დიანა ანფიმიადი — რუსთაველის პროსპექტი და სხვა ლექსები

ნინო ბაიდაურის ფოტო

კვალი

(ძველი ჩინური იგავი)

როცა მეფეს სილა გააწნეს,

ცა დაბნელდა, მზე ჩაინავლა,

გაზონებზე ბალახი გახმა,

ხალხი აგორაზე მოიჯარა სანახავად,

– მაინც ვინ არის ის, ვინც გაბედა,

ის გამყიდველი, არამზადა, სალახანა!

დადგა ახლობელ თუ შორეულ სახელმწიფოთა ელჩების რიგი:

– ჩვენ გადმოგვეცით, რომ დავსაჯოთ,

ვინც არის იგი!

ექიმბაშებმა მიწის პირი გადააბრუნეს,

რომ მეფისათვის მოეძებნათ საცხი, სალბუნი,

საარაკო და მოგონილი, სიზმრად ნანახი,

შხამი, წამალი, სახიბლავი და მუფარახი.

ხალხი ბრაზობდა – ჩამოახრჩვეთ, ჩაქოლეთ, დაწვით,

როგორ გაბედა, გაუწითლა ხელმწიფეს ღაწვი!

– უშველეს? იქნებ პითიას ან მისანს უჩვენოთ!

გადაწყდებოდა ეგ ამბავი ისეც, უჩვენოდ.

გავიდა დრო და შეიცვალა წესი მრავალი,

დილეგი მიწით ამოივსო,

ზედ მოსავალი

მოიყვანეს  სულ სხვა ჟამის, სულ სხვა მუშაკთა,

ქვეყანაც იყო, გრძელდებოდა,

არა უშავდა…

თუმცა მე და შენ  ამ დარბაზში არ ვართ წვეული

მაინც შევძვერით, დროის მტვერი გადავიფარეთ,

ესეც მეფის ძე, ძველი ტახტით და ძოწეულით,

დიდი ქვეყანა აღარ დარჩა, მაგრამ მას ჰყოფნის

ორი ქალაქის მეფე ხდება და ერთი სოფლის

თავზე გვირგვინით, ლოყაზე კი მუქი ტვიფარით…

რუსთაველის პროსპექტი

როგორ მინდა,

ერთხელ ვიყო ტურისტი ჩემს ქვეყანაში.

ჩამოვიდე თვითმფრინავის ტრაპიდან

მხარზე ქურთუკგადაკიდებული,

მესაზღვრემ გამიღიმოს,

მეც მოწყალედ მივაწოდო ჩემი პასპორტი

– კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება – მითხრას,

ფული აეროპორტთანვე გადავახურდაო,

დიდხანს ვატრიალო ხელში ქართული ლარი –

ეს ვიღაც მეფე, ეს ვიღაც დედოფალი.

ტაქსის მძღოლმა ცოტათი მომატყუოს,

მივხვდე, არ შევიმჩნიო,

ჩამოვიდე ქალაქის მთავარ მოედანზე

მაღალ, ქათქათა სასტუმროსთან.

ჩემი ოთახის ფართო ფანჯრიდან

გადავხედო ამ უცხო ქალაქს:

– არა უშავს, ლამაზია, ცოტა ეკლექტური,

ცოტა ჭუჭყიანი – ესეც ეგზოტიკაა,

გუგლსაც ჩავხედო

და სანახავი ადგილები მოვინიშნო.

ვნახო გოგირდის აბანოები

და უძველესი ტაძრების კვალი,

სამეგრელოში – ელარჯი გამიწელონ

და მეგრული ენის სილბოში

ჩემი ენის მკვეთრი თანხმოვნების

პირი მოვცვითო.

ხევსურეთში ციხე-კოშკებში

ჩაკეტილმა სიკვდილმა გამაოცოს,

სვანეთში – უშბამ,

კახეთში – ჩურჩხელა ამოვავლო

და ალაზნის ხეობის ჯადოსნურ ნათებას

შევავლო ბევრისმნახველი თვალი,

მუზეუმში ფიროსმანი ვნახო,

ქაშვეთში – გუდიაშვილი,

გაბრიაძეში – სევდიანი აბსურდი სიყვარულზე.

მერე რამე ძალიან ბანალური გავაკეთო,

მტკვარზე ტივით გავისეირნო,

ქართლის დედაც ვნახო უფრო ახლოდან.

სუხიშვილები?

პოლიფონია?

აჭარული ხაჭაპურის მზისგულა ნავი?

ხინკალი? ხინკალი რამ დამავიწყა,

მისი ჭამა საყოველთაოდ ცნობილი ინსტრუქციით ვცადო:

ჯერ ტუჩი ფრთხილად მივადო,

მერე მოვკბიჩო და, წვენიც, წვენიც..

ქალაქშიც ბევრი ვიბორიალო,

მტრედებს ვაჭამო,

დავაკვირდე ადგილობრივებს,

ღვინოც დავლიო.

ღმერთო, როგორ მინდა,

ერთხელ ვიყო ტურისტი ჩემს ქვეყანაში

დაცული ვიყო რომელიმე საერთაშორისო კანონით

და ადგილობრივითაც – რომ სტუმარი ღვთისაა,

დაცული ვიყო ძმისგან,

მეზობლისგან,

მეგობრისგან,

მეკუთვნოდეს და მერგებოდეს

„რუსთაველის პროსპექტზე სიარული“.

შემთხვევა

კვირადღე, ბავშვის ჩრდილს ვასეირნებ,

კარგი ამინდია, მზეც, წვიმაც,

წამწამის ჩრდილი გავიმკვეთრე, გავიბასრე,

გარბის, ვეწევი, გავრბივარ, მეწევა.

ჯიუტია, ზოგჯერ გზატკეცილზე გადაწვება,

ზედ გულზე, გულისგულზე იტარებს მანქანებს,

საქანელაზე არ ჯდება, ზედ დგომა ურჩევნია,

ქარი თმას უწეწავს და უფრო ღონივრად, 

საშიშად გამოაქანებს.

წაიფორხილა, წაიქცა, სასწრაფოდ ავაყენე,

გადავუკეტე ასფალტი,

ჰემოფილია არ გადაედოს,

არ გაქრეს, არ გაწყალდეს,

მუხლზე სული შევუბერე,

ვაკოცე.

კვირადღე, ვსეირნობთ,

მზიანი, ნათელი ამინდია,

მოკლდება, თითქოს ფეხებთან

წყალივით დაღვარეს,

მეშინია, რომ არ გამიქრეს,

დამფრთხალი ავყურებ მზეს –

ჩრდილების დედების

მარადიულ დამხმარეს.

საღამოს დაგრძელდა

 და ბნელი კუთხისკენ იწელება,

ეძინება, ბავშვების ძილის დროა,

ჩრდილების ძილის დროა,

შენს სახლთან მოვიყვანე,

თვალებში შემაყარა

ფოთლების შუქ-ჩრდილები,

რაც კი დღეს მოაგროვა.

– აჰა, შენი ჩრდილი,

ირბინა, დაღლილია,  მოგიყვანე, ჩაგაბარე,

კარგად მოასვენე, შენს საწოლში ჩააძინე,

და შუაღამისას თუ ფარდის შერხევა შეაშინებს,

იქ, სადაც გული ჰქონდა

თბილი ხელისგული დააფარე.

სიმღერა

ისეთი ქარია,

მკვდრებს ტაშს აკვრევინებს

და საწოლებიდან

სუდარებს აფრენს,

შემოჰკრავს

და ოქროს კბილებივით

აყრევინებს

გვარებს და სახელებს

ქუჩების აბრებს,

უდასახელებო

ეს დასახლებები

ქალაქს ედებიან

უსახელო ძაღლებად

ქალაქი, რომელმაც

დაკარგა სახელი

ქალაქის განაპირა

ხიდის ქვეშ სახლდება.

გავცდით ხაზს

ჰორიზონტის,

 რატომღაც არ არიან

ჩიტები-ტივტივები,

ნიშნები ამკრძალავი,

რომ ერთ დღეს ყოფილ

ქალაქ თბილისიდან

ნისლში არ შეცუროს

შემთხვევით არავინ.

ნისლში არ შეცუროს,

შემთხვევით არ გადარჩეს,

შემთხვევით გადარჩეს,

შემთხვევით არ გადარჩეს.

თორემ, როგორც უკვე 

მითხარი ათასჯერ

ქარი გადაარჩენს

ყველაფერ დანარჩენს.

პოეზია

მორჩა, სიტყვებს ვეღარ შეეფარები,

წავიდა ის დრო,

როცა  უჰაერობაში ძლებდი,

ამ ქარში თანხმოვნებმაც მხარი იცვალეს,

ქუსლები შეუბრუნდათ,

ხერხემალი მოებრიცათ,

ხმოვნებში ჩაადნათ ძვლები.

ხმის ძებნაში ძმა დავკარგე,

ძმის ძებნაში – ხმა,

ვიშვი და  ვიწვი,

მძრავს, მხრავს,

მაძევებს, მახევებს

და მომძახის:

შინ წყალი

უკან მეწყერი.

ყველა სიტყვაში ორპირია,

ყველა სიტყვის ძირი მორბილდა.

სიტყვა  „მშობელი“?

არ ვიცი, როცა საფლავს ვნახულობ –

მწვანე ბალახის პრემიერას

უძველეს თეატრში,

ვფიქრობ: დედაჩემის კიბოს მეტასტაზები

ნეტავ მიწასაც მოედებოდა?

იქნებ იების ყვავილწნულში აღმოვაჩინო…

სიტყვა „სამშობლო“?         

ძველი კარადა ბავშვობის სახლში,

სადაც  ისეთი სიბნელეა –

მატყლის საბანივით მძიმე,

დუმილივით დაურღვეველი,

საუკუნეა აქ ჰკიდია მამის ფარაჯა,

შეიძლება ჯიბეში იებიც აუყვავდეს,

შეიძლება გრძელი მკლავიც მოგხვიოს,

მაგრამ ამ ცეცხლში

ვერ დაგიცავს, ვერ გიდარაჯებს.

ნუ მწერ, დაიჯერე, ისე დაიჯერე

რაღაც მარტივი –

დედის დაფიცება,

ქორწილამდე ტკივილის დავიწყება,

ჩაის საფენები,

სტაფილოს წვენით კიბოს მორჩენა,

გაზაფხული,

სიტყვა „სიყვარული“,

და სიტყვების ლექსად გაწყობა,

რომ ამჯერადაც, როგორც ყოველთვის,

მოვიდეს ღმერთი,

ქვაბის ზღურბლიდან

მძიმე ლოდივით გადააგოროს

მთაწმინდის მთვარე

და დაგანახოს ის, ვინც გიყვარს:

გაღვიძებული,

ლამაზი, ცოცხალი.

© არილი