცე­ში ხომ ყო­ვე­ლი­ვე შემ­თხ­ვე­ვით ხდე­ბო­და! შემ­თხ­ვე­ვი­თი იყო აგ­რე­სი­ის აკ­ვი­ა­ტე­ბუ­ლი იდ­ე­ის გა­მოვ­ლე­ნის გზა; წი­ნას­წარ­გან­ზ­რა­ხუ­ლიც რომ ყო­ფი­ლი­ყო და­ნა­შა­უ­ლი, მთე­ლი ლო­გი­კუ­რი ჯაჭ­ვი გან­ზ­რახ­ვი­დან მის აღს­რუ­ლე­ბამ­დე, ჰა­ერ­ში ეკ­ი­და, არ­აფ­რი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე­ობ­და და არ­ა­ნა­ირ ახს­ნა-გან­მარ­ტე­ბას არ ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბო­და.

“იუს­ტას­მა” გა­მოთ­ქ­ვა ეჭ­ვი; საქ­მე, რო­მე­ლიც აორთ­ქ­ლ­და ჩაბ­ნე­ლე­ბუ­ლი კან­ტო­რი­დან, შე­ე­ხე­ბო­და არა ნივ­თ­მ­ტ­კი­ცე­ბებს აგ­რე­სი­ის ექს­პორ­ტის შე­სა­ხებ, არ­ა­მედ შე­ად­გენ­და მი­სი მე­ტა­ფი­ზი­კუ­რი არ­სე­ბო­ბის სა­ფუძ­ვ­ლებს. “იუს­ტა­სი” ამ­ჯე­რად ფი­ლო­სო­ფი­ა­ში გა­და­იჭ­რა და გა­მო­ძი­ე­ბაც სულ­გა­ნა­ბუ­ლი უს­მენ­და მას. თუმ­ცა საქ­მის მოს­პო­ბა­ში მთქმელ­საც და გამ­გო­ნე­საც ერთ­ნა­ი­რად მი­უძღო­და ბრა­ლი, დამ­ნა­შა­ვე არც ერ­თი იყო. “იუს­ტა­სი”, ბნე­ლით მო­ცუ­ლი აგ­ენ­ტი, თვი­თო­ნაც შე­უც­ნო­ბელ ძალ­თა კარ­ნა­ხით მოქ­მე­დებ­და. გა­მო­ძი­ე­ბაც, იმ­ა­ვე ძალ­თა უკ­უღ­მარ­თი ზე­მოქ­მე­დე­ბით, სა­ჭი­რო დროს გა­ი­ფან­ტა და გა­თი­თო­კაც­და. ერ­თა­დერ­თი, ვინც და­ი­ნა­ხა რო­გორ გაქ­რა საქ­მე, იმ დღი­დან ფიქ­რებს მი­ე­ცა და ბო­ლოს ავ­ტო­კა­ტას­ტ­რო­ფა­ში და­ი­ღუ­პა.

გა­მო­ძი­ე­ბის ხელთ მხო­ლოდ შიშ­ვე­ლი ფაქ­ტე­ბი აღ­მოჩ­ნ­და. ფაქ­ტი იყო ის­იც, რომ ზღვა­რი წამ­და­უ­წუმ მერ­ყე­ობ­და მა­ძი­ე­ბელ­სა და სა­ძი­ე­ბელს შუა, ანუ გა­მო­ძი­ე­ბა გა­რე­დან კი არ აკ­ვირ­დე­ბო­და და­ნა­შა­ულს, არ­ა­მედ, რო­გორც მი­სი თა­ნა­მო­ნა­წი­ლე და თვი­თო­ნაც დამ­ნა­შა­ვე, უშ­უ­ა­ლოდ შე­იც­ნობ­და მას. ას­ე­თი მიდ­გო­მა საგ­რ­ძ­ნობ­ლად აფ­არ­თო­ებ­და ძი­ე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს, მაგ­რამ გამ­ძაფ­რე­ბუ­ლი სინ­დი­სის ქეჯ­ნის გა­მო ვერ ბე­დავ­და მათ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას, რად­გან გა­მომ­ძი­ე­ბე­ლი სა­კუ­თარ თავს ას­ა­მარ­თ­ლებ­და და აქ­ე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, დამ­ნა­შა­ვეს ამ­არ­თ­ლებ­და.

ამ­ი­ტომ, რო­ცა აგ­რე­სი­ის ქა­ლაქ­მა თვით­მ­კ­ვ­ლე­ლო­ბის ზღვარს მი­აღ­წია, გა­მო­ძი­ე­ბამ კი­დევ უფ­რო ღრმად ჩა­ი­ხე­და სა­კუ­თარ სულ­ში. მის მეხ­სი­ე­რე­ბა­ში ამ­ო­ტივ­ტივ­და არ­ე­ულ-და­რე­უ­ლი წარ­სუ­ლის ფრაგ­მენ­ტე­ბი. ამ ეპ­ი­ზო­დებ­ში აღ­წე­რი­თი ელ­ე­მენ­ტი სჭარ­ბობ­და სა­აზ­როვ­ნო ინ­ფორ­მა­ცი­ას, მაგ­რამ წარ­სუ­ლის ეს სა­ოც­რად გა­ფა­ქი­ზე­ბუ­ლი ხედ­ვა არ იყო მხო­ლოდ სუ­რა­თი, ის გან­ს­ჯას, გა­მო­ძი­ე­ბას და ახს­ნას ით­ხოვ­და.

რო­ცა ზედ­მი­წევ­ნით ზუს­ტად გახ­სენ­დე­ბა ოთ­ა­ხის ბნელ­ში რე­ლი­ე­ფუ­რად გა­მოკ­ვე­თი­ლი კე­დე­ლი, ფან­ჯ­რი­დან და­ცე­მუ­ლი და ზედ გა­დას­რი­ა­ლე­ბუ­ლი მან­ქა­ნის ჩრდი­ლი, გრძნობ, რომ ეს არ არ­ის მხო­ლოდ ბავ­შ­ვო­ბის მო­გო­ნე­ბა. რომ შე­უძ­ლე­ბე­ლია ასე წვრი­ლად გახ­სოვ­დეს ის ოთ­ა­ხი, ის ფან­ჯა­რა, ის ჩრდილ­თა თე­ატ­რი კე­დელ­ზე. აღქ­მის ის შე­უც­ნო­ბე­ლი სა­ა­მო მდგო­მა­რე­ო­ბა, რო­ცა მო­თა­მა­შე ჩრდი­ლი წა­რი­ტა­ცებს თვალს და ძი­ლის ბუ­რან­ში ით­რევს… იქ­ნებ, არც იყო ეს ასე; იქ­ნებ, წარ­სუ­ლი აუხ­დე­ნელ ოც­ნე­ბა­თა ქი­მე­რაა, რო­მელ­საც მას ცხოვ­რე­ბის ობ­ო­ბა-ქსელ­ში გახ­ლარ­თუ­ლი და ფრთა­მოკ­ვე­თი­ლი აწმ­ყო მი­ა­წერს?

გა­მო­ძი­ე­ბა ვერ სცემ­და ამ კითხ­ვას პა­სუხს. ის მხო­ლოდ შე­იგ­რ­ძ­ნობ­და, რომ მო­გო­ნე­ბა­თა ტალ­ღა თვალს კი არ ატკ­ბობ­და, აზრს აღ­ვი­ძებ­და. გარ­და­სულს კი არ უბ­რუნ­დე­ბო­და ეს აზ­რი, წუ­თი­ე­რე­ბას აჩ­ე­რებ­და და უს­ას­რუ­ლოდ აფ­არ­თო­ებ­და. ცხოვ­რე­ბა იყო წუ­თი არა ხან­მოკ­ლე­ო­ბის გა­მო, არ­ა­მედ დრო­ის დი­ნე­ბი­დან ცოცხა­ლი­ვით ამ­ო­ვარ­დ­ნი­ლი და ცა­ში შემ­ხ­ტა­რი წუ­თი­ე­რე­ბის ძა­ლით. რა იყო ფაქ­ტე­ბის სამ­ყა­რო მის წი­ნა­შე? ჩრდილ­თა თე­ატ­რი. ნამ­დ­ვი­ლი ცხოვ­რე­ბის გზა მეხ­სი­ე­რე­ბის ცოცხ­ლად შერ­ჩე­ნილ წუ­თებ­ზე გა­დი­ო­და.

გა­მო­ძი­ე­ბამ ეს სუ­რა­თე­ბი სამ­კა­უ­ლი­ვით აკ­ინ­ძა და ექს­პერ­ტი­ზა­ზე გა­და­აგ­ზავ­ნა. ექს­პერ­ტი­ზამ აჩ­ვე­ნა, რომ მეხ­სი­ე­რე­ბა­ში ცოცხ­ლად აღ­ი­ბეჭ­და მხო­ლოდ კომ­ბი­ნი­რე­ბუ­ლი, გრძნო­ბი­სა და გო­ნე­ბის თა­ნა­ავ­ტო­რო­ბით შექ­მ­ნი­ლი სუ­რა­თე­ბი. ამ­ი­ტომ გაკ­ვე­თი­ლებს გა­მო­პა­რუ­ლი ქუ­ჩა და მთაწ­მინ­დის მზით სავ­სე აღ­მარ­თი გულ­საც ან­ა­თებ­და და გო­ნე­ბა­საც. მწე­რალ­თა პან­თე­ო­ნი­დან სა­თა­მა­შო სახ­ლე­ბად ქცე­უ­ლი ქა­ლა­ქი, წინ­გა­დაშ­ლი­ლი ცხოვ­რე­ბის მო­ლო­დი­ნით იყო სავ­სე. ეს მო­ლო­დი­ნი იქ­ი­დან აქ­ეთ კი არ იყო მო­მარ­თუ­ლი, პი­რი­ქით, აქ­ე­დან იქ­ით იყო უკ­უ­ფე­ნი­ლი და მი­სი სევ­და­ნა­რე­ვი, ოდ­ნავ შემ­ღ­ვ­რე­უ­ლი სი­ხა­რუ­ლი, ამ­ა­ვე დროს სი­ნა­ნუ­ლიც აღ­მოჩ­ნ­და ცხოვ­რე­ბის ჩარ­ჩო­ში ვერ­ჩა­ტე­ულ ოც­ნე­ბა­თა გა­მო.

სწო­რედ ეს შე­უ­სა­ბა­მო­ბა სურ­ვი­ლებ­სა და ცხოვ­რე­ბას შო­რის სცნო ექს­პერ­ტი­ზამ და­ნა­შა­უ­ლის ერთ-ერთ სა­თა­ვედ. აქ­ე­დან იწ­ყე­ბო­და სუ­ლის ამ­ბო­ხე­ბა სხე­უ­ლის მი­მართ; სუ­ლის, რო­მე­ლიც იყო ჩაკ­ლუ­ლი და არა მკვდა­რი, და­უშ­რე­ტელ სიბ­რა­ზედ გარ­და­სა­ხუ­ლი თავ­და­ვიწყე­ბის წყვდი­ად­ში. ეს ზღვარ­და­უ­დე­ბე­ლი სიბ­რა­ზე ბევ­რად აღ­ე­მა­ტე­ბო­და მის ფაქ­ტობ­რივ გა­მომ­წ­ვევ მი­ზე­ზებ­სა და მიზ­ნებს და რო­გორც გა­ნუ­საზ­ღ­ვ­რე­ლი და შემ­თხ­ვე­ვი­თი, ბე­დის­წე­რა უფ­რო იყო, ვიდ­რე გან­ზ­რახ და­ნა­შა­უ­ლი. გა­მო­ძი­ე­ბას შე­ექ­მ­ნა რწმე­ნა, რომ ყო­ველ ტრა­გი­კულ ფაქ­ტ­ში შემ­თხ­ვე­ვი­თო­ბა სჭარ­ბობ­და მოვ­ლე­ნა­თა მი­ზე­ზობ­რივ კავ­ში­რებს და შე­უძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბო­და ამ ფაქ­ტის გან­ჭ­ვ­რე­ტა და ახს­ნა თუ არ შევ­ხე­დავ­დით მას, რო­გორც ბე­დის გან­ჩი­ნე­ბას არ­ას­წო­რი ცხოვ­რე­ბის გა­მო. თით­ქოს არ იყო კა­ცი დამ­ნა­შა­ვე იმ­ა­ში, რომ შემ­თხ­ვე­ვით აღ­მოჩ­ნ­და იმ სა­ბე­დის­წე­რო ავ­ტო­ბუ­სის სწო­რედ იმ ავ­ბე­დით სკამ­ზე, მაგ­რამ თუ ჩა­ვუ­ფიქ­რ­დე­ბით, ის თა­ვი­სი ცხოვ­რე­ბით სწო­რედ ამ­ის­კენ მი­დი­ო­და. რა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა აქვს, ავ­ტო­კა­ტას­ტ­რო­ფა მო­უ­ღებ­და მას ბო­ლოს, თუ გა­მო­უც­ნო­ბი პა­თო­ლო­გია სხე­უ­ლის ბი­ო­ქი­მი­ა­ში; ყვე­ლა შემ­თხ­ვე­ვა­ში გა­ნა­ჩე­ნის სის­რუ­ლე­ში მოყ­ვა­ნას­თან გვექ­ნე­ბო­და საქ­მე, რო­მე­ლიც თვი­თონ გა­მო­უ­ტა­ნა სა­კუ­თარ თავს.

ამ­ი­ტომ, ექს­პერ­ტი­ზამ და­ას­კ­ვ­ნა, რომ ტრა­გე­დი­ის ფა­რულ მი­ზეზ­თა ძი­ე­ბას აზ­რი მსჯავ­რის და­დე­ბამ­დე ჰქონ­და, ვიდ­რე არ­სე­ბობ­და ამ მი­ზეზ­თა აღ­მოფხ­ვ­რის თა­ვი­სუფ­ლე­ბა; ვიდ­რე ეს მი­ზე­ზე­ბი კი არ მი­ზე­ზობ­დ­ნენ, გა­მაფ­რ­თხი­ლე­ბე­ლი ნიშ­ნე­ბი­ვით ჰა­ერ­ში ეკ­იდ­ნენ.

მა­შინ ქა­ლა­ქიც სხვა­ნა­ი­რი იყო. სხვა სუ­ლი ტრი­ა­ლებ­და მის ნა­თელ-ბნელ ქუ­ჩებ­ში. ნაჩ­ვ­რე­ტე­ბი­ა­ნი ყვე­ლის მძაფ­რი სუ­ნი ტრამ­ვა­ით მგზავ­რობ­და პროს­პექ­ტის გას­წ­ვ­რივ, ქვე­მოთ, ქაშ­ვე­თის ბა­ღის გა­ჩე­რე­ბამ­დე. იქ ერწყ­მო­და ბა­ღის ათ­ას­ფე­რი სურ­ნე­ლე­ბით შე­ზა­ვე­ბულ ჰა­ერს და ჩან­თა­ში ჩა­დე­ბუ­ლი ბუ­ტერ­ბ­რო­დის მო­ლო­დი­ნი სხვა გე­მოს აძ­ლევ­და თა­მა­შით სავ­სე სიმ­წ­ვა­ნეს. ცხოვ­რე­ბა­ში ახ­ლად­ფეხ­შედ­გ­მულ გა­მო­ძი­ე­ბას იქ უნ­და ეპ­ოვ­ნა შეც­დო­მის სა­თა­ვე; იქ, სა­დაც ფეხს იდ­გამ­და პირ­ვე­ლი გრძნო­ბა, სა­დაც უხ­ვად შეკ­მა­ზულ, სი­გემ­რი­ე­ლით გან­თ­ქ­მულ, ლა­მის შე­საჭ­მელ თბი­ლი­სურ ჰა­ერს ჯერ ვერ ამღ­ვ­რევ­და ბენ­ზი­ნის ნის­ლი. იქ, თავ­და­პირ­ვე­ლი ბა­ღის წი­აღ­ში ცხოვ­რე­ბა მხო­ლოდ ეთ­ა­მა­შე­ბო­და იმ გზას, რო­მელ­საც მე­რე უკ­ვე ვე­ღარ გა­და­უხ­ვევ­და. ეს იყო ეჭ­ვის, ფიქ­რის, გა­მო­ძი­ე­ბის გზა, ბაღს გვე­ლი­ვით შე­მოხ­ვე­უ­ლი და ქა­ლაქს აბ­ლა­ბუ­და­სა­ვით მო­დე­ბუ­ლი. გა­მო­ძი­ე­ბამ ვერ და­ად­გი­ნა, გულს რო­დის შე­უძ­ვ­რა და შე­მო­ეტ­მას­ნა ეს ეჭ­ვი, რო­დის შე­ი­მო­სა ფიქ­რის სა­მო­სე­ლით ბედ­ნი­ე­რი ცხოვ­რე­ბა. რო­გორ იქ­ცა პირ­ვე­ლი სიყ­ვა­რუ­ლი, ვერ­თ­ქ­მის, გა­უ­ბე­და­ო­ბის, ღა­მე­ნა­თე­ვი ფიქ­რის სიმ­ბო­ლოდ. და აქ გა­მო­ძი­ე­ბა ჩიხ­ში მო­ექ­ცა: ბა­ღის ბი­ლიკ­მა ვერ წა­იყ­ვა­ნა დას­მუ­ლი შე­კითხ­ვი­დან პა­სუ­ხი­სა­კენ. ცხოვ­რე­ბა ჩად­გა სტრი­ქო­ნებს შო­რის. და­იმ­ს­ხ­ვ­რა ტალ­ღა, ფიქრს რომ მი­არ­წევ­და ბნე­ლი­დან ნა­თელ­ში. შეწყ­ვე­ტილ­მა ძი­ე­ბამ ვე­ღარ იყ­ვა­ვი­ლა, ვერ გა­მო­ის­ხა სუ­ლის მა­საზ­რ­დო­ე­ბუ­ლი ნა­ყო­ფი. სხვა საზ­რუ­ნავ­მა გა­დაკ­ვე­თა და გა­ახ­მო მი­სი ფეს­ვე­ბი და მი­სი მკვდა­რი, გა­ხე­ვე­ბუ­ლი მა­სა­ლა გა­მო­ძი­ე­ბას ტვირ­თად და­აწ­ვა. ად­ა­მი­ან­მა იგრ­ძ­ნო ეს გულს შე­მო­წო­ლი­ლი სიმ­ძი­მე, გა­ნი­ცა­და თა­ვი­სი ცხოვ­რე­ბის შე­უ­სა­ბა­მო­ბა სა­კუ­თარ თავ­თან, მაგ­რამ სწო­რედ ამ შე­უ­სა­ბა­მო­ბამ, ამ სი­ნა­ნულ­მა, რო­გორც ახ­ალ­მა ტალ­ღამ, ახ­ა­ლი ბიძ­გი მის­ცა შეწყ­ვე­ტილ საქ­მეს. და აქ გა­მო­ძი­ე­ბამ აღ­მო­ა­ჩი­ნა, რომ ბავ­შ­ვო­ბა თა­ვის­თა­ვად არ­ა­ფე­რია ზედ ფა­რუ­ლად წა­ფე­ნი­ლი ცხოვ­რე­ბის­გან ნოს­ტალ­გი­უ­რი გა­მორ­ჩე­ვის გა­რე­შე; რომ ათ­ას­ფე­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბით გაშ­ლი­ლი სი­ცოცხ­ლის სა­თა­ვე, აუხ­დე­ნელ სურ­ვილ­თა გა­მო ხდე­ბა ას­ე­თი იდ­უ­მა­ლი და მიმ­ზიდ­ვე­ლი, რომ სუ­ლი ით­ხოვს ამ იდ­უ­მა­ლე­ბას, ამ ეფ­ე­მე­რას, რომ წარ­სუ­ლი დაძ­რას დრო­ის რე­ა­ლუ­რი წერ­ტი­ლი­დან და იმ ოც­ნე­ბე­ბით შე­ავ­სოს, ამქ­ვეყ­ნად რომ ვე­რა და ვერ მო­უ­ძებ­ნა ად­გი­ლი. რო­ცა უკ­ან­მო­ხედ­ვა შო­რე­ულ მო­გო­ნე­ბა­ში გა­და­დის, რო­ცა გახ­სენ­დე­ბა ის, რაც ვერ თქვი და ვერ აის­რუ­ლე, უნ­და შე­იგ­რ­ძ­ნო ეს არა რო­გორც ცხოვ­რე­ბის აგ­რე­სია ოც­ნე­ბის მი­მართ, არ­ა­მედ რო­გორც თა­მა­ში მი­უწ­ვ­დო­მელ­თან, რო­გორც დას­ტუ­რი, რომ არა ხარ მხო­ლოდ ის, რა­საც იტყ­ვი და მი­აღ­წევ, არ­ა­მედ ხარ ის, რა­საც ვერ იტყ­ვი და რაც ასე მი­უწ­ვ­დომ­ლად ეს­ა­ხე­ბა შენს ამქ­ვეყ­ნი­ურ არ­სე­ბას.

აი, ას­ე­თი აღ­მო­ჩე­ნა გა­ა­კე­თა გა­მო­ძი­ე­ბამ, სა­ძი­ე­ბე­ლი საქ­მის გარ­შე­მო, სა­კუ­თარ გრძნო­ბა­თა ექს­პერ­ტი­ზის სა­ფუძ­ველ­ზე.

© “არილი”