-
-
თომას ვენცლოვა – ვილნიუსელი ტარტიუფი იელის უნივერსიტეტში
-
ანდრო ბუაჩიძე
წუხილი ლექსების გამო
ვაიმე, როგორ გამიუცხოვდით
ადრე შეთხზულო ჩემო ლექსებო,
ვარსკვლავი თქვენს თავს რომ მკარნახობდა,
მთის კორტოხებზე უნდა ვეძებო.
და თქვენ თვითონაც ზურგი მაქციეთ,
განათებული ელნათურებით,
ელნათურები სხივებს ისროდნენ,
როგორც ბადეებს მებადურები.
ვაიმე, როგორ მეუცხოებით
დავიწყებულო ჩემო ლექსებო,
მე ყელამდე ვარ სავსე ცხოვრებით
და აღარც მინდა სადმე გეძებოთ.
არადა, როგორ გწერდით კედლებზე
ხელმიბჯენილი და მოწყენილი,
თითქოს კარნახით მეწერებოდა
უკანასკნელი ღამის წერილი.
ვაიმე, როგორ გამიუცხოვდით –
როგორც ტოვებენ შვილებს მშობლები
ან მშობლებს ტოვებს შვილი უძღები…
თანდათანობით ჩვენც დავშორდებით.
სად არ ვიარე, ჩემო ლექსებო,
სად არა მდევდა ბედი მდევარი,
შუაღამისას ჩემო შემსწრენო
და ჩემთან ერთად ღამის მთევარნო.
ვაიმე, როგორ გაგიუცხოვდით,
სხვა ცხოვრებაში მოვხვდი ვითომდა,
არადა, ჩემს ჩრდილს თქვენ მიუძღოდით
და კვალში გდევდით მეც ხომ თვითონაც.
სად აღარ გწერდით – მთებზე, ბოძებზე,
ქარის ნაფლეთზე, რკინის კავებზე,
ჯერ ხომ დაგკარგეთ, მერე მოგძებნეთ,
ვერმიგნებულსაც ისევ დავეძებ.
თქვენც ასე რატომ გამინაპირეთ,
როგორც უბირი დანის მლესავი,
ტყავი გადამძვრა, ტყავი ცხრაპირი,
ვიდრე თქვენს სიტყვებს ამოვკემსავდი.
ვაიმე, როგორ გამიუცხოვდით,
როგორ მომედო მეც სარეველა,
მეგულებოდით, ჩემო ლექსებო
ჩემივე ჯავრის უხმო მთრეველად.
ახლა რაღა ვქნა, ალბათ ერთმანეთს
ათასში ერთხელ თუ შევეყრებით,
და შემოდგომის ფართო ფოთლებით
სავსეა ბაღში გრძელი მერხები.
* * *
შენ ალბათ გიკვირს: რა დააშავე,
შენს მყუდრო კუთხეს რომ ვერ მიაგენ
და წყნეთის ქვემოთ ქარი ნარშავებს
სულ დაუდევრად აფორიაქებს.
რა ვრცელია და უკიდეგანო
სივრცე, რომლითაც მზერა ივსება,
ხსნა არ იქნება თვითონ შენგანაც,
ამას ხომ ხვდები უკვე ისედაც.
გადახვალ ხიდზე, სადაც მდინარე
ვერე კვლავ ისევ ისე მიღელავს,
და ხედავ მწუხრის მსუბუქ მინარევს,
შენ საითაც კი არ გაიხედავ.
შენ საითაც კი არ გაიხედავ
ყველგან იდგება წყნარი ფერდობი
არ გენდობიან, კარი იღება
და იხურება, შენც არ ენდობი.
ცხოვრებას მოაქვს თავის ზვირთები
მოაქვს ფოთოლი, ხავსი, ნაფოტი
და გავიწყდება წყნარი კირთებით
რასაც ფიქრობდი და არ ამბობდი.
და გავიწყდება, დაგვიწყებია,
დაგვიწყებია უკვე მწარედაც
როცა ჩრდილები წყნარად წვებიან
ცხოვრებაც წყნარი მოჩანს გარედან.
რატომ დადიხარ, როგორც სალოსი,
ზოგჯერ ფხიზელი, ზოგჯერ ნასვამი
და ვარსკვლავების ტანისამოსი
რატომ გაცვია შენც იმათსავით.
შენ ალბათ გიკვირს, რა დააშავე,
რასაც ეძებდი, რომ ვერ მიაგენ,
ირგვლივ ლაყბობენ და ხორცს ხარშავენ
და კითხულობენ: პასუხს ვინ აგებს?
* * *
ეს სახლი, როგორც ძველი რვეული,
ეს სახლი ანდა სახლის კედელი
გაცვეთილია და შემღვრეული
და აღარსაით არგამხედველი.
სად გაიკრიფნენ ის მოსახლენი
დიდხანს შემყურე ერთი ნათურის,
და როდის შეწყდა ყეფა ძაღლების
ამ სიწყნარეში გადახლართული.
ეს ბინა, როგორც ძველი რვეული,
ეს ბინა, ანდა ბინის კედელი,
გაცვეთილია და შემღვრეული
და სუყველაფრის გადამკეტველი.
რა უნდა მოხდეს, ერთმა ვარსკვლავმა,
რომ გაანათოს ძველი სარკმელი,
ვინც ჩანს ნეტავი, ვინ განასხვავა
იმისგან, ვინც კი არ ჩანს გარკვევით.
ეს ქუჩა როგორც ძველი რვეული,
ეს ქუჩა ანდა ქუჩის მხვეტელი,
გაცვეთილია და დარღვეული
და უკვე სხვაგან გადამხედველი.
* * *
გზაზე ლიცლიცებს ერთი ნათურა
სააქაოა, ხვდები ცეცებით,
სინამდვილეში ამოწვართულა
შენც თითქოს იმის ცახცახს ეძებდი
და ხედავ გვერდით ადამიანებს
გადაფენილებს გზებზე ჩრდილებად,
ბრმებმა ხევი რომ გადაიარეს
და ტანი ძლივს რომ ემორჩილებათ.
უცნაურია, საით მიდიხარ,
არ გიფიქრია ალბათ ამაზე,
ბრკიალა სხივი სხლტება ბინდიდან
და კვეთს ჰაერში მრუდე ალმასებს.
უცნაურია, არ გიფიქრია
იმაზე, რაზეც უნდა გეფიქრა,
თითქოს საღათას ძილად მიგვრილხარ,
ვეღარ დაგცალდა, თითქოს ვერ იქნა –
ვერ ამოხვედი მწარე სიზმრიდან,
ვერ მოისრულე სიზმრის ნარჩენი,
თითქოს ის ბლანტი შუქი გიზიდავს,
რომლის ცქერასაც თვალებს აჩვევდი.
აქაც სმაა და აქაც ჭამაა,
ენაგეთია ეს თუ ერგნეთი,
და რა დავა აქვს ნეტავ ჯამაათს,
რა რჯით ქელეხის შემდეგ შეკრებილთ?
გზაზე ლიცლიცებს ერთი ნათურა,
მეც თითქოს იმის ცახცახს ვეძებდი,
სინამდვილეში ამოწვართულა…
და მივლასლასებ ხელის ცეცებით.
© ”არილი”
-
მარცელიუს მარტინაიტისი – ტექსტები სინათლის შუქზე
-
რიჩარდას გავიალისი – ლიტერატურის თვითმკვლელობა
-
ფორუღ ფაროხზადი
ფრაგმენტები
სპარსულიდან თარგმნა თეა ჯანაშიამ
* * *
ვიგრძენი, როგორ გასრულდა ჩემი ცხოვრება და ყველაზე მცირე, რაც 27 წლის ასაკში უნდა მცოდნოდა, უკვე შევიცანი. იქნებ იმიტომაც, რომ ვარდებით მოფენლი გზით არ მივლია. ამ სიყვარულმა და სასაცილო ქორწინებამ 16 წლის ასაკში ჩემი მომავალი ცხოვრების საფუძველი შეარყია და დაანგრია. მეგზური არავინ მყოლია და ყველაფერი, რაც ჩემშია, მე აღმოვაჩინე და ის, რაც არ მაქვს, მხოლოდ ის არის, რაც შემეძლო, მქონოდა.
ცხოვრების უაზრობამ და საკუთარი თავისადმი გაუცნობიერებლობამ უფრო შორს წამიყვანა.
ჩემი უბედურება მხოლოდ მოზღვავებული გრძნობების უნაყოფობა იყო.
* * *
ვგრძნობ, რაღაც დაუცხრომელი, გიჟური ვნება არსებობს ჩემში. მსურს ყველაფერში შევაღწიო და მიწის სიღრმემდე ჩავიდე. იქ არის ჩემი სიყვარული, იქ, სადაც მარცვალი ღვივდება, ფესვებს იდგამს და ლპობაში თვითონ აგრძელებს არსებობას. თითქოს ჩემი სხეულიც წარმავალი და ცვალებადია. მინდა, მის ფესვებს შევეხო და ჩემი გული, როგორც მწიფე ნაყოფი, ხის ყველა ტოტზე ჩამოვკიდო.
* * *
ყოველთვის ვცდილობ, იდუმალი და ამოუცნობი ვიყო და არავინ შეიცნოს ჩემი ტკივილიანი ცხოვრება. ვცდილობ, ადამიანი გავხდე, რადგან ჩემი არსი ჩემშია… ჩვენ მხოლოდ ის შეგვიძლია, ჩვენი გრძნობები ფეხქვეშ გავთელოთ, მაგრამ მას ვერსად გავექცევით და ვერც დავემალებით.
* * *
არ ვიცი, “მიღწევა” რა არის, მაგრამ ასე მგონია, რაღაც მიზანია, რომლისკენაც მთელი ჩემი არსება მიილტვის. ნეტავ, მოვკვდე და ისევ შევიცნო სიცოცხლის ძალა. ვიხილო სხვა სამყარო, ნათელი და კეთილი; სიმდაბლე და სიბილწე, ადამიანს რომ აჩრდილივით აედევნა, გაქრეს სამარადისოდ და არავინ, არავინ აღმართოს საკუთარი სახლის წინ კედლები.
* * *
ადამიანი ადვილად ეგუება ცხოვრების სასაცილო ჩვევებს და სიძნელეებსა და წინააღმდეგობებს ემორჩილება.
ჩემი უბედურება, მწუხარების მორევში რომ მითრევს, იმდენად საოცარია, ისიც შეუძლია, ფარისევლობის მაცდუნებელი მახისაგან დამიხსნას.
არ მინდა, უბრალოდ კმაყოფილი ვიყო. მსურს, ჩემი ძალა და ენერგია შევიცნო…
ჩემი უბედურება უძლურებისა და სირცხვილის გარდა, არაფერია, ჩემი სიკეთე თვალუწვდენელი კედელია. კედელი და მზის შუქით მონუსხვა, დროის სიმცირე, სულის შემხუთავი ნაღველი და ზიზღია.
* * *
გუშინ ჰოსპიტალში, ჩემს გვერდით ნომერში ქალმა თავი მოიკლა. გამთენიისას რაღაც გაურკვეველი კვნესის თუ ტირილის ხმა მომესმა. მეგონა, ძაღლი წკავწკავებდა და გარეთ გავედი. გავიტრუნე. მერე სხვებიც მოვიდნენ და კარი შეამტვრიეს. ტახტზე უგონოდ ეგდო ტანდაბალი, ფერმკრთალი, უსახო ქალი. მას ფეხებში ჩასჭიდეს ხელი და გვამი ქვევით ჩამოათრიეს. ქალს სიცოცხლის ნიშანწყალი არ ეტყობოდა. თვალში მომხვდა მისი სასაცილო, უცნაური ტანსაცმელი: გულსაბნევი, ჭუჭყიანი საცვალი, დაფლეთილი წინდები, ფერადი ქაღალდები და ფერადი ქაღალდებისგან საგულდაგულოდ გამოჭრილი თოჯინები, ზღაპრების წიგნი, სხვადასხვა აბები, იესო ქრისტეს ხატი და ავგაროზი.
არ ვიცი, მაგრამ ამ თვითმკვლელობამ იმდენად შემძრა, მინდოდა, საავადმყოფოში გავყოლოდი, მაგრამ ხალხი ისე უკმეხად ლაპარაკობდა უცნობ ქალზე, ვერ გავბედე, თანაგრძნობა გამომეხატა. ჩემს ოთახში შევედი და ავტირდი.
* * *
ნუთუ სასაცილოა, ადამიანი თავის სახელს ხეზე რომ ამოტვიფრავს და თავი ბედნიერი ჰგონია. ის იმდენად ეგოისტი მაინც არ არის, რომ იმ “ღირსეულ” და “პატივსაცემ” ადამიანებს დაემსგავსოს, რომლებიც ღრმა სიბერემდე ცხოვრობენ, ვიდრე თმის ერთი ღერი შერჩებათ.
* * *
თუ “სიყვარული” სიყვარული იქნება ფუჭ სიტყვებს არ ექნებათ აზრი.
ლონდონის ეროვნულ გალერეაში ლეონარდოს ერთ სურათს წავაწყდი, რომელიც ადრე არ მენახა. განსჯის დღეს ასახავს. ნახატი ცისფერ ფერშია გადაწყვეტილი. ადამიანივით მეტყველია და განთიადივით ნათელი. მინდოდა მუხლი მომეყარა და მელოცა. საოცარია, მხოლოდ დიდი სიყვარულისა და სილამაზის განცდის წუთებში ვხდები რელიგიური.
* * *
მარტოხელა ბავშვივით ვარ. ვფიქრობ მზესუმზირას ყვავილებზე, ასე ლამაზად რომ აუყრიათ ტანი. აყვავილდნენ და თითქოს მევედრებიან: “ჩემთვის დაწერე”. ზღვა ვნახე სიზმრად. ზღვის ზედაპირზე ნავები მიაპობენ ტალღებს. არავინ იცის, ზღვის დასასრული სად არის. რომ შემეძლოს, ამ უსასრულობის ნაწილი გავხდე, მაშინ შევძლებდი ყველგან და ყველაფერში ვიყო, უსაზღვრო და უნაპირო გავხდე. მიწიდან ამოდის ის ძალა მე რომ მიზიდავს და მიპყრობს და ერთი სული აქვს მის სიღრმეში ჩამიტანოს.
ჩემთვის წინსვლა და აღმასვლა არაფერია, მხოლოდ ღრმად მინდა შევაღწიო ყველაფერში, რაც მიყვარს. მინდა ვინმემ სიყვარულში თანამიგრძნოს და თუნდაც ერთ ყვავილში შეუცვლელად განვზავდე. ასე მგონია, სწორედ ეს არის გზა უკვალოდ გაქრობის, გარდასახვისა და არარაობად ქცევისაგან თავის დასაღწევად.
* * *
ბედნიერი ვარ, რომ ჭაღარა შემომეპარა და შუბლი დაიღარა. წარბებს შუა ორი დიდი ნაოჭი გამიჩნდა. აღარა ვარ გულუბრყვილო მეოცნებე. კარზე მომადგება 32 წელი და თითქოს ჩემი თავი ამოვწურე. გასრულდა ჩემი სიცოცხლე, მაგრამ საკუთარი თავი კი აღმოვაჩინე.
P.S. ფორუღ ფაროხზადი ავტოკატასტროფაში დაიღუპა 1967 წლის 13 თებერვალს, 32 წლის ასაკში.
-
იოსიფ ბროდსკი – ვერგილიუსი
-
გივი ალხაზიშვილი – ლექსები
-
თამრი ფხაკაძე – ბადე
-
თამრი ფხაკაძე – ანჯელასთან