შოთა იათაშვილი
“ახალი დროების” მეორე ჩქამის ჰიპერთამაშები და სურნელებანი
“ახალი დროება”, №2. მთავარი რედაქტორი გია ჭუმბურიძე, გარეკანის გაფორმება შალვა ლეჟავასი. თბ. “აზრი”, 2002.
ახალი დროების ყველაზე თვალსაჩინო მახასიათებელი ხომ ძველ დროებასთან შედარებით მისი თავბრუდახვევამდე აჩქარებული რიტმია (ჩარლის “ახალი დროება” გავიხსენოთ თუნდაც), ჰოდა, 1994 წელს ალმანახი “ახალი დროება” რომ გამოვიდა ნუმერაციის ელექტრონული ვერსიით: 00:01, რაიც სასტარტო პირველ წამს აღნიშნავდა, ოპტიმისტნი, მორწმუნენი და ნეტარნი ელოდნენ ალბათ, რომ მართლა სეკუნდებივით წაეწყობოდა ალმანახის ახალ-ახალი ნუმრები და ეგ კი არა, “რომელი საათიაო” – იკითხავდნენ სულ მალე ალმანახის ფურცლებიდან დავით და ზურაბ, გია და ზაზა, მაგრამ, “ვაჰ, დრონი, დრონი”, პერვერსიულ ნიშან-თვისებათა მქონე ჩვენებური “ახალი დროების” გაუგონარი სიზანტე იმაში გამოიხატა, რომ მისი ელექტრონული მეორე წამი (00:02) მხოლოდ რვა წლის შემდეგ დადგა – კალენდარული თვალსაზრისით უკვე ნამდვილად ახალ ეპოქაში, ახალ მილენიუმში – ახალი დროების 02-ში…
“შეჩერდი წამო, მშვენიერი ხარ!” – ეს მსოფლიო მასშტაბით ერთ-ერთი უპოპულარულესი ფრაზა ამ ალმანახშიცაა მოხვედრილი (გვ. 13. თფუ, თფუ, ჯვარი აქაურობასა!) და ვფიქრობ, მისტიური ღრმა კანონზომიერება ძევს ამაში, ვინაიდან 00:02-ის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო პერსონაჟის, კაკაბსონას პირით ნათქვამი ეს სიტყვები გულზე უნდა ამოვიჭრათ ჩვენც და შევუდგეთ “ახალი დროების” მეორე შეჩერებული წამის გაანალიზებას. ამ საქმეს კი ყველაზე უკეთ მისტერ ზაზა თვარაძესთან ერთად მოვახერხებთ, ვინაიდან მას ამ ფრაზის საკუთარი ბრწყინვალე ვარიანტი გააჩნია და ჰორიზონტის ხაზზე გამოჩენილ ნაცნობ-მეგობრებს ასე შესძახებს ხოლმე: “შეჩერდი, წამო, ხინკალი ვჭამოთ!” 00:02-ის ერთ-ერთმა ავტორმა, ბატონმა კურიეროვმა ეს პერიფრაზი მშვენივრად უწყის და წვერის ქიცინითა და განუმეორებელი იუმორით გაზავებული კულტუროლოგიური სხაპასხუპით მუდამ მზადაა დროის ამგვარ შეჩერებაზე; რა თქმა უნდა, არც სულით რაბლეზიანელი და მოდერნიზმის ერთგულებით ვერდაქანცული მაგისტრი იქნება წინააღმდეგი ჩაღლიოს მკითხველთან ერთად ღვინო მუქი ან თუნდაც ღია (ფონდ სოროსივით) და ისე იმასლაათოს “ახალი დროების” ავ-კარგზე; ერთი სკოტლანდიური ვისკი და საფეხბურთო გუნდი და აღა-მორჩილ-ხანიც ჩვენთან გაჩნდება, მერე davzur-საც აღარ მოუთმენს გული, მოსწყდება Rotmail-ს და შემოგვიერთდება. მოკლედ, შევიკრიბებით და მისტერ ზაზა თვარაძე თავის ცნობილ ფუნაგორიებსაც იტყვის აუცილებლად.
მაგალითად, ამას:
“თუ გინდა გქონდეს ბოდრი იერი,
უნდა იკითხო ბოდრიიარი”.
ან ამას:
“თუ არ იცი დერიდა,
ვერ ამოხვალ მძღნერიდან”.
ეს ფუნაგორიები პირდაპირ მიმართებაშია “ახალ დროებასთან”, ვინაიდან ქართული თარგმანების პრობლემაზე დარდობს ეს ალმანახი, თანამედროვე ლიტერატურისადმი არასტერეოტიპულ მიდგომებს ავითარებს, აქვეყნებს კიდეც ბოლო-ბოლო ნათარგმნ ტექსტებს… და პრინციპში, იმას ამბობს, რომ ჩვენს ქვეყანას “ბოდრი იერი” ვერ ექნება და “მძღნერიდან” ვერ ამოვა, თუ კულტუროლოგიური ენა და თარგმნის ხელობა ვერ ისწავლა კარგად. ხელოვნება კი არა, ხელობა, მაგრამ ისეთი, “დასაოსტატებლად 10 წელი მაინც რომაა საჭირო” (გია ჭუმბურიძე, 00:02-ის მთ. რედაქტორი). სხვათა შორის, ალბათ ამ კონცეპციამ განაპირობა, რომ 00:01-სგან განსხვავებით, 00:02-ში ნათარგმნი ტექსტები ანონიმურად, მთარგმნელთა მითითების გარეშეა დაბეჭდილი. რაღაი ხელობაა, ხელოსანი რაღა აღსანიშნავიაო – ეტყობა დაასკვნა გ.ჭ.&Co-მ. ვითომ სწორი პოზიციაა? იმას თუ ვჩივით, კარგი ხელოსნები სანთლით საძებარნი არიანო, იმ ერთ-ორ კარგს რაღას ვუმალავთ საზოგადოებას?
ჩაღლიეთ, ჩაღლიეთ მთარგმნელობით პროცესზე მჭმუნვარენო, მოამზადეთ კონტრარგუმენტები, მე კი მანამდე, იცით, რასა ვიქმ? თქვენი “ახალი დროების” პირველ სეკუნდს მეორეს შევადრი. თანაც არ მივკიბ-მოვკიბავ და პირდაპირ ვიტყვი: პირველი ჩემთვის გაცილებით საინტერესო გამოდგა. იგი უფრო მრავალფეროვანია, დინამიურია და, რაც მთავარია, უფრო მეტად პრობლემატურია! პირველში დაბეჭდილი დავით ზურაბიშვილის წერილი “ჯეიმს ბონდის რეაბილიტაცია ანუ პოლემიკური შენიშვნები თვითრეკლამის ელემენტებით” ჩემი აზრით ბოლო პერიოდის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი წერილია ქართულ ლიტერატურულ სინამდვილეში, ვინაიდან იგი ცდილობს სრულიად სხვა კუთხით დაანახოს წინასწარ ქედმაღლურად განწყობილ ქართველ მკითხველს და რაც მთავარია, მთარგმნელთა კორპუსს, მასკულტურა და ის დადებითი შედეგები, რაც მასკულტურის ხარისხიან თარგმნას შეიძლება მოჰყვეს. ერთი საეტაპო, პროგრამული ხასიათის წერილი 00:02-ში არ მოიძიება. გარდა ამისა, პირველ ალმანახში იყო მრგვალი მაგიდა თემაზე “მარგინალური საზოგადოება და ლიტერატურული პროცესი”, სადაც მწერლობისადმი დამოკიდებულების გადაფასების მტკივნეულ პროცესზე ცოცხლად და საქმიანად ბჭობდნენ ჭკვიანი ლიტერატორები. ამ მრგვალი მაგიდის შემდეგ რვა წელი გავიდა, მაჩანჩალობის მიუხედავად, მაინც ბევრი რამ შეიცვალა ლიტ.საქართველოში და ვფიქრობ, პრობლემატურობის გრადაციის შესანარჩუნებლად და ვინ იცის, ასამაღლებლადაც კი, რედაქციას არ უნდა დაზარებოდა ჭკვიანი ლიტერატორების კიდევ ერთხელ შეკრება და ამჭევრმეტყველება ამ მომენტისათვის ყველაზე აქტუალურ თემებზე.
“ახალი დროების” 300-ზე ოდნავ მეტი გვერდიდან 200 გასული საუკუნის 80-იანი წლების შედევრისა და დღემდე ბესტსელერის – პატრიკ ზიუსკინდის “ნელსურნელებითაა” გაჟღენთილი. ამ რომანს თავის დროზე “Иностранка”-თი გავეცანი, ისევე როგორც ალბათ ბევრი სხვა, ამიტომაც ამჟამად თავიდან ბოლომდე აღარ გადამიბულბულებია, მხოლოდ ალაგ-ალაგ მიმოვიკითხე, გავიხსენე XVIII საუკუნის გენიალური ურჩხულის, ჟან-ბატისტ გრენუის ისტორია და ისიც ვიგრძენი, რომ თარგმანს აშკარად კარგი სუნი უდიოდა. ასე რომ, ერთი შეხედვით, რაა საპრეტენზიო? ბრწყინვალე ნაწარმოები, კარგი თარგმანი… ეჰ! როგორც წერილის დასაწყისში წარმოვიდგინეთ, ამ ალმანახის ახალ-ახალი ნუმრები მიწყობილად რომ გამოდიოდეს, ვთქვათ, იმავე “Иностранка”-სავით, მაგაზე უკეთესი რა იქნებოდა, მაგრამ როცა პირველ და მეორე წამს შორის 8 წელია?.. გამართლებულია ვითომ მაშინ, ალმანახის ორი მესამედი ერთ ნაწარმოებს დაეთმოს?.. ამ შემთხვევაში ძალიან ხომ არ “ჭამს” იგი “ახალ დროებას”?.. თანაც, “ნელსურნელება” ადრე გაგრძელებებით “ახალ 7 დღეში” იბეჭდებოდა (ვერ დავიჩემებ, რომ ზუსტად ეს თარგმანია, რადგან მთარგმნელი არ წერია, თუმც მეეჭვება დღეს საქართველოში ამ რომანის ორი თარგმანი არსებობდეს). ასე რომ, პირველი, საგაზეთო პუბლიკაცია უკვე არსებობდა, გამომცემლობა “დიოგენეს” საავტორო უფლება ამ ნაწარმოებზე აღებული აქვს და საფიქრალია, რომ არცთუ ტყუილუბრალოდ, – ანუ რომანის წიგნად გამოცემა, ფაქტობრივად უკვე გარდუვალია, – ჰოდა, ამ მიზეზთა გამო, ვფიქრობ, აღარ ღირდა თარგმანის კიდევ ერთი საშუალედო პუბლიკაცია, – აჯობებდა მის ხარჯზე მასალათა სხვა სპექტრით გამდიდრება ალმანახისა.
შევხედოთ ახლა, “ნელსურნელების” გარდა რაა დაბეჭდილი 00:02-ში.
ყველაზე პრობლემატური კვლავაც დავით ზურაბიშვილის მასალა აღმოჩნდა – ავტორისეული წინათქმითა და ბოლოთქმით შეკრული ეპისტოლარული კოლაჟი, შედგენილი 4 რეალური პერსონაჟის ინტერნეტ-მიმოწერიდან. ამ ოთხიდან ერთი 2001 წლის 11 სექტემბრის ტერაქტის მსხვერპლია, ცნობილი ამერიკელი გამომცემელი და ლიტერატურის კრიტიკოსი ედვარდ გოლდმან უმცროსი, “ახალი დროების” პირველი ჩქამის სტუმარი რომ იყო და მერე იმეილის საშუალებით რომ ემუსაიფებოდა ხოლმე თავის ქართველ მეგობრებს საგამომცემლო და საერთოდ, ლიტერატურულ საკითხებზე. დავით ზურაბიშვილმა ედვარდ გოლდმან უმცროსის ტრაგიკულ აღსასრულს ერთგვარი სიმბოლური დატვირთვა მიანიჭა და “ახალი დროების” მეორე ჩქამი გადაწყვიტა ამ მიმოწერის საშუალებით შეეჯერებინა მიმოწერის მოქმედი გმირები. გარდა გოლდმანისა და ზურაბიშვილისა, არიან ამერიკაში მცხოვრები “პოეტი-ავანგარდისტი, ლიტერატურის კრიტიკოსი, ესეისტი და ბიზნესმენი” ზაზა კაკაბაძე და ავსტრიაში მცხოვრები “მწერალი, მთარგმნელი და ესეისტი” ზვიად შამანაური (ეს განსაზღვრებები მასალის სქოლიოდანაა ამოღებული).
მიმოწერა შეუნელებელი ინტერესით იკითხება. ამას წამოჭრილი საკითხების პრობლემატურობის გარდა ისიც განაპირობებს, რომ მოკამათენი პრინციპულად განსხვავებულ პოზიციებზე დგანან და ამ პოზიციებიდან გამომდინარე, ერთმანეთს კიდეც “ამკობენ” შესატყვისი ტერმინებით. მაგალითად, გოლდმანის აზრით ზაზა კაკაბაძე (იგივე კაკაბსონა) მემარცხენე ინტელექტუალია, ზვიად შამანაური (იგივე ზვიადაური) კი მემარჯვენე ტრადიციონალისტი. სამაგიეროდ ზვიადაური გოლდმანს კოსმოპოლიტ ჟიდომასონს უწოდებს, თუმც ისეთს, რაღაც-რაღაცებში 100%-ით მართალი რომაა. დავით (იგივე დევიდ) ზურაბიშვილი პოზიციით ყველაზე ახლოს კოსმოპოლიტ ჟიდომასონთან დგას და ალბათ ამიტომაც არაა სხვა მოქმედ პირთა მიერ სახელდებული, თუმც მე უმაგისობას მაინც ვერ მოვითმენ და “ჯეიმს ბონდის რეაბილიტაციისა” და ამ კოლაჟის შემდგომ “მასკულუტურის ადვოკატს” ვუწოდებ თქვენის ნებართვით მას.
ერთი სიტყვით, კაი გიჟმაჟი კვარტეტია (სამწუხაროდ, დღეს უკვე ტრიოდ ქცეული) და გირჩევთ, მათ “საბაჩკიან” დისკურსს delete არავითარ შემთხვევაში არ უთხრათ.
ზაზა შათირიშვილი, რომელსაც საკუთარი გვარიც კი აქვს ნათარგმანები და შინაურულ-სახუმარო სიტუაციებში კურიეროვად იწოდების (შათირ-ი [არაბ.] (ძვ.) – იგივეა, რაც შიკრიკი; კურიერ-ი [ფრ. courrier] – დაწესებულების შიკრიკი), ალმანახში კულტუროლოგიურ წერილს “თარგმანების ხელოვნებას” გვთავაზობს, ოღონდაც ამ წერილში იგი მხატვრული ტექსტის თარგმანებაზე კი არ საუბრობს, არამედ მხატვრულ ტექსტად თარგმანებაზე ისეთი ტექსტისა, რომელსაც ქალაქი, ამ შემთხვევაში კი თბილისი (ტფილისი) ეწოდება. თბილისის მთარგმნელთა შორის განიხილებიან და მოიხსენიებიან ზურაბ ქარუმიძე, აკა მორჩილაძე, ვასილ ბარნოვი, იოსებ გრიშაშვილი, სერგო ფარაჯანოვი…
თუმც ავტორი მხოლოდ თბილისით არ იფარგლება და კავკასიურ (თუ ამიერკავკასიურ?) დისკურსზე გადადის. საქართველოს და სომხეთს განიხილავს (აზერბაიჯანზე კრინტსაც კი არ ძრავს. რატომ?) და ასკვნის, რომ კავკასიურ დისკურსს ორი ძირითადი მეტაფორა გააჩნია – საზღვრის და სამოთხის.
წერილი მოცულობით პატარაა და თან, ამავე დროს, საკმაოდ ბევრი მნიშვნელოვანი თემაა მასში მონიშნული. ამიტომაცაა, რომ იგი ესკიზის, მონახაზის შთაბეჭდილებას ტოვებს. თითქოს ავტორმა თავისთვის დააფიქსირა ის თემატიკა და ის ძირითადი კონცეპციები, რომლებზეც სამომავლოდ უფრო დეტალურად და თანმიმდევრულად აპირებს მუშაობას. ალბათ ამიტომაცაა, რომ აუცილებელი ყველა სივრცე ჯერ არაა შესწავლილი (იგივე აზერბაიჯანი) და არაა “ნათარგმანები”, ყველა მოსაზრება არაა არგუმენტირებული. ერთი სიტყვით, ბატონი კურიერისაგან ამ მიმართულებით წესით სერიოზულ ნაშრომს უნდა ველოდოთ, ბოლომდე წესიერი და სერიოზული ადამიანი რომ იყოს იგი.
ახლა ორიგინალურ მხატვრულ ტექსტებზეც გადავიდეთ. 00:02-ში ასეთი ორია. ორივე ფრაგმენტი. ერთია აკა მორჩილაძის “ჯერეთ გამოუქვეყნებელი რომანიდან” “ძირს სიმინდის რესპუბლიკა” და მეორე ზურაბ ქარუმიძის “დიდი სონატადან” “თხა და გიგო” (სხვათა შორის, ალმანახის უკანა ყდაზე ავტორთა ფოტოებია და ისინი იქ ერთ ფოტოზე, ტანდემში არიან გამოსახულნი).
“ძირს სიმინდის რესპუბლიკა” ჯერ იყო და “ქომაგში” იბეჭდებოდა, მერე “24 საათში” გაგრძელდა მისი პუბლიკაცია, ახლა კიდევ “ახალ დროებაშიც” რომ ვნახე ფრაგმენტები, სიმინდის მარცვლებივით დამეფანტა თავში ყველაფერი. ასე რომ, ნება მიბოძეთ, ერთ წიგნად (სიმინდის ერთ ტაროდ) გაერთიანებამდე ანალიზს მოვერიდო, თუმც ზოგად შთაბეჭდილებას მაინც გაგიმხელთ, შეკოწიწებულს ჩემი დაკუწული შთაბეჭდილებებისაგან: მეჩვენება, რომ მას ის შთამბეჭდაობა აკლია, რაც ამ ავტორის ტექსტების დიდ ნაწილს აქვს (ღმერთმა ქნას, ვცდებოდე!).
ზურაბ ქარუმიძის მკითხველს რომ გიგოობაში გადავარდნის დიდი შანსი აქვს, ამას თავად ზურაბ ქარუმიძეც კარგად აცნობიერებს, ამიტომაცაა ალბათ მისთვის “თხა და გიგო”-ს თემა ასე აქტუალური. მეტიც, ავტორი მაქსიმალურად ცდილობს, გიგოდ აქციოს მკითხველი, ამის შესაძლებლობა კი თითქმის 100%-ანია, თუკი მას საკუთარი სიბრიყვისდა გამო აქამდე შვეიცარული “გლასპერლენის” გემო არ გაუსინჯავს, ანუ, უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, ჰერმან ჰესეს “თამაში რიოში მარგალიტებით” (“Игра в бисер”) არ წაუკითხავს.
გამოქვეყნებული ტექსტის ძირითადი კორპუსი “ჰიპერშპილის” აღწერას ეთმობა. კასტილური უნივერსალური თამაში ქარუმიძესთან რთველის სახეს იღებს, ოღონდ მისი გლობალსოფლელები ორღან-კომპიუტერ-საწნახელში ნამდვილი კი არა, ვირტუალური ყურძნის “რიოშ მარგალიტებს” წურავენ. ციფრულ-დიგიტალური მარცვლები რომ იწურება, ორღანი გუგუნებს და ტექსტებს გამოსცემს, ჩემი აზრით, არც მაინცდამაინც გემოვნებიანს მხატვრული თვალსაზრისით, ოღონდ ამას ავტორი შეგნებულად აკეთებს თუ ძალაუნებურად გამოუდის, უკვე ვეღარ ვხვდები. იმიტომ, რომ ეს უკვე პაროდია კი არა, პირდაპირი გამეორებაა იმ კიჩური ესთეტიკის, იმ ვითომ თანამედროვე პოეზიისა, უახლესი ტერმინოლოგიით რომაა გამოტენილი და მხოლოდ ამის ხარჯზე ცდილობს კონტექსტუალობის მოპოვებას. რომ მიხვდეთ, რაზეა ლაპარაკი, რამდენიმე სტრიქონი აქაც მოვიყვანოთ:
“და on-line ერთობა ჩვენი ამ კვარკთაგან წარმოშობს
ულტრა მაღალი სიხშირის ელექტრო-საკრამენტულ ტალღებს
Info-Pleroma-დან რომ მოემartებიან,
რომლის თაობაზეც სალვიფიკურ-მაცხონებელი message
დაგვიტოვეს: სეთმა (მესამე ძემან ადამისამან), სოტერ-იესომ და
ქადაგმა მანიმ (მანიპულატორმა)!”
ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, თავისთავად, თუნდაც ტრანსკრიფციის ისეთი ფორმების გამოყენება, როგორიცაა: მიემartებიან, საკრაmentalურ, Soupევა და ა.შ. დიდი ვერაფერი მიგნებაა, ისევე როგორც “ენათა აღრევის ბაბილონის გოდოლისეული ტრადიციისადმი პატივისცემის ნიშნად” სხვადასხვა ეტიმოლოგიისა და გენეზისის მქონე სახელ-გვარების ბავშვური ჰიბრიდიზაციით თავის გართობა. თუ ჰესეს ზემოხსენებული რომანი წაკითხული გაქვთ, აქ ბევრ პერსონაჟს იპოვით იმ რომანის პერსონაჟებზე დამყნილს: ნაომი ტეგულარიუსს, დიროლ ციხენგალსს, ტაისონ კნეხტს, ბრიუს ფონ დე ტრევეს, თუ არადა პეპსი ნაბოკოვით, ჰომეროს სიმფსონ ეკოთი, კონფუციუს სპილბერგით, ბორხეს მერდოკით, პლეიბოი ჰოიზინგათი შეიქცევთ თავს და შეიძლება საკუთარი თავიც სცადოთ ამ იოლ ვარჯიშობაში: ერთმა თქვას გარინჩა პავიჩი, მეორემ მარკიზ დე გალაკტიონი, მესამემ გოგოლ დიდი მოგოლი, მეოთხემ კასპაროვ თაგორი, მეხუთემ ჯეოსელ დანტე და ა.შ. და ასეთი ბრწყინვალე შედეგების მიღწევის გამო ყველამ ლიტერატორად წარმოიდგინოს თავი.
მოკლედ, არ ვიცი, მაგისტრ ქარუმიძეს გულში რა ედო (იქნებ ჰიპერშპილში ჩვენი რამენაირად ჩართვა და აი, ახლა, გარინჩა პავიჩები რომ გვათქმევინა, უზომოდ კმაყოფილია და ხელებს იფშვნეტს), მაგრამ მისი დიდი ნიჭისა და ცოდნის ასეთ რაღაცებზე დახურდავება, ვფიქრობ, რომ მაინც არ ღირს. ჰესეს თამაში კია ორიგინალურად გათამაშებული ქართულ ყაიდაზე, მაგრამ მთლიანობაში “თხა და გიგო” მაინც ვერ მივა მის “ღვინომუქ ზღვამდე”. ცხადია, ეს დასკვნა მართებულია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს ტექსტი წერა-კითხვის მცოდნე მკითხველივით სწორად მიჭირავს ხელში და არა გიგოსავით.
“ჰესეც ჰესეეე!” როგორც იტყოდა თავად ზურაბი და ბარეღამ დავასრულოთ რეფლექსია მის ამ დიდ სონატაზე, რომელსაც მე, ჩემი ნება რომ იყოს, დიდ სონატს კი არა, დიდ ჰესეს (ჰესეისტიკას) ვუწოდებდი.
კიდევ რა დაგვრჩა სახსენებელი? სამი თარგმანი. აქედან ერთი თარგმანის პრობლემებს ეხება (უმბერტო ეკო), მეორე რელიგიის საკითხებს (ფრანსის ბეკონი), მესამე კი ართურ კონან დოილის მოთხრობაა, სახელად “კარამაზოვების საქმე”. ცხვირი არ აიბზუოთ, აღარ გვინდა ისევ შერლოკ ჰოლმსი და უოტსონიო (თუ გსურთ, ეჭვი გამოთქვით, რომ ეს მოთხრობა მათი ფანის, აკა მორჩილაძის გაშანსულია). თავიდან მეც თქვენსავით ცხვირი ავწიე, აკა მორჩილაძის მიმართაც იგივე ეჭვები გამიჩნდა (სინამდვილეში ახლაც არ ვიცი, რაიმე ხელი ურევია თუ არა ამ საქმეში მას), მაგრამ იმის ინტერესით, თუ რა შუაში იყო აქ დიდი რუსის დიდი რომანი, თვალი მაინც გამეპარა მოთხრობისაკენ… და მოულოდნელად ისეთი რამ დამხვდა, რასაც ვერანაირად ვერ წარმოვიდგენდი, მიუხედავად ართურ კონან დოილისადმი ჩემი ღრმა პატივისცემისა.
მეტს აღარაფერს გეტყვით, გარდა იმისა, რომ ეს მოთხრობა ყველა დოსტოევსკისტმა და დოსტოევსკოლოგმა უნდა წაიკითხოს.
მთლიანობაში კი, როგორც ხედავთ, ისე გამოდის, რომ ალმანახ “ახალი დროების” მეორე წამი ხელიდან არ უნდა გაუშვათ. ხამუშ-ხამუშ კი ვაკრიტიკე იგი, სასტარტო ალმანახთან პარალელური ანალიზისას ნაკლებად პრობლემატურობაც დავწამე, მაგრამ საბოლოო ჯამში, როგორც ქართველნი იტყვიან ხოლმე, “დონე არის!”… არ არის მხოლოდ ახალი დროებისათვის შესაფერი რეგულარულობა, ის პულსაცია (ფულსაცია), აუცილებელ დინამიკას რომ გააჩენს ამ ალმანახშიც და მთლიანად, ქართულ ლიტერატურულ ცხოვრებაშიც…
რეცენზია დაიწერა 2002 წელს
© “წიგნები – 24 საათი”