• ესე,  ხსოვნა

    თეა თოფურია – ორი ჭილაძე

    21/07/2010

    ოთარ ჭილაძეს პირადად არ ვიცნობდი, სხვა თაობა იყო. ინტერვიუებს ძალიან იშვიათად იძლეოდა, ბოლო დროს – თითქმის აღარ, შესაბამისად, მისი ხასიათი არ ვიცი, მაგრამ როდესაც მის წიგნებს ვკითხულობდი, მრჩებოდა შთაბეჭდილება, რომ ეს ადამიანი პესიმისტია ან პირიქით, ძალიან მამაცი, რადგან შეუძლია რეალობას პირდაპირ შეხედოს, დეტალურად აღწეროს, შეულამაზებლად წინ დაგიდოს და ამის შემდეგ ისევ ჩვეულებრივ გააგრძელოს ცხოვრება, რადგან ცხოვრება ასეთია, ცუდიც და გაგრძელებადიც. მე ყველაფერს ვერც ვკითხულობდი, გამბედაობა არ მყოფნიდა.
    ყველა მწერალს გარკვეული ხასიათის პერსონაჟები ჰყავს, ჭილაძის თემა ბედისგან დაჩაგრული და რაღაცნირად საცოდავი ადამიანები იყვნენ. შეიძლება ვინმეს უცნაურად მოეჩვენოს, მაგრამ ოთარ ჭილაძე ძალიან გავს რეზო ინანიშვილს, არა თავისი წერის მანერით, არამედ, განწყობით, ორივეს უყვარდა და ეცოდებოდა ადამიანები და მუდმივად ამაზე წერდნენ, ადამიანური ცხოვრების უსაშველო სევდაზე. ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ჭილაძის ყველა წიგნი ამ უსაშველობიდან გამოსავალის ძიება იყო – რომელსაც ვერ პოულობდა და მის ძებნაში წიგნს წიგნზე წერდა. ოთარ ჭილაძე ბოლომდე ასეთი დარჩა, მოუშორებელი სევდით.
    თუმცა არსებობდა კიდევ ერთი ჭილაძე, პოეტი და არა პროზაიკოსი. მის პოეზიაში არასოდეს არ იყო სიმძიმე. სწორედ პოეზიაში დარჩა ის მუხტი, რომელიც მის პროზას არა აქვს, თითქოსდა სხვა ადამიანმა დაწერაო. ჭილაძის ლექსები იმდენად მართალი და მარტივად გადმოცემულია, რომ ყველა თაობისთვის მისაღები ხდება. იმ სიტყვებს, იმ ფრაზებს, რომელიც ამ ლექსებში ყველა თაობის ადამიანები ამბობენ.
    და ის რეალობაც, რომელიც ჭილაძის პროზაშია, ისევ ყველა დროის რეალობაა, რადგან ჭილაძე წერდა ადამიანის ისეთ მთავარ თვისებებზე, რომელიც ყველა თაობას ახასიათებს.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • პროზა

    ვახო მოსიაშვილი – მურთაზა და ჩემი დაკარგული ვაჟიშვილობა

    21/07/2010

    – შენი დედის დუმები… – დაიღრიალა “კაპოტში” წელამდე ჩამძვრალმა მურთაზამ. არადა გიორგი ქვია ამ ჩემისას და მურთაზას რატომ ეძახიან არ ვიცი. ყოველთვის ტაოტით არის მოთხვრილი, წელზევით 1 მაისიდან 30 სექტემბრამდე შიშველია, ოღონდ ამას რომ მიხვდე, რამდენჯერმე უნდა ნახო. ისეთი დაბანჯგვლულია გეგონება ჯემპრი აცვიაო. ერთხელ თუ შეცდი და მურთაზასთან მოიყვანე მანქანა გასაკეთებლად, მერე სხვასთან ვეღარ წახვალ. ესეა რა. მართლა ესეა. წახვალ სხვაგან და “რული” მაინც მაგის “პროფილაქტიკისკენ” გაგექცევა. ესეა და მომკალი თუ გინდა. თავი ამოწია და მეუბნება:
    – როგორ “საპოჟნიკივით” ვიგინები არა?
    პასუხად მხოლოდ გავიცინე. აბა რა უნდა მეთქვა. ბავშვობაში მიმქონდა ხოლმე ფეხსაცმელები გასაკეთებლად (“გაჭირვების წლებში”). ჰოდა ის კაცი კიდევ მუნჯი იყო და არც იგინებოდა, არც ლაპარაკობდა, მარტო იღიმებოდა და საქმეს რომ მორჩებოდა, თითებით მარტო თანხას მაჩვენებდა. ერთი ხის “ბუტკა” ჰქონდა და იქ იჯდა სულ, ყოველ დღე დილის 9-დან საღამოს 6-მდე შაბათ კვირის გარდა. კედელზე მარტო სტალინის სურათი, 1950-ში გაცემული სერტიფიკატი თუ ლიცენზია და საბრინას დიდი პლაკატი ეკიდა. ეგ იყო და ეგ. 14-ის რომ გავხდი მაშინ მოკვდა და იმის მერე აღარც “საპოჟნიკი” მინახავს და ფეხსაცმლის ლანჩიც პირს აუშვებს თუ არა ზურიკოსთან მივარბენინებ.
    ზურიკო კიდე პატარა ინვალიდი ბიჭია. დამინახავს თუ არა, რაც არ უნდა შორს იყოს, დამეწევა და მეტყვის: “გამარჯობა ვახო”. ჰოდა სანამ გამარჯობასვე არ დაუბრუნებ, ჩაიხვევს და აღარ მოგშორდება. საწყალს, ეტყობა ჰგონია, რომ ვერ გესმის, არც მოგეშვება სანამ არ უპასუხებ, “გამარჯობა ზურიკო”. მერე გაწითლდება და აუცილებლად გთხოვს ძველ ფეხსაცმელს, ჰოდა თუ ძალიან შია, კიდევ უფრო გაწითლდება და ხურდასაც გთხოვს. მოკლედ, ჩემი შელახული და ხანდახან უბრალოდ მობეზრებული ფეხსაცმელების უმრავლესობას მერე ზურიკო უთავებს ხელს.
    – აჰა, ვსო, ამის მერე შენი ფეხი აღარ ვნახო აქ! – მითხრა მურთაზამ და ტრადიციისამებრ ტილოთი შეიწმინდა ხელები. თან კმაყოფილი სახით დაეპატრონა ჩემს უკანასკნელ 50 ლარიანს და მორიგ მანქანაში ჩაძვრა თავფეხიანად. მურთაზა იმ ქალის საყვარელია, 15 წლის ასაკში რომ “გამრყვნა”. ეხლაც არ მესმის ამასთან როგორ წვება, მაგრამ ის მიმტკიცებდა, ჩემთან რომ მოდის, არც ტაოტიანია და არც ბენზინის სუნად ყარსო. მომკალი და არ მჯერა, მაგრამ გინდაც დავიჯერო, ბანჯგვლებს რაღას უზამ? მაინც არ მესმის ქალების და რა ვქნა. ჰოდა მურთაზა ყოველთვის იმას ყვება ყველა კლიენტთან ვინ, სად და როგორ გაჟიმა. თან ისე ხატოვნად ყვება, წერა რომ იცოდეს, ალბათ პორნოლიტერატურის მეფედ აღიარებდნენ. არადა მე ზუსტად ვიცი, რომ მურთაზას ძალიან პატარა პენისი აქვს და მარტო ორ ქალთან წევს – ცოლთან და საყვარელთან. ეს ორიც ძალიან ძვირი უჯდება, პრაქტიკულად მთელი ქალაქის მანქანების შეკეთება. ზატო ფანტაზია აქვს, შეგშურდება. კაცების უმრავლესობა ესეა, რაც უფრო პატარა აბია და რაც უფრო ცოტასთან წევს, მით უფრო მეტი აქვს “მოსაყოლი”. საქართველოა რა. სად გაექცევი. ისე მგონია ხოლმე ქართველებმა “კარგი სუფრა” და “სტუმარ-მასპინძლობა” მარტო იმიტომ ვიცით, რომ ღვინოში ჩაძირულებმა საკუთარი ნაკლოვანებები დავივიწყოთ და რამდენიმე საათით მაინც დავიჯეროთ, რომ მართლა ყველაზე მაგრები ვართ.

    ჰო, ნუ რაც არ უნდა იყოს, მე ალბათ ვერასოდეს მივხვდები იმ დღეს რატომ გადავუხვიე იმ ქუჩაზე, სადაც 9 წლის წინ, 15 წლის ასაკში, წვიმიან და ქარიან ღამეს, 40 წლის კარგად შენახულმა ქალმა ვაჟიშვილობა წამართვა. მგონი უბრალოდ “რული” გამექცა. რა მინდოდა მურთაზას საყვარელთან? ან რა საქმე მქონდა? აბა მე რა ვიცი.
    მაშინდელივით დავრეკე ზარი და მაშინდელივითი სააბაზანო ხალათში ჩაცმულმა ქალმა გამიღო კარი. განსხვავება ის იყო, რომ ის უკვე 49-ის იყო, მე კი – 24-ის. კიდევ ის, რომ მას საერთოდ აღარ სურდა ჟიმაობა, მე კი არც მაშინ მივსულვარ მაგ მიზნით და არც ახლა. მოკლედ გააღო და მკითხა:
    – რისთვის მოხვედი?
    – შემომიშვებ?
    საპასუხოდ ხალათი გაიხსნა. მაშინაც ესე ქნა, ოღონდ მაშინ მე დაბნეული ვიდექი და არ მითხოვია შემომიშვი-მეთქი, თვითონ დამითრია. შევედი.
    – შეიკარი რა.
    – რატომ აღარ მოგწონს ჩემი ტანი? ძუძუები მომეფლაშა ხო?
    – შეიკარი! – ახლა უკვე მკაცრად ვუთხარი. შეიკრა. რო ეკითხა რა გინდაო, არ ვიცი რას ვუპასუხებდი. არც ის ვიცოდი საერთოდ რატომ მივედი.
    – ყავას დალევ?
    – კი – მოკლედ ვუპასუხე. დაადგა ჩაიდანი. მე არ გავყევი სამზარეულოში.
    – ნინ, მურთაზი მოვა? – ზუსტად ისე გავძახე როგორც ცხრა წლის წინ, როცა შემიყვარდა და როცა მეგონა, რომ შეიძლებოდა ერთად გვეცხოვრა.
    – არა, აღარასოდეს აღარ მოვა.
    გავშრი. ეხლა მივხვდი რატომაც იყო ასე.
    – ნინ!
    – ჰო!
    – კარგი არაფერი.
    – გინდა? – ისევ გაიხსნა ხალათი.
    – არა ნინ, აღარ მინდა.
    – მაშინ გინდოდა – მითხრა და ცრემლები წასკდა.
    – ნინ, ეგ 9 წლის წინ იყო – იდიოტობა ვთქვი, მაშინვე მივხვდი. აღარაფერი უთქვამს. სამზარეულოში ჩაიდანი კიოდა. მე სკამზე ვიჯექი ძველ, გახუნებულ, მრგვალ მაგიდასთან, ის კიდევ იატაკზე ჩახვეტილიყო, სახე ხელებში ჩაემალა და უხმოდ ტიროდა. მე კიდევ მინდოდა მეთქვა რაღაც. მაგრამ არ შემეძლო. გარეთ გამოვვარდი, მანქანაში ჩავჯექი და უმისამართოდ წავედი. ალბათ “რული” მურთაზას “პროფილაქტიკისკენ” გამექცეოდა და ალბათ მაგიტოც ჩავჯექი მანქანაში, მაგრამ არ გამოვიდა. ისევ გაფუჭდა.
    არადა მისთვის მინდოდა მეთქვა: “ნინ, შენ არ იყავი ბოზი, არც ეხლა ხარ და არც არასოდეს ყოფილხარ. შენ უბრალოდ მართლა გიყვარდა ყველა ვისთანაც იყავი. შენ მეც გიყვარდი და მურთაზას მარტო იმიტომ უწვებოდი, რომ ჩემთვის მერე რაღაცეები გეყიდა, კიდევ იმიტომ, რომ სკოლას რო ვაცდენდი, შენთან მოვსულიყავი და შენ სითბო, საჭმელი და დასალევი დაგეხვედრებინა. კიდევ იმიტომ, რომ ყოველ დილა ჩემთვის სიგარეტის ფული მოგეცა, რომ სხვებივით ბუჩქის ძირას ჭაჭის არაყი კი არა “ნემიროვი” დამელია, თანაც შენტან სახლში. კიდევ იმიტომ, რომ დაბადების დღეზე სხვებივით მეგობრებისთვის ჭიქები კი არა, ის მიმეტანა, რაც მართლა გულით უნდოდათ. ჰო ნინ, ესე იყო, ვიცი. მაგრამ მაინც ყველაფერი სხვანაირად მოხდა. ჰოდა ნინ, დღეს მურთაზა ჩემს მანქანას რომ აკეთებდა, მიყვებოდა როგორ გჟიმავდა, მიყვებოდა ნინ და ის არ იცოდა, რომ მის პატარა პენისზე ჩვენ 9 წლის წინ ვღადაობდით. ჰოდა ნინ, მე მინდოდა რო მურთაზა მომეკლა. ნინ, შენ ბოზი არ ხარ, არც ყოფილხარ არასოდეს. უბრალოდ ეს ბოზები შენ გეძახდნენ მეძავს. ვინ უფრო დიდი ბოზია ნინ, მურთაზა თუ შენ? იმას ცოლი ყავდა და შენთან დადიოდა, შენ კიდევ არავინ არ გყავდა, სულ არავინ და მარტო იმიტომ ხარ ბოზი, რომ სხვებივით გშიოდა და გციოდა? ნინ, არ იყო რა ცუდად. მე მართლა მიყვარდი, მაგრამ შენც ხომ იცი, რომ ეს შეუძლებელი იყო…”
    მერე მე მურთაზასთან მაინც გამექცა “რული”. ხელიც გამექცა და ორი კვირა იწვა რეანიმაციაში, თუ კრიტიკული მედიცინის განყოფილებაში, თუ როგორცაა. მერე ყველას ეგონა რო იმიტომ ვცემე, რო მანქანა არ გამიკეთა კარგად. თვითონაც ესე ეგონა. მერე მკითხა კიდეც სასამართლოში: “კარგი ჰო, მანქანა სპეციალურად გაგიკეთე ცუდად, რო მალე გაფუჭებულიყო და ისევ ჩემთან მოსულიყავი, მაგრამ მაგის გამო მოსაკლავად გამიმეტეო?” რა უნდა მეთქვა, რას გაიგებდა, მურთაზა იყო რა, ბანჯგვლიანი, ტაოტიანი და ახლა უკვე ზუსტად ვიცოდი, რომ ლოგინშიც ბენზინის სუნად ყარდა. ან რა მაგის ბრალია რო ესეთია. მაშინ, ნინს რო ვასაფლავებდი მარტოდმარტო, მაშინ მაინც რო მოსულიყო და ერთი ცრემლი გადმოეგდო, არაფერს ვეტყოდი, ზუსტად ვიცი, არაფერს. ისიც ვიცი რო უაზრობა იყო მაგის ცემაც, მურთაზაა რა, მაინც ვერ გაიგებს, მურთაზად მოკვდება!

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • პროზა

    ვახო მოსიაშვილი – ეგზისტენციალური მეტამორფოზები

    21/07/2010

    სისულელეების ლაპარაკზე დროს არ ვხარჯავო, გავიცანი თუ არა მაშინვე ეს თქვა. ყოველშემთხვევაში იმ საღამოს მიწისქვეშა გადასასვლელიდან პირდაპირ მამაჩემის ორ სართულიან აპარტამენტებში რომ მივიჩქაროდით, მასთან ლაპარაკისას მხოლოდ ეს დამამახსოვრდა. მე მაკლერი ვიყავი იმ დროს, ეხლაც ჩვეულებრივი ტიპი ვარ, ალბათ შვილი თუ ოდესმე მეყოლება, სტანდარტულ ბიოგრაფიაში დაწერს – მამა: მოსამსახურე, და თუ დედა ეყოლება, ისიც სავარაუდოდ ასე ჩაიწერება – დედა: დიასახლისი. რაში მაინტერესებს ახლა ჩემი შვილის ბიოგრაფია, სულ ფეხებზე არ მკიდია? მაგრამ ერთმა ჩემმა მეგობარმა, რომელსაც დღემდე მიაჩნია რომ დავალებულია ჩემგან, რაკიღა თვითმკვლელობა გადავაფიქრებინე, მთხოვა ნათელი მომეფინა კაცობრიობის ისტორიაში მომხდარი უკანასკნელი ყველაზე უცნაური მოვლენისთვის, რომელმაც ათასობით ადამიანი დატოვა ზოგი ცხვირის, ზოგი თვალის, ზოგი ხელის, ზოგიც სასქესო ორგანოს გარეშე. ეს იყო ალბათ კაცობრიობის ისტორიაში მომხდარი ყველაზე დიდი, უცნაური და ამოუხსნელი კატასტროფა, რომელიც დღემდე ვერ აუხსნიათ ფართო მასებისთვის, ის კი არა, ზოგიერთ ქვეყანაში ახლაც პიკეტირებენ უცხვიროდ, უხელოდ, უთვალოდ და ვინ მოთვლის კიდევ სხეულის რომელი ნაწილის გარეშე დარჩენილი ადამიანები. ეგ კი არა, რომელიღაც ქვეყანაში რევოლუციაც მოუწყეს მთავრობას გინდა თუ არა პლასტიკური ოპერაციის ფული დაგვირიგეთო. ბოდიშს გიხდით თუ ოდნავ არეულად ვლაპარაკობ, ეს ალბათ იმის ბრალია, რომ პირველად ხდება ნაწერში რაღაცის დალაგებით მოყოლა რომ გადავწყვიტე.
    მოკლედ, ყველაფერი იმით დაიწყო, რომ ძალიან მთვრალი, დაღლილი და გასაცოდავებული, ერთ ჩემნაირს გადავაწყდი მიწისქვეშა გადასასვლელში, რომელმაც ჯვარედინი შარდვისას გამიმხილა სახლი არ მაქვსო. სად მქონდა ტვინი, ჰოდა წავიყვანე სახლში, ჩემთან. კიდევ კარგი მამაჩემს არასოდეს შეპარვია ჩემს ორიენტაციაში ეჭვი, ამიტომ არ გაჰკვირვებია, დილით ოთახში ნაბახუსევი, თმაგაბურძგნული და არც თუ ისე სასიამოვნო სუნის მქონე მამაკაცი რომ დაინახა. მოკლედ, მეორე დღესაც ჩემთან დავტოვე, ისე მქვიაო მითხრა, ზრდილობის გამო ვკითხე, თორემ რა ტრაკში შავ ქვად ვიჩრიდი მაგის სახელს. ჰოდა საღამოს კიდევ დასალევად რომ ჩავსხედით, ატყდა მე ღმერთი ვარო. ვერაფრით ვერ გადავათქმევინე. არადა არ უნდა ყოფილიყო ძალიან მთვრალი, მაგრამ რას გაიგებ, ზოგს ერთი ჭიქა ჰყოფნის, ზოგს ერთი ბოთლიც არა. ვიფიქრე სუსტი პარტნიორი შემხვდა-მეთქი, მაგრამ დაეჭვება რომ შემატყო, მითხრა: აი ნახე, მე იმდენად შემაწუხა თქვენმა წუწუნმა გადავწყვიტე დილიდან ყველა ადამიანს ჰქონდეს იმის შესაძლებლობა, სხეულის ნებისმიერი ნაწილი უმტკივნეულოდ და ძალიან მარტივად მოიხსნას და მის ნაცვლად სხვა დაიყენოს, ანდა სულაც ითხოვოს მეგობრისგან როგორც ტანსაცმელი. რატომღაც, ამდენი ხანია ადამიანებს თავი ჩემზე ჭკვიანი ჰგონიათ, ჰოდა აჰა, ვაძლევ იმას, რაც უნდათ, იქნებ მაშინ მაინც სცენ პატივი ჩემს გადაწყვეტილებებსო. მე არ შევიმჩნიე, ეხლა მთვრალი კაცი რას არ იტყვის, არა ერთხელ და ორჯერ ყოფილა უგონოდ რომ დავმთვრალვარ და მაგალითად, ბანკეტზე ისტორიის 84 წლის მასწავლებელს სიყვარულიც ავუხსენი, მკერდის ზომაც შევუქე და აბაზანაშიც ვუპირებდი წაყვანას, მაგრამ ვიღაც მადლიანმა კლასელმა, თავზე ბოთლი გადამამტვრია და გადავრჩით, მეც და ჩემი ისტორიის მასწავლებელიც. მოკლედ რაც არ უნდა უცნაურად მომჩვენებოდა ეს ამბავი, და რისთვისაც არ უნდა დამებრალებინა, ფაქტი იყო, რომ დილით ერთი ჩემი მეგობარი მომადგა და სიამაყით მიჩვენა თავისი ახალი ცხვირი.
    მართლა ვამბობ, არაფერი მიფიქრია, უბრალოდ მხრები ავიჩეჩე, ისიც უნდა ითქვას, რომ ჩემს უცნობ სტუმარს აღარასოდეს გაუმეორებია ღმერთი ვარო, სმაც აკრძალა და ვიყავით ასე, მარიხუანას ვაბოლებდით შიგადაშიგ. მოკლედ ვუსაქმურობდით. კუთვნილი შვებულების გამოყენების არც თუ ისე სახარბიელო ვარიანტი იყო, მაგრამ ასე მოხდა და სიმართლე ვთქვა მსიამოვნებდა კიდეც ჩემს ოთახში უცნობ კაცთან ერთად ჯდომა და შიგადაშიგ ცხვირ, თვალ, ხელ და ფეხ გამოცვლილი ხალხის ყურება. სამყარო შეიშალა, ერთ დილით ლანა ამომადგა, ნახე ჟანას ლურჯი თვალები ვეთხოვეო. ჩემმა მეორე მეგობარმა ვიღაცისგან პენისი ითხოვა. მოკლედ გადარეული დარბოდა ხალხი, მეც ვცადე ერთხელ, გამოვტყდები და ცხვირი მოვიხსენი, მაინტერესებდა რა შეგრძნება იყო, საერთოდ უმტკივნეულო იყო, დაახლოვებით ისეთი, დიდი ხნის ხმარების შემდეგ ბეჭედს რომ წაიძრობ ხელიდან. მოკლედ ფაქტი იყო და აღარაფერი ეშველებოდა, ყველაფრის მოხსნა და დაყენება შეგეძლო სხეულზე ისე, როგორც გინდოდა. სამი დღის შემდეგ ხმა გავარდა, მეორადი ორგანოების ბაზრობა გაიხსნაო. გაჭირვებულ ხალხს ეშველა, მიდიოდნენ და აბარებდნენ ცხვირს, თითს, თვალს, ყველაზე ძვირად მამაკაცის დიდი სასქესო ორგანოები ფასობდა თურმე. ჩემი გაჭირვებული მეზობლების ერთმა ხუთკაციანმა ოჯახმა ორი ხელი დაიტოვა ხუთ კაცზე, დანარჩენი კი გაყიდა. ორი ხელიც გვყოფნისო, მიმტკიცებდა რობერტა ძია. ერთ დილით ჯორჯიც ამომადგა და თითები მათხოვეო მთხოვა. ვიღაც ტრაკშიპეროგარჭმულ გოგოს ხვდებოდა თურმე და იმას კიდე გართულება ჰქონია ლამაზ თითებზე. ერთადერთი რამ მება ლამაზი – თითები იყო, აბა მაგას როგორ ვათხოვებდი, მგონი საშვილიშვილოდ ვაწყენინე, მაგრამ გასაგები მიზეზების გამო, ვერანაირად ჩავებმებოდი ამ სიგიჟეში.
    და მაინც, ყველაზე ძალიან ტატო შემეცოდა. ჩემი კლასელი და ბავშვობის მეგობარი იყო. საკუთარი მაღალრეიტინგული პლასტიკური ქირურგიის კლინიკა ჰქონდა და ამბობდნენ, კარგი ხელი აქვსო. ერთ დღეს ეს ყველასგან დაფასებული და წარმატებული ქირურგი ამომადგა, ხელში საკუთარ ყურს ათამაშებდა და პატარა ბავშვივით ქვითინებდა. დავიღუპე, რაღა მეშველება, ხალხი ისე იცვლის ორგანოებს, რაღა საჭირო ვარო მე. გადავწყვიტე თავი უნდა მოვიკლა, რაღა აზრი აქვს ჩემს ცხოვრებასო. საცოდავი შესახედავი იყო. არც მენახა ასეთ მდგომარეობაში. ის კი არა, მაშინაც არ ყოფილა ასეთი საცოდავი, თავის ცოლს რომელიღაც დანასისხლად გადაკიდებულ კოლეგა ქირურგთან რომ შეასწრო, რომელიღაც კონფერენციიდან მოულოდნელად ნაადრევად ჩამოსულმა. მე და ჩემმა ახალმა მეგობარმა ძვლივს გადავაფიქრებინეთ. გარდა ამისა, იმ ყოჩაღმა, ვისზეც სამართლიანად ვფიქრობდი ამ ყველაფრის თავი და თავი უნდა ყოფილიყო, რჩევებიც მისცა, ერთი კვირა მოიცადე, რაც შეიძლება მეტი ორგანო იყიდე და ცოტა ხანში ათასჯერ მეტად წარმატებული იქნები, ვიდრე აქამდე იყავიო. მოკლედ, რატომღაც დაგვიჯერა, შეიძლება იმიტომ, რომ მაინცდამაინც არ ეხალისებოდა თავისი გაძაღლებული ცხოვრების დათმობა. ყური თავის ადგილას დაიყენა და თვალის ტრიალს მოჰყვა თითებში, ისე წავიდა. მოკლედ, ერთი კვირა გაგრძელდა სადღაც ეს სიგიჟე და ბოლოს იმ მართლა ღმერთს თუ ღმერთობის კანდიდატს მობეზრდა ეს ყველაფერი და ჰაშიშისგან გაგუდულმა მითხრა, ხვალ ამ ყველაფერს დავამთავრებ და წავალო.
    გული არ დამწყვეტია, დილით მართლა ამომადგა ატირებული ჟანა, ლანას ჩემი ლურჯი თვალები ვათხოვე ერთი კვირის წინ და ვეღარ იხსნის რო დამიბრუნოსო. ერთი ჩემი მეგობარი გახარებული მიყვებოდა როგორ ითხოვა ვიღაცისგან 22 სანტიმეტრიანი პენისი და როგორ ვეღარ უბრუნებდა. სამაგიეროდ ქალაქში გაჩნდა უცხვირო, უთვალო, უხელო, უფეხო ადამიანების არმია, ზოგსაც აშკარად სხვისი ჰქონდა ყველაფერი. ერთი კაცი შემხვდა, საერთოდაც ზანგის ხელები ეყენა. დილით ის ჩემი ახალი მეგობარი საწოლში ვეღარ ვიპოვე, ბარათი დაეტოვებინა. ნამდვილად პირადი იყო და თქვენთვის არ აქვს მნიშვნელობა მის შინაარსს, მაგრამ ხელმოწერის ნაცვლად ეწერა: ”მარად შენი ღმერთი”. ასე იყო ეს ამბავი. მეორადი ორგანოების ბაზრობა დაიხურა, ტატო კი იმაზე ბევრად მდიდარი იყო, ვიდრე უწინ. მე კვლავ ძველი საქმიანობა განვაგრძე და ძალიან მსიამოვნებდა, როცა ჩემი ახურებული უფროსის ორ განახევრებულ ძუძუს ვუყურებდი. დისთვის უთხოვებია და შერჩა ასე. სამი ზომით პატარები. მართალია უფრო გაანჩხლებული იყო, მაგრამ მე მაინც კმაყოფილებას ვგრძნობდი, რადგან იმით მაინც ვაჯობე, ყველაფერი საკუთარი რომ მება.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • ესე,  პორტრეტი,  ხსოვნა

    შოთა იათაშვილი – პათოსისა და არტისტიზმის გარეშე

    17/07/2010


    “სძინავს რადიოს, სძინავს საყვირებს
    და ტელეფონებს…… ყველაფერს სძინავს.
    მე აღარ მიყვარს, აღარ მაკვირვებს
    რაც მიყვარდა და მიკვირდა წინათ.

    რაც მიყვარდა და მიკვირდა წინათ,
    ის უკვე ცაში ვარსკვლავად ბრწყინავს.
    სძინავს რადიოს, სძინავს საყვირებს
    და ტელეფონებს… ყველაფერს სძინავს.”

    დაწერს 27 წლის ოთარ ჭილაძე 1960 წელს. დაწერს თითქოსდა ორსტროფიან პატარა უვერტიურას იოსიფ ბროდსკის სახელგანთქმული ლექსისათვის “დიდი ელეგია ჯონ დონს”, რომელიც სამი წლის შემდეგ უნდა დაიწეროს, და ეს მძინარე “ყველაფერი”, ეს მძინარე სამყარო დაკონკრეტდეს: კედლებში, იატაკში, ლოგინში, ნახატებში, ბოთლებში, ჭიქებში, პურში, პურის დანაში, მთელ სახლში გაჯდეს ეს ძილ-ბურანი, გაჯდეს სახლგარეთაც: თაღებში, ქვაფენილებში, სატუსაღოებში, ციხესიმაგრეებში… გაჯდეს ცოცხალ არსებებში: კატებში, ძაღლებში, ადამიანებში, მათ შორის პოეტ ჯონ დონში… მეტიც: ჯოჯოხეთსაც ეძინოს და სამოთხესაც, ღმერთსაც ეძინოს… 24 წლის ბროდსკი ამ ლექსში პირობითად ლონდონს კი აღწერს, იმ ლონდონს, რომელიც ჯერ არც კი უნახავს, ჭილაძე კი ალბათ თავის თბილისს, მაგრამ გლობალური ძილის ეს განცდა საბჭოთა კავშირში მცხოვრები ორი განსაკუთრებული მგრძნობელობის მქონე პოეტისა, ნამდვილად არაა შემთხვევითი. და ეს ხდება მაშინ, როცა დასავლეთში სულ სხვა პოეტური აღქმებია. როცა მთავარ პოეტურ ინტონაციად ისტერიკა მკვიდრდება, როცა ალენ გინსბერგი “ყმუილს” წერს და ამტკიცებს, რომ სამყარო საბოლოოდ გაგიჟდა, შეიშალა, და რომ სიმშვიდეზე, ავ თუ კარგ ძილზე ოცნებაც კი ზედმეტია…
    მსგავს პოეტურ განწყობილებათა იდეოლოგიზირება და პოლიტიზირება ხშირად საკმაოდ ზედაპირული და გამაღიზიანებელიც კია ხოლმე და არც მე ვაპირებ თავი შეგაწყინოთ იმ ბანალური ახსნა-განმარტებით, თუ რატომ უნდა დაენახა საბჭოთა რეჟიმის ქვეშ მცხოვრებ ორ ახალგაზრდა პოეტს (სხვათაშორის, ჭილაძე ერთადერთი ქართველი პოეტია, ვისი ლექსებიც ნათარგმნი აქვს ბროდსკის და მისი ერთდღიანი თბილისური ვიზიტიც მისი გაცნობის სურვილით იყო განპირობებული) მთელი სამყარო მძინარე. ეს გასაგებია. საინტერესო უფრო ის სათუთი სულიერი, ესთეტიკური კავშირებია, რაც ნაკლებად ჩანს და თუ ჩანს, შესაძლოა, საეჭვოც იყოს ობიექტურობის თვალსაზრისით. ანუ ეს კავშირები, არაა გამორიცხული, მხოლოდ და მხოლოდ კონკრეტული მკითხველის სუბიექტური ასოციაციები იყოს. მაგრამ როგორც არის, არის. მე მაინც ასე მირჩევნია ფიქრი და წერა…
    აი, თუნდაც: ბროდსკის “ელეგიაში” ყველაფერს სძინავს და ბუნებრივია, რომ სრული სიჩუმეც უნდა იყოს. მაგრამ არა. რაღაც ხმა მაინც ისმის. და ეს ხმა თოვლისაა:

    `Лишь снег скрипит.~

    ანუ თოვლს ბოლომდე მაინც არ სძინავს. იმ თოვლს, რომელიც ოთარ ჭილაძის მთელ პოეზიაში ასევე ერთ-ერთი ყველაზე ცოცხალი, ყველაზე ფხიზელი რამაა. ადამიანები ცხოვრობენ, ერთმანეთი უყვართ, ერთმანეთზე, სამყაროზე, მარადიულ თუ ყოველდღიურ თემებზე ფიქრობენ, ფანჯრიდან იყურებიან და ხშირად ბუნების ქალაქურ მწირ ვარიაციებსაც ამჩნევენ, მაგრამ სინამდვილეში ყველაფერი პირიქითაა: ეს თოვლია, თვალს რომ არ აცილებს ადამიანებს, მათ სულში იხედება, მათ სხეულს მსჭვალავს, ასუფთავებს, ამცივნებს, ათბობს… მიდის ადამიანებთან და ეგზისტენციალურ, მეტაფიზიკურ კითხვებს უსვამს, და თოვლის გამომცდელ კითხვებს თავს ვერავინ აარიდებს:

    “მე თოვლს ველოდი ძალიან დიდხანს,
    ცისკენ გარბოდა თვალი თავისით.
    და აი, ისიც, მოვა და მკითხავს…
    თუმცა, რას მკითხავს თოვლი, რა ვიცი.”

    (“მარინას თოვლი”, 1963 წ.)

    ამიტომაა, რომ მის ლექსებში ყველა გრძნობს თოვლის ყოვლისმომცველ მზერას, მის ძალას. გრძნობენ, შესაძლოა, თვით საგნებიც კი (ისინი ხომ არა, 1960 წელს რომ ეძინათ?):

    “ქალი ტიროდა. გარეთ კი თოვდა
    და გროვდებოდა თოვლი რაფაზე.
    და ქალთან რაღაც საერთო ჰქონდა
    ზამთრის სიმკაცრეს და სიკაპასეს.

    შეშფოთებულნი იყვნენ საგნებიც,
    ან თოვლის შუქზე მოჩანდნენ ასე
    და, რა თქმა უნდა, ჩემზე ნაკლებად
    იტანჯებოდნენ ტირილის ხმაზე.

    ის კი ტიროდა და პირქვე იწვა:
    სურდა ტირილით თავი გაერთო…
    და უკვე თოვლით დაფარულ მიწას
    იმ ქალთან რაღაც ჰქონდა საერთო.

    (“ოთახი”, 1966 წ.)

    აი ასე: რაღაც საერთო ქალთან… და კაცთანაც, ნივთებთანაც…
    ისე კი, სწორედ ეს თოვლია, ოთარ ჭილაძის პოეტურ პალიტრას რომ განსაზღვრავს. მისი ლექსები 60-იანი წლების (რატომაც არა! ძირითადად 60-იან წლებში არ იწერებოდა?!) შავ-თეთრი ევროპული ფილმებივითაა… აი, დაახლოებით ანტონიონის “ღამის” თუ “დაბნელების” ჩუმ, ზანტ და დაძაბულ კადრებს გავს… ან კამერულ ფრანგულ ფილმებს… ფერადოვნება, სწრაფი რიტმი და მონტაჟური ეფექტები მისთვის უცხოა, მის ლექსებში არც ადამიანები დაქრიან, არც მანქანები და არც ლურჯა ცხენები…
    იმავე 1960 წელს ოთარ ჭილაძემ ასეთი სტრიქონებიც დაწერა:

    “ოთახში ისევ ვიღაცა დადის,
    თუმცა მე ისევ ვერ ვარჩევ სახეს
    და მისი ხელი, ხელი თუ თათი,
    ჩემს უჯრებს ურცხვად ამტვრევს და აღებს.

    მე მხოლოდ მიკვირს და მერიდება,
    შევხედო კარგად და ვკითხო რამე
    და მისი ჩრდილი, უშნო და დიდი,
    აწყდება საწოლს, მაგიდას, სკამებს…

    მე ალბათ დიდხანს მემახსოვრება,
    მე ახლაც რწმენით და შვებით მავსებს,
    რომ ჩემი წილი გზა და ცხოვრება
    აინტერესებს ვიღაცას ასე.”

    ვის აინტერესებს მისი წილი გზა და ცხოვრება ასე? ტერენტი გრანელს. ლექსის პირველი სტრიქონი მისგანაა ციტირებული. და რატომ ტერენტის? ეს რომ გავიაზროთ, ამისათვის საჭიროა იმ პერიოდის ლიტერატურული კონტექსტი კარგად წარმოვიდგინოთ. ჟანგო ღოღობერიძის, გრიგოლ ცეცხლაძის, სიმონ ჩიქოვანის, ნიკოლოზ შენგელაიას თუ ბესო ჟღენტის რადიკალური ექსპერიმენტების ჟამი კაი ხანია წარსულს ჩაბარდა – ზოგი ფიზიკურად მოსპეს თუ მოისპო, ზოგმა კი საკუთარი ნებით დაანება თავი ავანგარდისტობას, რათა თავი გადაერჩინა. გალაკტიონ ტაბიძემ უკვე ისკუპა “ლეჩკომბინატის” მესამე სართულიდან და განუმეორებელი არტისტიზმით შებურული ტრაგიზმი მომავლის ქართველ პოეტებს ურთულეს ანდერძად დაუტოვა. ერთმანეთთან უცნაურად დაძმობილებული პატრიოტიზმი და პარტიული ლირიკა დიდი პატივისცემის ქვეშაა… მირზას, ლადოს და ძმათა მისთა ხმა ფრონტის ხაზზე გაწყდა, თუმც მურმანი ცოცხალი მობრუნდა ომიდან და ახალი ყაიდის, შთამბეჭდავად მუდამ ინტონაციებცვალებადი მისი ლექსები მკითხველი ცნობიერებაში ჯერ ფეხს იკიდებს. სამადაშვილი და ჩანტლაძე თავისთვის წერენ, ახალგაზრდა გოგონამ, ანა კალანდაძემ თავისი ახალი ესთეტიკა უკვე დაამკვიდრა, მაგრამ ეს ის გზაა, რომელზეც მხოლოდ მან უნდა იაროს და სხვებს იგი არ გამოადგებათ. ბესიკი და ლია ჯერ თითქმის არც კი ჩანან… ერთი სიტყვით, ძალიან რთული მომენტია. ბევრ ძველს ყავლი გაუვიდა ან ძალით მოსპეს, ან უკვე ინერციით აგრძელებს არსებობას. ახლის ნიშნები არის, მაგრამ ეს მხოლოდ ნიშნებია. გაბატონებულია პათოსი (ხშირად ყალბი და ძალიან უგემოვნო) და არტისტიზმი (ანუ პროვინციული ქართული არტისტიზმით გავულგარულებული წმინდა ესთეტიკა სიმბოლისტებისა და გალაკტიონისა). აი, სწორედ ამ გზაგასაყარზე ოთარ ჭილაძე გუმანით მიხვდა, რომ სხვა, მესამე გზა უნდა აერჩია – პოეზია პათოსისა და არტისტიზმის გარეშე, მეოცე საუკუნის პოეზიაში კი ჭილაძემდე ყველაზე მეტად ასეთი ტერენტი გრანელი იყო.
    ამით იმის თქმა არ მინდა, რომ ჭილაძე გრანელის მემკვიდრე იყო, მიუხედავად იმისა, რომ გარეგნული, ფორმალური მსგავსებები ბევრი აქვთ: ასე ხშირი 10-მარცვლიანი ლექსი, სრული გულგრილობა ორიგინალური რითმისადმი (მეტიც, ორივეს შეუძლია დამწყები პოეტივიYრითმოს ნება და ვნება, წმინდა და მინდა, წელი და ხელი, თავი და შავი და ა. შ.), სტანდარტული ლექსიკა ყოველგვარი ნეოლოგიზმების, დიალექტების, არქაიზმების თუ ბარბარიზმების გარეშე…

    “გზააბნეული წივწივებს ჩიტი,
    თითქოს ერთ კლავიშს აწვალებს თითი.”

    (“საღამო”, 1976 წ.)

    ამბობს ერთგან ჭილაძე. და თითქოს საკუთარ თავსაც გულისხმობს ამ ჩიტში და გრანელსაც. მართლაც, ესეც მათი მსგავსი თვისებაა: ორივენი თავიანთ პოეზიაში ერთ კლავიშს აწვალებენ, ამ ერთი კლავიშით ცდილობენ ამოთქვან თავიანთი ღრმა სათქმელი და არა მთელი კლავიატურის მაქსიმალური გამოყენებით, გამებითა და ფუგებით. მაგრამ სწორედ ამ მსგავსებიდან იწყება თვისობრივი განსხვავება მათ პოეზიებს შორის. ტერენტის კლავიში სხვაა, ოთარის კი სხვა.
    ტერენტის არის:

    “დიდი ხანია რაც დავიბადე,
    დიდი ხანია რაც ვიტანჯები…”

    ხოლო ოთარის:

    “ფიქრს შეუძლია ყველაფერს მისწვდეს,
    მაგრამ ვერაფერს ვერ შეცვლის იგი.”

    ანუ ტერენტი იტანჯება ამ სამყაროთი, ადამიანის წარმავალობით, სიკვდილ-სიცოცხლის პრობლემით, ოთარი კი ცდილობს და ახერხებს, ეს მარადიული საკითხები “დე ფაქტოდ” მიიღოს და დააკვირდეს მას, ვერაფერიც რომ ვერ შეცვალოს, მაინც იფიქროს მასზე, იფიქროს თუმც სევდიანად და გულის სიღრმეში ტერენტისეული ტრაგიკული განწირულებით, მაგრამ მშვიდად. და იგი ხშირად ახერხებს, ასე თუ ისე გაუუცხოვდეს საკუთარ “მე”-ს, იყოს არა სასოწარკვეთილებაში ჩავარდნილი ადამიანი, არამედ თოვლი (ან ქარი, ან წვიმა), რომელიც ადამიანს და მის ყოფას თვალს ადევნებს და ნელ-ნელა სწავლობს, თუ როგორ უნდა იცხოვროს, როგორ უნდა გაუძლოს ადამიანმა ყოფას და, რაც მთავარია, როგორ უნდა მოკვდეს.

    “და ვიცი, რატომ უნდა მიყვარდეს
    ჩემი მტანჯველი და ძნელი გზები,
    რომლებიც ალბათ იქ მიმიყვანენ,
    სადაც ჩემამდე მისულან სხვებიც.

    მაგრამ თუ მეყო დროც და მანძილიც
    და მოვუნახე სულს სასთუმალი –
    მოვკვდები, როგორც ქვეყნის ნაწილი
    და არა – წუთისოფლის სტუმარი.”

    (1963)

    ფიქრისა და სამყაროს ჭვრეტის ერთ-ერთ საუკეთესო საშუალებად პოეზიის კვლავაც ქცევა ოთარ ჭილაძის პირველი ყველაზე მნიშვნელოვანი შემოქმედებითი აქტი იყო. იმ პერიოდის ქართველი მკითხველისათვის, ვფიქრობ, ეს პოეზიის სტერეოტიპული გაგების აუცილებელი პირველი რევიზია იყო. არა რევოლუციური, დამანგრეველი და შოკისმომგვრელი, არამედ პოზიტიური, იოლად მისაღები და ძლიერი ზემოქმედების მქონე. მან უცებ ქართული ლექსის ტანს გახადა პათეტიკა და არტისტიზმი, ფაქტობრივად გააშიშვლა იგი და ამით ცრუპათეტიკოსებისა და ყალბი არტისტების რეალური სიმახინჯე გამოაჩინა. ხოლო თუ ვინმეს ესთეტური პათოსი ან ჭეშმარიტი არტისტიზმი ჰქონდა, საკუთარ გახდილ ტანისამოსს, უბრალოდ, როგორც ოთარ ჭილაძის ნანადირევს, ისე შეხედავდა. ხომ გახსოვთ:

    “და სკამზე, როგორც ნანადირევი,
    ჰკიდია შენი ლამაზი კაბა”

    (1957)

    მერე თანდათან სხვა მოფიქრალი პოეტებიც მოვიდნენ, უფრო რადიკალები, ბესიკი და ლია, კონვენციურ ფორმებზეც რომ ძირითადად უარი თქვეს, და ოთარ ჭილაძემაც ალბათ უკვე ჩათვალა, რომ საკუთარი პოეტური მისია შეასრულა, თან ერთი კლავიშის წვალებაც მის გაზრდილ სათქმელს აღარ აკმაყოფილებდა და ნელ-ნელა ძირითადად სიმფონიების წერაზე გადავიდა. ეს სიმფონიები სულ სხვა თემაა და ამიტომ ამ პატარა წერილში ჯობს პოეზიით შემოვიფარგლო. უფრო ზუსტად, ოთარ ჭილაძის წასვლის შემდეგ კიდევ ერთხელ გადაკითხული მისი ლექსებიდან მოგვრილი რამდენიმე ემოციური შთაბეჭდილებით. ეს შთაბეჭდილებები კი იმ სტრიქონებით მინდა დავასრულო, ფიზიკურად სულ ცოტა ხნის წინ წარსულში გადასულ მის ავტორს ასე რომ ესადაგება:

    “როგორც ჩაიში დნება შაქარი,
    აწმყოში ისე დნება წარსული…”

    (1986)

    ჰო, ასეა, მისი შემოქმედება შაქარივით უნდა გადნეს ნელ-ნელა ჩვენს აწმყოში და ჩვენი მწარე ცხოვრება თანდათან დაატკბოს…

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • ესე,  კრიტიკა,  რეცენზია

    პაატა შამუგია – (მ)ორალური სექსი

    17/07/2010

    18 წლის ასაკში სექსი (თუნდაც, ორალური) გართობის მშვენიერი საშუალებაა. მაგრამ 18 წლის ასაკში სექსზე (თუნდაც, ორალურზე) პროზის დაწერის საშუალება ბევრს არ ჰქონია.
    18 წლის ერეკლე დეისაძის ნოველა კოდური სახელით – “99”, ორალური სექსის დემოგრაფიულ მისიას გვიჩვენებს.
    რამე რომ იყოს, კარგი რეცენზენტი ასაკს არც კი გამოეკიდებოდა და საიფერული სჯაც არ დასჭირდებოდა, მაგრამ უამისოდაც არ გამოვა.
    რატომ “99?” იქნებ, იმიტომ, რომ ალაჰს (არ მესმის, რაში ჭირდება, მაგრამ) 99 სახელი აქვს? იქნებ იმიტომ, რომ ეს ბინარული კომბინაცია სარეკლამო ტექნოლოგების საყვარელი რიცხვია? ან იქნებ სულაც ასევე “რეკლამშიკ” ფრედ ბეგბედერის სკანდალური წიგნი “99 ფრანკი” გამოგვადგეს სანიშნედ. სტილისტურადაც ხომ ჩამოჰგავს კიდეც ადგილ-ადგილ.
    ამის გარდა, 99-ის (ანუ ორი ცხრიანის) გეომეტრიული პროგრესიით გაანგარიშებისას მიიღება ერეკლე დეისაძის ასაკი – 18 წელი.
    რიცხვი 99 ზღვარია, საიდანაც უნდა დაიწყოს რაღაც ახალი, ვთქვათ, ახალი რასა.
    ქართველები განათლებული ერი ვართ და ცხადია, ვიცით ფოლკლორსა და მითებში არსებული ყველა არაორდინალური დაბადება: გველეშაპის ფაშვიდან, ყურიდან, ნესტოდან, ქუსლიდან, ნეკნიდან, ზღვის ქაფიდან, ბრმა ნაწლავიდან, კომბოსტოდან… ცხადია, ისიც ვიცით, რომ ზოგიერთი ადამიანი დედის საშოდანაც იბადება.
    მაგრამ “99”-ში დაბადება “წარმოებს” ღრძილებიდან. მოკლედ, სრული პერვერსია. სამ უშვილო გოგოს თითო-თითო მადიანი მინეტიდან ცხრა თვის თავზე ღრძილები ებერება. ეს უშვილო დედების სექტაა. სექტა რელიგიურად კი არა, ისე, უბრალოდ. ვთქვათ, კონცეპტუალურად.
    “ნატას კბილების ცვენა დაეწყო. იგივე სიმპტომი ჰქონდათ ნუცას და თაკოს. მოკლე დროის განმავლობაში, სამივე მათგანს აღარცერთი კბილი აღარ შერჩათ, ხოლო ღრძილები უსაშველოდ დაუგრძელდათ და კბილების ადგილზე, კვერცხისებური მოგრძო ფორმის უცხო სხეულები ჩამოეზარდათ. ამის შესახებ არავინ არაფერი იცოდა. ყველაფერი ერთ თვეში დასრულდა. პირველად ნატამ იმშობიარა, შემდეგ ნუცამ, სულ ბოლოს კი თაკომ.
    ამ პროცესს მშობიარობა მხოლოდ პირობითად შეგვიძლია ვუწოდოთ, რადგან ეს იყო ახალი ქართული რასის დაბადება. ათი სანტიმეტრის სიგრძის ლორწოვანი სხეულები, რომლებიც ღრძილებიდან იშვნენ. მათ ჰქონდათ ადამიანის აღნაგობა, მაგრამ არ ჰქონდათ სქესი. (ე. დეისაძე “99”)”.
    ასე იშვა ახალი რასა, “ჰომო ნოვუსი”, რომელიც მშობლების ექსკრემენტზე იზრდება.
    თუ ჰიტლერი ახალ რასაში (რატომღაც) ევოლუციის ახალ საფეხურებს ხედავდა, დეისაძესთან ეს ახალი რასა აბსოლუტურად მოკლებულია არათუ სოციალურ საზრისს, არამედ ბიოლოგიურსაც, რომ აღარაფერი ვთქვათ, მხატვრულზე. ამ რასის წარმომადგენლები სულ მთლად ორ აბზაცში 25-ე კადრივით გაიელვებენ და ვითომც არაფერი. არადა, მართლაც რომ არაფერი: მათი სოციალური ინტერაქცია მშობლების ძღნერის ჭამითა და თვლემით ამოიწურება. ერთი სიტყვით, სრულიად უწყინარი რასაა.
    “99” ძალიან მხიარული ტექსტია. თუმცა, გამაღიზიანებელი გამოდგა ის, რომ ერეკლეს პროტაგონისტი პერიოდულად საკუთარი ამორალობის დატკიცებითაა დაკავებული. თითქოს პერსონაჟი (რომელიც ძალიან წააგავს ავტორს) მუდმივად გვემარიაჟება თავისი გარყვნილებით, მოჭარბებული აგრესიითა და ზეთამამი სექსუალური ფანტაზიებით (“მე ხომ ერთი ჩვეულებრივი ტიპი ვარ, სხვებისგან არაფრით გამორჩეული ბიურგერი, რომელიც ემის გაჟიმვაზე ოცნებობს. ემი ჩემი დის სახელია და იგი ბავშვობაში განგებამ ქვედა კიდურების ამპუტაციით დაასაჩუქრა”), სამაგიეროდ, აქვს ძალიან ეფექტური კონტრასტები: “ნუცა კოკაინთან მეგობრობს, მე – ქრისტესტან.”
    “მე ვწოვდი ძუძუს, რომელიც შესაძლოა, სექსუალური აქტის დროს მამაჩემს ედო პირში… აბაზანაში ბანაობისას, მე ვხმარობდი საპონს, რომლითაც შესაძლოა დედაჩემმა გაუპარსავი ფანჩარი გაიქაფა. იგივე საპნით კი, მე საკუთარ პენისს ვეალერსები. ეს სექსის ახალი ვარიაციაა. საპონი ინცესტია.”
    თითქმის ტრუისტული “გარყვნილებაა”, თითქოს, მილერთან, ბერჯესთან, ირვინ უელშთან ან ისევ და ისევ, ბეგბედერთან წაკითხულივით, მაგრამ ფინალური ფრაზა მხატვრულად მამოტივირებელი ხდება. საპნის ინცესტური საზრისით დატვირთვა სხვაგან არც შემხვედრია და მგონი, ძალიან კარგი “სატოპკეა” ფროიდისტული თეორიების მოყვარულებისთვის.
    სათაურის გარდა, ბეგბედერისულ ნარატივებს ტესტშიც ვხვდებით, რაც საერთო კონტექსტს უხდება კიდეც. თუმცა, ეს ირონიულ-გროტესკული სივრცე ერთბაშად მძიმდება, როცა ტექსტურ ანტრაქტებს შორის საიდანღაც ფილოსოფიური ბიჟუტერია შემოლაგდება და იწყება “ინტელექტუალი სირებისგან” საკუთარი პერსონის გამოცალკევება. ვფიქრობ, ამ ბიჟუტერიისგან გათავისუფლებით მეტი ადგილი დარჩება ხარისხიან ნარატივს, რომლის ნაკლებობას ეს ნოველა ნამდვილად არ უჩივის.
    “99”-ის განწყობის ზუსტი გაგებისთვის მივყვეთ ფაბულას:
    ერეკლე (უფრო სწორად ერეკლეს პერსონაჟი, ანუ ერეკლე) და მისი გელფრენდი “დიდი ქართველი მწერლის” ძეგლთან ნიშნავენ პაემანს. მაგრამ სანამ თქვენ გუნებაში “გვყავს კი ქართველებს” დიდი მწერალი”-ს კითხვას მოასწრებდეთ, ავტორი დაუნდობელი სიმართლის პირისპირ გაყენებთ: ეს დიდი ქართველი მწერალი თვითონ ერეკლე დეისაძეა.
    “წასვლამდე ძეგლს უყურებს და მეკითხება, მომწონს თუ არა ჩვენ ზემოთ აღმართული მწერლის მოთხრობები. მე ვპასუხობ, რომ “99” ჩემი უსაყვარლესი მოთხრობაა.”
    ნაცადი პოსტმოდერნისტული ხერხი – ავტორის ნიღაბი – ამ შემთხვევაში საუკეთესოდ მოერგო კონტექსტს და მთელი ეს ჰორორი თუ პორნო-დრამა გადაქაჩა (წუთიერ, მაგრამ მაინც) მხიარულ მეტატექსტში.
    ავტორი საბოლოო ჯამში მოდერნისა და პოსტმოდერნის საზღვარზე ქანაობს, ხან იქით გადაიწევა, ხან – პირიქით. მოდერნის დაუფარავი ამბოხი, პირდაპირი შეჯახება საგანთან და მისი დამსხვრევის მცდელობას ენაცვლება პოსტმოდერნისტული “შტუკები”, მეტატექსტური თამაშები და ირონიული ტროპები.
    როგორც წესი, ასეთი ეკლექტიკა ამართლებს და რომ იტყვიან, კითხვადს ხდის ტექსტს, მაგრამ მთლიანად პოსტმოდერნისტული რომ იყოს, კომერციის და არტის ამბავშიც (ეს ორი სფერო კი, კაი ხანია, აღარც განსხვავდება ერთმანეთისგან), მეტს მოიგებდა. მოდერნი, როგორც წესი, ასეთ თემებს დაძაბულად უდგება, რაც ამ ტექნოკრატიულ დროში ცოტა დამღლელიც კია, მაშინაც კი, თუ ისეთი მშვენიერი ფინალი გაქვს მოფიქრებული, როგორც ეს ერეკლე დეისაძესთანაა. სრული რეპრეზენტირებისთვის მთლიანად მოვიტან ფინალურ ციტატას:
    “შუადღის სამი საათი არის დრო, როდესაც ახალი რასა თვლემს, ხოლო ტელევიზორი არის ნივთი, რომელსაც ამ დროს ვიყენებთ. მე და ჩემი სამი ალქაჯი ერთმანეთის გვერდიგვერდ ვსხედვართ. ჩვენ ჩუმად ვართ, ტელევიზორი – არა. ეკრანზე ანაფორაში გამოწყობილი თეთრწვერა მოხუცი (მას ყველა “უწმინდესს” ეძახის) დინჯი იერით გვამცნობს აპოკალიფსის დადგომას და ანტიქრისტეს გარეგნობის სკრუპულოზურად აღწერით არის დაკავებული.
    კარზე ზარია…
    ერთმანეთს დაძაბული ვუყურებთ. რა თქმა უნდა, არცერთი ჩვენგანი არ ელოდება ვინმეს. ჩვენი გაოცების მიზეზიც ეს არის. ცხოვრებაში ხშირად დგება მომენტი, როცა არავინ არაფერი იცის. ასეთ დროს სიჩუმე ყველაზე აუტანელია, მაგრამ ამ შემთხვევაში ვიცი, რომ კარები უნდა გავაღო და ასეც ვიქცევი.
    იქ თეთრწვერიანის მიერ აღწერილი პიროვნება დგას. ერთი ნაბიჯით უკან ვიხევ.
    – შეიძლება? – მეკითხება.
    – სტუმარი ღვთისაა. – ვპასუხობ.”

    თუ გავითვალისწინებთ, რომ სტუმარი ანტიქრისტეა, მაშინ ეს “უმანკო” ფრაზა (“სტუმარი ღვთისაა”) სახიფათო ამბივალენტურ ნიშნულად იქცევა, რომელსაც ავტორმა დაუნანებლად გადააბიჯა და კიდევ ერთხელ ააწნა სილა ტრადიციული ბინარული ოპოზიციების მოყვარულებს.
    ფინალი აღწერის დინამიკითა და სიტუაციურობით ალბათ სარტრის “ჰეროსტრატეს” და ბეგბედერის “სენ-ჯერმენ-დე-პრეში ნაპოვნი ხელნაწერის” შორეული რემინისცენციაა, რაც კარგადაა გააზრებული და გადამუშავებული.
    ისე გამოვიდა, რომ ტექსტი ძალიან არაპოლიტკორექტული და ეპატაჟით გაჯერებულია, ამიტომაც, მგონია, რომ ისეთ საინტერესო რამეს, როგორიცაა დღევანდელი ქართველი საზოგადოება, მოუწევს რეფლექსების ფრქვევა, ავტორს კი -ამის ატანა.

    ერეკლე დეისაძის მოთხრობა “99” დაიბეჭდა “ლიტერატურა – ცხელ შოკოლადში”, №26, ივლისი.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • პოეზია

    ირაკლი კაკაბაძე – ლექსები

    17/07/2010

    ბაქო

    ნაილის

    დავდივართ ქარებში,
    მგზავრებს ვუკოცნით სახეებს
    და ვუცქერთ ერთურთს
    თვალებში, გულში და სიზმრებში.
    სიზმარი ცხადია
    და შენც იქიდან გადმოაბიჯე,
    მდინარის პირას ქვაზე ჩამოჯექი და
    არ ვიცით რა ქვია მდინარეს.
    მთვარე შეიყვარე
    და ქვეყანაც მთვარეულია,
    მე კი ვღლი სიზმრებს
    სამაგიერო სიკეთეების დარიგებებში
    და გაღვიძებულს ვალმოხდილობის შეგრძნება მყვება.
    მონატრების ქარების და ხარ,
    მაგრამ ტკბილია უმწარესიც კი
    რაშიც შენ გხედავ,
    რაშიც შენი ხელი ურევია,
    რასაც მზერა მისწვდა შენი
    და აღარ ვუფრთხი ქარებს –
    (ჩემი აღქმის ქვევრები აივსო თრობით)
    ქარებიც ჩვენია და
    ქარების ქალაქიც,
    დავდივართ ქარებში
    და ვუცქერთ ერთურთს
    თვალებში, გულში და სიზმრებში –
    ჩვენ ერთმანეთის გასაღებები.

    * * *

    ჩემი განსაცდელი,
    მუნჯი და სასტიკი,
    თვალების სარკეში და
    შუბლის შარა-გზებზე.
    ფერია თეთრი და
    თეთრი და
    თეთრები,
    მე კი შევიფერე რუხი და თანმდევი.
    ყველა კითხვად იქცა,
    არც ერთი პასუხად,
    არა ხარ?
    არა ვარ?
    არ არის?
    ჩემი განსაცდელი,
    მუნჯი და სასტიკი…

    უკან მისახედად

    ”შემობრუნებისთანავე მარილის სვეტად იქცა…”

    სიტყვები უკან დასაბრუნებლად,
    სიტყვები უკან მისახედად,
    სიტყვები ხელის ჩასაჭიდად,
    სიტყვებში სამოთხე და სიტყვებში პარასკევი.
    პარასკევი –
    სადაც დავეცი და ტირილი შევძელი.
    მოვნიშნე ალაგი აღდგომის და კვლავ დაცემის.
    მზე აქაც ის არის, რაც ყველა სევდიან ლექსში თუ სიმღერაში.
    ვინ იტყვის სად არის თამაში და სად ტრაგედია.
    საათსაც თუ მომართავ და მზერას გაიმკაცრებ,
    ორმოც ჯალათსაც მოძებნი და ორმოც ათასსაც,
    რომლებიც დაედევნებიან ქალებს, ბავშვებს და კაცებს,
    რომელთაც პოლიტიკა საწოლზე მეტად ხიბლავთ.
    ბავშვები ისევ ელიან ნათლის ანგელოზებს,
    ნათელი რომელიც ისე გაქრა, რომ ელვაც არ დატოვა,
    ანგელოზებიც წავიდნენ უმიზნო გზებით და უსულო მიზნებით.
    აქ ერთი კასრია და ყველა ვიხრჩობით,
    მასში ვიხარშებით,
    სადაც ცხოვრება მთავრდება ყოველდღე
    და იწყება ხანდახან.
    გამოიარა სიბერემაც ეს დღეები და ქალაქები.
    სად არის პოეზია,
    მწყემსი ბიჭის სიამაყესა და მზერაში,
    თუ გვალვისაგან დახეთქილ მიწაში.
    რითი იწყებენ,
    როცა ყველაფერი დამთავრებულია?
    რა შეგვიძლია გადამღერების, გადასხვაფერებისა და გადაღებვის გარდა ,
    რა არ თქმულა, რომ ჩვენი სათქმელი არ ყოფილიყო,
    რად სჭარბობს ასე სიტყვებში პარასკევი?
    სიტყვები უკან მისახედად
    თუ სიტყვები თავისთვის…

    მეისრე
    ალექსანდრეს

    და წვიმის შემდეგ
    ატალახებულ მინებთან ვდგავარ,
    მძინარეს გიყვები იგავებსა და ამბებს
    ამ ქვეყნის შესახებ –
    გასწვრივ მდგომებზე,
    უსასრულო ხაზებად მდგომთა შესახებ,
    ფოთლებივით მშვიდთა და ბედთან შეგუებულთა,
    ხსოვნის ყველა უჯრედზე,
    რომელმაც შემომინახა განცდა და შიში
    თვალებში ცქერის,
    გმირების გზას რომ დავადექით და
    მივედით ყველაზე ახლოს
    გახშირებული სუნთქვის მოსასმენად,
    სიცივის ოხშივართან
    და განწირულობის მხურვალებასთან,
    ერთად ჩავხედეთ თვალებში
    თვალებაკრულსა და უთვალებოს.
    დედა კუთხეში ჩაჩოქილი მივატოვეთ,
    ეს თაიგულია დედაშენი,
    ეს გულსაცავი და
    გულისფეთქვის გადანაწილება.
    მე კი მეისრე,
    უნდა გიჩვენოთ უსაფრთხო გზები,
    ბჟუტავი სინათლე და
    დილის ძილის მეზღაპრე,
    რომელსაც თავზე ადევს გადაშლილი
    ყველა შენი თვალღია შიში,
    როგორც აღსაკვეცს წმინდა წერილი.
    და წვიმის შემდეგ
    ატალახებულ მინებთან ვდგავარ,
    შორს ჩამქრალი მოჩანს გუმბათები,
    მძინარეს გიყვები იგავებსა და ამბებს
    ამ ქვეყნის შესახებ,
    რომ მე როცა დავიბადე
    ბებიჩემის დედა, ალექსანდრა
    იმ დღეს გარდაცვლილა.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • პოეზია

    ნათია გიორგაძე – ლექსები

    17/07/2010

    * * *

    ნუ დამპირდები,
    ვინც პირველი მივიდა ზღვასთან,
    ვინც ნახა მისი მკვდარი სიმწვანე,
    ვინც სასაფლაო აუგო და ჯვრები
    აღმართა მეგობრებისთვის
    ჩემი ძმა იყო,
    მისგან წასვლას ნუ დამპირდები,
    ნუ დამპირდები მსოფლიოში
    განთქმულ ქალაქებს, არხეინ გემებს,
    ახლა ბავშობის თამაშებია
    ჩემი ყველაზე სანატრელი მოგზაურობა,
    ხშირად ვიხსენებ:
    ძილში ჩაწყნარდა მისი სუნთქვა და
    წყალი არ დარჩა, რომ მის თვალებს
    არ დაენახა, იგი არასდროს საუბრობდა
    წაგებულ ომზე, ცუდი დრო დადგა,
    სარდაფებში ობის სუნმა და ნესტმა
    იმატა, ხოლო ძვლებს იქეთ თითქმის არავინ
    არ დამკლებია,
    ნუ დამპირდები…

    * * *

    შენს თვალებში აღარ ვსახლობ
    შენმა სახლმა პური მისცა ავ ძაღლებს,
    შენგან შორს ვარ, მგონი ასე სამუდამოდ
    ჯერ ჯოჯოხეთს არ წასულა არავინ,
    ალი სურვილს, წვიმა ხსოვნას ამძაფრებს,

    აქ ცეცხლია ყოველგვარი იმედი
    დავიოკე ცნობისმოყვარეობა,
    ოქრო-ვერცხლი არ მიყვარდა არასდროს,
    სიკვდილთანაც ჩემი ფეხით მივედი,

    წყნარი, როგორც ოკეანე კედელზე
    ბორცვები და წერტილები კედელში,
    მე დავტოვე შენი შემოგარენი,
    შენს სახურავს დავეხსენ და შევეშვი,

    კვირა დღეა, აღსდგებიან მეზობლად
    მდებარენი და ბორკილებს დაყრიან,
    მე ქუთუთო მიხამხამებს მარცხენა,
    ეს სიცოცხლის ერთადერთი ნიშანი
    და ვიგონებ იდიომებს ავყიას:

    keep an eye on my heart,
    keep an eye on my soul…

    * * *

    ჩემში ვეძებ წელთაღრიცხვას,
    წყლის წისქვილს და ქარის წისქვილს,
    ვეძებ ჩემი საფლავის ქვას
    მარცვალ – მარცვალ ვეძებ სიკვდილს,
    სად იშოვი ამდენ სიზმარს?
    საშობაო ნაძვის ხეებს,
    მამას, ისევ შუბლგახსნილს და
    დედას, ისევ შუახნისას,
    ხოლო შვილებს: “ჰაოსს,
    ქართლოსს, ბარდოსს,
    მოვაკანს და ლეკსს და
    ჰეროსს, კავკასს, ეგროსს
    და მე ისევ
    რადგან ჩემში მდინარეა:
    ვეძებ…ვარსკვლავს შუადღისას

    * * *

    ჩემთან არიან ახლა ყველანი,
    იმახსოვრებენ ჩემოდნების გასაღებ ციფრებს.
    ვაი მას ვისაც მახსოვრობა ხშირად ღალატობს
    ვერასდროს გახსნის სიტყვებს სადაც მე შენ გფარავდი
    ვერ ამოიდგამს ენას ჩემთან სალაპარაკოდ
    ვაი მას ვისაც მე შევეყარე, ვინც შევიყვარე და
    შევითვისე, რადგან არ ვიცი რა დარჩება ამ ხელებისგან
    როცა უდაბნოს ქვიშას დაითვლის,
    რადგან არ ვიცი რა დარჩება ამ თვალებისგან,
    როცა მეთევზის ბადეს ვეღარ გადაეჩვევა,
    რადგან არ ვიცი რა დარჩება ამ ღიმილისგან
    როცა წავლენ და დაივიწყებენ,
    დღეს წმინდა პავლეს ტაძარს ვეძებდი
    რადგან არ ვიცი, ბენიამენს ჩავალ თუ არა?

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • პროზა

    მაკა მიქელაძე – ერთი მოთხრობა ორ რთულ სიმღერაზე

    16/07/2010

    – “თქვენი ცხოვრების კონცერტი დასასრულს მიუახლოვდა” – კომპიუტერული ტომოგრაფიდან ნარნარად გამოსლიკინებულმა ფურცელმა მაუწყა.
    – ცუდია. – ვიფიქრე. მეტსაც ვიტყვი – მიიშვეელეეთ!
    – ვერაო – ფურცელმა – ვეღარც კაცი და ვეღარც ღმერთი ვეღარაფერს გიშველისო.
    მტანჯველი, არაფრისმომცემი მკურნალობა გამოვტოვე. ასე გადავწყვიტე. მარტო მსურდა ყოფნა და ფულიც მქონდა.
    რეალობას ევროპაში გავექეცი.
    ავიწყვიტე.
    გავირუჯე. ექიმმა გამაფრთხილა მზეს მოერიდე, სიმსივნეს არ შვენისო. ჩემთვის რომ გეკითხა, სიმსივნე არ მშვენოდა, ნარუჯი კი მომიხდა.
    ვერ ვიტყვი, რომ სასიყვარულო ენერგოხარჯი ავწყი სააფთიაქო სასწორით. ერთ სიცოცხლით სავსე, ატკარცალებულ ტაკუცუნა გოგოცუნას გადავეყარე. არც მას დაუწყია ლავღამის შემდეგ “აქანა დავდგავ შიფანერკას” და არც მე მივაგლახია “რა უდროოდ ვკვდები”. სასიყვარულეთი საზაფხულო “ლაით” ურთიერთობებად მოვახაზირეთ და ორივე კმაყოფილი დავრჩით.
    ჩემთვის იყო ძნელი, სხეულის გამკივანი ჯანმრთელობით ძუძუს კერტებზეც კი ეწერა, რომ ჩემზე დიდხანს, დიდხანს, დიდხანს… დავშორდით მალე.
    ვსვი და მივირთვი საუკეთესო. აბა რას უშლის ფილტვის ან თავის ახალწარმონაქმნი კუჭის უცხო ხილით ამოვსებას?! დავლაშქრე რესტორნები: ჩინურიც, მექსიკურიც, იტალიურიც, ფრანგულიც. რა დამაკლდა და რა შემემატა ვერ გავიგე. იფ-იფ-იფ და თითებს ჩაიკვნეტ.
    კიდეც დავლიე… და წავიდა, და მაგარი და, ჭრის და ავიჭერით, და ხურავს და დაგლიჯა, თავი ამხსნა და თავი ამხადა სასმელები ჩავცალე… ჰერი და ლოთობა ღამის, გარიჟრაჟის, ნასამხრევის, თბილი ქვიშის, ბაღის სკამის, შადრევანის, პარაპეტის, ძველი ძეგლის პედესტალის, უცხოებში, ახალ ნაცნობებში. ჯგროდ და კენტად. თავი გავიგიჟე და დავივიწყე. მაგრად გავიზაფხულე და… რა მერე?!
    არა, გართობა არ დავიკელი, არც რა სიამე… უნამუსოებიც შემოვიარე, არომათერაპიასაც კი არ შევუშინდი, წყლის თხილამურსაც არა უშავდა, პარაშუტებსაც… ზღვა სიცოცხლითაც ისე სავსეა, როგორც სიკვდილით. ცხელი ქვები რომ შემაწყო ზურგზე ვინმე მაამებლობის დიდოსტატმა, მივხვდი – მივქარავდი. პლაჟზე რა, ნაკლები ქვები ეწყო, თუ მე მელოდა ცივი და გაუმთბარი?!
    მოვიმწვანილე ყველაფერი. სულიც გამახსენდა.
    ცოდვა – გამხელილი… შემთხვევით აღვიდგინე გამოჭმულ თავში, რომ არის სადღაც ეს რაღაც სული. სასულიერო პირი დავინახე, გრძლადშემოსილი, სიცხე-პაპანაქებას და კიპარისთა ხეივანს რომ მიუყვებოდა.
    გავედევნე და მისმა გზამ საყდართან მიმიყვანა.
    გზამ და ხმამ…
    ბგერითი რხევების მიმართ გულგრილი ვერ ვარ. მე ხომ სამყაროს ყურით აღვიქვამ და შურით…
    კაცობრიობასაც კი ჰყავს ნომერ პირველი მტრები (ცვლადი ერთეულია, ხან ვინ, ხან ვინ) ??????????
    ჩემი ნომერ პირველი მტერი, იყო, არის და იქნება ის დათვი თუ სპილო ყურზე რომ დამაბიჯა ფეხი დედის მუცელშივე, ან დაბადებისთანავე.
    ამის სათქმელად მივემართებოდი წმინდა ალაგისკენ. მინდოდა ვინმე ღვთისმოსავი მომეძებნა და მეკითხა: რატომ? რაღა მე? რას მერჩოდა? რა დავუშავე? ვის რა დავუშავე? სპილოს? დათვს? ამდენ ყურში რაღა ჩემი ამოარჩიეს დასახშობად, უკეთესზე ვერაფერზე გაიარეს?! ბოდიშიც არ მოუხდიათ, მინდა გითხრა. დამაბიჯეს და ბასტა.
    მე რომ სიმღერა მცოდნოდა… ასე ადრე და ასე უსახელოდ… რაღა ჩემთვის დაენანა მამაზეციერს…
    საყდრიდან ორღანის ხმა შემომეღვარა, სიჩუმის ხმაც. ცოტა დავმშვიდდი. მაღალ რეგისტრში ჩხუბი გადავიფიქრე და ჩამჭრელი შეკითხვები ნიშნის მოგებით გადავინახე. ვინ რა პასუხი უნდა გამცეს?! გულს კი მოვიფხან.
    საყდარში გრილოდა. ხის, წითლად გალაქულ, კრიალა ძელსკამზე ჩამოვჯექი. მსმენელთა ნელსაცხებლის სუნი კეთილსურნელებაში ჩაიკარგა. ჩემი გაღიზიანებაც გაიბნა მყუდროებაში. ჩუმი ფუსფუსი და მოწიწებული ჩურჩული გულს მოეფონა. ჩავთვლიმე კიდეც…
    მესიზმრა სცენაზე უნდა მემღერა და შეშლილივით დავაჭყიტე თვალი.
    ორღანს ორღანისტი უჯდა. დაკვრას განაგრძობდა.
    მუსიკამ შემძრა. აი ის, რაც მუსიკამ შეძრა, არის ალბათ სული. მან, გატანჯულმა დაისვენა, მე კი თვალსა და ხელს შუა გამოვცოცხლდი. უკეთ რომ ვთქვა – ყურსა და ყურს შუა.
    ორღანს მოხუცი ორღანისტი უჯდა. ნაწყვეტ-ნაწყვეტ ჩანდა ხის, წითლად გალაქულ, კრიალა რიკულებს შორის. შემელოტებული თხემი, საყელო და სახელოები თეთრი. გახამებული პერანგი. მრავალსაფეხურიან კლავიატურაზე სწრაფად მოძრავი ჩრდილები. თხელ ხელებს თითქოს ინსტრუმენტი ამოძრავებდა. ჰო, რა, ორღანი თავის ჭკუაზე დაატარებდა ხელებს. მუსიკა მდინარე იყო, ხელები – დასახრჩობად განწირულნი, მის მოდიდებას მისდევდნენ.
    მუსიკოსები მძაგს.
    აი, ეს ორღანისტიც, შემელოტებულ თხემს ბაგირზე ასაძრომად გამზადებული ბავშვივით რომ გადაიგდებს უკან და სიმაღლეს ახედავს, თოხლო კვერცხის მისაღებად გამზადებული ოპერის პრიმადონასავით რომ მოიღერებს ყელს და აატრიალებს თვალებს, მხრებს რომ უცოდინარი ყველაფრისმცოდნესავით აწურავს, დაფასთან გამოძახებულივით და… დაჰკრავს გაოსტატებულ ხელებს ღვთაებრივ ინსტრუმენტს… ეს ორღანისტი, შემელოტებული თხემით მე თხემით ტერფამდე მძულს.
    სმენიანია და იმიტომ.
    უკრავს რა ტიპი, ვითომც არაფერი. ზის რა და უკრავს. ისე, სასხვათაშორისოდ აწვება სატერფულებს და მანუალებს, ღილაკებს, გადამრთველებს, გადმომრთველებს, აწევს, ჩამოწევს, გადაატრიალებს, გადმოატრიალებს და ამ ჩია მუსიკალურის ხელში მილების მთაგრეხილი, ხისა და მეტალის მონსტრი, პნევმატური დაშევინტილაციარებული გიგანტი, ??????? მოჩუქურთმებული, ჭიმებიანი, სიმებიანი, მღერის, გუგუნებს, ბორგავს, აიტალღება, ცხოვრობს, ცოცხლობს, ბობოქრობს, გვრისხავს, გვაშინებს, გვასწავლის, გვაზიარებს, გვაიმედებს, სუნთქავს, გაგწმენდს, გამოგწურავს, გაგასავათებს, ახლით შეგავსებს და მიგატოვებს ისე, რომ არ გკითხულობს რა სიმაღლიდან შეგამუსიკა და შეგეძლო რო?
    ახსოვს ვინმე ამ ქვეყნად ამ ჩია ნიჭიერს, ამ მართლა მაღალმუსიკალურს, ამ… ამ… უხ სმენიანს… ახსოვს ვინმე? მე მაგალითად? ადარდებს რატომ ვერ ვიტან სპილოს ან დათვს ან მუსიკოსებს? გრძნობს კი, რომ მე ის ნიშანში ამოვიღე და პასუხსაც მოვთხოვ!!!
    ორღანისტმა განცვიფრებულმა, შეწუხებულმა გადმომხედა. შევცბი. იქვე მიგდებულ პროსპექტს დავწვდი და ანგარიშმიუცემლად გადავშალე.
    “ორღანი ერთადერთი სასულე-სიმებიანი ინსტრუმენტია”.
    ჰო, ვიცი. ორღანი ადამიანივითაა. ჰაერი თუ არ გაუთბე, ვერ ამღერებ. თუ ამღერდა და დაგაცლის თავზე უმრავლეს ჟამს, აგიტაცებს, აღგაფრთოვანებს, გაგადიდებს, დაგანარცხებს და გაგსრესს, გაგრძნობინებს რომ ჭია ხარ და მატლი, თუ არა და იმას მაინც მიგახვედრებს, რომ ეს ჭია და მატლი ოდესმე შეგჭამს. მერე კი, ყურიანი ქოთანი ხარ Uთუ უყურო, შეგავსებს შენივე განუმეორებელი ერთადერთობით და ღმერთთან ერთობით.
    ასე ვგრძნობდი. რამდენიმე ათასი სასულე მილი ათიოდე სულგანაბულისთვის ლოცულობდა. გადაარეგისტრა მანჟეტებით მომხრჩვალმა ხელებმა რაღაც და დამაჟრუანტელა. ერთ-ორ კაპიტულაციასაც ჩემი სრული კაპიტულაცია მოჰყვა.
    თავდახშული მილებიც თანდათან ჩაჩუმდა.
    მსმენელნი დინჯად და უსიტყვოდ წამოიშალნენ. ვინ გარეთ გავიდა. ვინ საყდარში დარჩა. ჩემს გარდა ყველა იყო გასპეტაკებული. სათქმელი აღარავის ჰქონდა. ყველა კითხვაზე პასუხგაცემულებივით დუმდნენ, მშვიდები. ვიღაც ლოცულობდა, ვიღაც შესაწირს გაიღებდა, ვიღაც ფიქრობდა. სიჩუმე სუსტად ჟღერდა ჯერ კიდევ.
    ორღანისტი დაოსებული იჯდა მერხზე. გამოწურული, დახარჯული, გასავათებული. ხელები მუხლებზე გადაჭიმულ სუტანაზე ეწყო. ხელები მსუბუქები ჩანდნენ, ნაჭერს ნაოჭსაც ვერ ამჩნევდნენ, ბუმბულივით ესვენენ. ქარს ყოველ წამს შეეძლო წაეღო დასაკვრელად.
    მივუახლოვდი. მწამდა, მისი რწმენისგან ქვას ქვაზე აღარ დავტოვებდი.
    – ღვთაებრივია, პადრე! – რამდენად პადრე იყო, არავინ იცის – ღვთაებრივია ბახიც. სიკვდილზე მიდის. ბრავო, მაესტრო! – არც კი ვიცოდი, რამდენად მაესტრო იყო.
    ზღვისფერი, უბოროტო, უზაკვო თვალები გამამხნევებლად შემომაცქერდნენ. თავიც დამიქნია.
    აღარ მივკიბ-მოვკიბე და პირდაპირ მთავარით დავიწყე.
    – აი, ძვირფასო პადრე, მე სმენა არა მაქვს. მისხალი, ნასახი, არანაირი. ტაშტი ვარ – მუსიკის ამბავში.
    ძალიან შეწუხდა. თანაგრძნობით შემომხედა… რამაც გამაცოფა და გამახელა.
    – მე ვკვდები, პადრე. დღეს თუ არა ხვალ გარდავიცვლები, ფა-ფუ! – დავუყვირე თითქმის.
    შეკრთა. მერე ისე გამომხედა, მივხვდი რომ არც ერთი სულიერი არ იყო ჩემზე უკეთეს დღეში. ეს “დღეს თუ არა ხვალ” ვერ გამომივიდა ლამაზად.
    – ტუმორ, ტუმორ! – გადავწყვიტე დაზუსტება. – ერთი-ორი აკორდი და კონცერტიც დასრულებულია.
    თვალზე ცრემლი მოადგა და მერხზე მანიშნა ჩამოჯექიო.
    ხელი ჩავიქნიე. მთავარი ის იყო, რომ მისმენდა.
    დავცხე და დავცხე. სადაც უცხო ენა არ მეყო, ხელები, ფეხები, მიმიკა, ჟესტები და უსმენო ყურების პარტყუნი შემოვიშველიე.
    – საქართველო იცი? ჯორჯია? სოვეტიკუსის. უსა-სი კი არა. აიჰ! მაგ ჯორჯიაში, სმენა თუ არა გაქვს – მკვდარი ხარ, შეიძლება თამამად ითქვას.
    ინტერესით ამომხედა. დამაკვირდა.
    – თუ არ მღერი, სუფრაზე ხარ მუდო, თავყრილობაზე – ყუმი, სიყვარულში – მუნჯი, გლოვაში – გულგასიებული, ცხოვრებაში გარიყული.
    ლაპარაკითაც სიმღერასავით ლაპარაკობენ. მისმინე! მისმენ? მე რომ ვამბობ დოს, შენ უნდა მიპასუხო მი. კაი დედ-მამის შვილი ხარ, დოზე მომისიტყვე რე ან იმის უარესი მეორე ოქტავის დო. ფა დიეზსაც ვერ მოგიწონებ დიდად, მაგრამ ჩემს დოზე მაღალ დოს?! შენ მე თვალში ხომ არ გეპატარავები და არ აგაღებინებ, არასდიდებით!!! ახლა დო-თქო თუ გითხარი წყნარად, სი ბემოლით თუ გამეცი ხმა, მეორე დღეს ქუჩაში გამარჯობას რატომ გეტყვი? აი, შენ, პატიოსანო პადრევ, გასცემ ხმას იმ კაცს დოო, რომ მიუთბილგულებ და სი ბემოლო, რომ დაგაკივლებს?
    გამიღიმა სათნოდ.
    ა, კაცი! იუმორის გრძნობაც ჰქონია. მოსმენაც იცის. დავცხე და დავცხე უფრო გულმოცემულმა.
    – ნაბიჯ-ნააბიჯ მკლავდნენ, პადრე, წვეთ-წვეთად, თუ გინდა ნოტა-ნოტას მიყოლებით ასო-ასო მქნიდნენ. რომ ვკვდები, დამიჯერე მხოლოდ ჩემი უსმენობის ბრალია. დამიჯერე, პადრე, მართალს ვამბობ.
    მთავარი გითხარი და ახლა თანმიმდევრობით, დალაგებულად, ნება-ნება…
    დაწყებითებში კლასელი მიყვარდა. ორი ნაწნავი. წვრილფეხება, ჟილეტში და გულზე მიხუტებული შავი, გრძელი კოლოფით. გამუდმებით სადღაც მიიჩქაროდა. ბიჭებს ზედაც არ უყურებდა. კლარნეტზე დადისო. მე ეს კლარნეტი ბიჭი მეგონა. გავცოფდი კლარნეტი ვიღა მიგდია, ჯერ სახელი ნახე, კლარნეტთან როგორ დადის-თქო.
    ჩვენი დაწუნებული კლარნეტი ინსტრუმენტი რომ აღმოჩნდა მამაჩემს დავადექი.
    – მამი, ან მუსიკას მასწავლი, ან თავს ვიკლავ-თქო.
    გაბრიყვდნენ და მიმიყვანეს “მუზიკალნი” სკოლაში. რავი, უბნის ბიჭებმა, ეს “მუზიკალნი” კლიჩკად კი გამიხადეს… მაგრამ, ეს არ მინაღვლია. გამოამზეურეს იმ სკოლაში ბოროტმოქმედი სპილოც და ბარბაროსი დათვიც, რომლებმაც ბოდიშის მოუხდელად გაისეირნეს ჩემს ჩვილ ყურებზე. არაო, იქაურმა მაესტროებმა, შენგან არაფერი გამოვაო…
    პირველი სიყვარული პირველი მოსმენასავით ჩავაფლავე. ის ორნაწნავიანი ახლა ტელევიზორშიც მღერის, იურმალაზეც… რა გულითადად ვუსმენ და ვუყურებ, თუ ხვდები?
    კიო – დამიქნია თავი.
    ეჰ! შეიძლება ხვდები-თქო, გავიფიქრე და აღარ მითქვამს, ის ხომ იმ ქვეყნიდან არ იყო, სადაც თვალებითაც კი ი-ყურ-ებიან. ბოლომდე მაინც ვერ გამიგებდა, თვალებიდან “ყურ-წყალს” ვერ დაიდენდა, კურცხალს ესე იგი.
    მაინც განვაგრძე, იმიტომ რომ მამაზე მეტად მიყვარდა ამ გასაჭირში.
    მამაჩემმა: არ უნდა და დაიკიდეო! ქალების მეტი რა არისო. დავიჯერე და გულში ჩარჩენილი ჯავრი სასიყვარულო თავგადასავალთა კალაპოტში მივაგდე, მოპარული წყალივით.
    მთავარი იცი რა იყო, სადაც მომღერალ და დამკვრელ ქალს გადავაწყდებოდი, ის ინსტრუმენტი მახსენდებოდა, რომელზეც დაკვრა არც ერთ თავმოყვარე ქართველ კაცს არ უჭირს. არ მახსენდებოდა და თავს მახსენებდა უკითხავად… მომღერლის დანახვისთანავე. იწყებოდაა: საკრავივით ფაქიზი ხართ, ჟღერადობას შეგიმოწმებთ, დამაკვრევინეთ რა, ნუ ერთ ნოტს მაინც არ ამაღებინებთ… შევაშემყვანიურებდი.
    კოცნისას, პადრე, პირს კი აღებენ, მაგრამ ვერ მღერიან, ვერა! ხვდები?
    ერთხელ მთელი კვარტეტი ვიყოლიე, სრული შემადგენლობით. რეტრო-ჟღურტულიკები, ჩიტუნები. ოთხივეს მოვერგე უხმოდ და უსმენოდ. ჯერ ბანს შევუხმატკბილდი, მერე პირველს. ასე მახსოვს… მეორეც მივაყოლე… კინაღამ დავშალე ის ჩიტის ბუდესავით აწყობილი ოთხეული… მარაა… მარა ჩართული ქალი იყოო… იფ, რო ჩაახუჭუჭებდა… ჩართულივით… უჰ! ბოდიში, პადრე, თქვენ ხომ… – მოვეგე გონს.
    ჩემთვის რომ გეკითხა, შეცბა, მაგრამ მომიტევა.
    უხერხულად ავიწურე.
    – მთავარს გეტყვი, აღარ დაგღლი – ვცადე გამოსწორება. – მთავარი ის არის, რომ მშურს. დღესაც მშურს, გუშინაც მშურდა და ხვალაც შემშურდება, როცა ვიღაც მღერის ან უკრავს. რატომ?! რას ქვია რატომ?!
    ძნელი ასახსნელია. ვთქვათ, ზის შენს გვერდით ქალი, შენი საცოლე, დღეს არა ხვალ ქორწილი გაქვთ. ამ დროს, შეიგდებს შენი უახლოესი ძმაკაცი გიტარას მუხლზე და ესაო, ისაო, მარტოსულო ქალბატონოო, ნუ მიხურავო კარებსო… გამოაღეო, ისეო როგორცო ფანჯარაო, გავიხედოთ და შენი იყო, ახლა მისია. როგორია?! ხეედავ! მთავარი კი ეს არ არის, მთავარი წინა გვაქვს…
    სუფრის მერე, ჩვენში კი სუფრა ყოველდღე იციან, ქეიფის მერე და სადაც სუფრა იქაც ქეიფი, შურის და ეჭვის ხიჭვებს, ძლივს ვხსნიდი კრიჭას და კბილებით ვიძრობდი ამოჩემებული აქილევსის ქუსლიდან.
    ერთი მომღერალი, იცი, რისთვის წამოვაგდე სუფრიდან და რისთვის გავუერთიანე თავ-ყბა? წამოიწყო, თავხედურად “ბულბულს – ენა, ვარდს – სინაზე, მოვსტაცე და შეგთავაზე” და თვალებში მიყურებს წარბშეუხრელად. გავიყვანე გვერდზე: – თუ მღერი, ბოლომდე იმღერე შე დამპალო-თქო ვუყვირე. გამოშტერდა, რა გინდაო. – თუ მოსტაცე, როგორ მოსტაცე-თქო. რაო? – დაჭყიტა თვალები. – რა და რანაირად და რა მანქანებით, რა ხერხებით და რა ხრიკებით მოსტაცე, რა უფლებით-თქო, – ვუბრაგუნე და ვუბრაგუნე. – და თუ მოსტაცე ბულბულს ეს ენა, რას მაბოლებ და როდის შემომთავაზე, ან შენ შემომთავაზე და მე არ გამოგართვი, არა? მტყვანის!!! დავანოკაუტე კიდეც…
    მოკლედ გავშლეგდი.
    ასეა რა, კეთილო პადრე, კარგ მომღერალს რომ ვხედავ, კბილები მეფხანება. აი, ხო მღერის… ყრონტი ხო აუდის და ჩაუდის… იცი როგორ ჩავაფრინდებოდი, დავასობდი საკბეჩებსაც და საღეჭებსაც… გამოვგლეჯდი და გამოვუღებდი ყელს, ხმაგამტარს. კარგადაც დავიამებდი, დავისვენებდი.
    თვალები რომ გადამიშუშდა, შეშფოთებით ამომხედა, დაძაბული დამაკვირდა. ცოტა გაზიდან კი ავიღე ფეხი, მაგრამ სიჩქარე ბოლომდე ვერ დავაგდე.
    – ტკივილია, პადრე, ტკივილი, ეს ოხერი შური, გულის გამსიებელი, გულღრძო, დამღრღნელი, დამტკვირავი, დამქუცმაცებელი. გვფრცქვნის, გვბრტყვნის, გვფშხვნის……ისე, პადრე, ბოლო სამი სიტყვა, ქართულად რომ წამომცდა, უბრალო არ გეგონოს. გინესის წიგნში ვართ ამ სიტყვებით შესული, ერთ სიტყვაში უხმოვანო თანხმოვანთა რიცხვით. შურიც, თითქოს ეგეთია, უხმოვანო თანხმოვანთა რიგია, სმენიანის ყურს რომ უსმენოს ხმა გაუხრჭიალებს, ნერვებზე იმაზე მეტად იხემება – ჭშრწრჟხრძღრზ. გფლითავს, ვარვარებს, დუღს, გადმოდუღს, გფუფქავს…… ჩვენში დარჩეს და გზმნის კიდეც. რო ვეღარ უძლებ, სადღაც უნდა დააბანდო.
    ერთ მშვენიერ დღეს, ამომივიდა ყელში, მიტირეთ ყველამ ნოტებზე-თქო, დავიქირავე მუზმასწი, კაი მასტი. მომთმენი.Mმივფულე ლაზათიანად და არ გისწავლებია, ჩემთან გექნება საქმეც თანდავურთე.
    დავაკვდით. ვიყროყინე, ვიყივლე, მივამსგავსე, ნოტა ნოტაზე დავსვი, ავღიღინდი, წავიმღერე. გიტარაზეც მივცხებ ერთი ორს, პიანინოზეც ჩავარიკრიკებ და თუ გაჭირდა დრამებზეც გაგირიტმავ. “ჭრელო პეპელა” “ჟუჟუნა წვიმაში” აღარ ამერევა, ხმასაც კი მოგცემ და ერთ უსმენო ნაშას ტეტ-ა-ტეტ და სანთლის შუქზე მეც შევაბამ, რომანტიული პაპსათი.
    აპაპაპა ხალხში ხმას რა ამომაღებინებს.
    რა რატო ტო?Uუჰ, ბოდიშით.Aახლა მთავარზე…
    იციიი, როგორ მღერიან ჩემს ქვეყანაში?!Eეეე……
    მანდ მომიცადე! შევეცდები აგიხსნა. რაღაც-რუღაცეებს თუ წაგიმღერებ, არ მითხრა, კეთილო პადრე, რომ სმენა არა მაქვს, კარგი?!
    ხმ……ხმ… აი, უსმინე… ხმ… “კაცისა მიყვარს სტუმრობააა, კაცისა არნახულისაოოო…” მე რა?Mმე არაფერი… და სამ ხმაში რო აგუგუნდებიან… გაგიჭრიალებს გულის კარი სასტუმროდ, აბა რას იზამს.Dდაგიიმედდება, გაგამოლოდინებს, არნანახისთვის შეგამზადებს… ჩემისთანა სტუმარზე კი არ გეუბნები რომ ალაყაფდება და ალაყაფთან გაიხიდება…
    ჩემი არ იყოს, ისიც გამონათდა, გამიღიმა.
    Mმოგეწონა, არა?Aაბა ახლა ეს ნახე… “გადი გამოდი გუთანოო, ღირღიტას ბანი უთხაროო”… როგორია? თან ხმებში როგორ იშლება იცი? გუთნისდედის ოფლივით, შუბლიდან საფეთქლებისკენ რომ გაიშლება, ჩიჩახვთან რომ გადაიჯვარება ერთი მეორეზე და სათოხარივით გამომზისგულებულ მკერდზე რომ ისევ გაიბევრგზავებს. რაც უფრო მსუყედ და ღალიანად შეეგებები, უფრო ხალასად ჩაგჭრის გუთნის და სიმღერის პირი, მიწას გრძნობ კი არა, მიწა ხარ ამ დროს. ამობრუნებული ბელტებით ცას შეხედავ, ამოისუნთქებ, სითბოს გამოიღებ…
    ცაზე გამახსენდა. ერთადერთხელ მქონდა ცა ახლოს და ბევრი.
    წარმოიდგინე ავტობუსების ქარავანი მთიან უღელტეხილს შემდგარი. ხმაშეწყობილი, შემღერებული, შეერთსიტყვასაქმებული და შეერთსიტყვაღმერთებული გუნდებით გაძეძგილი. ლოტბარებიან, კულტ-მასავიკებიანად, მძღოლებით და სიმღერმძღოლებით, მივგრიხინებთ და მივღიღინებთ. რიხინ-რიხინში მეც კი ამოვიდგი ხმა. ვაო! ბიჭებმა, ჩხირი კედელსო! შემაქეს თანაკურსელებმა. პოლიტექნიკურებმა, პოლინიჭიერებმა.
    მჭირდა რა, რაღაც მაზოხისტური. მარტო კაი მომღერლებს ვუძმაკაცდებოდი. შურს ვუტკბილდებოდი, ფიალას ფიალაზე ვცლიდი ბალღამისას, ეჭვის სამსალას ეჭვის სამსალას ვაყოლებდი.
    ავაღწიეთ ზემო სოფლებამდე. დაგვადგა თავზე კოშკები, ჩრდილებით. დაღამდა და დაგვეზვინა ზეცის ზარხუფი, გადმოგვამხო ვარსკვლავები და აგვიბრიალა კოცონებად. არაყიც ჩამორიგდა, ხინკალიც და წავიდა… აგუგუნდნენ ჩემი თანამგზავრნი სამრეკლოს ზარებივით…
    “ბევრჯერ ვყოფილვარ ამ დღეშიიიი, მაგრამ არ დამიკვნესიაააა” ჭაჭებში ჭვალივით გამიჭუილა და ჭრილობიდან კბილთაღრჭენით ამორჭობილი სამსჭვალივით გაიჭრიალა, იარა დაყუჩდა და შვება ჩაიგუბა სისხლივით… გამიკვირდა და ისე აღარ ვიბოღმებოდი. ცა იყო ახლოს.
    იციიი… როგორ მღეროდნეეენ? ეეე…
    “ივლი-დივლი საყვარელოო ლიახვოო და ჩემოო, ლიახვო, დელიავ გოგონააა…” ახლა შენ ეს ლიახვი გოგონა გგონია, ლამაზი ქალი… არა და არა. მდინარეა რა, მდინარე ამაზონს თუ ჰკითხე, ნაკადული. საყვარელოო, გესმის? ჩემოო… კაცოუ! მერე ამ “საყვარელოში” ერთი ბგერა მდინარის ფონივით დაბლდება და მორევივით ღრმავდება, მიხვდი რა! ხმა მდინარესავით მოღვარღვარებს, მდინარეს კი ტკბილად შებერებული, ნაერთგულევი, ნაფერები და სახემოცინარი მეუღლესავით ეღვინიერებიან. ჩემოო, გესმის, საყვარელოო… ადვილია მდინარესავით მოდიდებული სიყვარული მუნჯად გადაყლაპო? არადა, მღერიან და არ მშურს… გეუბნები, ცაა ახლოს.
    განა მარტო მდინარეს… აიმ ღრუბელსაც ეტრფიან ბოროლაზედ რომ დიან… დროც დის და კოცონთა ბრიალში სიმღერა სიმღერაზე იბადება. წავიდა…
    ახლაო ჯვრისწერისაო, დავსხათო მეფე-დედოფლის მხარზე ანგელოსებიო… მარჯვნივ მხარზედაცო… მარცხნივ მხარზედაცო… ახალყოილებს საყდრამდე მიყვნენ.
    მერე “მაღალმა ღმერთმა გვიკურთხა მაგ აკვანში მწოლიარეო”, მისმენ გიკურთხოსო, იმოდენაზე ასძახებენ, ყველაზე მაღალ ღმერთს გააგონებენ, ვიმრავლეთ და მოგვხედეო. ბედნიერებით გაოგნებული თუ გაოგნებით გაბედნიერებული მამა სადღაც ღრუბლებს გაღმაა მოსაძებნი, ჩამოიმღერება, ჩამოსიხარულმშვიდობდება, ჩამოგულშიძეობდება. სანამ პირველი ხმა მამას უსინჯავს პირს, მეორე ძუძუზე ახლადჩვილმოკიდებულს დაუყუჩებს დავიწყებულ და განსაცდელ ტკივილებს, ბანი კი ებანოზის აკვანს დაარწევს და ტუჩზერძეშეუშრობელს უნანავებს. მიეძინება ახლადშედედებულ მოქანცულობას და სამივე ხმა იმღერებს მამობის, ძეობის და სულიწმინდობის განცდის სადიდებელს.
    ახლა ის ჩვილი თუ ავად გახდა. “ბატონებოო, მოუოხეთო” იავარდის ფურცლად დაეფინებიან და ალმოდებული ბავშვივით აივედრებიან ხმები… დედის ლოცვასავით მოგიფონებენ…
    სიკვდილის დროსაც ვმღერით, პადრე, ვმღერით “ბრალია შავო ყორანოოო, ჩემის ლეშითა სძღებოდეეე?” ა? როგორია?! “ჩვენ რას წავიღებთ იმ ქვეყნად, სხვას არა წაუღიააოო…” სულ გადასარევი… მღერიან კი, პადრე, მაგრამ მე რომ მეშინია, იმ არნახული კაცისა ახლა რომ უნდა მესტუმროს? მეშინია და რა ვქნა?! ვერ ვკვდები სიმღერით, როგორც ჩვენებურებს სჩვევიათ… მეშინია.
    ვიჯექი რა, ასე გულაგიზგიზებულ ძმებში და მთებში. არ მშურს და რა ვქნა? ცრემლიც კი მომადგა. რა გჭირსო? არაყიც შემაშველეს. – ბევრია, მეთქი, ბევრი. – რაო? – რა და ვარსკვლავები და ვარსკვლავები ?????? ერთი ხელი ცისკენ ავიშვირე, მეორე მათკენ გავზიდე. აღარ მითქვამს ცაა-თქო ახლოს.
    კოცონები ჩაინავლა. მზემ კი კლდის წვერები ააბრიალა. “ლილეო” მზის სადიდებელიც ჩავდგით…
    მერე კი მომკლეს. წინასწარი განზრახვის გარეშე მომკლეს, პადრე… თითქოს არაფერი, წამოიმართა ერთი ჩემი ცოდვით სავსე, მოაღო პირი და სთქვა…
    “ზაამთარიაოოოო….” – არ უმღერია, მთებიდან თოვლი მოხსნა და სუფრაზე დადო.
    დამარეტიანა. თვალთ დამიბნელდა.
    ბურუსი თეთრად ჩამოიმტვერა, ჩამოიბურტყლა, ჩამოიფქვილა, ჩამოითოვლა და გადაიბარდნა მდინარის ველი, მდინარით დაჭრილი. თეთრი ტაძრით ამაღლებული. გულშემაგრებული.
    “ზაამთარიაოოო…..”
    გამოეფინენ საგუნდაოდ ნაბდისქუდიანი, ბავშვივით ატროებული ორტოველები. ეეოო და თოოვლიოოო, თოვლიოო და თეთრი ტახიო! ალაზანი და ალაზანიო. გამოეფინენ თეთრ ველზე, თეთრი ტაძრით, თეთრ ველზე ვერცხლა მდინარით. გამოიშალენ და დააყარეს ერთმანეთს გუნდები. იქა საყდრის შორიახლო ერთი ხე იდგა – გამოკვეთილი, დაჯღვარკული, კორძმრავალი, გაბარჯღული, ვარჯშიშველი, ზროგლუვი გიშრისფერი კომში. მოხვდა გუნდა და ჩამოყარა ოქროს კომშის კალო.
    “ზააამთარიაოოო…”
    წამოვავლე გუნდას ხელი და შემრჩა ყინულივით ცივი სუსხიანი, ბუსუსაყრილი, ხორკლამშლელი, მახრჩობელა კომში. შური-ხრაშელა, წებოვანი, სიყვითლე კბილთამჭრელი, ჩავკბიჩე და… ყელში გამეჩხირა, გაიდგა ფესვი ფილტვებში და ტვინში კომშის ხესავით ამეზარდა. შუქნიშნის თვალივით აენთო და გამაფრთხილა. იქ ვნახე ჩემი სიკვდილი, პადრე.
    ჩვენში დარჩეს და ალალმართლად გეკითხები, მთელი სულით და გულით: ნამუსია, ერთი სიტყვა ამოტელა ველისმომცველად იმღერო?
    დიაგნოზი? არ ვიცი, ლათინურად კომშს რა ჰქვია და ქართულად უსიმღერობით დაჩრდილული ფიქრი ჰქვია და ფილტვი.
    თითქმის მოვრჩი. დაგღალე ვიცი. ახლა ქართულ სიმღერასაც იცნობ. მე ვცადე და ცოტათი ალბათ იცნობ. ტყუილად ხო არ მიქაქანია? თუ ფოლკლორი არ გიყვარს, საგალობლები გვაქვს – გაგავენახებს. სიტყვებია, სიმღერა აღარ სჭირდება ????? “უპატიოსნესთა ქერუბიმთასა და აღმატებით უზეშთაესსა სერაფიმთასა” რაღა დამღერება უნდა. ლექსია, ლოცვაა, მღერის.
    კაცო, ჰამლეტ გონაშვილი მაინც არ გაგიგია, მისმა ნამღერმა “წინწყარომ” კაცი თავის მოკვლას გადაარჩინა. ამას წინათ კიდევ, ჩვენი კრიმანჭული კოსმოსში გააგზავნეს “კაცობრიობის გზავნილიაო”, რად უნდა, გეკითხები კრიმანჭულს ტექნიკა, რა, ისე ვერ ააღწევს კოსმოსამდე?
    მაგრამ… მე ხომ სხვა სიმღერაზე გიმღერი, პადრე.
    დაგისვამ მთავარ შეკითხვასაც და იქნებ მისაშველო რამე. რატომ შენ და არა მე? ან რატომ მე და არა შენ? ანუ რაღა შენ მუსიკა და რაღა მე მასიკვდილებელი. რატომ ათი ოქრო სხვას და ორი ოქრო მე? და თუ ორი ოქრო მე, შენ დადგები იმის თავდებად, რომ ათ ოქროიანზე ნაკლებს ვიხდი და თუ ნაკლები მომეკითხა, მეტი ვერ დავაბრუნე, ვითომ? რატომ სხვას ხმა და მე ხავილი, რატომ სხვას დაყენებული ხელი და მე დაყენებული თვალი. კაი, არა და არა… “მაღალო ღმერთოო, თუ გამაჩინეო, კიდეც მარჩინეო…” რჩენას არ ვთხოვ, გავეჩინე რა სადმე, სხვა ქვეყანაში, სადაც მრავალჟამიერი კი არ მომიღებდა ბოლოს, ვიმრავალჟამიერებდი. ორი ყურით ყრუობა რომ არ მაკმარა, მესამე გულის ყური რაღატომ დამიხშო შურით?
    ეჰ! პადრე, ძველია ეს კითხვები, ძველი. “მოცარტი და სალიერი” ნანახიც გექნება და წაკითხულიც.
    ინტერესგაუნელებლად შემომცქეროდა. მთავარი სხვა რამეა – ახალს რას გკითხავ, იცი? პირიქით რომ მომხდარიყო? აი, დავისვენებდი დაღლილ მუხლებზე ცვილით დამწვარ და კლავიატურაზე ნაჯაფ, მზრუნველ თითებს და ამოგხედავდი ლურჯი უზაკველი თვალებით, გაგიღიმებდი, არ მკითხავდი რაღა შენო? ერთხელ მაინც… არ აიღებდი ასტამს და არ დამიბუშტავდი თვალს თუ…?? თუ და საშინელებას გეკითხები. იქნებ შენ რომ სათნო ხარ, ესეც ის ოქროა, შენ რომ მოგეცა და მე არა? მაშინ მიპასუხე და სად არის? სად? სად არის? ის, ეგზომ მაღალი?
    ყელში რაღაცამ მომიჭირა, სუნთქვა გამიძნელდა. დიდი ხნის წინ შეთავაზებულ ძელსკამზე ახლაღა დავენარცხე და ხელები გავასავსავე.
    პადრე შეშინდა და მნეს ანიშნა მოდიო. ქალმა ჭიქით წყალი მომიტანა და ორღანისტთან ხელებით საუბარი გააბა, მუნჯური. წყალმა გული მიპოვნა, თვალებში გამომახედა. კეთილსახიანი კოპწია მნეც კი შემეცოდა, საწყალი მუნჯია და ეკლესიას შეეკედლა-თქო. გული მომილბა. მნე სადღაც გავიდა, მალე ტკბილეულიანი ლანგრით შემობრუნდა, შემომთავაზა. ორღანისტმაც ახლოს მომიწია ლანგარი, გამიღიმა, მნესთან ხელებით საუბარი გააგრძელა. ეჰ! აბა ამ მნემ, რაღა უნდა თქვას. სულ დაუყრუებია გამჩენს. ?????
    – ჭიქა სად წავიღო? – ვკითხე ორღანისტს.
    – მე დამიბრუნეთ? – მიპასუხა ქალმა. ანგარიშმიუცემლად გავუწოდე და ისიც სწრაფი ნაბიჯებით გაეშურა იქით, საიდანაც უხმეს.
    მოხუცს გავხედე. შემდეგ მნეს, მერე ისევ მოხუცს.
    ბრრრ! თვალები მოვიფშვნიტო, თუ ყურები?
    არრრაა…
    მოხუცი კვლავ მშვიდად მიღიმოდა.
    პირთან ხელი ფრთხილად მივიტანე. შეკითხვა ვანიშნე.
    თავი გააქნია – არაო და განათდა, ისე გამიღიმა.
    ორჯერ ფრთხილად და დიდი ძალისხმევით მივიტანე ხელი ყურთან, სახეზე ნახევრად ღიმილიც წავიწერე, აქაოდა ვხუმრობ-თქო.
    სერიოზულად გააქნია თავი. არც ერთიო, მანიშნა.
    არრრა… არ არსებობს… შეუძლებელია…
    ერთი პირობა ისიც კი ვიფიქრე, იქნებ ის არ უკრავდა, გზა ამებნა და ნამდვილი ორღანისტი ხალხში დამეკარგა-თქო. ვერ გამოდიოდა. თეთრი საყელო, სახელოებით მომხრჩვალი ხელები და ცისფერი, უზაკველი თვალები სხვა სისუფთავეს მასწავლიდა.
    მკვეთრად ავდექი.
    მაშ, სმენა? არრრა?! მთავარი? მთავარი… არ ვიცი რა ჭკუაზეა, მაგრამ არის, არის სადღაც ვიღაც მთავარი, ჰოდა, სხვა რაღა უნდა მეთქვა. ვთქვი:
    – მადლობა ღმერთს.
    – დანარჩენი?! მოკლედ, “სიკვდილამდე სიქაჩლეო”: – საყდარი დავტოვე. დაჩრდილული ფილაქანი საოცარ მოზაიკად აღვიქვი, კიპარისების ხეივანს ამსუბუქებული გამოვუყევი, ღიღინით:
    – მიი-ი-ი-ოოოოუ, მი-ი-ი-ი-ოოოოუ, მი-ი-ი-ი-ოოოოო…

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More