თანამედროვე ქალი პოეტები სომხეთიდან

თარგმნეს ასია დარბინიანმა და დიანა ანფიმიადმა

ტათევ ჩახეანი

2016

იმ ზამთარს პასპორტი არ მქონდა.

რაც ნიშნავს, რომ არ ვარსებობდი,

საგადასახადოსთვის,

პოლიციისთვის,

ადგილობრივი თვითმმართველობისთვის

და ყველა დანარჩენისათვის, გარდა გულისა,

სადაც ვცხოვრობდი.

იმ ზამთარს იგი გულის შეტევით

კლინიკაში გადაიყვანეს.

იმავე ზამთარს ჩემი სახელი

 ათასმა უცხოენოვანმა პირმა აბრუნა.

თათი, ტატიანა, ტანია, თინა…

ჩუმად დავთანხმდი ყველა ვარიანტს,

როგორც თანხმდები შემთხვევითი უცნობის

გარეგნობას პირველი შეხვედრისას.

იმ ზამთარს დავიწყე ვარჯიში,

რომ არ დამეკარგა უკანასკნელი კავშირი მასთან,

ვინც ჩემი ბაგით ლაპარაკობს,

ხოლო როცა მწვრთნელს ვკითხე:

“სად მიდის ჩემი დაკარგული კილოგრამები?”

მთხოვა, მისნაირ უბრალო ბიჭს

ასეთი რთული შეკითხვები აღარ დავუსვა

და თან უკბილოდ გაიხუმრა:

„თანდათან ქრები, არ გიხარია?“

ანუშ ქოჩარიანი

საღამოს ხილვა ან შეყვარებულის ბოლო

წმინდა ძაფით დაწნული ეს ბიჭი

ერთ დღეს ლამაზად მოკვდება –

თვალებში გაქრება კადრი, როცა თითები გააცურა

ძაღლის კისერზე სხვისი თითების გემოს გასასინჯად.

ყველაზე დიდ სიყვარულსაც დაამთავრებს

ერთის სიკვდილი.

ყველა სხეულის ყველა მოძრაობა,

ყველა სიტყვა ძვირფას ბაგეებში

და ნორჩი ვაშლისა და ბებერი მუხის ბაღები

და შეშინებული კურდღლები გალიებში

და მშობლიური წარწერები კედლებზე, თვალებში,

ქართან ერთად მოძრავი ორბორბლიანი გზები,

ყველა გამოსახულება,

რისი მოყოლაც შეიძლება და არ შეიძლება –

ამ ნაზი ბიჭის წასვლას გაჰყვება.

ის, ვინც სამყარო აღდგომას გაიცნო,

და თავი მორწმუნედ გამოაცხადა,

ის, ვინც სინათლეს მიუახლოვდა

და არ შეშინდა,

ის, ვინც ნუგეში

და სილამაზის ხილვა ისწავლა,

ისევე ნაზად დასრულდება,

როგორც დღე ჩამავალი,

როგორც ომი,

როგორც კოშმარი,

როგორც გმირობა

და დამარცხება,

და ყველა წმინდა შესასვლელი

და გასასვლელი,

იმ თვალებივით დასრულდება,

უკანასკნელად რომ იხილეს

ცოცხალი ქრისტე.

ჰასმიკ სიმონიანი

მეფუტკრე გოგონა

თაფლით შობილო,

თაფლთან მიკითხე.

ძველი ინდური პოეზია

ბაბუაჩემი მეფუტკრეა,

მე კი დედაჩემზე მინდა გიამბოთ,

გამრჯე ფუტკარზე, რომლის ზღაპრულად გემრიელი ნამცხვრების სუნი

იფრქვევა სახლში.

რომლის გული იის ფაფუკი ფურცელია

და ჩვენ ყველანი მახრებივით ვხრავთ განუწყვეტლად.

ის კი იღიმის ჩუმად და ნაზად,

ჩვენი როყიო სიტყვის პასუხად, სადაც

ხმოვნები ჭარბობს, თანხმოვნები – მეტად მოკლეა.

დედა დილიდან საღამომდე შრომობს და შრომობს,

ალბათ ერთხელაც დაისვენებდა,

დასვენება რომ საქმედ მიაჩნდეს,

თავის თავზე რომ ლაპარაკობს,

ყველაზე ხშირად იმეორებს სიტყვა „ბედნიერება“

და თან ისეთი დარწმუნებით,

რომ სულ ადვილად ამოიცნობ ბედნიერების იშვიათ წუთებს,

რადგანაც მხოლოდ უბედურებმა იციან ასე დარწმუნებით,

ბედნიერები – მუდამ ეჭვობენ.

დედაჩემს უყვარს ყვავილები.

ყვავილებს კიდევ დედაჩემი,

ეს სიყვარული არ ისვრება სიტყვებითა და ჭრელაჭრულა წარმოსახვებით.

ეს აყვავებასა და ალერსს შორის მყუდრო სივრცეა,

ჩვენ რომ უაზროდ გვეჩვენება,

განსაკუთრებით მამას, რომელიც ფიქრობს, რომ მათ ფანჯრის რაფა დაიპყრეს

და ამ მწვანე ავაზაკების სახლიდან გაყრით იმუქრება.

დედაჩემს უყვარს ყვავილები,

ყვავილები კი დედაჩემზე გიჟდებიან და უკეთესად იზრდებიან.

დედა აცხობს ხვეულ, ფენოვან, ოთხკუთხედ და მრგვალ ტკბილეულს,

ის ექსპერიმენტატორია, რომელსაც არ აფასებენ

ტკბილისადმი კონსერვატორულად განწყობილ სახლში,

და ფქვილის კვალი მის ლოყაზე გამბედაობის ჯიუტი ნიშანია,

რომელსაც მე ან ჩემი ძმა გულგრილად ვაშლით.

კითხულობს წიგნებს და ახლებიდან ყველა იცის,

ნამდვილად იცის, განა მხოლოდ ყდით და ფოტოთი,

რამდენიმე მოსწონს კიდეც – მათ რიცხვში არ ვარ,

განსაკუთრებით ჩემს თარგმანებს მიიჩნევს უნიჭობად,

ხოლო ჩემი ენობრივი თამაშები მისთვის ენაზე ძალადობაა.

წლების სიშორით გახუნებულ სამზარეულოს ჩანაწერებში

სევაკის ცნობილ სტრიქონებს ნახავთ,

ნაწყვეტებს პრუსის „თოჯინადან’’

და რამდენიმე მითითებას –

ოხრახუშის მომზადებისა და ორსულობის გამოთვლის წესით

 – სასურველი სქესის შვილისთვის.

დედა არ სვამს და არ ეწევა, მწეველ ქალებს ვერ იტანს

და ყოველ ჯერზე თავიდან კვდება,

როცა სიგარეტის სუნით ვყარვართ მე ან ჩემი ლექსები,

ან ინტერნეტში თავისი სიგარეტიანი გოგოს ფოტოს იპოვის,

დედას გული ეკუმშება, შემომტირის, ცრემლით მახსენებს,

რომ მოწევა კბილებს აყვითლებს, ხმას აბოხებს, თმის ცვენას იწვევს.

(მამას პირველი სანთებელა დედამ აჩუქა).

ზოგჯერ ვკამათობთ,

დედა ამტკიცებს, რომ შემცვალეს ჩემმა წიგნებმა

რომ წაიყვანეს მისი გოგონა, გაზაფხულზე გაჩენილი, მე ის აღარ ვარ,

რომ მე კი არ ვკითხულობდი, პირიქით, წიგნები მკითხულობდნენ,

და შენიშვნებსაც მიმაწერდნენ წითელი კალმით,

დედა მახსენებს, რომ ლოგიკასთან ვერ ვმეგობრობდი,

და როცა ერთად ვანგარიშობდით სკამის ფეხების რაოდენობას,

იდიოტივით ვჩუმდებოდი.

დე, მინდა გითხრა,

არაფერი შეცვლილა დიდად,

დუმილი ისევ ჩემი მთავარი გატაცებაა,

და შენი დარდიც უცვლელია,

მაინც როგორ ვარ შენი შვილი,

თუ ერთადერთი, რაც შენგან მაქვს –

– უზარმაზარი ტერფებია.

ანდა ასეთი ფეხზემკიდია ვის დავემსგავსე,

სულ უფრო გიკვირს.

შენთან ერთად ვარ, დედაჩემო,

და შენთან ვუძლებ

ამ გაუსაძლისად სასტიკ,

მიტოვებით, განგაშითა და სიყვარულით სავსე ცხოვრებას,

ერთი პაწია ფისო მითბობს ცარიელ მუცელს –

ხელს გიწვდი, მეტი აღარავინ მყავს,

მხოლოდ შენ დამრჩი, რაც გამაჩნია –

შენი არასდროს გაყოფილი,

მიტევებით აღსავსე გული,

რომელსაც ხშირად უყვირია

ბრაზით და იმედგაცრუებით,

დედიკო, სახლში წამიყვანე,

პირი დამბანე,

და როცა ლიტერატურა მოვა ჩემს წასაყვანად,

უთხარი, რომ ძალიან დავიღალე,

უთხარი, რომ ძალიან მარტო ვარ

უთხარი, რომ სახლში ვბრუნდები,

ყვითელ და ნათელ,

შარდსა და თაფლში,

ოქროსა და მზეში გაზავებულ

ჩემს ბავშვობაში,

უთხარი, რომ ყველაფერი ისე კარგად დაიწყო,

რომ ცუდ დასაწყისს არაფერი მოასწავებდა,

უთხარი, რომ მე აქ აღარ ვარ,

უთხარი, რომ მე შენთან ვრჩები,

უთხარი, რომ გადავწყვიტე, ფუტკარი გავხდე,

აღარ ვჩანდე, მხოლოდ ვბზუოდე

აღარ ვჩანდე, მხოლოდ ვბზუოდე

აღარ ვჩანდე, მხოლოდ ვბზუოდე.

მარინე პეტროსიანი

***

ვიოლეტ, გახსოვს მზე რომ ორი იყო?

როცა ერთი ამოდიოდა, მეორე ჩადიოდა,

და ღამე არ იყო, საერთოდ არ იყო მაშინ

ჩვენ კი ვიყავით.

ვიოლეტ, გახსოვს? არარატი რომ ერთი იყო?

მეორე, პატარა ჯერ არ იყო, მერე გაჩნდა,

ეღიშე ამბობს, რომ ის პატარა თვითონ გააჩინა,

ხომ იცი, ეგ გიჟია, რამდენ სიგიჟეს ლაპარაკობს.

ვიოლეტ, გახსოვს, ერევანი რომ კუნძული იყო?

უსახელო ოკეანეში, ადამიანთა ამეტყველებამდე

და ღამე არ იყო, არა, ღამე არ იყო მაშინ,

რადგან წყვილი მზე, ორი მზე ჩახჩახებდა.

არფი ვოსკანიანი

სახელმწიფოს მართვის კურსი

პირველ რიგში, პური დათესე,

ხალხი შიმშილით არ დაგეხოცოს,

მაგრამ კარგადაც თუ გამოაძღე,

მშენებლობებზე, მინდვრებსა და სამტეხლოებში ვინ იმუშაოს?

ააშენე კლუბი, კაზინო –

გართობისა და ფულის ფლანგვის წმინდა ადგილი,

ბრძანე ურთიერთსიყვარული და გამრავლება,

კეთილდღეობას მუშახელი სჭირდება,

საზღვრების დაცვას (თუ გაგიმართლა, სხვა მიწების შემომტკიცებას) –

მუდმივი ჯარი!

ეკლესიებიც ააშენე,

შიში, ძრწოლა და მორჩილება რომ იქადაგოს,

აჯანყება აკვანში ჩაკლას,

ასწავლოს საქმის ერთგულება,

ზღვარი ჭამის და სიყვარულის,

ჯვარი დასწეროს ადამიანებს

და აკურთხოს მათი ერთობა

და შეაჩვენოს მარტოობა,

როგორც ფიქრის საშიში სივრცე.

განათლებაც არ დაგავიწყდეს,

ადამიანი ბავშვობიდან გამოაშტერე.

მეცნიერება დააფინანსე,

ილაპარაკე კულტურის როლზე

მაგრამ მწერლები, მხატვრები და

მათნაირი ნაყარ-ნუყარი

არასოდეს გაათამამო:

იყიდე პრიზით, ცოტა ფულით,

ციცქნა დიდებით,

პანთეონში აღუთქვი ორმო,

ჯამბაზები, ოინბაზები,

ყველა ყბედი და სასაცილო,

არაფრის კარგად თქმის ოსტატი

ოპოზიციის ველზე გარეკე,

ბოლო იმედიც გაუცრუონ,

გაართონ ხალხი.

გამოცხადდი ოპოზიციად,

დემოკრატიის, ადამიანის

უფლებების, სიტყვისა და სინდისის მცველად.

ზესახელმწიფოებს თვალებში ნაცარი შეაყარე,

რაც გაგაჩნია, შესთავაზე, აიღე ვალი.

და როდესაც ბოლოს და ბოლოს

სტაბილურობა დაისადგურებს,

იმას ნიშნავს, რომ ომისათვის მარჯვე დრო დადგა,

სახელმწიფო ხაზინისა და შენი ჯიბის დასამძიმებლად

ამ ქვეყნის ყველა ინტელექტუალი მიტინგზე იხმე,

პატრიოტული სიტყვები თქვან,

შურისძიება დაღუპული პაპების გამო,

ეროვნული თვითშეფასების აღდგენის დროა!

დაე, მკვლელებიც წმინდანებად გამოაცხადონ,

იქადაგე „შეგნებული სიკვდილის უკვდავება“,

„სიკვდილი ან თავისუფლება’’

და კიდევ მსგავსი რამეები.

ომზე ფილმებით, ძალადობის მძიმე სცენებით

გადაავსე ტელევიზორი

დაიმახსოვრე: ქვეყნისთვის ომი                                   

       იგივეა, რაც მულტფილმი ბავშვისთვის

            და ,,PLAYBOY’’ მუწუკიანი მოზარდისთვის                                

                და მის გარეშე ამ შტერულ თამაშს                  

                       აზრი საერთოდ ეკარგება.

ანაიდ ჰაირაპეტიანი

ცხელება

ჩემი შვილი ძილში იცინის,

დაუღლელად, გაუჩერებლად, უშეცდომოდ,

იცინის, ყინვის არ ეშინია,

იცინის რეალობასა და სიზმრებზე

პუტინზე, ილონ მასკსა და

უამრავ სხვა დეპუტატსა და პრემიერზე,

იცინის

გრეხილ ხესა და კონწიალა მაიმუნებზე,

ბიბინა ბალახზე,

ქვებსა და ძმებზე    

ჩემს დაწერილ ყველა ლექსზე

(ამაზეც, მათ შორის)

მთელი ძალით იცინის.

ფერმიხდილია,

სახელზე არ მეპასუხება,

ვერ ხედავს, არ ესმის, ვერ იგებს,

უძლურებისგან ხელები მიკანკალებს,

ძლივს ვხდი ტანსაცმელს,

ძმრიანი წყლით ვზელ,

ფანჯარას ვაღებ,

სახეზე სულს ვუბერავ,

სახელით ვუხმობ,

წყლიან საფენებს ვადებ შუბლზე,

წამლებს ვასმევ,

ნელ-ნელა ფერი უბრუნდება,

სიცილი ტოვებს

და რამე ზღაპრის მოყოლას მთხოვს.

– იყო და არა იყო,

უფრო სწორად, არის ერთი ქვეყანა –

 ავადობისგან მისუსტებულ, თვალებბრიალა

ჩემს ბიჭუნას ვუამბობ ზღაპარს:

ბოროტი და გადამთიელი ხელმწიფეები

ცდილობენ, რომ დაიპყრონ იგი,

მიუხედავად იმისა, რომ მათ არ ეკუთვნით,

ქვეყანას ფლეთენ, ჯარისკაცებს ხოცავენ,

ქვეყნის საზღვრებს ანაკუწებენ,

ციება აქვს ქვეყანას, შვილო,

და შენსავით სიცილით კვდება,

არავინ ჰყავს ხელში ამყვანი,

რომ ტანსაცმელი შემოაგლიჯოს,

ძმრიანი წყლით კარგად დაზილოს და

ოთახი გაუნიავოს,

სახეზე სული შეუბეროს

და იმდენჯერ დაუძახოს,

იმდენათასჯერ დაუძახოს,

როგორმე გონზე მოიყვანოს,

შუბლზე ძმრიანი საფენი

და წამლიანი სალბუნი დაადოს,

ქვეყანა გაცივებულია,

ყველა ჩვენგანზე იცინის, შვილო,

მთელი ძალით დაგვცინის,

იცინის ყველა დაწერილ ლექსზე

(ამაზეც, რა თქმა უნდა)

და არავინ ჰყავს,

ვინც მოუვლის, გამოაკეთებს

და მშვიდობის ზღაპარს უამბობს.

ანა დავითიანი

ალენი

(ალენ მარგარიანი, 21 წლის მასწავლებელი, დაიღუპა 2020 წელს მთიან ყარაბაღში)

და მთების ფონზე

ალენი ცეკვავს.

მე ვასრულებ ჩემს დაპირებას,

დავყრუვდით,

მაგრამ სონა ამბობს,

რომ საიქიოდან დაუკავშირდი.

სონა ამბობს:

– ან, ალენი მეუბნება,

 ნახე, როგორ მლეწეს იმ ბოზიშვილებმა,

და იცინის, იცინის,

ცდილობს, შენი სიცილი გამახსენოს.

სონა ამბობს:

– წავიდა, ან ჯან,

ჩვენიანი,

ჩვენი სიყვარული,

ჩვენი მეგობარუკა.

 (რა ლამაზად ამბობ, სონა ჯან, ამ მეგობარუკას)

სიცოცხლეს ვდარდობ,

შენს პატარა, ლამაზ სიცოცხლეს,

თორემ ჯანდაბას ოცნებები,

მათ გარეშეც კარგად გაძლებდი.

სონა ამბობს, ალენი დაიღალა სიყვარულის განაწილებით,

ხარბები ვიყავით,

ბევრი სიყვარული გვინდოდაო,

ამბობს: ალენს სიკვდილის არ ეშინოდა.

ამბობს: საერთოდ.

და ჩვენ სლუკუნით ვყლაპავთ

შენს დაწერილ ბოლო ბარათებს.

გეჩხუბებით.

ვკამათობთ

გიბღვერთ.

მე და სონა კაფეში შენზე ვიცინოდით,

რომ კოცნისგან ნიკაპი გაგეხეხა,

რომ ნიკაპი უდროოდ გიტკაცუნებს

და ექიმმა გითხრა –

არ არის საჭირო ასეთი დეტალები, ახალგაზრდავ!

დეტალ-დეტალ

დეტალებად გადაიქეცი,

სინათლის იშვიათ მარცვლებად.

ჩვენს საიდუმლოს დაეკარგე,

მე ჯერ ვყავარ,

დაბნეული რომ გიყურებს

და არ იცის, როგორ მოიქცეს.

შენ დაწერე,

მიგვანიშნე, რომ მიდიოდი,

რომ ეს ბოლოა,

მაგრამ ბოლომდე არ დაგიჯერეთ,

სხვა რა გზა დაგვრჩა?

– უსხეულოდ დარჩი და რა ვქნათ?

შენზე აკრული

გავდივარ გარეთ ამ ვიწრო კარით,

ერთ სხეულს ვიყოფთ,

შენი მეტისმეტად სისხლიანია,

დაე, აქ დარჩეს და იცეკვოს.

ამ გზას დავარქმევ შენს საყვარელ სიტყვა „სიმშვიდეს“,

დაბადებიდან,

პურითა ხოლო

სულითა ხოლო

ჩემო სულო,

ჩემო ძვირფასო,

კვალი ხარ,

შიგნით დამჩნეული,

ოდესმე,

მუდამ

ამიერიდან

ყოველ საათს,

მეშინია,

მეშინია

არ დამავიწყდე.

© არილი