დენის ლევერტოვი (1923-1997) XX საუკუნის ამერიკული პოეზიის ერთ-ერთი საუკეთესო წარმომადგენელია. დაიბადა ინგლისში. აქვე დაიბეჭდა მისი პირველი პოეტური კრებული “ორმაგი სახე” (1946). ამერიკაში საცხოვრებლად გადავიდა 1948 წლიდან, როდესაც ცოლად გაჰყვა ამერიკელ მწერალს მიტჩელ გუდმენს. ამ პერიოდიდან ლევერტოვმა “შავი მთის სკოლის” სხვა ავტორებთან ერთად დაიწყო ე.წ. “პროეცირებული” ლექსით წერა: თვლიდა, რომ მის შემოქმედებაზე ყველაზე დიდი გავლენა უილიამ კარლოს უილიამსის პოეზიამ იქონია. ამერიკაში ლევერტოვმა მრავალი პოეტური კრებული გამოსცა: “აქ და ახლა” (“HereandNow”, 1957); “ჩვენი თვალები – კეფაზე” (“WithEyesattheBackofOurHeads”, 1958); “იაკობის კიბე” (“Jacobsladder”, 1961); “სანთლები ბაბილონში” (“CandlesinBabilon”, 1982) და სხვ.
ინგლისურიდან თარგმნა ლელა სამნიაშვილმა
იაკობის კიბე
ეს კიბე არ ჰგავს
მბრწყინავი ნართით მოქსოვილს,
ფერებს არ იცვლის – ფეხქვეშ –
ანგელოზების, რომლებიც მზერით აბიჯებენ
ქვას; და ტერფით არ ეხებიან.
იგი ქვისაა.
ვარდისფერი ქვის, რომელიც
ნაზად ბჟუტავს მხოლოდ იმიტომ,
რომ მის მიღმა ცა ირწევა, არწევს
თავის ნაცრისფერ ღამეს.
კიბე – ბასრი ქვაკუთხედებით,
მყარად ნაშენი
შეხედე, მის საფეხურებზე – ანგელოზები
როგორ მსუბუქად მოხტიან –
ფრთები ოდნავ ერხევათ.
სამაგიეროდ – ადამიანი ისე ვერ ავა,
თუ მუხლები არ დაიკაწრა, თუ ხელებით
არ მოეჭიდა. მან საყრდენად – ორივე ტერფით –
ქვა უნდა იგრძნოს. ფრთები უეცრად ეხებიან,
ჩაიქროლებენ. ლექსი იზრდება.
დასავლეთისკენ
ის, რაც მწვანეა ჩემში
მუქდება, ქარვად იქცევა.
თუ ქალი მუდამ ცვალებადია, –
კარგით, მაშინ მე ვარ ერთგული.
ზღვის მიქცევის და მოქცევისა,
წელიწადის დროების ცვლისა.
ახლა სწორედ სიმწიფის დროა.
თუ ქალის როლი –
ერთგულებაა,. –
ჩრდილოეთის ვარსკვლავის მსგავსად
მაშინ – მე შავი ცის
ერთგული ვარ.
დღისით თითქოს ვუჩინარდები,
მაგრამ მე ვიწვი.
ლურჯში, ღრუბლის
ბალიშებს მიღმა.
არ არსებობს ამქვეყნად გემო
უფრო ტკბილი და მლაშე
ვიდრე ჩემი სიხარულია –
რომ მე ქალი ვარ
და რომ ეს მე ვარ.
მე ჩრდილი ვარ.
მზე მოძრაობს და მე ვიზრდები –
ცნობისწადილით მივიწევ
მისი მიმართულებით.
თუ თან რაიმე ტვირთი მიმაქვს,
ამ ტვირთზე ვფიქრობ, –
როგორც კი ძვირფასი საჩუქრებით,
ანდაც – პურით სავსე კალათზე,
რომელიც მხარს მტკენს,
მაგრამ თავის სურნელში მხვევს.
თან მივდივარ, თან ვიკვებები.
ფრთები
ზურგზე რაღაც შავი მკიდია.
ვერ ვხედავ მას და ვერც ვარხევ.
მხოლოდ ვგრძნობ, რომ შავია.
კუზი – ჩემს ზურგზე.
ის მძიმეა
ვერც შენ ხედავ.
რა არის მასში? ნუ მეტყვი –
თითქოს არ იცოდე. ეს ის არის –
რაზეც ამბობდი
შავიაო,
ავი ძალაა, ცივად რომ იწყებს
გუგუნს და გარეთ
ჩემს გარშემო ბრუნავს
და მიწას მიგანარცხებს.
მაგრამ ვინ იცის, –
იქნებ კუზით – ასე მძიმედ
აქლემის მსგავსად
მე დამაქვს წმინდა ენერგია?!
იქნებ შავი არც არის, ბეცი
მრისხანება არც არის, იქნებ
შავი მხოლოდ იმისგანაა,
რომ ამდენ ხანს აქ ჩაყუჟულა?!
იქნებ ჰაერზე რომ ამოხეთქოს –
თეთრი აღმოჩნდეს,
შუქის და სითბოს წყარო,
სხივების შადრევანი?! ასეთ სიმძიმეს
ნუთუ მართლა შეუძლია ფრენის ძალად
იქცეს?! ჩახედე. დააკვირდი.
შიგნით ფრთის ორი ჩანასახია. ერთი
ჭვარტლისფრად შეღინღლულა. მეორე
სულმთლად დანამქრულია. ბუმბულები
თეთრად უბრწყინავს. ხომ შეიძლება
მხოლოდ ცალი ფრთა,
მხოლოდ თეთრი ფრთა
ამოიზარდოს?
დაპყრობის გზები
შენ ჩემს ქვეყანას სულ შემთხვევით გადაეყარე.
საზღვარი რომ გადმოლახე, არც კი იცოდი.
ვაზი, რომელიც იქ ხარობდა, მკლავზე შეგეხო,
მოიცილე და გზა განაგრძე. შენ თუ – ქარმა –
ფოთლებიდან წვიმის წვეთები დააპნევინეთ.
მთისკენ წახვედი –
ქვეყნის სიღრმისკენ.
მე შენს ქვეყნის თავს დავატეხე
“ვნების ქარ-ცეცხლი”; სადაც მომიხვდა, ჩამოვუშვი
ნავტიკები, პარაშუტები.
ახლა, უცნობი დედაქალაქის მისადგომებთან
ჩემი სურვილი, რომ ამ ქვეყნის გული გადავწვა,
სულმთლად მინელდა. ვამბობ, რომ მიყვარს
მისი მშვიდი დღეების რიტმი,
ჭაბუკები – მტვრიან ბაღებში, სკამებზე, ქვებზე
ჩამომსხდარნი რომ მიმხელენ ოცნებებს, –
მე, სრულიად უცხოს, – ტკბილად რომ ვუსმენ.
მე ყარყატების გუნდი მიყვარს – ყოველ წელიწადს
სანუკვარ ტბებს რომ უბრუნდება.
რაც დავიპყარ,
იმან დამიპყრო.
© არილი