ლიტერე ინვენტეს განახლებული სერია 2022 წელს უპრეცედენტო რაოდენობისა თუ მრავალფეროვნების გამოცემებით აცილებს. თუ ახალი მხატვრული ლიტერატურა გაინტერესებთ და თან არც ჟანრების მრავალფეროვნების გეშინიათ, ამ სერიაში თქვენთვის საინტერესო წიგნს უსათუოდ წააწყდებით. სერიას ორი ფორმატი აქვს: ერთი იმისთვის, დიდი ტექსტები რომ კომფორტულად გადაფურცლოთ, ხოლო მეორე მცირეტანიანი წიგნების ჯიბით სატარებლად და იქ წასაკითხად, სადაც მოისურვებთ.
სერიაში ამ წლის მთავარი სიახლის სტატუსს ორი მნიშვნელოვანი გამოცემა – უილიამ ფოლკნერის „იგავი“ და ანი ერნოს „წლები“ იყოფს. უილიამ ფოლკნერი „იგავს“ თავისი შემოქმედების მწვერვალად მიიჩნევდა. 1955 წელს ტექსტმა მიიღო როგორც პულიცერის პრემია, ასევე წიგნის ეროვნული ჯილდო.
აღნიშნული ტექსტი არ მიეკუთვნება ქართველი მკითხველისთვის კარგად ცნობილი იოკნაპატოფას ციკლის რომანებს. „იგავში“ მოქმედება ვითარდება საფრანგეთში, პირველი მსოფლიო ომის დროს. ეს არის ამბავი ომზე თითქმის საომარი მოქმედებების გარეშე. კაპრალი სტეფანი ჯარისკაცებს უბრძანებს, არ გადავიდნენ შეტევაზე. მიზეზი? ამ უაზრობის – ომის – მოსათავებლად მხოლოდ ერთი სიტყვა გვეყოფა! უნდა ითქვას და ეს სიტყვა ითქვა. მაგრამ ომში „გვეყოფა“ უკვე ამბოხია…
მთარგმნელი ზაზა ჭილაძე
„თუ ვწერ, ეს იმიტომ ხდება, რომ გადავარჩინო ის, რაც მოხდა… “ – წერს ლიტერატურის დარგში 2022 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი ანი ერნო.
მისი წიგნები ძირითადად ავტობიოგრაფიულია. დაბალი სოციალური წრიდან გამოსული მწერალი სოციოლოგიური თემებისკენ იხრება. ანი ერნოს აქვს უნარი, გადაიღოს და გადაწეროს ეპოქის კადრები, აღწეროს ატმოსფერო, გამოცდილება, რომელიც უნივერსალური და, ამავე დროს, უაღრესად ინტიმურია. რომანში „წლები“ იგი წარმოგვიდგენს 1940 წელს დაბადებული ქალის ბიოგრაფიას მისი ცხოვრების სხვადასხვა პერიოდში გადაღებული კადრებით, რაც ყოველთვის კავშირშია ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და სოციალურ გარემოსთან, შესაბამისობაშია ყოველდღიურ პროგრესსა და მენტალიტეტის სერიოზულ ცვლილებებთან.
მთარგმნელი ლალი უნაფქოშვილი
ამ ტექსტებისგან რადიკალურად განსხვავდება კაზუო იშიგუროს „კლარა და მზე“, რომელიც ნობელის პრემიის მიღების შემდეგ იშიგუროს მიერ დაწერილი პირველი რომანია. იგი რობოტი კლარას ამბავს გვიყვება, რომელიც ადამიანობის, სიყვარულის, ზრუნვისა და სიცოცხლის მნიშვნელობასა და მზის სხივებს დაეძებს.
კაზუო იშიგუროს 2021 წლის რომანი „კლარა და მზე“ იმდენად დროული აღმოჩნდა, ავტორს ყველა ინტერვიუში იმის მტკიცება უწევს, გლობალური პანდემია წიგნის სიუჟეტის განმსაზღვრელი არ ყოფილაო.
ამბის მოქმედება ახლო მომავალში, ერთგვარ დისტოპიაში ვითარდება, რომელშიც მოზარდებს განათლების მისაღებად გენეტიკურ მოდიფიკაციას უკეთებენ, სწავლის პროცესი კი სახლებში, კომპიუტერული მოწყობილობებისა და ეკრანების წყალობით მიმდინარეობს.
მთარგმნელი თამარ ჯაფარიძე
2014 წელს ფლორიდაში ერთ-ერთი მოლის მშენებლობა უცნაური საბაბით შეჩერდა – მიწის ნაკვეთზე მშენებლებმა ათობით შავკანიანი ბიჭის გვამი იპოვეს. არქეოლოგიური გათხრებისა და კვლევის საფუძველზე კი გამოირკვა დოზიერის სკოლის ბნელი ისტორია, სადაც საუკუნეზე მეტხანს ძალადობდნენ მოსწავლეებზე, კეთილშობილი აღზრდის მეთოდებისა და მორალის სახელით.
პულიცერის პრემიის მფლობელი ამერიკელი ავტორი, კოლსონ უაითჰედი, სწორედ ამ ამბის შესახებ წერს თავის ახალ რომანში „ნიკელის ბიჭები”.
გარდა რეალობაზე დაფუძნებული საინტერესო თხრობისა, ავტორი გვთავაზობს დილემას – როგორ უნდა გაუმკლავდეს ადამიანი ძალადობას? საით მიიწევს თანამედროვე საზოგადოება, როგორც ერთობა? რამდენად შორს ვართ იმ ეპოქიდან, რომელსაც ჯიმ ქროუს დროის სახელით ვიცნობთ.
თანამედროვე ამერიკული ლიტერატურის მოყვარულებს უაითჰედის ახალი რომანი ელვუდ კურტისის შესახებ მოუთხრობს. ელვუდი კოლეჯში სწავლას გეგმავს, თუმცა ერთი უნებლიე შეცდომა ყველაფერს ცვლის – იდეალისტი და გულუბრყვილო ბიჭი ნიკელის აკადემიაში მიჰყავთ, სადაც ფიზიკური, ემოციური და სექსუალური ძალადობა, ქურდობა და უსამართლობა ხვდება. ნებისმიერი ბიჭი, რომელიც წინააღმდეგობის გაწევას გაბედავს, უბრალოდ, ქრება. ელვუდის მეგობარი ტერნერი ფიქრობს, რომ გადარჩენის ერთადერთი გზა მჩაგვრელთა სისასტიკისა და ცინიზმის მიბაძვაა. ელვუდის იდეალიზმსა და ტერნერის სკეპტიციზმს შორის განსხვავება განაპირობებს გადაწყვეტილებას, რომლის შედეგებიც ათწლეულები გასტანს.
მთარგმნელი ეკატერინე მაჩიტიძე
მკაცრ ქრისტიანულ გარემოში, ფერმაში გაზრდილი ათი წლის იასი ოჯახის ტრაგედიას საკუთარ თავს აბრალებს. ერთხელ ძმაზე გაბრაზებულმა ღმერთს სთხოვა, მისი საყვარელი კურდღლის ნაცვლად, თავისთან იასის უფროსი ძმა წაეყვანა. ასეც მოხდა და ამის შემდეგ ოჯახის წევრებს შორის სიკვდილი ჩასახლდა, თუმცა მათ სახლში ამაზე არავინ ლაპარაკობს. მაგრამ იასს არსად სურს წასვლა, მხოლოდ საკუთარ თავში მოგზაურობა უნდა და ამის ნიშნად ჭიპში ჭიკარტს ჩაისობს.
ეს მისი საიდუმლოა – ოჯახში არ უნდა იცოდნენ, ღმერთის ნაცვლად საკუთარი თავისკენ მიმავალი გზა რომ აირჩია. ამიტომ აღარ იხდის წითელ ქურთუკს, რომელიც ფარავს მის სანუკვარ სურვილს, ერთდროულად მოახერხოს საკუთარი თავის პოვნა, გაცნობა და გაქრობა.
ნიდერლანდელი პოეტის, მარიკე ლუკას რეინეველდის პირველმა გახმაურებულმა რომანმა „მძიმეა დღის ბოლო“ 2020 წელს ბუკერის საერთაშორისო პრემია დაიმსახურა. ტექსტი ქართულად ნიდერლანდური ენიდან ითარგმნა.
ჰოლანდიის სოფელში გაზრდილმა ახალგაზრდა ავტორმა 2015 წელს პოეტური დებიუტით ჰოლანდიური ლიტერატურის ახალი ხმის ტიტული მოიპოვა და დღეს თაობის ერთ-ერთ ყველაზე ნიჭიერ მწერლად ითვლება. როცა მარიკე ლუკას რეინეველდი სამი წლის იყო, სკოლიდან მომავალი მისი თორმეტი წლის ძმა ავტოსაგზაო შემთხვევას ემსხვერპლა. ოჯახის წევრებისგან განსხვავებით, რეინეველდმა უარი თქვა ტრაგედიით გამოწვეული შეგრძნებების მიჩქმალვაზე და რეფლექსიის სახით ამ თემაზე ორი ტექსტი დაწერა. მას მერე, რაც 2015 წელს გამოცემულმა კრებულმა ავტორი ჰოლანდიური მედიის ვარსკვლავად აქცია, მისი წარმატების ამბებმა ავტორის მშობლიურ სოფელშიც ჩააღწიეს. მართალია, ამაზე პროდუქტის მაღაზიის მეპატრონეებიც საუბრობდნენ და დალაქებიც, მაგრამ ოჯახს ჩემი წიგნი შიშით არ წაუკითხავს და ოჯახისთვის მწერლის დაბადება დიდი უიღბლობააო – თქვა 28 წლის ავტორმა. მარიკე ლუკას რეინეველდი წერის პარალელურად დღემდე რძის ფერმაში მუშაობს. მოკლედ შეჭრილი ფრჩხილები და შრომის კვალი გამოარჩევს მწერლის ხელებს და გასცემს მის ორმაგ ცხოვრებას. ავტორის თქმით, დედამიწაზე მყარად დგომაში სწორედ ფერმა ეხმარება.
მთარგმნელი დავით ღოლიჯაშვილი
© არილი