ესაუბრა თაკო წულაია
„ჩვენ, ყველა, ვცხოვრობდით მთაზე, რომლის ფერხთითაც ოდესღაც ქალაქი გაშენდა. ჩვენ, ყველა, ვცხოვრობდით თეთრი, თლილი ქვის სახლში, რომლის წინკართან, ფილაქანზე, მშენებლებს ფერადი ქვებით ჩაეკირათ წარწერა: „დრონი მეფობენ“ – ასე იწყება ვრცელი, პერსონაჟებითა და თავგადასავლებით სავსე წიგნი. ტექსტი, უფრო კი ტილო, რომელზეც ერთი ოჯახის ცხოვრება, მათი გამუდმებული გაქცევა, უკან დაბრუნება, ერთმანეთთან და ერთმანეთის გარეშე ყოფნაა ასახული, თამრი ფხაკაძეს ეკუთვნის.
ავტორი მასზე 12 წლის განმავლობაში მუშაობდა და აცოცხლებდა არა მარტო ადამიანებს, თურმელების ოჯახს, არამედ სახლს, რომლის თითოეული ოთახი მაგიური ენერგიით, ერთგვარი ჯადოსნობითაა სავსე. სახლი რომანის მთავარი გმირია, სახლში მცხოვრებ ადამიანებს შორის კი ძნელია პროტაგონისტის პოვნა, რადგან ყველას საკუთარი სათქმელი აქვს, ავტორი თითოეული პერსონაჟისთვის ქმნის დამოუკიდებელ ამბავს, რომელიც, საბოლოოდ, ერთ დიდ ისტორიად, საოჯახო ქრონიკად იკვრება. ასეთია „ჩვენ, თურმელები“, რომელიც გამომცემლობა „პალიტრა L-მა“ გამოსცა და რომლის შესახებაც ავტორს ვესაუბრეთ.
თამრი ფხაკაძე ინტერვიუში მისთვის განსაკუთრებული პერსონაჟების, თურმელების მაგიურობისა და „თურმეს“ ორგვარი მნიშვნელობის შესახებ საუბრობს. გვიზიარებს თავის დამოკიდებულებას „ნამდვილად ყოფნაზე“ და ქართული ენისადმი შეცვლილ, ახლებურ დამოკიდებულებაზეც გვიამბობს.
ჯერ კიდევ მანამ, სანამ თქვენი რომანის პერსონაჟებს და მათ ბიოგრაფიებს გავეცნობით, ადამიანივით ცოცხალი სახლის ვრცელ აღწერას ვკითხულობთ. ამ აღწერის მიხედვით კი, ოთახები არა მარტო ცოცხლები და სულიერები, არამედ ძალიან ინდივიდუალურები, კონკრეტული თვისებების, ხასიათების მატარებლები არიან. რატომ და როგორ „ცოცხლდება” თურმელების სახლი? ამბავი იქცევა სახლის „სულად” თუ ადამიანი, რომელსაც ეს ამბავი გადახდა?
სიმართლე გითხრათ, როგორც ავტორს, არ მინდა ყველაფრის გაშიფვრა მკითხველისთვის, ერთადერთი კეთილი მიზნით: არ წავართვა მას თავისუფლება, იგულისხმოს ის, რაც სურს, რომ იგულისხმოს. დაე, თავად აირჩიოს, რა არის თურმელების სახლი: სცენა, წიაღი, გეოგრაფია, დრამატურგია, რელიგია, სამშობლო თუ ჩვენი საკუთარი შინაგანი სამყარო…
მახსოვს, სკოლაში, ვაჟა-ფშაველას რომ გავდიოდით, წამოდგა ერთი ჩემი კლასელი ბიჭი, ძალიან ლაღად და თავისუფლად მოაზროვნე, ძალიან ლაღი და თავისუფალი ადამიანი (ნათელი მის სულს…) და მასწავლებელს ჰკითხა, თვითონ ვაჟას ოდესმე თუ უთქვამს, რომ არწივში საქართველოს გულისხმობდაო? იქნებ, არწივს არც გაცდენილაო? რატომ გვახვევთ თავს, რომ მაინცადამაინც სამშობლოს გულისხმობდაო? მან თავისუფალი არჩევანი დაგვიტოვა და თქვენ რატომ გვართმევთ ამ არჩევანსო? მე იქნებ მინდა, ჩემით ვიგულისხმოო…
რაღაცნაირად, დამამახსოვრდა ეს ამბავი.
თავისუფლება სივრცით-სიღრმითად განფენილი, მრავალშრიანი ცნებაა. სხვა ყველა და ყველაფერთან ერთად, თავისუფლება სჭირდება მკითხველსაც. ვერ აღვუდგები წინ მკითხველის წილ თავისუფლებას. ვერ დავაპროგრამებ მკითხველს: აქ ეს ვიგულისხმე, იქ ის ვიგულისხმე… მით უმეტეს, რომ ზოგჯერ არც არაფერს გულისხმობს მწერალი, უბრალოდ, წერს, ჰყვება…
ხომ არ გულისხმობს ცხოვრება რამე მეორე, სხვა ცხოვრებას? მიდის, მიედინება…
ხშირად სწორედ ასე მიედინება ტექსტიც, ქვედინებების გარეშე, ქვეტექსტების გარეშე.
როგორც ძვირფასი ჰერ ზიგმუნდ ფროიდი იტყოდა, ზოგჯერ სიგარა მხოლოდ სიგარაა და მეტი არაფერი.
ხშირად ამა თუ იმ ტექსტს დრო, ეპოქა მერე მიაწერს ხოლმე რაღაც ქვეტექსტს, რომელსაც კონკრეტული ნაწარმოები, უბრალოდ, მოუხდა. ზოგჯერ მწერალი ქვეცნობიერად გულისხმობს რაღაცებს, ისე, რომ ვერც ხვდება, რომ გულისხმობს. ზოგჯერ, მართლაც გულისხმობს. ყველანაირად ხდება.
მაგრამ ამ ყველაფერზე თავად მისგან ორიენტირების მოცემა მე პირადად არ მომწონს.
შესაძლოა, როგორც რესპონდენტმა, იმედი ოდნავ გაგიცრუეთ, მაგრამ ასეა. ვერავის მოვახვევ თავს ჩემს ლაბორატორიას და ბოლომდეც ვერ გავხსნი ყველა კარს…
ასეთი რამ მე, როგორც მკითხველს, ყოველთვის მაღიზიანებს, უკუეფექტს იწვევს. ავტორი, რომელიც თავის ნაწერში გზამკვლევობას მიწყებს, უინტერესო ხდება ჩემთვის. ავტორი, რომელიც ბევრს ლაპარაკობს თავის ნაწარმოებზე, იმედს მიცრუებს. თუმცა, საბედნიეროდ, ბევრი არ მახსენდება ასეთი ავტორი. როგორც ჩანს, გამონაკლისი არ ვარ ამ მიდგომაში.
მინდა, პერსონაჟებზე გკითხოთ. ავტორის ხმას ზოგიერთ ეპიზოდში დემეტრეს ხმა ანაცვლებს. თუ გავითვალისწინებთ, რამდენი პერსონაჟია ტექსტში და რა საინტერესო იყო თითოეული მათგანის ცხოვრება, რთული უნდა ყოფილიყო მთხრობლის შერჩევა. რატომ მაინცდამაინც დემეტრე?
მანდ არავინ უწყის, ვინ ჰყვება ამბავს. მხოლოდ დემეტრე და ავტორი არ არიან მთხრობელები. თვითონ „ავტორიც”, როგორც მთხრობელი, პირობითი რამაა. დემეტრე მხოლოდ ერთი ან ორი ეპიზოდის მთხრობელია. „ჩვენ, ყველა” ვერ მოიაზრებს დემეტრეს 37-ში, 60-იანებშიც, იუგოსლავიის ომების დროს და კიდევ სხვა პერიოდში ერთდროულად… მთხრობელიც პირობითობაა აქ. დრო, როგორც კატეგორია, მოშლილია…
წიგნში მაგიური ატმოსფეროა და შესაძლებელ–შეუძლებლის ზღვარი სულ უფრო ბუნდოვანი ხდება თურმელებისთვის. გარე სამყაროც კი, რომელიც თავდაპირველად შეუვალობას ინარჩუნებს, ხანდახან ვერ უმკლავდება თურმელების მაგიურობას. თქვენ როგორ ჩაიფიქრეთ – თურმელების მაგია მხოლოდ სახლის კედლებში ნარჩუნდება და სინამდვილეში სახლს ეკუთვნის, თუ პერსონაჟების ერთგვარი თვისებაა, რომელიც ყველგან თან დაჰყვებათ?
სახლი და თურმელები განუყოფელი მთლიანობაა. სადაც სახლი – იქაც თურმელი. სადაც თურმელი – იქაც სახლი.
ადამიანი ხომ ლოკოკინასავით თან დაატარებს თავის უჩინარ სახლს, თავის იდენტობას, თავის სამშობლოს, თავის რწმენას, სულიერებას, თავის ნიჟარას – საკუთარ ბედისწერას. ხოლო ბედისწერა ხშირად ძალიან წააგავს მაგიას…
ყველა ადამიანი ფლობს რაღაც ოდენობით მაგიას. ყველა ადამიანს თავისი ბედისწერა აქვს, ბედისწერას კი – თავისი მაგია.
მზერა, რომელიც გატყვევებს. ხმა, რომელიც გიმორჩილებს. წამი, რომელსაც ვერასდროს დაივიწყებ. განუმეორებელი სიტყვა, რომელიც განუმეორებელ წამს ითქვა. გადამდები სიცილი და ცრემლი. სიკვდილი, რომელმაც თვალებში ჩაგხედა და უკან დაიხია. წერტილისხელა სინათლე შორს, წყვდიადში, რომელიც შენი იმედი ხდება… უამრავი რამ. ეს ყველაფერი ბედისწერა და მაგიაა. აუხსნელი. შეუცნობელი.
თურმელები, მათი ბედისწერა, მათი მაგია, სახლი, რომელიც ნიჟარასავით თან დაჰყვებათ, ერთი მთლიანობაა.
თურმელები ზოგჯერ დაუჯერებელ შესაძლებლობებს ფლობენ, მაგრამ დაუჯერებელი ხომ ხშირად ყველაზე დამაჯერებელია, რადგან, უბრალოდ, გვინდა, რომ დავიჯეროთ და მართლაც ასე იყოს.
ხოლო ის, რაც გინდა, ზოგჯერ იმაზე ნამდვილი და ძლიერია, რაც გაქვს.
გვარიც – „თურმე–ლი” – მათი ისტორიების ლეგენდარულობასა და გამონაგონთან თანაზიარობაზე მიანიშნებს?
საკმაოდ ბევრი მიწერია ცხოვრებაში, მაგრამ „თურმელების” წერისას თითქოს სრულიად ახლებურად დამატყვევა ქართული ენის სიღრმემ, შესაძლებლობებმა, წარმოუდგენლად ფაქიზმა სიტყვიერმა ნიუანსებმა… ამ ენას მოუხელთებლის მოხელთება შეუძლია. ამ ენას განსაკუთრებული სურნელი და ფერები აქვს. ყველა სიტყვა ცოცხალი ორგანიზმია. პოლიგლოტი ნამდვილად არ ვარ, რომ ქართული ბევრ ენას შევადარო, მაგრამ შედარებითი ანალიზი არცაა მთავარი. მთავარი ისაა, რომ ქართული ენა შესაძლებლობას გაძლევს თითქოსდა ენითუთქმელი, ჰაერში მოცახცახე, გამჭვირვალე, ლამის არარსებული განცდები, განწყობილებები და ფიქრები სიტყვებად აქციო.
აი, თუნდაც სიტყვა „თურმე”. ფილოსოფიური დატვირთვის მქონე, ულამაზესი, რიგითი განძ-სიტყვა. „თურმე”, რომელიც მთელ ადამიანურ სიცოცხლეს იტევს. ორი სრულიად საპირისპირო განცდის გადმოცემის შემძლე სიტყვა!
იბადება ადამიანი და ეძლევა ცოდნა სამყაროზე, არასაკუთარ გამოცდილებაზე დამყარებული ცოდნა, რომ „ცხოვრება თ უ რ მ ე წუთისოფელია, ხანმოკლეა”. კვდება ადამიანი და თან მიაქვს სულ სხვა „თურმე” იგივე ფრაზაში, იგივე „თურმე”, მხოლოდ ახლა უკვე საკუთარ გამოცდილებაზე დაშენებული: „დიახ, ასე ყოფილა მართლაც, ცხოვრება თ უ რ მ ე წუთისოფელია, ხანმოკლეა”. და რამხელა განსხვავებაა ამ ორ „თურმე”-ს შორის… პირველი – მოლოდინის, ცნობისმოყვარეობის, აღმოჩენების წყურვილის „თურმეა”, მეორე – დაღლილი, დამცხრალი, დაბრძენებული, გამოსათხოვარი სიტყვა…
ანუ არის „თურმე” pre და არის „თურმე” post. არის „თურმე” სხვათაგან გაგებული ჭეშმარიტების და არის „თურმე” საკუთარი აღმოჩენილის…
სულ ხუთ ასობგერიანი სიტყვა. ერთი ციდა სიტყვა, რომელიც დიდ აზრობრივ ქარიშხლებს ეთამაშება…
არა “It turns out”, არა “оказывается”, არა თუნდაც ლათინური “Vertit ex”, არამედ პატარა, ძლევამოსილი, ფერისცვალების შემძლე „თურმე”…
სწორედ ეს ჯადოსნური „თურმე” უნდა ყოფილიყო ჩემი უცნაურად ძლევამოსილი და ჯადოსნური მოდგმის გვარის ფუძეში…
„სენაკი“, რომელშიც 25 წელიწადში ერთხელ თურმელი კაცები შედიან, სავარაუდოდ, ოჯახის (ქვეყნის) წარსულის წერილობითი ისტორიის, წარსულის ტექსტში აღბეჭდვის მნიშვნელობას უსვამს ხაზს. აქედან გამომდინარე, რა დანიშნულება აქვს ხსოვნას? რას ცვლის თურმელებისთვის ერთმანეთის შესახებ მოგონებების შემონახვა?
ამას ჩემზე უკეთ ამბობს ლუკა თურმელი, 25 წლის ახალგაზრდა კაცი, რომელიც პირველად შედის „სენაკში” და რომელიც სწორედ იმაზე დაფიქრდება, თუ რას ნიშნავს გახსენება, წინაპრების გამოძახება საუკუნეთა ბურუსიდან…
„ლუკა თურმელმა ნაწერს თვალი მოაშორა და სარკმლიდან შემომავალი სინათლის სხივების მსხვილ ლულებად ჩამომდგარ ბურუსს ახედა. მთვარის პაწაწინა ნაწილაკები დაცურავდნენ და ბრწყინავდნენ ლულების ზოლში. იქვე გვერდით, ჩვეულებრივი ჰაერი იდგა, ჩვეულებრივი უჩინარი სიცარიელე, არარა. და ლუკამ გაიფიქრა: ჩვენც მაშინ ვჩანვართ, როცა ნათელი მოგვადგება. გახსენების ნათელი. ასი წლის მერეც ვიარსებებთ, როცა გაგვიხსენებენ. როცა გაგვიხსენებენ, ისევ გამოვჩნდებით, როგორც ჩრდილში უხილავი ეს მტვერი მოჩანს მზის სხივზე…
გაუკვირდა ეს ფიქრები და ისევ განაგრძო, რომ სად, სადღაა ახლა დიდი ანთიმოზი? საუკუნეთაგან უხილავია და მივადექი მე – მისი ნათელი და შუქი, და გამოჩნდა… და თუ მეც მომადგება ვინმე დიდი ხნის მერე, მეც გამოვჩნდები. გახსენება – შუქია. გახსენება – არსებობაა“…
„სენაკიც” ესაა. აქ ერთმანეთის მოგონება-გახსენება-გაცნობა სიკვდილს სიცოცხლედ აქცევს, წარმავალს – მარადისობად…
აბეს და კააბოს შთამომავლობა – კაენისა და აბელის ამბის თქვენეულ გადააზრებად შეგვიძლია მივიჩნიოთ? კააბოს სახის ასეთი ინტერპრეტირება რატომ გადაწყვიტეთ? როგორ ჩნდება მასში სიყვარულის მოტივი?
რა თქმა უნდა, აქ ასოციაცია აშკარაა. იმისათვის, რომ მინიშნება უფრო დამეზუსტებინა, კააბოს აბე უნდა მოეკლა. მაგრამ არ მოუკლავს და ასოციაცია კი მაინც ძალიან მარტივად ჩნდება. ლიტერატურაში უამრავი მაგალითია პერსონაჟების, რომელთა ურთიერთობის სარჩულს იმ პირველი ორი ძმის ისტორია წარმოადგენს.
კაცობრიობა და, მით უფრო, ლიტერატურის მიერ შეთხზული კაცობრიობა, ამ ორი ძმის თარგზეა აჭრილი. იცვლება მოდა, იცვლება ქსოვილი, იცვლება ფერები და მოტივები, იცვლება რეალური და იცვლება ხელოვნებისმიერი ეპოქები, მაგრამ აბელის და კაენის ამბის ძირითადი თარგი იგივე რჩება. ჩემთანაც ესაა: არ მოკლა კააბომ აბე, მაგრამ ეს მაინც აბელ-კაენის მარადიული წყვილია.
სიყვარული კი, რატომაც არა, კაენსაც ეწვევა. სიყვარული ყველგან, ყველაში შემღწევი გრძნობაა, თუმცა, შესაძლოა, სწორედ ის გახდეს ჭეშმარიტი, სისხლიანი კაენობის ბიძგი. ხომ გაივლო კააბომ გულში „მოვკლავ!”
სიყვარულიც აბელური და კაენური არსებობს…
ყველა პერსონაჟი გამოგონილია თუ რომელიმე მათგანს რეალური პროტოტიპიც ჰყავს?
„ჩვენ, თურმელები” ჩემს წიგნებში პირველია, სადაც ყველაფერი გამოგონილია, თუმცა გამონაგონი იმით საზრდოობს, რაც ადამიანის ცნობიერში, ქვეცნობიერში ან სულაც შეუცნობელში ინახება.
ერთადერთი რეალური ასოციაცია იყო გრიგოლ სხივმფენის პორტრეტი. მას ჩემი ბავშვობის ერთი წარუშლელი შთაბეჭდილება დაეხმარა. დიდი ხნის წინათ ზემო იმერეთის ულამაზეს სოფელ ბაჯითში, ახლო ნათესავის ქორწილში აღმოვჩნდი უფროსებთან ერთად. და იქ, ულამაზეს, ბიბინა ეზოში გაშლილ სუფრასთან ჩემმა ბაბუამ მოწიწებით მოაბრძანა სიმონ ტყემალაძე, მღვდელი, რომელიც ჩემი დიდი ბებიის, ნინა ტყემალაძეს ძმა იყო…
მოჯადოებულივით ვუყურებდი სიმონ ბაბუას: გამხდარი, კაფანდარა, მაგრამ ულამაზესი აგებულების. გრძელი თეთრი თმა, შუაზე გაყოფილი, თეთრი წვერი, ცვილივით სახე და ნათელი, რომელიც ისეთი ცხადი იყო, როგორიც ბებერი კაკლების ჩრდილში შემოღწეული მზის ათინათები…
“ალბათ, ასეთია იესო ქრისტე… – ვფიქრობდი გულში… – ალბათ, ასეთია ღმერთი”…
ეს შთაბეჭდილება სამუდამოდ დამრჩა, სრულიად გაუხუნარი, გუშინდელი ამბავივით ახლო და გრიგოლ სხივმფენის პორტრეტშიც შეაღწია.
ზოგადად, თურმელების პროტოტიპი ის ერთი მთლიანობაა, რასაც ჩვენი ხალხი ჰქვია, თავისი წარსულით, აწმყოთი და მომავლის იმედიანი ბურუსით.
საყვარელ პერსონაჟებზეც უნდა გკითხოთ. თქვენთვის, როგორც ავტორისთვის, ვისი სახის შექმნა იყო ყველაზე რთული, ვისთან გრძნობთ ყველაზე მეტ სიახლოვეს და ვინ არის თქვენთვის ამბის მთავარი გმირი.
კი, მყავს საყვარელი პერსონაჟები. მაგალითად, ანანო შავთვალა, რომელიც ძალიან მიჩუყებს გულს და რომელსაც, ასე მგონია, რომ ვიცნობდი ოდესღაც.
მიყვარს „გაელვებული” პელაგია ჩიორა.
რთული იყო უფროსი ლუკა თურმელის – ლიუქ თურმანის ბედისწერის ასახვა, მისი აღსასრულის აღწერა. ძალიან განვიცდიდი ამ ყველაფერს.
მიყვარს ლუკა თურმელი თავისი თავსდამტყდარი სიყვარულით; თავისი, ვითომ ცარიელი, ფურცელზე ვერგადასატანი ბიოგრაფიით; თავისი ვითომდა ა რ ა ფ რ ი თ, რომელიც ძალიანაც ყ ვ ე ლ ა ფ ე რ ი ა სინამდვილეში.
სიმართლე გითხრათ, ყველა თურმელი მიყვარს. იმდენად ჩაძირული ვიყავი მათ ხასიათებში და ბედისწერაში, რომ ჩემი თავის სადმე მოსააზრებლად არც მომიცლია. ამიტომ, არ ვარ მე მანდ. ან ვარ და ვერ ვხვდები – სად. გარეშე ვარ მე მანდ. მხოლოდ მჭვრეტელი და მთხრობელი. არსად „ჩავსაფრებულვარ”.
„გვიხაროდა, რომ აშკარად, აგერ, როგორ ნამდვილად ვართ” – მიუხედავად იმისა, რომ ეს ფრაზა მხოლოდ ერთხელ დაწერეთ, კითხვისას ჩემთვის მთელი ტექსტის ერთგვარ რეფრენად იქცა. იგრძნობოდა, რომ ეს ფიქრი სხვა პერსონაჟებსაც უტრიალებდათ თავში. ძირითადად, სწორედ ამ განცდის – ყოფნის შეგრძნების დაკარგვის გამო იტანჯებოდნენ და ხან სახლიდან გარბოდნენ, ხან პირიქით, სახლში ეჩქარებოდათ დაბრუნება. დროდადრო ერთმანეთსაც ამ შეგრძნების დასაბრუნებლად უახლოვდებოდნენ და შორდებოდნენ. თქვენთვის რას ნიშნავს „ნამდვილად ყოფნა“?
რაც უფრო ი ქ ხარ, სადაც უნდა იყო, რაც უფრო მ ა შ ი ნ ხარ, როცა უნდა იყო, მით უფრო ნამდვილად ხარ.
დარწმუნებული ვარ, ჩვენ, ყველას, გვაქვს ჩვენი დრო და ადგილი, სადაც და როდესაც უნდა ვიყოთ. აცდენა ამ დროიდან და ამ ადგილიდან – დიდი ხეტიალისკენ გიბიძგებს, დიდი ძებნისკენ, დიდი მწირობისკენ, დიდი პილიგრიმობისკენ… და თუ აღმოჩნდები იქ და მაშინ, სადაც და როდესაც უნდა იყო, შეგიძლია მოზიდო შენი ცხოვრების ქვა-ღორღი, ლოდი და ხე, თიხა და კირი და დაიწყო შენი უტყუარი, ნამდვილად ყოფნის სახლის შენება…
შთაბეჭდილება დამრჩა, რომ თურმელების ოჯახი, მიუხედავად იმისა, რომ ტექსტი ამის მოლოდინს ქმნიდა, დასაღუპად ვერ გაიმეტეთ. დასაწყისშივე იცოდით, როგორი იქნებოდა ბოლო წინადადება თუ წერის პროცესში გამოიკვეთა დასასრულის კონტურები?
არა, დასაწყისშივე არაფერი ვიცოდი. საიდანღაც მოვიდა პირველი წინადადება, „ჩვენ, ყველა ვცხოვრობდით…”
მერე ჩვენ, ყველა – გაიშალა უამრავ სახედ, ხოლო „ვცხოვრობდით” – უამრავ თავგადასავლად და ბედისწერად…
ფინალი ჩემდაუნებურად წარიმართა მძიმე დასასრულისკენ…
მაგრამ არ მომინდა, ამბავი, რომელიც იწყებოდა სიტყვით „ვცხოვრობდით”, დამთავრებულიყო სიტყვით „დავიხოცეთ”… ეს ჩაკეტილ, ცუდ წრეს შეკრავდა. უგამოსავლოს.
და გამოსავალიც გამოჩნდა…
წიგნის აღწერაში ვკითხულობთ, რომ “ჩვენ, თურმელები” ცხოვრების მთავარ წიგნად მიგაჩნიათ. რა აქცევს მას თქვენთვის ამდენად მნიშვნელოვან ნაწარმოებად?
ამ წიგნს 12 წელი ვწერდი. მისი წერის პარალელურად სამი თუ ოთხი წიგნი გამოვეცი. მათ შორის, რომანი „სდექ, კირა, სდექ”, რომელიც სულ რაღაც სამ თვეში დავწერე.
“თურმელები” არ იყო ადვილი წიგნი. მან ბევრი რამის ცოდნა და შესწავლა მოითხოვა. ყველაფერი, თვით ყველაზე არადამაჯერებელი ამბებიც კი, სავსებით დამაჯერებელი საწყისი წერტილიდან მოდის.
მაგალითად, “ბააგი” მართლაც არის ამაზონიის წიაღში ჩაკარგული რომელიღაც ტომის ერთადერთი სიტყვა…
მაგალითად, ტუნგუსური შელოცვა-რიტუალის, ვატიკანის ბიბლიოთეკის, მსოფლიოს უსასტიკესი ციხეების, სამხრეთ ამერიკული მიწისქვეშა კატაკომბების ამბები… კიდევ ბევრი სხვა. ბევრი რეალური კენჭი იყო მოსაძებნი არარეალური ამბების ასაგებად.
ამ ყველაფერს დრო უნდოდა.
დრომ შემაჩვია, მიმაჯაჭვა ამ წიგნს.
დიდი იყო ცდუნება, მეწერა, მეწერა და მეწერა კიდევ უამრავ თურმელზე, რომელთა სახეები, ხასიათები და ბედისწერები საიდანღაც მოდიოდნენ, მოდიოდნენ, არ ილეოდნენ.
ძნელი იყო შეჩერება. ძნელი იყო ამ ტექსტთან განშორება, მაგრამ უსასრულო წიგნები არ არსებობს და ესეც დასრულდა.
საბოლოო ჯამში, თქვენი სხვა ტექსტებისგან რა განასხვავებს ამ რომანს, რით არის გამორჩეული?
ყველაფრით: ენით, სიუჟეტური დატვირთულობით და მასშტაბით, სივრცით-დროითი “მოწესრიგებული ქაოსით”… ბევრი რამით. ამას ის მკითხველი განსაზღვრავს, რომელსაც ჩემი წინა ოთხი რომანიდან თუნდაც რომელიმე წაუკითხავს.
© არილი