თარგმნა ზვიად რატიანმა
პოლონელი მაგდა ნოვაკოვსკა 20 წელზე მეტია თბილისში ცხოვრობს, მისი სრულყოფილი ქართულისა ბევრ ადგილობრივს შეშურდება, რეგულარულად თარგმნის თანამედროვე ქართული ლიტერატურის ნიმუშებს პოლონურ ენაზე, „არილის“ არაერთი მკითხველი პირადად იცნობს, ზოგი კიდეც მეგობრობს მასთან, მაგრამ ცოტამ თუ იცის – და მეც, მათ შორის, ბოლო დრომდე არ ვიცოდი, – რომ მაგდა თურმე ლექსებსაც წერდა, და თანაც – ძალიან კარგ ლექსებს. ჩემთვის, როგორც პოეზიის მკითხველისა და მთარგმნელისთვის, დიდი სიამოვნება იყო ამ ლექსების თარგმანზე მუშაობა.
* * *
დამანახე, როგორ ხდება შენს მიწაზე,
როგორ გამოთქვამენ ადამიანები თავიანთ სიყვარულს,
როგორ ტყუიან, როგორ უდგანან ერთმანეთს მხარში,
რა ფასი აქვს სიკვდილს და სიცოცხლეს.
რითი ცხოვრობენ, რას აკეთებენ დროის მოსაკლავად,
რაზე წერენ, რას მღერიან, რას ხატავენ, რომელი ფერებით,
რა აქვთ სათქმელი, რაზე სდუმან,
დამანახე, რას დასტირის შენი ხალხი და რა ახარებს.
დილაობით ჩემთან ერთად ისაუზმე ფანჯარასთან,
აქედან მოჩანს მთელი ქალაქი.
საღამოობით გამიძეხი ბნელ ქუჩებში,
დამანახე ამ ქალაქის მიწისქვეშა დინებები.
გამასინჯე ყველა ფერი, გემო, სურნელი
და მასწავლე შენი ენის იმდენი სიტყვა,
რათა შემეძლოს, როცა წლები გაივლიან,
სიცარიელე შევავსო საუბრით.
* * *
ჩემს შეყვარებულს ათასი სახე აქვს
რომლებსაც იცვლის ხედებივით
დღისით თუ ღამით
მზეში თუ წვიმაში
რომელთა შორის ვმოგზაურობ
და მაჯადოვებს ყველა მოსახვევი.
ვიდრე ჭრიჭინები დადუმდებიან
მე გარდავქმნი ღვინოს სისხლად
და ბნელი ღვინით ვივსებ ძარღვებს
თავზე ვიფარებ
მზის წითელ თავსაფარს
ეს არ აქვს წესად ჩემს ხორბლის საძმოს
ვისი სახლებიც მათ გულებზე გამძლენი ჩანან
იქნებ მათი ძლიერების წყაროც ეს არის.
სახლს მეც ვაშენებ. ვიწყებ სიმღერით.
საძირკველი ღია სივრცეა
და ჰაერი იბერება შუქით და მზერით
ნაზი სიტყვები, რიტორიკის კატისკნუტები
აქაურებს მოსწონთ ეს სახლი
მოდიან ჩემთან, და ვსვამთ დილამდე
დავიწყების წიგნს ვესვრით ერთმანეთს
ვისხამთ სიტყვებს, ვსაუბრობთ ღვინოს
მეორე დღეს ყავის სუნი სდის
მიწა იღვიძებს, მზეჩასუნთქული
შორი ძახილი მერძევე მწერების
დილის თეთრ გუდრონში.
* * *
სკუთარი გულით ხელში, და ზურგზე მოკიდებული სულით
მე ვდგავარ შენ წინ.
აქ ქვაა შენთვის, იქ დამწვარი ფურცელია
აქ გალობს ჩიტი, იქ კი სახლია
აქ კი – აქ არის არაფერი.
სკუთარი გულით ხელში, და ზურგზე მოკიდებული სულით
მე ვდგავარ შენ წინ.
* * *
ეს ქალაქი ჩემი ძველი სიყვარულია.
ჩვენ ერთმანეთის უსიტყვოდ გვესმის
უცხოებს ერთად ვაჯადოვებთ
და ჩუმჩუმად ვიღიმებით შეთქმულებივით
ის შემომჩივის თუ როგორი ქედმაღალია
რკინა-ბეტონის ფუყე სამყარო
ღამით თავისი ზარებით მიხმობს
საზეიმო სანთლებს ანთებს ჩვენს მაგიდაზე
ამბებს ვუყვები და ვუმღერი
ერთად ვსეირნობთ და მძინავს მასთან
მე ვგრძნობ მის სითბოს გაღვიძებისას
ვსუნთქავ მის სურნელს თვალის ახელამდე
ასე დაიწყო. მე ის დავინახე
გაუპარსავი, ზამთრის ძველ პალტოში.
ის ცახცახებდა სიცივეში ნაბახუსევი.
ცხოვრებაში არ მენახა არაფერი, მასზე მშვენიერი.
იმ დღიდან ვიცი, რომ ის არის ერთადერთი
და რომც დავშორდეთ, რომც დავწვეთ სხვებთან,
ვიცი, ყოველთვის დავუბრუნდები
იმ დღეს, როცა ჩამიხუტა და ვიგრძენი, რომ უხარია.
* * *
შენ, ვისაც გიყვარდა
მეგობრები, პატარძლები, და ეს სარდაფი, ღვინით სავსე,
და ახლა დგახარ მის ნანგრევებში, მე გადღეგრძელებ შენ
და ვტირი.
ველური და ტკბილი ჟოლო მიცოცავს წირთხზე.
კვამლის სუნს ვსუნთქავ, რომელიც ჯერაც იგრძნობა ჰაერში.
როგორ ამბობდი? „მეგობარო, ჩამოჯექი ჩემს ნეშტთან ღვინით
და მუსიკით. თუ გამიხმეს საცეკვაოდ, იქნებ წამოვდგე“.
ცრემლს შევიწმენდ.
შემდეგ წავალ, შენი ბაღის ნაყოფებს დავკრეფ
და როცა მოთოვს,
ვისუნთქავ ხოლმე იმათ სურნელს სიბნელეში.
წასვლის დროა.
თრთის ჰაერი მუნჯის პირივით.
ვის აქვს სურვილი, თქვას უთქმელი –
რა არის კოცნა, ხმა რა არის, ან როგორი გემო აქვს წითელს?
შავი მიწა შთანთქავს ყველაფერს და გულუხვად დაგვიბრუნებს.
მზე ღვინოში აქსოვს სიტკბოს და ოქროს თმაში.
* * *
დღის სინათლის სიტყვები
მხოლოდ მინიატურული სარკეებია
გაბრწყინებულები თვალის მოსაჭრელად
სიმართლის სიტყვები
მხოლოდ ვერცხლის მონეტებია
კარგი კაცის საფულეში
სხვა სიტყვები შეგროვილან
საკვირაო ბაზრობაზე
და გარეულან თევზების გუნდში
მე ვუცდი ღამეს
რათა დალუქოს ჩემი ბაგე
წყვდიადის შავი აბრეშუმით
ვუცდი სიჩუმეს რომელიც უნდა აფეთქდეს სიტყვებით.
* * *
მონატრება იქცა ფონად ყოველი საგნის
გამჭვირვალე კინოფირი
მინათებული ყველაფერზე რასაც შევხედავ
და მთავარ როლში მუდამ შენ ხარ
შენი სახე ამ ქალაქის ყველა კედელზე
ყველა საქარე მინაზე და ვიტრინაზე
ის ტივტივებს ჩემი ყავის ზედაპირზე
როცა ვცდილობ ჩავწვდე მომავალს
ჩუმად იძვრიან ჩემი ტუჩები
როცა ბუნდოვნად ვსაუბრობ შენთან
და მუდამ ვასრულებ იგივე კითხვებით –
დარწმუნებული ხარ? და როდის? მართლა?
დილა საბურთალოზე
სინათლის ჩარჩო, ოთხი მ. სიმაღლის
და სითბო, ექვსი კვადრატული
და სირბილე, ერთნახევარი
სამი ჭორიკანა ბეღურა რაფაზე
და ორი კაცი გამოდის შუქიდან
რათა მათ ყველი შესთავაზოს მისაღებ ფასად –
ზოგ ადამიანს დღეს ისინიც დააპურებენ.
ნახევარი ცხოვრების და ათასობით კილომეტრს იქით
მოპარული რამდენიმე წუთი და ყავა.
* * *
მე მაქვს ღია ბარათების დიდებული კოლექცია
დედამიწის ყველა კუთხიდან
ხელმოწერებით xxxx, ან სიყვარულით, ბ.
ისინი ცვივიან ყოველი უჯრიდან,
რომლებშიც ვეძებ მაკრატელს ან
საჭირო სიტყვას.
მე მავიწყდება, რას ვეძებდი
და ვკრეფ ბარათებს,
თუნდაც ამას – ოთახის ფოტოთი.
ნარინჯისფერი სინათლე და სანახევროდ დაცლილი ბოთლი,
ფრინველები ბრუნდებიან სამხრეთიდან,
ვარშავა, მარტი; პოსტ-სკრიპტუმი:
“lovers will be left alive”.
ან ეს, ერთ-ერთი საყვარელი:
ბრწყინვალე მზე, ქვემოთ ტრამვაი,
ზეწრების და ბალიშების თბილი სითეთრე.
„ჩრდილოეთის ქალაქიდან, მოულოდნელი სიმხურვალით“
(და კუთხეში მელნის ლაქა
ყინულივით ჩასრიალდა ჩემს ენაზე
და წაბორძიკდა ლავიწის ძვალთან)
არის სხვებიც, მთის მწვერვალებით,
კენჭებით, გზებით, მდინარის ნაპირით.
არის ერთიც ისეთი ადგილით,
რომელიც არასდროს არავის უნახავს
(„და მაინც, ღირდა გამგზავრება“)
დიდხანს ვეძებდი, ვაბრუნებდი
და ვკითხულობდი, დავყურებდი თარიღებს, ბეჭდებს,
ბოლოს ყველა ერთად შევკარი
და ჩავმალე ისევ ყუთში, სადაც ვინახავ.
ჩემი განძი – ბარათები ოცნებებიდან.
© არილი