ინგლისურიდან თარგმნა თამარ ლომიძემ
ყოველ შაბათს ახალ დამსვენებლებს ვიღებთ. ზოგიერთები დილაადრიან ჩამოდიან – არ სურთ თუნდაც ერთი საათი დაკარგონ დასასვენებლად განკუთვნილი დროიდან. სხვები კი მზის ჩასვლისას მოდიან და უგუნებოდ არიან ხოლმე. შეიძლება, იმის გამო, რომ გზა აებნათ. ამ მთაგორიან მხარეში გზის გამოგნება ადვილი როდია.
დღეს ახალ სტუმრებს ვათვალიერებინებ სახლს, სადაც ისინი ერთ კვირას გაატარებენ. ჩვეულებრივ, სტუმრებს დედაჩემი ხვდება ხოლმე, მაგრამ ახლა ის მახლობელ ქალაქშია – მოხუცებულ მამაკაცს უვლის. ამიტომ მის მოვალეობას მე ვასრულებ.
როგორც ყოველთვის, დამსვენებლები ოთხნი არიან: დედა, მამა და ორი პატარა გოგონა. ისინი უკან მომყვებიან. ბედნიერებისგან თვალები უბრწყინავთ.
წამით ვყოვნდებით დაჩრდილულ შიდა ეზოში. აქ დგას ორი სავარძელი და დივანი, რომელზეც თეთრი ქსოვილია გადაკრული; აქვეა შეზლონგები მზის აბაზანების მისაღებად, და, ასევე – ხის ფართო და გრძელი მაგიდა.
შემინულ კარს ვაღებ და დამსვენებლებს ვუჩვენებ მყუდრო სასტუმრო ოთახს, სადაც ბუხრის წინ ორი სავარძელი დგას, კეთილმოწყობილ სამზარეულოს და ორ საძინებელს.
სანამ მამას ავტომანქანიდან ბარგი გადმოაქვს, დაახლოებით შვიდი და ცხრა წლის გოგონები თავიანთ ოთახში შედიან და კარს ხურავენ. გოგონების დედას ვეუბნები, რომ საკუჭნაოში აწყვია პირსახოცები და საბნები (იმ შემთხვევისთვის, თუკი ღამით შესცივდებათ).
ვაჩვენებ, სადაა შენახული თაგვების საწამლავი. სანამ დასაძინებლად დაწვებით, ბუზები დახოცეთ-მეთქი, ვურჩევ ქალს. თუ ასე არ მოიქცევიან, დილით მათი ბზუილი ძილს დაუფრთხობთ. ვუხსნი, სადაა სუპერმარკეტი, როგორ უნდა ისარგებლონ სარეცხის მანქანით და სად უნდა გაფინონ საცვლები.
ვუხსნი, რომ შეუძლიათ დაკრიფონ სალათა და პომიდვრები. წელს პომიდვრის უხვი მოსავალი მოვიდა, მიუხედავად იმისა, რომ ივლისი წვიმიანი იყო.
შემდეგ ბაღის მორწყვას ვიწყებ და სტუმრებს თავს ისე ვაჩვენებ, თითქოს მხოლოდ ჩემი საქმით ვარ გართული, მაგრამ იმასაც ვხედავ, როგორი აღგზნებულნი და ბედნიერნი არიან. გოგონები ჟივილ-ხივილით დარბიან მდელობზე. მათ სახელებს ვიგებ. სახლის კარი ღიაა და მესმის, როგორ ელაპარაკებიან გოგონების მშობლები ერთმანეთს, თან კი ჩემოდნებს ხსნიან. მსჯელობენ, რა კერძებით უნდა ისადილონ.
კოტეჯი, სადაც ჩემი ოჯახი ცხოვრობს, აქედან სულ რამდენიმე იარდის მანძილზეა, ღობის გადაღმა. მრავალი წლის განმავლობაში ჩვენი სახლი, უბრალოდ, ერთი ოთახი იყო, რომელიც სამზარეულოს დანიშნულებასაც ასრულებდა და საძინებლისაც. ორი წლის წინ, როდესაც ცამეტისა შევსრულდი, დედაჩემმა დიდი ვაი-ვაგლახით შეაგროვა მცირე თანხა და დასასვენებელი სახლის მეპატრონეს სთხოვა, უფლება მიეცა, პატარა ოთახი მიეშენებინა, სადაც მე ვიცხოვრებდი.
მამაჩემი დარაჯია. დასასვენებელ სახლს უვლის, შეშას ჩეხავს, მუშაობს ყანასა და ვენახში. უვლის ცხენებს, რომლებიც მეპატრონეს ძალიან უყვარს.
მეპატრონე საზღვარგარეთ ცხოვრობს, მაგრამ ჩვენსავით სხვა ქვეყნიდან როდია ჩამოსული. დროდადრო სტუმრობს ხოლმე აქაურობას. ოჯახი არ ჰყავს. დღისით ცხენით დასეირნობს, საღამოობით ბუხართან ჯდება და კითხულობს. შემდეგ კვლავ მიემგზავრება საზღვარგარეთ.
მის სახლს მხოლოდ ზაფხულობით ქირაობენ. აქ მკაცრი ზამთარი იცის, გაზაფხულზე კი ხშირად წვიმს. სექტემბრიდან ივნისამდე მამაჩემი სკოლაში დამატარებს. ბავშვებთან ურთიერთობა მიჭირს. მე ხომ განსხვავებულად გამოვიყურები. თანაც ღარიბულად მაცვია.
სტუმარი გოგონები ერთმანეთს ჰგვანან. ადვილი შესამჩნევია, რომ დები არიან. საბანაო კოსტიუმები უკვე ჩაიცვეს და პლაჟზე წასვლას აპირებენ. პლაჟი აქედან თხუთმეტიოდე მილის მანძილზეა. დედა ახალგაზრდულად გამოიყურება. გამხდარი და ტანმორჩილია. გრძელი თმა და ლამაზი მხრები აქვს. ბალახზე ფეხშიშველი დადის, თუმცა, მამა ეუბნება, ასე ნუ იქცევი, შეიძლება ბალახში მაჩვზღარბები და გველები დაცოცავდნენო.
რამდენიმე საათის შემდეგ თავს ისე გრძნობენ, თითქოს ყოველთვის აქ ცხოვრობდნენ. მთელ სახლში ყრია მათი ნივთები: წიგნები, ჟურნალები, ლეპტოპი, თოჯინები, ქურთუკები, ფერადი ფანქრები, ტამპონები, ჩუსტები, მზისგან დასაცავი მალამოს ტუბები. როდესაც სადილობენ, მესმის, როგორ წკრიალებს ჩანგლები თეფშებზე. მესმის, როგორ დგამენ ჭიქებს მაგიდაზე. მესმის მათი აუჩქარებელი მასლაათი, ვგრძნობ ყავისა და სიგარეტების კვამლის სუნს.
სადილის შემდეგ მამა ერთ-ერთ გოგონას სთხოვს, ჩემი სათვალე მომიტანეო. დიდხანს ათვალიერებს რუკას. ასახელებს მეზობელი ქალაქების სახელწოდებებს, ადგილებს, სადაც არქეოლოგიური გათხრები მიმდინარეობს, ნაქალაქარებს. დედას ყოველივე ეს არ აინტერესებს. ამბობს, წელიწადში ერთი კვირას ვისვენებ და მინდა, ნამდვილად დავისვენოო.
მოგვიანებით მამა, გოგონების თანხლებით, პლაჟზე მიდის. წასვლამდე მეკითხება, რამდენი დრო დასჭირდება პლაჟამდე მისასვლელად და რომელი პლაჟია საუკეთესო. მეკითხება, როგორი ამინდია მოსალოდნელი ამ კვირის განმავლობაშიო. ვეუბნები, რომ თბილი ამინდებია მოსალოდნელი.
დედა შინ რჩება. საბანაო კოსტიუმს იცვამს მზეზე გასარუჯად. შეზლონგზე წვება. მგონია, რომ თვლემს, მაგრამ როდესაც თოკიდან საცვლების ჩამოსახსნელად ეზოში გავდივარ, ვამჩნევ, რომ რაღაცას წერს. ხელით წერს, პატარა რვეულში, რომელიც მუხლებზე უდევს.
დროდადრო თავს მაღლა წევს და გარემოს აკვირდება. ათვალიერებს მწვანე მოლს. ბორცვებს. შორეულ ტყეს. ლურჯ ცას. ყვითელ თივას. შეთეთრებულ ღობეს და ქვის დაბალ კედელს, რომლითაც მამულია შემოღობილი. ყველაფერს აკვირდება, რასაც ყოველდღე ვხედავ.
საღამოს ისინი სვიტერებს და გრძელ შარვლებს იცვამენ, კოღოებისგან თავი რომ დაიცვან. მამას და გოგონებს ნამიანი თმა აქვთ – უბანავიათ.
გოგონები უამბობენ დედას, როგორი ცხელი იყო ქვიშა, როგორი წყნარი იყო ზღვა, როგორ ელამუნებოდნენ ტალღები. შემდეგ მთელი ოჯახი სასეირნოდ მიდის. სურთ დაათვალიერონ ცხენები, სახედრები, ტახი, რომელიც თავლის უკან, ბაკშია დამწყვდეული. სურთ თვალი შეავლონ ცხვრის ფარას, რომელიც ყოველდღე ჩაუვლის ხოლმე სახლს და რამდენიმე წუთით აჩერებს ავტომანქანების მოძრაობას მტვრიან შარაგზაზე.
მამა თავისი მობილური ტელეფონით ფოტოსურათებს იღებს. გოგონებს უჩვენებს ქლიავის, ზეთისხილის, ლეღვის ხეებს. ამბობს, რომ უშუალოდ ხიდან დაკრეფილ ხილს განსაკუთრებული გემო აქვს და მზის სურნელი ასდის.
შიდა ეზოში მშობლები ღვინის ბოთლს ხსნიან. ყველსა და ადგილობრივ თაფლს შეექცევიან. ტკბებიან პეიზაჟით – უზარმაზარი ღრუბლებით, რომელთაც ჩამავალი მზის სხივები ვარდისფრად აფერადებს, ბროწეულის ხეებით.
ბინდდება. ბაყაყები და ჭრიჭინები ხმაურობენ. ქარის მიუხედავად, დამსვენებლები ეზოში სხედან და გარემოს გაჰყურებენ.
მე და მამაჩემი მდუმარედ ვვახშმობთ სახლში. მამას თვალები დახრილი აქვს. როდესაც დედა წასულია, მდუმარედ ვვახშმობთ. სიჩუმეს მხოლოდ დედაჩემი არღვევდა ხოლმე.
დედაჩემი აქ დიდხანს ვერ ძლებს. არ მოსწონს სოფლად ცხოვრება. ამბობს, რომ სოფლელები ტლანქი და გულჩათხრობილი ადამიანები არიან.
დედაჩემის წუწუნი არ მსიამოვნებს, თუმცა ის, ალბათ, არ ცდება. ზოგჯერ, როდესაც დედაჩემი წუწუნით ზედმეტად გვაბეზრებს თავს, მამაჩემი, იმის ნაცვლად, რომ ცოლის გვერდით დაიძინოს, ავტომანქანაში ათევს ხოლმე ღამეს.
ვახშმის შემდეგ გოგონები მდელობზე დარბიან და ციცინათელებს დასდევენ. ფარნებით თამაშობენ. მშობლები შიდა ეზოში სხედან და ვარსკვლავებით მოჭედილ ცას უყურებენ.
გოგონების დედა ლიმონიან ცხელ წყალს სვამს. მამა – გრაპას. ამბობენ, რომ აქ ყოფნა ნამდვილი ბედნიერებაა. ჰაერიც კი განსხვავებულია. რა კარგია აქ განმარტოებით ცხოვრებაო, ამბობენ ისინი.
დილას კვერცხების შესაგროვებლად საქათმეში მივდივარ. მოთეთრო თბილ კვერცხებს თასში ვაწყობ და სტუმრებთან მიმაქვს, რომ ისაუზმონ. არავინ ჩანს. კვერცხებს შიდა ეზოში მდგარ მაგიდაზე ვტოვებ. შემდეგ ვამჩნევ, რომ გოგონებს უკვე ღვიძავთ. გამოღებულ კარში დივანზე დაყრილ ნამცხვრის კოლოფებს, ნამცეცებს, ყავის მაგიდაზე დაგდებულ პურის კალათას ვხედავ.
გოგონები ცდილობენ დახოცონ ბუზები, რომლებიც დილაობით სახლის ირგვლივ მრავლად დაფრინავენ. უფროს გოგონას ბუზების საკლავი უჭირავს. უმცროსი იბუტება და ამბობს, რომ მასაც უნდა ბუზების დახოცვა.
მე სახლში ვბრუნდები. შემდეგ მათ კარზე ვაკაკუნებ და გოგონებს ჩემს ბუზების საკლავს ვაძლევ. ახლა ორივენი ბედნიერები არიან. არ ვახსენებ, რომ აჯობებდა, ბუზები მანამ დაეხოცათ, სანამ დასაძინებლად დაწვებოდნენ. აშკარაა, რომ კარგად ერთობიან, ხოლო მშობლებს, ბუზებისა ბზუილისა და გოგონების ჟრიამულის მიუხედავად, კვლავ სძინავთ.
გოგონების დედაც იმას აკეთებს, რასაც-მე: ხვეტს იატაკებს, ამზადებს კერძებს, რეცხავს ჭურჭელს. დღეში ორჯერ თოკებზე სარეცხს ფენს. საერთო თოკი გვაქვს. დედა ეუბნება თავის ქმარს, ეს საქმიანობა ძალიან მსიამოვნებსო. ქალაქში შეუძლებელია სარეცხის გაფენა ღია ცის ქვეშ.
სადილის შემდეგ მამას გოგონები პლაჟზე მიჰყავს, დედა კი შინ რჩება. შეზლონგზე წვება, სიგარეტს უკიდებს და რვეულში გამალებით წერს რაღაცას.
გუშინ პლაჟიდან დაბრუნებულმა გოგონებმა დაიჭირეს ჭრიჭინები, რომლებიც ბალახში დახტოდნენ. ჭრიჭინები ქილაში ჩასხეს და პომიდვრის ნაჭრები ჩაუწყვეს. მომდევნო დილას ჭრიჭინები დახოცილი ხვდებათ. გოგონები ტირიან. ჭრიჭინებს ქლიავის ხის ქვეშ მარხავენ და მათ „საფლავზე“ მინდვრის ყვავილებს აწყობენ.
გოგონების მამა ამჩნევს, რომ ერთ-ერთი სანდალი, რომელიც მას ეზოში დარჩა, არსად ჩანს. ვეუბნები, ალბათ, მელიამ მოიპარა-მეთქი. მელიები აქ მრავლად არიან. მამაჩემი აქაურ ცხოველთა ჩვევებს იცნობს და ცდილობს იპოვოს სანდალი, ბურთთან და ჩანთასთან ერთად, რომელიც აქ მათზე წინ მცხოვრებმა ოჯახმა დაკარგა.
ვხვდები, როგორ მოსწონთ სტუმრებს ველური ბუნება, როგორ ტკბებიან მისი ყოველი დეტალით, როგორი სიამოვნებით ფიქრობენ, ისვენებენ და ოცნებობენ აქ, ბუნების წიაღში. როდესაც გოგონები მარწყვს კრეფენ და თავიანთ ლამაზ კაბებს წითელ ლაქებს აჩნევენ, დედა კი არ ტუქსავს შვილებს, მხოლოდ იცინის და სთხოვს მამას, ფოტოსურათი გადაუღოს გოგონებს, შემდეგ კი მათ კაბებს რეცხავს.
მათ არ იციან, როგორ ვიტანჯები ხოლმე აქ მარტოობისგან. არ იციან, როგორი ერთფეროვანია დღეები ჩვენს ნახევრადდანგრეულ კოტეჯში. არ იციან, როგორი სევდა მეუფლება ქარიან ღამეებში, როდესაც თითქოს მიწა იძვრის ან წვიმა ხმაურობს. არ იციან, რომ თვეების განმავლობაში მარტონი ვცხოვრობთ ბორცვების, ცხენების, მწერების, ფრინველების გარემოცვაში. არ იციან, როგორი დამთრგუნველია სიჩუმე, რომელიც აქ სუფევს მთელი ზამთრის განმავლობაში.
ბოლო ღამეს დამსვენებლებს მათი მეგობრები სტუმრობენ. მათი შვილები მდელობზე დარბიან. სტუმრები ათვალიერებენ სახლს, საღამოს კი სახლის მახლობლად სეირნობენ. შიდა ეზოში მაგიდა უკვე გაწყობილია.
ვიცი, რა კერძებსაც შეექცევიან. დღეს სიცილი და ჟრიამული ჩვეულებრივზე უფრო ხმამაღლა გაისმის. დამსვენებლები ჰყვებიან პომიდვრების მოყვარული ჭრიჭინების ამბავს და იმასაც, როგორ დამარხეს მკვდარი მწერები ქლიავის ხის ქვეშ. დედა ამბობს, რომ ბუნების წიაღში დასვენება გოგონებისთვის ძალიან სასარგებლო აღმოჩნდა.
შემდეგ გამოაქვთ ტორტი, რომელშიც სანთლებია ჩარჭობილი. ვხვდები, რომ მამის დაბადების დღეა. ორმოცდახუთი წელი შესრულებია. ყველანი მღერიან და ტორტს ჭრიან.
მე და მამაჩემი გადამწიფებული ყურძნით ვვახშმობთ. მაგიდის ალაგებას ვაპირებ, როდესაც კარზე აკაკუნებენ. გოგონები გაუბედავად მაწვდიან თეფშს, რომელზე ტორტის ორი ნაჭერი დევს: ერთი ჩემთვის, მეორე კი – მამაჩემისთვის. მადლობის თქმას ვაპირებ, მაგრამ გოგონები სწრაფად გარბიან.
ტორტს შევექცევით. მესმის, როგორ საუბრობენ სტუმრები პოლიტიკის, მოგზაურობების, ქალაქში მომხდარი ამბების შესახებ. დედას ვიღაც ეკითხება, ტორტი სად შეიძინეო. საცხობშიო, პასუხობს ქალი. საცხობის სახელწოდებას და მისამართს ასახელებს.
მამაჩემი ჩანგალს მაგიდაზე დებს და დარდიანი თვალებით მიყურებს. შემდეგ დგება და ეზოში გადის. სიგარეტს ეწევა.
უწინ ჩვენც ქალაქში ვცხოვრობდით. მამაჩემი ყვავილებს ყიდდა. დედაჩემი ეხმარებოდა.
მთელ დღეებს ერთად ატარებდნენ თავიანთ პატარა მაღაზიაში. კრავდნენ თაიგულებს, რომლებითაც მათი მუშტრები თავიანთ მაგიდებსა და აივნებს ამშვენებდნენ. ამ ქვეყანაში მათ შეიტყვეს ყვავილების სახელწოდებები: ვარდი, მიხაკი, გვირილა. ყვავილები წყლიან ვედროებში ეწყოთ.
ერთ ღამეს სამი მამაკაცი გამოჩნდა. მამაჩემი მაღაზიაში მარტო იყო. დედა ჩემზე ფეხმძიმობის გამო შინ დარჩა, რადგან მამას არ უნდოდა, რომ დედას ღამღამობით ემუშავა. უკვე ყველა მაღაზია დაკეტილი იყო და მამაც ცხაურის დაშვებას აპირებდა.
ერთ-ერთმა მამაკაცმა სთხოვა, მაღაზია გააღე, თაიგული მჭირდება ჩემს საცოლესთან მისატანადო. მამა დათანხმდა, თუმცა მამაკაცები მთვრალები იყვნენ და მოურიდებლად იქცეოდნენ. როდესაც მამაჩემმა თაიგული შეკრა, იმ კაცმა ყვავილების დამატება მოითხოვა. მამამ ყვავილები დაამატა, ფერადი ლენტით შეკრა და ფასი დაასახელა.
მამაკაცმა ჯიბიდან ფული ამოიღო, მაგრამ თანხა საკმარისი არ იყო. როდესაც მამამ თაიგულის გაყიდვაზე უარი განაცხადა, იმ კაცმა უთხრა, იდიოტი ხარ, არც კი იცი, როგორი თაიგული სჭირდება ლამაზ ქალსო. შემდეგ, დანარჩენებთან ერთად მამაჩემს დიდხანს სცემდა. წინა კბილები ჩაუმტვრია. მამას პირი სისხლით აევსო.
მამა ყვიროდა, მაგრამ გვიანი ღამე იყო და მისი ყვირილი არავის გაუგონია. მამაკაცებმა უთხრეს, იქ წაეთრიე, საიდანაც ჩამოხვედიო, თაიგული წაიღეს და მამაჩემი ძირს დაგდებული დატოვეს.
მამას ერთი წლის განმავლობაში ღეჭვა არ შეეძლო. როდესაც დავიბადე და პირველად დამინახა, ვერაფრის თქმა ვერ მოახერხა.
ლაპარაკი მერეც უჭირდა. სიტყვებს ძლივძლიობით გამოთქვამდა, ისე, ბერიკაცები რომ ჩიფჩიფებენ ხოლმე. გაღიმებისა რცხვენოდა, რადგან უკბილო იყო. მე და დედას ეს გვესმოდა, სხვებს კი – არა. ფიქრობდნენ, რომ ადგილობრივი ენა არ იცოდა. ზოგიერთს მამაჩემი ყრუ-მუნჯიც კი ეგონა.
როდესაც ჩვენს ბაღში მსხლები და წითელი ვაშლები მწიფდება, მათ პაწაწინა, თხელ, თითქმის გამჭვირვალე ნაჭრებად ვაქუცმაცებთ, რათა მამამ ხილის ჭამა შეძლოს.
მამას ერთ-ერთმა თანამემამულემ შეატყობინა, რომ ამ მყუდრო ადგილას მუშაობას შეძლებდა. მამა სოფელს არ იცნობდა, ყოველთვის ქალაქებში ცხოვრობდა.
მას აქ შეუძლია ხმის ამოუღებლად იმუშაოს. აქ თავს არავინ დაესხმის. მოსწონს ცხოველების გარემოცვაში ცხოვრება და მიწაზე მუშაობა. ამ ველურ ადგილს შეეჩვია.
როდესაც სკოლაში მივყავარ, ყოველთვის ერთსა და იმავეს მეუბნება: უიღბლო კაცი ვარო. ოცნებობს, რომ დავამთავრო სკოლა, შევიდე კოლეჯში და შემდეგ დამოუკიდებლად, მისგან შორს ვიცხოვრო.
მომდევნო დღეს, გვიან დილით, დავინახე, რომ გოგონების მამა ავტომანქანაში ბარგს აწყობდა. როგორ გარუჯულა. წასვლა არ უნდა. საუზმობისას ამბობს, რომ კარგი იქნება, მომავალ წელსაც თუ ჩამოვლენ აქ. თითქმის ყველა სტუმარი ამბობს ამას. რამდენიმე მათგანი მართლაც ბრუნდება, მაგრამ უმრავლესობა ერთხელ დასვენებით კმაყოფილდება.
სანამ გზას გაუდგებიან, გოგონების დედა მაჩვენებს მაცივარში შენახულ პროდუქტებს, რომლებსაც ტოვებს. მეუბნება, რომ ძალიან შეუყვარდა ეს სახლი და უკვე ენატრება ის. შესაძლოა, მუშაობით დაღლილს, გაახსენდეს აქაურობა: სუფთა ჰაერი, ბორცვები, ჩამავალი მზის სხივებით შევარდისფრებული ღრუბლები. ბედნიერ მგზავრობას ვუსურვებ და ვემშვიდობები. სანამ ავტომანქანა გაუჩინარდება, ადგილიდან ფეხს არ ვიცვლი. შემდეგ ვამზადებ სახლს ახალი დამსვენებლებისთვის, რომლებიც აქ ხვალ დაბინავდებიან. ვალაგებ ოთახს, სადაც გოგონებს ყველაფერი თავდაყირა დაუყენებიათ. აქანდაზით გამაქვს დახოცილი ბუზები.
დავიწყებიათ ან საგანგებოდ დაუტოვებიათ რამდენიმე ნივთი: გოგონების ნახატები, პლაჟზე შეგროვილი ნიჟარები, სურნელოვანი საბანაო გელის ნარჩენი, ასევე – გაურკვეველი ხელწერით შევსებული პატარა რვეული, რომელშიც გოგონების დედა ჩვენ შესახებ წერდა.
© The New Yorker
© არილი