ჯორჯ ჰარისონი, I Me Mine
I Me Mine
By George Harrison
400 pp, Weidenfeld
ამწიგნშიმხოლოდ 60 გვერდიაავტობიოგრაფიული, დანარჩენი 340 გვერდისიმღერებისტექსტებსადაფოტოებსეთმობა; ავტობიოგრაფიულისექციისნაწილითავადჰარისონსეკუთვნის, ნაწილიკი – დერეკტეილორს, რომელიც “დეილიექსპრესისთვის“წერდასვეტებს, მერეკი “ბითლზის” პრესმდივანიგახდა. ჰარისონისავტობიოგრაფიაპირველადლონდონისწიგნისმაღაზიებში 1980 წელსგამოჩნდა, ესიშვიათიფაქსიმილურიგამოცემაიყოდასაკმაოდძვირიცღირდა – 250 გირვანქასტერლინგი. ახალგამოცემაშიორიგინალსარაფერიდამატებიაჰარისონისქვრივის – ოლივიასშესავალისადარამდენიმებოლოდროინდელიფოტოსგარდა.
გამომცემლებსიმედიაქვთ, რომწიგნიბესტსელერადიქცევადაალბათარცცდებიან, ნებისმიერიფანიმასგატაცებითჩაუჯდება. ლეგენდადქცეული “ბითლზის” ფანებიკიმთელმსოფლიოშიმრავლადარიან.
ჰარისონსუთქმელკაცადიცნობდნენ, მაგრამ, როგორცდერეკტეილორიამბობს, იგისულაცარიყოფილაჩუმიდაუსიტყვო; პირიქით, ბევრილაპარაკიუყვარდა, თავისთავზეცგაუთავებლადლაპარაკობდა…
ჯორჯჰარისონისავტობიოგრაფიაბავშვობისხანიდანიწყება. მისიოჯახი, არაერთილივერპულელიოჯახისმსგავსად, ღარიბულადცხოვრობდა. “ციოდა, ძალიანციოდა, მარტოერთადგილზეგვენთოცეცხლი.” ამასმოსდევსსკოლისპერიოდი, პატარაჯორჯსსკოლასძულდა: “ნამდვილისაზიზღრობაიყო, ბნელეთი…” მანსკოლამიატოვა, არცარაფერიუსწავლია, მოსწავლისნიჭიერებამასწავლებლებისთვისაცშეუმჩნეველიდარჩა.ერთმშვენიერდღესსკოლისავტობუსშიმაკარტნისშეეჩეხა, მაშინუკვე 17 წლისიყოდაიმდღიდანჰარისონისცხოვრებაშიყველაფერიშეიცვალა.
სხვათაშორის, “ბითლზის“პერიოდიწიგნშითითქმისმთლიანადგამოტოვებულია. ჯგუფისისტორია 1969 წლისამბებითწყდება: კვდებაბრაიანეპშტეინი, ჯგუფიიშლება, ჯორჯითავისპირველცოლთანერთადოქსფორდშირშიცხოვრობს, “ლამაზ, გოთურისტილისსახლში“. ჰარისონი, როგორცჩანს,შეგნებულადარამბობსარაფერს “ბითლზის” ტრიუმფზე. “ბითლზში” ყოფნისასისეთივეუსიამოვნოგრძნობამქონდა, როგორცმაშინ, სკოლაშირომდავდიოდი. კოლექტიურადბევრიისეთირაღაცაუნდაგაგვეკეთებინა, რაცპიროვნულადჩემთვისმიუღებელიიყო, – წერსიგიდაიქვედასძენს: “შენისივრცე – ესისეთიმნიშვნელოვანირამაა.” როგორცამბიოგრაფიულითხზულებიდანირკვევა, ჯორჯჰარისონიგაორებულიპიროვნებაიყო: ზოგჯერშეეძლოკლოუნივითაცკიმოქცეულიყოდა, მაგალითად, შემხვედრისთვისხელისჩამორთმევისმაგიერფეხიგაეშვირა, ზოგჯერკიდიდისევდამოეძალებოდახოლმე, ამსევდასჯორჯჰარისონიხანმედიტაციით, ხანიოგათიახშობდა… ხანკიდევკალამსიღებდახელშიდათავისიფიქრებიქაღალდზეგადმოჰქონდა…
ჰანიფკურეიში, “სხეული“
The Body
By Hanif Kureishi
Faber, pp 266
კინომოყვარულებსკარგადახსოვთპატრისშეროსფილმის, “ინტიმის” გამარჯვებაბერლინისკინოფესტივალზე, ესფილმიფრანგმარეჟისორმაჰანიფკურეიშისნაწარმოებებისმიხედვითგადაიღო…
მცირეფორმისდიდოსტატის – ჰანიფკურეიშისმოთხრობათაახალიკრებულიმკითხველსნამდვილადგაახარებს. “სხეული“, ასეჰქვიაკრებულისსაკვანძომოთხრობას, რომლისსახელიცკრებულისსათაურადააგამოტანილი. “სხეულის“მთავარიგმირიადამი, მოხუციმწერალია, რომელმაციცის, რომდიდიხნისსიცოცხლეაღარუწერია. იგიმემუარებისავტორიცაა, “უკვეგვიანია“, ასეჰქვიაამწიგნს. ადამილონდონისქუჩებშიდახეტიალობსდასულსიკვდილზეფიქრობს. სწორედამხეტიალისდროსგაიგებს, რომლონდონისერთ–ერთკლინიკაშიტვინისტრანსპლანტაციისოპერაციაიგეგმება, ადამიმზადაამისიტვინიახალგაზრდა, ჯანღონითსავსესხეულშიგადანერგონ…
დააი, ხანდაზმულიმწერლისტვინიუკვეახალგაზრდა, წარმოსადეგიმამაკაცისსხეულშიბინადრობს. ადამიმოგზაურობს, ქალებიმასზეჭკუასკარგავენ,დადისკლუბებში, ნარკოტიკებსაცკიეძალება, საბოლოოდსაბერძნეთში, ერთ–ერთკუნძულზედასახლდება. ცხოვრობსბოჰემურადდათითქოსარაფერიარუნდაანაღვლებდეს, მაგრამუეცრადიგრძნობს, რომტყვეა, საკუთარისხეულისტყვედაძალიანუნდაარამარტომოხუცცოლთანდაბრუნება, არამედთავისბებერსხეულშიგადასახლებაც…
წიგნიკურეიშისთვისჩვეულილაკონურიენითადასიზუტითარისდაწერილიდაფსიქოლოგიურითვალსაზრისითუკიდურესადსაინტერესოა. ამკრებულშიკურეიშისცნობილარქეტიპებსადათემებსაცშეხვდებით: გაუცხოება, სიყვარულისდეფიციტი, უემოციოურთიერთობებიდასხვა.
ლიტერატურისკრიტიკოსებიხშირადსვამენხოლმეშეკითხვას, რაშიმდგომარეობსკურეიშისმწერლურიხიბლი, მისისამწერლობოენა, მისილექსიკახომძალიანღარიბია? მიუხედავადამისა, მწერალიმკითხველზეწარუშლელშთაბეჭდილებასტოვებს, რადგანმისმოთხრობებშითანამედროვეცხოვრებისჭეშმარიტებაუტყუარადაისახება.
მარგარეტ დრებლი, “შვიდიდა“
The Seven Sisters
By Margaret Drabble
307 pp, New York: Harcopurt
მარგარეტდრებლისნაწარმოებებისძირითადითემამისითაობისპრობლემებია, იმთაობისწარმომადგენლებისა, რომელთაბავშვობაცომისპერიოდსდაემთხვა (დრებლი 1939 წელსდაიბადაინგლისში). ბრიტანელიმწერლისადრეულირომანები – “წელიწადიალყაში” (The Garrick Year) და “ცხოვრებისგზა” (The Millstone)ნიჭიერიახალგაზრდამწერლების, მსახიობებისადაინტელექტუალებისცხოვრებაზემოგვითხრობს, მათტკივილსადაგანცდებზემუდმივადცვალებადლონდონურცხოვრებაში.ზოგიერთპერსონაჟშიმკითხველითავადმწერალსაცკიამოიცნობს. დროგადისდადრებლისგმირებსაცასაკიემატებათ. შუაპერიოდისრომანებში, როგორიცაა “ყინულისხანა” (The Ice Age) და “დედამიწისშუაგული” (The Middle Ground) მკითხველისაშუალოასაკისადამიანებსეცნობა, ისინისაგონებელშიარიანჩავარდნილნი, მათიპირადიპრობლემებიუკვესახელმწიფოებრივკონტექსტშიაგანხილული. დრებლისგმირებიგარკვეულწილადსიმბოლურიხასიათებიარიან, მათიპრობლემებიქვეყანაშიარსებულპრობლემებზემიგვანიშნებს. რომანებშიასახულიაბრიტანეთისმდგომარეობა XX საუკუნის IIნახევარში.
ახლადრებლიუკვე 60 წელსარისგადაცილებულიდამისიახალირომანისპროტაგონისტიცასაკოვანიქალბატონია. ესარისკანდიდაუილტონი, რომელმაცთავისიახალგაზრდობასოფლისიდილიურგარემოშიგაატარა. ისმორჩილადასრულებდათავისროლს –ერთგულიცოლისადათავგადაკლულიდედისმოვალეობას; დავერასოდესიფიქრებდა, რომმისიოჯახურიიდილიადაირღვეოდა, მაგრამქმარმა, სოფელშიპატივცემულმაპიროვნებამ,სკოლისდირექტორმა, მოულოდნელადმიატოვაცოლი… კანდიდამიგრძნო, რომმარტომეუღლესთანკიარა, სამივექალიშვილთანაცგაუცხოებულიადაახალიცხოვრების –განმარტოებულიცხოვრებისდაწყებაგადაწყვიტა. ყველაგაოცდა, როცამანსოფელიმიატოვადალონდონისერთძველგარეუბანშიდამკვიდრდა.
ბევრიჩვენგანისმსგავსად, კანდიდამცხოვრებისდიდინაწილიისეგანვლო, რომარაფერიგაუაზრებია. მანმხოლოდგანმარტოებისჟამსდაიწყოსამყაროსშეცნობა, მიხვდა, რომდიდადარასოდესყვარებიათავისისიმპათიურიქმარიდათითქმისარაფერიჰქონიასაერთოთავისშვილებთან. იგინანობს, რომასეუმიზნოდცხოვრობდა. მასცოდვაარჩაუდენია, რადგანამცოდვისჩადენისშანსიარასოდესჰქონია, დამაინცისეადამძიმებული, თითქოსდიდიდანაშაულიჩაედინოს…
კანდიდაიმედსმაინცარჰკარგავს: “მევფიქრობ, რომიმედისადღაცჩემსგვერდითაა“, დადადისკანდიდამაღაზიებში, საგანმანათლებლოკლუბში, სადაცსაჯაროდკითხულობენკლასიკოსთანაწარმოებებს; ვერგილიუსის “ენეიდათი“აღფრთოვანებულიკანდიდაენეასისნაკვალევზეწასვლასგადაწყვეტს. ისენეასივითეძებსთავისბედს…
თანამედროვეპილიგრიმები – კანდიდადამისიე.წ. თანამოაზრეებიტუნისსმიემგზავრებიან… ასეიწყებაშვიდიდისთავგადასავალი. კანდიდასულუფროდაუფრომიმზიდველიხდება, სადღაცგაქრამისიირონიულიგანწყობა, დამარცხებისმწარეგანცდასიცოცხლისადმილტოლვასუთმობსადგილს. მაგრამმწერალმათავისგმირსცოტაგანსხვავებულიმიზანიდაუსახა. მიზანიკანდიდასგამოფხიზლებაანგათავისუფლებაარაა, კანდიდავერგაექცევათავისცხოვრებასადამოვალეობებსმეგობრებისადაოჯახისწინაშე, უბრალოდ, საკუთარნაჭუჭშიჩაკეტილიცხოვრებაშეუძლებელიადაკანდიდამრეალობასთვალიუნდაგაუსწოროს…
ჯოისკეროლოუტსი, “იქწაგიყვან“
I’ll Take You There
By Joice Carol Oates
290 pp, New York: Ecco/HarperCollins Publishers
შემოქმედებითინაყოფიერებისმიხედვითთუვიმსჯელებთ, ჯოისკეროლოუტსსთითქმისვერავინშეედრება. 1964 წლიდანმოყოლებულიმან 85 წიგნიდაწერა, ფაქტობრივად,ყველაჟანრშისცადაბედიდაკრიტიკისძლიერიქარცეცხლიცგამოიარა.
“იქწაგიყვან” ოუტსის 38-ერომანია. აქგაგრძელებასპოულობსქალისაკვიატებულიიდეისადათვითუარყოფისთემა, რაცსაინტერესოდაისახამისწინარომანში “ქერა” (Blonde).
ნაწარმოებისსათაური,რაღათქმაუნდა, 70-იანიწლებისმშვენიერისიმღერისასოციაციებსიწვევს. მწერალიგვიამბობსექსცენტრული, დეპრესიულისტუდენტიგოგონას – ანელიასამბავს. ანელიამთავარიგმირისმეტსახელია, მისინამდვილისახელიარავინიცის.
რომანიპირველპირშიადაწერილი, უსახელოანელიაგულახდილიამკითხველისწინაშე. მასაღარსურსქალადყოფნა, აღარსურსსიცოცხლე, იმიტომრომვერპოულობსსაკუთარ “მეს” დაიტანჯება. “ისადამიანი, რომელიცმევიყავირამდენიმეწლისწინათ, ახლაუცხოგახდაჩემთვის” – ამბობსსასოწარკვეთილიპერსონაჟი, რომელსაცკრიტიკოსებმა “მის X”უწოდეს, მისსინდრომსკი “მის X-ისფაქტორი“.
“იქწაგიყვან” მხატვრულიპროზააონტოლოგიურისარჩულით. “რატომარის, რომარსებობსრაღაცდაამდროსარაფერიარარსებობს?” – პარმენიდესციტირებასახდენსმთავარიგმირიდაისწრაფვის, რომარაფერირაღაცითშეცვალოს – ხანქალთაკლუბისწევრებსმიეკედლება, ხანშეიყვარებს… მაგრამარაფრისრაღაცითშეცვლამისცხოვრებაშიმაინცარაფერსცვლის.
დამთავარგმირსუკვეეჭვიეპარება, იქნებმასარცკიაქვსამქვეყანაზეცხოვრებისუფლება: დედაარცკიახსოვს, ძმებსმისიგაჩენაარუნდოდათ, მამასარასოდესმიუმართავსსახელით, დანამდვილისახელითარცსხვებიმოიხსენიებენ…
ანელიასვერცფილოსოფიაიხსნისრეალობისგან, “მეარავინმყავს, არცმშობლები, არცდა–ძმა, არცღმერთი. არმაქვსსახლი, გონებისგარდა, ჩემისახლიჩემიფიქრებია,” –ეუბნებამასშეყვარებულიდაგოგონაფიქრობს, რომრაღაცასმიაგნო, მაგრამრომანშიგანვითარებულისიყვარულისისტორიაორივესდაუმტკიცებს, რომესფიქრისიგიჟესჰგავს; რეალობასხვაგვარია…
მკითხველიკარგადვერცკიიგებს, ვინარისესუსახელოარსებადა, ამავედროს, მთელითავისიარსითეფლობამისცხოვრებასადაგანცდებში. ესმწერლისუდიდესიმიღწევაა.
გარიო`კონორი, “ალეკგინესი – უცნობი“
Alec Guinness
The Unknown
A life
By Garry O’Connor
449 pp, Sidgwick and Jackson
“გინესიანონიმურობისპოეტიიყო. ისტერასაზეიჯდახოლმეორ–სამმეგობართანერთად, სვამდადაუსმენდასიჩუმეს. ესიყომისისამოთხე…” (პიტერუსტინოვი).
“ერთხელგინესსსაგრიმიოროშივესტუმრე, შეილოკსთამაშობდა “ვენეციელვაჭარში“, სცენაზეგასვლისწინგრიმსიკეთებდა – მისიგრიმიმხოლოდრამდენიმეშტრიხისგანშედგებოდა, დაპრინციპშიმეტიარცსჭირდებოდა, ისხომგარდასახვისდიდოსტატიიყო,” ასეიგონებსმსოფლიოშიცნობილ, უკველეგენდადქცეულბრიტანელმსახიობსგარიო`კონორი, ავტორითეატრისმოღვაწეთასაუკეთესობიოგრაფიებისა. ო`კონორისთხზულება “ალეკგინესი – უცნობი” განსაკუთრებითსაინტერესოამკითხველისათვის, რადგანაცავტორიპირადადიცნობდამსახიობსდაბევრისაინტერესომოგონებააკავშირებდამასთან. ამმოგონებებისსაფუძველზედამწერლისნიჭისწყალობითკიდევერთიმშვენიერიბიოგრაფიულირომანიშეიქმნა.
მწერალირომანისსათაურშივემიგვანიშნებსიმაზე, რომალეკგინესიიდუმალებითმოცულიპიროვნებაიყო, დამაინცცდილობსმისიპიროვნებისსაიდუმლოებისამოხსნას.
ყველა, ვისაცდიდიმსახიობიფილმშიანსცენაზეუნახავს, მოხიბლულამისიგარდასახვისუნარით, უჩვეულოსიღრმითადაშინაგანიძალით. ავტორიერთსცენასიხსენებსალანბენეტის “ძველისოფლიდან” (The Old Country): “გინესიერთიწუთითმარტორჩებასცენაზე, ხსნისკარადას, იქიდანთოფსიღებს, დახედავს, ისევკარადაშიინახავსდატოვებსსცენას. გამაოგნებელიამაყურებლისრეაქცია. დარბაზიდაძაბულია,სუნთქვაცკიაღარისმის. ისმისმხოლოდგულისცემა. დაროცაგინესითოფსშეინახავს,ყველაშვებითამოისუნთქავს…”
“ერთხელერთადვისადილეთ, საუბრობდასაოცრადგაწონასწორებულად, თავისცხოვრებაზე. დიდისიყვარულითიხსენებდალორენსოლივიეს,გარდაცვლილდედას… გამორჩეულადუყვარდაპოეზიადამხატვრობა. ისეკარგადდალაღადყვებოდამსახიობებზე, მოსმენადნამდვილადღირდა. დიდპატივსსცემდაჩარლზლოუტონს.ჭორაობაცუყვარდა, ისე, მსუბუქად…”
რომანიგანსაკუთრებულიგულწრფელობითარისდაწერილიდასაკმაოდსცილდებათეატრალურიბიოგრაფიებისჩარჩოებს. როგორცკრიტიკოსებიამბობენ, ესწიგნიო`კონორისბიოგრაფიულთხზულებებსშორისსაუკეთესოდშეიძლებაჩაითვალოს.
ჯონშუედი, “მერერა (მაილსდევისისცხოვრება)”
So What
The Life of Miles Davis
By John Szwed
Simon and Schuster, 488 pp.
“რომანტიკულიმაილსი” – ასემოიხსენიებდნენლეგენდადქცეულჯაზმენს, მაილსდევისსმისიფანები. ჯაზისადაკლასიკურიმუსიკისმოტრფიალენიერთხმადაღიარებენდევისის Kind of Blue-სღირსებებს, ალბომისა,რომელიცაგერუკვე 40 წელიაშოუბიზნესისუშრეტწყაროსწარმოადგენს.
ახალირომანი, როგორცმისიავტორიამბობს, მოგვითხრობსიმადამიანისცხოვრებაზე, ვინცგაიგო “ჯაზისჭირვეულობა“.
მაილსდევისისპორტრეტისდახატვასთანერთადწიგნშიდიდძალისაინტერესოინფორმაციაადაგროვილიმუსიკალურიბიზნესისშესახებ. მწერალიიმადამიანებისახირებებსადაამბიციებზეცმოგვითხრობს, რომლებიცმასთანერთადუკრავდნენ – იქნებაესჩარლიპარკერი, ჯონკოლტრეინი, ჯოზავინულითუმარკუსმილერი.
მთელიესინფორმაციაისეგონივრულადარისგაბნეულინაწარმოებში, რომმკითხველსერთიწამითაცარეძლევამოდუნებისსაშუალება. ახალირომანი – ესარისჯაზისკომპლექსურიდინამიკისსრულისურათი.
აღსანიშნავიაისიც, რომმწერალიპირველრიგშიგვერდსუვლისკლასიკურმუსიკალურსამყაროშიგაბატონებულმცდარმოსაზრებებს. აი, ერთიმაგალითი: “მიუხედავადიმისა, რომდევისს “ნოვატორად“მიიჩნევენდააფასებენმისღვაწლს, მასმაინცაფრო–ამერიკულიჯაზისფიგურებთანერთადმოიხსენიებნხოლმედაარაფერსამბობენმისსიახლოვეზე “სერიოზულ“, ანუკლასიკურჯაზთან. არადა, ბეციუნდაიყო, ესრომარდაინახო,” – წერსჯონშუედი,რომელიცასევეარიზიარებსჯაზურიმუსიკისრასობრივჭრილშიგანხილვისტენდენციას.
“კიდევერთიმცდარიმოსაზრებაკომერციასშეეხება, – ვკითხულობთთხზულებაში, –ბევრისთვისჯაზშიცდაკლასიკურმუსიკაშიცსაზღვარიხელოვნებასადაკომერციულობასშორისიგივეა, რაცსაზღვარიკარგსადაცუდსშორის, მაგრამკომერციულიფაქტორისარსებობა–არარსებობა (დევისისშემთხვევაშიისყოველთვისარსებობდა), მუსიკალურხარისხსარგანსაზღვრავს. ამისდასტურიდევისისყველაზეცნობილიალბომი Kind of Blue-ა (1959) – რადიკალურიინოვაციაჯაზურჰარმონიაშიდა, ამავდროულად, ბესტსელერიჯაზისალბომებსშორის.”
დევისიმუსიკითსულდგმულობდა, ამიტომაცუყვარდათიგიფანებსგამორჩევით. ისინიგრძნობდნენამსიყვარულს, – წერსავტორიდაიმკითხვასაცსვამს, რომელიცარაერთხელდასმულაჯაზისმოყვარულთამიერ: რაშიმდგომარეობდამაილსდევისისფენომენი, მასხომპარკერისმსგავსადარცახალიჰარმონიულიენაგამოუგონია,დაარცდიუკელინგტონისრანგისკომპოზიტორიყოფილა? ამკითხვაზეპასუხიასეთია: “მაილსდევისიუდიდესინიჭითიყოდაჯილდოებული, ახალიხედვითადაშინაგანსამყაროშიწვდომისუნარით. მისისაყვირისხმა XX საუკუნისმუსიკაშიჯადოსნურჰანგადგადმოიღვარა.
მოამზადათამარსუხიშვილმა
© “წიგნები – 24 საათი”