ესე (თარგმანი)

იოსიფ ბროდსკი – ვერგილიუსი

­­­

joseph-brodsky-photograph-by-maria-sozzani

თარგმნა ანდრო ბუაჩიძემ

და­სა­ნა­ნია, რომ იესო ქრის­ტე არ კითხუ­ლობ­და რო­მა­ელ პო­­ტებს. თე­­რი­­ლად, მას შე­ეძ­ლო ლა­თი­ნუ­რი ენა სცოდ­ნო­და, ვი­ნა­­დან რო­მის იმ­პე­რი­ის ტე­რი­ტო­რი­­ზე ცხოვ­რობ­და და ჰქონ­და სა­­მი­სო შე­საძ­ლებ­ლო­ბა. თუმ­ცა, არც პი­ლა­ტე პონ­ტო­­ლი იყო პო­­ზი­ის დი­დი მოყ­ვა­რუ­ლი. მას რომ ლექ­სე­ბი ეკ­ითხა და ვერ­გი­ლი­­სის ეკ­ლო­გებს გას­­ნო­ბო­და (რომ­ლე­ბიც იერ­­სა­ლი­მის მოვ­ლე­ნე­ბამ­დე კაი სა­მოც­და­­თი წლით ად­რე და­­წე­რა), უფ­რო ყუ­რად­ღე­ბით მო­­კი­დე­ბო­და იეს­ოს ნათ­­ვამს. პი­ლა­ტეს შე­იძ­ლე­ბო­და შე­ეც­ნო მას­თან მიყ­ვა­ნი­ლი ად­­მი­­ნი, რომ­ლის გა­მოცხა­დე­ბა, ზო­გი სწავ­ლუ­ლის სიტყ­ვით, ნა­წი­ნას­წარ­მეტყ­ვე­ლე­ბი იყო ვერ­გი­ლი­­სის “ბუ­კო­ლი­კე­ბის” მე­ოთხე ეკ­ლო­გა­ში. პი­ლა­ტეს რომ ეს ლექ­სი სცოდ­ნო­და, შე­ეც­დე­ბო­და ქრის­ტე გა­და­ერ­ჩი­ნა. თვით ქრის­ტეს რომ სცოდ­ნო­და – უკ­­თეს ხვედრს ირ­გუ­ნებ­და.

რა გა­ეწყო­ბა, ასე მოხ­და: ვინც უნ­და წა­­კითხოს, ის არ კითხუ­ლობს, წამ­კითხ­ველ­ნი კი არ­­ფერს არ წარ­მო­ად­გე­ნენ. არც იეს­ომ და არც პი­ლა­ტემ არ იც­ოდ­ნენ მე­ოთხე ეკ­ლო­გა და ეს ნა­წი­ლობ­რივ აპ­­რო­ბებს ჩვენს ახ­ლან­დელ უს­­ხა­რუ­ლო მდგო­მა­რე­­ბას. პო­­ზი­ის კითხ­ვა მრა­ვა­ლი ცდო­მი­ლე­ბი­სა­გან გვი­ფა­რავს. ვერ­გი­ლი­­სის პო­­ზია ამ­ის სა­­კე­თე­სო ნი­მუ­შია. მის გა­რე­შე ჩვე­ნი ცი­ვი­ლი­ზა­ცია უბ­რა­ლოდ წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია. ჩვე­ნი აზ­როვ­ნე­ბის წე­სი მეტ­წი­ლად შე­დე­გია, მი­ზე­ზი კი ამ პო­­ტის ლექ­სებ­შია სა­ძი­­ბე­ლი. იეს­ოს ის, ალ­ბათ, მა­ინც ვერ უშ­ვე­ლი­და, მაგ­რამ სწო­რედ მან, ვერ­გი­ლი­უს­მა თა­ვი­სი “ენ­­­დას” მე­ექ­­სე წიგ­ნით გა­მო­იხ­მო სა­სი­ცოცხ­ლოდ დან­ტეს “ღვთა­ებ­რი­ვი კო­მე­დია”. ეს კი მრავ­ლის­მეტყ­ვე­ლი ფაქ­ტია.

ვერ­გი­ლი­­სი და­­ბა­და ქრის­ტე­შო­ბამ­დე, 70 წელს, მან­ტუ­ას მახ­ლობ­ლად. გარ­და­იც­ვა­ლა ორ­მოც­დაცხ­რა წლი­სა, ბრინ­დი­ზი­ში. ის ქრის­ტი­­ნო­ბა­ზე უფ­რო­სი იყო. მი­სი თა­ნა­ტო­ლი – შვი­დი წლით უმც­რო­სი – გახ­­დათ ოქ­ტა­ვი­­ნე ავ­გუს­ტო­სი, თა­ნა­მედ­რო­ვე­ნი იყვ­ნენ ჰო­რა­ცი­­სი და ოვ­­დი­­სი. ერ­თა­დერ­თი გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბა ვერ­გი­ლი­­სი­სა იატ­­კის მო­ზა­­კა­ზეა აღ­ბეჭ­დი­ლი. ეს მო­ზა­­კა მი­სი სიკ­­დი­ლის შემ­დეგ გა­კეთ­და, სუ­სა­ში, ტუ­ნის­ში. ვერ­გი­ლი­­სი მო­ზა­­კა­ში მა­ღა­ლია, გამ­­და­რი, მოკ­ლედ შეკ­რე­ჭი­ლი თმა ამშ­ვე­ნებს. ერთ­­რო­­ლად ენ­ტო­ნი პერ­კინ­­საც წა­­გავს და მაქს ფონ სი­­დოვ­საც.

ვერ­გი­ლი­­სის პო­პუ­ლა­რო­ბის მი­ზე­ზე­ბი ბო­ლო ორი ათ­ას­­ლე­­ლის მან­ძილ­ზე მის თხრო­ბით ოს­ტა­ტო­ბა­ში და წარ­მო­სახ­ვის სიძ­ლი­­რე­შია სა­ძი­­ბე­ლი. სხვა პო­­ტებ­თან შე­და­რე­ბით მის ლექ­სებ­ში ჭარ­ბა­დაა მოვ­ლე­ნე­ბი: მოქ­მე­დე­ბა “ენ­­­დას” ფრა­ზა­ში უფ­რო მე­ტია, ვიდ­რე ოვ­­დი­­სის “მე­ტა­მორ­ფო­ზებ­ში”. ვერ­გი­ლი­­სი გა­ტა­ცე­ბით იკ­ითხე­ბა. გარ­­ვე­­ლი აზ­რით, ვერ­გი­ლი­­სი ჰო­მე­როს­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო სა­კითხა­ვია, იმ ჰო­მე­როს­ზე, რო­მელ­საც ის, ალ­ბათ, ბა­ძავ­და კი­დეც ჭარ­ბი აღ­წე­რი­თო­ბის გა­მო. ვერ­გი­ლი­­სის უპ­­რა­ტე­სო­ბა ჰო­მე­როს­თან ის იყო, რომ შვი­დი სა­­კუ­ნით გვი­ან წერ­და. იმ­ხა­ნად ვი­ზუ­­ლუ­რი ხე­ლოვ­ნე­ბა საკ­მა­ოდ გან­ვი­თარ­და, პო­­ტებს აღ­არ სტან­ჯავ­დათ ხილ­ვა­დი სამ­ყა­როს ზუს­ტი აღ­წე­რის აუც­­ლებ­ლო­ბა.

“ბუ­კო­ლი­კებ­ში”, ის­­ვე რო­გორც “გე­ორ­გი­კა­ში”, ვერ­გი­ლი­­სი ხში­რად აღ­წერს ბუ­ნე­ბას. თუმ­ცა მის­­ვის ბუ­ნე­ბა კონ­­რე­ტულ ხა­სი­ათს ატ­­რებს და არ წარ­მო­ად­გენს საგ­მი­რო ქმე­დე­ბა­თა ფონს. ვერ­გი­ლი­­სის გა­მო­სა­ხუ­ლი გა­რე­სამ­ყა­რო მკვეთ­რად გან­­­ვავ­დე­ბა არა მხო­ლოდ ჰო­მე­რო­სი­სე­ულ, არ­­მედ თე­ოკ­რი­ტე­სე­ულ გა­რე­სამ­ყა­როს­გან. თე­ოკ­რი­ტე ბრწყინ­ვა­ლე ალ­ექ­სან­­რი­­ლი პო­­ტი იყო, მან შექ­­ნა იდ­­ლი­­რი პო­­ზია, რო­გორც ეპ­­კუ­რი და დრა­მა­ტუ­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის ან­ტი­თე­ზა, ე.ი. იმ მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბი­სა, რო­მე­ლიც კლა­სი­კუ­რი ხა­ნის ბერ­­ნუ­ლი პო­­ზი­ის­­ვის იყო ნიშ­ნე­­ლი. თე­ოკ­რი­ტეს მეშ­ვე­­ბით მსოფ­ლიო ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში ფეხ­მო­კი­დე­ბუ­ლი ნა­ზი მწყემ­სე­ბი და ნიმ­ფე­ბი ვერ­გი­ლი­უს­თან უკ­ვე იტ­­ლი­­ლი გლე­ხე­ბის ნიშ­ნებს იძ­­ნენ. ის­­ნი კვლა­ვინ­დე­ბუ­რად სა­უბ­რო­ბენ პო­­ზი­­სა და სიყ­ვა­რულ­ზე, მაგ­რამ უკ­ვე ქო­ნებ­რი­ვი სა­კითხე­ბი­სად­მიც ამჟ­ღავ­ნე­ბენ ინ­ტე­რესს.

პირ­ვე­ლი ასწ­ლე­­ლის მე­­რე ნა­ხე­ვარ­ში, ვერ­გი­ლი­­სის მოღ­ვა­წე­­ბი­სას, რომ­ში სას­ტი­კი სა­მო­ქა­ლა­ქო ბრძო­ლე­ბის ჟა­მი იდ­გა, იყო ომ­­ბი, არ­­­ლო­ბა­ნი, მი­წის კონ­ფის­კა­ცი­­ბი. ინ­დი­ვი­დის არ­სე­ბო­ბას საფ­­თხე ემ­უქ­რე­ბო­და ის­­ვე, რო­გორც ამ­­ვე ასწ­ლე­­ლის ოც­და­­თი­­ნი წლე­ბის ბო­ლოს და ორ­მო­ცი­ან წლებ­ში. ად­­მი­­ნებს სტა­ბი­ლუ­რო­ბა და მშვი­დო­ბა სწყუ­რო­დათ და ამ­­ტო­მაც ვერ­გი­ლი­უს­მა პას­ტო­რა­ლუ­რი დე­კო­რა­ცია აირ­ჩია, რო­გორც თა­ვი­სი პო­­ზი­ის­­ვის, ისე რე­­ლუ­რი არ­სე­ბო­ბი­სათ­ვის. მი­წა ერ­თა­დერთ საყ­­დე­ნად იქ­ცა “ბუ­ნე­ბას­თან სა­ზი­­რებ­ლად”. ვერ­გი­ლი­­სის პო­­ზი­­ში სა­სო­წარ­­ვე­თი­ლე­ბის ის ნო­ტა ჟღერს, რო­მე­ლიც სიბ­­­ნის დე­დაა.

ბუ­ნე­ბა ვერ­გი­ლი­­სი­სათ­ვის უფ­რო მე­ტად დაკ­ვირ­ვე­ბის სა­გა­ნი იყო, ვიდ­რე სიმ­ბო­ლუ­რი მნიშ­­ნე­ლო­ბის ფე­ნო­მე­ნი ან ფი­ზი­კუ­რი შრო­მის ობ­­ექ­ტი. ის იყო პირ­ვე­ლი ჯენ­­­მე­ნი-ფერ­მე­რი იმ მრა­ვალ პო­ეტ­თა შო­რის, რო­მელ­თა სი­აც ჩვენს ასწ­ლე­ულ­ში რო­ბერტ ფროს­­მა და­ას­რუ­ლა. “გე­ორ­გი­კა­ში” მო­ტა­ნი­ლი მცე­ნა­რე­­ბის მოვ­ლა-შე­ნახ­ვის წე­სე­ბი პო­ეტ­მა ალ­ბათ მო­ნებს და მე­ბა­ღე­ებს გა­მოჰ­კითხა. და ეს დე­ტა­ლე­ბი, ზოგ­ჯერ ხე­ლოვ­ნუ­რო­ბის ელ­ფე­რი რომ გა­დაჰ­­რავს, სა­შუ­­ლე­ბას აძ­ლევს პო­ეტს, პირ­ველ პირ­ში თხრო­ბის­გან და­იზ­­ვი­ოს თა­ვი. ის თით­­მის არ­სად იყ­­ნებს “მე” ნაც­ვალ­სა­ხელს, რი­თაც ირ­­დებს მი­სი­ვე თა­ნა­მედ­რო­ვე­­ბის და შთა­მო­მავ­ლე­ბის თა­ნამ­დევ ეგ­­ცენ­­რიზმს. მოკ­ლედ, ვერ­გი­ლი­­სი ობ­­ექ­ტი­ვის­ტია და ად­­მი­ანს უყ­­რებს, რო­გორც გა­მო­ნაკ­ლის მოვ­ლე­ნას და არა რო­გორც თა­ვის ალ­ტერ ეგ­ოს. მას სავ­სე­ბით არ ახ­­სი­­თებს ნარ­ცი­სიზ­მი, გა­უც­ნო­ბი­­რებ­ლად დე­მოკ­რა­ტი­­ლია. ამ­­ტო­მაც არ ატყ­ვია მის ლექ­სებს აპ­რი­­რუ­ლი პო­­ტუ­რი აპ­ლომ­ბი და ამ­­ტო­მაც წა­­კითხა­ვენ მას შემ­დეგ ასწ­ლე­ულ­ში, თუ­კი, რა თქმა უნ­და, ამგ­ვა­რი ასწ­ლე­­ლი დად­გე­ბა.

ერ­თა­დერ­თი რამ, რის გა­მოც საყ­ვე­დუ­რობ­­ნენ ვერ­გი­ლი­უსს შთა­მო­მა­ვალ­ნი, ეს მი­სი თბი­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა იყო ოქ­ტა­ვი­­ნე ავ­გუს­ტუ­სი­სად­მი. ამ­ის მი­ზე­ზი ის­ევ და ის­ევ მშვი­დო­ბის და სიწყ­ნა­რის სურ­ვი­ლი გახ­­დათ. პო­­ტი აღ­­­რე­ბა­საც ესწ­რაფ­ვო­და, რაც ბუ­ნებ­რი­ვია. და მარ­­ლაც, ოქ­ტა­ვი­­ნემ ყო­ვე­ლი­ვე ეს მი­­ნი­ჭა რო­მა­­ლებს. ვერ­გი­ლი­­სი ოქ­ტა­ვი­­ნეს იმ­­ტომ აღ­უვ­ლენ­და ხოტ­ბას, რომ მათ სკო­ლის წლე­ბი ერ­თად ჰქონ­დათ გა­ტა­რე­ბუ­ლი. ისე კი, იმ­პე­რა­ტო­რი­სად­მი პა­ტი­ვის მი­გე­ბა ჩვე­­ლებ­რი­ვი ამ­ბა­ვია. ჩე­მი აზ­რით, ვერ­გი­ლი­უსს გულ­­­ფე­ლად უყ­ვარ­და მას­ზე უმც­რო­სი ოქ­ტა­ვი­­ნე. ეს სიყ­ვა­რუ­ლი, მე მგო­ნი, უფ­რო შემ­წყ­ნა­რებ­ლო­ბით და მსუ­ბუ­ქი დამ­ცი­ნა­­ბით იყო შე­ფე­რი­ლი და არა აღ­ტა­ცე­ბით. ვერ­გი­ლი­­სი – მკვლე­ვა­რი და მჭვრე­ტე­ლი, მა­შა­სა­და­მე, პა­სი­­რი საქ­მი­­ნო­ბის ად­­მი­­ნი, ცდი­ლობ­და ბე­დის რჩე­ულ, მოქ­მედ ოქ­ტა­ვი­­ნეს­­ვის გე­ზი მი­­ცა. ოქ­ტა­ვი­­ნე “ენ­­­დას” კითხუ­ლობ­და და ამ­­ტო­მაც დას­დეს ბრა­ლი ვერ­გი­ლი­უსს მის ქე­ბა-დი­დე­ბა­ში.

ვერ­გი­ლი­­სის ავ­ტო­­პი­ტა­ფი­ად მიჩ­ნე­ულ სტრი­ქო­ნებ­ში ნათ­­ვა­მია, რომ მან “უმ­ღე­რა სა­ძოვ­რებს, სოფ­ლებს, ბე­ლა­დებს”. აქ მთა­ვა­რია სიტყ­ვა “უმ­ღე­რა”, ვი­ნა­­დან პრო­ზა­­კო­სი­სა­გან გან­­­ვა­ვე­ბით, პო­­ტის ნა­წარ­მო­ებს ში­ნა­არ­სი არ გან­საზ­­­რავს. გან­­საზ­­­რე­ლი, ამ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ხმის ტემ­­რია, დიქ­ციაა, შერ­ჩე­­ლი და გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი სიტყ­ვე­ბი. ვერ­გი­ლი­­სი სავ­სე­ბით წი­ნას­წარ­გა­ნუჭ­­რე­ტე­ლი პო­­ტია, არა იმ­დე­ნად მოთხ­რო­ბი­ლი ის­ტო­რი­ის, არ­­მედ სიტყ­ვებ­თან და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბის გა­მო. მი­სი სიკ­­დი­ლის შემ­დეგ ხში­რად გა­მოთ­­ვამ­­ნენ გავ­­ცე­ლე­ბულ აზრს, ერთ­­ვარ საყ­ვე­დურს, ცხა­დია, მი­სი­ვე მი­სა­მარ­თით – ეს პო­­ტი ჩვე­­ლებ­რივ სიტყ­ვებს უჩ­ვე­­ლოდ იყ­­ნებ­სო. ეს შე­ნიშ­­ნა, უპ­ირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, “გე­ორ­გი­კებს” ეხ­­ბო­და. აქ ვერ­გი­ლი­­სი და­მუ­შა­ვე­ბულ მი­წებს უმ­ღე­რის და ბო­ლომ­დე ან­დობს თავს სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო ან­ტუ­რა­ჟის აღმ­ნიშ­­ნელ ლექ­სი­კას. ამგ­ვა­რი სიტყ­ვე­ბი მა­ნამ­დე იშ­ვი­­თად იყო “ამ­ეტყ­ვე­ლე­ბუ­ლი” პო­­ზი­­ში. ამ ან­ტუ­რა­ჟის მრა­ვალ­­ვა­რი ნა­ირ­სა­ხე­­ბაა ჩა­მოთ­­ლი­ლი ნა­წარ­მო­ებ­ში. და რაც მთა­ვა­რია, ყო­ვე­ლი­ვე ეს სიმ­ბო­ლუ­რი მნიშ­­ნე­ლო­ბით არ არ­ის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი.

ჩე­მი აზ­რით, ვერ­გი­ლი­უსს სურ­და აერ­­დე­ბი­ნა სტი­ლის­ტუ­რი კლი­შე­­ბი, ამ­ით იყო გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი ეს ობ­­ექ­ტი­ვიზ­მი. პო­­ტუ­რი მეტყ­ვე­ლე­ბა იმ­ხა­ნად უკ­ვე საკ­მა­ოდ დახ­ვე­წი­ლი გახ­­დათ. ამ ობ­­ექ­ტი­ვიზ­მით პო­­ტი პა­ტივს მი­­გებ­და თა­ვის სა­ხე­ლო­ვან წი­ნა­მორ­ბედ ლუკ­რე­ცი­უსს, რო­მელ­საც ეკ­უთ­­ნის ლა­თი­ნურ ენ­­ზე და­წე­რილ პო­­მა­თა შო­რის სა­­კე­თე­სო: “სა­გან­თა ბუ­ნე­ბი­სათ­ვის”. ვერ­გი­ლი­­სი, უპ­ირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, რე­­ლის­ტი იყო, უფ­რო ზუს­ტად რომ ვთქვათ, ეპ­­კუ­რი რე­­ლის­ტი, იმ­­ტომ, რომ რე­­ლო­ბა თა­ვის­თა­ვად უკ­ვე ეპ­­კუ­რია. ვერ­გი­ლი­­სის­­ვის სამ­ყა­როს გა­გე­ბის ერ­თა­დერ­თი გზა ვრცე­ლი ნუს­ხე­ბის შედ­გე­ნა გახ­­დათ და რაც გა­მო­ტო­ვა “ბუ­კო­ლი­კებ­ში” და “გე­ორ­გი­კებ­ში”, “ენ­­­და­ში” შე­­ტა­ნა. მი­სი პო­­ზი­ის კუ­მუ­ლა­ცი­­რი ეფ­ექ­ტი – მკითხ­ვე­ლის სა­­მი­სო გან­­დაა, რომ ამ ად­­მი­ან­მა სამ­ყა­როს კლა­სი­ფი­ცი­რე­ბა მო­ახ­დი­ნა. ვერ­გი­ლი­­სის სა­­ბა­რი მცე­ნა­რე­ებ­სა და პლა­ნე­ტებ­ზე, ნი­­და­გებ­სა და ფიქ­რებ­ზე, გრძნო­ბებ­სა და ად­­მი­­ნე­ბის ბედ­ზე, მიმ­ზიდ­ვე­ლია და მომ­ხიბ­ლა­ვი. პო­­ტი მსხვი­ლი პლა­ნით წარ­მო­­ჩენს ყო­ვე­ლი­ვეს.

ბიბ­ლი­ას ბევ­რი ად­­მი­­ნი წერ­და. ვერ­გი­ლი­უს­მა კი მარ­ტომ და­წე­რა “ბუ­კო­ლი­კე­ბი”, “გე­ორ­გი­კე­ბი” და “ენ­­­და”. მი­სი მცდე­ლო­ბა სამ­ყა­როს ახს­ნი­სა ის­­თი ზედ­მი­წევ­ნი­თი იყო, რომ ჯო­ჯო­ხეთ­ში ჩას­­ლაც კი მო­­წია. ვერ­გი­ლი­­სის აღ­წე­რე­ბი ძალ­ზე და­მა­ჯე­რე­ბე­ლია, ვი­ნა­­დან არ­ცერთ სქო­ლას­ტი­კურ დოქ­­რი­ნას არ ეკ­უთ­­ნის. რა თქმა უნ­და, წი­ნას­წარ­მეტყ­ვე­ლე­ბა, რო­მელ­საც ენ­­­სის მა­მა ან­ქი­სე გა­მოთ­­ვამს, ყალ­ბია: ის არ სცილ­დე­ბა თვი­თონ პო­­ტის ცხოვ­რე­ბის ფარ­­ლებს. ვერ­გი­ლი­­სი წარ­სულს სა­ქე­ბარ ელ­ფერს ან­­ჭებს და მა­ინც, სი­­მა­ყე რო­მის მო­მავ­ლის გა­მო, რო­მე­ლიც “ენ­­­დას” სტრი­ქო­ნებ­ში გახ­მი­ან­და, უბ­რა­ლოდ სი­­მა­ყე რო­დია. ამ სიტყ­ვებ­ში იგრ­­ნო­ბა წარ­მარ­თი კა­ცის იმ­­დი. ეს იმ­­დი ნაკ­ლე­ბად ეგ­­ცენ­­რუ­ლია და უფ­რო ხელ­შე­სა­ხე­ბია, ვიდ­რე ქრის­ტი­­ნის სა­სო­­ბა.

ო, რო­მა­­ლო, და­ის­წავ­ლე გაძღო­ლა ხალ­ხის,

ეს არ­ის შე­ნი ხე­ლოვ­ნე­ბა! — ქვეყ­ნის მოწყო­ბა,

მორ­ჩილთ მი­­გე პა­ტი­ვი და ურჩ­ნი მოდ­რი­კე.

ნე­ბის­მი­­რი ად­­მი­­ნის მსგავ­სად, პო­ეტს სა­მი კითხ­ვის გა­მო უხ­დე­ბა ჩა­ფიქ­რე­ბა: რის­­ვის, რა­ტომ და რის გა­მო იც­ხოვ­როს. “ბუ­კო­ლი­კე­ბი”, “გე­ორ­გი­კე­ბი” და “ენ­­­და” პა­სუხს გვაძ­ლე­ვენ სა­მი­ვე შე­კითხ­ვა­ზე. და ეს პა­სუ­ხე­ბი ერთ­ნა­­რად გა­მო­სა­დე­გია, რო­გორც იმ­პე­რა­ტო­რი­სათ­ვის, ისე მის ქვე­შევ­­დომ­თათ­ვის, რო­გორც ან­ტი­კუ­რო­ბის­­ვის, ისე ჩვე­ნი დრო­ის­­ვის. თა­ნა­მედ­რო­ვე მკითხ­ვე­ლის­­ვის ვერ­გი­ლი­­სი იქ­ნე­ბა ის­­თი­ვე მეგ­ზუ­რი, რო­გო­რიც დან­ტე­სათ­ვის იყო სა­მოთხის და გან­საწ­მენ­დე­ლის გავ­ლის ჟამს.

© ”არილი”

Facebook Comments Box

2 Comments