1.
31 დეკემბრის მშრალი საღამო იდგა. ასაკისდა შეუფე­რებლად წელში გაჯგიმული პოლკოვნიკი პოლიგ­ლიშ­ვილი მხედრული ნაბიჯით მიუყვებოდა გამსახურდიას გამზირს და თავის უცნაურ ავან-ჩავანზე ფიქრობდა. ის, რაც მხოლოდ მან იცოდა და მისი არეულობის უმთავრესი მი­ზეზი იყო, იმდენად დაუჯერებელ რამეს წარ­მოადგენდა, რომ პოლკოვნიკს ხანდახან ეჭვიც კი ეპარებოდა, ცხადში ხდებოდა მისი ცხოვრება თუ სიზმარში. ქალაქი არანაირად არ ჰგავდა სიზმრისეულს და პოლკოვნიკიც გრძნობდა, ასეთ ცხადში მყო­ფი ან უნდა უბრალოდ შეგუებოდა იმ სიგიჟეს, რომელიც მასში ფუთფუთებდა, ან კი დამიწებულიყო, დაევიწყებინა წარსული და ამ დღიდან დაეწყო ახალი დროის ათვლა.
საქმე იმაში იყო, რომ პოლკოვნიკი აშკარად იმაზე ახალგაზრდად გამოიყურებოდა, ვიდრე სინამდვილეში გახლდათ და ამის პირდაპირ მიზეზს მის შორეულ წარსულში, ანუ სადღაც მეოცე საუკუნის 30-იან წლებში ჰქონდა ფესვები გადგმული.
მაშინ პოლკოვნიკი ჯერ კიდევ არ იყო პოლ­კოვნიკი, და 32 წლის ახალგაზრდა მიკ­რობიოლოგს გასაიდუმლოებულ სამხედრო ლა­ბორა­ტორიაში უნიკალურ გამოგონებაზე უწევ­და მუშაობა. გამოგონება საბოლოო ჯამში ორგანული მიკრობიოლოგიური აბის და მისი ანტი-აბის სახით უნდა მიეღოთ.
მათგან პირველი, ნებისმიერ ადამიანს მის­ცემდა საშუალებას, აბის მიღების შემ­დეგ, თუკი ის სიტყვაზე 30 წლის იყო, და უნ­და გამხდარიყო შემდეგ წელიწადს 31-ის, გამხდარიყო 29-ის. შემდეგ წელიწადს ეს ადა­მიანი გახდებოდა 28-ის, შემდეგ 27-ის და ასე შემდეგ, ვიდრე არ მოიბეზრებდა ასაკში დაღმასვლას. ჰოდა, ამ დროს უნდა დამდგარიყო ანტი-აბის ხანა – მისი მიღების შემდეგ, სიტყვაზე 14 წლამდე ჩამოსული ადამიანი დაიწყებდა ისევ უკან ზრდას, ანუ გახდებოდა 15-ის, შემდეგ 16-ის, 17-ის და ასე ჩვეულებრივ ზემოთ.
ექსპერიმენტი, რომელიც დაიძრა, მართლაც რომ შედგა, და ის პირველად ახალგაზრდა მიკრობიოლოგ პოლიგლიშვილზე მისივე თანხმობით ჩატარდა.
1933 წელს, როდესაც ის უნდა გამხდარიყო 33-ის, ის შეიქნა 32-ის. შემდეგ წელს, ანუ 1934-ში ის გახდა 31-ის. ყველაზე მთავარი ის იყო, რომ მიკრობიოლოგი პოლიგლიშვილი ასაკის კლებასთან ერთად ფიზიკურად და ბიოლოგიურად, ორგანულადაც ახალგაზრდავ­დებოდა და ისეთივე ხდებოდა, რო­გორიც იყო თავის დროზე 32-ისა და შემდგომ 31-ის ასაკში.
მეორე მსოფლიო ომის დაწყებისას, ანუ 1939 წელს, ანდრო პოლიგლიშვილი უკვე 26 წლის ჭაბუკივით გამოიყურებოდა და მასაც, როგორც მთელ ლაბორატორიას, მაშინვე უკრეს თავი ომში. ომის დამთავრებისას, ანუ 20 წლის ასაკში, ის უკვე კაპიტნის ჩინით დაუბრუნდა მშობლიურ ქალაქს.
კაპიტან პოლიგლიშვილს დედა გარდაცვლილი დახვდა, ხოლო ლაბორატორია საერთო აბა­ნოდ გადაკეთებული. გასაიდუმლოებული ლაბორატორიის წევრთაგან ომიდან არავინ დაბ­რუ­ნებულა ცოცხალი – ზოგი კურსკის ბრძოლამ შეიწირა, ზოგი ქერჩმა და ზოგიც სტალინ­გრადმა.
უვნებლად დარჩენილმა კაპიტანმა პოლიგლიშვილმა გულში ამოიჭრა სამხედრო საქმისთვის მიეძღვნა თავი. 16 წლის ასაკში ის უკვე მაიორის ჩინით მიმოდიოდა და სწორედ ამ დროს განიზრახა მან სამხედრო სასწავლებელში ჩაბარება. როგორც ომის მონაწილესა და მაიორს მას უგამოცდოდ ხვდა ადგილი სასწავლებელში. აქვე გადაწყვიტა მაიორმა პოლიგლიშვილმა მი­ეღო ანტი-აბი, რათა ასოთხმოცი გრადუსით შეეცვალა ასაკობრივი დაღმასვლა.
1960 წელს, როდესაც დედამიწის მოსახ­ლეობამ სამ მილიარდს უწია და კოსმოსში ძაღლები – ბელკა და სტრელკა გაუშვეს, მას უკვე პოდპოლკოვნიკის ჩინი ჰქონდა და 11 წლის წინ მიღებული ანტი-აბის გამო კვლავ, როგორც ოდესღაც, 27 წლისას ჰგავდა.
1970 წელს, როდესაც პოლ მაკარტნიმ ოფი­ციალურად განაცხადა ჯგუფ “ბიტლზის” დაშ­ლის თაობაზე, ხოლო საბჭოთა კავშირიდან პირ­ველად გაიტაცეს სოხუმ-ბათუმის რეისის თვით­მფრინავი ლიტველმა მამა-შვილმა საზღვარ­გარეთ, პოდპოლკოვნიკ პოლიგლიშვილს 37 წლის ასაკის ახალგაზრდის იერი ჰქონდა.
1980 წელს, როდესაც ამერიკის პრეზიდენტად აირჩიეს რონალდ რეიგანი, ხოლო მუჰამედ ალიმ დიდ რინგზე ლარი ჰოლმსთან წააგო ჩხუბი, თმაშევერცხლილი პოდპოლკოვნიკი პოლიგლიშვილი უკვე 47 წლის მამაკაცივით გამოიყურებოდა.
1990 წელს, როდესაც მოსკოვში გაიხსნა “მაკდონალდსის” პირველი რესტორანი, ხოლო ბოსტონში გაძარცვეს მუზეუმი “იზაბელა გარ­დენი”, 57 წლის პოლკოვნიკი პოლიგლიშვილი საკ­მაოდ სოლიდურ თანამდებობაზე მსახურობდა თავდაცვის უწყებაში.
2000 წელს, როდესაც დაიწყო რუსეთ-ჩეჩნეთის მეორე ომი, ხოლო სიდნეიში სტარტი აიღო ოც­დამეშვიდე ოლიმპიადამ, 67 წლის ღვაწლ­მოსილი პოლკოვნიკი პოლიგლიშვილი პენსიაზე გავიდა.
2009 წელს, როდესაც გარდაიცვალა პოპის მეფე მაიკლ ჯექსონი, ხოლო მზის სრული დაბნელება სარეკორდოდ დიდ დროს – 6 წუთსა და 39 წამს გაგრძელდა, 77 წლის პოკოვნიკი პოლიგლიშვილს ტრადიციად ჰქონდა ქცეული ყოველდღე თბილისის ზოოპარკში სეირნობა.
სწორედ ერთ-ერთი ასეთი სეირნობისას, უფრო ზუსტად კი, სწორედ ზემოთნახსენები მზის დაბნელებისას გა­დაეყარა ის მიწაში თავჩარგული სირაქლემას გალიასთან შიშისგან გულწასულ, გავადაბალ შინაბერას – ვინმე კლარისა ტაქ­საშვილს, რომელიც უმალ ხელოვნური სუნთქვით მოასულიერა და მასზე მაშინვე შეუვარდა გული.

2.
ახალი წლის დადგომას არაფერი უკლდა. მეტრეველებში სტუმარს ელოდნენ: უიღბლო პიანისტ კლარისა ტაქსაშვილს, უჟმურ შინაბერას, ვინც ცხოვრების ღვლარჭნილ ბილიკებზე ვერაფრით გადაჰყროდა ისეთ მამრს, ვინც მის მძიმე ხა­სიათსა და გულისგამაწვრილებელ ურჯუკობას უსიტყვოდ და დაუბურძგლავად აიტანდა.
ლაგდებოდა სუფრაზე ლანგრებით: გოჭი, ხა­ჭა­პური, გოზინაყი, შამპანურის გაუხსნელი ბოთ­ლები. იქვე მაიკო მეტრეველი და მისი ტანწვრილი მე­უღლე, სიბრძნის კბილის ტკივილისგან ყბაახვეული ერიკო ტრიალებდნენ და მაგიდას სხვა კერძებსაც მა­ტებდნენ. ტელევიზორიც არ ისვენებდა.
ნუკრის თოვლის ბაბუის წითელი ფორმა ეცვა, აბრჭყვიალებულ ნაძვის ხესთან მდგომი სათამაშოებს არჩევდა, ტოტებიდან ხსნიდა და გუდაში ფრთხილად დებდა.
– მაგას არ დააკარო თითი! – აუკივლდა უცებ მა­ი­კო ძმას. – ამას უყურე!.. ვითომ არ იცი, რომ ეგ ჩემი ცხონებული პირველი ქმრის ნაჩუქა­რია!
– და აი ეს თუ შაილების, მემ?.. – გაპრანჭული ხმით მიუთითა ნუკრიმ დას სხვა სათამაშოზე და ცალთვალმოჭუტულმა გამოხედა.
– ეგ შეგიძლია მომაშორო თავიდან!.. მაგის გვერდზეც რომ კიდია, ისიც!.. აღარ მახსოვს ვინ იდიოტმა მომითრია…
ნუკრის ამის გაგონებაზე იერი ეცვალა, ჯიბიდან მსწრაფლ საღეჭი რეზინი ამოიღო, ხმაურით გაღეჭა და ტონიც უმალ ქუჩური გაუხდა.
– ვინა, ტო?! ახლა გინდა მაგ სიტყვებზე სერიოზულად მოგთხოვო და აქვე შეგისრულო?.. არა, გულზე ხელი დაიდო, დაიკო, და გაიმეორა – ეს მე ვარ იდიოტი?
– ნუგზარ, რამდენჯერ უნდა გითხრა, დაგიჭერენ ერთხელაც იქნება!
– მე სულ სხვა რამე გკითხე, ჩემო დაია! – აიშვირა საჩვენებელი თითი ნუკრიმ. ამ დროს ყბაახვეულმა ერიკომ სასტუმრო ოთახში ლანგრით კარალიოკი შემოიტანა, ფეხით ნოხს წამოედო, ძლივს შეიმაგრა თავი და ლანგარი მაგიდის ცენტრში ხმაურით დააახეთქა.
– ზურნა შენ!! – კინაღამ გაუსკდა გული მაიკოს და ძმის მისამართით ხმა კიდევ უფრო აიმაღლა. – გაგადაიებ ახლა, ისეთს შეგის­რულებ, ნუგზარ! დაგა­ვიწყდა, მგონი, შენ ჩემი ხელის გემო!.. გამოიღე ახლავე პირიდან ეგ საზიზღრობა! რას გევხარ! წადი, ჩაიხედე სარკეში! ვეღარ უნდა გაიგო, რომ შუა ზამთარში ჩვენ სულ არ გვჭირდება პერე­დაჩებზე სირბილი?.. ერიკოს სიბრძნის კბილი ტკივა… მე პირადად, რომ დაგიჭირონ, ერთხელ მაინც თუ მოვიდე ციხეზე, მიწა დამეყაროს!
დარცხვენილმა ნუკრიმ მორჩილად გამოიღო პირიდან საღეჭი რეზინი, ყურის ბიბილოს ქვეშ აიწება და ერთიანად შეცვლილი ისევ ენადათაფლულ თოვლის ბაბუად იქცა.
– შენი სულის ჭირიმე, ჩემი მაიკუნა… ამ ერთხელაც ნუ დამ­თარსავ, თუ ჩემი ღვიძლი დაიკო ხარ!.. ჩემი ამბავი ხომ იცი? ერთი-ათად დაგიბრუნდება… ერთი დედის მუცელში მაინც არ ვიყოთ ცხრა თვე ნაჯდომი… შენ არ იცი, რამდენს ვფიქრობ ხოლმე ამაზე ძილის წინ! არა, მაინც რატომ არ გვეთვლება, ადამიანებო, ადამიანებს დედის მუცელში გატარებული დრო სიცოცხლედ?.. დამიმტკიცოს ვინმემ, რომ ჩვენ იმ დროს არ ვარსებობთ!.. განა ვინ უბაგუნებდა ჩვენს დე­დიკოს შიგნიდან პატალა ფეხუკებს?.. რა თქმა უნდა – ჩემი კუდრაჭა დაიკო! და მერე მეც… თუ მე საკეისროთი გავჩნდი?
ამ სიტყვებთან ერთად ნუკრიმ მაიკო თბი­ლად მიიხუტა და საფეთქელთან აკოცა. მა­იკო თავიდან კი გაინაბა, მაგრამ მერე მაინც ცივად მო­იშორა ძმა.
– გავიდეს ეს ახალი წლები… – არ განელებულა ნუკრი. – და ვფიცავ ჩვენი ცხო­ნებული დედის ნათელ ძვლებს, მე აუცილებლად მივწერ ორსულ დედათა მსოფლიო ასამბლეას, რომ ადამიანის დაბადების დღედ ამიერიდან ჩაითვალოს ჩასახვის დღე!.. და სწორედ ის ჩაიწეროს ყოველი მოქალაქის პასპორტში!
ნუკრი სუფრას მიუტრიალდა, ლარნაკიდან კანფეტი მუჭით მოხვეტა და გუდაში ჩაიყარა.
– ყოველი მოქალაქის პასპორტში-მეთქი!.. და კანფეტიც რომ აუცილებელია?.. ტკბილის გარეშე რა პირით შევდგა ფეხი უცხო ოჯახში? ნუგა არ გამაგონოთ! ვიღას აქვს ნუგას კბილი… ეს რაა?.. აუ, მაიკო, კიბოს კისერი! – ნუკრიმ კანფეტი პირში გაიქანა და სახეზე ნეტარების ტალ­ღამ გადაურბინა. – ჰოი, ბავშვობავ! გა­დატყაულო მუხლისთავებო! ხეზე ჩიტებო! შატალო­ებო! ზნაკ-ზოროებო! კარუსელებო! სად ჯანდაბაში ხართ ამ სიცივეში, ნეტა?!
– გეუბნები, ნუგზარ, იცოდე მართლა აღარ შემიძლია! – ისევ იფეთქა მაიკომ. – ჩემს მოთმინებასაც აქვს ყოველგვარი საზღვარი!
– ჰოდა, ყოველი მოქალაქის პასპორტში-მეთქი! – ნუკრიმ ყურქვეშ აწებებული საღეჭი რეზინი ისევ მოიძრო, გააღლაჭუნა და მაიკოს კვლავ ძველბიჭური იერით მიუტრიალდა. – იტოგ­ში, ერთი ხუთი ლარიც უნდა გამოხვიდე, ჩემო დაია! და ბევრს ნუ მაყაყანებთ აეხლა! კბილი-მილი არ ვიცი მე! ხუთლარიანი-მეთქი, თუ სხვანაირად გავიმეორო?! ეს ცხოვრება ბენზინია, საიმონ! და ვაფშემც რა პალაჟენიაა აქ?! კაი ბიჭებს პატივს აღარ ცემენ, თუ რაია აქანა?!
პირგამეხებული მაიკო ნუკრისკენ მკაცრი ნაბიჯით დაიძრა. დამფრ­თხალ­მა ნუკრიმ პირიდან საღეჭი რეზინი სას­წრაფოდ გამოიღო, ძირს დააგდო და უმალ ისევ კეთილ თოვლის ბაბუად გარდასახული მაშინვე მუხლებზე დაეცა.
– უნდა დამინდო, მაი…
მაიკომ ძირს დაგდებული კევი აიღო და ძმას ცხვირთან მიუტანა.
– რამდენჯერ უნდა გითხრა მე შენ ერთი და იგივე?! თუ ჩაგაწებო ეს საზიზღრობა თმაში?
– შენ ხომ ჩემი საყვარელი დაიკო ხარ, მაი… სკოლაშიც ხომ ხუთიანებზე სწავლობდი… ოთხოსნების დედა ვატირე მე! მხოლოდ ხუთი ლარი-მეთქი, მაი!
– ნუგზარ, გეუბნები, ამომიწყდეს ოჯახი, მე შენ თუ კიდევ კაპიკი მოგცე! – საკიდთან მისულმა მაიკომ ხელჩანთიდან ხუთლარიანი ამოიღო. – კარგად დაიმახ­სოვრე, რაც გითხარი! ძალიან კარგად იცი, რომ მე ტყუილზე დაფიცება არ მიყვარს!
– ყოველი მოქალაქის პასპორტში-მეთქი! ყო-ვე-ლის! – გამოგლიჯა დას ფული გახარებულმა ნუკრიმ, სასწრაფოდ მოირგო თეთ­რი წვერი და ყიჟინით გავარდა ბინიდან.
– ამხელა ვირია და ბავშვობის ასაკიდან ვერ გამოსულა! – გახედა მაიკომ კბილის ტკი­ვილისგან გადაფითრებულ ერიკოს. – რამხელა უხერხულობაში გვაგდებს მერე ყველას… არა, აქამდე როგორ ვერ დაიჭირეს, ეგ მიკვირს… ტაკ-ს… სად ვიყავით?.. რა უნდა სალფეტკებს ჭიქების ქვეშ, ერიკო?.. სულ გადაირიე? ბარემ სკამებზე დაგეფინა…

3.
ნუკრი მეტრეველი თავის მამა-პაპისეულ, მაღალჭერიან ბინაში უშვილო დასა და სიძესთან ერთად ცხოვრობდა და როგორც წესი, წელიწადის სამასსამოცდაოთხ დღეს უსაქმურობაში ატა­რებდა. ერთადერთი მნიშვნელოვანი რამ მის ცხოვრებაში, 31 დეკემბერს, ანუ წლის სამას­სამოცდამეხუთე დღეს ხდებოდა და ეს მისი იმ იშვიათი კლეპტომანური გადახრის ბრალი იყო, რომელსაც ნუკრი წლების მანძილზე ვერაფრით შელეოდა: – ნუკრის კარადაში ყოველთვის ეკიდა თოვლის ბაბუის წითელი ფორმა წითელი ქუდითა და უზარმაზარი, სახეზე მისაწებებელი თეთრი წვერით. ამ ფორმაში ის საზოგადოებას წელიწადში ერთხელ, მუდამ 31 დეკემბრის ღამის თერთმეტი საათისთვის ეცხადებოდა და გარეთ ასე გასული არც სქელ ჯოხსა და სქელი ნაჭრის დიდ გუდას ივიწყებდა, რომელიც საახალწლო ნაძვის ხის სათამაშოებითა და წვრილი ნუგბარით – ძირითადად ვერცხლისფერფოჩიანი კანფეტით ჰქონდა სავსე.
გარეთ გასულმა ნუკრი მეტრეველმა შორი­დანვე იცოდა ღამის კორპუსებზე მზერის დაკ­ვირ­ვებით შევლება. კარგად იცოდა, ახალი წლის დადგომას ქალაქში დიდი რია-რია და ერთმა­ნეთთან მისალოცად ჯგუფური მიმოსვლა უნდა მოჰყოლოდა; ზოგს მეგობრებში მიუწევდა გუ­ლი, ზოგს ნათესავ-მეზობლებში, ზოგიც უბრალოდ გარეთ გადიოდა. ნუკრიც ამ მომენტს ელოდა ხოლმე: რომელიმე კორპუსის სარ­თუ­ლებიდან ერთ-ერთზე ლიფტით ასული წი­ნასწარ მონიშნული ბინის კარზე ზარს სამჯერ დარეკავდა.
თუ გაუღებდნენ, საზეიმოდ განწყობილ მასპინძლებს კანფეტს მიაყრიდა და ახალ წელს მიულოცავდა – თოვლის ბაბუის და­ნახვა ყველას უხაროდა; შეიპატიჟებდნენ, მომ­ცრო ყანწს შეუვსებდნენ და ოჯახს ადღეგ­რძელებინებდნენ. არ გააღებდა არავინ კარს და, ნუკრი მეტრეველს ზურგზე მოკიდებული გუდის ფსკერზე სპეციალური ხელსაწყოების კოლოფი ედო. მოირგებდა ხელთათმანებს, სწრაფად გახსნიდა კოლოფს, შეარჩევდა ინსტრუმენტთაგან ერთ-ერთს და…
ასე გაჰქონდა მოქალაქეთა ბინები ყოველი ახალი წლის ღამეს ნუკრი მეტრეველს.

– მე ნუკრი ვარ. პასპორტში, როგორც ყველა ნუკრის, ნუგზარი მიწერია. ეს აქაური წესია. ამ ქვეყანაში ყველა ნუკრის პასპორტში ნუგზარი უწე­რია. არის იშვიათი (იდებს პირში საღეჭ რეზინს)… ეეე… ხაიებიც, სიმონ, მაგრამ ისინი ისე ცოტაა, რო არ ითვლება. ისე, სედოი რო გავხდები და ღიპი ვალივით დამედება, მაშინ ალბათ ნუგზარსაც სვაბოდნა დამიძახებს ყველა. დღეს ნუგზარს მხოლოდ ჩემი და მაიკო მეძახის. მაგან დამთარსა მაშინ, მაგის… ეეე… ამიტომაც ის დღე ჩე­მი ცვეტში არ ყოფილა. ანდა, რომელი დღე ღამის თორმეტზე, ტო…

4.
ბოლო ხანებში, ყოველდღე ზოოპარკში მოსეირნე კლარისა ტაქსაშვილს, თავისი შემთხვევითი მხსნელი, გადამდგარი პოლკოვნიკი პოლიგ­ლიშ­ვილი ლამის ჩრდილივით დაჰყვებოდა ხოლმე გვერდზე.
– ოო, კლარისავ!.. – ყოველთვის ხელზე ხმაურიანი ამბორით ეგე­ბებოდა პარკშიKკლარისას პოლკოვნიკი პო­ლიგ­ლიშვილი და საფეთქელთან გაშლილი ხე­ლისგული სამხედრო მანერაზე მიჰქონდა. – დღეს ათი გრადუსი იწინასწარმეტყველეს მეტე­ოროლოგებმა რადიოში. მშვენიერი ტემპერატურაა უთოვლო ზამთრის კვალობაზედ. რას იტყვით…
– ნუ, ანდრო, ანდრო! ნუ არ ვიცი პირდაპირ… სულ ასე ყველაფრით კმაყოფილი როდემდე უნდა იყოთ…
– რატომ ყველაფრით?.. ეჰ, შენ კიდევ არ იცი, რამდენი შინაგანი სუსხი და პაპანაქება გადაუტანია პოლკოვნიკ პოლიგლიშვილს… – ირტყამდა ქუსლებს ერთ­მანეთზე პოლკოვნიკი პოლიგლიშვილი, სამხედრო მუნდირს ისწორებდა და კლარისას ხელკავს სთავაზობდა. – ვინ მოთვლის… და ომები და მშვიდობები? ან სიკვდილები და სიცოცხლეები, შიმშილი და სიმ­სუქნე, სანთელი და ელნათურა, ცხენი და მეტროპოლიტენი, ფაეტონი და თვითმფრინავი… – ასეთი საუბრით მიუყვებოდნენ უთოვლო ზამთრით გამომშრალ გზას პოლკოვნიკი და კლარისა.
– რანაირი უცნაური ლაპარაკი იცით, ანდრო… – ეცინებოდა კლარისას.
– წინააღმდეგობები, ღალატი, სულში ჩაფურთხება, აღზევებანი… თან ყველა­ფერი ხომ თვალწინ მიდგას! ან რა დამავიწყებს? მაგრამ ეგეთი საოცრება? პირდაპირ თავიდან ფეხებამდე მბურ­ძგლავს, რომ მახსენდება…
– რაებს აბობთ, ანდრო… სირცხვილია.
– არა მხოლოდ ვამბობ, არამედ ვადასტურებ კიდეც! მე უკვე დიდი ხანია მზად ვარ ყოველმხრივ გემსახუროთ, რამეთუ მიყვარს სამზარეულოში ფუსფუსი, შვიდსიმიან გიტარაზე დაკვრა, შინაური ცხოველები და ფეხით სიარული, რაც რასაკვირველია ყოველმხრივ ამაგრებს ფეხის კუნთებს და ხელს უწყობს ჩვენივ ჯანმრთელობის სწორფრივ დახვეწას. აგრეთვე მუდმივად ვადევნებ თვალს მიმდინარე პოლიტ-პროცესებს, მთელი არსებით თანავუგრძნობ სტიქიით დაზარალებულებს და მჯერა, რომ ყველაფერი, რაც ჩვენს ირგვლივ ხდება, თავად ჩვენივე განპირობებულია – ვგულისხმობ ჩვენს სიტყვასა და საქმეს, რომლებიც მყისიერად უნდა ემთხვეოდეს ერთმანეთს, რათა თავიდან ავიცილოთ მოულოდნელი კაზუსები…
– ღმერთო დიდებულო… მაინც ვერ გავიგე, რისი თქმა გსურთ, ანდრო…
– ჰმ!.. რისი და, ესე იგი, იმ დროს შენობები მაქსიმუმ ოთხსართულიანი იყო. მერე დააშენეს ზედ სართულები და დამართეს ეს ამხელა ვაიუშველებელი. ისევ ეს დაწყევლილი ბაბილონიზმი! თითქოს ერთხელ არ კმაროდა… ხომ გახსოვთ? ანდა როგორ… პირდაპირ გასაგიჟებელი ამბავია. ბოლოს და ბოლოს, ვის გაუგონია ლიფტში ამდენ ხანს ჯდო­მა. კაი და დენი წავიდეს, ვინაა დღევანდელ დღეს მეთვრამეტე ან მეოცე სართულზე ფეხით ამსვლელი?
კლარისა შფოთით იყურებოდა ირგვლივ.
– ახლა ჭკუიდან გადავდგები… რაში გაგახსენდათ ამ შუა ზოოპარკში ლიფტი?!
– ნუ, ეს მხოლო სიტყვის მასალად, კლარისავ ჩემო!
– მე თქვენი “ჩემო” არა ვარ!
– ნუ ეგ ჯერჯერობით, რა თქმა უნდა. მე კი ლიფტი იმიტომ გამახსენდა, რომ მეცამეტეზე ვცხოვრობ და ყოველდღე ლიფტით მიწევს სარგებლობა შენამდე მოსაღწევად… ისე კი, მართალია. ეს სულ სხვა თემაა… და­ვუბრუნდები მოსაყოლ ისტორიას… ჰოდა, მინ­და გავიხსენო გენერალ მარატ ბიტ-სამოილოვის გასაიდუმლოებული სამხედრო ლაბორატორია. ის იყო სწორედ ოთხსართულიანი, და ახლა კიდევ ოცდაორიანად აქციეს… მოკლედ, წარმოიდგინეთ თვალდახუჭულმა ლაბორატორია აღჭურვილი მიკ­რო-ბიოლოგიური დანადგარებით, უაღრესად ნათელი გონების ადამიანები გახა­მებულ ხალათებში, მცენარეთა საღი სურნელი დერეფნებში…
“ურევს!” – ფიქრობდა თავისთვის კლარისა. “აშკარად ურევს!”
– იქ ადრე სულ სხვა სამყარო იყო, კლარისა…
კლარისა უკვე უხერხულად იშმუშნებოდა და თვალებსაც ხაზგასმით აღაპყრობდა ზეცისკენ.
– კი მაგრამ, როდინდელ ამბავს მიყვებით, ანდრო?.. მე როგორც ვიცი, ეგ ინსტიტუტი სამოცდაათი წელია აღარ არსებობს…
– ზუსტადაც რომ! ჰოდა, სად იყო მაშინ პარაშუტი და ვერტმფრენი-მეთქი. ფეხით ძლივს დაბლაყუნობდნენ. აი მე კი, მაშინ, ამხანაგ მარატის ლაბორანტი და მარჯვენა ხელი გახლდით!
– ასეთი ფანტაზია, თან თქვენს ასაკში, ანდრო!
– ასაკი ჩემთვის უკვე აღარაფერს ნიშნავს, კლარისავ!.. და ბატონი მარატიც არ გახსოვს? თუმცა, შენ რა გეხსომება… საოცარი არსება, შეწირული მეცნიერი, გიგანტური იდეებით შეპყრობილი სამხედრო პერსონა და უზადო ცინიკოსი… რაღაა დასამალი და მე და ამხანაგი მარატი უნიკალურ ბაქტერიულ აბზე ვმუშაობდით… შემიძლია გა­მოგიტყდე, რომ ფაქტიურად უკვდავების აბზე…
– რაზეო? – ასდიოდა თვალები შუბლზე კლარისას.
– გაგიკვირდება, მაგრამ სწორედ რომ – უკვ-და-ვე-ბის, უკვდავების სამხედრო აბზე, რომლის ორ­გა­ნიზმში ანალურად მიღების შემდეგ ადამიანს შეეძლებოდა გამხდარიყო არა იმდენი წლის, რამდენიც წესით და რიგით უნდა შესრულებოდა, არამედ ერთით ნაკლების, და ასე დაუსრულებლად… ხომ სრული საოცრებაა? გაახალგაზრდავების უკუპროცესი! – პოლკოვ­ნიკი პოლიგლიშვილს ისევ საფეთქელთან მიჰ­ქონდა გაშლილი ხელისგული და ქუსლს ქუსლზე ირტყამდა. – იმდენი წლები, ენერგია და ოფლი ჩავანთხიეთ… და ბოლოს და ბოლოს, დიდი წვალებისა და ჩატარებული უზარმაზარი ექსპერიმენტების შედეგად ჩვენ მაინც მივიღეთ უნიკალური აბი!
კლარისა თავს უკმაყოფილოდ აქნევდა.
– მინდა გითხრა, რომ ექსპერიმენტი ჩემივე ნებით ჩატარდა მხოლოდ ჩემზე, და ის ექსპერიმენტი, არ გაგიკვირდეთ და ჩემში დღემდე გრძელდება! განა რამდენი წლისა გგონივარ ამჟამად?
– თქვენ არა თქვით, სამოცდაჩვიდმეტისო?
– ცდები, ჩემო კლარისა…
– მე არა ვარ-მეთქი თქვენი „ჩემო”!
– ვნახოთ, ვნახოთ… სამოცდაჩვიდმეტი წლის ასაკის დარად შესაძლოა კი გამოვიყურები, მაგრამ ეს ასაკი, სინამდვილეში, წესიერად რომ მეცხოვრა, ამ ოცდათორმეტი წლის წინ უნდა შემსრულებოდა… რადგანაც მე, ოცათორტმეტიდან თექვსმეტამდე ჩამოსულმა დანიშნულებისამებრ მივიღე ანტი-აბი და ისევ თავიდან წამოვუყევ ცხოვრებას… ანუ ახლა მე, რეალურად გაცილებით მეტი მაქვს დრო ამ ბედკრულ პლანეტაზე გატარებული, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს…
– ნუ კაით რა, ანდრო! მააქვს ახლა მე ამდენი მათემატიკის თავი?! – ძლივს იკავებდა აფეთქებისგან თავს კლარისა ტაქსაშვილი.
– ანუ, ექსპერიმენტი ჯერ კიდევ ძალაშია. მაგრამ შენ ხომ არ იცი, რაოდენ მოსაბეზრებელი იყო ეს ზედმეტი ოცდათორმეტი წელიწადი. ისევ სულ ომები და მშვიდობანი, სიკეთე და ბოროტება, სიცარიელე… ვიდრე შენ არ გამოჩნდი, კლარისა, ჰორიზონტზე. საოცრებაა პირდაპირ! მზის დაბნელება ზოოპარკში ჩემთვის ციური მადლივითა და ნიშანივით იყო. იმ დროს მე მეგონა სულ მარტო ვიყავი დედამიწაზე დარჩენილი. ისეთი შეგრძნება მქონდა, თითქოს ყველა გაქრა და მარტო დამტოვეს… და ამ დროს უეცრად შენ, კლარისა, თან გულწასული. თან შუა ზოოპარკში. თან სირაქლემას გალიასთან. რა ნამუსით არ მოვსულიყავი. მოვედი და დღეს მე უკვე ხმამაღლა ვაცხადებ: – მე შენგან ოდენ საპასუხო გრძნობა მჭირდება; სიტყვა, რომელიც საბოლოოდ მათქმევინებს უარს ამ წყეულ ასაკზე. შენი გულისთვის მე შემიძლია ლაბორატორიიდან თავის დროზე აცინცლული კიდევ ერთი აბი გამოვიყენო და გაახალგაზრდავება ვიწყო. მინდა გაგიმხილო, კლარისა, რომ ის მხოლოდ ერთიღაა დარჩენილი და ისიც, საბედნიეროდ ჩემს ხელთაა…

5.
მაიკო და კლარისა საახალწლო სუფრას უსხდნენ და ერიკოსთან ერთად სატელევიზიო საახალწლო შოუს ჭიქებით ხელში გაბადრულები შესცქეროდნენ, როდესაც კარზე ზარის ხმა გაისმა.
– დარჩებოდა კიდევ რამე… – თქვა მაიკომ ამრეზით და აშკარად ნუკრი იგულისხმა.
ფიცხ­ლად წამომხტარი ყბაახვეული ერიკო კარის გასაღებად ჭიქით ხელში გაემართა, ხოლო გაღი­მებული ქალები ტელევიზორს შერჩნენ.
გამოხსნა თუ არა კარი, ერიკოს წარბები გაკვირვებისგან შუბლზე აუვიდა, მერე ფართო­დაც გაეღიმა და ამის გამო კინაღამ სახვევიც მოძვრა ყბიდან.
ზღურბლზე სააღლუმო სამხედრო ფორმაში გამოწყობილი, პოლკოვნიკის სამხრეებიანი და სამხედროქუდიანი, ჭაღარა, უცხო მამაკაცი იდგა.

6.
– თავიდან მისი მოცემული ხუთლარიანით ბენზინი ჩავისხი, და პირველის ოცი წუთი იქნებოდა, იმ კორპუსს მივადექი. მხო­ლოდ ზოგან ენთო ფანჯრები. რაღა აქ მომიყვანა ჩემმა ჩათლახმა ბედმა… ავიწიე მეოთხეზე. დავრეკე – ხმაურით გახ­სნეს კარი. კაი გატრეტილი ბიძა დგას თავზე სვანური ქუდით და საცივში ამოვლებული ინდაურის ბარკალი უჭირავს.
– ვაააა… ვინც მოსულა, გაუმარჯოოოს! – იღრიალა ბიძამ ჩემს დანახვაზე და ისეთი ჩამეხვია-ჩამპროშტნა, ასე მეგონა სულს ნას­კივით გამაძრობდა.
ატყდა იქ ერთი ამბავი. შემიყვანეს, დამსვეს პირდაპირ სუფრის თავში. ჩამისხეს კალთაში დორბლიანი ბავშვები. თან დაგრეხილი ყანწი მომაწოდეს. რა მექნა. მივულოცე. ერთხელ, ორ­ჯერ. მესამეჯერაც არ დამანებეს თავი. ისე იყვნენ გადამთვრალები, ერთს ჩემთვის აღ­სარების ჩაბარებაც კი უნდოდა. ძლივს გამოვაღწიე, ჩემი კაი. ამასობაში კი გასულა ნახევარი საათი. მაიკოს მანქანით ერთი წრე დავარტყი. ხალხი ქუჩაში დასეირნობს და ერთმანეთს ახალ წელს ულოცავს. ყველა ბუხოია. უკვე მეც არა მიშავდა. მაინცდამაინც იგივე კორპუსის, ოღონდ სხვა ფანჯრები მეცა თვალში. დავალივერე, ჩავინიშნე და ავედი. დავრეკე. ერთხელ, ორჯერ, სამჯერ… არავინ აღებს. ავდექი მაშინ, პირჯვარი გადავიწერე და გავხსენი ჩემი ჭრელი გუდა. მოვარგე კარებს მოსარგები.

7.
ერიკო ბინაში სააღლუმო სამხედრო ფორმაში გამოწყობილ ჭაღარა პოლკოვნიკის თანხლებით შემობრუნდა.
– ანდრო, კი მაგრამ… თქვენ აქ საიდან?! – აღმოხდა ერთბაშად დაპატარავებულ პიანისტ კლარისას სასოწარკვეთილი ხმით.
– გამარჯობათ! – აუბრწყინდა თვალები ოდნავ შემთვრალ მაიკოს. – მობრძანდით… ეე… ბატონი ანდრო, არა?
სამხედრომ გაშლილი ხელისგული საფეთქელთან მიიტანა, ქუსლი ქუსლზე მიირტყა და მკაცრი სახე მიიღო.
– თავისუ-ფლაად! – შეუძახა მერე საკუთარ თავს და თავი მოწიწებით დახარა.
– დაგვეწვიეთ, ბატონო ანდრო! სტუმარი ღვთისაა! – პირველად ამოიღო ხმა ერიკომ და გაუხსნელი შამპანიურის ბოთლი მოიხელთა, მაგრამ სამხედრომ ერიკოს გაშლილი ხელისგული დაანახა და შეაყოვნა.
– უპირველეს ყოვლისა, მოგილოცავთ ახალ წელს და მოწიწებით მოგესალმებათ პოლკოვნიკი პოლიგლიშვილი! მხედრული სალამი, სალამი და კიდევ ერთხელ სალამი ყველას, ვისაც იცნობს პოლკოვნიკი პოლიგლიშვილი და ვისაც არ იც­ნობს! – შეაჩერა სამხედრომ მაიკოზე მზერა, და შემდეგ ერიკოზე გადაიტანა.
– იგი დიდ ბოდიშს იხდის, რომ გაკადნიერდა და ასეთ უდროო დროს შემოიჭრა ეგზომ პატივსაცემ ოჯახში, მაგრამ საქმე იმაშია, რომ ამჟამად სწორედ აქ იმყოფება მისი ინტერესის ობიექტი კლარისა ტაქსაშვილი… – სამხედრომ აქ უცებ ცალ მუხლზე დაიჩოქა და ხელები Kლარისასკენ აიშვირა. – … და ვინაიდან მისი ინტერესის ობიექტი უცხო ტერიტორიაზეა, პოლკოვნიკს სურს მიიღოს უფლება მასპინძელი მამაკაცისგან, – პოლკოვნიკმა ისევ ერიკოს გახედა. – რათა ორიოდ წუთით მოგწყვიტოთ ქალბატონი კლარისა და უთხრას მას სასწრაფოდ სათქმელი სიტყვა.
ერიკო და მაიკო გაშტერებულები დასცქეროდნენ დაჩოქილ სამხედროს და დუმდნენ.
– არა! – სასოწარკვეთით აღმოხდა მხოლოდ ერთადერთი სიტყვა კლარისა ტაქსაშვილს.
– ხომ მაძლევთ ამის უფლებას, მოქალაქენო? – ააცქერდა მუხლმოყრილი პოლკოვნიკი ერიკოს. – მაპატიეთ, რომ თქვენი სახელი…
– ენვერი! – გაუწოდა დაბნეულმა ერიკომ ხელი სამხედროს და მისი წამოყენება სცადა. – დაბრძანდით სკამზე, როგორ გეკადრებათ, პოლკოვნიკო…
– ძალიან იშვიათი სახელია…
– აგერ თქვით რაც გაქვთ სათქმელი… – შეთამამდა ერიკო და პოლკოვნიკს გამოწეულ სკამზე მიუთითა. სამხედრო სწრაფად წამო­ი­მარ­თა ფეხზე, ქუსლები კვლავაც ერთმანეთზე მიირტყა და გაშლილი ხელი კვლავ საფეთქელთან მიიტანა.
– მინდა მოგახსენოთ, ჩემო ენვერ, რომ ჩემი სათქმელი მეტად ინტიმურია და მხოლოდ ორ ადამიანს ეხება. ამიტომ, გთხოვთ სადარბაზოში გამაყოლოთ პატივცემული კლარისა ტაქსაშვილი და მე იქ მსწრაფლ მოვახსენებ ორ სიტყვას!
– რას ჰქვია სადარბაზოში?.. – გაუკვირდა მაიკოს. – ახალი წელია, ბატონო ჩემო!.. არსად სა­დარბაზოში მე არ გაგატანთ ჩემ კლარისას…
– ჩემს შინელს მოვახურებ! – თავი გამოიდო სამხედრომ და ღილების შეხსნა დაიწყო.
– ვახ… – ისევ გაოცებას იყო ერიკო და ვერაფერს ხვდებოდა. – კი მაგრამ… რა ხდე­ბა?.. აგერ შედით, ნუკრის საძინებელში, და იქ უთ­ხარით. რა პრობლემაა? რა დროს სადარ­ბაზო და ლიფტია. ახალი წელი დგება…
ერიკო სწრაფი ნაბიჯით დაიძრა ნუკრის საძინებ­ლისკენ და მისი კარები გამოაღო. პოლკოვნიკიც უკან მიჰყვა და საძინებლის ზღურბლთან შე­ჩერდა.
– გთხოვთ, ქალბატონო კლარისა, აქეთ შემომყვეთ ორიოდ წუთით… მე მსურს ბოლო სიტყვა მოგახსენოთ და მივიღო თქვენგან გადამწყვეტი პასუხი…
– შეჰყე, კლარის! – გაჰკრა მაიკომ იდაყვი კლარისას. – ორ სიტყვას გეტყვის და მორჩა.
– ვიცი მე მაგის ორი სიტყვა… – ლამის ატირებული მიუტრიალდა კლარისა სამხედროს. – ანდრო, როგორ მიყვარდა მოწესრიგებული მა­მაკაცები და როგორ შემაზიზღე, როგორ?!.. – ამოიგმინა იქვე და ფეხზე წამომდგარი საძი­ნებლისკენ გაემართა.
– ხომ არ შეგჭამს, ტო?.. – მხრების ჩეჩვით დაადევნა ერიკომ კლარისას. – კაცი ახალ წელს მოვიდა. თან პაგონებშია… დავინახე თუ არა, კბილმაც ეგრევე გამიარა. რამე უნდა ჩავიფიქრო… არა, მაი?
კლარისამ ხელი ჩაიქნია და სევდიანი სახით ბნელ საძინებელში შეაბიჯა. მას პოლკოვნიკიც უკან მიჰყვა და საძინებლის კარიც ხმაურით მიიხურა. ერიკომ და მაიკომ ერთმანეთს შეხედეს.
– ვერ არიან ესენი, ხომ იცი? – გაშალა ხელები ერი­კომ და პოლკოვნიკის გამოსაჯავრებლად ქუსლი ქუსლზე მიირტყა. – ვახ, ჩემი კააიი! – გა­იხედა თან კედლის საათისკენ და ტაშიც შემოჰკრა. – დგება უკვე, ტო. – თქვა იქვე და შამპანურის გაუხსნელ ბოთლს დასწვდა. მაიკომ სხვა ბოთლი მოიხელთა და ორივემ თავის ბოთლს დაუწყო გახსნა.
გარედან საახალწლო ბათქა-ბუთქის ძლიერი ხმა შემოიჭრა. ამ დროს ორივე ბოთლმაც საშინელ ხმაზე იფეთქა და ერიკო და მაიკო მაღალფეხიანი ჭიქების ქაფით ავსებას შეუდგნენ.
– ვახტანგურად, ოღონდ! – თქვა მაიკომ.
– მაგაზე მიწყენინებია როდისმე? – დაეთანხმა ერიკო.
მკლავებით ერთმანეთზე გადაჭდობილ მაი­კოსა და ერიკოს ბოლომდე არ ჰქონდათ სასმისები გამოწრუპული, საძინებლის კარი ჭრი­ალით რომ გაიღო და იქიდან სახეშეშლილი კლარისა ტაქსაშვილი გამოვიდა.
– რა მოხდა, კლარისა? რა გიქნა იმ პირუტყვმა?! – ანთებული ეცა მაიკო დაქალს.
– არა… არა… – ჩურჩულებდა კლარისა და სახეზე ფერი აღარ ედო.
– რა არა, კლარისა?! – ლამის ძალით დასვა სკამზე ერიკომ კლარისა და საძინებლისკენ შფოთით გაიხედა. შემდეგ სწრაფად მივიდა საძინებლის კართან, შიგნით ხელი შეჰყო, შუქი აანთო, შეიხედა და უკან გველნაკბენივით გადმოხტა.
– რა მოხდა, რა?! – დაუკივლა მაიკომ ერიკოს და უეცრად მიხვდა, რომ სახლში რაღაც ძალიან ცუდი რამ ხდებოდა.
ერიკოს მაგივრად მაიკოს კლარისამ უპა­სუხა:
– ანდრომ თავი მოიკლა…
– რა ქნა? – ყბა ჩამოუვარდა მაიკოს და სკამზე დაეშვა.

8.
აქ ყველა ოთახში სინათლე ენთო. აულაგებელი სუფრა დიდ ოთახში იმას ნიშნავდა, რომ ბინის პატრონი ამ საახალწლო ღამით სადღაც იყო გასული. დრო რომ არ დაეკარგა, ნუკრიმ სასწრაფოდ ჩამოუარა უჯრებს, მაგრამ სახეიროს ვერაფერს მიაგნო. კარადებზე გადასვლა რომ დააპირა, სწორედ ამ დროს მოესმა აბაზანიდან ხმა.
“ეუჰ!..” – უსიამოდ გაჰკრა ნუკრის, იმწამს ცივმა ოფლმა დაასხა და თავისი გუდიანად ფან­ჯარასთან, სქელი ფარდის უკან აღმოჩნდა.
აბაზანიდან ხმაური ისევ მოისმა, კარი გა­იღო და ფარდის უკან მდგომი ნუკრიც მოუ­ლოდ­ნელობისგან კინაღამ ადგილზე ჩაიკეცა, რო­დესაც აბაზანიდან შიშვლად გამოსული ახალ­­ნაბანავები ქალი დაინახა. ქალი ჯანმრთელი თეძოების რხევით მივი­და სუფრასთან, იქიდან სანთებელა აიღო და სიგარეტს მოუკიდა. ნუკრიმ ნელ-ნელა გაცხე­ლება იწყო და გულიც მთელი ძალით აუბაგუნდა საფეთქლებში. ყველაფერი კარზე ზარის ხმამ შეცვალა. ნუკრი უცებ დამიწდა და რაფას გუ­ლაძ­გერებული მიეყუდა. ფარდებს შორის ღრიჭოდან მთელი დიდი ოთახი ჩანდა.
ზარის ხმაზე ქალმა სასწრაფოდ შემოიცვა შიშველ ტანზე ხალათი და კარის გასაღებად გავიდა. რამდენიმე წამში დიდ ოთახში იგივე ქალი, გამხდარი კაცი და ვიღაც სახეგაზეთილი მელოტი მამაკაცი შემოვიდნენ. მელოტს ხელში შავი კეისი ეჭირა.
– მარგოუ, გაიცანი და შენებური სუპერ-კლასიკო კოფეც შემოგვიგდე, ხომ? – მიუტ­რიალდა გამხდარი კაცი მარგოს. – დიადი პერსონა, არ გეგონოს ნონ-გრატა! პირიქით, პერსონა-ვივა! ჩვენი სამორინეს ბოსი და უაღრესად ალტრუისტი პიროვნება… – გამხდარმა ხელი მე­ლოტისკენ გადაიშვირა და შეეტყო, რომ არც სა­ხელი იცოდა მელოტის, და მით უმეტეს გვარი.
– ისევ იგივე, სერგი?! – ამრეზით აათვალიერა მარგომ ჯერ სერგი და მერე სამორინეს მეპატრონე.
– მარგოუ, მე ყველაფერს აგიხსნი, ჩემი სულის ღრუბლისფერო მტრედო!
– მარგო! – გაუწოდა ხელი მარგომ მელოტს ცივად.
– არგჰრ!.. – ამოიგრგვინა თანხმოვნები მელოტმა, მარგოს ხელი მოულოშნა და შავ კე­ისთან ერთად იქვე მდგარ სავარძელში ჩაეშვა.
მარგო სამზარეულოსკენ გაემართა. სერგიმ დიდ ოთახს მოხდენილად დაარტყა წრე და მელოტს თავზე ნაძალადევი ღიმილით დაადგა.
– თითო თიურქიშ კოფეც და ყველაფერი კონგენიალურად იქნება!
– არგჰრ!.. – ისევ გაუგებრად ამოიგრგვინა მელოტმა და თავი დააქნია.
– არ გეწინააღმდეგებით!.. რაღა თქმა უნდა წაგებულს უწინარეს ყოვლისა ჩაბარება უხდება! – გაშალა ხელები სერგიმ.
ცოტა ხანში მარგო სამზარეულოდან ლანგრით ხელში გამოვიდა და ყავიანი ჭიქები დაბალ მაგიდაზე დაანაწილა.
– ერთი სეკუნდით, მარგოუ! – თითით მიიხმო სერგიმ მარგო ფარდასთან და ისიც გამეხებული სახით წავიდა მისკენ. ფარდისგან, ანუ ნუკრისგან სადღაც ნახევარ მეტრში შეჩერებული სერგი მარგოს მიუტრიალდა და შეთქმულივით აჩურჩულდა.
– ისევ ვიღუპები, მარგოუ… თავი მაქ მოსაკლავი… უნდა მაპატიო!
– მერამდენედ, კი მაგრამ, სერგი?!
– ისევ რისკზე წავედი, მარგოუ… სულ დავეცი… შენ ხომ მაინც გესმის, როგორ ვიტანჯები…
– სერგი, ერთხელაც იქნება ჩემი ხელით მოგკლავ! – გამოსცრა კბილებიდან მარგომ. – სიცოცხლე ჰქვია ასეთ ცხოვრებას?
– მეტი რა ვიცი, ეგ თუ არ ვიცი!.. ამ ერთხელაც, მარგოუ, და ფიცს ვდებ მტკიცეს, რომ ეს აღარასდროს განმეორდება… გემუდარები…
– იდიოტი ხარ, სერგი? რას უკეთებ ამხელა ადამიანი საკუთარ თავს?!
– რა ვიცოდი, მარგოუ… გუშინდელ მრავალპიქსელიან სიზმარს ავყე და მეგონა ფორტუნა ახლა მაინც იქნებოდა ჩემკენ… არაფრით მოვიდა კარტი… სულ დამები და ვალეტები! მაინც არ…
– სერგი… ხომ გახსოვს, რომ მე შენი გულისთვის ჩემი კარიერა მივატოვე!
– მარგო, ოღონდ შენ არ ამიყვირდე… ჩემო უგვრიტესობავ!.. ოღონდ შენ არ…
ფარდის უკან მდგომ ნუკრის სუნთქვა ჰქონდა შეკრული და არაფერი ესმოდა.
– სერგი, შენ მართლა სამკურნალო და არანორმალური ხარ…
– ამ ერთხელაც, მარგოუ… ამ ერთხელაც… თორემ წაიღებს მთელ დანაზოგს მტარვალი… გემუდარები, მარგოუ! თქვი, რომ – კი. უკვე შევუთანხმდი… ნუ გამაწბილებ ამ ერთხელაც… ბიტნიკურად და ჰიპურად შეხედე საგანს, მარგოუ… ეს ბოლოა! გარწმუნებ!
– სერგი, ეს უკვე მესამეა, ამ კვირაში!
– მარგოუ, მართლა თავი მაქ მოსაკლავი… კი არ ვიცი – რითი…
– მართლა იდიოტი ხარ სერგი?
– მე სხვანაირად არ შემეძლო, მარგოუ! ჩემი სინდისი ამდენს ვერ გაუძლებდა! რუსთავის ფოლადის კი არ ვარ… კონი ბოლომდე გავზარდე, ყველაფერი დავდე, ამ ოსმალო პირუტყვმა კიდევ, შენზე თამაში შემომთავაზა… მეგონა ფორტუნა გადმომხედავდა და მაინც წავაგე, მარგოუ… მერე ისევ მოვიგე და გამოგისყიდე… მესამეც შემომთავაზა და ისევ გავრისკე, მარ­გოუ, ოღონდ ამჯერად შენ ვეღარ გაგრისკე და ჩემ თავს ჩამოვედი… ისევ წავაგე, მარგოუ! თუ არ დავთანხმდი წაგებულის ჩაბარებაზე, თავი აღარ გამომეყოფა მაღალ წრეებში… მთელი ჩემი ოფლით ნაღვაწი იმიჯი წყალში იყრება… – სერგი აქ მუხლებზე დავარდა და მარგოს ფეხებზე მოეხვია. მარგომ ხელი ჩაიქნია, სერგი ცივად მოიშორა და სამზარეულოსკენ წავიდა. თვალს რომ მიეფარა, სერგი ფეხზე წამოიჭრა და მელოტს მივარდა.
– როგორც მოვილაპარაკეთ…
– არგჰრ… – დაიგრგვინა მელოტმა, ყავა ბოლომდე გადაჰკრა და საძინებლისკენ გაიხედა.
– მიბრძანდით, ბატონო… როგორც თქვით, ჩემი სხეული მთელი საათის განმავლობაში თქვენ განკარგულებაშია!.. აგერ დრო დავინიშნო… ამის სანაცვლოდ მე ვთავისუფლდები ჯარიდან… – სერგიმ უცებ შემოიძარცვა სამოსი და საძინებლისკენ დედიშობილად წატანტალდა.
– არგჰრ… – კიდევ ერთხელ ამოუშვა თან­ხმოვნები მელოტმა, ქამარი შეიხსნა და შავ კეისთან ერთად საძინებლისკენ გაემართა.

9.
– რა უნდოდა?.. რატომ?.. რატომ? – მოთქვამდა საახალწლო სუფრასთან კლარისა ტაქსაშვილი და ცრემლად იღვრებოდა. – სულ იმას მეუბნებოდა, მიყვარ­ხაროო… არანორმალური ეგა… სულ თვალებში შემომციცინებდა… დიდ ჰარმონიაში უნდა შევი­დე­თო… დამდევდა ყველგან… ყველა ჩემი ნაბიჯი იცოდა. სასეირნოდ ვერ გავდიოდი, ზოოპარკში რომ არ დამხვედროდა. ერთხელ გულწასული მომასულიერა და იმის მერე აღარ მეშვებოდა. რაღაც გაუთავებელ სისულელეს მიყვებოდა აბებსა და უკვდავებაზე. რა უნდა მეთქვა, რა?!.. ყველაფერი შენთან ერთად და თავიდან უნდა დავიწყოოო… ყველაფერი მომ­ბეზრდაო… ისეთი უცნაური ლაპარაკი იცო­და, ისეთი. თან სიტყვას არ მაცლიდა. როგორ დავთანხმებოდი, როგორ?.. დეგენერატი ეგა… შენთან უნდა გადმოვიდე საცხოვრებლად და ახალი ქართული წმინდა ოჯახი შევქმნათო… რა ოჯახი, რის სიყვარული ბაბუაჩემისხელა კაცთან… არა-მეთქი, სულ ცივ უარზე ვიყავი! რა ნამუსით მეთ­ქვა – კი… ხომ მართლა იზამდა, რასაც აპი­­რებდა. ღმერთო. ეგ რა ქენი, ანდრო… ეს რა უბედურებაში გამხვიე, შე უბედურო, შე­ნა… ახლაც ეგ მითხრა – ჩვენ ერთად უნდა ავმაღლდეთო, სიცოცხლეზე მაღლა დავდგეთო… რა უნდა მეთქვა?.. არა-მეთქი. მემუდარებოდა, შენ ჩემი ბოლო შანსი ხარო… მეხვეწებოდა, ყელს იგლეჯდა, ნუ მკრავ ხელსო. ნუ დამღუ­პავ, კლარისაო. ყველაფერი მომბეზრდაო… ბოლო აბი მაქვს ჩემთვისო. სიყვარულის გამო მივიღებ და ერთმანეთს მივუ­ახლოვდეთო. ღმერთო, დიდებულო, როგორ უნ­და დამეჯერებინა ეს სისულელე… თან ანა­ლურადო. ეს რა დღეში ჩამაგდე, ანდრო. არა-მეთქი, გადაჭრით ვუთხარი და სულ გადათეთრდა – უკანასკნელად გეკითხები, შენი თანხმობა მინდაო… რა უნდა მეთქვა, რა?!.. არა-მეთქი, რომ ვუკივლე, ხმა არ ამოუღია, თვალები გადაატრიალა და თავი დამიკრა. მერე ზურგით დამიდგა და მეგონა ტიროდა. იმან კი­დევ, პისტოლეტი ამოიღო და შიგ გულში და­იხალა… ვაიმე, ღმერთო…
– კი მაგრამ, სროლის ხმა? – იკითხა გაოგნებულმა მაიკომ და თვალიც მაშინვე ხმა­ურით გახსნილი შამპანურის ბოთლებისკენ გა­ექცა.
კლარისა ისევ ქვითინებდა, ერიკო მთელი სხეულით თრთოდა და ხანგამოშვებით თვალს საძინებლისკენ აპარებდა, სადაც მკვდარი პოლ­კოვნიკის ცხედარი ეგდო.
გადაწყვეტილება პირველს მაინც ერიკოს მოუვიდა თავში:
– სმენა იყოს ახლა და გაგონება!.. და მე როგორც ვიტყვი, ზუსტად ისე იქნება! დრო არის, ვიდრე ნუკრი მობრუნებულა… მაიკო! სას­წრაფოდ პოლის ჯოხი მოიტანა და სისხლი მოწმინდა… ცხელ წყალში დაასველა ტილო… ფხვნილი უქნა წყალს, ლაქა რომ არ დარჩეს…
– ახლავე, უფროსო! – გაიქცა აბაზანისკენ მაიკო და იქიდან მალევე გამოსული საძინებელში შევარდა.
ერიკო სკამზე მჯდომ აცრემლებულ კლარისას მიუტრიალდა.
– ტირილი მერე იყოს! შენ მანქანით უნდა იყო!
– არ ვიცი, არა… დიახ!
– რა მანქანაა?
– არ ვიცი… არა, ვიცი – ახალი “რენაულტი”!
– დონე პასუხია! ეს ვაჟბატონი სად ცხოვრობს, იცი?
– მგონი ვიცი…
– კერძო სახლია თუ კორპუსი?
– მეცამეტეზე ცხოვრობს!
ამ დროს ოთახიდან მაიკო გამოვიდა და ხელი სამხედროსავით მიიტანა საფეთქელთან.
– ლაქა მორეცხილია, უფროსო!
– შემდეგი ნაბიჯი! – ასწია საჩვენებელი ერიკომ. – ახლა ვდგებით და ვითომც აქ არა­ფერი მომხდარა, ჩაგვაქვს ანდრო ეზოში, ვდებთ უკანა სიდენიაზე, მიგვაქვს მისამართზე, გადავიტანთ ლიფტში… იმედია ლიფტი მუშაობს? – მიუტრიალდა ერიკო კლარისას.
– არ ვიცი, მე სხვაგან ვცხოვრობ… – ამოიქვითინა Kლარისამ.
– თორემ მოგვიწევს სადარბაზოში დატო­ვება… – განაგრძო ერიკომ. – და თუ ლიფტი მუშაობს, მაშინ შევსვამთ საცოდავს იარაღიანად კაბინაში და მივაჭერთ თითს მეცამეტე კნოპკას. გასაგებია ყველაფერი? დრო კიდევ გვაქ. ერთი საათი არი. სისხლიან ტილოებს მერე დავწვავთ… პოლის ჯოხი კარგად გარეცხე… კითხვები არის? თუმცა კითხვებზე პასუხის გაცემის დრო აღარაა. ჰარვი კეიტელს რა ჰქვია იმ კინოში, მაი?
– ვულფი, ერიკ!
უცებ მოხაზული გეგმა მალევე შესრულდა – ეზოში ჩუმად ჩატანილი პოლკოვნიკის გვამი კლარისა ტაქსაშვილის პრიალა მანქანაში ჩადეს, მერე მანქანაში ჩასხდნენ და კლარისას მიერ მითითებულ მისამართზე გაეშურნენ.
– იტალიელებს ახალი წლის ღამეს სახლიდან უსარგებლო ნივთები გააქვთ და ყრიან… – მოიკვნიტა ტუჩი გზაში ერიკომ.
– ცუდათ მინდა ვიყო… – აღმოხდა მაიკოს და თვალები მოისრისა.
კორპუსს მიახლოებულებმა მანქანა შეაჩერეს და დაელოდნენ. ხალხი აქა-იქ კანტი-კუნტად დაბარბაცებდა. შორიდან ისევ ფეირვერკის ხმა ისმოდა.
– წავიდა… – თქვა უცებ ერიკომ და მანქანის კარი გამოაღო.
მაიკომ და ერიკომ ცხედარი სწრაფად შეიტანეს სადარბაზოში, დიდი ლიფტის კაბინის კუთხეში მიაჯინეს და ხელში მისივე პისტოლეტი დააჭერინეს. მერე ერიკომ მეცამეტე სართულის ღილაკს მიაჭირა თითი.
ლიფტის კარები ხმაურით დაიხურა და პოლკოვნიკ პოლიგლიშვილთან ერთად გუგუნით დაიძრა ზემოთკენ. პირველ სართულზე დარჩენილმა ცოლ-ქმარმა ერთმანეთს გადახედა და ერთდროულად ამოისუნთქა.

10.
ფარდის უკან მდგარი ნუკრი ერთიანად კანკალებდა. ხალათმოსხმული მარგო იმავე სასტუმრო ოთახში ბოლთას მოუსვენრად სცემდა. ცოტა ხანში ნუკრიმ ფარდის ღრიჭოდან დაინახა, რომ მარგომ რამდენიმე წამს ყურადღებით უსმინა საძინებლიდან გამომავალ ჭრიალს და ხვნეშას. მერე ერთბაშად სახემონგრეულმა საფეთქლებზე მიიჭირა ხე­ლის­გულები და კაი ხანს ასე იდგა. შემდეგ უცებ მოეშვა, საათზე გახედა, ხელი ჩაიქნია, კედელზე ჩამოკიდებულ ნახატთაგან ერთ-ერთს მიუახლოვდა და ნახატს ხელი მიაჭირა. ნახატი კარივით მოშორდა კედელს და მის უკან ნიშა გამოჩნდა. ნიშაში დასტებად ელაგა ფული. მარგომ ნიშაში ხელი ღრმად შეჰყო და იქიდან მაყუჩიანი იარაღი გამოიღო. მერე ნახატი ისევ კედელთან დააბრუნა, საძინებლისკენ გაიხედა და იარაღით ხელში იქითკენ დაიძრა.
რამდენიმე წამში ბინაში ორი გასროლის ხმა გა­ისმა. ფარდის უკან მდგომი ნუკრი ორჯერ შეხტა და ისევ მი­ა­ყურადა. საძინებლიდან ჩამი-ჩუმი აღარ ისმოდა. ნუკრი მიხვდა, რომ უნდა ეხელთა, ამიტომ გასამხნევებლად ჯიბიდან პირში სასწრაფოდ საღეჭი რეზინი იტუცა და ფარდიდან გამოსული ის იყო ბინის კარისკენ აპირებდა ჩუმად წასვლას, რომ ერთი-ათად შეთამამებულს მზერა მაინც ნახატისკენ გაექცა.
ნუკრიმ თვალი საძინებლისკენ გააპარა, საიდანაც უკვე არანაირი ხმა აღარ გამოდიოდა; შემდეგ ნახატს მივარდა, ხელი მარგოსავით მიაჭირა, გამოაღო და შიგთავსი მთლიანად გუდაში ჩააპირქვავა. მერე ნიშა უკან მიკეტა, შემოსასვლელი ფეხაკრეფით გაიარა, კარი ფრთხილად გააღო და სადარბაზოში აღ­მოჩ­ნდა. მეცამეტე სართულის ლიფტის კარი ღია იყო.
კაბინაში შევარდნილმა ნუკრიმ პირველი სართულის ღილაკს თითი მთელი ძალით მიაჭირა და ცივოფლდასხმულმა მაშინღა შეამჩნია დიდი ლიფტის ბოლოში მიმჯდარი მკვდარი სამხედროფორმიანი მამაკაცი, რომელსაც ხელში პისტოლეტი ჩაებღუჯა.
“ჩემი კაი…” – გაუელვა ნუკრის გუნებაში და ჩამავალი ლიფტის კედელს ზურგით მიეყუდა.
ლიფტი გუგუნით მიიწევდა პირველი სართულისკენ. ნუკრი შეშლილი სახით იყურე­ბოდა პოლკოვნიკის ცხედრისკენ და მაშინღა გამოფხიზლდა, როდესაც პირველი სართული ბაქანიდან მხიარული კომპანიის ხორხოცი მოესმა. “შენ თუ მიშველი, ღმერთო!” – ერთი გაიფიქრა ნუკრიმ და უცებ მოიაზრა, რომ ერ­თადერთი გამოსავალი ჰქონდა – ამიტომ პოლკოვნიკი უცებ წამოაყენა ფეხზე, მისი პისტოლეტი ჯი­ბეში ჩაიდო და სამხედროფორმიანის მკლავი მხარზე გადაიკიდა; მერე თავადაც მხარზე გა­დახვია ხელი და კაბინის კარი გაიღო თუ არა, როგორც კაი გალეშილმა უგონოდ მთვრალი, ისე გაახოხიალა პოლკოვნიკი ლიფტიდან.
“ვაააა, გილოცავთ თოვლის ბაბუ, გილო­ცაავთ!!” “მრავალს დაესწარით, მრავალს, საქართველოს არმიავ!” – ჟრიამულით უტენიდნენ ნუკრის და პოლკოვნიკ პოლიგლიშვილს შეზარხოშებული დამხვდურები ჯიბეებში ნაირ-ნაირ კანფეტებს. ნუკრიმ მხარზე ხელგადახვეული ცხედარი ძლივს მიათრია სა­დარ­ბა­ზოსთან მდგარ მაიკოს წითელ “ჯიპთან” და უკანა სკამზე შეაწვინა. მერე საჭეს მოახტა, მან­ქანა მოქოქა და ადგილიდან დაძრა. შემდეგ, პირიდან საღეჭი რეზინი გამოიღო, ტრადიციისამებრ ყურთან აიწება, მობილური ტელეფონი ჩართო და სახლში გადა­რეკა. ყურმილი მაიკომ აიღო.
– მაიკო, მგონი დავიღუპე! – თქვა ნუკრიმ დავარდნილი ხმით.
– ჩემი მანქანა მიალეწე?! – მოესმა ტელე­ფონში მაიკოს ნაძალადევი ხითხითი და ზეაწეული ტონი.
– არა, რა მანქანა!.. მანქანა კარგადაა. და ყველაფერიც კარგადაა. მაგრამ… რაღაც ცხედარი ავიკიდე.
ხაზის მეორე ბოლოში რამდენიმე წამით სიჩუმე ჩამოვარდა. მერე მაიკომ ცივი ხმით იკითხა:
– რა რაღაც ცხედარი აიკიდე, ნუგზარ?
– რეავი… ვიღაც სამხედრო გენე­რალია იარაღით. თავი დაუბრედია ლიფტში. ხომ ვამბობ, პაგალოვნი დეპ­რესიაა ქვეყანაში. რომ შევედი და მივაჭირე პირველ სართულს, მერე დავინახე. თან გავიგონე, ხალხი ელოდებოდა ლიფტს ქვემოთ. ეგრე რომ დამეტოვებინა, ხომ შარებში გავყოფდი თავს?
– ნუგზარ, მე და შენ ერთ ოჯახში გავიზარდეთ! მე მაინტერესებს, შენ ვინმემ ჩვენს ოჯახში გასწავლა, ყველაფერი უნდა აიღო, რაც ცუდად დევსო? დააბრუნე ახლავე იქ, საიდანაც აიღე, თორემ რომ მოხვალ, მოგამტვრევ მაგ ხელებს!
– ხალხია იქ, მაი. დებილი კი არ ვარ… რა ავიღე. როგორც ცოცხალი, ისე გამოვიყვანე…
– არ ვიცი მე არაფერი. აქ არ მოგვიყვანო! ახალი წელია, თუ მკვდრების პარადი, ვერ გავიგე მე?

11.
– მე ზუსტად ისე მოვიქეცი, როგორც მაიკომ მირჩია. კიდევ კაი, უკან მიბრუნებულს ის დაწყევლილი სადარბაზო ცარიელი დამხვდა. კორპუსის წინაც არავინ ტრიალებდა. ბევრი არ მიწვალია. სამხედროფორმიანი უკან შევათრიე, კოხტად დავსვი და ცხვირსახოცით გაწმენდილი იარაღი ისევ ხელში დავაჭერინე.
ზემოთ რა მოხდა, რას ნიშნავდა ის ორი გასროლა, არ ვიცი. ისე, რამდენიმე ვარი­ანტია. ალბათ ქალმა ჯერ ის გაზეთილი თურქი მიაბრიდა და მერე ქმარი. არის მეორე ვარიანტიც – რომ ერთი გასროლით, ანუ “სკვაზნოითი” ჯერ ორივე მოკლა, და მერე თავი მოიკლა. პირიქით არ გამოდის. მკვდრები არ ისვრიან. ეს უფრო დამაჯერებელია, იმიტომ რომ საძინებლიდან არავინ გამოსულა. თავიც რომ არ დაებრიდა, ალბათ არ გამოდიოდა მისთვის – ციხეში წასვლა რომელი ქალისთვისაა სასი­ამოვნო… ქალების ზონაც ხომ ზონაა. თან ეტ­­ყობოდა, რომ ყველაფერი ყელში ჰქონდა ამო­სული. რა ყრია ისე ეგეთ ცხოვრებაში? ხან შენ თავს აგებს ქმარი კაზინოში უცნობებთან და ხან საკუთარ ტრაკს. ზემოთ მომხდარის სხვა ვარიანტებს აღარ განვიხილივავ, იმიტომ რომ უამრავია. მაგათზე სხვებმა იფიქრონ.
უკან გამოქცეულს და სახლში დაბრუნებულს, ბინაში ზომაზე მეტად ალაპარაკებული ერიკო, ზომაზე მეტად აჟიტირებული მაიკო და ვიღაც მაგათი ძველი კლასელი, ზომაზე მეტად დადუმებული და თვალებაწითლებული კლარისა დამხვდნენ.
სადღეგრძელოებში გავათენეთ ღამე. ვინ აღარ ვადღეგრძელეთ – ქალი და კაცი, დიდი და პატარა, წარმატებული და გაჭირ­ვებული, ნიჭიერი და უნიჭო, დღე და ღამე, ცა და მიწა, მკვდარი და ცოცხალი. ყველა.
თითქოს ზემოდან ნიშანივით იყო ჩემთვის ამ წლის ეს ბოლო, სამასსამოცდამეხუთე დღე, და მე უკვე ვიცი, რომ ამ დღეს გარეთ გასვლებზე კაი ხნით ვთქვი უარი.
კაი ხანი რამდენია? ეგ აღარ ვიცი – ალბათ იქამდე, ვიდრე ეს ფული გამოილევა. მით უმეტეს, რომ მეორე დილით საძინებელში, ჩემ საწოლთან რაღაც აბი ვიპოვნე, გამოვიტანე და მაიკოს და ერიკოს ვანახე.
– ეს საიდან?
ერთმანეთს შეთქმულებივით გადახედეს. მერე აბი ერიკომ ზუსტად სამზე გაჰყო და სამივემ ჩვენ-ჩვენი დოზა ჩავყლაპეთ.
არაფერი ისეთი. მე საერთოდ ვერაფერი ვიგრძენი, ერიკო და მაიკო კიდევ იმის შემდეგ ძა­ლიან ხალისიანად, სიცილ-კისკისში ატარებენ დღეებს: გაუთავებლად თამაშობენ ნარდს და ზედ ქიშმიშს აყოლებენ.
მოკლედ, ეგრე.
ასეთია თუ ისეთი, ცხოვრება მაინც გრძელდება – ყველა არანორმალური ისევ ნუკ­რის მიძახის ძველებურად. ეგ კი არა, უკვე ჩემი დაც მაგ ჭკუაზეა.

© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

“რაღაც დამპალა დანიის სამეფოში.”
შექსპირი, “ჰამლეტი”

“და ტელეანძა, როგორც ჯვარი საფლავს დაადგეს.”
ირაკლი ჩარკვიანი, “საქართველო”

“უეცრად სიმხურვალე ორმაგდება და ჩვენ ამის შეჩერება არ შეგვიძლია. ვერაფრით შევაჩერებთ მას… არც კი უნდა შევეცადოთ მის შეჩერებას, არამედ უნდა მოვემზადოთ ახალი სამყაროსთვის, რომელიც დადგება.”
ჯეიმს ლავლოკის ინტერვიუ ვივიან ვესტვუდთან, Dazed&Confused. 25 ივნისი, 2009

ვიქტორი&როლფი, გაზაფხული-ზაფხულის კოლექცია, 2010

ჩარლი ჩაპლინმა, ალბათ უნებურად, გენიალურად იწინასწარმეტყველა, როდესაც “ახალ დროებაში” – მართალია ცოტა განსხვავებულ კონტექსტში, მაგრამ მაინც – იდეალური ცხოვრების ხატი დასახა. ფილმში ვხედავთ კადრებს, სადაც მთავარი გმირი სავარძელში ნებივრობს; საკმარისია ცხელი რძე მოინდომოს და მაშინვე, ფანჯარასთან ჩნდება ძროხა, ჩარლი სავარძლიდან აუდგომლად გადაყოფს ჭიქას და ძროხა თავისით იწველება; საკმარისია მოინდომოს ვაშლი, რომ ღია ფანჯრიდან ვაშლის ხის ტოტები შემოდის და მიერთმევა ჩარლის პერსონაჟს… სავსებით წარმატებით შეგვიძლია, რომ ეს ნივთები მაღალი ტექნოლოგიებით ჩავანაცვლოთ და შედეგი ზუსტად იგივე იქნება. და მაინც, შესაძლოა, ჩარლი ჩაპლინი გრძნობდა, რომ 21-ე საუკუნეში – კონსუმერიზმის პიკის ხანაში ყველაფერი, მათ შორის მორალური ფასეულობები, ადამიანის კომფორტის მოთხოვნებს დაექვემდებარებოდა, რომ უტოპია დისტოპიით შეიცვლებოდა, რომ გონებასთან შედარებით გრძნობა მეორეხარისხოვანი გახდებოდა და გაცვდებოდა.
ბოლო პერიოდის საუკეთესო ქართული რომანი – ზაზა ბურჭულაძის “ადიბასი”, თავისი დახვეწილი ენით, ალუზიებით და გამბედაობით, შეიძლება დონა კარანის ბაროკოს ხანის ნოსტალგიით გაჯერებულ გოფრირებულ საღამოს კაბებს თუ დრიეს ვან ნოტენის ნაოჭებიან საყელოს და მანჟეტებს, ან ვიქტორის და როლფის სიურრეალისტურ თუ ალექსანდერ მაკქუინის ფუტურისტულ ექსპერიმენტებს შევადაროთ. დიზაინერები შემთხვევით არ გვიხსენებია: “ადიბასი”, გარკვეულწილად, ბრენდების დიდი სარეკლამო ბილბორდივითაა, როგორც ბრეტ ისტონ ელისის რომანებში. ვისაც ერთხელ მაინც გადაუფურცლავს ჟურნალი GQ, ეს რომანი მაშინვე გაახსენებს მის ერთ რუბრიკას UP&DOWN – ანუ, ის, თუ რომელი ტენდენცია “ასწორებს” და რომელი “ტეხავს”. უფრო კი ეს რომანი ქართული DOWN-ტენდენციების სატირაა, სადაც ავტორი უკვე ყველასთვის ცნობილი ბრენდების იკონურ ნიშნებზე აპელირებით, ნამდვილ ხელოვნების ნიმუშებს – სრულიად ახალ სიმბოლო-ლოგოტიპებს, ან, სხვაგვარად რომ ვთქვათ, თბილისური საზოგადოებისთვის ახლობელი მუტაციების ანალოგებს ქმნის; მაგალითისთვის, რადიაციის, მასთერქარდის და ფერარის ლოგოს კომბინაციით, რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, შეიძლება ფალოსის ლოგო მივიღოთ, ხოლო თანამედროვე სამყაროში შეიძლება მანტრა და იამამოტოს ლოგოც კი დაწყვილდნენ და ახალი კონცეპტუალური იკონური ნიშანი მოგვცენ. ასეთია პოსტმოდერნული პროფანაციის ლოგიკა, რომელიც თვითონვე ქმნის ბრენდებს და საკუთარი ხელითვე ანადგურებს მათ. თუმცა ეს მხოლოდ იმ კონცეფციის ფასადია, რომლის ერთგვარი დასაბუთებაცაა მთელი რომანი: “ადიბასი” ბოდრიარისეული ჰიპერრეალობის და სიმულაკრას კონცეპტის პრაქტიკული ხორცშესხმაა.
რომანში მოქმედების ასპარეზი არის თბილისი – ყალბი, ერთგვარი ჰიპერრეალური, მუტანტების ქალაქი, სადაც ყველაფერი ერზაცია, გაყალბებულია – ბრენდებით დაწყებული ყოველდღიური ცხოვრებით დამთავრებული. იქნებ ამიტომაცაა, რომ ამ ტრანსგრესიულ რომანში მთხრობელი ანტიკური ხანის პარესიასტს ემსგავსება და მის ანტისოციალურ და დროდადრო ნიჰილისტურ მსოფლხედვას/პოზიციას სიყალბის და მასთან ერთად მომხმარებლობის მიმართ პროტესტი განაპირობებს, რადგან გარემო გრძნობებისგან დაცლილია და ძალადობის მიმართ რეაქცია არავის აქვს. თითქოს რადგანაც “ღმერთი მოკვდა, ყველაფერი დაშვებულია”, სადაც ღმერთი და მორალი ერთმანეთის იგივეობრივია. ამ სინამდვილეში მორალი ოდენ რიტუალის ამარაღაა დარჩენილი – მხოლოდ ნაკურთხი მანქანებით, ჯვრიანი სტიკერებით თუ სხვა ნიშნებით გამოხატული. “ადიბასი”, სტილის თვალსაზრისით, 1980-იანი წლების ამერიკული პროზის, იაპონური მანგების და ამერიკული კომიქსების ერთგვარი ნაზავია. ისევე როგორც კომიქსები, ეს რომანიც გაჯერებულია სუპერგმირების იმიჯებით, ოღონდ მხოლოდ იმიჯებით, ვინაიდან როგორც მთხრობელი ამბობს: “No one can be the hero in fake city.” უფრო კი პირიქით, მთხრობელის მსგავსად, ჩვენც, მკითხველსაც შეიძლება გაგვიჩნდეს შეგრძნება, რომ ის, რაც სინამდვილეში ხდება – თუნდაც ომი – მხოლოდ და მხოლოდ ჩვენი კომპიუტერების მოციმციმე მონიტორებზე ასახული თამაშია, რომელსაც the Sims-ის მსგავსად, ჩვენ თვითონვე ვმართავთ. სინამდვილე სუპერგმირებისა და ურჩხულების შერკინების ასპარეზს ემსგავსება. იქნებ ამით აიხსნას გულგრილობა ან, უფრო, გრძნობების დაჩლუნგება, რაც თითოეულ სტრიქონში ცხადდება: მაშინ, როცა რუსული ავიაგამანადგურებელი გადაუფრენს ვაკის საცურაო აუზს, ყველა მშვიდადაა, თითქოს არაფერი ხდება; ან როდესაც ვერის პარკის თავზე მზვერავი-თვითმფრინავი გადაიფრენს, ისეთი შთაბეჭდილება იქმნება, თითქოს მთხრობელი ყველაფერ ამას ვირტუალურ სივრცეში, youtube-ზე ადევნებს თვალს. ალბათ ამას გულისხმობს ავტორი, როცა ამბობს: “დიდი ხანია, ვეღარ ხვდებით, თქვენ მოიხმართ ტელევიზორს თუ ტელევიზორი მოგიხმართ თქვენ. და საერთოდ, ვეღარ გაგირკვევიათ, თქვენი ცხოვრება უფრო რეალურია თუ “დისქავერის“ გადაცემები.” ტელევიზიამ მართლაც მნიშვნელოვნად განსაზღვრა ჩვენი მსოფლხედვა და მიმართებები საგნების და მოვლენებისადმი. ჰიპერრეალობაც ხომ სინამდვილის და წარმოსახვის ერთმანეთისგან გარჩევის შეუძლებლობას ითვალისწინებს.
“ადიბასში” ნებისმიერი გახსენება თუ წარმოსახვა თითქოს ციფრულ ფორმატშია. აქ ძაღლიც კი ასოციაციურად ელექტრონულ ძაღლთანაა დაკავშირებული. იქნებ ამიტომაც იქცევა რომანში ომი ფონად და ის ციფრულ თუ ვირტუალურ სივრცეში განხორციელებულ კომპიუტერულ თამაშს გავს, ჰიპერრეალობის ელემენტებით, რომელიც მართალია იჭრება ჩვენს სინამდვილეში, მაგრამ ფიზიკურად არ გვეხება – ისე, როგორც “ფეისბუქის” თამაშები, რომელშიც ჩართული ხარ და ის შენს დღიურ გრაფიკს გარკვეულად განსაზღვრავს, მაგრამ მაინც ვირტუალური სიხშირის დისტანციაზე. ასეთ დროს TDK-ს კასეტების და აიპოდის შეპირისპირება წარსულის თუ ბავშვობის ნოსტალგიურ მეტაფორად იქცევა. რომანში მოქმედი პირები ე.წ. დაკარგული, “მეორადი მოხმარების”, ან, გნებავთ, გადაშენების პირას მყოფი დინოზავრების თაობაა, რასაც ავტორი მარჯვე მეტაფორით განსაზღვრავს – vint age – ვინტის ხანა, ვინტის თაობა, რაც იმავდროულად მოდის ენაზე რომ ვთქვათ, vintage-ზე მიანიშნებს. რომანში ჩართული პიესა კი, სადაც პერსონაჟები მეტამფეტამინს ელოდებიან, ამაო ლოდინს ემსგავსება, სადაც მოძრაობა სინამდვილეში უძრაობაა და გარკვეულ ალუზიას ქმნის “გოდოს მოლოდინთან”, რასაც კიდევ უფრო ხაზს უსვამს ერთი მხრივ, პერსონაჟების ფრაზა: “წავედით” და ავტორის რეპლიკა: “ადგილიდან არ იძვრიან”. პოსტმოდერნის ხანაში ხომ ყოველი ჩვენი მცდელობა განეიტრალებულია და უსუსურობის შეგრძნება ერთადერთი სინამდვილეა.
ჩვენი გარემოს ფასეულობების კიდევ ერთ მეტაფორად იქცევა ხინკალი და სახინკლე, სადაც ჭამა და მონელება გაიგივებულია პაზოლინის “სალოსეული” ცნობილი ფრაზით: “mangia”. სახინკლე “ლურჯი ხავერდიც” პარადოქსია, რამდენადაც “გლამურულ” შარდენზეა გახსნილი. ამ ფსევდო-სილაღე/სადღესასწაულო განწყობის სიყალბეს კი უკვე კინოეფექტის მსგავსი აღწერა ანეიტრალებს: “”ლურჯ ხავერდში“ ყველას და ყველაფერს ლურჯი­მოიისფრო გადაკრავს. როგორც სოლარიუმში… ან ფანტასტიკურ თრილერში. თითქოს ცოცხალი მკვდრების ლხინს უყურებ.” – როცა ირგვლივ ტანკები მოძრაობენ და ცაში ავიაგამანადგურებლები დაფრინავენ, ლხინი ჟამიანობის დროს ნადიმს ემსგავსება. მართლაც, მთელი რომანის განმავლობაში, მთელ ქალაქში, ისევე როგორც სახინკლეში, მყრალი სუნია, ჰაერი მძიმეა, სივრცე ჩაკეტილია. ამგვარი მძიმე ჰაერი რაღაცით სარტრის “გულზიდვას” მოგვაგონებს, რასაც მთხრობელის კომენტარი კიდევ უფრო ამყარებს: “გულის რევისას ამაღლებულზე ფიქრი, და პირიქით, ამაღლებულზე ფიქრისას გულის რევა” – ესეც ბახტინისეული კარნავალურობის კონცეპტი თავისი ამბივალენტურობით, უარყოფით და იმავდროულად მტკიცებით.
უცნაურია, მაგრამ კომიქსის ესთეტიკა, წესით, მხიარულს თუ არა, გასართობ განწყობას უნდა აღძრავდეს. არადა, “ადიბასი”, მეგაპოლისის ცხოვრებისთვის დამახასიათებელ გართობაზე მინიშნებების მიუხედავად, შეიძლება ითქვას, ყველაზე სევდიანი რომანია თბილისზე, რომელიც მე-20 საუკუნის მეორე ნახევრიდან დღემდე შექმნილა, სადაც სილაღეს და უზრუნველობას ფსევდო-სილაღე და უზრუნველობა ჩაანაცვლებს. სულ რამდენიმე ფრაზით წარმოდგენილი თბილისის ერთგვარი კულტურული ანატომია მისი ფერადოვანი ფასადის მიღმა გვახედებს: “თბილისს ძალიან კარგად უნდა იცნობდე, რომ იგრძნო ხოლმე ეს ცვლილებები. იგი სულ ასეთი დამყოლია, როგორც პლასტელინი, ჰიპერრეალისტური ქალაქი. ნებისმიერს შეუძლია მისი თავის ნებაზე გამოძერწვა, გაფერადება, გაუპატიურება, და რაც მთავარია – გაყალბება. თვითონაც თითქოს გთხოვს, მოგმართავს, გიბრძანებს, რომ გააფერადო, გააუპატიურო და გააყალბო.” ასეთ შემთხვევაში, თითქოს ქართულ ენაშიც სქესის გაგების არტიკლების ან ზმნის არქონა წინასწარ გამიზნულ ფასადად იქცევა, რომელიც დაუფლების ფარულ სურვილს მალავს და კოლონიური მსოფლხედვითაა დაღდასმული. თბილისიც ასეთ წიაღად წარმოგვიდგება, რომელიც ყველასთვის ღიაა და მუდმივ მზადყოფნაშია, რომ დაეუფლონ – ტოლერანტობის თუ ათასგვარი უწყინარი სახელით. თუმცა პოსტმოდერნის ხანაში სიშიშვლე ნორმაა, არც სურვილების დაფარვაა საღი აზრის მანიშნებელი. და აქაც ჩნდება ფრაზა, რომელიც კვლავ ბახტინისეულ კარნავალიზაციის კონცეპტს მოგვაგონებს: “თვითონ ომია სექსის იმიტაცია, ან პირიქით – სექსი ომის იმიტაცია”, სადაც ომი და სექსი დაწყვილებულია. იქნებ ამის გამოა, რომ მთხრობელს რეზერვისტის გამოსახულებიანი ბანერის ხილვა აღაგზნებს: “რეზერვისტი ჩემზე ვიაგრასავით მოქმედებს. მილიტარისტული სულისკვეთებითაც მტუმბავს.” აქ შეიძლება ჟან ჟენეს “დაკრძალვის ცერემონიალი” გაგვახსენდეს, სადაც ოკუპირებულ საფრანგეთში მთხრობელის ეროტიკულ ფანტაზიას აღძრავს Boss-ის მიერ დამზადებულ სამხედრო უნიფორმებში გამოწყობილი ნაცისტი ჯარისკაცები.
ომის და სექსის დიადა ტრიადად გარდაიქმნება, როდესაც მას სიკვდილიც ემატება. ოღონდ სიკვდილი, არა როგორც დასასრული, არამედ ახლის დასაწყისი. იქნებ ამით აიხსნება მთხრობელის ჰიპერსექსუალურობა, თითქოს წიაღში დროებითი თავშესაფრის პოვნას ცდილობს. ალმოდოვარის ფილმში “ესაუბრე მას” ვაგინაში დანთქმისკენ სწრაფვაზე მინიშნებით, ავტორი იმავდროულად სამოთხისეულ სიმშვიდეში დაბრუნებისკენ სწრაფვაზე მიგვითითებს. თითქოს ამ დახუთულ გარემოში ერთადერთი გასაქცევი მხოლოდ სექსია და არ აქვს მნიშვნელობა ეს რეალურ დროში, მონიტორის ეკრანზე ნანახი აქტი იქნება თუ ტელეფონით გაგზავნილი სასქესო ორგანოების ფოტოების გაცვლა-გამოცვლა. მაგრამ ამგვარი სწრაფვა, იმავდროულად, გააზრებულად თუ გაუაზრებლად, ესქატოლოგიური შიშითაცაა ნაკარნახევი.
რომანის ბოლოს თითქოს დარღვეული მთლიანობა, პიქსელებად დაშლილი სამყარო ერთ დიდ, მაღალი რეზოლუციის გამოსახულებად გარდაიქმნება და ირკვევა, რომ მოქმედება თითქმის ერთ დროსა და ერთ სივრცეში ხდება, მხოლოდ რაკურსია სხვადასხვა. მაგრამ უცნობია 08/08/08 – განულებული უსასრულობა გოდოს მოლოდინს დაემსგავსება, დასასრულის ახალი დასაწყისია თუ განახლების ნიშანია.

© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

ქართულ ლიტერატურულ ჟარგონში ახალი სიტყვა გაჩნდა, adibas-ი. მართალია სიტყვა მანამდეც არსებობდა ყოფაში, მაგრამ ახლა იგი უკვე ლიტერატურაში გაფორმდა, სულ მალე კი ალბათ მოვა დრო, როდესაც ლევან ბრეგაძე ან ჟარგონის სხვა მკვლევარები თავიანთ ნაშრომებშიც შეიტანენ ამ სიტყვას. მითუმეტეს, ავტორს უკვე აკადემიური განმარტებაც აქვს მზად, რომელიც ეპიგრაფივით უძღვის წიგნს: “ადიბასი – 1. ყალბი ადიდასი. 2. ზოგადად სუროგატი, იმიტაცია. 3. ნებისმიერი ყალბი, ფალსიფიცირებული რამ: ნივთი, საგანი, სიტუაცია, მოვლენა, და ა.შ.”.
ჩემთვის წიგნის ასეთი შესავალი ძალიან საყურადღებო იყო, რადგან, როგორც მის ნაწერებს ხშირად ვატყობდი ხოლმე, ზაზა ყოველთვის ბევრს (ზოგჯერ ზედმეტად ბევრსაც) მუშაობდა ლექსიკონებთან.
მას აქვს წიგნები, რომლებიც სავარჯიშოები უფრო გეგონება, სადაც იგი თვეების თუ წლების მანძილზე ლექსიკონებიდან ან რომელიმე ენამახვილი მთარგმნელის მარაგიდან ამოკრებილი სიტყვებითაა აწყობილი.
ზაზა თავიდანვე ძალიან ბევრს მუშაობდა ენაზე, ბევრს ეძებდა, გაუთავებლად არჩევდა სიტყვებს, შედეგად კი ხშირად სრულიად კარიკატურული და დამღლელი კონსტრუქციები გამოსდიოდა, რომელიც ერთი მხრივ ღვლარჭნილი ფსევდო-ქართული იყო, მეორე მხრივ კი, აზრის გადმოცემის ფსევდოაკადემიური, უმწიფარი მცდელობები.
მაგალითად, მისი პირველი რომანი, “სულთათანა” (2000) სავსეა ასეთი ენობრივი “სამშობიარო ტკივილებით”. ნებისმიერ გვერდზე შეგიძლიათ გადაშალოთ და ასეთ რამეებს შეხვდებით: “მახსოვრობის სკივრიდან ერთბაშად ამოაგონდა დედის მომუშტული ხელის მტევანში მოჭმუჭნილი ოფლით მონამული ზეწარი როგორ მოიმჩვარა, როგორც კი მომუშტვას დედამ თავი ანება…”, “ისედაც მბჟუტავმა შუქმა სულ მთლად ჩაქრობისკენ ქნა პირი”, “ბუნებრივ კანონზომიერებათა აშკარა უგულებელყოფისა და შეუფარავი დაცინვის თვალსაჩინო ნიმუშია ის, რასაც სპილოს ძვლის კუნძულის აბორიგენები სჩადიან თავიანთ მიცვალებულებთან”.
შემდეგი ძალიან მკვეთრი ნაბიჯი იყო “წერილი დედას” (2002), სადაც პირველ პირში გულახდილად მოთხრობილმა თითქმის რეალურმა ამბავმა ცოტათი დაჩრდილა ეს “ლინგვისტური თამაშები”, თუმცა ზაზამ აღარ განავითარა ეს მიმართულება, და მომდევნო რამდენიმე წელი მან არჩია სრული ტექსტუალობის გზით ევლო, წარმოედგინა წარმოუდგენელი, ეწერა იმის მიუხედავად, სათქმელი ჰქონდა თუ არა. ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ალბათ ზაზას სურვილი თუ ახირება, რომ მისი წიგნები საზრისის ქექვით, და რაღაც კონცეფციებით წაეკითხათ და სწორედ ამიტომაც მოხდა, რომ მის “მინერალურ ჯაზს” (2003) ამდენი “კომენტატორი” დაესია (თუ დაასიეს). რა თქმა უნდა, არც ზაზა იყო რობ-გრიე და არც კომენტატორები იყვნენ ბარტი-ტოდოროვი-კრისტევები, ამიტომ, როგორც ადრეც აღვნიშნე, ახალი ლიტერატურისა და ძლიერი ახალი მწერლის ასპარეზზე გამოყვანის მცდელობა უშედეგოდ დამთავრდა (უფრო სწორად ნაჩქარევი იყო). ზაზა ბურჭულაძის ანცობები, მისი ნაგროვები ლექსიკა, ჩანიშნული სახელები და დასახელებები, ხუმრობები და უხამსობები, ქადაგებები და ხულიგნობები ხშირად ისევ ვერ ეწერებოდა წიგნის საერთო ქსოვილში და ავტორის მცდელობები თავისი მკვეთრად გამოხატული, ძლიერი იდიოლექტი შეექმნა (როგორც ეს თავის დროზე მოახერხეს, ვთქვათ, ჩაკ პალანიკმა ან ვლადიმირ სოროკინმა), უშედეგოდ მთავრდებოდა.
მოკლედ, დროებით ზაზას ნაწერი დაშორდა რეალობასაც, “აუცილებლობისა და ალბათობის” უძველეს, არისტოტელესეულ პრინციპსაც, ენასაც, რომელმაც მოგვიანებით სრულიად უშედეგოდ გაიბრძოლა “სახარება ვირისაში” (2004), ხოლო Enfant terrible-ს ხვედრი, რომელიც მან ჯერ კიდევ “სიმპსონებიდან” და “წერილი დედას”-დან მოყოლებული აირჩია, სულ უფრო ბუნდოვანი, უშედეგო და უინტერესო ხდებოდა. ჯვარცმა და რომაელი ჯარისკაცები არსად ჩანდნენ, ზაზამ მოიწყინა.
გარკვეული პერიოდის მანძილზე, განსაკუთრებით რამდენიმე ტოკ-შოუში მონაწილეობისა და საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიერ გადაღებული დოკუმენტური ფილმის პერიოდში, ბურჭულაძე გასცდა კიდეც ლიტერატურის ფარგლებს და ვიტრინაში დაიკავა ადგილი, ხოლო მისი მომდევნო მცდელობები (“ხსნადი კაფკა” (2006) და “ფონოგრამა” (2008)) მოსაცდელში სიგარეტის მოწევას უფრო დაემსგავსა.
ჰოდა, ზუსტად არ ვიცი რომელ ღერზე იყო… და ზაზამ შექმნა ახალი საუკუნის პირველი ათწლეულის დამაგვირგვინებელი, ძალზე ზუსტი, მოქნილი და დასრულებული ტექსტი, რომელიც, მისი ძველი ნაწერებისგან განსხვავებით, სრულყოფილია. ეს მისი საუკეთესო რომანია და მირჩევნია ზაზა ბურჭულაძის ნამდვილი მწერლური ბიოგრაფია “adibas”-იდან დავიწყო.
ამ რომანში ზაზა შესანიშნავად სუნთქავს, თხრობისას არ ქოშინებს, არაფერს ამეტებს, ზუსტად ამთავრებს თავებს, უფრო ლაღია, ვიდრე ადრე. მის ნაწერში მეტია სიმკვეთრე, ყოველი მისი ხუმრობა მიზანში არტყამს: უბრალოდ-უხამსი ხუმრობაც, “ზაუმნი”-უხამსი ხუმრობაც, უკბილოც და უწყინარიც.
“adibas”-ის ჟანრულ თავისებურებებზე ბევრი რამის თქმა შეიძლება, თუმცა ყველაზე ნაკლებად მასში სწორედ ლიტერატურული ჟანრები იკითხება, უფრო მეტად კი პარალიტერატურა. მაგალითად, ეს წიგნი გრაფიტივითაა, სადაც კედლებზე წარწერილ ფრაზებში მთელი ისტორიები შეგვიძლია ამოვიკითხოთ, დავინახოთ ადამიანები. გრაფიტის და სტენსილებს ახლა ყველგან შეხვდებით, ზაზას ბავშვობის პერიოდშიც ჩვეულებრივი ამბავი იყო კედლებზე უმარტივესი წარწერების გაკეთება, მაგრამ მაშინ სულ სხვა შინაარსები, სულ სხვა სურვილები იწერებოდა კედლებზე.
და რა წარწერები იყო ესენი? უმარტივესი. ესენი იყო უცხოური ფირმების დასახელებები: ადიდასი, პუმა, სონი, ჯივისი და სხვ.
ეს წიგნი სავსეა ასეთი ბრენდებით, სახელებით, დასახელებებით და
ხანდახან მგონია ხოლმე, რომ ზაზამ თავისი ერთ-ერთი ყველაზე ავტობიოგრაფიული წიგნი აღსარებით ტონალობაში კი არ დაწერა, არამედ ფრონტალური, გარეგნული, მყვირალა, ბავშვობიდან გამოყოლილი მოგონებით ააჭრელა, სადაც ყველაფერს რაღაც წარწერა ჰქონდა, ხოლო თუ არ ჰქონდა, ასვამდნენ ამ წარწერა-ნიშანს.
ერთ ჩემს უბნელ მეგობარს ბლოკნოტიც კი ჰქონდა სახლში, სადაც ეს ბრენდები ჰქონდა ჩამოწერილი, ანბანურად, რა თქმა უნდა, სახელები კორექტურებით იყო სავსე.
რომანის მთხრობელებს გართულება აქვთ დასახელებებზე, “ფირმებზე” (როგორც ჩემს ბავშვობაში იტყოდნენ) და ეს 80-იანებიდან გამოყოლილი ქალაქური სენი ზაზა ბურჭულაძის რომანის მამოძრავებელ ძალად იქცევა. ნაწარმოების ცენტრალურ თავში, რომელსაც, ისევე როგორც რომანს, “adibas” ჰქვია, მხოლოდ ბრენდებია ჩამოთვლილი. ყველა ესენი დიდუბის მეორადებშია თავმოყრილი, სადაც ციბრუტივით ტრიალებს ერთ-ერთი მთხრობელი, გაუთავებლად არჩევს ტანსაცმელს და სულხან-საბასავით ალაგებს სიტყვებს და სახელებს: Hermès, Comme des Garçons, Sophia Kokosalaki, Kenzo, Helmut Lang, Hussein Chalayan, Jeremy Scott, Blaak, Fendi და ა.შ.
ამ “ლექსიკოლოგიური” სამუშაოების პარალელურად, თბილისში ომია, რუსის ჯარი ქალაქშია შემოსული, ორმოცდამეორე დივიზიის მოტომსროლელი ბატალიონი მტკვრის მარჯვენა სანაპიროს მიუყვება, ბლოკ-საგუშაგოები პეკინის ქუჩის დასაწყისში და საზოგადოებრივ მაუწყებელთანაა გახსნილი, ბოტანიკური ბაღის ტერიტორიაზე ბომბები ცვივა, ასევე იბომბება გაგარინის მოედნისა და საბურთალოს ბაზრის მიმდებარე ტერიტორიაც.
ომი ვერაფერს ცვლის ქალაქში, გმირები ისევ ისე დადიან ზეპურთა სახინკლეებში (სახინკლეს “ლურჯი ხავერდი” ჰქვია და კედლებზე ძველი ტფილისის ხედები და დევიდ ლინჩის ფილმებიდან კადრების ფოტოები კიდია), ტკბილ კაფეებში, საკონდიტროებში, სადაც გაჩხერილზე (მოწეულზე, ნაყნოსზე, ნაყლაპზე…) შეგიძლია უზომოდ ჭამო კრუასანები ალუბლის ჯემით, ქიშმიშით, ვანილის კრემით, მარციპანით, შოკოლადით, ხაჭოთი. ვაკის საცურაო აუზი სავსეა: “ბანდიტების ქვრივები სილიკონის მკერდით, ბიზნესმენების ცოლები წელზე ცელულიტით, თესლიყლაპია ბარბი-გოგონები მზის უზარმაზარი სათვალეებით, რეივის მოყვარული გეები ჭიპში პირსინგით, დედიკოს ბიჭები ახდენილი ოცნებებით…”. აქ, ამ ქვეყანაში მამაომ თავის მრევლს სენაკში შეიძლება კარაოკეც მოატანინოს და დიდი გრძნობით იმღეროს ბრიტნი სპირსის toxic. აქ არასდროს გავიწყდება, რომ ქართულ იოგაში მხოლოდ ერთი პოზა არსებობს – მხართეძოზე წოლა.
ზაზა ბურჭულაძე ბოლო რომანში კიდევ ერთხელ გადაიხარა უელბეკისკენ (“წერილი დედას” შემდეგ), სექსი და პორნოგრაფია “ადიბას”-შიც ბლომადაა, ნაირ-ნაირი ხვრელები, გაჯგიმული გენიტალიები… თუმცა უელბეკისგან განსხვავებით, სექსს აქ ისეთი მწვავე მელანქოლია არ ახლავს თან. თუკი უელბეკი პიეროს სახით ეძლევა სექსს, ბურჭულაძის გმირები უფრო ჯგუფ Gorillaz-ის ანიმაციური პერსონაჟებივით გამოიყურებიან.
რომანში რა თქმა უნდა ინტერტექსტებსაც შეხვდებით. ერთ-ერთი ყველაზე ცხადი ციტატაა პოლონეთის პრეზიდენტის, ლეხ კაჩინსკის მოტაცების სცენა, რომელსაც თბილისის აეროპორტის გზაზე დახვდებიან, ჩემოდანში ჩასვამენ და სადღაც გააქანებენ ჩეჩნები (ბევრს შეიძლება კშიშტოფ კიშლოვსკის “სამი ფერი – წითელი”-ს ეპიზოდი გაახსენდეს).
ერთგან მთხრობელი არარსებულ ფილმს წარმოიდგენს, ეროტიკულ ვესტერნს, რომლის რეჟისორებიც ტინტო ბრასი და სერჯიო ლეონე იქნებოდნენ. ფილმში მორიკონეს მუსიკა იჟღერებდა, ბლომად ფართო პლანები იქნებოდა, რომელსაც საერთო ხედები ჩაენაცვლებოდა, შემდეგ თვალები, ბლომად ხორცები და ა.შ. როცა ამ მონაკვეთს ვკითხულობდი, მაშინ მომივიდა აზრად, რომ ზაზას ეს ბოლო, საუკეთესო რომანიც ასეთი უცნაური ნაზავია. აბა წარმოიდგინეთ, მიშელ უელბეკსა და ლაშა ბუღაძეს რომ ერთად დაეწერათ რომანი, გამოცემაზე (გნებავთ პროდუსირებაზე) კი პოპ-არტის მამას, ენდი უორჰოლს ეზრუნა. რა გამოვიდოდა? რა და “adibas”-ი.
ადრე ვხუმრობდი ხოლმე, “ერთ მშვენიერ დღეს გრეგორ ზამზამ (ზაზა ბურჭულაძის ძველი ფსევდონიმი იყო) გაიღვიძა და აღმოაჩინა, რომ საშინელ მწერლად გადაქცეულიყო”-მეთქი. ახლა კი ცოტა სხვანაირად ვიტყოდი: ხოჭომ, სახელად გრეგორ ზამზა, აღმოაჩინა, რომ ბაკანქვეშ ფრთებიც აქვს და ლაღად ფრენა შეუძლია.

პირველად გამოქვეყნდა რადიო თავისუფლების ვებსაიტზე
tavisupleba.org

იზა ორჯონიკიძე ლირიკული მუზის მსახური, ლირიკული ლექსის ოსტატი იყო. ის სმენით ამოწმებდა ყოველ ფრაზას, ესწრაფვოდა სათქმელის ზუსტად გამოხატვას და ლექსს, უპირველეს ყოვლისა, ყოველგვარი ზედმეტობისგან ათავისუფლებდა. მის შემოქმედებას მეწყერივით მოვარდნილი შთაგონების კვალი ატყვია, თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ ავტორი ცხელ გულზე დაწერილს ბოლომდე არ ენდობოდა და პირველ ვარიანტს ზოგჯერ საფუძვლიანადაც უცვლიდა სახეს.
ქალბატონ იზას ლექსიკური პალიტრა მრავალფეროვანია. მან ბავშვობა ქართლის ერთ ულამაზეს სოფელში გაატარა და პატარაობიდანვე შეითვისა ის ენა, რომელმაც მის პოეზიას განუმეორებელი შეფერილობა და მადლი მიანიჭა. მოგვიანებით დაწერილ მოგონებათა წიგნში “თავწყარო” ავტორი იხსენებდა პირველქმნილი ბუნების წიაღში მიღებულ შთაბეჭდილებებს, რომელთა სიხალისეც აღიბეჭდა მის პოეზიაში. მაგრამ მხოლოდ ბავშვობის თუნდაც უაღრესად ცინცხალი შთაბეჭდილებები არ ქმნის იზა ორჯონიკიძის სამყაროს. სიცოცხლის მძაფრ სიყვარულს შერწყმული უკიდურესი დრამატიზმი შინაარსობრივად ავსებს და დასრულებულ სახეს სძენს პოეტის შემოქმედებას. ეს ბუნებრივად ხდება. პოეტი თავისი შემოქმედების ყველა ეტაპზე ყოველთვის ძალდაუტანებლად ამბობდა იმას, რაც ჰქონდა სათქმელი. სათქმელი კი თავისთავად ცხადყოფდა ინტენსიური შინაგანი ცხოვრების ზღვრულ დაძაბულობას.
იზა ორჯონიკიძეს არც მოგვიანო წლებში გამოლევია “სიტყვის მადანი”. თითქოს ოდნავ დაცხრა მისი ბობოქარი სამყარო, სიმშვიდე და სინანულნარევი ტონალობა შეიძინა, ლექსს კი ადრინდელი ნიშნები შერჩა: კონკრეტული აქცენტები, გამჭვირვალე ფრაზები, ზუსტი ლექსიკური ერთეულები, რომლებიც თავის ირგვლივ ძლიერ ემოციურ ველს ქმნიან.
ლექსის სტრუქტურულ საიდუმლოებებთან ზიარებამ იზა ორჯონიკიძეს მთარგმნელობითი მუშაობისკენ უბიძგა. მის მიერ თარგმნილი ბერძენი პოეტების რიცოსის, სეფერისის, ილიადისის… და სხვათა თარგმანებმა გააფართოვა ქართული პოეტური თვალსაწიერი. ცალკე წიგნად გამოცემული იანის რიცოსის შემოქმედება სამოცდაათიან წლებში მიიღო ქართველმა მკითხველმა. აქ უჩვეულო ლირიკულ ლექსებთან ერთად არის პოემა “მთვარის სონატა”. ამ პოემის ლირიკული ჟღერადობა ისე ფაქიზად განაფინა ქართულ ენაზე მთარგმნელმა, რომ შეუძლებელია მკითხველი გულგრილი დარჩეს. არ შეიძლება არ გავიხსენოთ სეფერისის უდახვეწილესი ლირიკაც, რომელიც ასეთივე მაღალი ოსტატობით შესრულდა. ანტიკური სამყაროს ალუზიებით გაჯერებული ახალბერძნული პოეზიის ვრცელი კორპუსი სრულიად ახალი ნაკადია ქართულ მთარგმნელობით პოეტურ კულტურაში, რაც ახალ შინაარსობრივ და ვერსიფიკაციულ შტრიხებს სძენს ორიგინალურ ქართულ პოეზიას.
არ შეიძლება აგრეთვე მცირე რამ არ ვთქვათ ანა ახმატოვას იზა ორჯონიკისეულ თარგმანებზე. ქალბატონი იზა დიდი რუსი პოეტი ქალის შემოქმედებას ზედმიწევნით კარგად იცნობდა. ის წლების მანძილზე არა მხოლოდ კითხულობდა, არამედ ითავისებდა ამ პოეტის ლირიკას. საბოლოოდ, როცა მის თარგმნას მოჰკიდა ხელი, უკვე კარგად იცოდა, რომელი ნაწარმოებები მიესადაგებოდა მის ხელწერას თუ განწყობას და შთაგონებით აღძრული შეუდგა საქმეს. მან თარგმნა ახმატოვას ორმოცდაათი ლექსი და პარალელური ტექსტებით აღჭურვილი ცალკე წიგნად გამოსცა კიდეც. ამ თარგმანში ნათლად გამოსჭვივის ახმატოვას თავშეკავებული ვნებათღელვა, მისი კდემამოსილება და სიამაყე. შეიძლება ითქვას, რომ ანა ახმატოვა ქართულად ამეტყველდა.
ზემოთ გაკვრით ვახსენეთ იზა ორჯონიკიძის მოგონებების წიგნი “თავწყარო”. ამ წიგნში უკვე პროზაიკოსად გარდასახულმა პოეტმა კიდევ ერთხელ გამოამჟღავნა ქართული ენის შესანიშნავი ფლობა. აქ ქალბატონი იზა იხსენებს თავისი ცხოვრების სათავეებს, მშობლებს, დიდედას, ტეზერს და ჯარიაშენს, ძვირფასი ადამიანების დაუვიწყარ აჩრდილებს, გაგრძელებაც ჰქონდა ჩაფიქრებული, მაგრამ აღარ დასცალდა.
ლიტერატურული წყაროებიდან ცალკე აღნიშვნის ღირსია ესსე შოთა ჩანტლაძეზე. აქ მართლაც ოსტატურად არის დახატული პოეტის პორტრეტი, მისი მარტოსულობა და ტრაგიკული ხვედრი. აქვეა განხილული შემოქმედება და აშკარად ჩანს, რომ შოთა ჩანტლაძის პიროვნება არაჩვეულებრივად მკაფიოდ ირეკლებოდა მისსავე პოეზიაში.
იზა ორჯონიკიძე როგორც ლიტერატურის მუზეუმის დირექტორი, საზოგადო მოღვაწე და გამომცემელი მრავალი მნიშვნელოვანი პროექტის ავტორი გახლდათ. უპირველეს ყოვლისა, უნდა დავასახელოთ გალაკტიონ ტაბიძის პოეზიის ოცდახუთტომეული. რაც შეეხება სხვა გამოცემებს, მათი ჩამოთვლა შორს წაგვიყვანს: გიორგი ლეონიძის ერთტომეული, პაოლო იაშვილის ორტომეული, ნიკო სამადაშვილის საარქივო გამოცემა, შალვა ამირეჯიბის ორტომეული და სხვა მრავალი.
ქალბატონი იზა სისხლსავსე ცხოვრებით ცხოვრობდა, ის მუდმივად ეხმაურებოდა ქვეყნის ყველაზე საჭირბოროტო პრობლემებს, განურჩევლად ყველგან – პოლიტიკის თუ კულტურის სფეროში. მისი პუბლიცისტური წერილების კრებული თვალნათლივ ავლენს ინტერესთა იმ ფართო წრეს, რომელიც არამარტო ხელოვნების და ლიტერატურის პრობლემებს მოიცავდა, არამედ საქართველოს ბედ-იღბალსაც.

წერილი დაიწერა 2010 წლის თებერვალში

© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“