* * *

სოფ­ლე­ბად ქცე­ულ სა­ტახ­ტო­ებ­ში

დარ­ჩე­ნი­ლებს – უხ­ი­ლა­ვი ქმნი­ლე­ბე­ბი

გვინ­თე­ბენ და გვიქ­რო­ბენ დღემ­დე –

სი­ნათ­ლეს. რო­ცა სი­ნათ­ლე მო­დის –

უკ­ა­ნას­კ­ნე­ლი დი­ზა­ი­ნის კა­ბებ­ში,

ზურ­გ­ზე მი­კე­რე­ბუ­ლი – ახ­ალ­თა­ხა­ლი,

ცვი­ლი­თა და ბუმ­ბუ­ლე­ბით შეთხ­ზუ­ლი ფრთე­ბით –

ეკ­რა­ნე­ბი­დან გვი­ღი­მი­ან თეთ­რ­კ­ბი­ლე­ბა

ლა­მაზ­მა­ნე­ბი; რო­ცა სი­ნათ­ლე მი­დის –

ვან­თებთ – ძვე­ლი და მზის­გან დამ­დ­ნა­რი

ფრთე­ბის ცვი­ლის სან­თ­ლებს; აბ­ა­ზა­ნებ­ში –

ძი­ლის წინ – ძვე­ლი გულ­მოდ­გი­ნე­ბით

ვი­ხე­ხავთ კბი­ლებს. და მე კი მა­ინც –

უკ­ვე მე­ოთხე გვერ­დი­თი კბი­ლი

ამ­ო­ვი­ღე, – არა ფო­ტო­მო­დე­ლის მსგავ­სად –

რომ ყვრი­მა­ლე­ბი უკ­ეთ და­მაჩ­ნ­დეს, –

არ­ა­მედ, შე­ნი ტყუ­პის­ცა­ლი ვარ –

სტი­ვი, – ას­ე­თი ახ­ალ­გაზ­რ­და და უკ­ბი­ლო

და არ ვი­ცი რას და­ვაბ­რა­ლო –

მუ­რა­ბებს თუ გუ­დას­ტ­ვი­რის ხმას –

რომ დაგ­ვა­ბე­და ორ­ი­ვე – სიტ­კ­ბოს სიყ­ვა­რუ­ლიც,

კბი­ლის ტკი­ვი­ლიც; სიყ­ვა­რუ­ლი და

ტკი­ვი­ლი – ჩვე­ნი ტყუ­პის­ცა­ლი

და ბე­ბე­რი და უკ­ბი­ლო სამ­შობ­ლო­ე­ბის.

* * *

უც­ხო ყო­ფი­ლა –

ჩე­მი ძმო­ბი­ლი –

თრო­ბის­თ­ვის – ყვე­ლა სუფ­რის სტუ­მა­რი;

და მეც – სუ­ლე­ლი! –

სულ ვა­ძა­ლებ­დი –

ლექ­სის ღვი­ნოს და ლექ­სის პურ­მა­რილს.

მუ­ტან­ტე­ბი

შა­ვი მერ­ცხ­ლე­ბი, თეთ­რი გუ­ლის

გა­რე­შე – შა­ვი და ვე­ე­ბა მერ­ცხ­ლე­ბი –

გა­სულ ზაფხულს მოფ­რინ­დ­ნენ

ქა­ლაქ­ში. მყის­ვე – ყვე­ლა­ზე დი­დი

შე­ნო­ბის თა­ღებს მი­აწყ­დ­ნენ.

ქროდ­ნენ შე­უ­ჩე­რებ­ლად. აშ­ე­ნებ­დ­ნენ

შავ ბუ­დე­ებს. ააშ­ე­ნეს სტა­ლი­ნის

ძეგ­ლის ზურ­გ­სუ­კან. მი­წით გა­და­ლე­სეს

შე­ნო­ბის ყვე­ლა ბზა­რი. ტა­ლა­ხის

ნამ­ცე­ცე­ბით ამ­ო­ავ­სეს ჰა­ე­რი. ძეგ­ლი –

მა­თი სი­შა­ვით შეშ­ფო­თე­ბულ

გამ­ვ­ლე­ლებს – მშვი­დი, კმა­ყო­ფი­ლი

გად­მოჰ­ყუ­რებ­და. სა­ხელ­მ­წი­ფო

მო­ხე­ლე­ე­ბი ცდი­ლობ­დ­ნენ სწრა­ფად

გად­მო­სუ­ლიყ­ვ­ნენ მან­ქა­ნე­ბი­დან,

სწრა­ფი ნა­ბი­ჯით აევ­ლოთ კი­ბე

და კარ­სუ­კან მი­მა­ლუ­ლიყ­ვ­ნენ.

ხო­ლო მერ­ცხ­ლე­ბი – მთე­ლი ზაფხუ­ლი

ტრი­ა­ლებ­დ­ნენ საფ­რ­თხედ ჰა­ერ­ში

და ზაფხუ­ლი ისე გა­ვი­და –

თავს არ დას­ხ­მი­ან არ­ა­ვის,

მხო­ლოდ – ქუ­ჩებ­ში და ბა­ღებ­ში –

ხში­რად ვპო­უ­ლობ­დით – მკვდარ

ჩი­ტებს – მკვდარ, ჩვე­უ­ლებ­რივ

პა­ტა­რა და თეთ­რ­გუ­ლა მერ­ცხ­ლებს.

* * *

ბორ­ჯო­მის პარ­კ­ში – ცის კრი­ა­ლა

ზოლს ავ­სე­ბენ ტკბი­ლი ღრუბ­ლე­ბი –

ბამ­ბის ფე­რა­დი ნა­ყი­ნე­ბი:

“ყვი­თე­ლი თუ ვარ­დის­ფე­რი?”

პა­ტა­რა გო­გო – ვარ­დის­ფერს ირ­ჩევს

და კა­რუ­სე­ლის ბი­ლე­თე­ბის გამ­ყიდ­ვე­ლი ქა­ლი –

ვი­ღაც მტი­რა­ლა ბი­ჭის

გვერ­დით სვამს, უხს­ნის:

“პა­პა ძა­ლი­ან მა­ღა­ლია,

მი­წა­ზე უნ­და დარ­ჩეს” და ის კი –

ვარ­დის­ფე­რი ღრუ­ბე­ლით ხელ­ში –

მა­ი­სუ­რებს, სა­ქა­ნე­ლებს, ფიჭ­ვებს დაჰ­ყუ­რებს.

მტი­რა­ლა ბი­ჭი არ ჩუმ­დე­ბა.

ვარ­დის­ფერ ღრუ­ბელს უწვ­დის –

აჩ­უ­მებს. ამ სი­მაღ­ლი­დან

ყვე­ლა­ზე მე­ტად – პა­პის და­ნახ­ვა უხ­ა­რია

და ხელს უქ­ნევს: და­მე­ლო­დე,

არ­სად წახ­ვი­დე. საკ­მა­რი­სია – ის –

ვინც გიყ­ვარს – თვალს მი­ე­ფა­როს

და სა­მოთხეც – შე­ნი­ა­ნად – შენს გარ­შე­მო –

უც­ხოდ, ავ­ად დატ­რი­ალ­დე­ბა.

ის იღ­ვი­ძებს: ზრდას­რუ­ლი და

ბამ­ბის ნა­ყინს გა­დაჩ­ვე­უ­ლი.

მა­მა­მი­სის რა­დი­ო­ში უყ­უ­რა­დებს

ხალ­ხის ამ­ბავს, – სა­კუ­თარ სისხლს რომ

ჰყი­დი­ან, რომ ბავ­შ­ვე­ბი­სათ­ვის

თბი­ლი პუ­რი იყ­ი­დონ. ვი­სი

ღვთა­ებ­რი­ვი ძარ­ღ­ვე­ბი­სა­კენ მი­ე­დი­ნე­ბა

ამ­დე­ნი სის­ხ­ლი?! ან რამ­დე­ნი

დო­ნო­რია კი­დევ სა­ჭი­რო – რომ ამ­ო­ავ­სოს,

წა­მით მა­ინც აგრ­ძ­ნო­ბი­ნოს ეს ტკი­ვი­ლი,

ეს სურ­ვი­ლი – თბი­ლი პუ­რი­სა?!

სამ­ყა­რო უც­ხოდ და სა­ში­შად ტრი­ა­ლებს.

უკ­ვირს – მტი­რა­ლა ბი­ჭი –

ვარ­დის­ფე­რი ღრუ­ბე­ლით ხელ­ში –

რო­გორ სწრა­ფად ჩუმ­დე­ბა და მი­წა­ზე – თვა­ლით –

არ­ვის ეძ­ებს; ეუბ­ნე­ბა:

“აქ კარ­გია. კი­დევ ვიქ­რო­ლოთ!”

* * *

მომ­თა­ბა­რე­თა ტო­მის შვი­ლე­ბო,

არ გა­იშ­ლე­ბა თქვე­ნი თმა – ლა­ღად;

სხვი­სი მი­წის­თ­ვის მა­რად მშივ­რე­ბი –

მუ­ზა­რა­დე­ბით შუბ­ლებს იდ­ა­ღავთ;

ჩვენ ერთ­გუ­ლე­ბის ღმერ­თი გვყავს, თქვენ­თ­ვის –

ოქ­რო­თი – მხო­ლოდ ფერფლს ას­წო­ნი­ან –

აწმ­ყო­ში – თქვე­ნი ომ­ის ღმერ­თე­ბი,

წარ­სუ­ლიც – ფერ­ფ­ლის თა­ნას­წო­რია;

და მო­მა­ვალ­საც – თუ გა­უს­წო­რებთ –

მახ­ვილს, – ვერ შეძ­ლებს თვა­ლი – იგ­ი­ვეს:

იქ­ით – ოქ­რო­თი აუწ­ო­ნა­ვი –

კვლავ ჩვე­ნი პუ­რის ყა­ნა ბი­ბი­ნებს.

© ”არილი”

­ბურთი და თა­ვი

­­ნაწილი I

მე ავ­ი­ღე

რე­ზი­ნის ბურ­თი და გავ­ტყორ­ც­ნე

შორს. ფე­ხე­ბის ქვეშ კი მი­დი­ო­და

მდი­ნა­რე

და ჩემს აკ­ან­კა­ლე­ბულ ან­ა­რეკლს

ამშ­ვი­დებ­დ­ნენ თხე­ლი თევ­ზე­ბი.

ქარ­ხ­ნის მი­ლებ­ზე

შე­მომ­ს­ხ­და­რი ბი­ჭე­ბი აფ­ურ­თხებ­დ­ნენ

მდი­ნა­რე­ში დაგ­რო­ვილ სპაზ­მებს.

ნაგ­ვის გრო­ვა­ში თეთ­რი ხო­ჭო­ე­ბი

მი­ას­ვე­ნებ­დ­ნენ შვი­ლებს

და გა­მოხ­რულ ძვლებ­ში მარ­ხავ­დ­ნენ.

მე ავ­ი­ღე

რე­ზი­ნის ბურ­თი და გა­და­ვუგ­დე

იქ­ვე მდგარ მო­ხუცს. რომ­ლის

უზ­არ­მა­ზა­რი თა­ვი ჰგავ­და

მზეს. და

ბურ­თი და­იწ­ვა. მი­მო­ვი­ხე­დე და

ვე­რა­ფე­რიც ვე­ღარ ავ­ი­ღე. ვე­რა­ფე­რიც

ვე­ღარ გა­და­ვუგ­დე ვე­რა­ვის ვერ­სად.

შორს

ქარ­ხ­ნის მი­ლე­ბი აფ­ურ­თხებ­დ­ნენ

ცივ მდი­ნა­რე­ში და ქუ­ჩა­ში

ბავ­შ­ვე­ბი თა­მა­შობ­დ­ნენ

ბურ­თით.

ჩემს აკ­ან­კა­ლე­ბულ ან­ა­რეკლს

გა­დავ­ხ­ვიე ხე­ლი და ვუ­ჩურ­ჩუ­ლე

ყელ­ში

სხვი­სი სიმ­შ­ვი­დე.

ნა­წი­ლი II

მე ვი­წე­ქი

გა­ტე­ხი­ლი ბეჭ­დის გვერ­დით და მი­სი

თვა­ლი

მი­ნა­თებ­და მუხ­ლის­თა­ვებს.

მრგვალ მინ­დორ­ში მუ­შე­ბი თე­სავ­დ­ნენ

მზე­ებს და გა­ზაფხულ­ზე ბა­რავ­დ­ნენ

გულ­მოდ­გი­ნედ.

სხვა მზე­ე­ბი ცა­ში ბჭობ­დ­ნენ იმ­ა­ზე

თუ რო­გორ ამ­ო­ეთხა­რათ

ძმე­ბი მზე­ე­ბი.

გულ­მოდ­გი­ნე მუ­შე­ბი კი შუბ­ლი­დან

ხე­ლის ზურ­გით იწ­მენ­დ­დ­ნენ ოფლს

და ჩა­ლის ქუ­დებს კი­დებ­დ­ნენ

ხე­ებ­ზე.

მე ვი­წე­ქი

ზურ­გ­ზე და ნა­გა­საკ­ში გაბ­ნე­უ­ლი

ატ­ო­მუ­რი ბომ­ბე­ბის კვამ­ლი მი­კენ­კავ­და

ფილ­ტ­ვებს

რომ­ლე­ბიც მეწყო მი­წა­ზე ხე­ლებ­თან

ერ­თად.

ბავ­შ­ვებს მზის ყა­ნა­ში გა­და­უ­ვარ­დათ

ბურ­თი და გა­დაწყ­ვი­ტეს გაქ­ცე­ვა იქ

სა­დაც არ იქ­ნე­ბო­და ყა­ნე­ბი და

მუ­შე­ბი

გა­უ­ბე­რავ­დ­ნენ მზის­ხე­ლა ბურ­თებს.

ნა­წი­ლი III

მე არ ვი­წე­ქი

მი­წა­ზე. არც ბა­ლახ­ზე და სა­ერ­თოდ

ვე­კი­დე სა­რეცხის თოკ­ზე თავ­და­ყი­რა –

მზე­ზე ვშრე­ბო­დი.

ხე­ლე­ბი­დან კი ვწვე­თავ­დი წყალს.

ჩქარ მდი­ნა­რე­ში ჩან­და ცა.

კი­დევ ხი­დი. კი­დევ თვით­მ­ფ­რი­ნა­ვი

რო­მელ­საც ნა­გა­საკ­ში

მიჰ­ქონ­და ბომ­ბე­ბი

და პი­ლო­ტებს ეკ­ე­თათ მზის სათ­ვა­ლე.

აი ეს ჩან­და მდი­ნა­რე­ში

კი­დევ.

მე არც ვი­ჯე­ქი. არც ვი­წე­ქი ბა­ლახ­ზე

თუნ­დაც

მი­წა­ზე –

ვჩან­დი გაღ­მა

იქ მინ­დორ­ში იაპ­ო­ნელ ბავ­შ­ვებს

ვუკ­რე­ფავ­დი ბურ­თებს და ეს­ეც ჩან­და

მდი­ნა­რე­ში კი­დევ.

სხვა არ­ა­ფე­რი. სხვა არ­ა­ფე­რი

არ იყო ირგ­ვ­ლივ.

­მკვდარი თოვ­ლი

არ იცი რა ხდე­ბა ჩემს

გა­რეთ. და­ხუ­რე კა­რი.

სი­ნათ­ლე გაქ­რა მზე­ნაკ­რა­ვი თხე­ლი

თოვ­ლი­ვით.

ამ­ი­ტო­მაც ხე­ლის­ცე­ცე­ბით მო­ძებ­ნე რა­მე

ჩა­მო­ჯე­ქი სულ ერ­თი წუ­თით

ვიდ­რე სა­მო­ვა­რი წა­მო­დუღ­დე­ბო­დეს

კა­რა­ქა­რე­ულ თაფ­ლი­ან პურ­ზე

და­ვატყობ­დე უკ­ა­ნას­კ­ნელ ნაკ­ბი­ლა­რებს და

უხ­ვად შეყ­რილ კა­ბის ნა­ო­ჭებს შე­ვის­წო­რებ­დე.

მე­რე ერ­თად გა­ვი­დეთ გა­რეთ

სა­დაც ყო­ჩაღ­მა მა­მა­ჩემ­მა და­ბა­რა

მი­წა.

შა­ვი მი­წა და­ი­ფა­რა ნორ­ჩი ფუტ­კ­რე­ბით

იმ­ის გა­რეთ კი ამ­ო­ქო­ლეს მა­ღა­ლი კა­რი.

ჩვენ დავ­რ­ჩით შიგ­ნით –

მოგ­ვატყუ­ეს უს­ი­ნათ­ლო თეთ­რ­მა

ხე­ლებ­მა

ამ სა­მო­ვარ­საც წა­ექ­ცა ფე­ხი –

მე­ურ­მე­ე­ბი კე­თილ ხა­რებს უქ­ნე­ვენ შოლ­ტებს

იმ­ათ ყვი­რილ­მა შე­არ­ხია

ჩემს მუხ­ლებ­ზე და­ფე­ნი­ლი კა­ბის ნა­ო­ჭი.

ჩვენ დავ­რ­ჩით შიგ­ნით –

მე და­ვი­ნა­ხე

რო­გორ ას­წია მა­მა­ჩემ­მა დაღ­ლი­ლი თა­ვი.

შენც ხომ შე­ხე­დე

ჩემს მხრებს იქ­ით მზემ მოკ­ლა თოვ­ლი

და გა­მარ­ჯ­ვე­ბის ნიშ­ნად შეჰ­კივ­ლა.

და­ხუ­რე კა­რი.

შენ არ იც­ო­დი რა ხდე­ბო­და

ჩემს იქ­ით. გა­რეთ.

შენ გინ­და რომ დამ­გ­ლი­ჯონ ძაღ­ლებ­მა

ცო­ფი­ან­მა ძაღ­ლებ­მა ჩა­მოგ­ლი­ჯონ ფარ­და

ჩე­მი ფან­ჯ­რის

რომ­ლის მიღ­მაც გამ­ვ­ლე­ლე­ბის ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე.

თა­ვებს ვთლი და

ჭერ­ში ვაწყობ.

იმ­ათ ფე­ხებ­ზე და­ბე­რი­ლი ძარ­ღ­ვე­ბი

მა­მუნ­ჯე­ბენ –

თმე­ბი მცვი­ვა.

თმე­ბი ორ­მო­ში.

შა­ვი კა­ტე­ბი კნა­ვი­ან თვა­ლებ­თან.

არა. ფე­რი

(ც) არ იცვ­ლე­ბა –

აი ხე­ლე­ბი: თი­თე­ბი არ­ას­წო­რია და

დე­და­ბე­რი ჯოხს მი­კა­კუ­ნებს თავ­ში

მე­ზობ­ლის ქა­ლე­ბი კი წვე­ლი­ან თბილ ძრო­ხებს.

ფე­რე­ბი და­მექ­ცა პე­ნი­ცი­ლი­ნის ბოთ­ლი­დან

მინ­დორ­ში ამ­ი­ტო­მაც გა­ჩე­ხეს ზვი­ნე­ბი და

აყ­ვა­ვე­ბუ­ლი ნაძ­ვე­ბი

სა­ხე­ში მირ­ტყა­მენ ფეს­ვებს.

ერ­თი თბი­ლი ძრო­ხა

უკ­ვე დაკ­ლეს კა­ცებ­მა.

ალ­ბათ შე­ჭა­მენ

არა ფე­რი (ც) –

დაჭ­რი­ან და ჩა­უშ­ვე­ბენ ორ­მო­ში.

შენ კი გინ­და რომ დამ­გ­ლი­ჯონ ძაღ­ლებ­მა

ცო­ფი­ან­მა ძაღ­ლებ­მა ჩა­მოგ­ლი­ჯონ

იმ­ათ ფე­ხებ­ზე და­ბე­რი­ლი ძარ­ღ­ვე­ბი.

© ”არილი”

­­­

რო­გორ გაჰ­ყ­ვა ფოლ­კ­ნე­რის ფავ­ნუ­სი პა­ნის ძა­ხილს

ლე­ლა სამ­ნი­აშ­ვი­ლი

უილ­ი­ამ ფოლ­კ­ნერ­მა წე­რა იმ რწმე­ნით და­იწყო, რომ პო­ე­ტი გახ­დე­ბო­და, მაგ­რამ ამ სურ­ვი­ლის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა მხო­ლოდ პრო­ზა­ში გახ­და შე­საძ­ლე­ბე­ლი. ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში გვაქვს მრა­ვა­ლი მა­გა­ლი­თი იმ­ი­სა, რომ მწე­რა­ლი მოღ­ვა­წე­ო­ბას პო­ე­ზი­ით იწ­ყებს, შემ­დეგ პრო­ზა­ზე გა­და­დის და ამ­ის სა­ფუძ­ვე­ლი თით­ქ­მის ყო­ველ­თ­ვის მწერ­ლის მი­ერ სა­კუ­თა­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბის სწო­რად გა­აზ­რე­ბის უნ­ა­რია. უიშ­ვი­ა­თე­სია შემ­თხ­ვე­ვა (მაგ.: თო­მას ჰარ­დი), რო­დე­საც მსგავ­სი არ­ჩე­ვა­ნით მწე­რა­ლი გვი­ტო­ვებს ორ­ჭო­ფო­ბის მი­ზეზს, რა­თა იგი უკ­ე­თეს პრო­ზა­ი­კო­სად მი­ვიჩ­ნი­ოთ, ვიდ­რე პო­ე­ტად. მათ შო­რის, ვინც პრო­ზა­ზე გა­დას­ვ­ლით სწო­რი არ­ჩე­ვა­ნი გა­ა­კე­თა, ფოლ­კ­ნერს ყვე­ლა­ზე ნაკ­ლე­ბად ჰქონ­და სა­ბა­ბი სა­კუ­თა­რი თა­ვი “და­მარ­ცხე­ბულ პო­ე­ტად” გა­მო­ეცხა­დე­ბი­ნა. მი­სი ნა­წე­რე­ბი თა­ვი­სუფ­ლად შე­იძ­ლე­ბა პო­ე­ზი­ად ჩავ­თ­ვა­ლოთ, მი­თუ­მე­ტეს, რომ დღე­ი­სათ­ვის ან­არ­ქის­ტუ­ლად სუ­ლაც აღ­არ გა­ის­მის პო­ე­ზი­ა­სა და პრო­ზას შო­რის ზღვა­რის არ­არ­სე­ბო­ბის იდეა.

რაც შე­ე­ხე­ბა ტრა­დი­ცი­ულ პო­ე­ზი­ას, ფოლ­კ­ნერ­მა აქ თა­ვი­სი სტი­ლი ნამ­დ­ვი­ლად ვერ იპ­ო­ვა, მაგ­რამ მი­სი ლექ­სე­ბი იმ­ი­თაა სა­ინ­ტე­რე­სო, რომ შე­უძ­ლი­ათ დაგ­ვა­ნა­ხონ, თუ რო­გორ გან­ვი­თარ­და იგი რო­გორც ხე­ლო­ვა­ნი, რო­გორ მი­აღ­წია იმ­ას, რა­საც თვით­მ­ყო­ფა­დო­ბას ვუ­წო­დებთ.

სა­ერ­თოდ, ძალ­ზედ მცდა­რია აზ­რი იმ­ის შე­სა­ხებ, თით­ქოს ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი გავ­ლე­ნე­ბი ხელს უშ­ლის მწერ­ლის მი­ერ სა­კუ­თა­რი ორ­ი­გი­ნა­ლუ­რი სტი­ლის მიგ­ნე­ბას. ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი გავ­ლე­ნა – მწერ­ლი­სათ­ვის ცხოვ­რე­ბი­სე­უ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ნა­წი­ლი, ან სუ­ლაც, – ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი გე­მოვ­ნე­ბის გა­მო­ხა­ტუ­ლე­ბაა. ფოლ­კ­ნე­რის შემ­თხ­ვე­ვა­ში, უბ­რა­ლოდ, – რამ­დე­ნი­მე წე­ლი­წა­დი დას­ჭირ­და ამ გა­მოც­დი­ლე­ბის გა­აზ­რე­ბა­სა და სა­ჭი­რო ფორ­მა­ში მოყ­ვა­ნას.

ფოლ­კ­ნე­რის მრა­ვალ­რიცხო­ვან მკვლე­ვარ­თა­გან ერთ-ერ­თი ყვე­ლა­ზე უფ­რო ცნო­ბი­ლი, – ამ­ე­რი­კე­ლი კლენთ ბრუკ­სი, თა­ვის ნაშ­რომ­ში “იოკ­ნა­პა­ტო­ფა­სა­კენ და მის მიღ­მა”, წერს, რომ “პო­ე­ტე­ბი, რომ­ლებ­საც ფოლ­კ­ნე­რი ქვეც­ნო­ბი­ე­რად თუ არ­აქ­ვეც­ნო­ბი­ე­რად ბა­ძავ­და, იყვ­ნენ გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის ოთხ­მოც­და­ა­თი­ა­ნი წლე­ბის პო­ე­ტე­ბი, ანუ ის­ი­ნი, ვი­საც “მინ­დორ­თა და ტყე­თა ღმერ­თე­ბის არ­სე­ბო­ბის შეგ­რ­ძ­ნე­ბა” ჯერ კი­დევ შე­ეძ­ლოთ. ამ­ი­ტო­მაც, ფოლ­კ­ნე­რის ად­რე­უ­ლი ლექ­სე­ბი გვი­ან­დე­ლი რო­მან­ტიზ­მის ლექ­სე­ბია. რო­გორც მოგ­ვი­ა­ნე­ბით თა­ვად იხ­სე­ნებ­და, თექ­ვ­ს­მე­ტი წლი­სამ აღ­მო­ა­ჩი­ნა სუ­ინ­ბერ­ნი: “ახ­ლა (1925) მეჩ­ვე­ნე­ბა, რომ ვი­პო­ვე შე­სა­ფე­რი­სი ჭურ­ჭე­ლი, რო­მელ­შიც და­უმ­ს­ხ­ვ­რევ­ლად ჩა­ვაწყობ­დი სა­კუ­თარ ბუნ­დო­ვან ემ­ო­ცი­ურ ჩრდი­ლებს. მხო­ლოდ წლე­ბის შემ­დეგ მი­ვა­გე­ნი სუ­ინ­ბერ­ნ­ში მეტს, ვიდ­რე ეს კაშ­კა­შა და ბას­რი ბგე­რა იყო”.

ამ გავ­ლე­ნით და­წე­რი­ლი ფოლ­კ­ნე­რის ერთ-ერ­თი ლექ­სი “Sapphics“, – სუ­ინ­ბერ­ნის ამ­ა­ვე სა­ხელ­წო­დე­ბის ლექ­სის გა­მო­ძა­ხილ­სა და კო­მენ­ტარს წარ­მო­ად­გენს. სუ­ინ­ბერ­ნის ის­ეთ ფრა­ზებს, რო­გო­რი­ცაა “The breasts of the nymps in the brake” (“ნიმ­ფა­თა მკერ­დი მსხვრე­ვი­სას”); “her bright breast shortening into sigh” (“ამ­ო­სუნ­თ­ქ­ვი­სას ეკ­უმ­შე­ბა ნა­თე­ლი მკერ­დი”), – ფოლ­კ­ნე­რი ოთხ­ჯერ ეხ­მა­უ­რე­ბა: “no shortening brested nymph” (“აღ­არ ჩანს ნიმ­ფა – კუმ­შ­ვა­დი მკერ­დით”); “dream his body… shortening and shuddering into his” (“ოც­ნე­ბა მას­ზე… თრთის, იკ­უმ­შე­ბა მი­სი სხე­უ­ლი”); “did short to sighs her breast” (“ამ­ო­სუნ­თ­ქ­ვა­ში მი­ი­ლია იმ­ი­სი მკერ­დი”); “lies on her short and circled breast” (“აწ­ევს პა­ტა­რა, მორ­კა­ლურ მკერ­დ­ზე”).

ფოლ­კ­ნე­რის ად­რე­უ­ლი, გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი ლექ­სე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბა ჩვე­ნამ­დე უფ­რო – ფრან­გუ­ლი წყა­რო­ე­ბი­დან არ­ის ცნო­ბი­ლი, ვიდ­რე ბრი­ტა­ნუ­ლი­დან. ახ­ალ­გაზ­რ­და ფოლ­კ­ნე­რი გან­სა­კუთ­რე­ბით იყო და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი ფრან­გუ­ლი პო­ე­ზი­ით, – ბა­ძავ­და და თარ­გ­მ­ნი­და მა­ლარ­მეს, პოლ ვერ­ლენს.

1924 წლის დე­კემ­ბერ­ში ფოლ­კ­ნერ­მა თა­ვი­სი პირ­ვე­ლი წიგ­ნი “The Marble Faun” (“მარ­მა­რი­ლოს ფავ­ნუ­სი”) გა­მოს­ცა. ლექ­სის მეტ­რუ­ლი ზო­მა (რვა­მარ­ც­ვ­ლი­ა­ნი სტრი­ქო­ნე­ბი) უილ­ი­ამ ბატ­ლერ იეიტ­სის “The Song of Happy Shepherds” (“ბედ­ნი­ე­რი მწყემ­სის სიმ­ღე­რა”)-დან უნ­და იყ­ოს აღ­ე­ბუ­ლი. ფოლ­კ­ნე­რის ფავ­ნუსს მარ­მა­რი­ლო­ში მო­აქ­ცე­ვენ და ბა­ღის ორ­ნა­მენ­ტად დად­გა­მენ. ერთ ხანს მას “მყვი­რა­ლა ბრბო” ცეკ­ვით გარს უვ­ლის. შემ­დეგ ფავ­ნუ­სი მი­ტო­ვე­ბუ­ლია და ბაღ­ში წე­ლი­წა­დის დრო­თა ცვა­ლე­ბა­დო­ბას გაჰ­ყუ­რებს. ფავ­ნუ­სი ცდი­ლობს გა­მო­ვი­დეს ქვი­დან, უპ­ა­სუ­ხოს პა­ნის ძა­ხილს, მოძ­რა­ვი სამ­ყა­როს ნა­წი­ლი გახ­დეს. მის წარ­მო­სახ­ვა­ში ჩნდე­ბა სუ­რა­თი – “I pass to cool my feet in deep rich grass” (“ვა­ბი­ჯებ, რა­თა ღრმა, ხშირ ბა­ლახ­ში გა­ვიგ­რი­ლო ჩე­მი ტერ­ფე­ბი”). მაგ­რამ ფავ­ნუ­სი ხშირ ბა­ლახ­ში ტერფს ვე­რა­სო­დეს ვერ გა­იგ­რი­ლებს. ის სა­მუ­და­მოდ მარ­მა­რი­ლო­ში რჩე­ბა “სევ­დი­ან ტუ­სა­ღად” – “a sad, bound prisoner“. აქ იგრ­ძ­ნო­ბა კიტ­სის გავ­ლე­ნა, ფოლ­კ­ნე­რი ალ­ბათ გა­ტა­ცე­ბით კითხუ­ლობ­და კიტ­სის “Ode on a Gracian Um” (“ოდა ბერ­ძ­ნულ ლარ­ნაკ­ზე”) და “Ode to a Nightingle” (“ოდა ბულ­ბულს”), სა­დაც უძ­რა­ო­ბა­ში ჩა­ყი­ნუ­ლი გმი­რის სევ­და გა­ის­მის.

რო­გორც ბრუკ­სი აღ­ნიშ­ნავს, “ფავ­ნუ­სის” ყვე­ლა­ზე დი­დი ნაკ­ლი ის არ­ის, რომ ახ­ალ­გაზ­რ­და პო­ე­ტი გა­წა­მე­ბუ­ლია რით­მის ძი­ე­ბით. ხან­და­ხან იძ­უ­ლე­ბუ­ლია აზ­რობ­რი­ვად გა­უ­მარ­თა­ვი ფრა­ზა იხ­მა­როს. ხში­რად სტრი­ქო­ნის მეტ­რუ­ლი ზო­მაც დარ­ღ­ვე­უ­ლია, მაგ­რამ ხან­და­ხან გვხვდე­ბა ნამ­დ­ვი­ლად პო­ე­ტუ­რი სტრი­ქო­ნე­ბიც. მაგ.: “Content to watch by day/The dancing light‘s unthinking play/Ruffling the pool“; “While the startled sunlight drips/From beech and alder fingertips“; “And like a spider on a veil Climbs a moon” – “სი­ა­მე, თვალს რომ მთე­ლი დღე არ ღლის/ცქე­რა – თუ რო­გორ ცეკ­ვა­ვენ ლა­ღი/მზის სხი­ვე­ბი და გუ­ბეს რკა­ლა­ვენ”; “ვიდ­რე წვე­თა­ვენ სხი­ვე­ბად თხე­ლი/თი­თის წვე­რე­ბი წიფ­ლის და თხმე­ლის”; “რო­გორც ობ­ო­ბა – ფარ­დის ქსო­ვილ­ზე,/მი­ცო­ცავს მთვა­რე”.

ფოლ­კ­ნე­რის მე­ო­რე პო­ე­ტუ­რი კრე­ბუ­ლი “The green bough” (“მწვა­ნე ყლორ­ტი”) 1933 წელს გა­მოქ­ვეყ­ნ­და და გა­ცი­ლე­ბით უფ­რო დახ­ვე­წი­ლია, ვიდ­რე “მარ­მა­რი­ლოს ფავ­ნუ­სი”, თუმ­ცა ის­იც სავ­სეა ფოლ­კ­ნე­რის მი­ერ წა­კითხუ­ლის ეფ­ექ­ტით. აქ იგრ­ძ­ნო­ბა სუ­ინ­ბერ­ნი, გრეი, კიტ­სი, ექო – შექ­ს­პი­რის მაკ­ბე­თი­დან და ტე­ნი­სო­ნიც კი, მაგ­რამ ყვე­ლა­ზე დი­დი გავ­ლე­ნა მა­ინც ჰა­უს­მა­ნი­საა.

ფოლ­კ­ნე­რი წერს – “Woman bore you” (“შენ ქალ­მა გშო­ბა”), რაც ჰა­უს­მა­ნის “შროფ­შა­ი­რელ ჭა­ბუკ­ში” (“A Shopshire Lad“) ასეა – “Woman bore me, I will rise” (“მე ქალ­მა მშო­ბა, მე გა­ვიზ­რ­დე­ბი”). მწვა­ნე ყლორ­ტ­ში ვკითხუ­ლობთ – “Life‘s gale may blow“, “სი­ცოცხ­ლის ქარ­მა შე­იძ­ლე­ბა და­ბე­როს”, რაც ჰა­უს­მან­თა­ნაც გვხვდე­ბა – “Through him the gale of life blew high” – “მას­ში სი­ცოცხ­ლის ქარ­ბუ­ქი ატყ­და”.

“Verse Old and Nascent” (“ლექ­სი ძვე­ლი და მო­მა­ვა­ლი”), სა­დაც ფოლ­კ­ნე­რი წერ­და, რომ ჰა­უს­მა­ნის “შროფ­შა­ი­რელ ჭა­ბუკ­ში” აღ­მო­ა­ჩი­ნა “მი­ზე­ზი – ფან­ტას­ტი­ურ სამ­ყა­რო­ში მოს­ვ­ლი­სა”, გა­მოქ­ვეყ­ნ­და 1925 წელს. ამ­ა­ვე დროს და­ი­ბეჭ­და ფოლ­კ­ნე­რის პა­ტა­რა მოთხ­რო­ბა “Out of Nazareth” (“ნა­ზა­რე­თი­დან”), რომ­ლის მთა­ვა­რი გმი­რიც, – ახ­ალ­გაზ­რ­და, პო­ე­ტუ­რი ბუ­ნე­ბის მოგ­ზა­უ­რი უც­ნობს უმ­ხელს თა­ვის განძს – “შროფ­შა­ი­რე­ლი ჭა­ბუ­კის” ეგ­ზემ­პ­ლარს.

ფოლ­კ­ნე­რის პირ­ვე­ლი რო­მა­ნი “Soldier‘s Pay” (“ჯა­რის­კა­ცის საზ­ღა­უ­რი”), აგ­რეთ­ვე 1925 წლით თა­რიღ­დე­ბა. მი­სი გმი­რია დო­ნალდ მა­ჰო­ნი, რო­მელ­საც I მსოფ­ლიო ომ­ში და­ღუ­პუ­ლად თვლიდ­ნენ, მაგ­რამ ცოცხალ-მკვდარს ქა­ლის პე­რან­გ­თან და თხელ­ყ­დი­ან “შროფ­შა­ი­რელ ჭა­ბუკ­თან” ერ­თად იპ­ოვ­ნი­ან.

ჰა­უს­მა­ნის შემ­დეგ ყვე­ლა­ზე ძლი­ე­რი გავ­ლე­ნა ფოლ­კ­ნე­რის პო­ე­ზი­ა­ზე ტო­მას სტერნზ ელ­ი­ოტ­მა იქ­ო­ნია. ბრუკ­სის დაკ­ვირ­ვე­ბით, – “უც­ნა­უ­რია, რომ ელ­ი­ოტ­მა, რო­მე­ლიც რა­დი­კა­ლუ­რად “არ­ა­რო­მან­ტი­უ­ლია”, ას­ე­თი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა ფოლ­კ­ნე­რის პო­ე­ზი­ა­ზე”. ელ­ი­ო­ტი იგრ­ძ­ნო­ბა “მარ­მა­რი­ლოს” ფავ­ნუს­ში”, აგ­რეთ­ვე რამ­დე­ნი­მე ლექ­ს­ში, რომ­ლე­ბიც შე­სუ­ლია კო­ლექ­ცი­ა­ში “Vision of Spring” – “გა­ზაფხუ­ლის ხილ­ვა”. ეს ლექ­სე­ბი ფოლ­კ­ნერ­მა შე­აგ­რო­ვა და უს­ახ­სოვ­რა ეს­ტე­ლა ოლდ­ჰემ ფრან­კ­ლინს 1921 წელს. აქ­ე­დან ზო­გი “მწვა­ნე ყლორ­ტ­ში” და­ი­ბეჭ­და, თუმ­ცა უმ­რავ­ლე­სო­ბა გა­მო­უქ­ვეყ­ნე­ბე­ლია.

ელ­ი­ო­ტის ზე­გავ­ლე­ნა ჩანს ფოლ­კ­ნე­რის “პრე­ლუ­დი­ებ­შიც”. ფოლ­კ­ნე­რის ლექ­სი “Love Song” – ელ­ი­ო­ტის “Love Song“-ს ფეხ­და­ფეხ მის­დევს. პრუფ­რო­კის მსგავ­სად, ფოლ­კ­ნე­რის პერ­სო­ნა­ჟი სი­ბე­რეს აც­ნო­ბი­ე­რებს: “I grow old“. ფოლ­კ­ნე­რის გმი­რის გა­მოღ­ვი­ძე­ბა სიკ­ვ­დი­ლის ტოლ­ფა­სია – “to wake him, and he dies“. ელ­ი­ოტ­თან ეს მო­მენ­ტი შემ­დეგ­ნა­ი­რად გად­მო­ი­ცე­მა – “Till human voice wake us, and we drawn” (“ვიდ­რე ძა­ხი­ლი – ად­ა­მი­ა­ნის გა­მოგ­ვაღ­ვი­ძებს და ფსკე­რი­სა­კენ და­ვეშ­ვე­ბით”).

ფოლ­კ­ნე­რი­სად­მი მიძღ­ვ­ნილ თა­ვის ნაშ­რომ­ში ბრუკ­სი წერს: “მი­უ­ხე­და­ვად იმ­ი­სა, რომ ჰა­უს­მა­ნი და ელ­ი­ო­ტი ვერ და­ეხ­მარ­ნენ ფოლ­კ­ნერს, – გა­და­ეჭ­რა თა­ვი­სი, რო­გორც პო­ე­ტის პრობ­ლე­მე­ბი, მათ­მა მიდ­გო­მამ რე­ა­ლო­ბი­სად­მი, ად­ა­მი­ა­ნი­სად­მი, – დი­დი რო­ლი ით­ა­მა­შა ფოლ­კ­ნე­რის მსოფ­ლ­მ­ხედ­ვე­ლო­ბა­ზე. ამ­ას­თან, აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ ჰა­უს­მა­ნი – ბო­ლო რო­მან­ტი­კო­სი, ელ­ი­ო­ტი კი მკაც­რად მო­აზ­როვ­ნე “ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლი” – ჭკვი­ა­ნი, ირ­ო­ნი­უ­ლი და თა­ნა­მედ­რო­ვე იყო”.

იმ პე­რი­ოდ­ში, რო­დე­საც ლექ­სებს წერ­და, ფოლ­კ­ნერს ჯერ კი­დევ არ ჰქონ­და აღ­მო­ჩე­ნი­ლი იოკ­ნა­პა­ტო­ფას ოლ­ქი. კლენთ ბრუკ­სის სიტყ­ვე­ბით რომ ვთქვათ, “მარ­მა­რი­ლოს ფავ­ნუს­ში” მი­სი მშობ­ლი­უ­რი მი­სი­სი­პის ლურ­ჯი მთე­ბის ნაც­ვ­ლად მდე­ლო­ე­ბი და გო­რა­კე­ბია მი­მობ­ნე­უ­ლი. აქ ყვა­ვის მა­ნა­ნა. თი­ვის­სა­ხუ­რა­ვი­ან კო­ტე­ჯებს ზე­მოთ ბულ­ბუ­ლე­ბი და შაშ­ვე­ბი მღე­რი­ან, რაც – ევ­რო­პულ სუ­რათს უფ­რო ქმნის, ვიდ­რე ამ­ე­რი­კულს. ფოლ­კ­ნე­რის შაშ­ვებს სწო­რედ ის­ე­თი ხმა აქვთ, რო­გო­რიც ჰა­უს­მა­ნის ლექ­ს­ში”. ასე რომ, “მარ­მა­რი­ლოს ფავ­ნუს­ში” ფოლ­კ­ნე­რი­სათ­ვის სა­ტუ­სა­ღოდ ქვის მა­გი­ერ – ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ზე­გავ­ლე­ნა, თუ ამ ზე­გავ­ლე­ნის სა­კუ­თა­რი ნი­ჭის შე­სა­ფე­რი­სად გა­მო­ყე­ნე­ბის უუნ­ა­რო­ბა უნ­და მი­ვიჩ­ნი­ოთ. ფოლ­კ­ნერს უნ­და და­ემ­ს­ხ­ვ­რია ეს მარ­წუ­ხე­ბი, თო­რემ მი­სი ქმნი­ლე­ბე­ბი, მი­უ­ხე­და­ვად აქა-იქ გა­მობ­რ­წყი­ნე­ბუ­ლი სტრი­ქო­ნე­ბი­სა, სა­მუ­და­მოდ ცა­რი­ე­ლი დარ­ჩე­ბო­და. ეს ბრძო­ლა მსგავ­სი ეფ­ექ­ტე­ბის წი­ნა­აღ­მ­დეგ მა­ნამ­დე გაგ­რ­ძელ­და, ვიდ­რე ფოლ­კ­ნერ­მა “Pylon” (“პი­ლო­ნი”) არ შექ­მ­ნა (1935).

ფოლ­კ­ნე­რი არ­ას­წო­რად მოხ­ვ­და დრო­ში. რო­გორც ბრუკ­სი ამ­ბობს, – “მის ლექსს რე­ა­ლიზ­მი სჭირ­დე­ბო­და, – ჩამ­ქ­რალ რო­მან­ტიზ­მ­თან შე­ზა­ვე­ბუ­ლი”. ფოლ­კ­ნე­რის სა­უ­კე­თე­სო ლექ­სე­ბი იძ­ლე­ვა იმ­პულსს, რომ მას შე­იძ­ლე­ბა პო­ე­ზი­ა­შიც ეთქ­ვა თა­ვი­სი სათ­ქ­მე­ლი, მაგ­რამ ამ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ალ­ბათ მის ბრწყინ­ვა­ლე პრო­ზა­ში ნათ­ქ­ვა­მი და­ი­კარ­გე­ბო­და.

სწო­რედ პრო­ზა­ში წერს ფოლ­კ­ნე­რი, რო­გორც და­ბა­დე­ბით პო­ე­ტი. რო­მა­ნებ­ში – “სო­ფე­ლი”; “ხმა­უ­რი და მძვინ­ვა­რე­ბა”; “აბ­ე­სა­ლომ! აბ­ე­სა­ლომ!” – აიკი, ბენ­ჯი, კვენ­ტინ კომ­პ­სო­ნი, მის რო­ზა – ამ პო­ე­ზი­ის მა­ტა­რე­ბელ­ნი არ­ი­ან.

აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია ფოლ­კ­ნე­რის პი­ე­სა – ლექ­სად “მა­რი­ო­ნე­ტე­ბი”. რაც შე­ე­ხე­ბა მი­სი ყვე­ლა­ზე უფ­რო სა­ინ­ტე­რე­სო ლექ­სე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბას, ის­ი­ნი 1925 წელს არ­ის და­წე­რი­ლი და არ­ა­სო­დეს არ გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლა. ეს ლექ­სე­ბი თავ­მოყ­რი­ლია პა­ტა­რა, ხელ­ნა­წერ წიგ­ნ­ში სა­თა­უ­რით “To Helen: A Courtship“. ის­ი­ნი წარ­მო­ად­გე­ნენ ფრაგ­მენ­ტებს ფოლ­კ­ნე­რის პი­რა­დი ცხოვ­რე­ბი­დან და ავ­ტო­რის ელ­ენ ბე­ირ­დით გა­ტა­ცე­ბის პე­რი­ოდს ემთხ­ვე­ვა.

არ გვხვდე­ბა 1926 წელ­ზე უფ­რო გვი­ან და­თა­რი­ღე­ბუ­ლი არ­ცერ­თი ლექ­სი. აქ­ე­დან უკ­ვე ფოლ­კ­ნე­რის პრო­ზა იწ­ყე­ბა – პო­ე­ზი­ას შე­ხორ­ცე­ბუ­ლი.

© “არილი”

და­კარ­გუ­ლი ად­ა­მი­ა­ნი

თქვი: ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გა­დაა,

უბ­რა­ლოდ – კარ­გად!

კარ­გად იპ­არ­სავ დი­ლით

პირს და კარ­გად სა­უზ­მობ,

კარ­გად გა­დი­ხარ ში­ნი­დან

გა­რეთ, სა­დაც კარ­გებს

დღი­თიდ­ღე კარ­გავ და

ყო­ველ მათ­განს

კარ­გი კა­ცის მზე­რა აქვს

მე­რე, რო­ცა კარ­გად

აღ­არ გახ­სოვს მა­თი სა­ხე­ლი

და ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გა­დაა,

უბ­რა­ლოდ – კარ­გად!..

უბ­რა­ლოდ, კარ­გი ამ­ინ­დია

და ლა­პა­რა­კობ

ად­ა­მი­ან­თან ამ ამ­ინ­დ­ზე,

რო­გორც, ვთქვათ, ქალ­ზე:

“რა მშვე­ნი­ე­რი ამ­ინ­დია”…

“დი­ახ ბა­ტო­ნო, გუ­შინ­დელ­ზე

უკ­ე­თე­სი”, – გპა­სუ­ხობს იგი

და მე­რე დიდ­ხანს კარ­გად

დუმ­ხართ. რო­ცა მზე ჩა­ვა,

კარ­გი მთვა­რე ამ­ო­ვა, ხო­ლო

კარგ მთვა­რეს ის­ევ

კარ­გი მზე შეც­ვ­ლის და

ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გა­დაა, უბ­რა­ლოდ –

კარ­გად და რა თქმა უნ­და,

კარ­გა­და ხარ შენც, ყვე­ლა­ფერ­ში

რა­კი ასე ძა­ლი­ან კარ­გად

ჩა­ხე­დუ­ლი ხარ და ამ

სი­კარ­გის ხვე­უ­ლებ­ში და­კარ­გულ­მა

თქვი: ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გა­დაა,

უბ­რა­ლოდ – კარ­გად!.. კარ­გად.

2000 წ.

© ”არილი”

­­­­­­თარგმნა ბიძინა ანთა­ძემ

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­იორგოს სეფერისია 1900 წელს დაიბადა. მისი ნამდვილი გვარია სეფერიადისი. სწავლობდა სამართალს ათენში და პარიზში. 1926 წლიდან დიპლომატიურ საქმიანობას მიჰყო ხელი – ჯერ კონსულად, შემდეგ კი ელჩად მუშაობდა ინგლისში, ალბანეთში, თურქეთში, ლიბანში. 1941-45 წლებში სეფერისი ემიგრაციაშია, ცხოვრობს ეგვიპტეში და სამხრეთ აფრიკაში. 1963 წელს დაჯილდოვდა ნობელის პრემიით. გარდაიცვალა 1971 წელს.

ზამ­თ­რის სხივ­ში

1.

ტვინ­ში შრი­ა­ლე­ბენ

ჟან­გი­ა­ნი თუ­ნუ­ქის ფოთ­ლე­ბი.

მბჟუტ­ვა­რე ტვინ­ში

ტრი­ა­ლებს ქარ­ბუ­ქი,

მძვინ­ვა­რე თო­ლი­ებს

ფოთ­ლე­ბი მის­დე­ვენ ფეხ­და­ფეხ.

და გაქ­ვა­ვე­ბულ მო­ცეკ­ვა­ვე­ებს

ჰგვა­ნან ხე­ე­ბი.

ტყე გა­ნი­ძარ­ც­ვა და გა­ი­რინ­და.

2.

თეთ­რი წყალ­მ­ცე­ნა­რე

ცეცხ­ლ­ში ან­თია.

თეთ­რი როკ­ვით

აივ­სო მი­და­მო.

გაქ­ვავ­დ­ნენ ენ­ე­ბი ცეცხ­ლის.

თოვ­ლ­მა და­ფა­რა დე­და­მი­წა.

3.

თა­ნამ­გ­ზავ­რებ­მა გზა ამ­ი­რი­ეს

სექ­ტან­ტე­ბით და ტე­ლეს­კო­პე­ბით.

სად მიგ­ვიძღ­ვი­ან ნე­ტავ ეს გზე­ბი,

მობ­რ­დ­ღ­ვი­ა­ლე დღე

ჯერ არ ჩამ­ქ­რა­ლა –

გა­მოქ­ვა­ბულ­ში ვარ­დი­ვით ბრწყი­ნავს.

და ზღვა ხმა­უ­რობს უმ­სუ­ბუ­ქე­სი,

ღმერ­თის კალ­თებ­ქ­ვეშ.

4.

შენ აქ წარ­მოთ­ქ­ვი

ერ­თი წლის წი­ნათ,

ჩე­მი არ­სი სი­ნათ­ლე­ში ძევ­სო.

ახ­ლა კი რო­ცა

თვლე­მა გე­რე­ვა

და თან შე­ნი გზა

ფსკერ­ზე ემ­ხო­ბა.

ხე­ლებს აც­ე­ცებ

კუთხე-კუნ­ჭულ­ში,

რომ მო­ი­ძიო შუ­ბი,

რო­მელ­მაც

ეგ შე­ნი გუ­ლი უნ­და გაჰ­კ­ვე­თოს

დღის სი­ნათ­ლე­ზე.

5.

ეს რა მდი­ნა­რემ გაგ­ვი­ტა­ცა.

რა ამღ­ვ­რე­ულ­მა წყალ­მა წაგ­ვი­ღო?

ფსკერ­ზე ვართ უკ­ვე,

თავ­ზე თალ­ხი ჩქე­რი გა­დაგ­ვ­დის,

ლერ­წა­მი ოდ­ნავ მი­მო­ირ­ხე­ვა.

წაბ­ლის ხის ქვეშ

ჩქა­მე­ბი იქ­ცა მცი­რე კენ­ჭე­ბად.

და ბავ­შ­ვე­ბი, ეს ონ­ავ­რე­ბი,

ერთ­მა­ნეთს კენ­ჭებს ესვ­რი­ან და

ეს­იტყ­ვე­ბი­ან.

6.

ოდ­ნა­ვი ქროლ­ვა, და აღ­ტა­ცე­ბა

მა­შინ, რო­დე­საც წიგნს გა­და­ის­ვ­რი,

და თან ამ­ო­ხევ წარ­სუ­ლის ფურ­ც­ლებს

ან წარ­მო­იდ­გენ გაშ­ლილ მინ­დორ­ზე

კენ­ტავ­რ­თა ხტო­მას და შეჩ­ქ­ვი­ფე­ბას.

ამ­ორ­ძა­ლე­ბი ქა­რი­ვით ქრი­ან,

აძ­რულ­ნი ვნე­ბით და სი­ხა­რუ­ლით.

ნი­ა­ვი ტო­კავს გამ­თე­ნი­ი­სას

და შენ ფიქ­რობ რომ მზე ამ­ო­ვი­და.

7.

ცეცხ­ლი ცეცხ­ლის­გან გა­ნი­კურ­ნე­ბა.

არა თან­და­თან და წვეთ­წ­ვე­თო­ბით,

არ­ა­მედ, უც­ბად, ან­აზ­დე­უ­ლად,

თით­ქოს და ვნე­ბა ვნე­ბას შე­ერ­წყა

აღ­ინ­თო მგზნე­ბა­რე სხი­ვით,

მე­რე კი გალ­ღ­ვა და მი­ი­ძი­ნა.

უმ­ოძ­რაოა.

ეს ამ­ო­ოხ­ვ­რა აღს­რუ­ლე­ბა არ გე­გო­ნოთ, –

ჭე­ქაა, გრგვინ­ვა.

სცე­ნა­ზე

1.

მზეო, შენც ჩემ­თან ერ­თად ტრი­ა­ლებ,

მაგ­რამ ეს მა­ინც არ არ­ის ცეკ­ვა:

ეს სი­შიშ­ვ­ლეა,

და სის­ხ­ლის წვეთ­ვა,

რო­მე­ლი­ღა­ცა ბო­რო­ტი ტყის­თ­ვის;

და აი –

2.

კვლა­ვაც ჩა­მოჰ­კ­რეს გაბ­მუ­ლად გონგს და

მო­უ­ლოდ­ნე­ლად გაჩ­ნ­დ­ნენ მორ­ბედ­ნი.

მათ არ ვე­ლო­დი.

მა­თი ხმე­ბი გა­და­მა­ვიწყ­და.

ხა­ლა­სებ­სა და გუ­ლან­თე­ბუ­ლებს

დი­დი კა­ლა­თა ეჭ­ი­რათ ხელ­ში,

ნა­ყო­ფით სავ­სე დი­დი კა­ლა­თა.

მე მაკ­ვირ­ვებ­და ჩე­მი ჩურ­ჩუ­ლი:

მიყ­ვარს, ო, მიყ­ვარს ამ­ფი­თე­ატ­რი!

ნი­ჟა­რა კვლა­ვაც გა­და­ივ­სო და

სცე­ნა­ზე ჩაქ­რა კვლა­ვაც სი­ნათ­ლე,

ეს ხომ მზა­დე­ბა არ­ის, ღმერ­თ­მა­ნი, –

სა­ხე­ლო­ვა­ნი მკვლე­ლო­ბი­სათ­ვის.

3.

შენ რას და­ე­ძებ?

წა­მომ­დ­გარ­ხარ მაგ ნო­ტიო

ქვე­შა­გე­ბი­დან,

გა­მო­სულ­ხარ აბ­ა­ნო­დან,

რო­მელ­საც ავ­სებს შუ­რის­ძი­ე­ბა,

და წვე­თე­ბი დაგ­ც­ვე­ნია

სუს­ტი მხრე­ბი­დან.

ფე­ხის­გუ­ლებ­ქ­ვეშ გი­ფეთ­ქავს მი­წა.

ჰე­კა­ტას სა­მი ძვირ­ფა­სი სა­ხე

თა­ვის­კენ ის­ევ ისე გი­ზი­დავს.

შე­ნი თვა­ლე­ბი

ორ­ად ორი ტრა­გი­კუ­ლი ნი­ჟა­რაა,

შე­ნი კერ­ტე­ბი მუ­ქი ალ­უბ­ლის კენ­ჭე­ბია, –

თე­ატ­რა­ლუ­რი რეკ­ვი­ზი­ტია,

და ბრწყი­ნავს, ბრწყი­ნავს.

უკ­ვე იქ დგა­ნან.

მო­ნებ­მა უკ­ვე გა­მო­უ­ტა­ნეს

მჭრე­ლი და­ნე­ბი,

შენ ას­ვე­ტილ­ხარ კვი­პა­რო­სი­ვით,

ის­ი­ნი კი ქარ­ქა­ში­დან

აძ­რო­ბენ და­ნებს,

შენ­ს­კენ მო­დი­ან,

შენ ყვი­რი­ხარ:

“ვი­საც უნ­და ჩე­მი გან­გ­მირ­ვა

მო­მი­ახ­ლოვ­დეს,

მე ხომ ზღვა ვარ,

ტალ­ღა­ას­ხ­მუ­ლი.

4.

ზღვა რა­ნა­ი­რად გახ­და ას­ე­თი,

წლო­ბით ვიც­დი­დი მე მა­ღალ მთებ­ში,

ცი­ცი­ნა­თე­ლებს მოჰ­ქონ­დათ შუ­ქი,

ახ­ლა კი ვე­ლი სა­ნა­პი­რო­ზე

ად­ა­მი­ან­სა და ძე-ხორ­ცი­ელს.

ზღვა ვინ შებღა­ლა?

დელ­ფინ­მა გაჭ­რა მძვინ­ვა­რე ტალ­ღა,

ზვირ­თებს კვე­თა­ვენ თო­ლი­ას ფრთე­ბი.

აქ ვაგ­რო­ვებ­დი

ბრჭყვი­ა­ლა კენ­ჭებს,

ნი­ჟა­რე­ბის ხმას

ვა­ყუ­რა­დებ­დი,

დავ­ცუ­რავ­დი და ვყვინ­თავ­დი

წყალ­ში თევ­ზი­ვით.

მე ზღვა­ო­სან­მა მო­ხუც­მა მითხ­რა:

“იქ­ნე­ბა მარ­თ­ლაც არ­ა­ფე­რი ვარ,

მაგ­რამ შენ რაც გსურს, ის ვერ გავ­ხ­დე­ბი”.

5.

ვის ყურ­თას­მე­ნას მიწ­ვ­და ნე­ტა­ვი

და­ნის წუ­ი­ლი გა­სათ­ლელ ქვა­ზე?

ან ის მხე­და­რი რო­მე­ლი იყო,

ჩი­რაღ­დ­ნით ხელ­ში აქ რომ მო­იჭ­რა?

ხე­ლებს იბ­ა­ნენ, ნე­ლა ცხრე­ბი­ან,

ვინ მოკ­ლა ბავ­შ­ვი, ვინ გა­მო­ფატ­რა?

ვინ აღ­გა­ვა საცხოვ­რი­სი მი­წის­პი­რის­გან?

არ­ა­ვინ არ ჩანს, მხო­ლოდ კვამ­ლია.

ვინ გარ­ბო­და?

ქვებ­ზე ბორ­კილ­თა ჟღე­რა მო­მეს­მა

ამ­ოთხ­რი­ლია თვა­ლე­ბი და

მოწ­მე კი არ ჩანს.

6.

რო­დის გა­ი­ღებ ხმას,

რო­დის, რო­დის?

ჩვე­ნი სიტყ­ვე­ბი მრა­ვალ მა­მა­თა

პირ­მ­შო­ებს ჰგვა­ნან.

ის­ი­ნი სის­ხ­ლით იკ­ვე­ბე­ბი­ან.

ნაძ­ვე­ბი ხომ ინ­ა­ხა­ვენ

ქა­რის ხა­ტე­ბას,

რომ ჩა­იქ­რო­ლა და მთებს იქ­ით

გა­და­ი­კარ­გა,

ას­ე­თი­ვეა სიტყ­ვა­თა ხვედ­რიც, –

ის­ი­ნი კა­ცის სა­ხეს მა­ლა­ვენ

ან ინ­ა­ხა­ვენ უღრ­მეს წი­აღ­ში.

კა­ცი კი გაქ­რა.

ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვე­ბი სიტყ­ვებს ეძ­ე­ბენ

შე­ნი სი­შიშ­ვ­ლე რომ შე­მო­სეს,

ზო­დი­ა­ქო­ებს რომ შე­ე­სიტყ­ვ­ნენ,

სად, სად იქ­ნე­ბი,

რო­ცა თე­ატ­რი გაბ­რ­დ­ღ­ვი­ალ­დე­ბა?

7.

შენ ხარ ნა­ტან­ჯი

იქ, იმ ნა­პირ­ზე

გა­მოქ­ვა­ბუ­ლის პირ­ქუ­ში მზე­რა

არ გცილ­დე­ბო­და.

იქ გა­ნი­ცა­დე:

სიყ­ვა­რუ­ლი,

კვლა­ვაღ­დ­გო­მა,

კვლა­ვამ­ზე­ვე­ბა.

იქ, სა­დაც წუ­თებს

სტა­ლაგ­მი­ტე­ბი

ითვ­ლი­ან უხ­მოდ.

© “არილი”