ადონისი ფსევდონიმია ალი აჰმად საიდ ისბირისა, რომელიც 1930 წლის 1 იანვარს სირიის მთაში, ლატაკიის მახლობლად მდებარე სოფელ კასაბინში დაიბადა. 1949 წელს ლატაკიის გიმნაზია დაამთავრა, 1950 წელს დამასკოში შეუდგა ფილოსოფიის შესწავლას, 50-იანი წლების ბოლოს კი საცხოვრებლად კოსმოპოლიტურ ბეირუთში გადავიდა, სადაც მასწავლებლად და ჟურნალისტად დაიწყო მუშაობა.
ლიბანის სამოქალაქო ომის დაწყებამდე ბეირუთი ახლო აღმოსავლეთის ერთ-ერთი ყველაზე თავისუფალი ქალაქი და დევნილი არაბი ინტელექტუალების თავშესაფარი იყო. პოლიტიკოსებიც იქ იყრიდნენ თავს – კომუნისტი მემარცხენეებით დაწყებული და ფაშისტი მემარჯვენეებით დამთავრებული. სწორედ ამ გარემოში ადონისმა ქრისტიან ლიბანელ პოეტთან – იუსუფ ალ-ხალთან (1917-1987) და სხვა თანამოაზრეებთან ერთად დააარსა ჟურნალი აშ-ში‘რ (არაბ. პოეზია), რომელიცპოეტური მოდერნიზმის მანიფესტად იქცა. ადონისი იხსენებს, რომ პირველი ნომერი, რომელიც 1957 წლის დასაწყისში გამოვიდა, თითქმის სულ თავად დაწერა ხელით. მათ სამუშაო ოთახიც არ ჰქონდათ. ამ გამოცემას რამდენიმე დონორი მეგობრის გარდა არავინ აფინანსებდა. ამიტომ იყო, რომ ესთეტიკური აბსტრაქციონიზმითა და არტისტული ჰეროიზმით გაჯერებული ეს ავანგარდული გამოცემა იოლად იცილებდა თავიდან ყოველგვარ იდეოლოგიას, როგორც მარქსისტულს, ისე ნაციონალისტურს. მის ავტორებს არც პოლიტიკური დებატები აინტერესებდათ, არც კულტურის კრიტიკა. სწამდათ, რომ ლექსს არა კოლექტიური, არამედ ინდივიდუალური აზრი უნდა გამოეთქვა.
ჟურნალში ქვეყნდებოდა პაუნდის, დიკინსონის, რილკეს, ელიოტის, ვალერის, ლორკას და სხვ. თარგმანები. ადონისმა სენ ჟონ პერსი და ივ ბონფუა თარგმნა. აშ-ში’რის მიღწევა უცხოენოვანი პოეზიის გადმოარაბულება კი არ იყო მხოლოდ, არამედ უცხო ტექსტების წაკითხვით არაბი აუდიტორიისთვის იმ შემოქმედებითი, კომპოზიციური მეთოდების გაცნობა, რაც მათ საკუთარი ისტორიული სიღრმეებისგან დაშორებაში და ახლის, განსხვავებულის შექმნაში დაეხმარებოდა. არაბი, განსაკუთრებით, ბეირუთელი მოდერნისტებისთვის თარგმნა არ იყო მხოლოდ პასიური რეცეფცია ან ლინგვისტური ტრანსფერი. თანამედროვე ფრანგულმა პოეზიამ კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა არაბული პოეტური კანონი და ამით ის ხმელთაშუა ზღვისა თუ ახლო აღმოსავლეთის მემკვიდრეობას ჩამოაცილა. ეს ცვლილება ჩანს ადონისისეულ თარგმანებშიც. მან პირველად სენ ჟონ პერსის (1887-1975) კითხვისას მიაქცია ყურადღება ფორმას ლექსი პროზად. „ისეთი შეგრძნება დამეუფლა, თითქოს ის, რაც წავიკითხე, ჩემი უღრმესი ნაწილიდან ამოზრდილიყო,“ – აღნიშნავს ადონისი და თუ მანამდე ტრადიციული არაბული ვერსიფიკაციული სისტემის – არუდის გათანამედროვებულ ფორმას ე.წ. ტერფის კასიდას იყენებდა, პერსის თარგმნისას თანდათან აითვისა ლექსი პროზად, როცა ორიგინალზე მეტად საკუთარ ენას უგდებდა ყურს, არაბულის შესაძლებლობები ამ მიმართულებით მაქსიმალურად რომ გამოევლინა.
ისევე, როგორც ყველა მოდერნისტი, ადონისიც შეპყრობილი იყო წარსულით, მაგრამ ტრადიციულს ის ყოველთვის კრიტიკული თვალით უყურებდა და პირდაპირ არასოდეს იღებდა. მან პირველმა განაცხადა, რომ შესასწავლია არაბული კლასიკური პროზის ესთეტიკური შესაძლებლობები და რომ არაბულ პროზაულ ტრადიციას გააჩნია როგორც პროზის, ისე პოეზიის პარამეტრები. „პროზის ქიმიას“ ის განსაკუთრებით სუფიურ ტექსტებში გრძნობდა. მიაჩნდა, რომ მძლავრი პოეტური ტრადიციის არსებობის გამო, ერთი მხრივ, არაბული პროზა ჩრდილში მოექცა, მეორე მხრივ, ლექსი მკაცრად დადგენილი ვერსიფიკაციული სისტემითა და პოეტური ფორმებით შეიბოჭა, თანდათან გამოიფიტა და ცარიელ ფორმად გადაგვარდა. ამგვარი ფრუსტრაცია პროზით გადმოცემულ პოეზიას არ განუცდია. ადონისის აზრით, ტრადიციული არაბული პროზა არ არის შეზღუდული და, შესაბამისად, მისგან მეტი პოეზია იღვრება – მასში აშკარა პოეტური პოტენციალი ჩანს. ის შეიძლება ნებისმიერ ფორმიან ლექსზე მეტ პოეზიას შეიცავდეს. ყოველივე ამან ხელი შეუწყო იმას, რომ დამკვიდრებულიყო არაბული ლექსი პროზად, რომელიც თან სიახლე იყო, თან ტრადიციაზე დაფუძნებული. თარგმნის პროცესმა ადონისისათვის მედიაციის როლი შეასრულა არა უცხოსა და საკუთარს, არამედ საკუთარსა და ახალ საკუთარს შორის, რამაც განსაზღვრა კიდეც არაბ მოდერნისტთა ხედვა.
1960-1961 წლებში ადონისი საფრანგეთის მთავრობის სტიპენდიით ერთი წლით იმყოფებოდა პარიზში, სადაც კიდევ უფრო ახლოს გაეცნო ევროპულ კულტურას. ფილოსოფიაში ნიცშეთი და ჰაიდეგერით საზრდოობდა, ლიტერატურაში – ნოვალისითა და რილკეთი. ამ ავტორებს ვერავინ ასცდებოდა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგდროინდელ საფრანგეთში – ვერც სარტრი, ვერც ფუკო თუ დერიდა. ადონისის შემოქმედებასაც ასაზრდოებდა როგორც არაბული, ისე ევროპული აზროვნება. სირიელი პოეტი ერთგვარ შუამავლადაც კი მოგვევლინა აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის, რაკი მოახერხა, მდიდარი არაბული ტრადიცია და თანამედროვე დასავლური ლირიკა ერთმანეთისთვის შეეთავსებინა. სუფიზმი და ანტიკური კულტურა ისევე კვებავენ მის პოეზიას, როგორც სიურრეალიზმი და სიმბოლიზმი. თუმცა პარიზში თავიდან თავი დაიმკვიდრა როგორც ესეისტმა. მას პოპულარობა მოუტანა კრებულმა „სუფიზმი და სიურრეალიზმი“, სადაც წარმოჩენილია მსგავსება აღმოსავლურ მისტიციზმსა და სიურრეალიზმს შორის – ორივე ცდილობს, გამოავლინოს ქვეცნობიერში დაფარული და შინაგანისა და უხილავის წვდომით მივიდეს ცოდნამდე. ამ ნაშრომში სუფიების მეტაფორულ და სიურრეალისტთა ავტომატურ წერას შორისაა პარალელი გავლებული.
პარიზში ყოფნისას ადონისი მუშაობდა პოეტურ კრებულზე „მიჰიარ დამასკელის სიმღერები“, რომელიც 1961 წელს ბეირუთში გამოიცა და შეფასდა როგორც უახლესი არაბული პოეზიის უმნიშვნელოვანესი ქმნილება. „მიჰიარის სიმღერებში“ ადონისმა გვაჩვენა, თუ როგორ ქმნის პოეზიასა და პოეტურობას თავად ენა. მან მოახერხა, პოეტური ფორმა ტრადიციული ლექსისგან პროზად კი არ ექცია, არამედ პოეტური კომპოზიციის შექმნით მისულიყო ფორმამდე, როგორც ენის შედეგამდე. ამ საეტაპო მნიშვნელობის წიგნში ავტორი შუალედურ მდგომარეობას იკავებს არაბულ სამყაროში გაბატონებულ ორ უკიდურეს ტენდენციას შორის – თუ პოეტთა ერთი ნაწილი ტრადიციის მარწუხებიდან ვერ თავისუფლდება, მეორე ნაწილი ვერ კითხულობს და ადეკვატურად ვერ აღიქვამს ძველ არაბულ პოეზიას, გაუცხოებულია ტრადიციისგან. ადონისისთვის ორივე მნიშვნელოვანია – დასავლურიც და არაბულიც.
არაბულ ტრადიციაში ადონისი გამუდმებით ინდივიდებს ეძებდა, რაც თანამედროვე სირიის შექმნისთვისაც აუცილებლად მიაჩნდა. ფიქრობდა, ისლამური რენესანსისთვის დიდი სირიელის დაბადება იყო საჭირო, ისეთის, მხოლოდ საკუთარი თავის იმედად რომ იქნებოდა, როგორც ნიცშეს ზეადამიანი ღმერთის სიკვდილის პირობებში. სწორედ ასეთია მიჰიარ დამასკელი – მისი პოეტური კრებულის ლირიკული გმირი. მაგრამ აქ მხოლოდ ნიცშეს და მისი ზეკაცის გავლენა არ ჩანს. ავტოქტონური პერსპექტივაც მნიშვნელოვანია. ლირიკული პროტაგონისტის პროტოტიპი – მიჰიარ ად-დაილამი (+1037) – არაბულ ტრადიციაში სხვა გამოკვეთილ პიროვნებებთან ერთად, არის ის ფიგურა, რომელმაც შუა საუკუნეებში ინდივიდუალობის შენარჩუნება შეძლო. ზოროასტრული ტრადიციების მატარებელმა შიიზმი აღიარა და სუნიტების მიერ მწვალებლად იქნა გამოცხადებული. ამ პოეტურ ციკლში მთავარია ინდივიდის ცეცხლი, წარსულისგან გათავისუფლება, რაც მომავლისთვის ზოგჯერ აუცილებელია, ასევე ტრადიციების კრიტიკულად შეფასება, ალტერნატიული ტრადიციების ძიება. ერთ-ერთ ინტერვიუში ადონისი ამბობს: „მიჰიარი, ჩემი ხედვით, არის მომავლის არაბის კვინტესენცია. პირველ რიგში, ის თავისუფალია, და მარტო ის კი არაა თავისუფალი, მისი თავისუფლებაც თავისუფალია. რემბოც ამას ამბობდა – არ არის საკმარისი, იყო თავისუფალიო. ჩვენი თავისუფლებაც თავისუფალი უნდა იყოს, რაც იმას ნიშნავს, რომ უნდა შეგვეძლოს მისი რეალობაში განხორციელება. სწორედ ესაა მომავლის პარადიგმა – არაბი, პიროვნება, რომლის თავისუფლებაც თავისუფალია.“ „მიჰიარ დამასკელის სიმღერებში“ მთავარია ინდივიდი, მისი მნიშვნელობა. ლექსების ამ ციკლში გაერთიანებულია კლასიკური და თანამედროვე, უცხო და არაბული, ფსალმუნები, ახალი აღთქმის და ყურანის ამბები. მოქმედება მდინარე ბარადასა და ევფრატის ხეობებში, სუფიურ-ქრისტიანულ მონასტრებსა და თანამედროვე სირიაში ვითარდება. საერთოდ, ადონისის პოეზია სინკრეტულობით გამოირჩევა და არ შემოიფარგლება ერთი ეპოქითა თუ კულტურით.
საინტერესოა პოეტის დამოკიდებულება „მოდერნის“ მიმართ. თუ ევროპელებმა ამ სიტყვის რაობა პირველად მე-18 საუკუნეში გაიგეს და იგი ლამის მე-20 საუკუნის ხელოვნებასა და ლიტერატურასთან ასოცირდება, ადონისის აზრით, მოდერნი არაბულ სინამდვილეში მე-8 საუკუნის ბაღდადში, უკვე ჰარუნ არ-რაშიდის ეპოქაში ჩანს. საქმე ისაა, რომ დღეს სიტყვა „მოდერნიზმი“ პოლიტიკას უფრო უკავშირდება, ვიდრე იმას, რაც კულტურაში ხდებოდა. ადონისს მიაჩნია, რომ „ძველი მოდერნი“ წმინდაწყლის კულტურული მოვლენა იყო, არც ინდუსტრიალიზაციასთან ჰქონდა კავშირი, არც ტექნიკურ თუ ეკონომიკურ წინსვლასთან და არც მედიის გავრცელებასთან. პოეტი ფიქრობს, რომ ადამიანის გონი ტექნიკას კი არ უნდა გაუტოლდეს, არამედ მან ტექნიკის მოხმარება უნდა გახადოს სულიერი. კულტურული მოდერნი მისთვის არ არის კონკრეტული დროითა თუ ეპოქით შეზღუდული რამ. ადონისისთვის მოდერნულობა არის რევოლუცია, განმანათლებლობა. საფრანგეთში ხომ რევოლუციების შედეგად გაიყო ეკლესია და სახელმწიფო, დამყარდა კანონის უზენაესობა და დემოკრატია. არაბულ ქვეყნებში კი, თუნდაც ლიბანში, საზოგადოება კვლავ ტომობრივ-ფეოდალურია. აქ არც დემოკრატია სუფევს. ადონისის აზრით, ისლამის დესპოტურ ხასიათს რელიგიისა და სახელმწიფოს გაუმიჯნაობა განაპირობებს. ისლამი პატივს არ სცემს ინდივიდუალიზმს, რაც განმანათლებლობის მონაპოვარია. ამას თან ერთვის მუდმივი საშინაო კრიზისები და საგარეო კონფლიქტები. ერთი მხრივ, პოეტს არაბული იდენტობის რეფორმაცია, გათანამედროვება სურს, მეორე მხრივ, დასავლურ მოდერნულობას უკრიტიკოდ ვერ იღებს. ფიქრობს, რომ მოდერნულობა არ არის დასავლეთის გამოგონილი ან მისი საკუთრება და რომ იდენტობის კრიზისს (დასავლეთთან მიმართებაში) არაბი მხოლოდ საკუთარ კულტურულ, რელიგიურ თუ ლიტერატურულ მემკვიდრეობასთან შეგნებული მიბრუნებით დაძლევს.
საგულისხმოა, რომ ცვლილებისა და რევოლუციების მომხრე ადონისი აკრიტიკებდა როგორც ირანის, ისე სირიის რევოლუციებს, რადგან ფიქრობდა, რომ ისინი „მეჩეთებიდან იყო წამოსული“: „ირანის რევოლუციის ორგანიზატორი მხოლოდ მუშათა კლასი ან, თუნდაც, სამხედრო დაჯგუფება კი არ ყოფილა, ერთ რომელიმე სოციალურ ფენას ან ფრაქციას კი არ მოუწყვია იგი, ეს იყო საყოველთაო გამოსვლა – მოიცავდა მემარცხენეებსაც, მემარჯვენეებსაც. ამგვარი ისტორიული პრეცედენტი არც არსებობს. ეს იყო პირველი, მართლაც შთამბეჭდავი შემთხვევა“, – აღნიშნავს პოეტი, მაგრამ სასულიერო პირთა ჩართვამ მმართველობაში ყველაფერი გააფუჭა. ადონისი დაუშვებლად მიიჩნევს რელიგიის ჩარევას პოლიტიკაში. ამავე მიზეზით არ მიემხრო სირიის რევოლუციასაც, რომლის უკან სხვა სახელმწიფოებიც იდგნენ. „შემიძლია, მოძრაობა ჰამასიც კი დავიცვა მისი უფლებებიანად, რადგან ისიც იმ პალესტინელთა ნაწილია, ოკუპაციას რომ ებრძვის. თუმცა, ხელისუფლებაში მათ მოსვლას ვერ მივემხრობი, – აღნიშნა მან, – არ შემიძლია რელიგიურ საფუძველზე დამყარებული სახელმწიფოს აღიარება“. ადონისის შეფასებით, რევოლუცია რაციონალური გაგებით არც ირანში, არც არაბულ ქვეყნებში მომხდარა. დასავლეთსა და აღმოსავლეთს შორის უფსკრულის შეფასებისას მისთვის ყოველთვის ცენტრალური ასპექტები იყო ისტორია და ძალაუფლება – უმომავლო აწმყო კოლონიური წარსულითა და ეკონომიკური უთანაბრობითაა განპირობებული.
1962 წელს ადონისმა ლიბანის მოქალაქეობა მიიღო. 1968 წელს გამოსცა ჟურნალი მავაკიფი. ახალი პერიოდული გამოცემის დაარსება ჟურნალ აშ-ში‘რის რედაქციიდან წამოსვლამ განაპირობა. ერთ-ერთ ინტერვიუში ადონისი აღნიშნავს: „ჟურნალი აშ-ში‘რი ორი რამის გააზრებაში დამეხმარა – პირველი ისაა, რომ ნამდვილი არაბული პოეზიის დასაწერად საჭიროა ტრადიციის ღრმა ცოდნა; მეორე, რაც მაშინ ვისწავლე, ისაა, რომ მარტო პოეზიას არ შეუძლია სოციუმისა თუ კულტურის გათანამედროვება. ახალ ლექსს ახალი, თანამედროვე საზოგადოება და ინსტიტუციები უნდა გაჰყვეს უკან. მოდერნიზმი მხოლოდ პოეზიაში უფესვო, უძირო კუნძულს ჰგავს ან – პროექტს სიცარიელეში. აი, ამ საკითხში აღმოვჩნდი ჯგუფისგან იზოლირებული. ისინი ფიქრობდნენ, რომ ახალ პოეზიას ტრადიცია არ სჭირდებოდა. არ ვეთანხმებოდი. იძულებული გავხდი, დამეტოვებინა ისინი. მეტად უნდა გაეთვალისწინებინათ ზოგადი კონტექსტი, სწორედ არაბულ კონტექსტში უნდა ჩაედოთ ინვესტიცია. ბოლოს და ბოლოს, რატომ წამოვედი ლიბანში? თუკი ამ ქვეყანას პოეზიის სიცოცხლისუნარიანობის თვალსაზრისით რაიმე ხარისხი გააჩნია, ეს არის სწორედ მისი კავშირი არაბულ ენასთან, ტრადიციასთან. იუსუფსაც შევეკამათე – რას გარგებს-მეთქი ბოდლერი, თუ ჯერ აბუ ნუვასი არ გესმის? თუ არ იცნობ ალ-მაარის, როგორ წაიკითხავ დანტეს, ელიოტს? სამწუხაროდ, ალ-ხალიც და დაჯგუფების წევრების უმრავლესობა სხვა აზრზე იყვნენ. ამიტომაც წამოვედი“.
ახალგაზრდა, მოტივირებული პოეტების, მწერლების მიერ დაარსებულმა ჟურნალმა მავაკიფ თანამედროვე მკითხველის ჩამოყალიბება დაისახა მიზნად. მეტი ყურადღება დაუთმეს კრიტიკას. ისინიც, აშ-ში‘რის მესვეურთა მსგავსად, თავად აფინანსებდნენ გამოცემას. ეს იყო პირველი ჟურნალი არაბულ სამყაროში, რომელმაც გამოსვლიდან რამდენიმე წელიწადში საკუთარი ნებით შეწყვიტა არსებობა მას შემდეგ, რაც რესპონდენტებს – სამართლის სპეციალისტებსა თუ აკადემიური სფეროს წარმომადგენლებს – მუსლიმურ საზოგადოებაში ქალთა უფლებების შესახებ ლაპარაკის შეეშინდათ. ადონისმა მიიჩნია, რომ ასეთ ვითარებაში ჟურნალისტურ მოღვაწეობას აზრი ეკარგებოდა: „ჩვენ ვცხოვრობთ საზოგადოებაში, რომელიც იმ კრიტიკული თემების აღმოჩენასა და დარეგულირებას ვერ უშვებს, რომლებიც უშუალო ზეგავლენას ახდენს თითოეული ჩვენგანის ცხოვრებაზე.“
ჟურნალ მავაკიფის დახურვის შემდეგ ადონისმა ბეირუთში თითქოს თავი ამოწურა და სხვა ქვეყანაში წასვლაზე დაიწყო ფიქრი. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ 1975 წლიდან ლიბანი სამოქალაქო ომის ქარცეცხლში იყო გახვეული, 1986 წლამდე ის ბეირუთში რჩებოდა, სახელმწიფო უნივერსიტეტსა და წმინდა იოსების უნივერსიტეტში მუშაობდა. 1974-1978 წლებში ადონისმა დაწერა და გამოაქვეყნა სტატიების კრებული „სტატიკური და დინამიკური“, სადაც არაბული კულტურის ისტორია სრულიად განსხვავებულ ჭრილში წარმოაჩინა – კერძოდ, როგორც ტრადიციულად გაბატონებული წესების ძალასა და შემოქმედებით, რევოლუციურ, განახლების მოსურნე ძალისხმევას შორის წარმართული დიალექტიკური პროცესი. ეს უკანასკნელი ყველაზე მკაფიოდ ისლამურ მისტიციზმში გამოვლინდა. ნორმატივებით შეზღუდულ გარემოში სუფიებმა შეძლეს, განევითარებინათ კრეატიული, მეტაფორებით გაჯერებული მსოფლხედვა, რომელმაც ყოველივე ახლისადმი მტრულად განწყობილ ტრადიციულ პოეზიას თავის დაღი დაასვა.
ადონისს სხვადასხვა ქვეყნიდან ჰქონდა მოწვევა. ორი წელი პრინსტონში იმუშავა, ორიც – გერმანიაში. საცხოვრებლად საფრანგეთი აირჩია. გადასახლდა პარიზში, სადაც 1980-81 წლებში მოწვეული პროფესორი იყო სენსიეს უნივერსიტეტში. 1984 წელს ფრანგულ (ყოფილ სამეფო) კოლეჯში წაიკითხა ლექციათა ციკლი არაბული პოეტიკაში. მოგვიანებით, ეს ლექციები ფრანგულ და არაბულ ენებზე გამოქვეყნდა. ისინი საინტერესოა იმით, რომ არაბული ლექსის ისტორია შეფასებულია არა დასავლელი, არამედ არაბი ინტელექტუალის მიერ. 1990-1993 წლებში ადონისი მიწვეული იყო ჟენევის უნივერსიტეტში. ასევე მუშაობდა არაბული დელეგაციის კულტურის მრჩევლად იუნესკოში. სრული პოეტური კრებულის – „ადონიადა“ – ფრანგული თარგმანი გამოსცა 2021 წელს, ხოლო ორიგინალი – 2022 წელს.ეს ავანგარდული პოეზია რევოლუციურია, რთულია, იდენტობის მაძიებელია, რადიკალურ მანიფესტებსა და ისლამის უკომპრომისო კრიტიკას შეიცავს. ჩნდება ანტიისრაელური მოტივებიც. პოეზიაში ადონისი საზოგადოებრივ, სოციალურ ფუნქციას ხედავს – ლექსი ემოციას ისევე უნდა ზრდიდეს და წვრთნიდეს, როგორც გონებას – აღვივებდეს როგორც შემოქმედებითობას, ისე კრიტიკულ აზროვნებას.
თანამედროვე არაბული პოეზიის თეორეტიკოსმა და ერთ-ერთმა ყველაზე ცნობილმა არაბმა პოეტმა, ესეისტმა და მთარგმნელმა, რომელიც ტრადიციული არაბული კულტურითაა შთაგონებული და თან რემბოს, მალარმესა თუ ევროპელ სიურრეალისტთა კონცეფციებს ეხმიანება, პოეზიას უმთავრეს დანიშნულებად ყოფიერებაზე წვდომა დაუსახა. თუმცა, ცვლილებებზე ორიენტირებული ადონისი ბოლომდე ვერ უარყოფს ენის ინსტრუმენტულ გამოყენებას, რაც ტრადიციის მიერაა დამკვიდრებული. ის იყენებს თანამედროვე პოეტურ საშუალებებს, ცვლის სინტაქსს, თუმცა რაკი დამწერლობის თხუთმეტსაუკუნოვანი ისტორიის მქონე არაბული – აღმსარებლობის, თეოლოგიის, ფილოსოფიის, მისტიკისა და პოეზიის ენა – ფაქტობრივად, არ შეცვლილა, პოეტს ის იდენტობის არსებით ნაწილად მიაჩნია და ფიქრობს, რომ ახალი არაბული იდენტობის ჩამოყალიბებაშიც ლექსს დიდი მნიშვნელობა აქვს.
1971 წელს ადონისს საერთაშორისო პოეტური ფორუმის ჯილდო გადაეცა (პიტსბურგი), 1986 წელს – პოეზიის საერთაშორისო ბიენალეს გრანპრი (ბელგია), 1991 წელს – ჟან მალრიუს პრიზი (საფრანგეთი), 1994 წელს ხმელთაშუა ზღვის პრიზი (საფრანგეთი), 1995 წელს – ნაზიმ ჰიქმეთის პრიზი (თურქეთი), 2000 წელს – ლერიჩი პეას პოეტების ყურის პრიზი (იტალია), 2001 წელს – გოეთეს პრიზი (გერმანია), 2004 წელს – ოუაისის კულტურის პრიზი (არაბეთის გაერთიანებული საემიროები), 2007 წელს – ბიორნსონის პრიზი (ნორვეგია), 2013 წელს – პეტრარკას პრიზი (იტალია), 2017 წელს – ნაბოკოვის პრიზი (აშშ პენცენტრი)… ეს არასრული ჩამონათვალია იმ ჯილდოებისა, რომლებიც მას ერგო. 1988 წლის შემდეგ ადონისი არაერთხელ იყო წარდგენილი ნობელის პრემიაზე. 1997 წელს საფრანგეთის მთავრობის გადაწყვეტილებით ის ხელოვნებისა და ლიტერატურის ორდენის კომანდორი გახდა.
ადონისის გავლენა აშკარაა არაბთა ინტელექტუალურ ცხოვრებაზე, თუმცა ჯერ კიდევ შესასწავლია, თუ კონკრეტულად რა შედეგი გამოიღო მისმა მოდერნისტულმა პროექტმა.
ნინო დოლიძე
© არილი