თევზების ღამე
დიდხანს იდგნენ ქუჩაში, შეიძლება კვირების ან თვეების განმავლობაშიც. ზუსტად ვერ ვიხსენებ. სიზმარივით იყო ყველაფერი. ყველას გვეგონა, აი, სადაცაა გავიღვიძებთ და ქალაქი ჩვეულ ცხოვრებას დაუბრუნდებაო. ისევ ჩამოვსხდებოდით ჭრელაჭრულა კაბებით ღია კაფეებში, ჩვენი კაცები ქუჩის კუთხეში ჯერ ყვავილებს გვიყიდიდნენ და მერე ყელში გვაკოცებდნენ, დილაობით ჩვენს გოგო შვილებს გრძელ, ლამაზ თმას ჩამოვუშლიდით და სკოლაში გავაცილებდით, არასოდეს დამთავრდებოდა ქალების მხიარული თავყრილობები ჩემს სამკერვალოში – ასე გვეგონა.
დავსხდებოდით ქალები ხალიჩაზე ფეხმორთხმით, ჩაის ჭიქებს მოვიდგამდით და ერთმანეთს ვუყვებოდით ახალ ამბებს. ზოჰრე ამბობდა, რომ მისი ძმა სულ შეიცვალა, წვერი მოუშვა, გამთენიისას ლოცვა დაიწყო და მზის ამოსვლამდე უკვე მომიტინგეებთან და მებრძოლებთან არის. გოლმარიამი მამამისზე ჰყვებოდა იმავეს. ლეილას ქმარს გრძელი შავი მოსასხამები მოუტანია მისთვის და მათი ორი გოგოსთვის, გარეთ გასვლაც აუკრძალავს მათთვის. დანარჩენები ჩუმად იყვნენ, უხმოდ დარდობდნენ. თითქოს გრძნობდნენ, რომ მათი მონაყოლით მეტი სიცხადე შეეემატებოდა ქალაქში დაბუდებულ ურჩხულს. ამბების მოყოლაში ჩაი გვიცივდებოდა. მერე დგებოდნენ და მიდიოდნენ ქალები, მზის ბოლოს სხივებით განათებული ქუჩებით გაციებულ სახლებში ბრუნდებოდნენ.
მეც მეშინოდა და არაფერს ვამბობდი ჩემს კაცზე. სხვებისთვის მოყოლა კი არა, ჯერ საკუთარ თავსაც ვერ ვაჯერებდი, რომ ეს შავ ტანსაცმელში გამოხვეული, უხეშწვერიანი და თვალებჩამქრალი კაცი ის იყო, ვისაც დილაობით ახალგაღვიძებული რბილ ლოყებზე ვკოცნიდი, ვისი ყოველი კოცნაც ჩემს შიშველ ზურგზე ადრიან გაზაფხულზე ლურჯი ყვავილების გამოჩენას ჰგავდა, ან დილის სუსხიდან თბილ ოთახში შესვლას. არ მჯეროდა, რომ ეს გაუცხოებული კაცი უვლიდა ჩვენს გოგოსთან ერთად ეზოდან ამოყვანილ ავადმყოფ კნუტებს. სიზმარია-მეთქი, ვამბობდი. თვალებს მაგრად ვხუჭავდი და ვივიწყებდი, როგორ დაუჭრა ჩვენს პატარა გოგოს ჩემი შეკერილი ფერადი კაბები, როგორ გააჩინა დიდი ლურჯი ლაქა ჩემს ყელზე, როცა ვკითხე, რაში სჭირდებოდა ღმერთს ჩვენი შავ ჩადრებში გამოხვევა და ამდენი ადამიანის სიკვდილი-მეთქი, როგორ ზრიალით გაიხურა კარი, როცა ვთხოვე იმ აქციებზე აღარ წასულიყო. გვიან ღამით რომ მოვიდოდა და დაიძინებდა, ვიწექი სიბნელეში და ვუსმენდი, როგორ სუნთქავდა. ცივი, ცივი ზამთრის ქარი უბერავდა იმის მხრებიდან. მიკარების მეშინოდა, ხელებს გულზე ვიწყობდი და ვამბობდი: ღმერთო, გეხვეწები ჩემი კაცი დამიბრუნე-მეთქი.
იმ ღამით ციოდა ძალიან და ჩემთან დავიწვინე ჩემი გოგო. თმაზე ვეფერებოდი მძინარეს, თევზებზე ვუყვებოდი და მშვიდ ცურვაზე, რომ როგორმე მის სიზმრებში შემეღწია და ერთი მუჭა სიმშვიდე მიმეტანა. მაინც წუხდა ძილში და შიში ჩამიგუბდა ტანში, რაღაც ცუდი მოხდება-მეთქი, გავიფიქრე. თენდებოდა სახლში რომ შემოვიდა. ფეხებთან ჩამომიჯდა და მითხრა, გავიმარჯვეთ, ურწმუნოები ქვეყნიდან გაიქცნენო. ვიგრძენი, როგორ ჩამომემსხვრა მხრები და უწვრილეს ნამსხვრევებად გაიშალა ხალიჩაზე. გააღვიძა ჩვენი გოგოც და თავისი ხელით მოგვაჭრა ორივეს თმა, მერე შავი ჩადრები ჩამოგვახურა. ზამთრის დილასავით ხელები ჰქონდა.
ფარდებს შორის მკრთალი სინათლე ჩანდა, ღრუბლიანი დღე თენდებოდა. რაღაცის თქმა მინდოდა, მაგრამ ვიგრძენი დამჭკნარი ყვავილი იყო ჩემი ენა, მივხვდი, რომ ყველა სიზმარი წყალმა წაიღო და ცხადი დაიწყო.
ბაჰარი
ბაჰარ – გაზაფხულს ნიშნავს ჩვენს ენაზე. ბაჰარი ჯერ ჩემს გოგოს დავარქვი, მერე ჩემს სამკერვალოს და ყვავილებიანი აბრაც გამოვკიდე. სამკერვალო არც ეთქმოდა, ერთი პატარა ოთახი იყო, სახლისგან არც ისე შორს. დილაობით გოგოს რომ სკოლაში გავუშვებდი, გადავიცვამდი რომელიმე ჭრელ კაბას, თმას მხრებზე ჩამოვიყრიდი და მივდიოდი ჩემს ნაჭრებთან. მიყვარდა ფერად-ფერადი კაბების კერვა, ის მხიარული ქალებიც მიყვარდნენ, სიცილ-კისკისით რომ შემოაღებდნენ ხოლმე კარს და საათობით მიყვებოდნენ სიყვარულზე, მე კიდევ ვუკერავდი ლამაზ-ლამაზ ტანსაცმელს იმ თავიანთი კაცებისთვის. თუმცა, ეს იმ ღამემდე იყო, იქამდე, სანამ ჩვენს ღმერთს მხიარული და ფერადი ქალების ყურება მობეზრდებოდა.
იმ ღამის შემდეგ ყველაფერი შეიცვალა, მეორე დღესვე წამოვიდა ჩემი ქმარი, ყვავილებიანი აბრა ჩამომიხსნა და ყველა ფერადი ნაჭერი გადამიგდო, რაც თვალში მოხვდა. ქალები აღარ მოდიოდნენ, დღეებს ჩაის სმასა და ბედნიერი ამბების მოყოლაში აღარ ვატარებდით. მე მაინც დავდიოდი სამკერვალოში, გადამალულ ფერად ნაჭრებს ამოვიღებდი, სახეს დავადებდი და თვალებს ვხუჭავდი. დასვენების დღეებში ბაჰარიც დამყავდა. სანამ სამკერვალომდე მოვაღწევდით, მორალის პოლიციის ათასი წარმომადგენელი გვხვდებოდა, თავიდან ფეხებამდე შავებში გამოხვეული ქალები, რომლებსაც სიარულისას შავი მოსასხამის ბოლოები კბილებით ეჭირათ. გვაჩერებდნენ მე და ბაჰარს, საერთოდ ყველა ქალს აჩერებდნენ. ბაჰარს ოდნავ უკან გადაწეულ ჩადრს უსწორებდნენ, მე თავშლიდან გადმოყრილ რამდენიმე ღერ თმას. ღვთის რისხვით და როზგებით გვემუქრებოდნენ. ჩვენ ყველანი თავებს ვუქნევდით და მივდიოდით ისევ ჩვენს გზაზე.
ერთ დღეს მე და ბაჰარმა ძველისძველი რადიო ვიპოვეთ სამკერვალოს ძველმანების ყუთში. რადიოსიგნალებსაც ახშობდნენ იმ დროს და ძლივს დავიჭირეთ ერთი არხი. ფარდებს ჩამოვუშვებდით, გავყუჩდებოდით და ვუსმენდით დაბალ ხმაზე. ბაჰარი მარტო ხმებს აყურადებდა, მე ცოტა ინგლისური მესმოდა და ჩემს გოგოს თან სიტყვებს ვასწავლიდი, თან მოსმენილ ამბებს ვუყვებოდი. დიდი, ანთებული თვალებით მიყურებდა ასეთ დროს. მერე წარმოვიდგენდით ხოლმე როგორები იყვნენ, რა ეცვათ იმ ხმებს, ჩვენ რომ ვუსმენდით. როცა სიგნალი წყდებოდა, ბაჰარი სარკესთან დგებოდა, ჩადრს იხსნიდა და რადიოწამყვანების ხმის მიბაძვით ჰყვებოდა, რომ ქუჩაში ველოსიპედით სეირნობა ენატრება, რომ არ უნდა მზის ამოსვლისას ლოცვისთვის იღვიძებდეს და მოკლე თმა ჰქონდეს და რომ ერთი სული აქვს, სანამ დედამისი ისევ ფერადი კაბების კერვას დაიწყებს. მე პირზე ხელს ვაფარებდი. მეშინოდა, მის გამო მეშინოდა.
მერე თანდათანობით ქალებმა ისევ დაიწყეს სიარული ჩემს სამკერვალოში, მოჰქონდათ მუქი ლურჯი, მწვანე, ყავისფერი ნაჭრები და მე ვკერავდი მოჟამულ, უსახურ გრძელ მოსასხამებს. ჩაის სმაც დავიწყეთ ისევ და ცოტა ლაპარაკიც. ამასობაში ბაჰარმაც ისწავლა ინგლისური, დიდი გოგოც გაიზარდა და ხანდახან ამ დარდიანი ქალებისთვისაც დგამდა წარმოდგენებს, რასაც რადიოში მოისმენდა, თავისებურად გადააკეთებდა და მათაც უყვებოდა. ამ დროს ბაჰარი რადიოში მოსმენილ ფრაზას მანჭვა-გრეხით იმეორებდა – კომუნიკაცია ეხმარება ადამიანებსო. ნელ-ნელა სიცილიც გავიხსენეთ, დახურულ ფარდებში ჩადრების მოხსნაც გავბედეთ. ჩვენს დარდებზეც ვყვებოდით და მხრები ცოტათი გვიმსუბუქდებოდა. თუ ვინმეს განსაკუთრებულ დარდს შევამჩნევდი, ჩუმად ამოვაძვრენდი ხოლმე გადამალულ პატარა ფერად ნაჭრებს და ჩაშავებულ ჩადრებს შიგნიდან ყვავილებად ვამაგრებდი. მიყვარდა იმ ქალების ანთებული თვალების დანახვა. თითქოს, ისევ ცოცხალი ვიყავი.
ნაჭრის ქალაქი
ერთ დღეს სამკერვალოს კარი შემოაღო ჩემმა ქმარმა, უხმაუროდ, სიტყვის უთქმელად, და ვერცერთმა ვერ მოვასწარით ჩადრში თმის დამალვა. ქალები სწრაფად წამოიკრიფნენ, გამოეხვივნენ თავიანთ მოსასხამებში და წავიდნენ სახლებში. დავრჩით მარტო მე და ბაჰარი, უთავშლოდ, და რომელიღაც ძალიან მხიარული სიმღერა ისმოდა რადიოდან. გვიყურა ცოტა ხანს და გადმოანთხია მერე მაჯებდან ბრაზის მდინარეები. სანამ დიდ ლურჯ ტბებს გაგვიჩენდა მე და ბაჰარს სახეზე და ტანზე, ყველა კადრი ზუსტად მახსოვს – ჯერ რადიო მიახეთქა კედელს, მერე ჩაის ჭიქები დალეწა, სათითაოდ დამიჭრა ყველა ძაფი, იპოვა გადამალული ფერადი ნაჭრები და ერთად დაყარა. კიდევ დამწვრის სუნი მახსოვს, ჩემი ნაჭრების დაფერფლილი ნაკუწებიც. სულ ეგ იყო.
მოვირჩინეთ მე და ბაჰარმა ლურჯი ტბები. იმ ამბის შემდეგ იშვიათად ვლაპარაკობდით, ისიც მე თუ ამოვიღებდი ხმას. მთელი დღეები ფანჯარასთან იდგა, სადენებზე ჩამომსხდარ ჩიტებს უყურებდა, კანტიკუნტად აფრენილ თვითმფრინავებს ელოდებოდა, დროდადრო თვალებს ხუჭავდა, შუბლს ფანჯარაზე აყრდნობდა და თავისთვის ლაპარაკობდა ჩუმად, ძალიან ჩუმად. რომ ვეკითხებოდი რას აკეთებ-მეთქი, მეუბნებოდა, სიგნალს ვუშვებ, დანარჩენ სამაყაროსთან კომუნიკაციას ვამყარებ – ჩემი ამბები უნდა მოვუყვეო.
ასეთ დროს მარტო ვტოვებდი ბაჰარს და გავდიოდი გარეთ მამამისის დაბრუნებამდე. დავხეტიალობდი ქუჩებში, ჩამქრალ, თვალებდათხრილ სახლებს ვუყურებდი და ვიხსენებდი იქიდან გამომავალ სინათლეებს, ადამიანების მხიარულ ხმებს. გარეთ არაფერი შეცვლილიყო მნიშვნელოვნად, ნაცნობი ქუჩები ძველებურად უერთდებოდნენ ერთმანეთს, მაღალი, ძალიან მაღალი ნაცრისფერი შენობები ცას ფარავდნენ. ამ ქუჩის იქით ბაჰარის საყვარელი ტკბილეულის მაღაზია იყო, იმის იქით ბაღი, სადაც პატარაობისას დამყავდა, უფრო ზემოთ ჩემი სამკერვალო, უფრო სწორედ მისი ნანგრევები. რამდენჯერაც იქ მივიდოდი, იმდენჯერ საზარელი დამწვრის სუნი მცემდა. ქალაქი ძველებურად სუნთქავდა, ჩემი სამკერვალოს, ჩემი ნაჭრების გარეშე.
იმ დღეს ქუჩის კუთხეში ყვავილები ვიყიდე, მერე სამკერვალომდე მივედი და დიდხანს ვუყურებდი მის ჩამწვარ ფანჯრებს. ერთი კი ვიფიქრე ნაჭრის ქალაქს შევკერავ, დიდს, ფერადს, მზიანი ქუჩებით, შევიყოლებ ბაჰარს და სხვა გოგოებს და კარს შიგნიდან ამოვკერავ, საგულდაგულოდ ამოვაგვირისტებ-მეთქი, მაგრამ ჩემი ქმრის ხელები და ის საშინელი დამწვრის სუნი გამახსენდა. ყვავილები სამკერვალოს კიბეებზე დავტოვე, იქ, სადაც ბაჰარი თამაშობდა ხოლმე პატარაობაში, სადაც პირველად წაიქცა და მუხლები გადაიყვლიფა. დავტოვე და წამოვედი. ეს დღე არ ჰგავდა სხვა დღეებს, არც ეს წამოსვლა. ვიცოდი, რაღაც უნდა შემეცვალა, რაღაც დიდი უნდა გამეკეთებინა, მნიშვნელოვანი.
სწრაფად მოვდიოდი, საფეთქლებში ვგრძნობდი გულის ცემას. დედაჩემის ნაჩუქარი და ქორწინების ბეჭდები მოვიხსენი და ფრთხილად დავაკაკუნე ხის კარზე ერთ-ერთ მაღალსართულიან სახლში. იქიდან გამოსულიც ძალიან ვჩქარობდი, მწვანე კუპიურებს მოსასხამის ქვეშ მაგრად ვუჭერდი ხელს და ზუსტად ვიცოდი, სწორად ვიქცეოდი.
ბაჰარი გაოცებული მიყურებდა, როცა მისი ტანსაცმელი პატარა ჩემოდანში ჩავტენე, მერე სადგურზე წავიყვანე და მატარებლეში ჩავსვი. ვიცოდი, მწვანე კუპიურები საზღვარს გადაალახვინებდა, რაღაც პერიოდი თავსაც გაატანინებდა, მაგრამე მერე თვითონ უნდა მიეხედა საკუთარი თავისთვის.
მატარებელი რომ წავიდა კიდევ დიდხანს ვიდექი სადგურზე. ვერაფერს ვგრძნობდი, მარტო ის ვიცოდი, რომ ბაჰარი თავის ხმას მთელ სამყაროს მიაწვდენდა.
ღმერთმა დალოცოს კომუნიკაცია
ძალიან ბევრი წელი გავიდა ბაჰარის წასვლის შემდეგ. ახლა მე ვზივარ ხოლმე ფანჯარასთან და თვითმფრინავებს ველოდები. მხოლოდ ხმა მესმის, დანახვით ჩემი გოგო რომ გავუშვი იმ საღამოს მერე აღარაფერი დამინახავს.
მამამისმა ბაჰარის წასვლის ამბავი რომ გაიგო მითხრა, ყველაფერი მაგ შენი თვალების ბრალია, მარტო ჭრელა-ჭრულა, ბრჭყვიალა რამეებს ხედავ, ყველაზე მთავარს კი ვერ ამჩნევო და დიდი, უსაშველო სიბნელე გააჩინა ჩემს თვალებში. ბოლოს იმისი დიდი ხელები დავინახე თვალებთან ძალიან, ძალიან ახლოს.
იმის მერე ბევრმა წყალმა ჩაიარა. მაგისმა წყალმაც ჩაიარა და ვცხოვრობ ახლა მარტო. რადიოსიგნალებს აღარ ახშობენ, ამბობენ, აღარც შავი ჩადრებით დადიან, ფერადი თავშლები ახურავთ გოგოებს და გრძელი ლამაზი თმაც უჩანთო. ნეტავ დამანახა როგორ დაიბრუნეს ქალებმა ყვავილებიანი კაბები. ყოველ ღამე მესიზმრება, რომ ისევ ვკერავ, კისკისა, მხიარული გოგოები შემოდიან ჩემს სამკერვალოში და ყველაფერი კარგადაა. იმდენად ცხადია ეს სიზმრები, რომ ხანდახან თითებიც მტკივა, თითქოს, ნემსი ვიჩხვლიტე.
ბაჰარმა გრძელი, ძალიან გრძელი გზა გაიარა. ჯერ ლტოლვილთა ბანაკი, მერე ღარიბული უბნები, მერე ბევრი ქვეყნის საზღვარი, ახლა, როგორც ტელეფონში მიყვება დიდ, ნათელ ბინაში ცხოვრობს და ყოველთვის ფერადი კაბები აცვია. მთხოვს, რომ ჩავიდე, მაგრამ მე აქ მირჩევნია, ეს ჩემი ქალაქია, ჩემს სამკერვალოს ყოველთვის ვაგნებ. ვდგავარ და ვხედავ, ამ უსაშველო სიბნელის იქით ვხედავ ყვავილებიან აბრას, რომელსაც გაზაფხული მოჰყავს და ჩემს პატარა გოგოს, რომელიც კიბეებზე თამაშობს.
საღამოობით რადიოს ვრთავ, ჩაის ჭიქაზე ხელებს ვაწყობ და ველოდები, როდის მოიყვანს სიგნალი ჩემამდე ხმას – „საღამო მშვიდობისა, ახლა საფრანგეთის დროით 7 საათია, მე ბაჰარ ჰათამი ვარ“. მეტი აღარაფერი მესმის, ვიღიმი ფართოდ, ჩემი გაზაფხული გოგო მთელ სამყაროს აწვდენს თავის ხმას.
გაციებულ ჩაის ვწრუპავ და ჩემთვის ვამბობ: „ღმერთმა დალოცოს კომუნიკაცია“.
© არილი