ფრაგმენტები ინტერვიუდან (1973)
მაღიზიანებს იმ კრიტიკოსების სიბრიყვე, რომლებსაც განზრახ არ სურთ ჩასწვდნენ ჩემი წიგნების დედააზრს. ბევრი არაკეთილმოსურნე მყავს, განსაკუთრებით – ინგლისში. ღირსეული ადამიანის მიერ გამოთქმული კრიტიკა განსაკუთრებით მტკენს გულს.
კრიტიკოსთა შენიშვნების ზეგავლენით არასოდეს შემიტანია ცვლილებები წიგნში – თუ არ ჩავთვლით “მექანიკური ფორთოხლის” ბოლო თავს. ავტორმა ხომ ყველაზე უკეთ იცის, როგორ უნდა წეროს – სტრუქტურის, იდეის და ა.შ. თვალსაზრისით. კრიტიკოსის მოვალეობაა, განმარტოს ქვეტექსტი, რომლის შესახებ ავტორმა შეიძლება არაფერი იცოდეს. რაც შეეხება ტექნიკას, გემოვნებას და ა.შ. – კრიტიკოსი იშვიათად ამბობს იმას, რაც ავტორმა უკვე არ იცის.
* * *
“მექანიკური ფორთოხლის” ბრიტანულ გამოცემაში ბოლო თავი სრულადაა შეტანილი, ამერიკულ გამოცემაში კი შემოკლებულია. მართალი გითხრათ, არ მსურდა, არსებულიყო ერთი და იმავე წიგნის ორი ვერსია. ნაწარმოების შინაარსობრივი სტრუქტურა დაირღვა. გარდა ამისა, ახალგაზრდათა შორის გავრცელებული ძალმომრეობა ამერიკულ გამოცემაში მთელი სიმძაფრით არ შეიგრძნობა; ამიტომ ნაწარმოები დაყვანილია უბრალო ალეგორიამდე, მაშინ, როდესაც ის ჩაფიქრებული იყო, როგორც რომანი. ბოლო – ოცდამეერთე – თავში ალექსი ხვდება, რომ ზღვარსგადასული სისასტიკე მობეზრდა – დროა ჰყავდეს ცოლი და პაწაწინა მო-ღუღუ-ღუღუ-ნე ბიჭანჭური (malenky googoogooing malchickiwick ), რომელიც მას მამიკოს დაუძახებს. ეს იყო ზრდასრული ადამიანის დასკვნა, რაც ამერიკაში არ მოეწონათ.
კუბრიკმა შეიტყო ამ ბოლო თავის არსებობის შესახებ, როდესაც ნახევარი ფილმი გადაღებული ჰქონდა და კონცეფციის შეცვლას ვეღარ მოასწრებდა. ამასთანავე, მან, როგორც ამერიკელმა, მიიჩნია, რომ ეს ძალიან სანტიმენტალური დასასრული იყო. ახლა თვითონაც ვიცი, რას ვფიქრობ ამაზე. ბოლოს და ბოლოს, ეს წიგნი თორმეტი წლის წინ დავწერე.
* * *
როდესაც “მექანიკური ფორთოხალი” დავასრულე, ჩემი აგენტი დიდხანს ორჭოფობდა, გადაეცა თუ არა ეს რომანი გამომცემლისთვის. ინგლისელი გამომცემლებიც ყოყმანობდნენ. ამიტომ, როდესაც ამერიკელმა გამომცემელმა არ მოისურვა ბოლო თავის ჩართვა წიგნში, წინააღმდეგობა ვერ გავუწიე. ვფიქრობდი, იქნებ ასე სჯობს-მეთქი. მწერლებს (განსაკუთრებით, წიგნის დასრულების შემდეგ) ეჭვი ეპარებათ ხოლმე წიგნის ფასეულობაში; გარდა ამისა, ასე ადვილად იმიტომ დავთანხმდი, რომ მატერიალურად დაინტერესებული ვიყავი რომანის გამოცემაში – მეჩქარებოდა ჰონორარის აღება. არ ვიცი, დავთანხმდებოდი თუ არა ამჟამად. თანაც, იმდენი კრიტიკოსი მარწმუნებდა, წიგნის ამერიკული ვარიანტი უკეთესიაო, რომ წინააღმდეგობა ვეღარ გავუწიე.
ვფიქრობ, შესაძლებელია ამერიკაში ხელახლა გამოიცეს “მექანიკური ფორთოხალი”, რომელშიც დამატების სახით ჩართული იქნება ბოლო თავი. მაგრამ ამას ეწინააღმდეგებიან ჩემი გამომცემლები – არ ვიცი, რა მიზეზით. მაინტერესებს, რა განსხვავებას შეამჩნევენ, მაგალითად, ამერიკელი სტუდენტები ორ ვერსიას შორის.
* * *
რაც შეეხება ირონიულ დამოკიდებულებას ახალგაზრდული მუსიკისა და კულტურის მიმართ, რომელიც “მექანიკურ ფორთოხალსა” და, განსაკუთრებით, “ენდერბიში” გამოვლინდა, უნდა აღვნიშნო, რომ ვღიზიანდები, როდესაც წარმავალ, უმნიშვნელო კულტურულ მოვლენებს (მაგალითად, ბიტლებს) უმაღლეს ფასეულობებად აღიარებენ. ახალგაზრდები კონფორმისტები არიან, ვერ ერკვევიან ჭეშმარიტ ღირებულებებში, ყოყოჩობენ იმით, რაც თავის მოსაწონი სულაც არ არის, დარწმუნებული არიან, რომ მხოლოდ მათ იციან ყველაფერი.
* * *
ხელოვნება სუბლიმირებული ლიბიდოს ნაყოფია. საჭურისი ვერ იქნება მღვდელი და, ასევე, საჭურისი ვერ იქნება ხელოვანი. როდესაც ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში ვმუშაობდი, დავინტერესდი სიფილისის პრობლემით. აღმოვაჩინე, რომ არსებობს გარკვეული მიმართება სპიროქეტასა და ნიჭიერებას შორის. ტუბერკულოზიც ბიძგს აძლევს ლირიკულ შთაგონებას. კიტსი ორივე სენით იყო დაავადებული.
* * *
შეიძლება, ადამიანმა დაწეროს ერთი შესანიშნავი წიგნი, მაგრამ ეს მას არ აქცევს დიდ მწერლად, არამედ – მხოლოდ შესანიშნავი წიგნის ავტორად. სემუელ ბატლერის “ყოველგვარი ხორცის გზა” დიდებული რომანია, მაგრამ ბატლერს არავინ უწოდებს დიდ რომანისტს. ჩემი აზრით, მწერალი ცხოვრებას ძალზე ფართოდ და ღრმად უნდა ასახავდეს, რათა მას დიდი რომანისტი ვუწოდოთ.
© “არილი”