“ვიშ, რა წარმტაცად გადაშლილა არყოფნის ველი”
ჯელალ ედ-დინ რუმი
“აქამდის ამბად ნათქვამი, აწ მარგალიტი წყობილი”
შოთა რუსთაველი
კარგად ვერ ვარჩევ, რა ხმები ისმის. უდაბნო ყოველთვის ხმებით არის სავსე. თავი დაანებე. ხმები ყოველთვის იარსებებენ. ეს რა იყო? იკითხა ბერმა.
ქარმა ქვიშა დაატრიალა და ეს ქვიშა… უცებ ჰაერში გაიყინა.
არის აქ ვინმე?
მე ვარ თეთრი შევარდენი. წინ სხვა გზა მიდევს, სხვა მეძახის, სხვა მელოდება.
სჯობს, ეს სარკე ცხვირწინ დაიდო. შენს თავს აკოცო, მხოლოდ შენს ყურებს ესაუბრო. ბროლი ბრწყინავს სისხლშერეული.
მეც იქ ვიჯექი, იმ სუფრაზე, შენგან მარჯვნივ, ვერცხლის შანდლებთან. როგორც ამ კუნძზე, ისე მქონდა ჩამოყრდნობილი თავი საკუთარ ხელისგულებზე მშვიდად, საიმედოდ. მე ხომ ჩრდილი ვარ, საკუთარი აჩრდილის ჩრდილი. არ ვიცი, მისმენ თუ არა, ან იქნებ მოკვდი შიშისაგან, წარსულს იხსენებ? მეგობარო, მინდა ბევრი გელაპარაკო.
წყალი ცახცახებს, ყორნის ფრთასავით შავი და მღვრიე. ეს მელნის ტბაა.
არც კი ვიცი, ვინ ხარ, საიდან ხარ. დიდებული, მათხოვარი თუ მაწანწალა, ან იქნებ ქურდი? უდაბნოში ეს სულერთია. აქ, ამ მტვერში მე შენს სახეს კარგად ვერ ვხედავ.
მე მკვლელი ვარ, ჩემი პროფესია სიკვდილია.
მიყვარს ძვირფასი თვლები. მაშინაც, როდესაც მეფემ მსხვილზე მსხვილი მარგალიტი გამომიწოდა, შუბლზე ოფლი ხალათით შევიმშრალე და კანკალით გამოვართვი, რათა ხელზე მეგორებინა, თვალი ვერ გავუსწორე თეთრ სხივს, თითქოს ჩემს წინაშე არყოფნის ველი გადაშლილიყო, ნარგიზებით, ვარდების ბაღით და ზამბახებით.
ნეტავ ვისია ეს კბილები ან ეს თმები? ვის შეუძლია ქება შეასხას?
ისიც იქ იყო, იმ ველზე, ლომებთან და ვეფხვებთან ერთად, მთელი ზამთარი.
რა ღირს ობოლი მარგალიტი? ნახევარი სახელმწიფო, ასი საპალნე ოქრო, რაც არ უნდა ვთქვა, იმაზე მეტი, ჩემო მეფეო. ან იქნებ არაფერი? – მეფემ იკითხა ეშმაკურად, წარბების ქვემოთ, ღრუბლებთან ახლოს იმყოფებოდა. იცით, მრგვალი ფანჯრები დასავლეთით, ზღვის მხარეს გადის. მეფეს უყვარს, თავის უპირატესობას გაუსვას ხაზი, თავის უმნიშვნელობას შაქრისფერი ხმით. არაფერი? მეფისადმი პატივისცემის გამო ვიკითხე. თქვენ გინდოდათ გეთქვათ, მეფეო “შეუფასებელი”, რაც ქაჯთა დიალექტზე ნიშნავს “არაფერს?”
ამ ადგილებში ყაჩაღები ესხმიან მგზავრებს. ვინ იცის, იქნებ ყაჩაღი ვარ? წინ ღამე მოჩანს. ჩემი ხმალი მიაპობს ღამეს, ნარგიზების ქუხილი ისმის.
მისი თვალების მკრთალი ელვა წამწამთა ბუქით. იგი იწვა კლდის ნაპრალში, მთელი სამყაროს როსკიპი და მელოდებოდა ვეფხვის მკრჩხალი მოძრაობებით. აი, ის ცეცხლი ზღვის ნაპირას. ოქროს ტახტით და წითელი ატლასით.
მას არაფერი არ უთქვამს, სიჩუმე ოდნავადაც არ დაურღვევია ამ პოემით. ეს ხომ ფერფლია, გადაშლილი ვარდების ფერფლი, გრდემლი ტყვიისა ლბილისა. დამზრალი ვარდი სიცარიელით. სატრფოს ტუჩს რომ წაეტანები. გრდემლი ტყვიისა ლბილისა.
ცოტა ხანში თავს მომაჭრიან, ბაზრობა კი არ შეჩერდება. ვაშლები, მსხლები, ატმები ისევ ისე იქნება არეული ერთმანეთში და ამ ხმაურში. ზოგი მათგანი გაანათებს ოქროს კბილივით მზის სინათლეზე. ხალხი ერთმანეთს დაეჯახება, გზას დაუთმობს, რა ღირს ატამი? – იკითხავენ.
როგორ თუ მკვლელი? მაშ შენ შეგიძლია ყველაფერი სიცარიელეს დაუბრუნო? შეგიძლია, გაერთო ატმებით? ან გადაცვალო ისინი ფულზე? შეგიძლია, ფული მაჩუქო? მათხოვარი ვარ, სწორად გამოიცანი.
ორივე ხელი გამოგიწოდე, მეფეო, რათა ობოლი მარგალიტის დაგუბებული სიცარიელისთვის ფორმის მიცემის ნაცვლად ჩემი თავისთვის მიმეცა ფორმა და ამით უფორმობა, რომელიც ჯერ კიდევ ატარებდა შენი ხელების სიცივეს, კანონის რანგში ამეყვანა და თან თვალები გაგისწორე.
გიბრძანებ, დაამსხვრიო ეს მარგალიტი.
სეფე სუფრის წევრების თავზე ჭერი უცნობი მხატვრის მოხატულია, რომლის სახელიც აქ მჯდომთაგან არავინ იცის. მასზე ორი მზეა გამოხატული. გარსი მწვანე აქვთ ამ მზეებს, შიგნითა ფერი გაურკვეველია.
ვარდისწყლით იბანს იგი ბროლისა და ფიქალის სხეულს. გიშრის ღარებში წვიმა ცრემლად ჩაირეცხება, თოვლს შეერევა იანვრის ქარი, ყვავილს დააზრობს.
სად არის დასავლეთი, სად არის სამხრეთი, სად არის წყვდიადი, სად არის სინათლე, სად არის მეფე, სად დედოფალი? მამა, მამა, აქ, ამ დაძირულ სამშობლოში სინათლის ლაქებს რა ესაქმებათ? თაღოვანი გუმბათები და უდაბნოები, ზღვა და ხალიჩა, ავაზების ლანდი მზეებზე, მინდორ-ველები და უფსკრულები, ზეცა და მიწა, გული და ხელი, კარებები, რომლებიც აქვე მაბრუნებენ, თავბრუ მეხვევა. გარეთ გავიდეთ. შეიცან თავი შენი. შემს თაბრიზ, ძმაო, ოღონდ მეჩვენე, სად არის ლეთა, ღვინო დამისხი. მაპატიეთ, მაღლა როგორ მოვხვდები? სულ ქვემოთ, ქვემოთ იარე, იქ ქვაბში ჩახვალ და აღმოჩნდები მეცხრე ცაზე, მაგრამ ეცადე, იქ არ მოხვდე. სადღაც შუაში არის მიწა, შემდეგ აფრინდი, და ამ ფრენაში დაივიწყე, ვინ ხარ, რა გინდა, საით მიფრინავ, გაიარე სქილასა და ქარიბდასა და სიჩუმეს შორის, მამაშენი მხრებით ატარე, გადაცვალე შენი თავი ვერცხლის ფულებზე, იქურდე და უკუღმა შეხედე სამყაროს, შემდეგ გაჩუმდი და თქვი: როგორ მოგწონთ ეს ვეფხვის ტყავი?
მაპატიე დედოფალო. მე წიგნი უნდა დამეწერა, აი, ეს წიგნი. აქ ვიღაც იყო, ამ უდაბნოში? არავინ, არავინ. ვკოცნი სალამურში არსებულ სიცარიელეს და მტვერს ვუყურებ, როგორ არხევს აქლემი კისერს და წიგნზე ვფიქრობ, რომელშიც მთელი უდაბნოა, როგორც ვეფხვის ტყავზე ზოლები.
ვერა, მეფეო, ვერ დავამსხვრევ – უთხრა ვეზირმა სიცარიელეს. ჯიხვის ყანწების შავ გამოქვაბულში მოედინება ღვინის ქარვისფერი მდინარე, ლურჯად ჩანს შუქი მთვარისა. ჩვენ მინდორ-მინდორ მივაბიჯებთ დიად ღამეში, ჩვენ, ყმაწვილი მონადირენი. ვგრძნობთ, რომ აქ სადღაც დიდი სნათლე გამოჩნდება.
ებანზე მეათასედ უკრავენ ვიღაცის თვალების დათხრის ისტორიის ფრაგმენტებს:
მან მითხრა: მზეს გაჩვენებო და ფარდაგი ასწია.
ანაზდად გაქუსლეს ცხენები, ქალაქს ზრიალი გაუდიოდა, კარებები შეანგრიეს.
სხვა ძე არ ესვა მეფესა, მხოლოდ ასული – თინათინი.
მეფემ ხელზე ხელი მომიჭირა და მითხრა: წამოდი, ქალი ვნახოთო.
სისხლი მოედო მის გრძელ კულულებს, ტანსაცმელიც სისხლმა მოიცვა.
თინათინი მიხსნიდა, რომ მზის გარშემო ტრიალებს ყველაფერი, რასაც თავი მოაქვს ან ამად, ან იმად. მე უნდა მერბინა მის გარშემო, როგორც ხელს. ეს, უბრალოდ, თამაშია, ამბობდა იგი გაღიმებული.
მე გავრბივარ შუბებისკენ, როგორც ნადირი.
მზის ნაბან წყალში თვალახელილი და უსინათლო ხელის ცეცებით ვხატავ მის სახეს. მე ის მიყვარს მხოლოდ მაშინ, როდესაც ის არსად არ არის და მე ცრემლებს ვღვრი, მარგალიტის ცრემლებს და ჩემს სისხლიან ნაკვალევებს მხეცნი ლოკავენ.
ქალს ჩუმად მოაქვს აბჯარი, ჩხერის გარეშე. ზურგში ჩამესო. ცივია რკინა.
სასახლის ფანჯრებში მეფის ასული მოჩანს. მის თვალებში იასამნები, იასამნებზე მზის სხივები, მზის სხივებში მეფის ასული. ფანჯარაში გადმოდგა და ღამის სიბნელეში ხელს აფათურებს. მე გავრბივარ ხეებსა და ბალახებში, ვკრთი ღამეში, კრუალების ხმებს ვიმეორებ. მისი ხელები აქაც წვდება, ამ უდაბნოში.
ორად გაჩეხილ ცხენისა და მხედრის შუა აღმართული სიცარიელე გრგვინვით ეშვება ჩემს მახვილზე. მე ვარ არავინ, არაბულად.
ჩემი თითები მოკვდა, ჩემი სხეული ღამემ შეაღო. ჩემი თვალები ამოტრიალდნენ.
და მან ფარდაგი ზემოთ ასწია, სადაც კუბო იდგა ლალისა და იაგუნდისა, ქვად კი ფაზარი.
მეფემ თავისი ასული გაამეფა. ამით გვითხრა, თქვენ ჯერ კიდევ პატარები ხართ. ამიტომ, თქვენი მზერა ქალის კაბას არ მოაცილოთ. ვინ რა იცის, რა გამოჩნდება? რომელი თქვენგანი აღზევდება ან რომელი თქვენგანი დაამთავრებს სიცოცხლეს კუნძზე თავის დადებით, მაგრამ ქალი მოწყალეა, თქვენც კარგად იცით, უხვად გასცემს იაგუნდებს და საფირონებს გლახაკებზე, საჭურჭლეებს ქვეშევრდომებზე, თავისუფლებას მონებზე.
მე მეორე დღესვე ომში წავედი.
არა მარტო შეგიძლია ზღვას შემოუარო და დააკვირდე, არამედ შეხვიდე მასში. მუხლამდე, კიდევ უფრო ღრმად, ბოლომდე, ოღონდ მერე ვეღარაფერს დაინახავ, მათ შორის ვერც საკუთარ თავს. მხოლოდ წყალი, არსად საზღვარი, არაფერთან.
იმისი მკერდი. იგი არაფერს გვიკრძალავდა და არც არაფერს მოითხოვდა. ჩვენ მას ხშირად ვერც კი ვხედავდით. პატარა ბავშვებივით ვუყვარდით სუყველანი. ვერ იტანდა შეზღუდვებს და უშუალო იყო. შეეძლო მოესმინა და უსიტყვოდ გაეგო ყველაფერი, შეეძლო პატიება, რატომ გაიპარე? სიკვდილს ვერსად დაემალები.
მეფეო, მხოლოდ თავისუფალი ეძებს მონობას.
მეფეო, ის რაც არ არის ერთი, არ ფლობს ნაწილებს, არც თავად შედის არანაირ სიმრავლეში, ცდილობს გახდეს ერთი, ამისათვის სარკე სჭირდება, რათა თავისი თავი აირეკლოს, რათა თავისი თავი იცოდეს. მას სხვა სჭირდება, რათა სხვა იყოს.
მეფეო, მას სურს საზღვარი, რათა უსაზღვრო გახდეს.
მეფეო, სულს სწყურია საზღვარი, როგორც უსაზღვროებას.
მეფეო, მას სურს აი, ამად ყოფნა, რადგან არ იყოს ეს, რათა განსხვავდეს ამისაგან.
მეფეო, ვინც ღმერთია, ძაღლად ყოფნა მონატრებია, სპილენძად და უბრალო ქვად.
მეფეო, ვინც მაღალია, მოკაკვული დაიარება, მდიდარი კი მათხოვრის ტანსაცმელს იცმევს.
მეფეო, მხოლოდ ღმერთებს და ბავშვებს უყვართ საზღვრები, რათა გაერთონ.
მეფეო, მხოლოდ შეყვარებულნი თავისუფლდებიან სატრფოებისგან.
მეფეო, მხოლოდ ის არის შენი, რასაც დაკარგავ.
მეფეო, სიჭარბისგან მომდინარეობს ნაკლოვანება, ძლიერებისგან სისუსტე, გონებისგან სისულელე.
მეფეო, ვისაც სურს დუმდეს, ბევრს ლაპარაკობს.
მე გავიპარე, როგორც კი სიკვდილს ვეზიარე, მაგრამ იქ დედოფალი გველოდება ღამის პორფირით, ძლევამოსილი, დარწმუნებული, რომ გაიმარჯვა, რომ მისი ვარ, ბოლოს და ბოლოს. და ეს ჩემი უკვდავებაც მას მიეძღვნება, და ეს პოემაც მისით იქნება სავსე.
სწორედ ამ მუხის კუნძის გარშემო, სადაც ახლა თავი მომკვეთეს, ვთამაშობდით დამალობანას. ჩვენ ვიღებდით სხვადასხვა სახეს:
მე ვიყავი ქვა, მაგარი და აღუშფოთველი. დილისა თუ ღამის ჰაერში, მძიმე, მსუბუქი, თავისუფალიც. შეუღწეველი გონებისგან. დროდადრო, ეკლესიებს აგებდნენ ჩემგან. საბოლოოდ ჩემს უკუნში სხივისადმი ზურგშექცეული, უბრალოდ ვეგდე გზის ნაპირას – გაცვეთილი, მიტოვებული, გამოუსადეგარი, ბედნიერი. ის ვერ მხედავდა. კითხვის ნიშანი. პაუზა. მოვკვდი ქვად და მცენარედ მოველ. ვიზრდებოდი არა მხოლოდ ქვემოდან ზემოთ, არამედ ვყოვნდებოდი აქ, ან იქ, იმ ტოტში, ვბრუნდებოდი ისევ უკან, საკუთარ თავზე ადრე, ან წინ, ზემოდან ქვემოთ. ნებისმიერ მოძრაობაში უძრაობაა, ნებისმიერ ხეში. პაუზა. მოვკვდი მცენარეც და ბუნაგი ცხოველში ვპოვე. ვხედავდი მხოლოდ ჰორიზონტს, მხოლოდ სიკვდილს და მშვიდად მივიწევდი წინ. მე ვენდობოდი საკუთარ ჩრდილს, რომელიც კლავდა, აცოცხლებდა, კლავდა და ისევ აცოცხლებდა. აი, აქა ვარ. წერტილი. პაუზა. მოვკვდი ცხოველიც და ვიქეცი ადამიანად. გადავწყვიტე მომეძებნა ჭეშმარიტება, ხოლო შემდეგ სხვებისთვის გამემხილა. აქეთ-იქით სირბილისას ტბის პირს მივსდევდი. იქ საკუთარ აჩრდილს ვხედავდი, როგორ დარბოდა და მეღიმებოდა. პაუზა. შემდეგ მოვკვდი და მარგალიტად გადავიქეცი. მასში ის ტბაა, რომელშიც ვიღაცა დარბის. აქა-იქ გედებიც დაცურავენ. მათი ფრთების სიწყვდიადეში ადამიანები ბრმავდებიან არარაობის ელვარებით, მათი გალობა წარიტაცებს ქართველთა მუხლებს რძის ღრუბლებში, მთვარის შრიალში, სიჩუმეში. მრავალწერტილი. ტირე. ვერაგი ულისე. იყავ ცბიერი მეგობარო და მოხიბლული. მოკვდი და წერე ეს პოემა, რათა გადარჩე. თვალები ჩადრით დაიფარე, ყურები ცვილით ამოივსე. თვალი დახუჭე, თორემ დედოფალის თეთრი სხეული დაგაბრმავებს და შენი სახე წაიშლება. ვეღარ მოუსმენ ამ გალობას, ვეღარ დატკბები გედების ფრთების ბროლისა და მინის სიჩუმით. იყუჩე, როცა ეს ფრთები სიჩუმეში წყვდიადს ეხება, ეს დედოფალი გეალერსება, მხოლოდ იმიტომ, რომ ჰგონია, უკვე მკვდარი ხარ. უსმენ? ის კითხულობს შენს სტრიქონებს. დედოფალი შეუბრალებელია, როგორც ავაზა. შენ არ გინდა ბროლი დაიმსხვრეს, იგი დააფრთხო შენი სიცილით. დაე, დარჩეს გამარჯვებული დედოფალი, დაე, დაგვიფაროს დედოფალმა, დაე, დავიცვათ დედოფალი. წამოსასხამით შევიბუროთ, აჩრდილად ვიქცეთ, ჩვენი სიტყვები ფერფლად ვაქციოთ.
ვერა, მეფეო, ვერ დავამსხვრევ – უთხრა ვეზირმა სიცარიელეს.
წინ, ხალიჩაზე ნადირობის სცენაა დაქარგული. მეფის მარჯვენა თვალში სიცარიელეა, ამიტომ იგი დახუჭულია, მარცხენა თვალით კი მისკენ მომავალ ქორბუდა ირემს ისარს უმიზნებს, უკან მარეკები ჩანან. წყლის პირას კიდევ ვიღაც ზის. იქ კი, სარკმელში ღრუბლები ერთმანეთს ცვლიან განუწყვეტლივ. დარბაზში სიმშვიდეა. წყალი ლიცლიცებს სპილენძის თასში. ობოლი მარგალიტი მარჯვნივ მჯდომ ვაზირს გადააწოდეს. მან თავი დაგვიკრა და ხელი მოურია წყალს სპილენძის ჭურჭელში. ვეზირმა დიდი, თვლიანი ლალის ბეჭედი მოიხსნა და მაგიდაზე ფრთხილად დადო. ბეჭდის წითელი ჩრდილი დაგრძელდა მაგიდაზე. ვეზირის ჩრდილი მარგალიტის უსუნო, მკრთალი სინათლით ხელში, უცნობი მხატვრის ნამუშევარი, 1917 წელი. ზეთი.
წაქცეული ირემი ნესტოებით ქშინავდა უკანა ფეხებზე ჩაჩოქილი.
ყველა მარგალიტი სიკვდილისგან მზადდება, მაგრამ იგი უფრო მეტია, ვიდრე სიკვდილი. იგი სიკვდილის შეგროვებაა ბატის ფრთის კალმით.
როგორც კი მარგალიტს შეეხო, ისე მსუბუქი გახდა ორივე ხელი, ვეზირი უცებ პირველად მიხვდა, რომ ვეზირია. შიშისაგან მეფეს გახედა, მაგრამ ის იქ არ იყო, ის იქ არ იყო.
რამ შეგაშინა, დიდო მეფეო, ნადირობისას? შენმა მაღალმა მზერამ ამდენ ხალხში როგორ გამოარჩია, რომ წყლის პირას ვიღაც იჯდა, მარეკების ყიჟინის ფონზე, როცა ირგვლივ მზის სხივებზე ნადირები მირბი-მორბიან, შენი მშვილდი კი თითქოს უეცრად გაიყინა ზამთრის სუსხისგან.
უნდა დავბრუნდე, აუცილებლად უნდა დავბრუნდე, აი, რა არის სასწაული. ო, რა ძნელია, შეინარჩუნო ვარდების კრთომა და არ დაიმსხვრე.
შავი ცხენი სადავითა ჰყვა ლომსა და ვითა გმირსა, ხშირად ესხა მარგალიტი ლაგამ-აბჯარ უნაგირსა. ასე ახლოს სიკვდილთან და მდინარესთან, ასე ახლოს.
და მაინც: ზღვარს არ გადააბიჯო. და სიცილით ვარდებს აფრქვევდე, სადაც ცრემლების საზღვარია, შიგან მელნისა მორევსა, ცურავს გიშრისა ნავი სად, სადაც ამარტისფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან, სადაც ამბები მარგალიტებად უნდა აქციო, ტყვიის რბილი გრდემლით ამსხვრიო ქვები, რომლებიც ღმერთმა შექმნა, საჭოჭმანო საქმე აკეთო და ამ დროს არსად, არსად შეგეტყოს მიჯნურობა. არც შენი ხმა, არც შენი ტონი ან ცრემლები არაფერს ამხელს.
ჩვენთან დარჩი დედოფალი. ციხეში და კოშკებშია უმაღლესი თავისუფლება. შევაქციოთ ზურგი გაეროს. ჩვენ დავიცავთ შენს უფლებებს. სხვა მრავალთ შორის უფლებას საფრთხის, შიმშილის და შიშის უფლებებს. და თუ შენ გინდა, შენს საშველად ჯარებს დავრაზმავთ, მოვადგებით ქაჯეთის კოშკებს. და შენ უყურებ, როგორც ვებრძვით უსამართლობას, როგორ ვებრძვით ჩვენს თავს ქაჯები. წყალზე გავივლით, ისრები არ მოგვეკარება. თოვლივით თეთრი ძუძუებით ნათელს მოგვაფენ.
ყოფიერების ფსევდოგრანიტი. შენ ამტკიცებ, რომ იქ არ ყოფილა მაგარი ქვები? რომ იქ სიცარიელეს ამსხვრევდი გრდემლით? და ამ ნამსხვრევების ბრწყინვალება უთვალავი ფერებით… რომელმან…
ჰე, უმონაწილეო ერთო, რომელიც არ ფლობ ნაწილებს – არც დასაწყისს, არც შუას, არც ბოლოს, არ შედიხარ არანაირ სიმრავლეში, არც ერთი არ ხარ. უმარტივესო, გაიღიმე. ფანჯარაში წვიმის შხაპუნის ხმა ისმის. ეს არ არის ის ზღვის ხმაური, რითაც პოემა იწყება.
მანამდე, ვიდრე თავდაპირველად, ვიდრე მანამდე, ანუ დრომდე ერთი საათით ადრე, ვიდრე საათი გაჩნდებოდა, ერთი ბერი იერუსალიმის შორ გზას დაადგა, ისე, რომ არავის დაუნახავს, ამსიგრძე გზაზე – მეფე ჩაფიქრდა. იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში იგი დიდხანს და დაჟინებით უყურებდა პატარა ფრესკას, რომელზეც გამოსახულია წვრილთვალება, თეთრწვერა მოხუცი ძვირფასი ქუდით და ვარსკვლავებიანი მოსასხამით, ორი წმინდანის ფეხებს შორის დაჩოქილი. თავზემოთ წარწერაა: შეუნდე ამის დამწერს. შოთა. რომელიღაც საუკუნეში ფრესკა გადაფხიკეს. ბერებმა მაშინღა გაიხსენეს უცნაური ბერი შავი წამოსასხამით, რომლის სახე ჩრდილებით იყო დაფარული. და მან თავზე ქუდი გადაიძრო და გაიცინა. დედოფალმა თამაში წააგო.
მეფემ ძვირფასი თვალი მაღლა ასწია და თქვა: აწ გა-ვე-აძღო სოფელმან, ასმათ, ადრიდგან მშიერი. მარგალიტების ბინდი გინახავთ? უდაბნო წვიმის ეიფორიით.
მარგალიტი მან აიაზს გაუწოდა, თავის მონას.
რა ღირს მარგალიტი?
შიში და სიცივე, მეფევ. გვიან ღამით, როცა ქარი ძვლებში ატანს, ვგრძნობ, როგორ კვნესის კაცობრიობა და თვალებს ვარსკვლავიან ღამეს მივაპყრობ. ჩემი შვილები ცახცახებენ. ვარსკვლავები ვერას გვშველიან. ჩვენ გვშია, მეფევ. არაფერი ჩვენ არ გვეკუთვნის. ყველაფერი ხელიდან გვისხლტება. ეს ყველაფერი იმის ბრალია, რომ ქართულ კულტურას ფორმა არა აქვს. მხოლოდ ნამსხვრევები და სიცარიელე. ფრაგმენტები, მოჩვენებები, აცდენები, გაუტანლობა, ურთიერთმტრობა, ურთიერთქიშპი. ძმა ძმას არ ინდობს, ოჯახი – ოჯახს. სხვადასხვა კულტურათა სათარეშოდ ქცეულა ჩვენი მამული. ჩვენი ენა დანაგვიანდა. კუთხეებად დავიშალეთ, აი, მეც კი კუთხეები მაქვს… – იგი მარგალიტს დააკვირდა – მე მჯერა, რომ გავაერთიანებთ ჩვენს სამშობლოს, ჩვენ გვექნება ერთიანი ნება, ერთ მუჭად შევიკვრებით, გავმთლიანდებით, მოვლენათა შორის კავშირს აღვადგენთ, კუთხეები მომრგვალდება, ჩემო მეფ5ეო. ამის შემდეგ დღე ღამეს მოჰყვება, ღამე დღეს, რასაც დასთეს, იმას მოიმკი, შენს მარჯვენა ხელს ეცოდინება, რას აკეთებს მარცხენა შენი. ორეულები არ გვეყოლება, ჩემო მეფეო, აჩრდილები ვეღარ ისეირნებენ თავის ნებაზე.
დაამტვრიე, თქვა მეფემ გაოცებულმა.
არ დაიბნა აიაზი და ისე, რომ ვერავინ მიუსწრო, კივილში და ჩოჩქოლში, მეფისა და ხალხის წინაშე დაამსხვრია მარგალიტი. მეფემ თვალებზე ხელი აიფარა. საკრებულო წამოიშალა.
განა მეფის ბრძანებაზე მეტად ფასობს ეს მარგალიტი? – იყვირა მონამ – თქვენ მხოლოდ მარგალიტს ხედავთ, ხოლო თქვენს მეფეს ვერა, წარმართებო, ქვა გააღმერთეთ, მიმართა ნაზირ-ვეზირთა დიდკაცურ მანერებს. მეფე არ გიყვართ, თქვენ მას ატყუებთ.
მეფემ ჯალათს დაუძახა.
გედის ფრთის კალმით დაწერილი პოემა სასახლის კარზე დილის ცივ, ნამიან სიგრილეში მიუტანიათ. ზოგის აზრით, ის ვეფხვის ტყავზე დაიწერა.
უდაბნო ხმებით არის სავსე.
© “წიგნები – 24 საათი”