***
ჩემო საწყალო ლექსებო,
ამსიმძიმე სევდა რომ აგკიდეთ
და სახედრებივით რომ დგახართ
წიგნებში, კომპიუტერებში,
გაზეთებში თუ რვეულებში
და ადგილებიდან რომ არ იძვრით,
ეს ძალიან საშიშ განცდას იწვევს,
ეს აუტანელია.
მე მეგონა, გახვიდოდით ფურცლებიდან
თუ კომპიუტერების ეკრანებიდან,
მეგონა იცოდით გზა –
სადღაც ხომ არის
ტიალი ადგილი ნაგავსაყრელივით,
სადაც სევდის დატოვება შეიძლება.

***
ჩემს თვრამეტივე მოსწავლეს:
ანას, მიხოს, რობიკოს, ელენეს, დათუნას, თამთას, ნინის, გიორგის, სანდროს, გიგის, ანანოს, ტასოს, ლიკას, ლუკას, ორივე ნიკოლოზს და ორივე მარიამს

დაუკვირდით, დღე როგორ ყანყალებს.
თითქოს ჩვენ კი არ ვირჩევთ, საით წავიდეთ,
ინერციით მივექანებით.
ორივე ხელით წავფრენივარ რაღაც საქმეებს.
ფეხები კი მიწიდან ამსხლეტია
და ასე საცოდავად და ასე ახალი საგანივით
ვსწავლობ თქვენგან იმ სიხარულს,
რომელიც არსად გამომადგება.
ალბათ შენიშნეთ – ძილი, რომელსაც ვერასდროს ვასწრებ,
ძაღლივით დამდევს
და ხან მპოულობს და ხან მკარგავს ამ რყევებისას.
ვერ მიდებენ გულს სერიოზული საქმეებიც –
ათასჯერ დამნომრეს და ჩამომწერეს,
მაგრამ არაფერი გამოუვათ,
ვიდრე ასე ჭასავით ვდგავარ,
ვიდრე დღეები სათლებივით მეთხლაშუნებიან,
რომ ამომაცალონ საიდუმლო,
რომელიც მუდამ უწყალდებათ.
კადრის უკუღმა დატრიალება –
რაიმე დაფშვნილის აღდგენასავით,
ყველა ნატეხი რომ თავის ადგილს უბრუნდება,
ასე უკუღმა ვცხოვრობ თქვენთან
და ფანჯრებს რომ ვხსნი,
თუკი ოდესმე ქვემოთ გადავმხტარვარ,
სათითაოდ უკან ვბრუნდები თქვენთვის.
ჩემი მაგიდის ზედა უჯრაში კი,
თქვენს დაქექილ საშლელებსა და
თქვენს თავმოჭმულ კალმებს შორის
ძალიან საშიში ამბები მიდევს.
გამოვხსნი, დავცქერი, ვახარისხებ.
კარტებს რომ აჭრი, ისე ვთამაშობ.
და რა საოცრად კარგია ასე –
სიგიჟე უჯრაში და ირგვლივ თქვენ –
ვითომ არაფერი…

***
ასე შევეჩვიე დაღლას –
თითქოს ზურგზე ცოცხალი მგელი –
სასკოლო ჩანთასავით უბრალოდ.
ფუნჯივით რბილად შემომდის
მისი ყმუილი ბეჭებში.
დარუხდება და ჩამშვიდდება,
ჩადგება ყველა სხვა ფერი გრიგალივით.
და ჩამოშორდება სახესაც
ღიმილის წნული –
ეს გაიძვერა ბუდე.
ვწერდი:
თითებიც რომ მომყვეს ამ მოქნეულ კარში
და ძვლებიც დამეფშვნას,
გულიც რომ მომყვეს ამ კარებში,
ნაბიჯსაც არ გადავდგამ არსაით-მეთქი.
და მართლაც,
ირგვლივ დღეები გააქვთ და გამოაქვთ.
მე კი ფეხსაც არ ვიცვლი,
დედაც ამ კართან მომიკვდა,
ყველა უცხო ქვეყანაშიც ამ კართან ვიყავი
და ბავშვებიც სწორედ
თქვენს გამოხურულ კართან გავაჩინე.

***
შოთას

ეს კორპუსებიც –
ხეებივით მიწიდან რომ იკვებებიან,
ვეღარ არიან მხოლოდ სახლები.
ბეტონის ფილები და აგურები
ახლა მათი უჯრედებია,
თავიდან თვალით რომ არ ჩანდნენ,
მაგრამ მერე გაუფართოვდათ.
ფრთხილად შევცვალე ყველაფერი, ძალიან ოდნავ.
დავბრიცე წელში გამართული ყველა ოთახი.
გადახრილია აივნისკენ მძიმე კარადა
და მასში ყველა ჩვენი რამე
გადახრილა სულ ოდნავ მარცხნივ.
რა მონდომებით ვცვალე თითქოს,
ძალიან ოდნავ,
მაგრამ გამექცნენ, აყირავდნენ დამჯერე გზები.
ჰაერშიც ისე ულმობელი დაღმართებია,
მოჩვენებები ნაბიჯებს ვერ იმორჩილებენ.

***
ბავშვებს გამოსდით –
თვალს არაფრით ახამხამებენ!
და ეს სასტიკი გულწრფელობაა,
რადგან ხამხამი კადრიდან ჭრის
წამის თუნდაც მეათასედებს,
რომლებიც ერთად რომ შეკრიბო
და გადააბა,
ერთი სიცოცხლე კიდევ გამოვა.
ეს მოვუგვარეთ –
ლეიბებში – მატყლის ნაცვლად –
ტყვიები ყრია.
მათი პატარა ბალიშები
სავსე არის ჯარისკაცთა ოცეულებით.
წვეთებს კანიდან წერილებივით გვიგზავნიან,
ავად არიან,
მაგრამ არ ვიცით ოფლის კითხვა
და გაუშიფრავ ხელნაწერებს ემსგავსებიან
დამლაშებული პირსახოცები.

***
ქალაქი ვერ გრძნობს მცენარეებს
და საზარელი ტყუილია
როცა შიშისაგან
ზოგჯერ ხეები ეკვეთება, როგორც ფეხები.
მცენარეები საკუთარი ნებით არ სულიერდებიან
და ეს მელანქოლიის მწვერვალია,
რადგან მათ
თავად გაიქრეს სისხლძარღვები, ორგანოები
და იმ უფაქიზეს ზღვარზე დადგნენ,
როცა აქა ხარ,
და თან არა ხარ აქ.

***
საბას

ორსული გედის მუცელში
რომ თოთო გედი წარმოიდგინო,
დილა ასეთი უმწეოა და გამჭვირვალე.
ჩვენ კი წირპლივით გვიზის თვალებში სიკვდილი,
წამწამებიდან ფრჩხილებით ვიფხეკთ.
ხანდახან ვფიქრობ:
შხამიანები ხომ არ გამოდგნენ ის სოკოები –
წინსაფრებზე რომ მივიხატეთ საბავშვო ბაღში.
წარმოვიდგინეთ, რომ ჩვენსავით მუნჯები იყვნენ,
შავად იმიტომ გავაფერადეთ.
მაგრამ დედამ
წინსაფრები საპნიან წყალში ჩაალბო და
რომ ამოიღო,
სოკოები აღარსად იყვნენ.
წყალმა ჩაყარა საშიშ მილებში,
მდინარემ კი ზღვაში ჩაკარგა.
ზოგჯერ მგონია,
შეიძლება ჩვენი ბრალია – ჩემი და შენი,
რომ დღესაც კი ავადაა მზე,
რომელიც ამ ზღვაშია ამონავლები.

© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

ზაზა ბურჭულაძე “ფრანკფურტის ლიტერატურული სალონის” სტუმარია. სწორედ ახლა, როდესაც ამ სტატიას კითხულობთ (მის შესავალს მაინც), ზაზა ბურჭულაძე ფრანკფურტშია. რას აკეთებს არ ვიცი. შეიძლება სძინავს, ინტერნეტში დაძვრება, ქუჩაში სეირნობს, ხსნად ყავას მიირთმევს ან სულაც რამე უფრო ინტიმურითაა დაკავებული, თუმცა ის კი ზუსტად ვიცი, რას გააკეთებს 14 იანვარს – ამ დღეს ბურჭულაძე “ფრანკფურტის ლიტერატურული სალონის” სტუმარი იქნება. სალონი, რომელიც სულ ცოტა ხნის წინ დაარსდა, ოფიციალურად ამ დღეს გაიხსნება, მისი პირველი სტუმარი კი სწორედ ზაზა ბურჭულაძე იქნება. ზაზა ფრანკფურტში მის ახალ წიგნთან, Adibas-თან ერთად მიიწვიეს. სპეციალურად ამ შეხვედრისთვის ნაწარმოების რამდენიმე თავი გერმანულად თარგმნეს, ასე რომ Adibas-ს, თუმცა მხოლოდ მის ნაწილს, იქაც გაიცნობენ. მსგავსი ტიპის შეხვედრა 17 იანვარს, ამჯერად უკვე ბერნში გაიმართება…
საქართველო პატარა ქვეყანაა, შესაბამისად აქ სკანდალებიც ნაკლებია. სკანდალური სულ რამდენიმე რამ შეიძლება იყოს: რომელიმე ოპოზიციონერი პოლიტიკოსის პუტინთან ვიზიტი, შალვა რამიშვილის სატელევიზიო გადაცემა, შორენა ბეგაშვილის ინტერვიუ და ზაზა ბურჭულაძის ახალი წიგნი. ამ უკანასკნელის შემთხვევაში სკანდალი პრაქტიკულად გარდაუვალია – იმიტომ, რომ ზაზა წერს იმაზე, რაზეც სხვები მხოლოდ ფიქრობენ (ან ჰგონიათ, რომ ფიქრობენ), ზაზა რომელიმე ლიტერატურულ პრემიაზე წარდგენილ თავის ნაწარმოებს საკუთარი ინიციატივით ხსნის, ზაზა მამაკაცის სასქესო ორგანოს მხოლოდ სამი ასოს გამოყენებით წერს და ასე შემდეგ.
Adibas-ის პრეზენტაცია ჯერ კიდევ შარშან, თუმცა მაინც არც ისე დიდი ხნის წინ, 17 დეკემბერს გაიმართა. პრეზენტაციაზე მიწვეულ ხალხს აუცილებლად შავი და ოქროსფერი დეტალებით გაფორმებულ სამოსში მისვლა სთხოვეს, რადგან თავად წიგნის დიზაინიც ამ ორ ფერშია გადაწყვეტილი. შავი იყო საპრეზენტაციო ტორტიც (ცხადია ისიც მოოქროვილი), თუმცა არსად ენთო შავი სანთლები და არც ამავე ფერის მაგიის ნიშნები შეიმჩნეოდა. ეს კი აშკარად დამამშვიდებელი ფაქტორია – ესე იგი წიგნის წაკითხვა თამამად, ყოველგვარი ქრისტიანული სინდისის ქენჯნის გარეშე შეიძლება.
…წაიკითხეს და განიხილეს კიდეც. ვნახოთ, რას წერენ ლიტერატურულ საიტებზე, სადაც აზრის, უფრო კი თამამი აზრის, გამოთქმა ნიკების გამო უფრო იოლია (სტილი დაცულია):
მომხმარებელი #1: “ეს რომანი, ალბათ, ბევრს გააღიზიანებს იმის გამო, რომ მასში მრავლადაა სექსუალური აქტები, თან სულ ნატურალისტურად აღწერილი და ემოციებისაგან დაცლილი. წიგნში სიტყვასაც ვერ ნახავ სიყვარულზე და თუ ნახავ, ისიც ისეთივე ყალბი იქნება, როგორც ყველაფერი სხვა”.
მომხმარებელი #2: “ეს ავტორი ძალიან კარგი მოქართულეა. ერთ-ერთი კარგი მწერალი იქნებოდა, საუკეთესოც კი ასეთ სიყალბეებს რომ არ გვაფუჩეჩებდეს ხელთ.
ანუ, რომ არ ანძრევდეს ხელოვნურად”.
მომხმარებელი #3: “განსაკუთრებულად არც არაფერს გავუღიზიანებივარ. ანუ ისეთი არაფერი უწერია, რაც რეალურ ცხოვრებაში არ ხდება. ერთი ის გამიკვირდა, წიგნის ფინალში, ბოლო ეროტიული სცენა ზუსტად თუ არა, თითქმის ისევე აქვს აღწერილი, როგორც “სიმფსონებში”. ანუ როგორ ვერ ასწრებს ქალის საშოდან გადმოსული სითხის ყლაპვას მთავარი გმირი. ალბათ ცოტა მეტი მრავალფეროვნებაც იქნებოდა შესაძლებელი. სხვა მხრივ კი ორ საათში წასაკითხი წიგნია, რომელსაც წაიკითხავ და ძალიან დიდ ხანს არ გაგყვება. ნუ მაქსიმუმ ერთი კვირა. მერე ისევ თავიდან უნდა წაიკითხო, რაღაც დეტალები რომ აღიდგინო, ნუ თუ სურვილი გაგიჩნდება, რა თქმა უნდა. ისე კი საერთო ჯამში, ნამდვილად ღირს წასაკითხად”.
მომხმარებელი #4: “მე თუ მკითხავთ ზაზა ბურჭულაძე სვეტსკი გოჩა მანველიძეა. და საერთო ჯამში 2-ვე ბულვარული დონის შემოქმედია
აი ჟურნალ “სარკეში” რომ იბეჭდება ეგეთები”.
მომხმარებელი #5: “სულ დასირდა ეს ხალხი”.
მომხმარებელი #6: “მათხოვეთ რა, თუ იყიდით”.
მომხმარებელი #7: “მე ვინ მათხოვებს. კაი ხანია წიგნი არ წამიკითხავს და ბურჭულაძით უნდა დავუბრუნდე”.
მომხმარებელი #8: “მე მევასება ზამზა. იმიტომ, რომ კარგად ვიცნობ და ვიცი რას რატომ წერს. რაც მაღიზიანებს არც იმის თქმის მერიდება. კარგი, თანამედროვე გამართული ქართულით წერს. კარგი იუმორი აქვს და თვითირონია”.
მომხმარებელი #9: “რიავი, მგონი აქამდე რაც აქვს დაწერილი, ჯობია ყველას”.
***
წიგნის ანოტაციაში კი ვკითხულობთ, რომ “ზაზა ბურჭულაძის ახალი რომანი 2008 წლის რუსეთ-საქართველოს ომზე მოგვითხრობს. იმის მიუხედავად, რომ წიგნში არ არის არც ერთი საბრძოლო სცენა, ომი მაინც ამ რომანის მთავარი პერსონაჟია. მთავარი პერსონაჟია სექსიც, რომელიც წიგნში ომის ერთგვარ სინონიმადაა წარმოდგენილი”. ომის სცენები აქ მართლაც არაა, ომი ამ რომანში რამდენადმე უტრირებულია – მის მთავრ გმირს გამუდმებით ესმის სატელევიზიო თუ რადიო ინფორმაციები, საიდანაც ვიტყობთ, რომ რუსულმა ტანკებმა მტკვრის სანაპირო გაამაგრეს, შარდენი აიღეს, რომ პეკინის ქუჩაზე ახალი ბლოკსაგუშაგო გაიხსნა და ასე შემდეგ. ომი Adibas-ში თითქოს იმავე სიყალბითაა შენიღბული, როგორ სიყალბესაც თავად ნაწარმოების სახელწოდება გულისხმობს – სიყალბეს კი თავად ადამიანები ქმნიან, რომელთათვისაც ომი ისევ და ისევ საინფორმაციო გამოშვებებით შემოიფარგლება. გაიხსენეთ, სწორედ ასე ხდებოდა პირველი ომების დროსაც – ქვეყანა თითქოს ორ ნაწილად იყოფოდა: ერთი ნაწილი ყელამდე სისხლი იხრჩობოდა, მეორე კი შარდენის ქუჩის გარემონტებას იწყებდა. შესაძლოა, ავტორი სუროგატულ ბრენდებთან სწორედ ამ მეორე ნაწილის ცხოვრებას აიგივებს, ხოლო დროდადრო იმის შესახსენებლად, რომ სადღაც, შესაძლოა ჩვენთან ახლოსაც, ნამდვილი ცხოვრებაც არსებობს, ნამდვილ ბრენდებსაც გვისახელებს. ამ მხრივ ძალიან კარგია მე-11 თავი “საქართველო” – ვაიქართულ-რუსულ-ინგლისურად მოლაყბე ვინმე nylon-eyes-სა და robozapienz-ის სრულიად კრეტინული დიალოგი “სკაიპში”, რომლებიც საკუთარი სუროგატიზმის პიკს წარმოგვიდგენენ. ისინი საკუთარ თავზე სწორედ იმ თაობის განსახიერების მისიას იღებენ, ვისთვისაც ომი, თუნდაც კონკრეტულად ეს ომი, ჰოლივუდელი რეჟისორის მორიგი ფილმის მასალა უფროა და რაც უფრო ხმამაღლა იყვირებენ “სა-ქარ-თვე-ლო!”, მით უფრო კაი ტიპები იქნებიან.
ერთი შეხედვით სუროგატულია მთავარი გმირის ცხოვრებაც, რომელიც გამუდმებით საკუთარ ამდგარ სასქესო ორგანოზე ლაპარაკობს (ამ სიტყვას, როგორც გითხარით, ბურჭულაძე მხოლოდ სამი ასოს გამოყენებით წერს) და თან ვერ გაიგებ, ამის გამო წუხს თუ ამაყობს. მთელი წიგნის განმავლობაში ამ თავისი ამდგარი სიამაყით დაყიალობს და მხოლოდ ნაწარმოების ბოლოს ახერხებს მის “დამშვიდებას” – თუმცა ეს სექსუალური აქტიც ამ შემთხვევაშიც, როგორც სექსის შესახებ ლიტერატურაში წერია ხოლმე, არატრადიციული ანდაც გაუკუღმართებული და სოდომის ცოდვით ჩადენილია (მაგარი სიტყვებია!:))). ამ ყველაფერს კი ვიდეოთვალზე მიწებებული საწყალი ნანიკო უთვალთვალებს – მოკლედ, სხვისი კონტროლის გარეშე ამ ქვეყანაში ხომ სექსითაც ვერ დაკავდები რა!
P.S. Adibas პატარა წიგნია, როგორც მომხმარებელი #3 ამბობს, ორ საათში რომ წაიკითხავ, ისეთი. სანიშნე ლენტიც ახლავს, რომელსაც ზემოთ აღნიშნულის გამო პრაქტიკულად ვერ გამოიყენებ, თუმცა მაინც საჭიროა – თუ ცალი ხელით წიგნი გიჭირავს, მეორეთი შეიძლება სანიშნე თითზე დაიხვიო ან სულაც დაიბა, უბრალოდ კითხვის დროს თავისუფალი ხელი სხვა მიმართულებით რომ არ გაგექცეს…