დათო ქარდავა – ლეღვი და მუშა და სხვ. ლექსები

ლეღვი და მუშა

აგვისტო იყო,

დუღდა ჰაერი ძველ მარშუტკაში,

მაგრამ მიჩვეულს,

ოფლის ღვრასა და შრომას მუშისას,

არ ვთაკილობდი,

მას მივყვებოდი მშენებლობამდე.

ვაშენებდით კი ცაზე მიბჯენილს

რკინა-ბეტონის უსაზღვრო გოდოლს,

და ქალაქს გულში მას ვაჭედებდით.

ერთხელ იმგზავრა ხნიერმა კაცმა,

მზისგან დამწვარმა, დაღლილმა, შავმა.

ძლივს ამოვიდა ლეღვით სავსე მძიმე ვედრებით.

ღვიოდა წითლად დამსკდარ კანს მიღმა

მწიფე ლეღვების ტკბილი ნაყოფი,

და ეს ლეღვები,

დაცვარული მძიმე ლეღვები,

წმინდა ამოსის თვალებსა ჰგავდნენ

სავსეს ვედრებით,

ახალმოკრეფილს, ცრემლების მსგავსად,

რძეც კი სდიოდათ.

დეზერტირებთან ისე ჩავიდა,

როგორც დანტე ბნელ ჯოჯოხეთში,

რომლის ჭიშკართან დახვავებულ იმედების მთას

ტოლს არ უდებდა ბაზრის დახლთა ცათამბჯენები.

შავ კაცს მკლავები აწყდებოდა

მწიფე ლეღვთა გრავიტაციით,

და მიდიოდა მშრომელ კაცის მტკიცე ნაბიჯით,

ჩრდილს არ ჰკარგავდა,

შორს წავიდოდა,

მაგრამ მგზავრმა ერთმა შენიშნა:

„ჩანთები დარჩა!“

ორი თურქული ჩანთა,

დაკეცილი, კოხტად შეკრული,

წვრილ მოვაჭრეთა უშნო სამყარო –

კუბოკრული, ბევრჯერ ნაკერი,

ეგდო იმ სკამზე,

სადაც წუთის წინ

თვლემდა ლეღვის შავი პატრონი.

დაამუხრუჭა ჩვენმა მარშუტკამ,

მძღოლიც შეწუხდა ჩანთების გამო,

კარი შეაღეს და ჩაუსვლელად,

ომახიანად დაიღრიალეს:

„ლეღვიიი!“

სიჩუმე მოჰყვა ამ ყვირილს,

როგორც მეხის დაცემას მოჰყვება ხოლმე,

და შავმა კაცმა,

მზეზე დამწვარმა მოხუცმა კაცმა

გ ა მ ო ი ხ ე დ ა,

ვედრები დადგა და გამოიქცა.

მე გამეცინა, ამყვა მარშუტკა,

„ლეღვის“ მხმობელიც იკრიჭებოდა,

მერე ერთმა თქვა,

„ლეღვზე“ როგორ მოიხედაო…

მე გამახსენდა,

ოცი წელია მაწონს გვიზიდავს

ვიღაც მჭლე კაცი,

არავინ იცის, ვისი მამაა,

ვისი შვილია,

რა გვარი არის,

რად დადის მარტო,

რა უხარია,

ან უხარია?

არავინ იცის მისი სახელი,

„მაწონს“ ვეძახით!

მძღოლმა დარცხვენით,

მე „მარშუტკა“ ვარ,

ხანაც „შოფერი“.

ეგ არაფერი, სხვამ ანუგეშა,

იმან რაღა თქვას

ვინაც „ნავთია“ ანდა „ნაგავი“?!

ბოლოკს რომ ჰყიდის „თათრის ბაჯია“!

აბა, ყველას რა დაიმახსოვრებს,

მეხსიერების ფუჭი ბარგია.

ბევრი ვიცინეთ,

ენები ვლესეთ,

სახელდაკარგულ ჩვენს ნაცნობებზე,

მერე მთელი დღე ვერ დავივიწყე,

„ლეღვის“ ძახილზე მზირალი კაცი

მაღალ-მაღალი და შავი სახით.

მასზე ვფიქრობდი მშენებლობაზეც,

თუმცა ვყვიროდი: „მაინა“, „ვირა“.

„სვარკა“ ელავდა,

გუდრონი დუღდა,

ბეტონს ვასხამდი ფართო ყალიბში,

და ვუყვიროდი ჩეჩენ კრანავშიკს:

„ნუ, ხვატიტ, ბლიად! ხაროოშ, ხარაშო!“

მერე რა მოხდა არ მახსოვს ცხადად,

ვიღაც ტიროდა, იგინებოდა,

ვერ გაუძლოო წონას ხარაჩომ…

ვხედავ მიკროფონს, ხელკეტზე მძიმეს,

გოგო მიყვირის:

„ვინა ხარ, მკვდარო?“

სისხლმა დამახრჩო,

სულს ვეღარ ვითქვამ,

ბოლო სურვილი ამიხდეს მაინც,

მინდა ვიყვირო,

გავაგებინო:

„მე მაქვს სახელი,

გვარი და სახლი,

ცოლი და შვილი მელოდებიან!“

მაგრამ ჩემს ნაცვლად ვიღაცა ამბობს:

„სხვა ვინ იქნება?

მუშაა მკვდარი!“

ბრაზით ვხროტინებ,

მინდა წამოვდგე,

მაგრამ არ მაცლის კორესპონდენტი:

„უკვე ხაზზე ვარ?

მოგესალმებით!

მუშაა მკვდარი, გადმოვარდნილა!

განა პირველი?

წელს უკვე ასი!

მთვრალი იქნება ანდა ნასვამი!“

არა ვარ მუშა! – მინდა ვიყვირო,

მაგრამ მუშა ვარ,

დიახაც, მუშა,

თუმცა მაქვს გვარი!

არა ვარ მთვრალი, და არც – ნასვამი,

მე უძილო ვარ და ვარ დაღლილი!

მინდა წამოვდგე,

ხელებს ვერა ვწევ,

მამძიმებს ტვირთი –

მწიფე ლეღვებით სავსე ვედრები,

წინ მიმიძღვება ის შავი კაცი.

მიდის კი დინჯად,

არა ზრდის ნაბიჯს,

მე ვერ ვეწევი,

ვერც დავეწევი,

სხვა გზა არა მაქვს,

უნდა ვიყვირო:

„მე დაგრჩი, ლეღვიი!“

მაგრამ არ ესმის,

არ იხედება,

დინჯად მშორდება.

ექოდ ბრუნდება ჩემი ხმა ქარის:

„ლეღვიიიიიიიი!“

არ მეცინება,

არც სხვა იცინის,

მწიფე ლეღვივით ასფალტს დამსკდარი,

მე უსახელო მუშა ვარ მკვდარი!

 

ურბანული პათანატომია

ის არ მოუკლავს ერთს,

ჯგუფურად მოკლეს.

გულში ჩაარჭვეს ცათამბჯენები,

ბეტონში დაფლეს,

შუშით გამოჭრეს ყელი,

არმატურები შემოახვიეს.

კლავდნენ ყოველ დღე,

კლავდენ ნელ-ნელა,

აფურთხებდნენ და იგდებდნენ მასხრად.

მორგში რომ დადეს,

მერეღა ნახეს,

მერე დარწმუნდნენ,

რომ იყო მკვდარი,

რომ ვერ გაუძლო ამდენ წამებას,

მასხრად აგდებას,

მყესების წყვეტას და ძვლების მტვრევას,

პათანატომმა ცნობაც კი გასცა,

დაადასტურა სიკვდილი,

გვამი აღწერა:

მეტეხის კლდე,

როგორც ნახეთქი, ღრმა ჭრილობები;

მტკვარი – სეფსის წყარო და მყრალი სისხლი;

სოლოლაკის მთა –

გადამტვრეული ხერხემალი, მალებდამსკდარი;

კუს ტბა, ლისის ტბა – უსინათლო, მკვდარი თვალები;

ხმელი ბალახი –

გახრწინილი გვამის უშნო თმა-წვერი;

სმოგი მის თავზე, ღრუბლებს რომ სწვდება –

სული, რომელიც ამოუვიდა,

და მშენებლობა ყოველ ნაბიჯზე,

მთელ მის სხეულზე

ჰგავს გვამურ ლაქებს, სულ რომ იზრდება,

თუმცა კი ხალხი,

დიდი-პატარა,

არ ტოვებს ქალაქს,

ემატებიან,

ცხოვრობენ მასში როგორც მატლები,

მუდამ ფხიზლები,

მუდამ მშივრები

და ხრავენ სხეულს,

ქალაქის სხეულს,

დიდი ხნის გახრწნილს, მაგრამ დაუფლავს,

მიწად ქცევა რომ არ უწერია.

 

კალმის რეკვიემი

კალამი დარჩა შოთას ჯიბეში,

რომ მოიკითხა, ვერ გაიხსენა,

დაეკარგა თუ ვინმეს ათხოვა.

მერე პიჯაკი გამოიცვალა

და დაივიწყა…

როცა იპოვნა ბევრი დღის შემდეგ,

ხაროზე მეტად ღრმა ჯიბის ფსკერზე

ლეკის ტყვესათვის რომ ეგდო ბნელში

(აქ გაახსენდა: გურამიშვილი,

ჭავჭავაძეთა მთელი ჯალაბი,

ორბელიანის, გრიგოლის ძმაი

და ანა დრანსე საფრანგეთიდან),

აღარ ვარგოდა კალამი კალმად

და მოიწყინა!

ამოეხეთქა გულიდან მელანს,

და ლურჯი სითხე

ბლანტი სისხლივით,

ხელებზე ესვა როგორც სამხილი!

აუჯანყდა კი გულმავიწყ პოეტს

მელანი, ლექსად ქცევა რომ სურდა,

ვერ შეეგუა უმიზნო ყოფას,

ყოფას სითხისას,

სცადა გაქცევა,

მისვლა ქაღალდთან,

კვალის გავლება,

აზრად გარდაქმნა,

მაგრამ ვერ შეძლო,

გაიბრძოლა და იქვე დაიქცა,

თუმცა კი პოეტს,

ხელებშეღებილს და მგლოვიარეს

დასვრილ პიჯაკზე და მის ჯიბეზე,

სულ სხვა კალამით,

ან სულაც ფანქრით,

ეს რეკვიემი დააწერინა.

© არილი