ჩემი ცხოვრების უდიდესი ნაწილი დავუთმე ამბების სიტყვების გარეშე თხრობას. როგორც მევიოლინე, დღეში ექვსიდან რვა საათამდე ვვარჯიშობ ჩემი ტექნიკური უნარების გასაუმჯობესებლად და ნებისმიერი მოცემული ნაწარმოების ჩემეული, გამორჩეული ინტერპრეტაციის საპოვნელად. თუმცა ნოტები ეფემერულია. ამ წარმავალობას შეუძლია, მუსიკალური ნაწარმოების შესრულება გადააქციოს საზიარო და წმინდა გამოცდილებად მათთვის, ვინც უკრავს და ვინც უსმენს, მაგრამ მე მჭირდებოდა გზა ისეთი თვითგამოხატვისთვის, რომელიც ყოველთვის არ გაუჩინარდება.
წერას, მუსიკის დაკვრის მსგავსად, მაძიებლური ბუნება აქვს, მაგრამ ფურცელზე ამოტვიფვრული ან დაბეჭდილი გამოცდილებებისა და გრძნობების ნახვა ჩემთვის მაინც აუცილებელი და კათარსისული გახდა. ნახვა საკუთარი „მეს“ ჩანაწერის, რომელსაც შემიძლია დავუბრუნდე მაშინ, როცა მასთან გაუცხოებული ვარ.
მომდევნო წელი ოცდამეათე იქნება ჩემთვის, როგორც პროფესიონალი მევიოლინესთვის, მაგრამ იქნება პირველი, როგორც ავტორისთვის, რომლის ტექსტიც დაიბეჭდა. წიგნის გამოცემისას მხოლოდ ერთადერთი რამაა იმედგამაცრუებელი: ჩემი კოლეგები ფიქრობენ, რომ მუსიკას თავს დავანებებ. ჩემთვის კი წერა და დაკვრა მჭიდროდაა დაკავშირებული და მათი განცალკევება არ შემიძლია.
წერა ჩემთვის თავდაპირველად თარგმნის აქტი იყო. ნოტების ფურცელზე ვწერდი აღწერით ტექსტებს, რომლებიც, როგორც შემსრულებელს, მეხმარებოდა უფრო გასაგები ნარატივის შექმნაში, მელოდიის უფრო მძაფრად განცდაში. ეს სიტყვები მოთხრობებში გადაიზარდა და ერთ დღეს რომანადაც იქცა. ჩემს პროფესორს შეუძლია, მომისმინოს და შენიშნოს ჩემზე წერის გავლენა და სხვა შემსრულებლებსაც უბიძგოს, რომ მათაც დაწერონ ანოტაციები მუსიკისთვის.
ერთ ზაფხულს, როცა კოლეჯიდან შინ დავბრუნდი, დავაკვირდი მუსიკას, რომელსაც რვა ან ცხრა წლის ასაკში ვასრულებდი. გავოცდი, როცა ჩანაწერები აღმოვაჩინე ჩემს სანოტო ფურცლებზე. არავერბალურობიდან გამომდინარე, კლასიკური მუსიკა კონკრეტულ ემოციებს არ გკარნახობს. ყველაფერი, რასაც ახალგაზრდობისას ვწერდი, გამოწვეული იყო მუსიკაში იმ მომენტებით, რომლებიც არ მესმოდა. ამგვარად, წერა ყოველთვის იყო ჩემს გაუანალიზებელ გრძნობებზე დაკვირვების გზა, გამოუთქმელის გამოხატვის მცდელობა.
საბოლოოდ, მას ვიყენებდი სხვადასხვა მდგომარეობებისას ჩემი კომპლექსური ემოციების უკეთ გასაგებად. ზრდასრულობის, მარტოობის, უცნაურობის… მუსიკა იქცა უსაფრთხო ადგილად და სხვა ენად. ადგილად, სადაც ვიკვლევდი ჩემს გრძნობებს: როგორია იყო უცხო, უცნაური და აზიელ-ამერიკელი.
სხვისი შემოქმედებითი კონტროლისადმი მორჩილება თანდაყოლილია კლასიკური მუსიკისთვის. ჩვენ აუდიტორიაზე ვართ დამოკიდებულნი, რათა მოგვისმინონ და ინტერპრეტაცია გააკეთონ. გვასწავლეს, რომ არ არსებობს ერთი სწორი ინტერპრეტაცია არა მარტო ნაწარმოების, არამედ კონკრეტული მომენტისაც კი. სხვაგვარად რომ იყოს, როგორ შევძლებდით ისევ და ისევ იმავე ნაწარმოებების შესრულებას? ყოველი გამოსვლა ერთმანეთს აძლიერებს, სიღრმესა და მნიშვნელობას კრებს, რაც სრულიად საპირისპიროა მყისიერი განსჯის.
ფავორიტი მუსიკალური პასაჟების ჩემეული ინტერპრეტაცია დღიდან დღემდე იცვლება, დამოკიდებულია იმაზე, ვინ ვარ და ვინ ვიყავი.
წერა იქცა მუსიკალური ეპიზოდების გაანალიზების გზად, სამაგიეროდ, მუსიკამ მასწავლა ისე წერის მნიშვნელობა, ნაწერის ბევრნაირი წაკითხვა რომ იყოს შესაძლებელი.
ორივე ავსებს ერთმანეთს: მუსიკა მასწავლის ორაზროვნად წერის მნიშვნელობას, წერა კი მიჩვენებს კონკრეტულობის შესაძლებლობებს მუსიკაში. მუსიკალური სტრუქტურები ხარაჩოა, რომლის გარშემოც ვაგებ ჩემს ამბებს. მაგალითად, ჩემი სადებიუტო რომანს „ბუნებრივი სილამაზის“ მოქმედება მიმდინარეობს სილამაზისა და კეთილდღეობის გამაოგნებელ და დაურეგულირებელ სამყაროში, წიგნის ეს ტონი კი ვიპოვე პროკოფიევის „Cinderella ballet-ის მოსმენისას, რომელშიც ლამაზი ზღაპრული მელოდია და ბნელი, ავბედითი მუსიკა კვეთენ ერთმანეთს.
როცა ერთ მედიუმში კრიზისი მაქვს, მეორეზე გადავერთვები ხოლმე, რაც ხშირად ორივეს ეხმარება. წინადადებაში საუკეთესო სიტყვის ძებნა და ამორჩევა ამძაფრებს ჩემს ყურადღებიანობას, რითაც მერე ჩემი ინსტრუმენტისთვის ვირჩევ ჟღერადობას, ვიბრაციის სიხშირეს. წერა მახსენებს, რომ ნაწარმოების შესრულება შემოქმედებითი ძალისხმევაა. რადგან როგორც მწერალს, არანაირი მომზადება არ გამივლია, დამწყების თავისუფლება მაქვს და იმის უფლებაც, რომ რაღაცები არ გამომივიდეს. ამ უფლებას, როგორც მევიოლინე, თავს ვერ მივცემ.
მადლიერი ვარ ფორმალური განათლების სისტემების, მაგრამ ბევრი ეს ინსტიტუტი ახშობს ინდივიდუალურ ხმას. კონსერვატორიაში 12 წლიანმა მკაცრმა სწავლებამ სტერილური გამხადა. ძალიან ცოტა ადამიანი პოულობს თავისი თავის სრულად გამოხატვის ისეთ გზას, თან შესაბამისად ანაზღაურებადიც რომ იყოს. მე ვისწავლე, როგორ გამოვხატო საკუთარი თავი ისე, რომ ორკესტრსაც მოვერგო. ორკესტრის წევრობას სჭირდება თავგანწირვა, რადგან მას უნდა შეეთვისო.
წერა და მუსიკა ერთსა და იმავე რამეს მოითხოვს: თვითდისციპლინას, დროსა და მოთმინებას. როცა ფურცლის წინ ვჯდები ან ჩემს ინსტრუმენტს ვიღებ, ისევ და ისევ უნდა მჯეროდეს, რომ შემიძლია, ვიპოვო რაღაც და შევთავაზო სამყაროს, რომელიც ისედაც ასეთი სავსეა. ჩემთვის შექმნის აქტი თან წინააღმდეგობრივია. ცარიელი ფურცლის წინააღმდეგ ბრძოლა ნიშნავს, გქონდეს საკუთარი თავის, როგორც უბრალო მომხმარებელზე უფრო მნიშვნელოვანი ქმნილების, რწმენა.
ძენ ბუდიზმი ასე ამბობს: როგორც რაღაცას აკეთებ, ისე აკეთებ ყველაფერს. ჩემი ყველა ლტოლვა მე მიმაჩნია მოთხოვნილებად, დავუპირისპირდე და გამოვიკვლიო ადამიანურობის კომპლექსურობა, თავისი გრძნობებითა და გამოცდილებებით. დიდი პრივილეგია მგონია, ვიყო მთარგმნელი მუსიკასა და სიტყვებს შორის იქ, სადაც მიზანი ენის სრულყოფილად ფლობა კი არა, კავშირია – კავშირი მკითხველებსა და მსმენელებს შორის.
© არილი