უკრაინელი მწერალი ანდრეი კურკოვი BBC რადიოს ომით დამყარებულ დღისწესრიგში ცხოვრების პირად გამოცდილებას უზიარებს:
მორიგი უძილო ღამე. სირენების ხმა არ ისმის, მაგრამ საათში ერთხელ მაინც მეღვიძება და სიჩუმეს მივაყურადებ. არა იმიტომ, რომ ველოდები განგაშის ზარი საწოლიდან როდის წამომაგდებს, უბრალოდ, ყოველი მომდევნო მდუმარე ღამე უფრო და უფრო მაშინებს.
გუშინ ჩემმა უმცროსმა შვილმა ტელეფონში საჰაერო თავდასხმის აპლიკაცია გადმომიწერა. დასავლეთ უკრაინაში ჩემს ლოკაციასთან დავაკავშირე და მოსალოდნელი იერიშის შემთხვევაში გამაღვიძებს. მაგრამ ჩემი ტელეფონი მთელი ღამე დუმს.
დილის 6 საათზე მეგობარმა დამირეკა. ლვივშია, კიევში გასაგზავნ ჰუმანიტარულ დახმარებას ამზადებს. რჩევა მკითხა თავისი მეუღლე და მცირეწლოვანი შვილები სად სჯობს გაგზავნოს, გერმანიაში თუ ინგლისში. ჩავფიქრდი, მაგრამ სანამ რამეს ვეტყოდი, მითხრა – გერმანიაში არ გავგზავნი, რუსეთის მხარესააო. შევეცადე ამეხსნა, მთლად ასეც რომ არ იყო, მაგრამ, როგორც ჩანს, თავის აზრზე მტკიცედ იდგა. ჯერ პოლონეთში მოუწევთ დოკუმენტების მოწესრიგება მაგრამ ზუსტად სად და როგორ, მეც არ ვიცი.
საუბარი დასრულებულიც არ გვქონდა, უკვე ფეხზე ვიყავი. დილა ჯერ ცივი და შემდეგ ცხელი შხაპის გადავლებით დავიწყე, მერე რძიანი ყავა დავლიე (რძის გარეშე თუ დავლევ, ხელების კანკალი მეწყება და კომპიუტერთან მუშაობას ვეღარ ვახერხებ).
უკვე გაზაფხულია. გუშინ ქალაქში სიარულისას რამდენიმე საკუთარ სახლს ჩავუარე და შევნიშნე, ხალხს უკვე ხეხილის გასხვლა დაუწყია. ორი დღის წინ ჩემი ძველი მაკი გაფუჭდა და თან გაიყოლა სტატიაც, რომელზეც ვმუშაობდი. როცა შევაკეთე, ხელმეორედ დაწერა მომიწია. ინგლისურად ვთარგმნე და ჩემს მეუღლეს, ელიზაბედს გავუგზავნე. დიდხანს არედაქტირებდა, თითოეულ წინადადებას სათქმელი უფრო ზუსტად რომ გამოეხატა. დილიდან შუაღამემდე ძირითადად ამით ვართ ხოლმე დაკავებულები.
ჩვენს შვილებს თავისი რუტინა აქვთ. საზღვრის გადაკვეთის მომლოდინე ლტოლვილებს საჭმლით ამარაგებენ. უფროსი ბიჭი ბავშვებს ინგლისურსაც ასწავლის.
გუშინ ყველა ჩემმა ამხანაგმა განაცხადა, რომ კიევში აპირებს დაბრუნებას ქალაქის დასაცავად. ამჟამად იქ ჩემი მეგობარი და გამომცემელი მიკოლა კრავჩინკაა – საწერ მაგიდას უზის და ახალგაზრდა მწერლის რომან “ფაიფურის თოჯინას” არედაქტირებს. ოჯახურ ძალადობაზეა. ერთ-ერთი რეგულარული სატელეფონო საუბრის დროს მითხრა, მისი გამოცემა მსურსო. თავი ვერ შევიკავე და გავიკვირვე – ოჯახურ ძალადობაზე? ახლა? არა, ახალა არა, როგორც კი ომი დასრულდება, რომანები დასაბეჭდად გამზადებული უნდა მქონდესო.
ამჟამად საბავშვო წიგნებზეც მუშაობს. ეგზემპლარებს პოლონეთსა და ლიეტუვაში აგზავნიან, სადაც მათ უკრაინულად დაუყოვნებლივ ბეჭდავენ და ლტოლვილებს უგზავნიან. გუშინ მეც დამიკავშირდნენ შვედეთიდან. უფასო ელექტრონულ საბავშვო წიგნებს ამზადებენ უკრაინულად და ჩემი ზღაპრები მთხოვეს ზღარბზე, რომელსაც არავინ ეფერება. საავტორო უფლებების გადაცემას დავთანხმდი – ბავშვებს ბავშვობა უნდა ჰქონდეთ, იმის მიუხედავად თუ სად იცხოვრებენ. ამ სატელეფონო საუბრისას გავიფიქრე, იქნებ მოვახერხო და ახალი ზღაპრებიც დავწერო – მეთქი. ჩამეღიმა და თავი გავაქნიე – დაწყებულ რომანს ვერ ვამთავრებ და საბავშვო მოთხრობას როგორღა მოვაბამ თავს. ახლა მხოლოდ ომზე შემიძლია ფიქრი.
მიმდინარე მოვლენებზე წერისას მოგონებები ამომიტივტივდებიან ხოლმე. შეიძლება იმიტომ, რომ, რაც თავი მახსოვს, ომი ყოველთვის სადღაც ახლოს მძვინვარებს. გერმანელმა ნაცისტებმა სადღაც ხარკოვის შემოგარენში ბაბუაჩემი ალექსეი მოკლეს. დღემდე იქ, ათასობით მსხვერპლის გვერდით განისვენებს. მის ზემოთ კი რუსი ჯარისკაცები უკრაინელ მოქალაქეებს ხოცავენ.
ფიქრს ფიქრი მოჰყვება და მახსენდება, რომ ბაბუაჩემის ფოტო, მთელ ჩემს საოჯახო არქივთან ერთად, კიევშია. თუ ჩვენს ბინას დაბომბავენ ყველაფერი მტვრად იქცევა: არქივი, ბიბლიოთეკა, უკრაინული ხელოვნების ნიმუშებისა და ვინილების კოლექცია.
ნეტავ, რას ვიგრძნობ?
ალბათ, არაფერს. მატერიალურმა საგნები უმნიშვნელოა. მხოლოდ ადამიანის სიცოცხლეა მნიშვნელოვანი. მზად ვართ, უსახლკაროდ დავრჩეთ. ყველაფერს თავიდან დავიწყებთ. და თუ ჩვენ ვერა, ამას ჩვენი შვილები მაინც მოახერხებენ.
გუშინ მთელი დღე ვერ ვუკავშირდებოდი ჩემს მეგობრებს, ვალენტინს და ტატიანას. ომის დაწყებამდე საავადმყოფოში იყვნენ – ვალენტინს ფეხების ამპუტაცია დასჭირდა. ვიცოდი, რომ ახლა კიევის დატოვებას ცდილობდნენ.
საბოლოოდ, შუა ღამეს ტატიანა შემეხმიანა. დამამშვიდა, ეს ესაა პოლონეთის საზღვარი გადაკვეთო. მგზავრობა ძალიან გაუჭირდათ, ვალენტინს ტკივილი ტანჯავდა. მატარებლის სადგურზე, როცა ვაგონში ხელში აყვანილი შეჰყავდათ, მისი ეტლი გაუჩინარდა. მოგვპარესო, ტიროდა ტატიანა.
წარმოვიდგინე ხალხმრავლობა ბაქანზე, როგორ აწვება ყველა ერთმანეთს, მატარებელში ასვლას ცდილობენ. არ მგონია, ეტლი მოეპარათ. ალბათ, გაწევ-გამოწევაში რელსებზე გადავარდა.
[…]
მელიტოპოლში მცხოვრები ჩემი კოლეგისგან დღეებია აღარაფერი მსმენია. ქალაქის ოკუპაციის პირველ დღეებში შემატყობინა, რომ ეფესბეს აგენტები კარდაკარ დადიოდნენ სიით კონკრეტული ინდივიდების დასაკავებლად. როგორც ჟურნალისტი და მწერალი, ისიც უთუოდ იქნებოდა ამ სიაში აღნუსხული.
გარეთ ისევ წვიმს. ზეცა დაგვტირის თუ თესვის დაწყებამდე მიწას ანაყოფიერებს, ვერ გამიგია.
კიევთან გამაგრებულ რუს ჯარისკაცებს საჭმელი აღარ აქვთ. 8 დღის სამყოფი საგზალი დიდი ხანია ამოეწურათ. ახლა მაღაზიებს ქურდავენ და, ამავდროულად, უკრაინულ საკვების მარაგებს ბომბავენ – ტონობით გაყინული ხორცი და სხვა პროდუქტები გაანადგურეს. რთულია, ჰოლოდომორი არ გაგახსენდეს.
პუტინს შიმშილით სურს გატეხოს უკრაინელები. მაგრამ არ გამოუვა. თავისუფლებაწართმეულებიც არ დავნებებულვართ, საბჭოთა რეჟიმზე 60-იან წლებამდე პარტიზანული თავდასხმები არ შემწყდარა. და ახლა, თავისუფლები და დამოუკიდებლები დავყრით ფარ-ხმალს? აქ არავის სურს, საბჭოთა კავშირში ან თანამედროვე რუსულ გულაგში დაბრუნდეს.
დატყვევებული რუსი ჯარისკაცები აღიარებენ, რომ ნება დართეს მშვიდობიან მოსახლეობას ცეცხლი გაუხსნან. Youtube-ზეც ყოველდღიურად მატულობს ამის დამადასტურებელი ვიდეოები.
ზოგ ადამიანს ადრენალინის გარეშე ცხოვრება არ შეუძლია, მე მათ შორის არ ვარ. ჩემი სოფლის სახლში მინდა ყოფნა და გაზაფხულის მოსვლით, პირველი ყვავილების გაფურჩქნით ტკბობა.
[…]
რუსეთის ჯარი აღმოსავლეთ უკრაინაში ცდილობს ფეხის მოკიდებას. ქალაქი მარიუპოლისი გამუდმებით იბომბება. ფაქტობრივად ნანგრევებად აქციეს, ხოლო მისი 10 ათასობით მაცხოვრებელი ჯერაც ბუნკერებში იმალება.
დიდ მადლობას ვუხდი ქვეყნებს, რომლებიც უკრაინელ ლტოლვილებს იღებენ და მფარველობენ. ევროპული და მსოფლიო სოლიდარობა ნამდვილად არსებობს, რაც ამ რთულ დროს, ოდნავ იმედის მომცემია.
© არილი