ხელები
ფედერიკო შინ ბრუნდებოდა. ეზოში შესულს მოზეიმედ შეახტა სახლის სადარაჯოდ დატოვებული ბებერი მეძებარი ძუკნა. სამი მხრიდან დახშული ეზო ბოსტანს ესაზღვრებოდა, მის მიღმა კი, დაბალი სახლების იქით ვიწრო ვაკე გადაჭიმულიყო, რომელიც დამრეცად უერთდებოდა ჰორიზონტზე აღმართულ მომრგვალებული ბორცვებისგან შემდგარ ქედს. ღრუბლებით დაფარული მთვარე მას მქრქალი და ბინდიანი შუქით ანათებდა.
ფედერიკო სრულიად მარტო ცხოვრობდა თავის დიდსა და უკაცრიელ სახლში. საქმის გასამარტივებლად იგი შინ გვერდითი კარიდან შედიოდა ხოლმე, საიდანაც ორი უბადრუკი სათავსოსა და ერთი საკუჭნაოს გავლით ბოლოსდაბოლოს აღწევდა სამზარეულომდე, რომელიც ელექტრონათურით აღჭურვილი პირველი სათავსო იყო. ფედერიკომ მძიმე კლიტე მოარგო საკეტს ოხვრითა და წუწუნით სოფლური ცხოვრების დაუძლეველი მოწყენილობის გამო, რომელიც გვიანი ვახშმის მაუწყებელი კედლის საათის გულისწამღები რეკვით ცარიელსა და მარტოობით სავსე საღამოს პირდებოდა.
ძუკნასაც უნდოდა შინ შესვლა, ამიტომაც გაღება არ აცალა, ლოდსატყორცნიდან გამოსროლილი ქვის სისწრაფით მივარდა კარს და წინა თათები დაუშინა. მაგრამ იქ ფეხებში გაებლანდა პატრონს და მისგან დატუქსულმა უეცრად გაიხსენა სადღაც გადამალული გამომშრალი და ლაპლაპა ძვალი, უკან გამოიქცა, სამალავიდან გამოჩხრიკა თავისი განძი და ხმაურიანად დაატრიალა ყბებში.
პირველი სათავსოს გავლისას ფედერიკოს ყურადღება ჩუმმა ჭრაჭუნმა მიიპყრო. თაგვიაო, გაიფიქრა, რადგან იქაურობას არ აკლდნენ. მართლაც, როცა ასანთი აანთო, ერთ მსუქან ვირთაგვას მოჰკრა თვალი, რომელიც აქეთ-იქით აწყდებოდა და კედლის გასწვრივ მიიჩქაროდა ძველსა და ხმარებიდან გამოსულ ავზში დასამალავად. ფედერიკომ გაიხსენა, როგორ სძულდა ძაღლს ვირთხები (ჯერ კიდევ ბავშვობაში ხომ თვითონ დაათრევდა მას სხვენში თაგვების გამოსადევნად და ძაღლიც, პატრონის საამებლად, ზომაზე მეტად გამოიჩენდა ხოლმე თავს) და გადაწყვიტა თავი შეექცია ამ ღამეული ნადირობით. ძაღლს მოუხმო, მაგრამ გარეთ მისი ღრღნის ხმაური კადნიერად არღვევდა ღამის დუმილს. ფედერიკომ ბოლოსდაბოლოს მოახერხა თავისი ხმა საკმარისად დაეტვირთა მომთხოვნელობით, თანაც იმდენი სასიამოვნო დაპირებაც გაურია მოწოდებაში, რომ ძუკნა იძულებული გახდა შეეწყვიტა თავისი საქმიანობა და ერთთავად აგზნებული გამოქცეულიყო. ფედერიკომ მიუთითა იმ ადგილისაკენ, სადაც ვირთაგვა ეგულებოდა და საქმის გასაადვილებლად რამდენჯერმე ძლიერად დაჰკრა ხელი ავზის თავსახურს. შეშინებულმა ვირთაგვამ სასწრაფოდ მიატოვა თავისი სამალავი. პატარა ბრჭყალების მღელვარე ჩქამმა მონიშნა მისი ტრაექტორია იატაკზე ძაღლის თათებს შორის, რომელმაც ვერ შეძლო მისი ჩავლება და თვალთახედვის არიდანაც დაკარგა ვირთხა. და თუმცა ადამიანის ყნოსვა ვერაფერია ძაღლის გეშთან შედარებით, კაცის თვალი ძაღლის თვალზე ბევრად მახვილია: ფედერიკოს ყველა საფუძველი ჰქონდა ევარაუდა, რომ ვირთაგვა (არავინ იცის, რატომ სხვა მხარეს არ გაქცეულა) იმ რკინის სკივრს ქვეშ შეიყუჟა, რომელიც უშუალოდ იატაკზე კი არ იდგა, არამედ აბანოს ძველი კედლიდან შემორჩენილ ხის ძელებზე. ძაღლი ახლოს მიიყვანა და ბებერმა ძუკნამაც იმის მაგიერ, რომ სკივრის გარშემო ფხაკური დაეწყო, სულ მთლად დაძაბული გაირინდა სკივრიდან მოშორებით სწორედ იმ გზაზე, რომელსაც ქვეშიდან გამოქცეული ვირთაგვა უნდა დადგომოდა. ფედერიკომ წიხლები დაუშინა სკივრს და ხის ძელებიც შეარყია, მაგრამ სულიერი არ გამოჩენილა. ფედერიკომ იფიქრა, შევცდიო, და გართობით უკვე საკმაოდ გაბეზრებული სათავსოს სიღრმეში გაეშურა. იქიდან გაიგონა, როგორ ფხაკურობდა და წკმუტუნებდა ძაღლი იმის უტყუარ ნიშნად, რომ სკივრის ქვეშ მართლაც იმალებოდა ვირთაგვა. ძაღლს აქამდე პატრონისათვის მიენდო თავისი მოვალეობა, ამიტომაც დუმდა და მისგან ელოდა მოქმედებას, მაგრამ როგორც კი დაინახა, რომ ფედერიკო უომრად სტოვებდა ბრძოლის ველს, მოუსვენრობა გამოამჟღავნა. საქმის ამგვარმა შემობრუნებამ ფედერიკოს კვლავ გაუღვიძა საბრძოლო ჟინი და უკვე ადამისდროინდელი შანდლით შეიარაღებული დააბრუნა ძველ გზაზე.
შანდალი მიწაზე დადგა და ერთი მხრიდან წამოსწია სკივრი: ეშმაკი ცხოველი მართლაც ქვეშ იყო მომწყვდეული და მის გარშემო ატეხილი ხმაურის მიუხედავად სიცოცხლის ნიშანწყალს არ ამჟღავნებდა. სააშკარაოზე გამოყვანილმა უცებ ვერ შეძლო მიმართულების არჩევა და გიჟურად აწყდებოდა აქეთ-იქით ხის ძელებს შორის: ასე მტრის თათებისაგან თავის დაღწევას მაინც შეძლებდა, რადგანაც ძაღლს სამოქმედო არის შეზღუდულობა ხელს უშლიდა, საბოლოოდ დაპატრონებოდა თავის მსხვერპლს.
ორ ცხოველს შორის ცხარე ბრძოლა გაიმართა, ვირთაგვას გამყივანი წრიპინის თანხლებით. ეს მის ვეებერთელა მტერზე დიდ ზეგავლენას ახდენდა, რადგანაც იგი უფრთხილდებოდა თავისი ლაშების სველ დაუცველობას და ვერ ბედავდა მსხვერპლისთვის პირის დავლებას, არამედ დროდადრო მრისხანედ დაუღრჭიალებდა კბილებს ცხვირწინ, მერე კი მსწრაფლ უკუიქცეოდა. ამრიგად, ხის ძელებს შორის მომწყვდეული და ამ ძელებით დაცული ვირთაგვა, რომლის ყველაზე მოწყვლადი ადგილები ძაღლისთვის მიუწვდომელი იყო, მხოლოდ უშველებელ დრუნჩს ებრძოდა. ბოლოსდაბოლოს, როცა მდგომარეობა სრულიად აუტანელი გახდა, ვირთაგვამ მარჯვე ილეთით მოატყუა ძუკნა და ეზოსკენ გავარდა.
ძაღლმა წამში დასძლია მარცხით გამოწვეული გაოგნება, ელვის უსწრაფესად გამოუდგა უკან და მისმა ნახტომმა სანთლის ალი ჩააქრო. ძაღლის თათების ორი დარტყმა ვირთაგვას მრავალი ნაბიჯის ტოლი იყო, ამიტომაც ეზოში დევნა დიდხანს არ გაგრძელებულა.
ფედერიკო, მომხდარის უბრალო მოწმე, გარეთ გამოვიდა. ძუკნას სხეულის შუა ნაწილში დაევლო პირი ვირთაგვისათვის და ძლიერად აქნევდა მას ჰაერში, ერთი მხრივ, მოსახრჩობად, მეორე მხრივ კი, რათა თვით მოძრაობის ძალით შეეშალა ვირთაგვისთვის დრუნჩის ნაზ კანზე კბენა. ცოტა ხნის შემდეგ მიწაზე აგდებდა ვირთაგვას, თავისი მოქმედების შედეგზე დასაკვირვებლად. სულ მთლად დამტვრეული და დაჟეჟილი ვირთაგვა წამიერი უძრაობის შემდეგ ცდილობდა გვერდზე გახოხებას და ძაღლიც კვლავ კბილებში იმწყვდევდა. მაგრამ ეს ძუკნას ცინცხალი მგრძნობელობისთვის ყველაზე მძიმე მომენტები იყო, რადგან ვირთაგვა თავის სიცოცხლეს ძვირად უფასებდა და პირაღმა დაგდებული — რაც მისი საბრძოლო პოზიციაა — შეძლებისდაგვარად იცავდა თავს ხელებით (ვირთაგვას თათები ხომ მართლაც მომჩვარულ ხელებს ჰგავს) და კბილებით. გამორიცხული არც ის არის, რომ რაღაც ზიზღის მაგვარი აბრკოლებდა ძაღლის გადამწყვეტ მოქმედებას, ან სულაც ნერვებს უშლიდა ვირთაგვას პატარა, ხეშეში ბეწვებით შეიარაღებული დინგი.
აქ ფედერიკომ შენიშნა, რომ ვირთაგვა გაქცევისა და ბრძოლის მცდელობისას უკან რაღაც გრძელი და მქრქალად მოლაპლაპე ჭიპლარის მაგვარს მიათრევდა, რომელიც ხან სხეულის გარშემო ეხვეოდა, ქვევით, ხანაც ეზოს მტვერში იგანგლებოდა, ასე რომ ცოტა ხანში სრულიად დაკარგა თავისი მწირი ელვარება. ფედერიკო დაიხარა და მთვარის სუსტ ნათელში დააკვირდა საგანს. აღმოაჩინა, რომ ეს ნაწლავი იყო და გაიოცა მისი სიგრძე და სიწვრილე. შიშით მოცული გაიქცა უკან, რათა ეზოში შუქი აენთო: ნამდვილად ნაწლავი იყო, თუმცა უკვე ძნელად საცნობი და მტვრიანი. ცხოველის სხეულს არ სწყდებოდა და სწორედ რომ ჭიპლარის მსგავსად გამოდიოდა მისი მუცლიდან. ახლა, გაქცევის ერთ-ერთი მცდელობისას გამოშვერილ ქვას მოედო და ორად გაწყდა, თუმცაღა უგრძესი ნაწილი კვლავაც დასთრევდა სხეულს და იმეორებდა ყოველ მის კრუნჩხვას.
ვირთაგვა უკვე სრულიად დამარცხებული იყო და უცნაურ პოზაში იწვა, უკანა მხარეს მუცელს იყო დაყრდნობილი, წინა მხრით კი გვერდზე გაწოლილიყო, ისე რომ წინა ხელები მიწის ზედაპირის პარალელურად გაეშვირა, უკანები კი სასოწარკვეთით გაეფარჩხა. მთელი სხეული აგონიის კრუნჩხვებს მოეცვა, პირი კი გამწარებით ყლაპავდა ჰაერს. ფედერიკომ ვერ გაუძლო ამგვარ სანახაობას და ძაღლი შეაგულიანა ვირთაგვას მოსაკლავად. ოღონდაც უკვე დაკმაყოფილებულმა ძუკნამ ვერაფერი გაიგო: მას შემდეგ რაც მტერი დამარცხებულია რა აზრი აქვს, კიდევ ერთხელ ჩააგდო საფრთხეში საკუთარი ყელის სირბილე? ფედერიკო ასტამის მოსაძებნად გაეშურა, რომ ასე მოეკლა თაგვი. თავის გაჩეჩქვა არ ისურვა, რადგან სისხლის შხეფების შეეშინდა, სხვაგან კი გრძნობდა, რომ ვირთაგვას მსუქანი და რბილი ხორცი ადვილად იჩუტებოდა დარტყმის ქვეშ: ვირთაგვას თითქოსდა სულ არ ჰქონდა ძვლები. იგი განაგრძობდა კრუნჩხვას, რომელიც თითქოსდა უკვე ცნობიერი იყო, და დროდადრო ხელით მიწას ფხაჭნიდა. მისი ოდნავ გადმოკარკლული, შავი და პირქუში თვალები ყოველგვარი გამომეტყველების გარეშე იყურებოდნენ. გვერდზე გაწოლილი ისე ჩანდა, თითქოსდა რაღაც უგრძნობელსა და სისხლიან უძლურებაში იყო ჩავარდნილი. და მაინც, მისი სხეულის უკანა ნაწილი გასაქცევად მზადყოფნას განასახიერებდა. ფედერიკო ამ სხეული სრულმა უმანკოებამ განაცვიფრა. მასთან ბრძოლას განაგრძობდა და დახრჩობა მოუნდომა. ამიტომაც შემოატრიალა ასტამი და ყელზე დააჭირა. უშედეგოდ: ყელი ისევე ნებდებოდა ძალას და ისევე იჩუტებოდა, როგორც დანარჩენი სხეული. რბილი ხორცის სქელი ფენის ქვეშ არც ხერხემლის სიმაგრე იგრძნობოდა. მხოლოდ კანი იჭიმებოდა და აშიშვლებდა უკვე ჩამოკიდებულ ულვაშებს შორის პაწაწინა კბილებს, რადგანაც დაჭერისას თავი უკან იწევდა და პატარა პირი სამკუთხად იღებოდა რაღაცნაირი გამოუთქმელი მხიარულების ნიშნად. ვირთაგვა ახლა ჩვილ ბავშვს ჰგავდა, სატირლად რომ ემზადება, ოღონდაც მწუხარების გარეშე. ფედერიკოს ისეთი შთაბეჭდილება დარჩა, თითქოს ვირთაგვა ნებივრობდა. იმედდაკარგულმა კვლავ ძაღლს მოუხმო, რომელიც ბოლოსდაბოლოს მიუხვდა სურვილს: ამაზრზენმა ტკაცუნმა დედამიწაზე ჩვენი ვირთაგვის სტუმრობას ბოლო მოუღო, ძაღლმა მას თავის ქალა ჩაუმტვრია.
ბრძოლა სრულიად უსისხლო იყო. მართლაც, სისხლის არც ერთი წვეთი არ ჩანდა არც მიწაზე, არც ვირთაგვას ბეწვზე, არც მისი პირიდან მოედინებოდა. ფედერიკომ კუდით ასწია იგი. კუდის წვერი ბრძოლისას გაიცრიცა და ბალნიანი რგოლების მიღმა ხერხემალი გაშიშვლებოდა. ფედერიკო შუქზე დააკვირდა ვირთაგვას: მუცელზე ძაღლის ეშვით დატოვებული ჩანახევიდან რაღაც ხმელი, დანაოჭებული სოკოს მსგავსი იყო გამოშვერილი და ნაწლავის ნარჩენი. სისხლის კვალი არც აქ ჩანდა.
ფედერიკომ ცხოველი ეზოს შუაგულში დაასვენა, ისე რომ დილას მოსულ მოახლეს დაენახა და, იქნებ, შეშინებოდა. მერე ძაღლს დაუძახა სტვენით და შინ შევიდა.
მას შემდეგ რაც სალათი შეკმაზა, წყალი მოიტანა, ყველა ზედმეტი შუქი ჩააქრო და კიდევ ათასნაირად შეიწუხა თავი, ბოლოსდაბოლოს სავახშმოდ მიუჯდა სუფრას. ერთი რამ დაგვავიწყდა — წიგნი. ამ მარტოსული ვახშმის თავაპირველი პირობა იყო ფრანგული მასლაათი წარმოდგენილ თანამოსაუბრესთან. ახლაც, როგორც კი კარტოფილის პირვე ნაჭერს დასწვდა ჩანგლით, ფედერიკომ წამოიწყო: ah, oui, Monsieur, je vous l’assure, c’est un spectacle dont vous devriez vous régaler… ასევე განაგრძობდა გამოტენილი პირით, თან მაგიდის მოპირდაპირე მხარეს ისროდა მზერას. ოღონდაც ვირთაგვაზე მოულოდნელმა აზრმა გამსჭვალა მისი გონება, აზრმა კი არა, შინაგანმა მიწისქვეშა გრძნობამ, რაღაცამ, რაც უეცრად და უცნაურად დაუკაკუნა შიგნიდან, მიანიშნა, რომ ჩასძიებოდა, და ასევე სწრაფად განქარვდა. ფედერიკომ განაგრძო ლაპარაკი, შინაგანი ხილვა რამდენჯერმე განმეორდა, თანაც სულ უფრო ძლიერდებოდა: შესაძლოა დიდ დროს გაევლო, სინამდვილეში კი სულ რაღაც რამდენიმე წამში ფედერიკო უკვე მის კარის სიახლოვეს დასვენებული ვირთაგვას თითქმის ფიზიკურმა აღქმამ მოიცვა. და თუმცა მადიანად ჭამა არ შეუწყვეტია, მაინც მოეძალა სევდა, სიბრალული და განსაკუთრებით კი — ყოველგვარ ხილულ მიზეზს მოკლებული წუხილი. მაგიდის ძირს ძაღლი მოადგა და საჭმელი სთხოვა. ამჯერად განსაკუთრებული მოპყრობის იმედი ჰქონდა თავისი წეღანდელი სიყოჩაღის წყალობით, და მართლაც, სხვა გზა არ იყო ფედერიკოს აუცილებლად უნდა დაეკმაყოფილებინა იგი. პატრონმა რამდენიმე ნუგბარი ლუკმა დაუდო და თანაც ალერსიც არ დაიშურა, რათა პირუტყვის სამსახური დაეფასებინა.
ვახშმის შემდეგ, ჩვეულებისამებრ, კითხვას შეუდგა. იმხანად ერთი თავისი სეხნიის თავგადასავალს კითხულობდა, სათაურად “სანტიმენტალური აღზრდა”, რომელიც ძალიან აინტერესებდა წინაღამემდე. ახლა კი ერთობ მტკნარი ეჩვენა ყველაფერი, თანაც კითხვისგან მხოლოდ გულისრევის გრძნობა გამოჰქონდა და მოუსვენრობაც უზომოდ იზრდებოდა. წიგნში ეძებდა თავისი წინანდელი მწველი შეგრძნების შესაბამისობას და, როგორც ეჩვენებოდა, მხოლოდ რაღაც უსასრულოდ მსუბუქსა და სუსტს პოულობდა. მოითხოვდა, რომ მწერალს გამოეყვანა იგი უფსკრულიდან, მაგრამ მწერალს საკუთარი თავის ამოსაყვანად ძლივს ყოფნიდა და სადღაც თავისთვის ფხაკურობდა.
არაფერი იძლევა სისხლისა და ხორცის უფრო ძლიერ შეგრძნებას, ვიდრე შიგნეულობა და მისი თბილი სიმყრალე. ფედერიკო გრძნობდა, როგორ ახრჩობდა ვირთაგვას ნაწლავი, როგორ ყელში ამოსდიოდა მისი ხორცი. ამ ქონიანი ხორცის გემო და სუნი მისი არსების პირობად ქცეულიყო და ფედერიკოც მას პირდაპირ და უშუალოდ სისხლით იგემოვნებდა. დასაძინებლად წასვლა იფიქრა, მაგრამ როგორ დაიძინებდა, როცა კარებთან მოკლულის გვამი იდო? ის კი არა, მოეჩვენა, თითქოს ვირთაგვას სული მის გარშემო დაფარფატებდა, თითქმის ხილული და ხელშესახები, ოდნავ საშიშარი და ოდნავაც მოწყალე, თანაც მის საკუთარ სულს ებმოდა ღრმა და დაურღვეველი კავშირით.
ამ მკვლელობის გამოსყიდვა შეუძლებელი იყო, ასე უპატიებელი და უზღავი უნდა დარჩენილიყო სამარადისოდ.
ცუდად ეძინა. სიზმრადაც ზუჩ-მუზარადიანი ვირთაგვების ერთი გრძელი მწყობრი იხილა, ხელით რომ შავ თოკს ეჭიდებოდნენ, წინ უვლიდნენ და მოხდენილად თავს უკრავდნენ. ერთმა საშუალო ზომის ვირთაგვამ წინ გადადგა ნაბიწი და მთელი მწყობრი გააჩერა, ნაღვლიანად შეხედა ფედერიკოს და მძიმე ადამიანური ხმით უთხრა: კეთილი, შეგინდობ. ამის შემდეგ ყოველივე დასრულდა ყურისწამღები წრიპინითა და რაღაცნაირი ფერხულით, რომელიც ღამეულ სივრცეში იკარგებოდა. “ვიპოვნი! აუცილებლად ვიპოვნი მას!” — თავის თავს ეუბნებოდა ფედერიკო და გახარებულმა იმით, რომ ხელთ გზამკვლევი ეჭირა, შორს ჰაერში გადატყორცნა წვრილი ნაწლავი (სწორედ ეს იყო შავი თოკი, რომელსაც ეჭიდებოდნენ ვირთაგვები), პირქუში ჰორიზონტისკენ. მაგრამ ნაწლავს ბოლო არ უჩანდა და ფედერიკოსაც, რომელიც მრავალი საათის განმავლობაში ბნელი ხეობების თავზე დაფრინავდა, ბოლოსდაბოლოს სუნთქვა შეეკრა და გამოეღვიძა.
ვირთაგვას პატარა გვამს რიჟრაჟი დაჰნათოდა. ამ ნათებას მქრქალად ირეკლავდა მისი პატარა, გადმოკარკლული და უკვე ჩამქრალი თვალები. კეთილსინდისიერი მოხელეების იერითა და იმგვარი დასიებული თვალებით, ქალაქის ქუჩებში რომ შეგხვდება ზამთრის დილას, მის გარშემო მრავალი საქმიანი ჭიანჭველა ირეოდა. ეზოში მდგარი აკაციები მათი დღის დასაწყისში თითქოსდა ყელის ჩაწმენდას ცდილობდნენ. ოდნავ მოშორებით თითქმის გამომშრალი ეგდო ნაწლავის ნაგლეჯი. თხრილში ჩაწოლილი ძაღლი დილის ნიავზე თრთოდა.
ფედერიკო ღამის პერანგში გამოვიდა ეზოში, მიწიდან აიღო ვირთაგვა, ჩამოაფერთხა ჭიანჭველები და ხელახლა შეათვალიერა: ამოგლეჯილი შიგანი სულ დამტვერილი იყო, საბრალო ცოცხალი ხორცი. ფედერიკომ ულვაშები გაუსწორა, ზურგით მკერდზე მიიხუტა და ბავშვივით დაუწყო რწევა. თან ლოყა მიადო და ბეწვზე ეფერებოდა. ძაღლის ნაკბილარი შენიშნა, უბეწვო ადგილი პაწაწინა მხარზე. ზედ სალოკი თითი გადაუსვა, თითქოსდა ტკივილის დასაამებლად. “ჩემო თაგუნავ! ჩემო პატარა საბრალო თაგუნავ!” — კვნესოდა და კვნესით ჩადიოდა ბოსტნისკენ მიმავალ კიბეებზე ჩადიოდა ვირთაგვას გვამს ჩახუტებული. ბოსტანში უცნაური საგალობელი აღავლინა და საქმეს შეუდგა, როგორც პატარა გოგონა, რომელიც თავის თოჯინას ასაფლავებს. დაიჩოქა, პატარა ორმო ამოთხარა, იქ სათუთად ჩაასვენა ვირთაგვა და მიწა მიაყარა. “მშვიდად განისვენე, ჩემო საბრალო თაგუნავ!” — გაიმეორა და დიდხანს დარჩა დაჩოქილი და მიწის პატარა გორაკს დაშტერებული. მოპირდაპირე სახლის ფანჯრიდან მას ვიღაც გლეხის ქალი უყურებდა საოცარი ცნობისმოყვარეობით. წამოდგა და თავის გრძელ ღამის პერანგში ღირსეული ნაბიჯით გაემართა შინისაკენ, თან მაღალი ხმით გალობდა საეკლესიო ხმაზე, როგორც სტიქაროსნობის დროიდან იყო მიჩვეული.
ეს სრულიად არ ნიშნავს, რომ ფედერიკო გაგიჟდა. ვგონებ, მისგან პროვინციის საუკეთესო ადვოკატთაგანი დადგა და თავის ძაღლთანაც ბოლომდე შეინარჩუნა მეგობრობა. მაგრამ ერთი სისუსტე კი დაემართა: ხანდახან, მაშინაც, როცა თმები უკვე შეევერცხლა, დახეტიალობდა თავისი სახლის უკაცრიელ ოთახებში, საკუჭნაოებში, სათავსოებში და იძახდა: მოდით, პატარა თაგუნებო, მოდით, გულში ჩაგიხუტოთ!.. პატარა თაგუნებიც, როცა მათთან შეხვედრის ბედი გაუღიმებდა, ინტერესითა და ოდნავი შიშით უყურებდნენ მას თავიანთი მრგვალი მოლაპლაპე თვალებით და მის წინ იწყებდნენ შლიგინს შორეული მეხის მაგვარი მსუბუქი გუგუნით.
© “არილი”