­­­­მე სპილოს ძვლის კოშკის ბინადა­რი ვარ

თარგმნა მათე კრავეიშვილმა

ლი­ტე­რა­ტუ­რა ჩემ­თ­ვის უკ­ვე დი­დი ხა­ნია იქ­ცა თვით­შე­მეც­ნე­ბის თუ არა, ყო­ველ შემ­თხ­ვე­ვა­ში გარ­კ­ვე­ვის, რა­ღა­ცის ცხად­ყო­ფის სა­შუ­ა­ლე­ბად მა­ინც. ლი­ტე­რა­ტუ­რის სი­ნამ­დ­ვი­ლემ ყუ­რად­ღე­ბი­ა­ნი და კრი­ტი­კუ­ლი გამ­ხა­და ჭეშ­მა­რი­ტი სი­ნამ­დ­ვი­ლის მი­მართ. მას­წავ­ლა ის, თუ ვინ ვარ და რა ხდე­ბა ჩემ­ში.

მას შემ­დეგ, რაც მე – რო­გორც მკითხ­ვე­ლი და მწე­რა­ლი – მივ­ხ­ვ­დი ლი­ტე­რა­ტუ­რის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბას, მის მი­მარ­თაც ყუ­რად­ღე­ბი­ა­ნი და კრი­ტი­კუ­ლი შე­ვი­ქე­ნი; ეს ლი­ტე­რა­ტუ­რა კი თა­ვის მხრივ სი­ნამ­დ­ვი­ლის ნა­წილს წარ­მო­ად­გენს. ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბის­გან ჩემ­თ­ვის რა­ღაც ახ­ალს ვე­ლი, რაც მცი­რე­დით მა­ინც შემ­ც­ვ­ლის; მო­უ­ლოდ­ნელს, იმ­ას, რა­საც აქ­ამ­დე ვერც კი მი­ვიჩ­ნევ­დი არ­სე­ბო­ბის ცნო­ბი­ერ შე­საძ­ლებ­ლო­ბად, ვერ წარ­მო­ვიდ­გენ­დი ხედ­ვის, სიტყ­ვის, ფიქ­რი­სა და ყოფ­ნის ამ ახ­ალ სა­შუ­ა­ლე­ბას. მას შემ­დეგ, რაც მივ­ხ­ვ­დი, რომ ლი­ტე­რა­ტუ­რის წყა­ლო­ბით თა­ვა­დაც შე­იძ­ლე­ბო­და შევ­ც­ვ­ლი­ლი­ყა­ვი, უფ­რო მე­ტი იმ­ე­დი გა­მიჩ­ნ­და იმ­ის, რომ ლი­ტე­რა­ტუ­რა ახ­ალ შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს მომ­ცემ­და ჩე­მი ნაკ­ლო­ვა­ნი არ­სე­ბო­ბის სრულ­ყო­ფი­სათ­ვის. ლი­ტე­რა­ტუ­რის­გან სამ­ყა­როს შე­სა­ხებ არ­სე­ბუ­ლი ყვე­ლა სა­ბო­ლოო, დას­რუ­ლე­ბუ­ლი თვალ­საზ­რი­სის უარ­ყო­ფას მო­ვე­ლი და რად­გან იმ­ა­საც მივ­ხ­ვ­დი, რომ ცვლი­ლე­ბებ­თან ერ­თად ცნო­ბი­ე­რი არ­სე­ბო­ბის ახ­ა­ლი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბიც იშ­ლე­ბო­და ჩემს თვალ­წინ, ერთ რა­მე­ში დავ­რ­წ­მუნ­დი, კერ­ძოდ კი იმ­ა­ში, რომ ლი­ტე­რა­ტუ­რის მეშ­ვე­ო­ბით სხვე­ბის შეც­ვ­ლაც იყო შე­საძ­ლე­ბე­ლი. სამ­ყა­როს შე­სა­ხებ ჩე­მი წარ­მოდ­გე­ნა ხომ ბევ­რი რა­მით შეც­ვა­ლა კლა­ის­ტ­მა, ფლო­ბერ­მა, დოს­ტო­ევ­ს­კიმ, კაფ­კამ, ფოლ­კ­ნერ­მა, რობ-გრი­ემ.

ახ­ლა კი მე – რო­გორც მწე­რალ­სა და მკითხ­ველს – აღ­არ მაკ­მა­ყო­ფი­ლებს სამ­ყა­როს ას­ახ­ვის არ­სე­ბუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი. ნე­ბის­მი­ე­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, მე მგო­ნი, მხო­ლოდ ერთხელ ამ­არ­თ­ლებს. მი­სი მი­ბაძ­ვა უკ­ვე შე­უძ­ლე­ბე­ლი ხდე­ბა. მე­ო­რე­ჯერ გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ას­ახ­ვის მო­დე­ლი ახ­ალს არ­ა­ფერს გვძენს და სა­უ­კე­თე­სო შემ­თხ­ვე­ვა­ში ვა­რი­ა­ცი­ას წარ­მო­ად­გენს. გა­მო­სახ­ვის ესა თუ ის მო­დე­ლი პირ­ვე­ლად გა­მო­ყე­ნე­ბი­სას შე­საძ­ლოა რე­ა­ლის­ტუ­რი იყ­ოს, სხვა დროს კი იგი მა­ნი­ე­რის­ტუ­ლი და არ­ა­რე­ა­ლის­ტუ­რი მოგ­ვეჩ­ვე­ნე­ბა, თუნ­დაც ის­ევ რე­ა­ლის­ტუ­რად იწ­ო­დე­ბო­დეს.

ას­ე­თი მა­ნი­ე­რის­ტუ­ლი რე­ა­ლიზ­მია გა­ბა­ტო­ნე­ბუ­ლი დღეს გერ­მა­ნულ ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში. ყო­ველ­თ­ვის ავ­იწყ­დე­ბათ, რომ სი­ნამ­დ­ვი­ლის ას­ახ­ვის ერთხელ აღ­მო­ჩე­ნი­ლი მე­თო­დი დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში კარ­გავს თა­ვის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბას. ამ მე­თოდს ახ­ლი­დან ვერ გა­მო­ი­გო­ნებ, ამ­ი­ტო­მაც მას გა­უც­ნო­ბი­ე­რებ­ლად იყ­ე­ნე­ბენ. ერ­თი სიტყ­ვით, მე­თოდს ბუ­ნე­ბას­თან აიგ­ი­ვე­ბენ. რე­ა­ლიზ­მის ერთ-ერ­თი ხერ­ხი, მა­გა­ლი­თად აღ­წე­რა, ერ­თა­დერთ ბუ­ნებ­რივ ხერ­ხად მი­აჩ­ნი­ათ. ას­ეთ ლი­ტე­რა­ტუ­რას “სა­დას”, “ბუ­ნებ­რივს”, “უბ­რა­ლო­სა” და “საქ­მი­ანს” უწ­ო­დე­ბენ. სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში კი ამ ტი­პის ლი­ტე­რა­ტუ­რა იმ­დე­ნად­ვეა არ­ა­ბუ­ნებ­რი­ვი, რო­გორც ნე­ბის­მი­ე­რი მი­სი წი­ნა­მორ­ბე­დი ლი­ტე­რა­ტუ­რა: ეს მე­თო­დი მხო­ლოდ მწერ­ლე­ბი­სა და კრი­ტი­კო­სე­ბის­თ­ვი­საა ნაც­ნო­ბი, ასე რომ, ის­ი­ნი ვერც კი გრძნო­ბენ, რომ ამგ­ვა­რი აღ­წე­რე­ბი ბუ­ნე­ბა კი არა, მე­თო­დია, რო­მელ­მაც სა­ბო­ლო­ოდ გა­ი­კა­ფა გზა და დამ­კ­ვიდ­რ­და. იგი აღ­ა­რაა კრი­ტი­კუ­ლი სი­ნამ­დ­ვი­ლეს­თან მი­მარ­თე­ბა­ში, არ­ა­მედ სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მოხ­მა­რე­ბის საგ­ნად იქ­ცა. ეს მე­თო­დი არ­ა­ნა­ირ წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბას არ უწ­ევს მკითხ­ველს, ვერც კი გრძნობს მას, ვერ ამჩ­ნევს, ანუ იგი სა­ბო­ლო­ოდ გან­სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ­და, შაბ­ლო­ნად იქ­ცა. ამ­ან თა­ნა­მედ­რო­ვე, ტრი­ვი­ა­ლურ რე­ა­ლიზ­მამ­დე მიგ­ვიყ­ვა­ნა.

ყველ­გან ხე­დავ, რომ ესა თუ ის მხატ­ვ­რუ­ლი მე­თო­დი მრა­ვალ­ჯე­რა­დი გა­მო­ყე­ნე­ბის შე­დე­გად დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში სულ უფ­რო ეშ­ვე­ბა და ბო­ლოს სრუ­ლი ავ­ტო­მა­ტი­ზა­ცი­ის დო­ნეს აღ­წევს – ტრი­ვი­ა­ლურ, გა­მო­ყე­ნე­ბით ხე­ლოვ­ნე­ბა­ში, რეკ­ლა­მა­ში და მა­სობ­რი­ვი კო­მუ­ნი­კა­ცი­ის სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ში. ბულ­ვა­რულ რო­მან­ში ძალ­ზე ხში­რად შეხ­ვ­დე­ბით ში­ნა­გან მო­ნო­ლოგს; მი­ლი­ო­ნო­ბით ავ­ტო­რი მუ­შა­ობს მონ­ტა­ჟის ტექ­ნი­კით. იგ­ი­ვე “ტენ­დენ­ცი­ე­ბი” შე­ი­ნიშ­ნე­ბა კო­მიქ­სებ­შიც, კონ­კ­რე­ტუ­ლი პო­ე­ზი­ის ცალ­კე­უ­ლი მიგ­ნე­ბე­ბი კი რეკ­ლა­მამ გა­ი­თა­ვი­სა. მე­ო­რე­ხა­რის­ხო­ვა­ნის ხაზ­გას­მის ხერ­ხი – პირ­ველ­ხა­რის­ხო­ვა­ნის მიჩ­ქ­მალ­ვის მიზ­ნით – ახ­ლა ფარ­თოდ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ტე­ლე­ვი­ზი­ა­ში. ახ­ა­ლი ამ­ბე­ბის მი­მომ­ხილ­ვე­ლი რო­მე­ლი­მე ავ­ტო­რი ან სვე­ტის წამ­ყ­ვა­ნი “შპი­გე­ლი­დან” უფ­რო უშ­უ­ა­ლო და ოს­ტა­ტუ­რი სიტყ­ვე­ბის თა­მაშს გვთა­ვა­ზობს, ვიდ­რე ამ­ა­ში გა­წა­ფუ­ლი პო­ე­ტი. რო­ცა ხერ­ხი იმ­დე­ნად ცვდე­ბა, რომ შე­უძ­ლე­ბე­ლი ხდე­ბა მი­სი აღქ­მა, მას ყვე­ლა­ზე და­ბალ დო­ნე­ზე იყ­ე­ნე­ბენ, მა­ნე­რად იქ­ცე­ვა. ცოცხალ­მა მე­თოდ­მა ყი­რა­ზე უნ­და და­ა­ყე­ნოს ყვე­ლა­ფე­რი, რაც აქ­ამ­დე იყო ცნო­ბი­ლი, უნ­და გვაჩ­ვე­ნოს, რომ სი­ნამ­დ­ვი­ლის ას­ახ­ვის კი­დევ ერ­თი სა­შუ­ა­ლე­ბა არ­სე­ბობს, უფ­რო სწო­რად, არ­სე­ბობ­და, რად­გან ერთხელ გამ­ჟ­ღავ­ნე­ბულ­მა მან უკ­ვე ამ­ო­წუ­რა თა­ვი. სა­უ­ბა­რი იმ­ა­ზეა, რომ ამ შე­საძ­ლებ­ლო­ბას კი არ უნ­და მივ­ბა­ძოთ, არ­ა­მედ მას­თან გაც­ნო­ბის­თა­ნა­ვე სხვა­ნა­ი­რად უნ­და იც­ხოვ­რო – თუ­კი მკითხ­ვე­ლი ხარ და სხვა შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი ეძიო – თუ­კი მწე­რა­ლი ხარ. ასე მა­გა­ლი­თად, ჩემ­თ­ვის ახ­ა­ლი მე­თო­დის ძი­ე­ბა უფ­რო მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, ვიდ­რე ნედ­ლი მა­სა­ლის მო­პო­ვე­ბა ცხოვ­რე­ბი­დან, ყვე­ლა­ნა­ი­რი მე­თო­დის გა­რე­შე. ცხოვ­რე­ბა, რო­გორც ცნო­ბი­ლია, თა­ვად ყვე­ლა­ზე კარ­გად ქმნის ის­ტო­რი­ებს, ერ­თია, მან წე­რა არ იც­ის.

გარ­კ­ვე­უ­ლი დრო­ი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი, ლი­ტე­რა­ტუ­რა, რო­მე­ლიც დღეს იქმ­ნე­ბა, ჩემ­თ­ვის მი­უ­ღე­ბე­ლი გახ­და. რო­გორც ჩანს, საქ­მე იმ­ა­ში გახ­ლავთ, რომ იგი მხო­ლოდ ნაც­ნო­ბი აზ­რე­ბი­სა და გრძნო­ბე­ბის შე­სა­ხებ მა­უწყებს ნაც­ნო­ბი ხერ­ხე­ბით, ანუ აზ­რე­ბი და გრძნო­ბე­ბი მხო­ლოდ ამგ­ვა­რი ხერ­ხე­ბის წყა­ლო­ბი­თაა ჩემ­თ­ვის ნაც­ნო­ბი. მე ვე­ღარ ვი­ტან ის­ტო­რი­ებს ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში, რო­გო­რი ფან­ტას­ტი­უ­რი და ოს­ტა­ტუ­რიც არ უნ­და იყ­ოს იგი. მე მირ­ჩევ­ნია ის­ტო­რი­ე­ბი ტრამ­ვა­ი­ში, კა­ფე­ში და ბუ­ხარ­თან მო­ვის­მი­ნო. იმ ის­ტო­რი­ებ­ზეც არ მიმ­დის გუ­ლი, სა­დაც თით­ქოს არ­ა­ფე­რი ხდე­ბა, მაგ­რამ ის­ტო­რი­ის ფიქ­ცია ხომ მა­ინც არ­სე­ბობს, გა­უც­ნო­ბი­ე­რებ­ლად, უკ­ონ­ტ­რო­ლოდ. ეს “ვე­ღარ ვი­ტან ის­ტო­რი­ებს”, უპ­ირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, ემ­ო­ცი­უ­რი მოვ­ლე­ნაა, ახ­ლა უბ­რა­ლოდ მა­ღი­ზი­ა­ნებს ნე­ბის­მი­ე­რი სა­ხის გა­მო­ნა­გო­ნი. მაგ­რამ შე­ვამ­ჩ­ნიე, რომ ჩემ­თ­ვის გა­მო­ნა­გო­ნი, ფან­ტა­ზია სუ­ლაც არაა უმ­თავ­რე­სი ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში. ფან­ტა­ზია მე თვით­ნე­ბურ, უკ­ონ­ტ­რო­ლო და კერ­ძო საქ­მი­ა­ნო­ბად მი­მაჩ­ნია. იგი მოგ­ვაც­დენს ხოლ­მე, უკ­ე­თეს შემ­თხ­ვე­ვა­ში გვარ­თობს, მაგ­რამ თუ­კი ფან­ტა­ზია მხო­ლოდ გარ­თო­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბად იქ­ცე­ვა, მე უარს ვიტყ­ვი ას­ეთ სე­ი­რებ­ზე. ნე­ბის­მი­ე­რი ის­ტო­რია ჩემ სა­კუ­თარ ის­ტო­რი­ას მა­ვიწყებს ხოლ­მე, გა­მო­ნა­გო­ნის მეშ­ვე­ო­ბით მა­ი­ძუ­ლებს წა­ვუყ­რუო ყვე­ლა­ფერს, რაც ჩემ­ში ხდე­ბა, ყუ­რად­ღე­ბა არ მი­ვაქ­ციო სა­კუ­თარ მდგო­მა­რე­ო­ბას, სამ­ყა­როს, რო­მელ­შიც ვცხოვ­რობ. თუ­კი ის­ტო­რი­ით რა­ღაც ახ­ლის თქმა ხდე­ბა სა­ჭი­რო, მი­სი ამ მიზ­ნით გა­მო­ყე­ნე­ბა კი­დევ უფ­რო გა­მო­უ­სა­დე­გარ, მოძ­ვე­ლე­ბულ მე­თო­დად მე­სა­ხე­ბა. გა­მო­ნა­გო­ნი, რო­გორც სამ­ყა­როს შე­სა­ხებ არ­სე­ბუ­ლი ჩე­მი ინ­ფორ­მა­ცი­ის საშ­ლე­ლი აღ­არ მჭირ­დე­ბა, ხელს მიშ­ლის. და სა­ერ­თო­დაც, ლი­ტე­რა­ტუ­რის პროგ­რე­სი, მე მგო­ნი, ზედ­მეტ გა­მო­ნა­გონ­ზე უარ­ის თქმა­ში მდგო­მა­რე­ობს, ჩვენ თან­და­თან უნ­და დავ­შორ­დეთ ფუჭ ფან­ტა­ზი­ებს. სულ უფ­რო ნაკ­ლე­ბია ამგ­ვა­რი სა­შუ­ა­ლე­ბის არ­სე­ბო­ბის აუც­ი­ლებ­ლო­ბა, ის­ტო­რია, რო­გორც გა­მო­ნა­გო­ნი, ზედ­მე­ტი ხდე­ბა, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი მხო­ლოდ გა­მოც­დი­ლე­ბის ას­ახ­ვაა – ენ­ობ­რი­ვი თუ არ­ა­ე­ნობ­რი­ვი გა­მოც­დი­ლე­ბი­სა – და ამ­ის­თ­ვის უკ­ვე არ­აფ­რის გა­მო­გო­ნე­ბა აღ­არ გვჭირ­დე­ბა. ერ­თი შე­ხედ­ვით ლი­ტე­რა­ტუ­რა ამ­ის გა­მო კარ­გავს თა­ვის ხიბლს, რად­გა­ნაც ავ­ტო­რი უკ­ვე აღ­არ აჩ­ე­ჩებს მკითხ­ველს შპარ­გალ­კას, მაგ­რამ ამ შემ­თხ­ვე­ვა­ში მე სა­კუ­თა­რი გა­მოც­დი­ლე­ბი­დან გა­მოვ­დი­ვარ, რად­გან რო­გორც მკითხ­ველს, არ­ა­ნა­ი­რი შპარ­გალ­კა არ მჭირ­დე­ბა. არც ე.წ. “საქ­მის ყურ­ში ჩად­გო­მა” მა­ინ­ტე­რე­სებს და არც გა­დაც­მუ­ლი წი­ნა­და­დე­ბე­ბი. ყო­ვე­ლი წი­ნა­და­დე­ბა თა­ვი­სი და­სა­ბა­მი­ე­რი არ­სე­ბით უნ­და წარ­მოგ­ვიდ­გეს.

ამ­ი­ტო­მაც, რე­ა­ლის­ტუ­რი მე­თო­დი, რო­მე­ლიც დღეს­დ­ღე­ო­ბით ის­ევ დო­მი­ნი­რებს, მოძ­ვე­ლე­ბუ­ლი მგო­ნია… მე, რო­გორც მწე­რალს, სრუ­ლი­ად არ მა­ინ­ტე­რე­სებს სი­ნამ­დ­ვი­ლის ას­ახ­ვის ან ათ­ვი­სე­ბის ამ­ო­ცა­ნა, ჩემ­თ­ვის მთა­ვა­რია სა­კუ­თა­რი სი­ნამ­დ­ვი­ლე ვაჩ­ვე­ნო (თუნ­დაც აუთ­ვი­სებ­ლად). სი­ნამ­დ­ვი­ლის კვლე­ვა და ათ­ვი­სე­ბა (არც კი ვი­ცი, რას ნიშ­ნავს ეს) მეც­ნი­ე­რე­ბის­თ­ვის მი­მინ­დ­ვია, რომ­ლე­ბიც თა­ვი­ან­თი მო­ნა­ცე­მე­ბი­თა და მე­თო­დი­კით (სო­ცი­ო­ლო­გი­უ­რი, სა­მე­დი­ცი­ნო, ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი, იურ­ი­დი­უ­ლი და ა.შ.) შე­უძ­ლი­ათ მა­სა­ლა მო­მა­წო­დონ ჩე­მი სი­ნამ­დ­ვი­ლის შე­სა­ხებ. არ­აფ­რად მი­მაჩ­ნია ის­ე­თი გან­ცხა­დე­ბე­ბი, რომ­ლის თა­ნახ­მა­დაც, თით­ქოს ლექ­სი სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ზე გა­ცი­ლე­ბით მეტს მოგ­ვითხ­რობ­დეს, ვიდ­რე “რო­მე­ლი­მე სქელ­ტა­ნი­ა­ნი სა­მეც­ნი­ე­რო წიგ­ნი”. გე­ორგ თრაკ­ლის ლექ­სი­დან კას­პარ ჰა­უ­ზე­რის შე­სა­ხებ, არ­ა­ფე­რი ამ­დაგ­ვა­რი არ გა­მი­გია, იურ­ისტ ან­სელმ ფონ ფო­ი­ერ­ბა­ხის სიტყ­ვე­ბი­დან კი ძა­ლი­ან დი­დი ინ­ფორ­მა­ცია მი­ვი­ღე, არ­ამ­ხო­ლოდ ობ­ი­ექ­ტუ­რი მო­ნა­ცე­მე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, არ­ა­მედ ჩე­მი სი­ნამ­დ­ვი­ლის­თ­ვი­საც. რაც შე­ე­ხე­ბა იმ სი­ტუ­ა­ცი­ას, რო­მელ­შიც მე ვცხოვ­რობ: სუ­ლაც არ მინ­და, რომ მას­ში ყვე­ლა­ფე­რი სა­ხელ­დე­ბუ­ლი იყ­ოს, უბ­რა­ლოდ მთა­ვა­რია, ყვე­ლა­ფერ­მა ფიქ­რის წნეხ­ში გა­ი­ა­როს. ჩე­მი სურ­ვი­ლი იქ­ნე­ბო­და, რომ ეს ჩე­მი სი­ნამ­დ­ვი­ლე ჩემს მი­ერ­ვე გა­მო­ყე­ნე­ბულ მე­თოდ­ში ამ­ო­იც­ნოს მკიხ­ველ­მა. ამ­ი­ტო­მაც არ მიყ­ვარს გა­მო­ნა­გო­ნი, ის­ტო­რი­ე­ბი (მათ შო­რის და­ნა­წევ­რე­ბუ­ლი და ერთ­მა­ნეთ­ში არ­ე­უ­ლი ამ­ბე­ბი) და რომ ფან­ტა­ზი­ის მე­თო­დი სუ­ლაც ძა­ლი­ან მყუდ­როს ნიშ­ნავს, მო­წეს­რი­გე­ბულ­სა და უხ­ამ­სად იდ­ი­ლი­ურს. ას­ე­თი მე­თო­დი ჩემ­თ­ვის შე­საძ­ლე­ბე­ლია მხო­ლოდ რო­გორც რეფ­ლექ­ტო­რუ­ლი თვი­თუ­არ­ყო­ფა: ის­ტო­რია, რო­გორც ის­ტო­რი­ის და­ცინ­ვა.

თუმ­ცა ნორ­მა­ტი­უ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რათ­მ­ცოდ­ნე­ო­ბა მათ, ვინც უარს ამ­ბობს ის­ტო­რი­ე­ბის თხრო­ბა­ზე და ვინც სამ­ყა­როს ას­ახ­ვის ახ­ალ მე­თო­დებს ეძ­ი­ებს, “სპი­ლოს ძვლის კოშ­კის ბი­ნად­რებს”, “ფორ­მა­ლის­ტებს”, “ეს­თე­ტებს” უწ­ო­დებს. ამ აზ­რით მე თავს მარ­თ­ლაც სპი­ლოს ძვლის კოშ­კის ბი­ნად­რად მი­ვიჩ­ნევ, რად­გა­ნაც ვფიქ­რობ, რომ იმ მე­თო­დებ­სა და სი­ნამ­დ­ვი­ლის ას­ახ­ვის იმ მო­დე­ლებს ვე­ძი­ებ, რო­მელ­თაც უკ­ვე ხვალ (ან ზეგ) რე­ა­ლის­ტურს უწ­ო­დე­ბენ, სწო­რედ მა­შინ, რო­ცა ის­ი­ნი აღ­არ იქ­ნე­ბი­ან ას­ე­თე­ბი, რო­ცა მა­ნე­რად, არ­ა­ბუ­ნებ­რივ მო­დე­ლე­ბად იქ­ცე­ვი­ან; ის­ე­ვე რო­გორც ახ­ლა: გა­მო­გო­ნი­ლი ის­ტო­რია ხომ ჯერ კი­დევ სი­ნამ­დ­ვი­ლის ას­ახ­ვის ბუ­ნებ­რივ სა­შუ­ა­ლე­ბად მი­აჩ­ნი­ათ.

მაგ­რამ მე ახ­ლა აბს­ტ­რაქ­ცი­ებ­ში გა­და­ვეშ­ვი და და­მა­ვიწყ­და და­მე­სა­ხე­ლე­ბი­ნა მე­თო­დე­ბი, რომ­ლი­თაც თა­ვად ვმუ­შა­ობ. უპ­ირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, ის უნ­და აღვ­ნიშ­ნო, რომ თე­მე­ბი არა მაქვს, თე­მე­ბი, რის შე­სა­ხე­ბაც უნ­და ვწე­რო… მე მხო­ლოდ ერთ თე­მა­ზე ვმუ­შა­ობ: სა­კუ­თარ თავ­ზე. ვცდი­ლობ თა­ვი შე­ვი­მეც­ნო, გა­ვერ­კ­ვე, რაც შე­იძ­ლე­ბა ღრმად ჩავ­წ­ვ­დე სა­კუ­თარ თავს – ან არ ჩავ­წ­ვ­დე – გა­ვი­გო, რას ვა­კე­თებ არ­ას­წო­რად; ან იქ­ნებ სულ ტყუ­ი­ლად ვფიქ­რობ, რომ სხვე­ბიც “და­უ­ფიქ­რებ­ლად ფიქ­რო­ბენ”, მოქ­მე­დე­ბენ და ლა­პა­რა­კო­ბენ; ვცდი­ლობ თა­ვა­დაც ყუ­რად­ღე­ბით ვი­ყო და სხვე­ბიც ას­ე­თე­ბად ვაქ­ციო, ანუ უფ­რო მგრძნო­ბი­ა­რე­ნი გავ­ხა­დო; სხვა სიტყ­ვე­ბით, მინ­და სხვებ­მაც და მეც უფ­რო ზუს­ტად და სენ­სი­ბი­ლუ­რად ვი­არ­სე­ბოთ, რა­თა ად­ვი­ლად ვი­პო­ვო სა­ერ­თო ენა მათ­თან და უკ­ეთ გა­ვუ­გოთ ერთ­მა­ნეთს. არ შე­მიძ­ლია ან­გა­ჟი­რე­ბუ­ლი მწე­რა­ლი ვი­ყო, რად­გა­ნაც არ ვი­ცი, რა არ­ის არ­სე­ბუ­ლის პო­ლი­ტი­კუ­რი ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა (ნუ­თუ ან­არ­ქიზ­მი?!). არ ვი­ცი, რაა სა­ჭი­რო. ვი­ცი მხო­ლოდ, რომ კონ­კ­რე­ტუ­ლი დე­ტა­ლე­ბის ჩას­წო­რე­ბაა სა­ჭი­რო და რა­ღაც სხვას, აბს­ტ­რაქ­ტულს, მე ვერც და­გი­სა­ხე­ლებთ. სი­მარ­თ­ლე გითხ­რათ, რო­გორც მწე­რალს, მე ეს არც მა­დარ­დებს.

ჩე­მი პირ­ვე­ლი პი­ე­სის მე­თო­დი ყვე­ლა აქ­ამ­დე არ­სე­ბუ­ლი მე­თო­დის უარ­ყო­ფა­ში მდგო­მა­რე­ობ­და. მომ­დევ­ნო პი­ე­სის მე­თო­დი რეფ­ლექ­სი­რე­ბა იქ­ნე­ბა, სა­ი­და­ნაც იმ­ას ავ­არ­ჩევ, რაც ჯერ კი­დევ გა­მო­სა­დე­გი იქ­ნე­ბა თე­ატ­რი­სათ­ვის. ის შაბ­ლო­ნი, რომ სცე­ნა სამ­ყა­როს ას­ა­ხავს, ახ­ალ პი­ე­სა­ში “მსოფ­ლიო თე­ატ­რის” ყა­ი­და­ზე იქ­ნე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი. ყო­ველ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, მე შე­ვამ­ჩ­ნიე, რომ თე­ატ­რის შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი არ ამ­ო­წუ­რუ­ლა, რომ ყო­ველ­თ­ვის მო­ი­ძებ­ნე­ბა კი­დევ ერ­თი ახ­ა­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბა.

ად­რე არც რო­მა­ნი წარ­მო­მედ­გი­ნა გა­მო­ნა­გო­ნის გა­რე­შე. ახ­ლა უკ­ვე აღ­არ ვუ­ჩი­ვი ამ გაქ­ვა­ვე­ბულ წარ­მოდ­გე­ნებს. რო­მა­ნის­თ­ვის, რო­მელ­ზეც ახ­ლა ვმუ­შა­ობ, გა­მო­ნა­გო­ნის გავ­რ­ცე­ლე­ბუ­ლი ფორ­მე­ბის­თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი სქე­მა ავ­ირ­ჩიე. ის­ტო­რია კი არ გა­მო­ვი­გო­ნე, არ­ა­მედ ვი­პო­ვე იგი. ვი­პო­ვე მოქ­მე­დე­ბის გა­რე­გა­ნი კარ­კა­სი, უკ­ვე მზა, დე­ტექ­ტი­ურ­თან მი­ახ­ლო­ე­ბუ­ლი სქე­მა მთე­ლი თა­ვი­სი გა­მომ­სახ­ვე­ლო­ბი­თი კლი­შე­ე­ბით: მკვლე­ლო­ბა, სიკ­ვ­დი­ლი, ში­ში, დევ­ნა, წა­მე­ბა. ამ სქე­მა­ში მო­ვაქ­ციე სა­კუ­თა­რი გან­ს­ჯე­ბი, არ­სე­ბო­ბის წე­სი, ქცე­ვე­ბი და ჩვე­უ­ლე­ბე­ბი. მივ­ხ­ვ­დი, რომ გა­მო­ხატ­ვის ეს ავ­ტო­მა­ტიზ­მე­ბი ოდ­ეს­ღაც სი­ნამ­დ­ვი­ლი­დან იშვ­ნენ, რე­ა­ლის­ტურ­ნი იყვ­ნენ. თუ­კი მი­ვაღ­წევ იმ­ას, რომ სიკ­ვ­დი­ლის, ში­შის, ტან­ჯ­ვის ეს სქე­მა ჩემ­ში, ჩემს ცნო­ბი­ე­რე­ბა­ში გა­ვა­ცოცხ­ლო, მა­შინ ას­ეთ, რეფ­ლექ­სი­ა­ში გა­მოხ­დი­ლი სქე­მე­ბით ნამ­დ­ვი­ლი ში­ში­სა და ნამ­დ­ვი­ლი ტან­ჯ­ვის ჩვე­ნე­ბა­საც შევ­ძ­ლებ. ეს პრო­ცე­სი მე კლა­ის­ტის დე­ბუ­ლე­ბებ­თან დაბ­რუ­ნე­ბად მი­მაჩ­ნია, რო­მე­ლიც მან მა­რი­ო­ნე­ტე­ბის თე­ატ­რის შე­სა­ხებ და­წე­რილ სტა­ტი­ა­ში წარ­მოგ­ვიდ­გი­ნა: ამგ­ვა­რად, მე შე­ვე­ცა­დე უპ­ი­როვ­ნო ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი სქე­მა ამ­ერ­ჩია და იგი არ­ა­ლი­ტე­რა­ტუ­რულ და პი­როვ­ნულ …. ნა­წარ­მო­ე­ბად მექ­ცია. საქ­მე კლი­შე­ე­ბის “გან­ძარ­ც­ვა­ში” კი არაა (ამ­ას ყვე­ლა დაკ­ვირ­ვე­ბუ­ლი მკითხ­ვე­ლი მიხ­ვ­დე­ბა), არ­ა­მედ იმ­ა­ში, რომ კლი­შეს დახ­მა­რე­ბით ახ­ალ შე­დე­გებს მი­ვაღ­წიო სი­ნამ­დ­ვი­ლის (და ჩემ) შე­სა­ხებ წარ­მოდ­გე­ნებ­ში: ეს იმ­ას ნიშ­ნავს, რომ ავ­ტო­მა­ტუ­რად რეპ­რო­დუ­ცი­რე­ბა­დი მე­თო­დი კვლავ პრო­დუქ­ტი­უ­ლი გა­ხა­დო.

მომ­დევ­ნო ნა­წარ­მო­ებ­ში, ალ­ბათ სულ სხვა მე­თო­დი გახ­დე­ბა სა­ჭი­რო.

© “არილი”

­­­

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­1989-91 წლებში მხატვრული თარგმანისა და ლიტერატურულ ურთიერთობათა მთავარ სარედაქციო კოლეგიაში გამოსაცემად მომზადდა ლიტვური ხალხური პოეზიის (დაინები) ანთოლოგია. სამწუხაროდ, მისი გამოცემა ვერ მოხერხდა. გთავაზობთ რამდენიმე ნიმუშს ამ ანთოლოგიი­დან.

ბნე­ლი ჩა­მოდ­გა მა­მულ­ში

ბნე­ლი ჩა­მოდ­გა მა­მულ­ში –

შე­მოგ­ვე­სია თა­თა­რი.

შე­მოგ­ვე­სია თა­თა­რი –

ჭრე­ლი მწევ­რე­ბი აუშ­ვეს…

ჭრე­ლი მწევ­რე­ბი აუშ­ვეს

უც­ხო ფრი­ა­ლებს დრო­შა….

მა­მავ, გა­მო­დი მა­მულ­ში

მაშ­ვ­რალს მი­ხე­დე ოჯ­ახს.

მაშ­ვ­რალს მი­ხე­დე ჯა­ლაბს,

მკლავ­ში აღ­არ აქვთ ძა­ლა.

აღ­არ­ვი­სა აქვს თა­ვი,

მინ­დ­ვ­რად რომ მომ­კან ჭვა­ვი…

მა­მავ, მი­ხე­დე ჯა­ლაბს!

სად ხარ, საყ­ვა­რე­ლო?

გო­გო­ნე­ბი ფოცხით

შე­სე­ვი­ან მდე­ლოს.

აგ­ე­რაა ყვე­ლა –

სად ხარ, საყ­ვა­რე­ლო?

ნუ­თუ აღ­არ გინ­და,

გუ­ლი გა­მი­ხა­რო,

რომ ჩემს შავ­რას ის­ევ

შვრია და­უ­ყა­რო?

ან­და ძვე­ლე­ბუ­რად

ას­ვა ცი­ვი წყა­რო?

სა­ით და­მე­კარ­გე

ჩე­მო სა­ნუკ­ვა­რო?

თარ­გ­მ­ნა თე­დო ბე­ქიშ­ვილ­მა

და­ი­ძი­ნე, ჩე­მო შვი­ლო

და­ი­ძი­ნე, ჩე­მო შვი­ლო,

კუ­დი­ა­ნი და­დის ში­ნა,

ჩექ­მე­ბით და ტყა­ვის ბოღ­ჩით –

კუ­დი­ა­ნი და­დის ში­ნა.

მას არ ერ­ჩის, ვი­საც ძი­ნავს,

ძი­ლის ჯა­დო და­გი­ფა­რავს.

და­ძი­ნე­ბულს ვერ გი­პოვ­ნის,

გაღ­ვი­ძე­ბულს მო­გი­პა­რავს.

­­­­­­­თარგმნა ზაურ მოლაშხიამ

© “არილი”

“პო­ე­ზი­ი­დან პრო­ზა­ზე გა­დავ­ხ­ტი, რო­გორც კა­ლია…”

პი­ტერ აკ­რო­ი­დი – სა­ხელ­გან­თ­ქ­მუ­ლი ინგ­ლი­სე­ლი მწე­რა­ლი, ავ­ტო­რი წიგ­ნე­ბი­სა, “გო­ლე­მი ლა­იმ­ჰა­უ­სი­დან” (“ელ­ი­ზა­ბეტ კრის პრო­ცე­სი”), “ოს­კარ უაილ­დის დღი­უ­რე­ბი”, “დოქ­ტორ დის სახ­ლი”; გა­მო­ცე­მუ­ლი აქვს დი­კენ­სის, ტო­მას სტერნზ ელ­ი­ო­ტის, ეზ­რა პა­უნ­დის და სხვა­თა ბი­ოგ­რა­ფი­ე­ბი. ცხოვ­რობს ლონ­დონ­ში.

თარგმნა ნიკა ჯანიკაშვილმა

– თქვე­ნი წიგ­ნე­ბის ერთ-ერ­თი უმ­თავ­რე­სი გმი­რი ლონ­დო­ნია. რას ნიშ­ნავს თქვენ­თ­ვის ეს ქა­ლა­ქი?

– მე აქ და­ვი­ბა­დე და ჩე­მი პირ­ვე­ლი წიგ­ნე­ბიც ლონ­დონ­ში გა­მო­ვი­და. შე­იძ­ლე­ბა ითქ­ვას, ლონ­დო­ნი ჩე­მი წარ­მო­სახ­ვის აკ­ვი­ა­ტე­ბუ­ლი პე­ი­ზა­ჟია. რო­ცა მის ის­ტო­რი­ა­ში ვერ­კ­ვე­ვი, სა­კუ­თარ თავ­საც უკ­ეთ ამ­ო­ვიც­ნობ ხოლ­მე.

– თქვე­ნი აზ­რი ის­ეთ ცნე­ბა­ზე, რო­გო­რიც “ის­ტო­რიაა”?

– ის­ტო­რია ესაა მოთხ­რო­ბა, რომ­ლის დახ­მა­რე­ბი­თაც აწმ­ყოს აღვ­წერ. ვცდი­ლობ გა­ვი­გო და ავხ­ს­ნა აწმ­ყო. ჩემს ბევრ წიგ­ნ­ში მოქ­მე­დე­ბა ერთ­დ­რო­უ­ლად ორ დრო­ით პლას­ტ­ში ვი­თარ­დე­ბა. ის­ტო­რი­უ­ლი კონ­ტექ­ს­ტი უბ­რა­ლოდ გვეხ­მა­რე­ბა გა­ვი­გოთ ის, რაც ახ­ლა ხდე­ბა. სა­ერ­თოდ, ვერ ვხე­დავ გან­სა­კუთ­რე­ბულ სხვა­ო­ბას წარ­სულ­სა და აწმ­ყოს შო­რი­საც.

– რო­გო­რია თქვე­ნი პერ­სო­ნა­ლუ­რი “გან­ც­და” წარ­სუ­ლი­სა აწმ­ყო­ში?

– ეს, შე­იძ­ლე­ბა ითქ­ვას, ჩე­მი წიგ­ნე­ბია. რო­ცა ის­ტო­რი­ა­ში ვი­ქე­ქე­ბი, მის გა­თა­მა­შე­ბას ვახ­დენ ხოლ­მე. მის ენ­ა­ზე ვიწყებ ლა­პა­რაკს. ვცდი­ლობ შე­ვიგ­რ­ძ­ნო ის, რა­საც იმ ეპ­ო­ქის ად­ა­მი­ა­ნე­ბი გრძნობ­დ­ნენ და ა.შ. რას გა­ნიც­დი­და ოს­კარ უაილ­დი, რო­ცა პა­რიზ­ში ცხოვ­რობ­და, ან დოქ­ტო­რი დი. უც­ხო ტყავ­ში მოქ­ცე­ვით, წარ­სულს უკ­ეთ აღ­იქ­ვამ, ვიდ­რე უბ­რა­ლოდ მი­სი აღ­წე­რი­სას.

– თქვე­ნი პრი­ო­რი­ტე­ტე­ბი წარ­სულ­ში? გიყ­ვართ თუ არა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად რო­მე­ლი­მე ეპ­ო­ქა?

– არა. საყ­ვა­რე­ლი ეპ­ო­ქე­ბი ჩემ­თ­ვის არ არ­სე­ბობს. მე ვწერ­დი ბლე­იკ­ზე, მილ­ტონ­ზე, დი­კენ­ს­ზე, უაილდ­ზე და ტ.ს.ელ­ი­ოტ­ზე. ასე რომ, თა­ვა­დაც ხე­დავთ, რამ­დენ ეპ­ო­ქა­სა ვარ მო­დე­ბუ­ლი. არც ერთს არ ვა­ნი­ჭებ უპ­ი­რა­ტე­სო­ბას – მე პრო­ცე­სი მა­ინ­ტე­რე­სებს, დრო­თა კავ­ში­რი და არა მი­სი ცალ­კე­უ­ლი ფრაგ­მენ­ტე­ბი.

– რო­გო­რია თქვე­ნი ის­ტო­რია?

– და­ვი­ბა­დე ლონ­დო­ნის და­სავ­ლეთ­ში კა­თო­ლი­კურ ოჯ­ახ­ში, დავ­დი­ო­დი კა­თო­ლი­კურ სკო­ლა­ში, და­ვას­რუ­ლე კემ­ბ­რი­ჯი, შემ­დეგ იელი. რის შემ­დე­გაც ვმუ­შა­ობ­დი რე­დაქ­ტო­რად ჟურ­ნალ “The Book Spectator“-ში, შვი­დი წე­ლი. მე­რე რო­მა­ნე­ბის წე­რა და­ვიწყე და დღემ­დე რო­მა­ნე­ბით ვცხოვ­რობ.

– არ გსურთ ლი­ტე­რა­ტუ­რულ კრი­ტი­კა­ში დაბ­რუ­ნე­ბა?

– არც არ­ას­დ­როს მი­მი­ტო­ვე­ბია ეს სა­მუ­შაო – ხში­რად ვწერ ხოლ­მე ლონ­დო­ნის ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი გა­მო­ცე­მე­ბი­სათ­ვის, ასე რომ, თქვენს წი­ნა­შე, ჯერ კი­დევ ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ჟურ­ნა­ლის­ტია.

– თქვე­ნი საყ­ვა­რე­ლი წიგ­ნე­ბი?

– არც ერ­თი. და­წე­რის შემ­დეგ, უბ­რა­ლოდ, ვი­ვიწყებ წიგ­ნებს და მორ­ჩა. თუ­კი წარ­მა­ტე­ბა­ზე ვი­სა­უბ­რებთ – დი­დე­ბა “ოს­კარ უაილ­დის დღი­ურ­მა” და ელ­ი­ო­ტის ბი­ოგ­რა­ფი­ამ მო­მი­ტა­ნა.

– რო­გორ მო­ა­ხერ­ხეთ და­გე­წე­რათ ელ­ი­ო­ტის ბი­ოგ­რა­ფია ისე, რომ პო­ე­ტის არც ერ­თი ცი­ტა­ტა არ გა­მო­გი­ყე­ნე­ბი­ათ? მემ­კ­ვიდ­რე­ებ­მა, რო­გორც ვი­ცი, აგ­იკ­რ­ძა­ლეს ცი­ტა­ცია?

– ამ­ა­ში არ­ა­ფე­რია გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი. გარ­წ­მუ­ნებთ. ცუ­დია, რომ წე­რი­ლე­ბის ცი­ტი­რე­ბა არ შე­მეძ­ლო, მაგ­რამ… ბი­ოგ­რა­ფია მე შე­მიკ­ვე­თეს და სა­მუ­შა­ოს დაწყე­ბამ­დე არც ვი­ცო­დი, რა სირ­თუ­ლე­ებს შე­ვე­ჯა­ხე­ბო­დი. რო­ცა აკრ­ძალ­ვის შე­სა­ხებ გა­ვი­გე, ვი­ფიქ­რე უარს ვიტყ­ვი-მეთ­ქი შეკ­ვე­თა­ზე. შემ­დეგ კი პი­რი­ქით, ამ აკრ­ძალ­ვამ ჩემს სა­სი­კე­თოდ იმ­ოქ­მე­და. რად­გან ცი­ტი­რე­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო, ელ­ი­ო­ტის იმ­ი­ტი­რე­ბა და­ვიწყე – ალ­ბათ, ქვეც­ნო­ბი­ე­რად, მაგ­რამ მა­ინც მის სტილ­ში ვწერ­დი (მის პრო­ზა­სა და წე­რი­ლებს ვგუ­ლის­ხ­მობ). სწო­რედ ეს ხერ­ხი იქ­ცა ჩემს მე­თო­დად, რო­ცა სხვა თე­მებ­ზე მუ­შა­ო­ბას შე­ვუ­დე­ქი.

– არ­ის თუ არა ბი­ოგ­რა­ფი­ა­ში ელ­ი­ო­ტის შე­მოქ­მე­დე­ბის ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი კრი­ტი­კა?

– ინგ­ლი­სურ ლი­ტე­რა­ტუ­რას კემ­ბ­რიჯ­ში ვსწავ­ლობ­დი. ამ­ი­ტო­მაც კლა­სი­კო­სე­ბის შე­სა­ხებ ჩე­მი აზ­რი გა­მაჩ­ნ­და, მაგ­რამ საქ­მე ამ­ა­ში არ გახ­ლავთ, არ­ა­მედ იმ­ა­ში, რომ ეს არც მთლად კრი­ტი­კა გახ­ლ­დათ; უბ­რა­ლოდ ვცდი­ლობ­დი, პრო­პორ­ცი­უ­ლად მო­მერ­გო ერთ­მა­ნე­თის­თ­ვის ცხოვ­რე­ბა და ლი­ტე­რა­ტუ­რა ისე, რომ მათ ერთ­მა­ნე­თი გა­ნე­მარ­ტათ.

– რო­გორ უყ­უ­რებთ ელ­ი­ო­ტი­სა და ოდ­ე­ნის შე­მოქ­მე­დე­ბას?

– ელ­ი­ო­ტი პო­პუ­ლა­რუ­ლი ფი­გუ­რაა ინგ­ლი­სურ კრი­ტი­კა­ში, მას­ზე დღემ­დე წე­რენ წიგ­ნებს. ოდ­ენს, ალ­ბათ, ყვე­ლა­ზე მეტს კითხუ­ლო­ბენ სხვა პო­ე­ტებ­თან შე­და­რე­ბით, მი­სი ხმა, რა უც­ნა­უ­რიც არ უნ­და იყ­ოს, დღემ­დე “ჟღერს”. მაგ­რამ არ­ა­ნა­ირ, გან­სა­კუთ­რე­ბულ, გრძნო­ბე­ბით ამ ავ­ტო­რე­ბის მი­მართ არა ვარ გამ­ს­ჭ­ვა­ლუ­ლი.

– ვი­სი ბი­ოგ­რა­ფი­ის და­წე­რას აპ­ი­რებთ ამ­ჯე­რად?

– არა, მე მგო­ნი არ­ა­ვი­სი… თუმ­ცა მო­ი­ცათ… ჰო, მარ­თ­ლა, შექ­ს­პი­რის ბი­ოგ­რა­ფია შე­მიკ­ვე­თეს! ასე რომ, ხუ­თი წლის შემ­დეგ… თუმ­ცა, მე მგო­ნი, ეს ჩე­მი უკ­ა­ნას­კ­ნე­ლი ბი­ოგ­რა­ფია იქ­ნე­ბა.

– გვითხა­რით რამ­დე­ნი­მე სიტყ­ვა “ლონ­დო­ნის ბი­ოგ­რა­ფი­ის” შე­სა­ხებ.

– ეს ქა­ლა­ქის ის­ტო­რიაა. მაგ­რამ არ­ატ­რა­დი­ცი­უ­ლი ფორ­მი­თაა და­წე­რი­ლი – იგი არაა სწორ­ხა­ზო­ვა­ნი თხრო­ბა მოვ­ლე­ნე­ბის შე­სა­ხებ. გა­დავ­წყ­ვი­ტე ლონ­დო­ნის ის­ტო­რია თე­მა­ტუ­რად და­მე­წე­რა – სურ­ნე­ლის, ბგე­რე­ბის, სუქ­სუ­ა­ლო­ბის, არ­ქი­ტექ­ტუ­რის, ქა­ლე­ბი­სა და ბავ­შ­ვე­ბის ის­ტო­რია.

– რო­გორ აფ­ა­სებთ თქვე­ნი თა­ო­ბის ინგ­ლი­სუ­რე­ნო­ვა­ნი მწერ­ლე­ბის შე­მოქ­მე­დე­ბას: ბარ­ნ­სი, კო­ე­ძი, მა­კი­უ­ე­ნი? არ­ის თუ არა თქვენს შო­რის რა­ი­მე სა­ერ­თო, რო­გორ ფიქ­რობთ?

– არა, ჩვენს შო­რის არ­ა­ფე­რია სა­ერ­თო, თა­ნაც მათ­ზე ცო­ტა­თი უფ­რო­სიც კი ვარ. ერ­თა­დერ­თი კავ­ში­რი ისაა, რომ ჩე­მი რო­მა­ნე­ბის შემ­დეგ ბევ­რ­მა გა­და­ი­ღო ის­ტო­რი­უ­ლი თხრო­ბის ჩე­მე­უ­ლი მა­ნე­რა. ანუ მხატ­ვ­რუ­ლი პრო­ზის ელ­ე­მენ­ტე­ბი შეჰ­ქონ­დათ ის­ტო­რი­ულ კონ­ტექ­ს­ტ­ში. ასე ვთქვათ, ფიქშნს დო­კუ­მენ­ტებ­ზე გა­და­ა­წერ­დ­ნენ ხოლ­მე. ასე რომ, კავ­ში­რი მათ უფ­რო აქვთ ჩემ­თან, ვიდ­რე მე.

– თქვენ დიდ დროს ატ­ა­რებ­დით ბიბ­ლი­ო­თე­კებ­ში მა­სა­ლე­ბის შეგ­რო­ვე­ბი­სას?

– ად­რე ძა­ლი­ან ბევრ დროს ვხარ­ჯავ­დი, ყვე­ლა­ფერს ვკითხუ­ლობ­დი, რაც ჩემს თე­მას შე­ე­ხე­ბო­და – ას­ე­უ­ლო­ბით წიგნს. ყვე­ლა­ფერს, რა­საც ვნა­ხავ­დი. ამ­ო­ცა­ნა იმ­ა­ში მდგო­მა­რე­ობ­და, რომ მთე­ლი ეს მა­სა­ლა თავ­ში გა­და­მე­ხარ­შა და მის­გან ჩე­მი მე­ო­რე ნა­ტუ­რა შე­მექ­მ­ნა, რა­თა ინს­ტინ­ქ­ტუ­რად მე­წე­რა. ახ­ლა მა­სა­ლებს ჩემ­თ­ვის ას­ის­ტენ­ტე­ბი აგ­რო­ვე­ბენ.

– სარ­გებ­ლობთ თუ არა ინ­ტერ­ნე­ტით? ხე­ლით წერთ თუ კომ­პი­უ­ტერ­ზე ბეჭ­დავთ?

– ინ­ტერ­ნე­ტით არ ვსარ­გებ­ლობ და ხე­ლით ვწერ: ეს ჩემს ნა­წერს სუნ­თ­ქ­ვას ან­ი­ჭებს, რა­ღაც ელ­ექ­ტ­რო­ო­ბით მუხ­ტავს.

– წერ­დით თუ არა ოდ­ეს­მე ლექ­სებს?

– ახ­ალ­გაზ­რ­დო­ბა­ში გა­მო­ვე­ცი რამ­დე­ნი­მე პო­ე­ტუ­რი კრე­ბუ­ლი. მა­შინ ძა­ლი­ან მინ­დო­და პო­ე­ტი ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი. აღფ­რ­თო­ვა­ნე­ბით ვკითხუ­ლობ­დი ჯონ ეშ­ბე­რის და ვბა­ძავ­დი კი­დეც მას. კი­დევ ო’ჰა­რა მომ­წონ­და. შემ­დეგ კი რო­ცა პო­ე­ზია მომ­ბეზ­რ­და, პრო­ზა­ზე გა­დავ­ხ­ტი, რო­გორც კა­ლია. ახ­ლაც იქა ვარ.

© ”არილი”

­­­­­­­ვსაუბრობთ მხოლოდ ლიტერატურა­ზე

”ესაუბრა” ნუგზარ შატაიძე

რე­ვაზ ინ­ა­ნიშ­ვი­ლი წამ­და­უ­წუმ მა­მუ­ნა­თებ­და “ბა­ტონ რე­ზოს” ნუ მე­ძა­ხიო. აბა, რა და­გი­ძა­ხო-მეთ­ქი?! უბ­რა­ლოდ – რე­ზოო. რამ­დენ­ჯერ­მე ვცა­დე, მარ­თ­ლაც ასე მი­მე­მარ­თა, მაგ­რამ არ გა­მო­მი­ვი­და. ბო­ლოს იმ­ა­ნაც ჩა­იქ­ნია ხე­ლი.

კი­ნოს­ტუ­დი­ა­ში ერ­თად ვმსა­ხუ­რობ­დით. ხელ­ფა­სის დღეს წა­მო­ვი­დო­დით დი­დუ­ბე­ში – გა­მო­ფე­ნის გად­მოს­წ­ვ­რივ ერ­თი უხ­ე­ი­რო სა­სა­უზ­მე იყო, იმ სა­სა­უზ­მე­ში შე­ვაწ­ვე­ვი­ნებ­დით ორ მწვადს, ავ­ი­ღებ­დით ცო­ტა ყველს, მწვა­ნილს, ორ ბოთლ “კა­ხეთს”, დავ­დ­გე­ბო­დით მარ­მა­რი­ლოს­ქუ­დი­ან მა­ღალ მა­გი­დას­თან და თან ვსვამ­დით, თან ვსა­უბ­რობ­დით. სწო­რედ იქ მოგ­ვი­ვი­და აზ­რად, წავ­სუ­ლი­ყა­ვით ვაშ­ლო­ვა­ნის ნაკ­რ­ძალ­ში, მაგ­რამ ოც­ნე­ბა აუხ­დე­ნე­ლი დაგ­ვირ­ჩა.

გუ­ლი მწყდე­ბა, რომ მა­შინ­დელ ჩვენს სა­უბ­რებს არ ვი­წერ­დი.

მახ­სოვს, ვლა­პა­რა­კობ­დით სო­ფელ­ზე – ვე­ნახ­ზე, წის­ქ­ვილ­ზე, სა­ქო­ნელ­ზე… ძა­ლი­ან ხში­რად ვი­გო­ნებ­დით გა­ზაფხუ­ლის თვა­ლუწ­ვ­დე­ნელ, გაშ­ლილ მინ­დ­ვ­რებს. შო­რი­დან ვინ­მეს ყუ­რი რომ ეგ­დო, თოხს გა­მოქ­ცე­უ­ლი გა­ქა­ლა­ქე­ლე­ბუ­ლი სოფ­ლე­ლე­ბი ვე­გო­ნე­ბო­დით.

ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ზე სა­უ­ბარს გა­ვურ­ბო­დით, არც გა­მოგ­ვ­დი­ო­და.

ახ­ლა, რო­ცა რე­ვაზ ინ­ა­ნიშ­ვი­ლი აღ­არ არ­ის და მე მის “სა­მა­გი­დო რვე­უ­ლებს” ვკითხუ­ლობ, სურ­ვი­ლი მიჩ­ნ­დე­ბა ეს და­ნაკ­ლი­სი რა­მე­ნა­ი­რად ავ­ი­ნაზ­ღა­უ­რო. ამ, ცო­ტა არ იყ­ოს, ხე­ლოვ­ნურ “ინ­ტერ­ვი­უ­საც” ამ­ი­ტომ გთა­ვა­ზობთ.

– ბა­ტო­ნო რე­ზო, რას იტყ­ვით, მა­ინც რა­ტომ უჩნ­დე­ბა ად­ა­მი­ანს წე­რის სურ­ვი­ლი?

– ახ­ალ­გაზ­რ­დო­ბის უდ­ი­დე­სი ნა­წი­ლი ხე­ლოვ­ნე­ბა­ში მო­დის ჟან­რ­თა ფორ­მებ­ში გათ­ვით­ც­ნო­ბი­ე­რე­ბუ­ლი და ამ ფორ­მე­ბით ნა­ბიძ­გე­ბი, რომ ის­ი­ნიც შეს­ძ­ლე­ბენ ამგ­ვარ რა­მე­ე­ბის კე­თე­ბას. მათ ჯერ სათ­ქ­მე­ლი კი არ აწ­უ­ხებთ, ყო­ფი­დან ამ­ო­მა­ვა­ლი რა­ი­მე მოძღ­ვ­რე­ბა კი არ აწ­უ­ხებთ, აწ­უ­ხებთ მხო­ლოდ სხვა­თა მი­ერ უკ­ვე შექ­მ­ნი­ლი ფორ­მა და ეს წუ­ხი­ლი აძ­ებ­ნი­ნებს სათ­ქ­მელს. ამ­ი­ტო­მა­ცაა ფორ­მა­თა ეს­ო­დე­ნი მოზ­ღ­ვა­ვე­ბუ­ლო­ბა და სათ­ქ­მე­ლის სიმ­წი­რე…

ვი­ღაც კა­ცი ეუბ­ნე­ბო­და ვი­ღაც კაცს: – გა­სა­ო­ცარ მოთხ­რო­ბებს წერს ჩე­მი გო­გო­ნა. ჯერ თორ­მე­ტი წლი­საა და, თუ არ სჯობს მი­სი ნა­წე­რე­ბი “ცის­კარ­ში” რომ იბ­ეჭ­დე­ბა, იმ მოთხ­რო­ბებს, არ­აფ­რით ჩა­მორ­ჩე­ბა, ძმაო.

ცივ­მა ჟრუ­ან­ტელ­მა და­მი­ა­რა სხე­ულ­ში, – თვალ­წინ და­მიდ­გა, რო­გორ დგას გა­უთხოვ­რად დარ­ჩე­ნი­ლი, ყბე­ბა­ბუ­სუ­სე­ბუ­ლი ქა­ლი თვა­ლებ­გა­დაწყა­ლე­ბულ რე­დაქ­ტორ­თან და რო­გორ და­ე­ძებს ის რე­დაქ­ტო­რი სიტყ­ვებს მა­გი­და­ზე…

მე გეტყ­ვით, რა­ტომ ვწუხ­ვარ, ბავ­შ­ვებს ხე­ლოვ­ნე­ბი­სა­კენ რომ უბ­იძ­გე­ბენ მშობ­ლე­ბი ე.ი. უნ­დათ გა­ზარ­დონ მხატ­ვ­რე­ბად, მუ­სი­კო­სე­ბად, მწერ­ლე­ბად. თუ ის­ი­ნი კარ­გი ხე­ლო­ვან­ნი არ გა­მოვ­ლენ, სა­ცო­და­ვე­ბი იქ­ნე­ბი­ან სხვე­ბის თვალ­ში, თუ კარ­გე­ბი – მა­შინ ტან­ჯულ­ნი ცხოვ­რე­ბა­ში.

აი, ბეთ­ჰო­ვე­ნი: “ჩე­მი ტან­ჯ­ვი­სა­გან ვქმნი სხვა­თა სი­ხა­რულს”.

ად­რე, ახ­ალ­გაზ­რ­დო­ბა­ში ძა­ლი­ან მშვე­ლოდ­ნენ წიგ­ნე­ბი. წა­ვი­კითხავ­დი კარგ რა­მეს და მეც გა­მიჩ­ნ­დე­ბო­და იმგ­ვა­რი წე­რის სურ­ვი­ლი. ახ­ლა, სი­ბე­რის კა­რიბ­ჭეს­თან, თით­ქოს­და მრა­ვალ­ჯერ მსმე­ნია ყო­ველ მათ­გან­ში ნა­უ­ბა­რი და მოწყე­ნა მიპყ­რობს. მირ­ჩევ­ნია, ქუ­ჩა­ში გა­ვი­დე და, უბ­რა­ლოდ, ფოთ­ლე­ბის ციმ­ციმს ვუ­ყუ­რო. ის­ი­ნი უფ­რო მეტს მე­უბ­ნე­ბი­ან, ვიდ­რე წიგ­ნე­ბი.

– “სამ­ყა­როს პო­ე­ტუ­რი აღქ­მა” – რა არ­ის ეს, ად­ა­მი­ა­ნის თვი­სე­ბა თუ გა­მორ­ჩე­ულ­თა ხვედ­რი? ამგ­ვა­რი აღქ­მა ხელს ხომ არ გვიშ­ლის ცხოვ­რე­ბი­სე­უ­ლი წარ­მა­ტე­ბის მიღ­წე­ვა­ში?

– “სამ­ყა­როს პო­ე­ტუ­რი აღქ­მა” წყა­როა ტკი­ვი­ლე­ბი­სა. სხვა­ზე რომ არ­ა­ფე­რი ითქ­ვას, მშვე­ნი­ე­რე­ბა ხომ თვი­თონ შე­ი­ცავს ტკი­ვილს. მაგ­რამ იგ­ი­ვე აღქ­მა წყა­როა სიმ­ტ­კი­ცი­საც. ესაა სწო­რედ ის, რა­იც მშვე­ლის, რომ არ გავ­ბო­როტ­დე. მა­მა­და­ვი­თის თავ­ზე ხე­ე­ბის კენ­წე­რო­ზე წა­მო­დე­ბულ ნისლს შე­უძ­ლია ბევ­რი რამ მა­პა­ტი­ე­ბი­ნოს ბევ­რის­თ­ვის.

ლი­რი­კის, ლი­რიზ­მის წი­ნა­აღ­მ­დეგ გა­ლაშ­ქ­რე­ბა, გა­ლაშ­ქ­რე­ბაა პი­როვ­ნე­ბის, პი­როვ­ნუ­ლის წი­ნა­აღ­მ­დეგ. ამ სა­ხის ბრძო­ლა ხელს აძ­ლევს ად­ა­მი­ან­თა თა­ვი­ანთ ნე­ბა­ზე მარ­თ­ვის მსურ­ველთ, ამ მარ­თ­ვის სა­და­ვე­თა მპყრო­ბე­ლებს. რაც უფ­რო მოს­წყ­დე­ბი, და­შორ­დე­ბი შენს თავს და ორ­ი­ვე ხე­ლით ჩა­ებ­მე­ბი მპყრო­ბელ­თა მი­ერ გა­ჩა­ღე­ბულ ფერ­ხულ­ში, მით უკ­ე­თე­სია მპყრო­ბე­ლო­ბი­სათ­ვის.

ჩვენ უკ­ვე ნაკ­ლე­ბად გვჯე­რა სი­ლა­მა­ზის ძა­ლი­სა. ეს იმ­ი­ტომ, რომ ვერ ვას­წ­რებთ, ჩავ­წ­ვ­დეთ ნამ­დ­ვილ სი­ლა­მა­ზეს, ძა­ლი­ან “და­კა­ვე­ბუ­ლე­ბი ვართ” რა­ღაც უფ­რო მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნე­ბით.

– წე­ღან ბრძა­ნეთ, კარ­გი მწე­რა­ლი ცხოვ­რე­ბა­ში ტან­ჯუ­ლიაო. თქვენ ხომ არ­ა­ერ­თი შე­დევ­რის ავ­ტო­რი ბრძან­დე­ბით, ნუ­თუ ეს არ არ­ის ბედ­ნი­ე­რე­ბა?!

– ბედ­ნი­ე­რი მწე­რა­ლი… ცოცხა­ლი ბედ­ნი­ე­რი მწე­რა­ლი უკ­ვე სა­ცო­და­ო­ბაა. იგი უკ­ვე მოწყ­ვე­ტი­ლია მთა­ვარს – ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის ტან­ჯ­ვით მა­ძი­ე­ბელ სულს, იგი უკ­ვე აღ­არ გა­ნიც­დის სხვა­თა მოთ­ქ­მა-გო­დე­ბას, აღ­არ გა­ნიც­დის მათ მარ­ტო­ო­ბას.

* * *

ზოგ­ჯერ ისე გამ­კ­ვ­რივ­დე­ბა წუ­ხი­ლის ბუ­რუ­სი, სტრი­ქო­ნებს ვე­ღარ ვხე­დავ…

ხომ ად­ვი­ლია, – გად­მო­ი­ღე რვე­უ­ლი და ჩა­წე­რე, რა­საც ფიქ­რად გა­ივ­ლებ? ად­ვი­ლია, რა თქმა უნ­და, მაგ­რამ ზოგ­ჯერ დად­გე­ბა ხოლ­მე დღე­ე­ბი, თვე­ე­ბიც კი, სტრი­ქო­ნი რა არ­ის, სტრი­ქონ­საც კი ვე­ღარ ვი­წერ. ამ­ა­ოდ ვჯდე­ბი მა­გი­დას­თან ქედ­დახ­რი­ლი, ამ­ა­ოდ ვაწ­ვა­ლებ კა­ლამს… მა­შინ ქვე­ყა­ნა თით­ქოს გა­ნა­თე­ბუ­ლია ყო­ვე­ლის მხრივ, თით­ქოს და­კარ­გუ­ლი აქვთ ჩრდი­ლე­ბი საგ­ნებს, არ­ის სიმ­შ­რა­ლე, სიმ­შ­რა­ლე და არ­ა­ვინ მო­ითხოვს არ­ა­ფერს…

მე­რე, რო­დის-რო­დის, პა­ტა­რა სა­ავ­დ­რო ღრუ­ბე­ლი­ვით გა­იკ­ვან­ძე­ბა ჩრდი­ლი, ჩა­ფიქ­რ­დე­ბა ქვე­ყა­ნა, ჩა­ფიქ­რ­დე­ბი­ან საგ­ნე­ბი, თი­თო­ე­უ­ლი ფო­თო­ლი რა­ღაც კონ­კ­რე­ტუ­ლი სურ­ვი­ლით და­იწყებს თრთოლ­ვას, ერ­თი ამ­ო­ი­ღებს ხმას და აყ­ი­ჟინ­დე­ბი­ან უამ­რავ­ნი. მა­შინ უკ­ვე – მო­ას­წა­რი და ჩა­ი­წე­რე. სწრა­ფად, სწრა­ფად, რად­გან უკ­ვე იცი, რომ ამ დღე­ებს, ად­რე თუ გვი­ან, ის­ევ მოჰ­ყ­ვე­ბა მშრა­ლი ნა­თე­ლის, მაგ­რამ მუნ­ჯი დღე­ე­ბის წყე­ბა.

– ბა­ტო­ნო რე­ზო, ხში­რად გსაყ­ვე­დუ­რობ­დ­ნენ, რო­მა­ნებს არ წერ­სო. ერ­თი კრი­ტი­კო­სის ნა­აზ­რევს შე­გახ­სე­ნებთ: “გვხიბ­ლავს ის დი­დი სით­ბო, ად­ა­მი­ა­ნუ­რი სი­კე­თე, რაც მწე­რალ­მა სტრი­ქო­ნებს გა­ა­ყო­ლა, მაგ­რამ ზოგ­ჯერ ჩნდე­ბა ფიქ­რი, რომ მან თა­ვის დიდ შე­საძ­ლებ­ლო­ბას თით­ქოს გან­გებ შე­აკ­ვე­ცა ფრთე­ბი – უარ­ყო, რო­გორც წმინ­და ეპ­ი­კუ­რი, ისე კონ­ცეფ­ცი­უ­რი პრო­ზა – უარ­ყო გმი­რი – დი­დი ვნე­ბე­ბის, წუ­ხი­ლის, ოც­ნე­ბის ხა­ტი”…

– ამ­ის და­წე­რი­სას კრი­ტი­კოსს წინ ედო “უფს­კ­რუ­ლი ქა­ლაქ­ში”. ეს პა­ტა­რა მოთხ­რო­ბაც კი უკ­ონ­ცეფ­ციო ყო­ფი­ლა მის­თ­ვის. უთ­უ­ოდ უკ­ონ­ცეფ­ციოა ტა­კუ­ბო­კუს ლექ­სიც: “На песчанном белом берегу островка в Восточном океане я, не стирая влажных глаз, с маленьким играю крабом”.

პო­ე­ტე­ბი, მათ შო­რის ჩემ­ნა­ი­რი პრო­ზა­ი­კო­სი პო­ე­ტე­ბიც, ყო­ველ­დ­ღი­უ­რად იტ­ან­ჯე­ბი­ან ერ­თი რა­მის შეგ­რ­ძ­ნე­ბით: წუ­თე­ბად და წა­მე­ბად ათვ­ლილ ჩვენს სა­უ­კუ­ნე­ში ის­ი­ნი ვერ მუ­შა­ო­ბენ სტა­ბი­ლუ­რად, გეგ­მი­ა­ნად. და­დი­ან, და­ყი­ა­ლო­ბენ და მხო­ლოდ მა­შინ მი­უს­ხ­დე­ბი­ან სა­მუ­შაო მა­გი­დას, რო­ცა მზა ლექ­სი, ან­და ნო­ვე­ლა ჩა­წე­რას­ღა მო­ითხოვს.

სულ სხვაა რო­მა­ნის­ტი. რო­მა­ნის­ტი დი­ლით და­ნიშ­ნულ დრო­ზე დგე­ბა, მი­უჯ­დე­ბა მა­გი­დას და შე­უდ­გე­ბა თა­ნა­ზო­მი­ერ მუ­შა­ო­ბას. ყო­ველ­დ­ღი­უ­რი ნორ­მის შეს­რუ­ლე­ბა მას კარგ ხა­სი­ათ­ზე ამ­ყო­ფებს, ეპ­ო­ქის რიტ­მ­ში ზის.

სრუ­ლი­ად გა­მორ­ჩე­უ­ლი სა­ხე­ე­ბიც აქვთ ქუ­ჩა­ში რო­მა­ნის­ტებს.

თავ­გ­ზას მიბ­ნევს დი­დი მას­შ­ტა­ბის ნგრე­ვე­ბი, რო­მელ­თა სა­ფუძ­ველ­ზე შემ­დეგ­ში უნ­და აღ­მო­ცენ­დეს ახ­ა­ლი დი­დი ნა­გე­ბო­ბა­ნი. აქ­ე­დან მომ­დი­ნა­რე­ობს, ეტ­ყო­ბა, ის მო­რი­დე­ბუ­ლო­ბაც, რო­მანს რომ არ ვე­ჭი­დე­ბი არ­ა­სო­დეს.

მწე­რა­ლი უნ­და წა­ა­გავ­დეს მწირს, რო­მე­ლიც ბრძო­ლის ველ­ზე და­დის და წყლუ­ლებს უხ­ვევს დაჭ­რი­ლებს. ეს მწი­რი, თვი­თონ გა­დამ­ტა­ნი ათ­ას­გ­ვა­რი ჭირ-ვა­რა­მი­სა, თა­ვი­სი სიმ­შ­ვი­დით ნუ­გეშს უნ­და უნ­ერ­გავ­დეს სუ­ლაკ­ტ­კი­ვე­ბუ­ლებს, ათ­ბობ­დეს შე­ცი­ე­ბულთ, აწყ­ნა­რებ­დეს, მი­წის­კენ ეწ­ე­ო­დეს აღ­ზე­ვე­ბულთ, აპ­არ­პა­შე­ბულთ.

მე მა­ინც დავ­წერ. არ ვი­ცი, ვის­თ­ვის, დი­დე­ბი­სა თუ პა­ტა­რე­ბის­თ­ვის, მაგ­რამ მა­ინც დავ­წერ ქა­ლა­ქის გა­ნა­პი­რა ხრი­ო­კებ­ში ტან­ჯ­ვით მცხოვ­რებ ხე­ებ­ზე, ად­ა­მი­ან­თა მი­ერ ჩარ­გულ და მუდ­მი­ვი ტან­ჯ­ვის­თ­ვის გან­წი­რულ ხე­ებ­ზე, ზედ შე­მომ­ს­ხ­დარ ჩი­ტებ­ზე, ნა­ად­რე­ვად დაც­ვე­ნილ მათ დახ­რუ­კულ ფოთ­ლებ­ზე, წყრო­მით და­მა­ვალ დიდ ჭი­ან­ჭ­ვე­ლებ­ზე.

© “არილი”