სათაურში დასმულ კითხვას პირველივე წინადადებაში ვუპასუხებ: არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს ნამყოფი ხარ თუ არა ტოპონომიურ ადგილას სახელად „საფრანგეთი“. არც მე ვარ ნამყოფი, მაგრამ იმდენი ფრანგული წიგნის შესანიშნავი ქართული თარგმანი წავიკითხე მოკლე პერიოდში, რომ ბოლოს უკვე დავიბენი – იქნებ ნამყოფიც ვარ? რატომაც არა?
მოკლედ, მინდა გაგიზიაროთ ის სიამოვნება, რომელიც ფრანგი ავტორების ქართულ ენაზე კითხვით მივიღე. ბევრი ავტორი აღმოჩენა იყო ჩემთვის, უმეტესობა სასიამოვნო აღმოჩენა, რამდენიმე – ისე რა. ყველაზე მეტად კი ერთმა ფაქტორმა გამაოცა და მომჭრა თვალი – მომწონდა თუ არ მომწონდა, აბსოლუტურად ყველა ავტორი ერთმანეთისგან რადიკალურად განსხვავებული სტილით და სათქმელით გამოირჩეოდა. ჰო, ეს უკვე ნამდვილად დიდი ლიტერატურული ტრადიციების სიმპტომია, სხვანაირად შეუძლებელია ასეთი მრავალფეროვნება.
მაშ ასე:
კლიენტი ყოველთვის მართალია?
ყველა დროს ჰყავს თავისი ტოტემები და ღმერთები, დღევანდელობისა არის მისი უდიდებულესობა მომხმარებელი ადამიანი. ადამიანი, რომელიც შთანთქავს ხეებს და ქმნის რესტორნებს, შთანთქავს ცხოველებს და ქმნის სწრაფი კვების ობიექტებს, შთანთქავს განვითარებადი ქვეყნების არასრულწლოვნებს და ქმნის ფეხსაცელებს, რომლითაც მერე თავს იწონებს ხელოვნურსაფარიან სპორტულ მოედნებზე სირბილის დროს. მომხმარებელი ადამიანი არის სასტიკი და კაპრიზული, ის ვერ ეგუება თავისი მოთხოვნების შეუსრულებლობას და ვაი მათ, ვინც იქნება შემჩნეული დაუმორჩილებლობაში! განადგურდნენ, მოკვდნენ, დაიხვრიტონ, ატომური ბომბით აფეთქდნენ ადგილზევე!
მაშასადამე, ეპოქამ ორად გაგვყო მიუხედავად რელიგიური, ეთნიკური თუ სქესობრივი კუთვნილებისა – მომხმარებლებად და მომსახურეებად. საზღვარი მათ შორის მეტად მყიფე და არამყარია, რადგან მომხმარებელი თავისთავად მომსახურეც შეიძლება იყოს და პირიქით. მეტიც – კაცობრიობის აბსოლუტური უმრავლესობა ორივენი ვართ, მომსახურეებიცა და მომხმარებლებიც, ოღონდ სხვადასხვა დროსა და სხვადასხვა ადგილას და როდესაც როლებს ვცვლით და ვირგებთ მომსახურის როლს, ერთი წესი ავტომატურად ყველას გვახსენდება, რომელიც მყარად გვიდევს თავში და რომელსაც არას დიდებით არ უნდა გადავუხვიოთ თუ არ გვინდა, რომ თამაშიდან გავვარდეთ საერთოდ – „კლიენტი ყოველთვის მართალია“!. ეს გახლავთ მომხმარებელი საზოგადოების ქვაკუთხედი და ერთადერთი სიბრძნე, აბსოლუტური ჭეშმარიტება, რაზეც დგას ყველა განვითარებული თუ განვითარებადი საზოგადოება. ეს წესი განსაზღვრავს პოზიციას და გვითითებს ადგილს, საიდანაც უნდა აღვიქვათ სამყარო. იმის იქით უკვე დანაღმული ზონაა!
კლიენტი ყოველთვის მართალია, რადგან ის იხდის ფულს ანუ ის აძლევს სისტემას მარადიული თვითგანახლების საშუალებას, ის ასხამს საწვავს გიგანტურ მექანიზმში და ვაი მას, ვინც კლიენტის სიმართლეში ეჭვს შეიტანს – ეს ტაბუა, კრიტიკას, მსჯელობასა და განსჯას არ ექვემდებარება.
უნდა აღვნიშნო, რომ საქმე მეტწილად გავამარტივე და მარტივ მოცემულობებამდე დავიყვანე არსის გამოსახატად. სინამდვილეში, სისტემის გამართულად ფუნქციონირებისთვის უამრავი ჭანჭიკია საჭირო, უამრავი დეტალია გასათვალისწინებელი. ერთ-ერთი ასეთი ჭანჭიკი გახლავთ ბენჯამინ მალოსენი, დანიელ პენაკის ნაწარმოებების შესანიშნავი ციკლის „მალოსენების საგის“, მთავარი მოქმედი გმირი. ბენჯამინი უმნიშვნელოვანეს საქმეს აკეთებს და ამაში იღებს კიდეც მშვენიერ ანაზღაურებას, უსამსახუროდ დარჩენის საფრთხეც არ ემუქრება თან არასდროს – განტევების ვაცია. მისი ფუნქციების უკეთ გასაგებად, შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ თქვენი თავი ხელფასის აღებიდან მეორე დღეს, სადმე ვთქვათ ტექნიკის მაღაზიაში, სადაც ყიდულობთ გაზქურას და გახარებული მიაქანებთ სახლში, რადგან გგონიათ რომ ის ძველი გაზქურა, რომელიც სიმართლე რომ ვთქვათ ჯერ კიდევ მშვენივრად მუშაობდა, უკვე შესაცვლელია და კარგი ჰქენით რომ დროზე შეცვალეთ. სახლში მისულს ცოლი გეგებებათ, გკოცნით, ბავშვებს უხარიათ, მეზობელიც კი ხარობს მომხმარებლური ცხოვრების სასწაულს და ამ საერთო სახალხო სიხარულის ჟამს აღმოაჩენთ, რომ თქვენი გაზქურა არ მუშაობს, ქარხნული წუნი აქვს! საშინლად ბრაზდებით, იმავ წამს გინდათ მივარდეთ მაღაზიაში და დალეწოთ ყველაფერი, ასეც აკეთებთ. თქვენი რისხვა მოუთოკავი და გულწრფელია, თან უსაფრთხო – რისხვა გამყარებულია ერთწლიანი საგარანტიო ფურცლის ნაგლეჯით, რომელიც ჯიბეში გეგულებათ და ძალას გმატებთ. მირბიხართ მაღაზიაში და იწყებთ გინებას. თქვენ ხართ უკმაყოფილო კლიენტი, რომელიც მართალია. ვის უნდა აგინოთ? თქვენ გინდათ პერსონიფიცირებული სიმბოლო, რომელიც ხელში მოგხვდებათ და უდრტვინველად გაგრძნობინებთ იმას, რომ თქვენი რისხვა წმინდაა და არავინ ხელის შეშლას არ აპირებს, რომელიც მართლა მიგახვედრებთ იმას, რომ სიმართლე თქვენს მხარესაა! ვუალა – სცენაზე შემოდის ბენჯამინ მალოსენი, განტევების ვაცი, რომელიც მორჩილად გიხრით თავს, ისმენს და იტანს თქვენს უხამს გინებებს, აღვარღვარებს ცრემლებს, თავს გაცოდებთ, გულს გილბობთ და გარდა იმისა, რომ თქვენს სიმართლეს გაგრძნობინებთ, ასევე გაგრძნობინებთ იმასაც რომ ადამიანი ხართ! თქვენ ის გეცოდებათ, გული გილბებათ უზარმაზარი ოჯახის ერთადერთი პატრონისადმი, რომელსაც თქვენი რისხვის გამო სამსახურიდან გააგდებენ, სადაზღვევო ბარათს გაუუქმებენ და ა.შ. თქვენ ის იმდენად გეცოდებათ, რომ პრეტენზიებს არბილებთ და კომპრომისის ძიებას თავად იწყებთ. ესაა ბენჯამინის ფუნქცია.
წიგნში „ფერია კარაბინით“ (მთარგმნელი – ნატა ბალავაძე) დედოფალი ზაბო, რომელიც არის გამომცემლობის მეპატრონე და დაქირავებული ჰყავს ბენჯამინი აღნიშნული ფუნქციის შესასრულებლად, ერთგან კარგად და თვალსაჩინოდ განუმარტავს მოვალეობებს: „თქვენ განტევების ვაცი ხართ, ეშმაკმა დალახვროს, ეს კარგად უნდა ჩაიბეჭდოთ თავში; თქვენ სისხლით ხორცამდე განტევების ვაცი ხართ, ამაში არ გყავთ ბადალი, ისევე როგორც მე გამომცემლობის საქმეში. ყოველთვის ყველას თვალში თქვენ იქნებით დამნაშავე და ყველაფრის მიუხედავად ყველაზე უკანასკნელ ნაძირალასაც კი თვალზე ცრემლს მოჰგვრით! მთავარია, თქვენს მოწოდებაში ეჭვი არასდროს შეგეპაროთ. ერთხელ მაინც თუ დაეჭვდებით, მაშინვე ჩაგქოლავენ“.
ბენჯამინ მალოსენი საოცარი ადამიანია. ის ცხოვრობს მომხმარებლური საზოგადოების სასტიკი და საშინელი წესებით და ჰყავს უამრავი ბავშვი (დედამისის შვილები სხვადასხვა კაცებისგან), რომელსაც თავად პატრონობს და რომლებსაც უყვება ათასნაირ ისტორიას. მისი მეორე მოვალეობა ისტორიების მოფიქრებაც გახლავთ – რეალობის დამახინჯება, შელამაზება და ბავშვებისთვის დაღეჭილი ჩიჩიასავით მიწოდება. ეს ხაზი ძალიან მკაფიოდ გახლავთ გამოკვეთილი და თხრობას ზღაპრის ელფერსაც სძენს და ერთი-ორად ალამაზებს. მთელი ეს ნაგავი, რომელსაც გადაამუშავებს ბენჯამინ მალოსენი და რომელსაც მომხმარებლური საზოგადოების ყოველდღიური ყოფა ჰქვია, ბავშვებს მიეწოდება უვნებელი და ლამაზი სახით. ასე მაგალითად, იმავე წიგნში „ფერია კარაბინით“ პირველივე გვერდებზე ამბობს აღფრთოვანებული ბავშვი, რომ ნამდვილი ფერია ნახა, რომელმაც კაცი ყვავილად გადააქცია. და რას ფიქრობთ, რას გულისხმობდა ის? რა თქმა უნდა ტყვიისგან თავგაპობილ ადამიანს, აბა. აი ასე თანაცხოვრობენ რეალობები ერთმანეთის გვერდით ბავშვების ტვინში.
დანიელ პენაკის ნაწარმოებები „ფერია კარაბინით“ და „კაციჭამიათა საბედნიეროდ“ (მთარგმნელი – მანანა ბოსტოღანაშვილი) არის ძალიან დინამიური საკითხავი გაჯერებული იუმორით, მათ შორის შავი იუმორითაც, დეტექტიური და მისტიური ელემენტებითა და საინტერესო, ჩამთრევი სიუჟეტებითა და დაუვიწყარი პერსონაჟებით. კარგი იქნება თუ აღნიშნული ციკლის თარგმნა გაგრძელდება და ქართველ მკითხველებს მალოსენების საგის სხვა ამბების წაკითხვის საშუალებაც მოგვეცემა მშობლიურ ენაზე, რადგან იქნებ რამდენიმე ჩვენგანი დაფიქრდეს, გაბედოს მკრეხელობა და იკითხოს – კლიენტი ყოველთვის მართალია?
აქა ამბავი სიყვარულისა
ფრანგებს რომ სიყვარულის საქმისა ყველაზე უკეთ ესმით და ამას ინტენსიურად გამოხატავენ კინოსა თუ ლიტერატურაში, ხომ გსმენიათ ეს სტერეოტიპი? სწორედ ამ სტერეოტიპს გაგიმყარებთ ანრი ალენ-ფურნიეს წიგნი „დიდი მოლნი“, რომელიც თარგმნა თამარ აბრამიშვილმა. რომ არ მოგატყუოთ, მე არ მიყვარს ასეთი ცალსახად სასიყვარულო საკითხავი და ეს წიგნი, ასევე რომ არ მოგატყუოთ, სწორედ ასეთია, თუმცა ბანალობასთან საერთო მას არაფერი აქვს, რადგან სიყვარულის ისტორია გახვეულია ისეთ მძლავრ მისტიურ საბურველში, რომ ჩემნაირ სკეპტიკოსსაც კი წააკითხა თავი ბოლომდე. ამ ჟანრის მოყვარულთათვის ფრანგული ლიტერატურის კლასიკად წოდებული ნაწარმოები ნამდვილი მისწრება იქნება და დარწმუნებული ვარ ბევრი მკითხველიც გამოუჩნდება წიგნს.
რამხელა გრძნობებს ეხება საქმე თავად მიხვდებით, როცა გაიგებთ ერთ-ერთი მთავარი პროტაგონისტის, ივონ დე გალეს შექმნის ამბავს: თურმე ნუ იტყვით და ვინმე ივონ მარი ელიზ ტუსენ დე კუვრეკურტს ამ ნაწარმოების ავტორი, ალენ-ფურნიე, 1905 წლის 1 ივნისს შეხვედრია და ძალიან ღრმად შეჰყვარებია. მამაკაცს არაფერი გამოსვლია ქალბატონთან და შემდეგ წელს, იგივე დღეს იმავე ადგილას ელოდებოდა თურმე, თუმცა ქალბატონი არ გამოჩენილა. გულდათუთქულ ავტორს დაუჩივლია მეგობართან: „ის არ მოვიდა და რომც მოსულიყო, იგივე არ იქნებოდა“. რვა წელი ატარებდა ამ მწველ გრძნობას ანრი ალენ-ფურნიე და მხოლოდ ამ ხნის შემდეგ გადაჰყრია ივონ დე კუვრეკურტს ხელმეორედ, რომელიც უკვე დაქორწინებულა და ორი შვილიც ჰყოლია. ეს ქალბატონი ივონ დე გალეს პროტოტიპად იქცა წიგნში, რომელიც ეხება დაკარგულ და ნაპოვნ, დიდ იდეალებს, რომელსაც დრო და ჟამი ვერას აკლებს. დარწმუნებული ვარ, რომ ამ წიგნს თუ 13-14 წლის გოგო-ბიჭები წაიკითხავენ და მოიწონებენ, მთელი ცხოვრება არ დაავიწყდებათ დიდი მოლნის პერსონაჟი და შეიძლება მათი ინსპირატორიც კი გახდეს ის. მე თუ მკითხავთ, სწორედ მათთვისაა პირველ რიგში რეკომენდებული „დიდი მოლნი“.
პროგრესისტები VS რეგრესისტები
1749 წელს დიჟონის აკადემიას კონკურსი გამოუცხადებია და საკონკურსოდ დაუსვამს კითხვა, რომელიც დღემდე აქტუალური და პასუხგაუცემელია: აუმჯობესებს თუ არა ადამიანს, მის ზნე-ჩვეულებებს მეცნიერებისა და ხელოვნების განვითარება? მეთვრამეტე საუკუნის შუაწელში პროგრესის გაგება ოცდამეერთე საუკუნის პროგრესთან რა მოსატანია, სასაცილოდაც შეიძლება მოგვეჩვენოს და სწორედ ამიტომ ეს კითხვა დღეს უფრო მწვავედ გაისმის ალბათ.
ელვის სისწრაფით ვვითარდებით და ამ პროცესს არ უჩანს საზღვარი. პროგრესი არის შეუქცევადი სტიქია და ვერც ერთი ძალა მას წინ ვერ აღუდგება. ეს ყველაფერი კარგი, მაგრამ რისთვის? რატომ? რა მიზნებისთვის? იქნებ არ გვინდა? იქნებ გვეყოს? იქნებ საკმარისია? იქნებ პროგრესი ჩვენს ყველაზე ბნელ მხარეებს ავლენს და ამძაფრებს? იქნებ წინსვლა უფსკრულისკენ მიგვაქანებს? ხომ არ იქნება უმჯობესი ბუნებასთან, პირველყოფილ მდგომარეობასთან დაბრუნება? ასე მარტივად თუ დავყოფთ საზოგადოებას „პროგრესისტებისა“ და „რეგრესისტების“ ბანაკებად, მე პირველ მათგანს მივაკუთვნებდი თავს ულაპარაკოდ, მაგრამ დიდი ფრანგი ფილოსოფოსის ნაშრომმა „მსჯელობა მეცნიერებისა და ხელოვნების შესახებ“, რომელმაც პირველი პრემია მოიპოვა დიჟონის აკადემიის გამოცხადებულ კონკურსში და რომელიც ქართულად თარგმნა დოდო ლაბუჩიძე-ხოფერიამ, საპირისპიროზეც დამაფიქრა. ცხადია, რუსოს სხვა მოცემულობები ჰქონდა ამ ნაშრომის დაწერისას და კაცმა არ იცის დღეს რა პასუხს გასცემდა აღნიშნულ კითხვას, მაგრამ ჩემი გადმოსახედიდან მას უპირობოდ ჩავწერდი „რეგრესისტების“ ბანაკში. ცუდად ჟღერს ეს სიტყვა და მოაქვს სიბნელისა და უინტელექტობის, ჩაკეტილობისა და ფობიების სურათ-ხატები და რა თქმა უნდა ამ ყველაფერს ჟან ჟაკ რუსოს ძე ხორციელი ვერ მიაწერს, თუმცა მაინც – ბუნებასთან დაბრუნების პროცესის რომანტიზება სწორედ რეგრესისტების ბანაკის სავიზიტო ბარათია. აქვე ისიც უნდა აღვნიშნო, რომ „ბუნებასთან დაბრუნების“ გააზრება 21-ე საუკუნეში სხვაა და 18-ში სხვა იყო. ეს იმიტომ დავამატე, რომ ისე არ იფიქროს მკითხველმა, თითქოს ხეების გაჩეხვა და ქარხნების შენება გულს მიხარებდეს.
რუსოს მსჯელობა მეცნიერებისა და ხელოვნების შესახებ ამ თემებზე ბევრ საინტერესო მოსაზრებას აღგიძრავთ.
სახიჩრების ბრძოლა სიცოცხლისათვის
მარკ დიუგენის ნაწარმოები „ოფიცერთა პალატა“, რომელიც თარგმნა ცისანა ბიბილეიშვილმა, ომის შესახებ დაწერილ ნაწარმოებებში, რაც კი წამიკითხავს, ერთ-ერთ გამორჩეულ ადგილს დაიკავებს. წიგნი იწყება თავაწყვეტილი ვნებით და ომში წასასვლელად გამზადებული ახალგაზრდა კაცის შემთხვევითი სექსით უცნობ ქალბატონთან, რომელიც სატრფოს მიაცილებდა იმავე ომში (ღმერთო, რა საოცრად ფრანგული ეპიზოდია!) და მთავრდება ბევრი წლის შემდეგ ამ ქალთან ისევ შეხვედრით და დიდი იმედგაცრუებით.
საერთოდ, ძალიან მიყვარს როცა რაკურსი მეორეხარისხოვან ადგილებსაა მიპყრობილი ხოლმე, როდესაც ისტორიას მეორეხარისხოვანი გმირები გიყვებიან, როცა მოქმედება უმნიშვნელო დეტალების ირგვლივ კონცენტრირდება და ა.შ. მსოფლიოში პირველი მსოფლიო ომი ბობოქრობს, ქვეყანა თავდაყირა დგება და ამ დროს მკითხველი ომის პირველივე დღეებში დაჭრილი და დასახიჩრებული ხალხის პალატებში ცხოვრებას ადევნებს თვალ-ყურს. რა დროს პალატაა, ომი გვაჩვენეთ, რა ხდება მიღმა, გვანახეთ თუ შეიძლება – აღმოხდება ცნობისმოყვარე მკითხველს, მაგრამ მარკ დიუგენი მის გემოვნებას ამ წიგნში არ დააკმაყოფილებს. ავტორი პირველ მსოფლიო ომს სახიჩრების პალატის მაგალითზე გაჩვენებს და მე თუ მკითხავთ, ეს საოცრად ეფექტური, შეიძლება ითქვას იდეალური რაკურსიც კია ომის საჩვენებლად მთელი მისი დიდებულებით. ვის რად უნდა ბატალიების სკურპულოზური აღწერისთვის გახარჯული ფურცლები, ჰოლივუდის მადლი შეგვეწიოს.
ოფიცრები იზოლაციაში არიან, ზოგიერთი მათგანი იმდენად დამახინჯებულია, რომ სახის დაფარვაც კი უწევს ხალხში გამოჩენისას და არც ჩნდებიან მეტწილად – დემორალიზაციას გამოიწვევს მსგავსად დასახიჩრებული ოფიცრების ხილვა, თუმცა ნელ-ნელა მაინც ბედავენ და არ ვიცი რატომ, მაგრამ მეძავებთან წასვლის სცენამ მე პირადად კენ კიზის ცნობილი ნაწარმოებიდან საგიჟეთიდან გაპარვის სცენა მომაგონა სულისკვეთებით.
ძალიან კარგია, რომ ავტორმა მოახერხა ადამიანი დაეყენებინა ცენტრში და არა – ომი. წიგნში მეორე მსოფლიო ომსაც ვილევთ, სულ ორიოდე გვერდში. ომები აქ მეორეხარისხოვანია. პირველხარისხოვანია ადამიანები და მათი დაუოკებელი მცდელობები სიცოცხლესთან კვლავ დაბრუნების, სიცოცხლესთან შეთავსების, სიცოცხლის გაგრძელების.
როგორ არ უნდა გვეშინოდეს აუტისტი ბავშვების
გასული წლის სექტემბერში თბილისის ერთ-ერთ სკოლაში მომხდარმა საზარელმა ფაქტმა მთელი ქალაქის და არამარტო ქალაქის მოსახლეობის აღშფოთება გამოიწვია, თუმცა მე თუ მკითხავთ ეს აღშფოთება მეტწილად ფარისევლური იყო და თუ რატომ, ამას აქვე განვმარტავ.
საქმე შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვების სასკოლო დაწესებულებისთვის კარების შედუღების ფაქტს ეხებოდა იმ მოტივით, რომ „ნორმალური“ ბავშვების მშობლები მათი დანახვით წუხდებოდნენ და არ უნდოდათ შვილებს ეს „სიმახინჯე“ ენახათ ყოველდღიურად. როგორი უგულობაა, არა? მე თუ მკითხავთ, ბუნებრივია ჩვენი საზოგადოებისთვის მსგავსი რეაქცია. აი მაგალითად, არ დაკვირვებიხართ გოგონას სადმე სუფრაზე, რომელიც თავგამოდებით იცავს მანდილის სიწმინდეს? არადა ამ გოგონასთან ერთად გუშინ ან სულაც გუშინწინ უკანასკნელ გარყვნილებაში ხართ გადაკარგული. უყურებთ და გიკვირთ, რატომ აკეთებს ამას? საქმე იმაშია, რომ ეს ბუნებრივი რეაქციაა – ნაკლული საზოგადოება (ნაკლული ადამიანიც. აქვე დავაზუსტებ, რომ ამ გოგონას ქცევა ფარისევლობის მაგალითადაა მოყვანილი და არა იმის, რომ თავისუფალი სექსი აპრიორი ნაკლია) გამალებული ცდილობს უნაკლოდ წარმოჩენას. მუდამ აკეთებს აქცენტს იმაზე, რომ მას არ ჰყავს მახინჯი, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე, უუნარო და ა.შ. მუდამ აპელირებს, რომ ის იდეალურია, ის უნაკლოა და ამ აპელირების სიხშირე პირდაპირპროპორციულია მისი ნაკლისა. ჩვენს საზოგადოებაში ბევრი პრობლემა გაქვს, ბევრ რამეს საერთოდაც ახლა ვსწავლობთ და პირველად ვეჩეხებით და რა გასაკვირია, რომ „იდეალურობაზე“ გვქონდეს პრეტენზია. ხომ გახსოვთ – რაც უფრო ნაკლული ხარ, მით უფრო მეტი პრეტენზია გაქვს იდეალურობაზე.
ასე იყო ეს ამბავიც. დაისმევა კითხვა: როგორ გადავჭრათ პრობლემა? კითხვას ბანალური პასუხიც გაეცემა – განათლებით. საყოველთაო განათლებით – პაციენტების, მათი მშობლების, მათი მშობლების მშობლების, მათი მეგობრების და თავად ექიმებისაც, რომლებიც არანაკლებს სცოდავენ რიგი პაციენტების სტიგმატიზების საკითხებში. განათლება უნდა იყოს ტოტალური და ხელმისაწვდომი და ამ დიდ ზღვაში ერთი პატარა წვეთია, მაგრამ მნიშვნელოვანი წვეთი, ოლგა შავერნესა და მარკ ბელასენის წიგნის „აუტისტი ბავშვი“ ქართულად თარგმნა ნინო ზარდიაშვილის, მარინე ტარასაშვილისა და ირინა თავბერიძის მიერ. ეს გახლავთ სახელმძღვანელო მშობლებისათვის და მოცემულია თითქმის ყველა მნიშვნელოვანი ასპექტი მარტივ და გასაგებ ენაზე თუ როგორ უნდა მოვუაროთ აუტისტ ბავშვებს, როგორ უნდა მოვეპყრათ და რაც მთავარია – როგორ არ უნდა გვეშინოდეს მათი!
დღევანდელი მედიცინის სიკეთეები დეტალებშია ჩაფლული. „განუკურნებელი დაავადება“ – ეს ტერმინი იმ გაგებით, რა გაგებაც ახლა შეიძლება ტვინში მოგივიდეთ, აღარ არსებობს. მედიცინამ მოახერხა და დაშალა მარტივ ნაწილაკებად ყველა მძიმე სნეულება და ამ ნაწილებში ჩხირკედელაობა დაიწყო. ასეთ დაშლილ მდგომარეობაში კი ისეთი მონსტრები, როგორებიც არიან სხვადასხვა გენეტიკური სნეულებები, მენტალური სნეულებები თუ სულაც ავთვისებიანი სიმსივნეები, შეიძლება ისე საშინლად არ გამოიყურებოდნენ, როგორც უწინ. ეს წიგნიც შლის და აქუცმაცებს აუტიზმის პრობლემას და ადვილად შესაცნობს ხდის მას მშობლებისთვის და ზოგადად იმ ხალხისთვის, რომლებსაც ამ თემებში ბევრი არაფერი გაეგებათ და უამრავი ცრუ წინასწარგანწყობით არიან აღჭურვილები.
არამარტო ფემინისტური საკითხავი
წიგნში „ჟამი სულიერების ზეობისა“ შესულია სიმონ დე ბოვუარის მოთხრობები, რომლებიც თარგმნა გიორგი ძნელაძემ და გამოიცა 2014 წელს. მართალია წიგნში არაა შესული სიმონ დე ბოვუარის ფუნდამენტური ნაშრომი „მეორე სქესი“, რომელიც ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ფემინისტურ საკითხავად ითვლება, თუმცა იმედი ვიქონიოთ რომ ამ ავტორის უკეთ გაცნობის საშუალება კიდევ მიეცემა ქართველ მკითხველს. მკითხველს, რომლისთვისაც ქალთა უფლებები უაღრესად აქტუალური გახდა უკანასკნელი წლის მანძილზე.
ჰაერივით აუცილებელია დიდი ფემინისტი მოაზროვნეების ნაშრომების მიტანა მკითხველამდე, შესაბამისი დისკუსიების ინიცირება, პროცესის გამოცოცხლება და ა.შ. თუ არ გვინდა, რომ ეს მართლაც მწვავე პრობლემები არასამთავრობო ორგანიზაციების პოზიციონირების საშუალებად დარჩეს მხოლოდ. ბევრი პრობლემა მოდის გაუნათლებლობისგან. განათლების დონის ამაღლების კონტექსტში შეგვიძლია განვიხილოთ თუნდაც ფემინისტი მოაზროვნეების ნაღვაწის გადმოქართულება, რაც აუცილებლად გამოიღებს შედეგს დროთა განმავლობაში. შორს ვარ იმ აზრისგან, რომ სიმონ დე ბოვუარის თუნდაც ამ წიგნს ძალუძს მკვლელს იარაღი დააგდებინოს, მაგრამ ზოგადად წიგნებს ბევრი რამე შეუძლიათ – მათ შორის ისიც, რომ იარაღის აღების მოტივაცია დაუკარგონ ადამიანს და ღირებულებები გადაუფასონ. ღირებულებების გადაფასებისთვის კი ქართველი მკითხველისთვის ვინ ვინ და სიმონ დე ბოვუარი მისწრება იქნება.
ერთოთახიანი პიესა
კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება ჯოჯოხეთში! ჟან პოლ სარტრის პიესაში „ცხრაკლიტული“ აღწერილია ოთახი, სადაც გამოკეტილია სამი ადამიანი, რომელიც ეძებს ტყვეობის მიზეზებს და საუბრობს თავის ცოდვებზე – ეს ძალიან მარტივად და პრიმიტიულად რომ ვთქვათ, სინამდვილეში კი არც ისე მარტივი და პრიმიტიულია სამი ადამიანის ურთიერთობა ჩაკეტილ სივრცეში, სადაც ძალიან კარგად ჩანს რომ ჯოჯოხეთია ადამიანი ადამიანისთვის და არა რაიმე ობიექტური ადგილი ჩანგლებითა და მისტიური პერსონაჟებით.
სივრცეები, რომლებიც თითქოს მარტივი დასაძლევია, მაგრამ სინამდვილეში ასეთი სულაც არ გახლავთ – ჩემი ერთ-ერთი ფავორიტი თემაა და თქვენი არ ვიცი, მაგრამ მე კი მიზიდავს ყოველთვის იმის წარმოდგენა, თუ რა მოხდებოდა ერთ-ერთ უწყინარ დღეს რომელიმე გვირაბში გავლისას მისი თავი და ბოლო რომ ჩახერგილიყო ან მატარებლის ვაგონში გამოვკეტილიყავით ან თვითმფრინავს დაჯდომა არ შეძლებოდა და სულ ეფრინა. ნამდვილი ადამიანური ურთიერთობები მთელი თავისი სიბინძურით, შემაშფოთებელი სიმდაბლითა და სინამდვილით სწორედ მსგავს სივრცეებში იწრთობა. თუ ჯოჯოხეთი არსებობს სადმე, ის ალბათ რაიმე პატარა, ჩაკეტილი სივრცე იქნება შიგ უამრავი ადამიანით. ციხე? რატომაც არა, რაიმე მსგავსი.
ჩემი საყვარელი რეჟისორის, ლუი ბუნუელის ფილმი „გამანადგურებელი ანგელოზი“ მახსენდება უცბად, სადაც ადამიანთა ჯგუფს ოთახის დატოვება არ შეუძლია. როგორი მიმზიდველი და საინტერესოა ამ ექსტრემალურ პირობებში განვითარებული ადამიანური დრამები, ეროტიული მიზიდულობა-განზიდულობები, ზიზღი და სიყვარული!
ჟან პოლ სარტრის თაყვანისმცემლებს ან იმ ადამიანებს, რომლებსაც ჩემს მსგავსად ბევრჯერ გიფიქრიათ რა მოხდებოდა უცბად რომ ოთახის კარები ვერ გაგეღოთ და ირგვლივ მყოფ უცნობ ადამიანებთან ერთად გაგეტარებინათ მარადისობა, გელით გიორგი ეკიზაშვილის შესანიშნავი თარგმანი სახელად „ცხრაკლიტული“.
პატარა ტექსტი დიდია
როლან ბარტის S/Z პირველად გამოქვეყნდა 1970 წელს და ქართულად ითარგმნა 2014 წელს ნინო გაგოშაშვილის მიერ. წიგნი გახლავთ ონორე დე ბალზაკის მოთხრობის – „სარაზინი“ სტრუქტურალისტური განხილვა. ეს არის ტექსტის მეთოდური დაქუცმაცება, სისტემატიზება და კოდებად დაშლა, რაც საკმაოდ რთული წასაკითხია. ამ ნაშრომმა დიდი გავლენა იქონია სტრუქტურალიზმზე და პოსტ-სტრუქტურალიზმზე, მარტივად რომ ვთქვათ.
სიმართლე რომ ვთქვათ – ურთულესი ნაშრომია. თუმცა უსამართლოები ვიქნებით თუ ამ ნაშრომს მხოლოდ ფილოლოგებისა და თითო-ოროლა ლიტერატორის იმედად დავტოვებთ, რადგან მგონია რომ წიგნი იმ ადამიანებსაც დააინტერესებთ, ვისაც პროფესიული ზრახვები არ ამოძრავებს მის მიმართ. გარკვეული ტესტიც კი მაქვს მოფიქრებული თუ ვინ შეიძლება დაინტერესდეს ამ წიგნით, ამ დიდი ლიტერატურული დენოტაციით. ტესტი მხოლოდ ერთ კითხვას მოიცავს: ტელონიუს მონკის კლავიში გიყვართ? თუ – კი, მაშინ არის შანსი ამ ტექსტით დაინტერესდეთ, რადგან ეს არის ლიტერატურის მეთოდური დაშლა-აწყობა დიდი ტვინის მიერ, ისევე როგორც მუსიკა იშლებოდა და იწყობოდა თავიდან მონკის დიადი ტვინის მიერ. თუ მონკი არ გიყვართ ან არ გაგიგიათ და ახლა ჩართეთ და არ მოგეწონათ, მაშინ ამ წიგნსაც ნუ მიეძალებით, თქვენი ტვინი საამისოდ მომართული არ ყოფილა და ეს სულაც არ გახლავთ ტრაგედია, საინტერესო საკითხავს და საინტერესო მოსასმენს რა დალევს ამ ქვეყანაზე.
მინდა, რომ ტექსტი ბევრმა წაიკითხოს. წაიკითხოს და შუაში მიატოვოს თუნდაც, პირველი გვერდებიც კი ვერ დასძლიოს, ბოლომდე ჩავიდეს და თავიდან დაუბრუნდეს და ა.შ. მინდა, რომ მსგავს ტექსტებთან ბევრ ქართველ მკითხველს ჰქონდეს შეხება. რატომ? იმიტომ, რომ იგრძნონ პასუხისმგებლობა, რაც შეიძლება ლიტერატურული ტექსტის განხილვას შეიძლება ახლდეს თან. მიხვდნენ, რომ თავად უდგებიან ამ საქმეს არასერიოზულად, თორემ სინამდვილეში ტექსტში შეიძლება ძალიან დიდი უფსკრული იმალებოდეს, რომელსაც ჩიჩქვნა და გათხრა სჭირდება საფუძვლიანი. მინდა რომ ნებისმიერი ტექსტის კითხვისას ეს დაუშვან გონებაში და მერე ვინძლო ხელაღებით და ზედაპირულად, მზა-მზარეული შაბლონებით აღჭურვილებმა არ დააბრეხვონ ათასი უმეცრება ამა თუ იმ ტექსტის შესახებ და თუ მაინც მოიქცევიან ასე, გაახსენდეთ მაინც როლან ბარტის ნაშრომი, რომელიც იდეაში ერთ პატარა ნოველას მიეძღვნა და ოდნავ მაინც მოერიდოთ.
პროფესია – პოლიტიკა
თუკი ვინმეს სადმე ხელი მოეცარა, არ გაუმართლა, ვერ შედგა, ვერ ისწავლა, გამოგდებულ იქნა და ა.შ. – ყველა პოლიტიკაში მიდის. მით უმეტეს, ღმერთმა არ ქნას და თუ ასეთი ადამიანი მორწმუნეცაა და სიმპატიურიც. პოლიტიკა ათასი რჯულის შარლატანის უკანასკნელ თავშესაფრადაა ქცეული საქართველოში და დამეთანხმებით ალბათ – ამ გაქანებით ევროპამდე დიდი მანძილი გვიდევს კიდევ.
ისედაც უამრავი სტერეოტიპი არსებობს პოლიტიკოსებზე და მე თუ მკითხავთ ამ სფეროში წამსვლელ ადამიანს აქედან გამომდინარე ორჯერ მეტი ძალისხმევა და პასუხისმგებლობის განცდა მოეთხოვება, რათა ეს სტერეოტიპებიც დაძლიოს და ხალხის სიყვარულიც მოიპოვოს. სამწუხაროდ, ამისკენ მისწრაფებას ქართველი პოლიტიკოსები არ იჩენენ და აგერ უკვე წლებია ვხედავთ ერთსა და იმავე ბრტყელ შუბლებს, უიდეო თვალებსა და ჩამქრალ სახეებს.
იმისთვის, რომ იდეა გაგიჩნდეს, რაღაც ბაზისი უნდა გქონდეს, განათლება უნდა გქონდეს და უნდა იცოდე და გიყვარდეს ის საქმე, რასაც ემსახურები. სწორედ ამისთვისაა განკუთვნილი საერთაშორისო პოლიტიკის სახელმძღვანელო (მეხუთე გამოცემა) პიერ დე სენარკლენისა და იოან არიფენის ავტორობით, რომელიც თარგმნა ნანა ცქიტიშვილმა. წიგნში საკმაოდ გასაგებად და ფართოდ გახლავთ მიმოხილული საერთაშორისო პოლიტიკის ასპექტები და საინტერესო საკითხავია არამხოლოდ სოციალურ-პოლიტიკური ფაკულტეტის სტუდენტებისთვის, არამედ პოლიტიკით დაინტერესებული მკითხველისთვის.
იმედი დავიტოვოთ, რომ მომავლის პოლიტიკოსები უნივერსიტეტის კამპუსებში სხედან ახლა, უამრავ მსგავს წიგნს კითხულობენ, თანამედროვე ტენდენციებს ეცნობიან, საკუთარ საქმეს საფუძვლიანად სწავლობენ და არ თვლიან, რომ პოლიტიკა წარუმატებელი და გაუნათლებელი ხალხის საქმეა.
საგაზეთო ჯიხურიდან დიდ ლიტერატურაში
ბოლო ათწლეულის ყველაზე გასაოჩარი აღმოჩენაო, ასე შეაფასეს ჟან რუოს გამოჩენა ლიტერატურულ ასპარეზზე კრიტიკოსებმა და გონკურის პრესტიჟული პრემიაც მისცეს. რთულია არ დაეთანხმო მათ, რადგან საფრანგეთისნაირ უცნაურ ქვეყანაშიც კი ბევრ გაზეთის დისტრიბუტორს ვერ იპოვნი ალბათ, რომელიც დიდ ნაწარმოებებს ჰქმნის.
„ღირსების ველები“ ჟან რუოს პირველი სერიოზული ნამუშევარია, რითიც მკითხველის და კრიტიკის ყურადღება მიიქცია. ნაწარმოებში მოქმედება ვითარდება მეოცე საუკუნეში და ჰყავს სამი ძირითადი პერსონაჟი – ერთი ოჯახის წევრები. ნაწარმოები ავტობიოგრაფიული შტრიხებითაა გაჯერებული და ორიგინალური თხრობის სტილის წყალობით, საკმაოდ საინტერესოდაც იკითხება. სადაც დიდი ანუ პირველი მსოფლიო ომია სიუჟეტში, იქ არის ყველაფერი – სიკვდილი, სიცოცხლე, სიყვარული, ტრაგედია, სევდა, მოგონებები.
თქვენი არ ვიცი და მე პირადად ამ წიგნის და ავტორის ბიოგრაფიის წაკითხვის შემდეგ მეტი ყურადღებით ვაკვირდები ჩემი საგაზეთო ჯიხურის გამყიდველებს.
სამედიცინო დიქტატურა
ზოგჯერ მედიცინა არ არის მხოლოდ მედიცინა და ექიმი არ არის მხოლოდ ექიმი, სამწუხაროდ თუ საბედნიეროდ. ამ ფაქტს გვაჩვენებს ჟიულ რომენის შესანიშნავი პიესა სახელად „კნოკი ანუ მედიცინის ზეობა“, რომელიც თარგმნა გიორგი ეკიზაშვილმა. ნაწარმოებში აღწერილია ერთი შარლატანი ექიმის, რომელიც არც იყო პროფესიით ექიმი, აღზევების ისტორია. მისი წარმატების მთავარი საიდუმლო კი ადამაინურ ბუნებაში უნდა ვეძიოთ – უპასუხისმგებლობით განპირობებული მკაცრი მამის მოთხოვნილება!
უპასუხისმგებლო ადამიანები ითხოვენ აკრძალვებს, სიმკაცრეს, დასჯას. მათ სურთ, რომ მათი წილი პასუხისმგებლობა სხვამ ზიდოს და სწორედ ამ მომენტს იყენებს კნოკი, რომელიც მთელს დასახლებას ლოგინზე აჯაჭვავს. ცხადია, მას მედიცინასთან არაფერი საერთო არ აქვს, უბრალოდ შესანიშნავად ფლობს ადამიანური ბუნებით მანიპულირების საშუალებებს, პიარ-ტექნოლოგიებს და ბრწყინვალედ ახერხებს მოსახლეობის დამორჩილებას, რომლებიც წინა ექიმს დაუმორჩილებლებად და ცუდ პაციენტებად მიაჩნდა. როგორც აღმოჩნდა, მთავარია მიდგომა და მეთოდი.
პირად პრაქტიკაშიც დავკვირვებივარ, რომ მთელი რიგი პაციენტები ითხოვენ აკრძალვებს და შემდეგ ერთგვარი მაზოხისტური სიამოვნებითაც აღნიშნავენ, რომ ალკოჰოლი იქნება თუ თამბაქო თუ ცხიმიანი საკვები ექიმმა აუკრძალა. ისინი ამაყები არიან მორჩილებით. მათ უხარიათ, რომ სანდომიანი ბატონის ხელში ჩავარდნენ, რომლებიც ობიექტურად ცუდ რაღაცეებს უკრძალავს და მათზე ზრუნავს. როგორც ჩანს, ადამიანი არ იცვლება.
კნოკმა შეძლო კატა დაეჭირა ბნელ ოთახში და პაციენტები აღმოეჩინა იქაც, სადაც ისინი რეალურად არც იყვნენ. მანდ შეძლო ერთი დასახლების მაგალითზე შეექმნა ნამდვილი დიქტატორული მოდელი, იდეალური მოდელი მმართველობისა, რომელიც აგებულია ერთი ადამიანის უსიტყვო მორჩილებაზე, აკრძალვასა და დასჯაზე! ამ კუთხით თუ შევხედავთ და ცხადია, ამ კუთხით უფრო საინტერესოა ეს პიესა, ნაწარმოები მხოლოდ სამედიცინო საკითხავი არ გამოვა, თუმცა მე მაინც ვურჩევდი ამ ნაწარმოების წაკითხვას პირველ რიგში იმ ქართველ პაციენტებს, რომლებიც ექიმიდან ექიმამდე დადიან მკაცრი მამა-ბატონის საძიებლად. სწორედ ეს წარმოშობს ტირანებს, იქნებიან ისინი სოფლის ექიმები თუ დიდი დიქტატორები.
წიგნი სპეციფიკური მკითხველისთვის
თუ თქვენ იმ მცირერიცხოვან მკითხველთა რიცხვს მიეკუთვნებით, რომლებიც გატაცებით და დიდი სიამოვნებით კითხულობდნენ ჯოისსა და პრუსტს და სხვა უზარმაზარ ლიტერატურულ „რუბიკის კუბიკებს“, მაშინ შემიძლია თამამად გახაროთ რომ თქვენთვის მისწრება იქნება ილია გასვიანისა და ანზორ აბჟანდაძის მიერ ნათარგმნი „ფლანდრიის გზა“ – კლოდ სიმონის, ფრანგი კლასიკოსის ერთ-ერთი ცენტრალური ტექსტი, რომელიც საკმაოდ რთულად მისადევნებელ-აღსაქმელ-გასაგებია, რადგან ავტორს თხრობის უნიკალური არა, მაგრამ ძალიან რთული სტილი კი აქვს არჩეული და ერთი წინადადებას რომ იწყებს, იმდენ ხანს აგრძელებს რომ ბოლოს უკვე არათუ წინადადების პირველი სიტყვა გახსოვთ, შეიძლება აზრიც კი გაგეპაროთ საერთოდ და სწორედ ამ საფრთხის თავიდან ასაცილებლად ამ სტილის ავტორები იმსახურებენ და მოითხოვენ სკურპულოზურ, ფრთხილ და დინჯ მკითხველებს, რომლებიც არაფერს გამოტოვებენ, არც ერთ ნაბიჯს უყურადღებოდ არ დატოვებენ და რუდუნებით და მორიდებით გაყვებიან ტექსტს ბოლომდე და თუ ამას მოახერხებენ, ნამდვილად ნასიამოვნები დარჩებიან, რადგან ჯერ ზოგადად დამთავრებული ტექსტის მოწონებაა ერთი სიამოვნება და მერე მით უმეტეს ისეთი ტექსტისა, როგორიც „ფლანდრიის გზაა“, რომელიც მოგვითხრობს ყოფილი კავალერისტის – ჟორჟის რემინესცენციების შესახებ და თხრობა არის ფრაგმენტული და სად გამონაგონია და სად რეალობა და სად რა დეტალია გაბნეული, მხოლოდ დაკვირვებულმა მკითხველმა და ავტორმა თუ იცის, რადგან ეს ტექსტი არ არის მარგალიტი, რომელიც ღორებს უნდა დაუყარო საჯიჯგნად, მსგავსი ტექსტები რჩეული მკითხველებისთვისაა, რომელთა რიცხვიც დიდი ნამდვილად არ არის, მაგრამ რამდენიც არიან, ნამდვილები და ერთგულები არიან და ასეთი კირკიტა მკითხველ-ავტორები აცოცხლებენ და მოდუნების საშუალებას არ აძლევენ სხვა ავტორებსა თუ მკითხველებს, რომლებიც ახლა ამ ჩანაწერის კითხვისას უკვე ნერვებზეც კი იშლებიან, რადგან ავტორი არ ამთავრებს არც აბზაცსა და არც წინადადებას და თუ ეს მართლა ასეა და თუ ამ ელემენტარულ ბოდვასაც კი ვერ უძლებს მკითხველი, მაშინ მინდა მას დაბეჯითებით ვუთხრა კლოდ სიმონის აღნიშნულ ნაწარმოებს ნუ წაიკითხავს, რადგან სამი გვერდიც შეიძლება ვერ გაძლოს, მაგრამ თუ ეს ჩანაწერი რატომღაც აინტერესებს და მოსწონს ახლა მკითხველს, მაშინ უფრო დიდი შანსია გენიოსის შედევრი, რომელიც სულ ასეა დაწერილი და უფრო საინტერესო ამბების თხრობას ეხება თან, უფრო მოეწონოს და ამიტომ ასეთ მკითხველს ვურჩევ რომ სასწრაფოდ მოიძიოს წიგნი და შეუდგეს სიამოვნებას, რომელიც იქნება ხანგრძლივი და სუნთქვის შემანელებელი.
უძრავი მოგზაურის ჩანაწერები
რა დასამალია და ეს წიგნი ყველაზე ბოლოსთვის მქონდა მოტოვებული, რადგან გაფორმებამ საშინლად არ მიმიზიდა და არც მწერალს ვიცნობდი თან. თუმცა მკითხველმა ჩემი გამოცდილება არ უნდა გაიზიაროს და დაუფიქრებლად ეძგეროს ჟან ჟიონოს წიგნს „ჰუსარი სახურავზე“, რომელიც თარგმნა თამარ კაპანაძემ და რომელიც ფრანგი კრიტიკოსების მიერ მეოცე საუკუნის 50 საუკეთესო ფრანგული რომანის სიაშია შეტანილი.
წიგნში მოთხრობილია იტალიელი პოლკოვნიკის ამბავი, რომელიც სხვა ავსტრიულ სპეც-სამსახურებს ემალება საფრანგეთში. თითქოს არაფერი, მაგრამ თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ საფრანგეთში ამ დროს ნამდვილი სიკვდილის მყრალი სუნი დგას, ვგულისხმობ ქოლერის ეპიდემიას, მაშინ მოცემულობები რადიკალურად იცვლება.
საინტერესო სიუჟეტთან, საკუთარი თავის საძიებლად მოხეტიალე გმირებთან ერთად აღსანიშნავია ავტორის წერის სტილიც, რომელიც დედანში უფრო შთამბეჭდავია, ვიდრე თარგმანში, მაგრამ მაინც – ჟიონოს ფრანგული ერთ-ერთი გამორჩეული ფრანგულია მეოცე საუკუნეში და ვისაც შეგიძლიათ, ქართულ კარგ თარგმანთან ერთად აუცილებლად წაიკითხეთ ნაწარმოები ორიგინალშიც სიამოვნების გაორმაგების მიზნით.
მე ყოველთვის მჯეროდა და ვამტკიცებდი, რომ ყველზე საინტერესო ამბები ჩვენს ტვინში ხდება და არა ჩვენს გარშემო – რეალობაში. ჟან ჟიონო ამის ბრწყინვალე დასტურია – ის მთელი ცხოვრება პატარა ფრანგულ ქალაქ მანოსკს არ გასცდენია, სამაგიეროდ გონება უქროდა შორს იმ კაცივით, ფოტოატელიეში რომ იყო გამოკეტილი მთელი ცხოვრება და ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა. სწორედ ჟიონოსნაირი უძრავი მოგზაურები ქმნიან ხშირ შემთხვევებში მძაფრ ლიტერატურულ თავგადასავლებს.
უკანასკნელი ერექციის შიში
არ ვიცით ზუსტად რა სურთ ქალებს, მაგრამ ის კი ვიცით რისი გვეშინია კაცებს – ერექციის მოდუნება, აი რა არის ნამდვილი ტრაგედია.
რომენ გარის წიგნი „ამის იქით თქვენი ბილეთი აღარ გამოდგება“, რომელიც თარგმნა ლია დარაშვილმა, აღწერს 22 წლის ბრაზილიელი გოგონას და ხანში შესული ბიზნესმენი მამაკაცის ურთიერთობას და ალბათ ადვილად მიხვდებით, რომ ამ ურთიერთობის ქვაკუთხედი და ამოსავალი წერტილი არ იქნება ვახშმად ბოზბაშისა თუ ჩიხირთმის (მათი ფრანგული ანალოგების) მირთმევის დილემა. ამ ურთიერთობის ქვაკუთხედი არის სექსი – ერთის მხრივ მწველი, ტემპერამენტული არსება, რომელსაც წინ უამრავი მანძილი აქვს ეროსის გზაზე გასავლელი და მეორეს მხრივ მოხუცებული მდიდარი კაცის უკანასკნელი ერექცია. ნაცნობი, ნაფიქრი და საშიში თემაა, განსაკუთრებით მამაკაცებისთვის, რომლებიც მიდრეკილები ვართ სამყაროს ფალოცენტრული ჭვრეტისკენ, რაც ნიშნავს იმას, რომ დედამიწა ჩვენი პენისის ირგვლივ ტრიალებს ან უნდა ტრიალებდეს, ყოველ შემთხვევაში უმრავლესობას ასე გვეჩვენება და აქედან მომდინარეობს ნევროზები, შიშები, დაუკმაყოფილებლობები, სუბლიმაციები და ა.შ. ახლა წარმოიდგინეთ რამხელა იქნება ასაკში შესული ფალოცენტრიკის ცხოვრება, რომელიც აცნობიერებს, რომ ყოველი მისი ერექცია შეიძლება ბოლო აღმოჩნდეს? საშინელებაა, სამყაროს აღსასრულია!
60-ს მიღწეული კაცისა და ქორფა გოგონას სექსი რაღაცით უკვდავებასთან ზიარების მცდელობასაც წააგავს, რომელიც ცხადია საბოლოოდ კრახით დასრულდება ყველგან და ყოველთვის, რადგან უკვდავებას სექსით ვერ მივაღწევთ – უფრო მის გარეშე, თუმცა ეს სხვა საუბრის თემაა.
უკანასკნელი ერექციის შიში და ამ შიშით განპირობებული საინტერესო ფსიქოლოგიური წიაღსვლები შეგიძლიათ აღნიშნულ წიგნში ამოიკითხოთ და ვინ იცის, იქნებ დროზე ადრე გადააწყოთ ფსონები, დაალაგოთ პრიორიტეტები და სიტუაციებს მომზადებული დაუხვდეთ.
***
ბოლოსკენ კი თქვენი ყურადღება რომ არ გამემახვილებინა ჟურნალ „არილის“ ორ გამორჩეულ ნომერზე, ისე ფრანგულ ლიტერატურაზე საუბარი არ გამოგვივიდოდა იმიტომ, რომ არილის ეს ნომრები მთლიანად მიეძღვნა ფრანგულ ლიტერატურას.
2014 წლის აპრილის ნომერი იყო მარგარეტ დურასისა და დიდი მისტიფიკატორის, რომენ გარისადმი მიძღვნილი. აქ ნახავთ ამ უკანასკნელის ძალიან მსუყე და საინტერესო ინტერვიუს, რომელიც თარგმნა მერაბ ფიფიამ. ასევე ამ ავტორების პატარა ტექსტებს, რაც მათ გასაცნობად და მათზე შთაბეჭდილების შესაქმნელად კარგი საშუალებაა თუ ჯერ კიდევ არ იცნობთ ამ ორ დიდ ადამიანს და ასევე ტექსტებს დურასის შესახებ, რომლებიც ცდილობენ უფრო ახლო ფოკუსით დაგვანახონ ეს რთული ქალი და მისი ტექსტები, ყველაფერი წინ გქონიათ.
2014 წლის სექტემბრის ნომერში კი საუბარია თანამედროვე ფრანგულ პროზაზე. განსაკუთრებით საინტერესოა მიშელ უელბეკისა და ბერნარ ანრი-ლევის მიმოწერა, რომელიც თარგმნა მერაბ ფიფიამ. ასევე შეგხვდებათ პასკალ კინიარის, სილვერ ტესონის, პიერ მიშონის ტექსტები. არც ერთ ჩამოთვლილ ავტორის „არილის“ ამ ნომრის წაკითხვამდე არ ვიცნობდი – სულ ტყუილად. სამი განსხვავებული ტიპი თანამედროვე ფრანგული მწერლობიდან კიდევ ერთხელ გვარწმუნებს იმაში, რომ ამ ქვეყნის ლიტერატურას თავისი მრავალფეროვნების წყალობით გადაშენება არასდროს უწერია.
დასასრულს მინდა აღვნიშნო, რომ ეს ზღვაში წვეთი იყო იმ წიგნებისა, რომლებიც ფრანგულიდან ქართულ ენაზე ითარგმნება ამ ბოლო ხანებში. ფრანგული ლიტერატურა ამხელა დოზებით შესანიშნავი ვარიანტია დამწყებ წიგნის მოყვარულთა გასაფილტრად – თუ ფრანგულ ლიტერატურაში ერთი ავტორიც ვერ აღმოაჩინე შენი გემოვნებისა, ე.ი. ზოგადად ლიტერატურაზე დრო არ უნდა დაკარგო.
© “არილი”