კონტრდაზვერვა ჯორჯ ორუელის კვალზე

ინგლისში მწერალ ჯორჯ ორუელის საიდუმლო დოსიე იპოვეს. აღმოჩნდა, რომ 20 წლის განმავლობაში “1984”-ის ავტორი კონტრდაზვერვის ეჭვმიტანილი იყო კომუნისტებთან თანამშრომლობაში. პირველი ჩანაწერები მის დოსიეში მაშინ გაჩნდა, როცა მწერალი საფრანგეთში ცხოვრობდა. მან ბრიტანულ გაზეთს ”Working Lifes” საზღვარგარეთის კორესპონდენტად თანამშრომლობა შესთავაზა, და სწორედ აქედან გახდა იგი დაკვირვების ობიექტი. პარიზში მომუშავე აგენტი, მართალია, აღნიშნავდა, რომ ორუელი დიდი რაოდენობით ფრანგულ გაზეთებს კითხულობდა, და მათ შორის კომუნისტურ L’Humanite-საც, მაგრამ კომუნისტებთან უშუალო კავშირში არ შეუნიშნავს. 1937 წელს მწერალი ესპანეთში გაემგზავრა, სადაც რესპუბლიკელების მხარეზე იბრძოდა. ამის შესახებ დოსიეში ნათქვამია, რომ ეჭვმიტანილი ”ერთის მხრივ ანარქისტია და უპირატესობას ანიჭებს ექსტრემისტების წარმომადგენლებთან ურთიერთობას”. 1941 წელს ორუელმა BBC-ში დაიწყო მუშაობა. 1945 წელს კი, ”ცხოველთა ფერმის” გამოსვლის შემდეგ, მის დოსიეში ასეთი ჩანაწერი გაჩნდა: ”ბლერის (ორუელის ნამდვილი გვარი) შეხედულებები, რა თქმა უნდა, მემარცხენეობისკენ იხრება, მაგრამ ის ძალიან შორსაა კომუნიზმისგან”.

სილვია პლათი – პოეტი-მხატვარი

ამერიკელი პოეტის, სილვია პლათის ნახატები და გრავიურები, რომელთა უმეტესობაც აქამდე უცნობი იყო ფართო აუდიტორიისათვის, ოქტომბერში პოეტის 75 წლის იუბილესთან დაკავშირებით გამოქვეყნდება. წიგნის – ”მხედველობითი რითმები: სილვია პლათის ვიზუალური აღქმა” (”Eye Rhymes: Sylvia Plath’s Art of the Visual”) პრეზენტაცია 14 ოქტომბერს შედგება ჩელტენჰამის ლიტერატურულ ფესტივალზე. რედაქტორის, კეტლინ კონორსის, თქმით, წიგნში შესულია სილვიას ბავშვობისდროინდელი ილუსტრირებული წერილები, რომლებიც 1996 წელს აღმოაჩინეს პლათის ოჯახის საცხოვრებელი ბინის სხვენში; გარდა ამისა – სახელმძრვანელოების ესკიზები, სახვადასხვა პორტრეტები და ავტოპორტრეტი. რაც მთავარია, პლათის ეს ნამუშევრები მხოლოდ ერთ განსაზღვრულ პერიოდს ეკუთვნის – 20 წლისამ მან თავი დაანება ხატვას და სამწერლო საქმანობას მიჰყო ხელი.

იან მარტელის საგანმანათლებლო საქმიანობა

2002 წლის ბუკერის პრემიის ლაურეატმა, კანადელმა იან მარტელმა, გადაწყვიტა კანადის პრემიერ-მინისტრი სტივენ ჰარპერი მხატვრული ლიტერტურის კითხვას მიაჩვიოს – როგორც ცნობილია, ჰარპერი დემონსტრატიულად არ ინტერესდება ლიტერატურით და ხელოვნებით. კვირაში ორჯერ მწერალი პრემიერ-მინისტრის ოფისში თითო ნაწარმოებს აგზავნის, იმის იმედით, რომ ჰარპერი მას წაიკითხავს. მარტელი აქციის შეწყვეტას მანამ არ აპირებს, სანამ ჰარპერი პოსტს არ დატოვებს. მინისტრის მისამართით უკვე რვა წიგნი გაიგზავნა, მათ შორის ”ბჰაგავადგიტა” და ვოლტერის ”კანდიდი”, ბოლო ნაწარმოები კი, რომელიც მას მარტელმა შეურჩია, ავგუსტ სტრინდბერგის პიესა ”ქალბატონი იულიაა”. წაიკითხა თუ არა ჰარპერმა წიგნებიდან ერთ-ერთი მაინც, არავინ იცის. სამადლობელი წერილი პრემიერ ინისტრის ოფისიდან მარტელმა მხოლოდ ერთხელ მიიღო.

კეტრინ ჰეპბერნი – რეი ბრედბერის მუზა

ამერიკელი მწერალი, ფანტასტიკის ჟანრის კლასიკოსად წოდებული რეი ბრედბერი, სექტემბრის ბოლოს ახალი წიგნის – ”ახლა და მარად” (”Now and Forever”) – გამოცემას აპირებს. წიგნში ორი აქამდე გამოუქვეყნებელი რომენი შევა – ”ლევიათან 99” (“Leviathan ’99”) და ”სადღაც ორკესტრი უკრავს” (“Somewhere a Band is Playing”). ”ლევიათანის” მთავარი პერსონაჟი თეთრ კომეტას დასდევს, და თავად ავტორი მას თავისი შემოქმედების ”კოსმიურ მობი დიკს” უწოდებს, ნოველა ორკესტრის შესახებ კი თურმე მსახიობ კეტრინ ჰეფბერნისათვის კინოსცენარად ყოფილა ჩაფიქრებული და ტექსტზე მუშაობა მწერალმა მას შემდეგ დაიწყო, რაც მსახიობი ფილმში – ”ზაფხული” (Summertime, 1952) იხილა. 22 აგვისტოს მწერალს 87 წელი შეუსრულდა.

ლერმონტოვი – შოტლანდიელი კლასიკოსი?

ბრიტანელმა მეცნიერებმა გადაწყვიტეს, გადაამოწმონ ლეგენდა რუსი კლასიკოსის, მიხაილ ლერმონტოვის წარმოშობის შესახებ, რომლის თანახმადაც იგი შოტლანდიელი იყო. ამ ისტორიაზე ნათელის მოფენა მხოლოდ დნმ-ის ანალიზის ჩატარებს შემდეგაა შესაძლებელი, და გენეტიკის მკვლევარებიც აპირებენ იგრეკ-ქრომოსომის საფუძველზე დაადგინონ მწერლის ნამდვილი წარმომავლობა. გავრცელებული ვერსიის თანახმად, რუსეთში მცხოვრები ლერმონტოვები შოტლანდიელი ჯარისკაცის, ლერმონტის გვარიდან მოდიან, რომელიც მეჩვიდმეტე საუკუნეში ტყვედ ჩაუვარდა რუსებს, თუმცა, ამის შესახებ არანაირი წერილობით და ნივთიერი მტკიცებულება არ არებობს. BBC-საგან გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, ლერმონტოვის გვარის გარდა გადამოწმდება რუსეთში მცხოვრები გრეიგების, კრიჩტონების, რიდებისა და სმიტების წარმომავლობაც.

ოქტომბრის ციებ-ცხელება – 2007 წლის ბუკერი

ლონდონში 2007 წლის ბუკერის პრემიაზე წარდგენილთა საბოლოო სია გამოქვეყნდა. პრესტიჟული ლიტერატურული პრემიისათვის ექვსი მწერალი იბრძოლებს: ნიკოლა ბარკერი(“Darkmans”), ენ ენრაიტი (“The Gathering”), მოჰსენ ჰამიდი (“The Reluctant Fundamentalist”), ლოიდ ჯონსი (“Mister Pip”), იენ მაკიუენი (“On Chesil Beach”), ინდრა სინჰა (“Animal’s People”.).
ექსპერტების დაკვირვებით, წელს ჟიურიმ ორიენტაცია ძირითადად დამწყები ავტორების წახალისებაზე აიღო. კონკურსანტთა შორის ყველაზე ახალგაზრდა 35 წლის პაკისტანელი მოჰსენ ჰამიდია. თუმცა, ისევ და ისევ სპეციალისტების აზრით, გამარჯვების ყველაზე დიდი შანსი იენ მაკიუენს აქვს, რომელიც 1998 წელს უკვე გახდა ბრიტანული ბუკერის მფლობელი რომანისათვის ”ამსტერდამი”. დაჯილდოების ცერემონიალი 16 ოქტომბერს ლონდონში, გილდჰოლის დარბაზში ჩატარდება და 50 000 ფუნტი სტერლინგის მფლობელიც იქ გამოვლინდება.

ანტუან დე სენტ ეკზიუპერის “ახალი” წიგნი

საფრანგეთში ანტუან დე სენტ ეკზიუპერის გამოუქვეყნებელი ნაწარმოები იპოვეს. გაზეთ ”ფიგაროს” ლიტერატურული დამატება იუწყება, რომ ლაპარკია ეკზიუპერის შემოქმედების ადრეული პერიოდის ნოველა ”მოცეკვავე მანონზე”. ასევე აღმოჩენლია მწერლის 1933 წლით დათარიღებული წერილი, რომელსაც იგი თავის სატრფოს, ლუიზა ვილმორენს სწერს. ცნობილია, რომ აქამდე ”მოცეკვავე მანონის” მხოლოდ მცირე ნაწყვეტი -15 სტრიქონი იყო აღმოჩენილი, რომელიც მწერლის ნაწარმოებების სრული კრებულის ფრანგულ გამოცემაშია შესული. საინტერესოა ის ფაქტიც, რომ ”მოცეკვავე მანონი” პირველი პროზაული ტექსტია მას შემდეგ, რაც ეკზიუპერმა ლექსების წერას თავი დაანება. ნოველის ხელნაწერი მწერალს ლუიზა ვილმორენისთვის უჩუქებია. ”მოცეკვავე მანონის” სრული ტექსტი საფრანგეთში ოქტომბრის ბოლოსთვის წიგნად გამოიცემა.

ფრანკფურტი ფესტივალისთვის ემზადება

ოქტომბერში ფრანკფურტის წიგნის ფესტივალის მოახლოებასთან ერთად გერმანიის მთავრობამ კულტურის სფეროში შესაბამისი ღონისძიებების გატარება დაიწყო – ამჯერად გერმანია ჩინეთთან კულტურული კავშვირების გაფართოებისკენ მიისწრაფვის. ამის შესახებ გერმანიის კულტურის მინისტრმა, ბერნდ ნოიმანმა, ღიად განაცხადა, როდესაც პეკინის წიგნის ბაზრობაზე სიტყვით გამოვიდა. გერმანია წლევანდელი გამოფენის მთავარი მონაწილე იყო. ნოიმანის თქმით, ორივე ქვეყნის კულტურის მესვეურებმა მაგალითი უნდა აიღონ ბიზნესის სფეროს სხვა წარმომადგენლებისა და ფინანსისტებისგან და ურთიერთობები უფრო უნდა გააღრმავონ. პეკინის წიგნის ბაზრობას წინა წლებში მთავარ ფიგურად საფრანგეთი და რუსეთი სტუმრობდნენ. ფრანკფურტის წიგნის საერთაშორისო ფესტივალის დირექტორის აზრით, 2010 წლისათვის ჩინეთში წიგნის 400 მილიონი პოტენციური მყიდველი იქნება.

ჰემინგუეი – ისევ აუქციონზე

29 ნოემბერს Swann Galleries-ის აუქციონზე 19-20-ე საუკუნის სხვა ლიტერატურულ რარიტეტებთან ერთად წარმოდგენილი იქნება ჰემინგუეის რომანის ”ვის უხმობს ზარი” (“For Whom the Bell Tolls”) სამუშაო ვერსია, რომელშიც ჩასწორებები მწერლის ხელითაა შეტანილი. კორექტურული შესწორებების გარდა სამუშაო ვერსიაზე შერჩენილია ჰემინგუეის მიერ დაწერილი მიძღვნა, საიდანაც ვიგებთ, რომ რომანი მწერლის საცოლეს, მარტა ჯელჰორნსა და ძველ მეგობარს, ტობი ოტო ბრიუსს ეძღვნებოდა. ბრიუსი ფლორიდაში ცხოვრობდა და მწერლის მძღოლის და მდივნის სამუშაოს ასრულებდა. გასაყიდი ობიექტი მთელი ამ დროის მანძილზე სწორედ მასთან ინახებოდა. სავარაუდოდ, აუქციონზე მისი ფასი 75 ათასიდან 125 ათას დოლარამდე იმერყევებს. ამავე აუქციონზე გაიტანენ ჰემინგუეის მესამე წიგნის – ”მამაკაცები ქალების გარეშე” (“Men Without Women”) ნაბეჭდ ვერსიას, რომელშიც 1973 წლით დათარიღებული მცირე ზომის მოთხრობებია შესული.

James Tait Black Memorial – ის ახალი მფლობელი

ამერიკელ მწერალს, კორმაკ მაკარტის, რომელმაც 2007 წლის გაზაფხულზე თავისი ბოლო რომანისათვის “გზა” (“The Road”) პულიცერის პრემია მიიღო, ამავე წიგნისთვის ამჯერად ერთ-ერთი ყველაზე პრესტიჟული ჯილდო ინგლისურენოვანი ლიტერატურისათვის – James Tait Black Memorial – მიანიჭეს. პრემიას 1919 წლიდან დღემდე ედინბურგის უნივერსიტეტი გასცემს და ახალი ლაურეატის ვინაობაც ედინბურგის წიგნის ფესტივალზე გამოვლინდა, თუმცა 74 წლის მაკარტიმ ცერემონიალზე დასწრება ვერ შეძლო. 2006 წელს James Tait Black Memorial–ის მფლობელი იენ მაკიუენი გახდა. სხვადასხვა დროს ლაურეატები იყვნენ დ.ჰ. ლორენსი, ოლდოს ჰაქსლი, გრემ გრინი, ივლინ ვო, ლორენს დარელი, აირის მერდოკი, სალმან რუშდი.

© “ცხელი შოკოლადი”

ბრიტანული გამომცემლობები ჯეინ ოსტინს არ ბეჭდავენ


ჯეინ ოსტინი დებიუტანტი მწერლის, დევიდ ლასმანის ექსპერიმენტის იარაღი გახდა. მას შემდეგ, რაც ბრიტანული გამომცემლობებისაგან ლასმანი დადებით რეცენზიას ვერ ეღირსა და პირველი წიგნის დაბეჭდვაზე ყველამ უარით გამოისტუმრა, მან სახალისოდ ასეთ ხერხს მიმართა – ჯეინ ოსტინის რომანებიდან ნაწყვეტები ამოკრიფა, პერსონაჟებს სახელები შეუცვალა, ფსევდონიმად ”ელისონ ლეიდი” აიღო (ოსტინის ადრეული ფსევდონიმიც სწორედ “A Lady” იყო) და ტექსტები გამომცემლობებში დაარიგა. რამდენად უცნაურიც არ უნდა იყოს, 18 გამომცემლობიდან 17 (მათ შორის Penguin და Bloomsbury) ვერ მიხვდა, ვინ იყო ტექსტების ნამდვილი ავტორი და ლასმანს მათს გამოქვეყნებაზე მშვიდად უთხრეს უარი. არ მოტყუვდა მხოლოდ ალექს ბოულერი Jonathan Cape-დან.
”თუ ასეთი მსხვილი გამომცემლობები ვერ ცნობენ მსოფლიო ლიტერატურის შედევრს, ძნელი წარმოსადგენი არ არის, რამდენი ღირებული ტექსტი შეიძლება გაუშვან ხელიდან,” – გაკვირვებულია ლასმანი.

ელექტრონული წერილები კლასიკოსებისგან

იმისთვის, რომ ცხელ ზაფხულს წიგნების კითხვა მოსაბეზრებელი საქმიანობა არ გახდეს, ინტერნეტ სივრცემ ახალი ინტელექტუალური გასართობი გამოიგონა. საიტი http://www.dailylit.com/ მათთვის არის, ვისაც ლიტერატურის კითხვა უყვარს, მაგრამ დროის უქონლობისა და გადატვირთული სამუშაო დღის გამო მონიტორს მიღმა წიგნებისთვის დრო აღარ რჩება. თუ თქვენც ერთ-ერთი მათგანი ხართ, საიტზე რეგისტრაციის გავლის შემდეგ მარტივად გამოიწერთ სასურველი ავტორის სასურველ წიგნს, რომლის განსაზღვრული რაოდენობის ნაწყვეტებიც პერიოდულად მოგივათ, არც მეტი, არც – ნაკლები, ელექტრონული ფოსტის მისამართზე, როგორც მეგობრის ან თანამშრომლის მორიგი წერილი. იმისთვის, რომ ასეთი ტიპის მეგობარმა (მაგ. ჰომეროსი, დანტე, სერვანტესი…) თავი არ მოგაბეზროთ, ან პირიქით – არ მოგანატროთ, წერილების პერიოდულობას თავად აირჩევთ.

სალმან რუშდის სიცოცხლეს ისევ საფრთხე ემუქრება

ტერორისტული დაჯგუფების, ალ-ქაიდას ეგრეთ წოდებულმა ”მეორე პირმა”, აიმან ალ-ზავაჰირმა, თავის მორიგ აუდიო-მიმართვაში ძირითადი დრო დიდი ბრიტანეთისადმი მუქარას დაუთმო. მისი მოთხოვნაა, ჩამოართვან ინდოელი წარმოშობის მწერალს – სალმან რუშდის – რაინდის ახლადმინიჭებული წოდება, წინააღმდეგ შემთხვევაში ისლამური სამყარო გადამჭრელი ზომების მიღებით იმუქრება. დასჯის კონკრეტულად რა მეთოდებს გულისხმობდა ტერორისტი – ეს არ უთქვამს. მსოფლიოს მუსულმანთა დიდი ნაწილი სალმან რუშდის შემოქმედებას თავიანთი რელიგიისა და აღმსარებლობის შეურაცხყოფის უმაღლეს საფეხურად მიიჩნევს. ამ მიზეზით ირანსა და პაკისტანში მოქალაქეთა საინიციატივო ჯგუფები თანხასაც კი აგროვებენ მის დასაჯილდოებლად, ვინც ახლადგამომცხვარ რაინდს თავს წააცლის.

ჰემინგუეის კატების უფლებები ირღვევა

ერნესტ ჰემინგუეის სახლის ბინადარი 6 კატა ამერიკის სოფლის მეურნეობის სამინისტრომ სასამართლო პროცესის შედეგად მწერლის სახლიდან გამოასახლა. სამინისტორს მესვეურებმა განაცხადეს, რომ ცხოველების ადგილი, ჩვეულებრივ, გალიაშია. ფედერალური ბიური კი ამტკიცებს, რომ კატები სამუზეუმო ექსპონატს წარმოადგენენ და სახლმუზეუმში მათ შენახვას სპეციალური ლიცენზია სჭირდება. საქალაქო კომისიასაც თავისი მოსაზრება აქვს ფუმფულა ცხოველებთან მიმართებაში – კატები საგამოფენო ნივთები არ არიან და ისინი, უბრალოდ, უნდა გაათავისუფლონ ყველანაირი სამოქალაქო კანონის ზემოქმედებისგან. სახლ-მუზეუმი, სადაც ჰემინგუეი 10 წლის განმავლობაში ცხოვრობდა და მუშაობდა, კატების გამოსახლების შემდეგ დროებით დაიკეტა.

წერილები აუქციონზე

შვეიცარიელი იურისტის, ალბინ შრამის, გარდაცვალების შემდეგ მის არქივში საოცარი კოლექცია აღმოაჩინეს – სხვადასხვა წერილებს შორის ისეთი ავტორებიც იყვნენ, რომელთა აქამდე უცნობი ტექსტებიც ძალიან მალე აუქციონზე ხუთ და ექვსნიშნა ციფრებში გამოსახულ თანხად გაიყიდება.
აქ არის ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენის 1811 წლით დათარიღებული წერილი, სადაც იგი მეგობარს, ნოლას ცმესკალს, ხელოვნების რაობაზე ესაუბრება; ოსკარ უაილდის სამადლობელი სიტყვა ემილი რენის მიმართ (1888), ერნესტ ჰემინგუეის მოკითხვა ეზრა პაუნდს (1925), ფრანსისკო გოიას მიერ მოყოლილი საკუთარი სიღატაკის ამბავი მეგობარ მარტინისადმი (1790)…
წერილების გატანა აუქციონზე უკვე დაიწყო. ნაპოლეონის გრაფიკული კოცნები ჟოზეფინას მიმართ უკვე გაყიდულია – მასში 276,000 ევრო გადაიხადეს.

ჰარუკი მურაკამი – ნობელის პრემიის ლაურეატი?

იაპონიის მუნიციპალურმა ბიბლიოთეკამ მცდარი ინფორმაცია განათავსა თავის ვებ გვერდზე – თითქოს პოპულარულ რომანისტს, ჰარუკი მურაკამის, ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემია მიეღოს. ბიბლიოთეკის საიტზე განთავსებული სტატიის მიხედვით, შარშანდელი ნობელის პრემიის ლაურეატი მურაკამი გახდა, არადა, ეს პრიზი, როგორც ვიცით, თურქ ავტორს, ორჰან პამუკს ერგო. მუნიციპალური ბიბლიოთეკის მესვეურებმა ბოდიში მოიხადეს შეცდომის გამო და მიზეზიც ახსნეს – ინფორმაცია, რომელიც იმ განსაკუთრებული შემთხვევისთვის იყო წინასწარ მომზადებული, თუ იაპონელი ავტორი ნობელის პრემიას მიიღებდა, ტექნიკური შეცდომის გამო აღმოჩნდა სისტემაში საიტის განახლებისას. მურაკამის ლიტერატურული ”დამსახურების” შესახებ ინფორმაცია 18 ივნისიდან 4 ივლისამდე იყო საიტზე განთავსებული.

ლიტერატურული პრემია არამხატვრული პროზისათვის

ამერიკელი რეპორტიორი, Washington Post’s-ის ბაღდადის ბიუროს ყოფილი დირექტორი, რაჯივ ჩანდრასეკარანი, სემუელ ჯონსონის სახელობის პრესტიჟული პრემიის მფლობელი გახდა დოკუმენტური პროზისათვის. მისი ნაშრომი ”იმპერიალისტური ცხოვრება ზურმუხტოვან ქვეყანაში” (“Imperial Life in the Emerald City”) ბაღდადის მწვანე ზონის უსაფრთხოებას ეხება, და როგორც ჟიურის თავმჯდომარემ, ჰელენა კენედიმ განაცხადა, ბოლო 50 წლის მანძილზე ასეთი ძლიერი რეპორტაჟი არ დაწერილა. სემუელ ჯონსონის პრემია არამხატვრული პროზისათვის გაცემულ ჯილდოებს შორის მსოფლიოში ყველაზე დიდ თანხას მოიცავს – რაჯივ ჩანდრასეკარანი 30 ათასი ფუნტი სტერლინგის მფლობელი გახდა.

ტერორისტული პოეზია

ლექსები, რომლებიც გუანტანამოს ყურის ”ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის” ციხის პატიმრების მიერაა დაწერილი, მალე წიგნად გამოვა. ტექსტები ციხის სხვადასხვა ჭურჭელზე იყო ამოჩხაპნილი, ან კიდევ კბილის პასტით იწერებოდა კედლებზე. წიგნი 17 პატიმრის 22 ტექსტს შეიცავს, მათი შეგროვება და რედაქტირება ერთ-ერთმა მოხალისე ადვოკატმა, მარკ ფოლკოფმა ითავა. მისი თქმით, აქამდე პატიმართაგან არცერთს არანაირი შეხება არ ჰქონია პოეზიასთან. ლექსები არაბულ ენაზეა დაწერილი და მათი ინგლისური თარგმანები რედაქტორის გარდა ამერიკის თავდაცვის სამინისტრომ გადაამოწმა. ფოლკოფის თქმით, ლექსებში პატიმრების იმედგაცრუება ჩანს ამერიკის მიმართ, და კიდევ, დიდი სურვილი, მალე დატოვონ ციხის კედლები და დაუბრუნდნენ სამშობლოს.

ბეირუთი – მსოფლიოს წიგნთა დედაქალაქი

ლიბანის დედაქალაქი ბეირუთი ”2009 წლის მსოფლიოს წიგნის დედაქალაქად” იქნა დასახელებული. გადაწყვეტილება 3 ივლისს იუნესკოს შტაბბინაში შეკრებილმა ამომრჩეველთა კომიტეტმა მიიღო. ასეთი არჩევანი დაფუძნებულია კულტურული მრავალფეროვნების მიმართ ლიბანის შემწყნარებლობაზე, დიალოგსა და ამტანობაზე, ასევე წარმოდგენილ პროგრამაში თანამშრომლობის პასუხისმგებლობასა და შინაარსიანობაზე. იუნესკოს გენერალური დირექტორის, კიოტირო მაცურის აზრით, წიგნი, როგორც ურთიერთგაგებისა და მშვიდობის იარაღი, დიდ როლს ითამაშებს აღმოსავლეთ და დასავლეთ სამყაროს შორის დიალოგში. ბეირუთი ”მსოფლიოს წიგნის” მეცხრე დედაქალაქი იქნება. მანამდე ეს ტიტული მადრიდს (2001), ალექსანდრიას (2002), ნიუ-დელის (2003), ანტვერპენს (2004), მონრეალს (2005), ტურინს (2006), ბოგოტასა (2007) და ამსტერდამს (2008) ჰქონდა მინიჭებული. არჩევნები ყოველ წელს იმართება.

ჯეიმს ბონდის ახალი წიგნი

ბრიტანელი მწერალი, სებასტიან ფოლკსი, ”ჯეიმს ბონდის” ახალი რომანის ავტორად დასახელდა. წიგნი, რომელსაც ”ეშმაკის მზრუნველობა” (”Devil May Care”) ერქმევა, 2008 წლის 28 მაისს იხილავს მზის შუქს – სწორედ ამ დღეს აღინიშნება ”ჯეიმს ბონდის” პერსონაჟის ”ლიტერატურული მამის”, ბრიტანელი მწერლის, იან ფლემინგის 100 წლისთავი. იანი 14 წიგნის ავტორია აგენტ 007-ის შესახებ.
მსოფლიოში ამჟამად ჯეიმს ბონდის სათავგადასავლო, მძაფრსიუჟეტიანი წიგნის 200 მილიონზე მეტი ეგზემპლარია გაყიდული და აგენტ 007-ის ეპოპეამ ავტორებს 4 მილიარდ დოლარზე მეტი შემოსავალი მოუტანა. თუმცა კი, ჯეიმს ბონდის კინოგმირის წარმატებასა და პოპულარობასთან ლიტერატურული პერსონაჟი ახლოსაც ვერ მივა.

© “ცხელი შოკოლადი”

კოლუმბიელის იუბილე ესპანურად

2007 წელი გაბრიელ გარსია მარკესისთვის განსაკუთრებულად დატვირთული აღმოჩნდა – 80 წელი მწერლის დაბადებიდან; 40 წელი მას შემდეგ, რაც “მარტოობის 100 წლის” პირველმა გამოცემამ დღის შუქი იხილა; ნობელის პრემიით დაჯილდოების 25 წლისთავი – ყველა ამ საიუბილეო თარიღის აღსანიშნავად 6 მარტს, მწერლის დაბადების დღეს, კოლუმბიელი ნობელიანტის ესპანელმა თაყვანისმცემლებმა “მარტოობის 100 წელი”-ს კითხვის მარათონი მოაწყვეს. რომანის პირველი აბზაცი ესპანეთის მთავრობის თავმჯდომარის მოადგილემ, მარია ტერეზა დე ლა ვეგამ წაიკითხა. მარათონში მონაწილეობა მიიღეს ხელოვნების, ლიტერატურის, კინოსა და ჟურნალისტიკის სფეროს წარმომადგენლებმა. ყოველ მკითხველს 15 წუთი ჰქონდა გამოყოფილი, რომანის თავიდან ბოლომდე წაკითხვას კი 16 საათი დასჭირდა. მარკესის დაბადების დღე ესპანეთის გარდა მსოფლიოს არაერთ ქვეყანაში აღინიშნა. იუბილესთან დაკავშირებით აქცია მოეწყო თბილისშიც – გამომცემლობა “სიესტა” კოლუმბიელი მწერლის თაყვანისმცემლებს “მარტოობის ას წელს” ერთი კვირის განმავლობაში სულ რაღაც 5 ლარად სთავაზობდა.

სონტაგის უკანასკნელი სიტყვა

გარდაცვალებამდე სიუზან სონტაგმა თავისი ესეების კრებულის გამოცემა დაგეგმა. მისთვის ეს ბოლო წიგნი იქნებოდა, თუმცა კი თავად მწერალი არ მოიაზრებდა მას, როგორც უკანასკნელს თავის შემოქმედებაში და სურდა, ესეების მერე ისევ მხატვრულ ლიტერატურას დაბრუნებოდა. სამწუხაროდ, მისი გარდაცვალების გამო არაერთი წინასწარგამზადებული ტექსტი და სათაური დაიკარგა, მაგრამ რედაქტორმა მაინც მოახერხა, ერთად შეეკრა 16 ესე და სონტაგის სიცოცხლის უკანასკნელ წლებში დაწერილი სხვადასხვა ტექსტები.

“ერთსა და იმავე დროს”( “At the Same Time“) ასე ერქმევა წიგნს. სონტაგის ესეებსა და წერილებში ერთმანეთს ჰარმონიულად ენაცვლება ლიტერატურა, პოლიტიკა, ფოტოგრაფია, ესთეტიკა; ხშირად ეს ცნებები ფარავენ კიდეც ერთმანეთს. წიგნში გახმოვანებულია ასევე მისი ადრეული დაკვირვებები და შეხედულებები – 1976 წელს დაწერილი “ფოტოგრაფიის” პირდაპირი გაგრძელებაა 2003 წლის ერთ-ერთი სერიოზული კვლევა – “ფოტოგრაფია – მცირე რეზიუმე” (“Photography: A Little Summa.”).

იმსჯელეთ წიგნებზე, რომლებიც არ წაგიკითხავთ

ფრანგი პროფესორის, პიერ ბეინარდის წიგნი ბესტსელერი გახდა – ესაა სახელმძღვანელო იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა იმსჯელოთ საინტერესოდ და კომპენტენტურად იმ წიგნებზე, რომლებიც არასოდეს წაგიკითხავთ. 52 წლის ფსიქოანალიტიკოსი ამტკიცებს, რომ თავისუფლად შეიძლება ისაუბროთ წიგნზე, რომლის წაკითხვაზეც დრო არ დაგიკარგავთ და არც უხერხულად იგრძნობთ თავს გადამეტებული ინტელექტუალიზმით შეპყრობილ საზოგადოებაში. მისი თქმით, უსაქმურ ინტელექტუალთა წრეში აშკარად იჩაგრებიან ის საშუალოსტატისტიკური ადამიანები, რომლებსაც, უბრალოდ, დრო არ აქვთ, რომ დღე და ღამე სქელტანიან წიგნებს უკირკიტონ.

“ექიმი ჟივაგო” – ტროას ცხენი რუსეთს

რუსული ლიტერატურის ისტორიის ერთ-ერთ ყველაზე სამარცხვინო ფაქტს – ბორის პასტერნაკის დევნას, რუსმა ისტორიკოსმა და ჟურნალისტმა, ივან ტოლსტოიმ, კიდევ ერთი ინტრიგა შემატა: გამოძიებამ დაადგინა, რომ რუსულენოვანი რომანის წარმატება ამერიკის კონტრდაზვერვის სამსახურმა უზრუნველყო ფინანსურად. მალე დღის შუქს იხილავს წიგნი, სადაც “რადიო თავისუფლებისა” და “თავისუფალი ევროპის” ჟურნალისტი წერს, რომ სწორედ ამერიკამ დააფინანსა “ექიმი ჟივაგოს” განსაზღვრული ტირაჟით გამოცემა და 1958 წელს პასტერნაკისთვის ნობელის პრემიის გადაცემა.

“პასტერნაკის წიგნმა იარაღის როლი ითამაშა ამერიკის ხელში – ამით შეერთებულმა შტატებმა რუსეთს ჭკუა ასწავლა”, – განაცხადა ტოლსტიომ ერთ-ერთ ინტერვიუში. ჟურნალისტის მიერ ჩატარებული კვლევების თანახმად, პასტერნაკის ოჯახის წევრებმა და თავად მწერალმა ამის შესახებ არაფერი იცოდნენ.

ორჰან ფამუქი გერმანიაში

ნობელიანტი მწერალი ორჰან ფამუქი გერმანიას მაისში ესტუმრება. გამგზავრება თებერვალში იყო დაგეგმილი, მაგრამ მწერალი საუკეთესო მეგობრის ტრაგიკულად დაღუპვამ შეაფერხა. შეფერხების მიზეზი ისიც იყო, რომ ფამუქს ანტიეროვნულობაში ადანაშაულებდნენ და ანგარიშსწორებით ემუქრებოდნენ ნაციონალისტი თურქები. მწერალმა პროტესტი გამოთქვა 1915 წელს სომხების მასობრივ ჟლეტასთან დაკავშირებით, რაც ნაციონალისტებმა “ღალატად” მონათლეს.

მეგობრის დაღუპვის შემდეგ ფამუქმა უარი თქვა ქვეყნიდან გასვლაზე, ისე, რომ მოგზაურობის ორგანიზატორებისთვის მიზეზიც არ აუხსნია. თუმცა, მწერალი მალე გამოვიდა მდგომარეობიდან და ახალი გეგმის მიხედვით, 2 მაისს ის უკვე ჰამბურგში იქნება. ღონისძიებები დაგეგმილია ბერლინში, კიოლნში, შტუტგარტსა და მიუნხენში – ფამუქი პუბლიკას თავის ბოლო წიგნს – „სტამბოლს“ – წაუკითხავს. 4 მაისს კი ნობელიანტ მწერალს ბერლინის თავისუფალი უნივერსიტეტის დოქტორის საპატიო წოდებას მიანიჭებენ.

ვატიკანი ოსკარ უაილდს ცოდვებს შეუნდობს

ოსკარ უაილდს კათოლიკურმა ეკლესიამ განსაკუთრებული პატივი მიაგო. იმის მიუხედავად, რომ ინგლისელმა მწერალმა და ჰომოსექსუალთა კერპმა კათოლიციზმი მხოლოდ სასიკვდილო სარეცელს მიჯაჭვულმა აღიარა, ვატიკანმა მისი გამონათქვამები ქრისტიანული აფორიზმებისა და ნაკვესების კრებულში შეიტანა. კრებულს რომის პაპის თანაშემწე, მამა ლეონარდო საპიენცა გამოსცემს.

დიდი ხნის მანძილზე უაილდის მიმართ ვატიკანი ანთიპათიით იყო განწყობილი, კათოლიკური ეკლესია მას გარყვნილ და უსირცხვილო ჰომოსექსუალად შერაცხავდა. ახლა კი რომის პაპის მეთვალყურეობის ქვეშ შედგენილ წიგნს ოსკარ უაილდის ფრთიანი გამოთქმები ამკობს, მათ შორის: “მე შემიძლია გავუძლო ამქვეყნად ყველაფერს, გარდა ცდუნებისა,” “ცდუნებისგან თავის დახსნის ერთადერთი გზა – მისი მორჩილებაა”.

კატები – ახალი თემა მწერლებისთვის

“კატების მწერლები” – უცნაურია, მაგრამ არსებობს ასეთი ორგანიზაციაც, რომელშიც გაერთიანებულნი არიან მხოლოდ და მხოლოდ ის მწერლები, პუბლიცისტები, ტელე და რადიოჟურნალისტები, რომლებიც თავიანთ შემოქმედებით საქმიანობას კატებს უძღვნიან. ისე, როგორც სხვა დანარჩენ სოლიდურ ლიტარატურულ ასოციაციებს, “კატების მწერლებსაც” აქვთ დაწესებული თავიანთი სახელობითი ჯილდო. პრემია – “თაგვის მედალი” – წელს კლეა საიმონს გადაეცა, მძაფრსიუჟეტიანი რომანის, “მიაუ მკვლელობაა”-ს ავტორს. ეს პირველი წიგნია, რომელიც 2005 წლის ნოემბერში “კატების მწერალთა” სერიით გამოვიდა. მას შემდეგ საიმონმა კიდევ ერთი რომანი მიუძღვნა საყვარელ ცხოველებს. წიგნს ამჯერად “კატების კონცერტი” ჰქვია. როგორც ასოციაციის წევრები ამბობენ, კატების თემა მათ შემოქმედებაში შემთხვევითი სულაც არაა და აპირებენ, თავიანთი ორგანიზაციის მასშტაბები კიდევ უფრო გაზარდონ.

ბეიკერ-სტრიტელი გამომძიებელი მოსკოვში

შერლოკ ჰოლმსის დაბადების 120 წლისთავზე მოსკოვის სამოქალაქო სამსახურმა მეტად საინტერესო გადაწყვეტილება მიიღო – რუსეთის დედაქალაქში ლეგენდარული გამომძიებლის და მისი ერთგული თანაშემწის, დოქტორი ვატსონის ძეგლი დაიდგმება. უკვე ადგილიც შერჩეულია – არტურ კონან დოილის გმირი დიდი ბრიტანეთის საელჩოს ახლოს, სმოლენსკის სანაპიროზე დაიკავებს ადგილს. ის, თუ როგორი იქნება ძეგლის ვიზუალური მხარე, ჯერ არ არის ცნობილი. მოსკოველი ჰოლმსის და ვატსონის გარეგნობა დახურულ კონკურსზე გამოვლინდება.

არ ვართ “ქალთა მწერლები!”

ირლანდიელი მწერალი ქალების ნაწილმა უკმაყოფილება და აღშფოთება გამოხატა იმ კრიტიკოსების მიმართ, რომლებმაც გაბედეს და მათ ნაწარმოებებს “ქალთა საკითხავი ლიტერატურა” უწოდეს. სესილია აერნი (Cecilia Ahern) და მარიან კეიესი (Marian Keyes) იმ მწერლებს შორის არიან, რომლებიც საკმაოდ წარმატებული ნოველისტის, მაივ ბინჩის (Maeve Binchy) წინააღმდეგ გამოვიდნენ და გააპროტესტეს მისი მტკიცებულება, რომ მათი ტექსტები “მოსაწყენი” და ზედმეტად “ქალურია”. მარტივად გაიშიფრნენ ირლანდიელი ქალი მწერლების პირით მოლაპარაკენი ტელევიზია RTE-ს სპეციალურ არტ-გადაცემაში – ლიტერატორი ქალბატონები საკმაოდ უხეშნი და მაღალ ტონალობაში მოსაუბრენი აღმოჩნდენ. “აღსაშფოთებელი ფაქტია – ჩვენ მიერ შექმნილი ლიტერატურის ღირებულებები კრიტიკოსებმა კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენეს”, – ამბობს ბესტსელერი რომანების ავტორი მარიან კეიესი. თავად კრიტიკოსები კი დიდად არ განიცდიან ქალი მწერლების უნდობლობას და ტელედებატებსაც თავს არიდებენ.

ჟან ბოდრიარი ავადმყოფობამ იმსხვერპლა

ფრანგი ფილოსოფოსი ჟან ბოდრიარი 7 მარტს პარიზში გარდაიცვალა. ამ სამწუხარო ფაქტის შესახებ საზოგადოებას მისმა რედაქტორმა, მაიკლ დელორმმა აუწყა. დელორმის თქმით, 77 წლის კრიტიკოსისა და ფილოსოფოსის გარდაცვალების მიზეზი ხანგრძლივი ავადმყოფობა აღმოჩნდა.

ბოდრიარი პირველი იყო თავის ოჯახში, რომელმაც საუნივერსიტეტო განათლება მიიღო. იგი მალევე გახდა ცნობილი თავისი პროვოკაციული, პარადოქსული თეორიებით და მალე გავლენიანი ფრანგი ინტელექტუალების ჯგუფს შეუერთდა. სიცოცხლის ბოლო წლებში ბოდრიარი თავადვე ამბობდა საკუთარი შემოქმედების შესახებ: “ყოველ ჩემს ახალ ნაშრომს სულ უფრო და უფრო ნაკლები შანსი ექნება, გაიგონ და აღიქვან, მაგრამ ვფიქრობ, რომ ეს უკვე ჩემი პრობლემაა”

ბუკერის პრემია რუსეთში

2007 წლის რუსულ ბუკერს მწერალი და მთარგმნელი, ასარ ეპელი უხელმძღვანელებს. მასთან ერთად წლის საუკეთესო რომანს გამოავლენენ პროზაიკოსი ოლეგ ზაიონჩკოვსკი, კრიტიკოსი სამუელ ლურიე, მწერალი ოლესა ნიკოლაევა და რეჟისორი ჰენრიეტე იანკოვსკი. ნომინანტების გამოვლენა 12 მაისს დასრულდება. სიის ვრცელ ვარიანტს 4 ივლისს გაახმოვანებენ, საბოლოოს კი – 3 ოქტომბერს. მთავარი პრიზი – 20000 დოლარი – გამარჯვებულს 5 დეკემბერს გადაეცემა. შეგახსენებთ, რომ 2006 წლის “რუსული ბუკერის” ლაურეატი ოლგა სლავნიკოვა გახდა. ჟიურიმ მისი “2017” რუსულ ენაზე დაწერილ წლის საუკეთესო რომანად აღიარა. ბუკერის პრემია რუსეთში 1991 წელს დაარსდა. მისი მიზანია, წაახალისოს ავტორები, რომლებიც რუსულ ენაზე წერენ და პოპულარიზაცია გაუწიოს რუსულ ლიტერატურას დასავლეთში. სხვადასხვა დროს მისი ლაურეატები იყვნენ ბულატ ოკუჯავა, მიხაილ შიშკინი, ლიუდმილა ულიცკაია. დიდი ხნის მანძილზე ბუკერის სპონსორი მიხაილ ხადარკოვსკის ფონდი – “ღია რუსეთი” იყო.

© “ცხელი შოკოლადი”