­­­­­­თარგმნა ბიძინა ანთა­ძემ

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­იორგოს სეფერისია 1900 წელს დაიბადა. მისი ნამდვილი გვარია სეფერიადისი. სწავლობდა სამართალს ათენში და პარიზში. 1926 წლიდან დიპლომატიურ საქმიანობას მიჰყო ხელი – ჯერ კონსულად, შემდეგ კი ელჩად მუშაობდა ინგლისში, ალბანეთში, თურქეთში, ლიბანში. 1941-45 წლებში სეფერისი ემიგრაციაშია, ცხოვრობს ეგვიპტეში და სამხრეთ აფრიკაში. 1963 წელს დაჯილდოვდა ნობელის პრემიით. გარდაიცვალა 1971 წელს.

ზამ­თ­რის სხივ­ში

1.

ტვინ­ში შრი­ა­ლე­ბენ

ჟან­გი­ა­ნი თუ­ნუ­ქის ფოთ­ლე­ბი.

მბჟუტ­ვა­რე ტვინ­ში

ტრი­ა­ლებს ქარ­ბუ­ქი,

მძვინ­ვა­რე თო­ლი­ებს

ფოთ­ლე­ბი მის­დე­ვენ ფეხ­და­ფეხ.

და გაქ­ვა­ვე­ბულ მო­ცეკ­ვა­ვე­ებს

ჰგვა­ნან ხე­ე­ბი.

ტყე გა­ნი­ძარ­ც­ვა და გა­ი­რინ­და.

2.

თეთ­რი წყალ­მ­ცე­ნა­რე

ცეცხ­ლ­ში ან­თია.

თეთ­რი როკ­ვით

აივ­სო მი­და­მო.

გაქ­ვავ­დ­ნენ ენ­ე­ბი ცეცხ­ლის.

თოვ­ლ­მა და­ფა­რა დე­და­მი­წა.

3.

თა­ნამ­გ­ზავ­რებ­მა გზა ამ­ი­რი­ეს

სექ­ტან­ტე­ბით და ტე­ლეს­კო­პე­ბით.

სად მიგ­ვიძღ­ვი­ან ნე­ტავ ეს გზე­ბი,

მობ­რ­დ­ღ­ვი­ა­ლე დღე

ჯერ არ ჩამ­ქ­რა­ლა –

გა­მოქ­ვა­ბულ­ში ვარ­დი­ვით ბრწყი­ნავს.

და ზღვა ხმა­უ­რობს უმ­სუ­ბუ­ქე­სი,

ღმერ­თის კალ­თებ­ქ­ვეშ.

4.

შენ აქ წარ­მოთ­ქ­ვი

ერ­თი წლის წი­ნათ,

ჩე­მი არ­სი სი­ნათ­ლე­ში ძევ­სო.

ახ­ლა კი რო­ცა

თვლე­მა გე­რე­ვა

და თან შე­ნი გზა

ფსკერ­ზე ემ­ხო­ბა.

ხე­ლებს აც­ე­ცებ

კუთხე-კუნ­ჭულ­ში,

რომ მო­ი­ძიო შუ­ბი,

რო­მელ­მაც

ეგ შე­ნი გუ­ლი უნ­და გაჰ­კ­ვე­თოს

დღის სი­ნათ­ლე­ზე.

5.

ეს რა მდი­ნა­რემ გაგ­ვი­ტა­ცა.

რა ამღ­ვ­რე­ულ­მა წყალ­მა წაგ­ვი­ღო?

ფსკერ­ზე ვართ უკ­ვე,

თავ­ზე თალ­ხი ჩქე­რი გა­დაგ­ვ­დის,

ლერ­წა­მი ოდ­ნავ მი­მო­ირ­ხე­ვა.

წაბ­ლის ხის ქვეშ

ჩქა­მე­ბი იქ­ცა მცი­რე კენ­ჭე­ბად.

და ბავ­შ­ვე­ბი, ეს ონ­ავ­რე­ბი,

ერთ­მა­ნეთს კენ­ჭებს ესვ­რი­ან და

ეს­იტყ­ვე­ბი­ან.

6.

ოდ­ნა­ვი ქროლ­ვა, და აღ­ტა­ცე­ბა

მა­შინ, რო­დე­საც წიგნს გა­და­ის­ვ­რი,

და თან ამ­ო­ხევ წარ­სუ­ლის ფურ­ც­ლებს

ან წარ­მო­იდ­გენ გაშ­ლილ მინ­დორ­ზე

კენ­ტავ­რ­თა ხტო­მას და შეჩ­ქ­ვი­ფე­ბას.

ამ­ორ­ძა­ლე­ბი ქა­რი­ვით ქრი­ან,

აძ­რულ­ნი ვნე­ბით და სი­ხა­რუ­ლით.

ნი­ა­ვი ტო­კავს გამ­თე­ნი­ი­სას

და შენ ფიქ­რობ რომ მზე ამ­ო­ვი­და.

7.

ცეცხ­ლი ცეცხ­ლის­გან გა­ნი­კურ­ნე­ბა.

არა თან­და­თან და წვეთ­წ­ვე­თო­ბით,

არ­ა­მედ, უც­ბად, ან­აზ­დე­უ­ლად,

თით­ქოს და ვნე­ბა ვნე­ბას შე­ერ­წყა

აღ­ინ­თო მგზნე­ბა­რე სხი­ვით,

მე­რე კი გალ­ღ­ვა და მი­ი­ძი­ნა.

უმ­ოძ­რაოა.

ეს ამ­ო­ოხ­ვ­რა აღს­რუ­ლე­ბა არ გე­გო­ნოთ, –

ჭე­ქაა, გრგვინ­ვა.

სცე­ნა­ზე

1.

მზეო, შენც ჩემ­თან ერ­თად ტრი­ა­ლებ,

მაგ­რამ ეს მა­ინც არ არ­ის ცეკ­ვა:

ეს სი­შიშ­ვ­ლეა,

და სის­ხ­ლის წვეთ­ვა,

რო­მე­ლი­ღა­ცა ბო­რო­ტი ტყის­თ­ვის;

და აი –

2.

კვლა­ვაც ჩა­მოჰ­კ­რეს გაბ­მუ­ლად გონგს და

მო­უ­ლოდ­ნე­ლად გაჩ­ნ­დ­ნენ მორ­ბედ­ნი.

მათ არ ვე­ლო­დი.

მა­თი ხმე­ბი გა­და­მა­ვიწყ­და.

ხა­ლა­სებ­სა და გუ­ლან­თე­ბუ­ლებს

დი­დი კა­ლა­თა ეჭ­ი­რათ ხელ­ში,

ნა­ყო­ფით სავ­სე დი­დი კა­ლა­თა.

მე მაკ­ვირ­ვებ­და ჩე­მი ჩურ­ჩუ­ლი:

მიყ­ვარს, ო, მიყ­ვარს ამ­ფი­თე­ატ­რი!

ნი­ჟა­რა კვლა­ვაც გა­და­ივ­სო და

სცე­ნა­ზე ჩაქ­რა კვლა­ვაც სი­ნათ­ლე,

ეს ხომ მზა­დე­ბა არ­ის, ღმერ­თ­მა­ნი, –

სა­ხე­ლო­ვა­ნი მკვლე­ლო­ბი­სათ­ვის.

3.

შენ რას და­ე­ძებ?

წა­მომ­დ­გარ­ხარ მაგ ნო­ტიო

ქვე­შა­გე­ბი­დან,

გა­მო­სულ­ხარ აბ­ა­ნო­დან,

რო­მელ­საც ავ­სებს შუ­რის­ძი­ე­ბა,

და წვე­თე­ბი დაგ­ც­ვე­ნია

სუს­ტი მხრე­ბი­დან.

ფე­ხის­გუ­ლებ­ქ­ვეშ გი­ფეთ­ქავს მი­წა.

ჰე­კა­ტას სა­მი ძვირ­ფა­სი სა­ხე

თა­ვის­კენ ის­ევ ისე გი­ზი­დავს.

შე­ნი თვა­ლე­ბი

ორ­ად ორი ტრა­გი­კუ­ლი ნი­ჟა­რაა,

შე­ნი კერ­ტე­ბი მუ­ქი ალ­უბ­ლის კენ­ჭე­ბია, –

თე­ატ­რა­ლუ­რი რეკ­ვი­ზი­ტია,

და ბრწყი­ნავს, ბრწყი­ნავს.

უკ­ვე იქ დგა­ნან.

მო­ნებ­მა უკ­ვე გა­მო­უ­ტა­ნეს

მჭრე­ლი და­ნე­ბი,

შენ ას­ვე­ტილ­ხარ კვი­პა­რო­სი­ვით,

ის­ი­ნი კი ქარ­ქა­ში­დან

აძ­რო­ბენ და­ნებს,

შენ­ს­კენ მო­დი­ან,

შენ ყვი­რი­ხარ:

“ვი­საც უნ­და ჩე­მი გან­გ­მირ­ვა

მო­მი­ახ­ლოვ­დეს,

მე ხომ ზღვა ვარ,

ტალ­ღა­ას­ხ­მუ­ლი.

4.

ზღვა რა­ნა­ი­რად გახ­და ას­ე­თი,

წლო­ბით ვიც­დი­დი მე მა­ღალ მთებ­ში,

ცი­ცი­ნა­თე­ლებს მოჰ­ქონ­დათ შუ­ქი,

ახ­ლა კი ვე­ლი სა­ნა­პი­რო­ზე

ად­ა­მი­ან­სა და ძე-ხორ­ცი­ელს.

ზღვა ვინ შებღა­ლა?

დელ­ფინ­მა გაჭ­რა მძვინ­ვა­რე ტალ­ღა,

ზვირ­თებს კვე­თა­ვენ თო­ლი­ას ფრთე­ბი.

აქ ვაგ­რო­ვებ­დი

ბრჭყვი­ა­ლა კენ­ჭებს,

ნი­ჟა­რე­ბის ხმას

ვა­ყუ­რა­დებ­დი,

დავ­ცუ­რავ­დი და ვყვინ­თავ­დი

წყალ­ში თევ­ზი­ვით.

მე ზღვა­ო­სან­მა მო­ხუც­მა მითხ­რა:

“იქ­ნე­ბა მარ­თ­ლაც არ­ა­ფე­რი ვარ,

მაგ­რამ შენ რაც გსურს, ის ვერ გავ­ხ­დე­ბი”.

5.

ვის ყურ­თას­მე­ნას მიწ­ვ­და ნე­ტა­ვი

და­ნის წუ­ი­ლი გა­სათ­ლელ ქვა­ზე?

ან ის მხე­და­რი რო­მე­ლი იყო,

ჩი­რაღ­დ­ნით ხელ­ში აქ რომ მო­იჭ­რა?

ხე­ლებს იბ­ა­ნენ, ნე­ლა ცხრე­ბი­ან,

ვინ მოკ­ლა ბავ­შ­ვი, ვინ გა­მო­ფატ­რა?

ვინ აღ­გა­ვა საცხოვ­რი­სი მი­წის­პი­რის­გან?

არ­ა­ვინ არ ჩანს, მხო­ლოდ კვამ­ლია.

ვინ გარ­ბო­და?

ქვებ­ზე ბორ­კილ­თა ჟღე­რა მო­მეს­მა

ამ­ოთხ­რი­ლია თვა­ლე­ბი და

მოწ­მე კი არ ჩანს.

6.

რო­დის გა­ი­ღებ ხმას,

რო­დის, რო­დის?

ჩვე­ნი სიტყ­ვე­ბი მრა­ვალ მა­მა­თა

პირ­მ­შო­ებს ჰგვა­ნან.

ის­ი­ნი სის­ხ­ლით იკ­ვე­ბე­ბი­ან.

ნაძ­ვე­ბი ხომ ინ­ა­ხა­ვენ

ქა­რის ხა­ტე­ბას,

რომ ჩა­იქ­რო­ლა და მთებს იქ­ით

გა­და­ი­კარ­გა,

ას­ე­თი­ვეა სიტყ­ვა­თა ხვედ­რიც, –

ის­ი­ნი კა­ცის სა­ხეს მა­ლა­ვენ

ან ინ­ა­ხა­ვენ უღრ­მეს წი­აღ­ში.

კა­ცი კი გაქ­რა.

ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვე­ბი სიტყ­ვებს ეძ­ე­ბენ

შე­ნი სი­შიშ­ვ­ლე რომ შე­მო­სეს,

ზო­დი­ა­ქო­ებს რომ შე­ე­სიტყ­ვ­ნენ,

სად, სად იქ­ნე­ბი,

რო­ცა თე­ატ­რი გაბ­რ­დ­ღ­ვი­ალ­დე­ბა?

7.

შენ ხარ ნა­ტან­ჯი

იქ, იმ ნა­პირ­ზე

გა­მოქ­ვა­ბუ­ლის პირ­ქუ­ში მზე­რა

არ გცილ­დე­ბო­და.

იქ გა­ნი­ცა­დე:

სიყ­ვა­რუ­ლი,

კვლა­ვაღ­დ­გო­მა,

კვლა­ვამ­ზე­ვე­ბა.

იქ, სა­დაც წუ­თებს

სტა­ლაგ­მი­ტე­ბი

ითვ­ლი­ან უხ­მოდ.

© “არილი”

შაჰნამე

ამ­ბა­ვი სი­ა­უ­ში­სა

სპარ­სუ­ლი­დან თარ­გ­მ­ნა ინ­გა კა­ლა­ძემ

ირანელთა ნაციონალური ეპოსი – ფირდოუსის “შაჰნამე” შინაარსის გარდა, თავისი ფორმითაც უაღრესად საინტერესო ლიტერატურული ფაქტია. ეს გრანდიოზული თხზულება ციკლური წარმოშობის ნაწილებისაგან შედგება. მისი პირველწყაროს ცალკეული დასრულებული ლეგენდები, რომლებიც სინკრეტიზმის ეპოქაში, სასიმღერო ჟანრის სტადიაზე ჩანს ჩასახული, იმთავითვე გამიზნული უნდა ყოფილიყო ერთაქტიანი შესრულებისა და მოსმენისათვის. მიუხედავად იმისა, რომ პოემას წინ უძღვის საკმაოდ ვრცელი თემატიკის მქონე პროლოგი (ღმერთი, გონება, შესაქმე, მოციქულის შესხმა, ეპოსის წყაროები, წიგნის შეთხზვის მიზეზი, წიგნის დამკვეთის ხოტბა, სიტყვის ღირსების განსჯა), მისი თითოეული ციკლი აგრეთვე გაფორმებულია შესავლითა და დასკვნით (ანუ პროლოგ-ეპილოგით), რაც, ცხადია, ავტორისეული სიტყვაა, ფოლკლორულ წყაროებში ისინი არ შეიძლებოდა ყოფილიყო. ხსენებული შესავლები შეიცავს მომდევნო თხრობის საგანზე მინიშნებას და ამჟღავნებს ავტორის დამოკიდებულებას ამ საგნისადმი. პროლოგ-ეპილოგი ამკვეთრებს მოცემული ციკლის ავტონომიურობას და ეგებ ესეც იყოს ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, რომ ირანის კულტურამ ჩვენს დრომდე შეინარჩუნა “შაჰნამეს” მკითხველთა ინსტიტუტი და მსმენელთა ფართო აუდიტორია.

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

ქვემოთ მკითხველს ვთავაზობთ “შაჰნამეს” ერთ-ერთი ყველაზე სევდიანი ამბის – სიაუშის ციკლის პროლოგსა და პირ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ველ თავს.

მთარგმნელი

ჰეი, მე­სიტყ­ვევ, ოქ­რო­პი­რო

და აზრ­ნა­თე­ლო,

კვლავ გაგ­ვა­გო­ნე აწ ამ­ბა­ვი,

გუ­ლის წარ­მ­ტა­ცი.

როს სიტყ­ვის ძა­ლი სიბ­რ­ძ­ნის სიღ­რ­მეს

გა­უ­ტოლ­დე­ბა,

სუ­ლი მგოს­ნი­სა მა­შინ პო­ვებს

ჭეშ­მა­რიტ ლხე­ნას.

ხო­ლო თუ ზრახ­ვა კაცს ავი აქვს

და უკ­ე­თუ­რი,

იმ­ავ სი­ა­ვით ძირ­ში­ვე სპობს

ნა­ყოფს აზ­რი­სას.

ბევ­რ­საც ეც­ა­დოს და ამ ცდა­ში

ჯვარს იც­ვას თა­ვი –

მო­ყივ­ნე­ბუ­ლი დარ­ჩეს მა­ინც

ბრძენ­კა­ცის თვალ­ში.

მაგ­რამ ვინ ხე­დავს აუგს თვის­სა,

რო­მე­ლი კა­ცი?

ზნე და ბუ­ნე­ბა თვი­სი უჩ­ანს

ყვე­ლას კე­თი­ლად.

ნაღ­ვა­წი შე­ნი წა­რუდ­გი­ნე

კაცს გულ­მეც­ნი­ერს,

ნუ­ღა ძევს უქ­მად იგი, რა­ცა

გა­სა­ცე­მია.

თუ მო­ი­წო­ნებს მას სწავ­ლუ­ლი

და გიძღ­ვ­ნის ქე­ბას,

წყლით აივ­სე­ბა წყა­რო შე­ნი,

მა­ცოცხ­ლე­ბე­ლით.

აწ მსურს მო­გითხ­როთ ძველ­თაძ­ვე­ლი

ამ­ბა­ვი ერ­თი,

გა­მორ­ჩე­უ­ლი კვლავ დეჰ­ყა­ნის

ნა­ამ­ბობ­თა­გან.(1)

ფერ­გა­და­სულ­ნი ეს ამ­ბავ­ნი

აწ ჩე­მის გარ­ჯით

გა­ნახ­ლ­დე­ბი­ან ხალ­ხი­სათ­ვის

კე­თილ­სახ­სოვ­რად.

თუ­კი მე­ბო­ძა მე სი­ცოცხ­ლის

ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვი წლე­ბი,

ამ ქვეყ­ნის სად­გომს დალ­ხი­ნე­ბით

თუ შევ­რ­ჩი დიდ­ხანს, –

ერთ ხეს დავ­ტო­ვებ, მსხმო­ი­ა­რეს,

ჩემ­გან და­ნერ­გულს,

არ და­ე­ლე­ვა მას ნა­ყო­ფი

სა­წუთ­როს ბაღ­ში.

თუმ­ცა გარ­დავ­ც­დი ჟამ­თა სვლა­ში

ორ­მოც­დათ­ვ­რა­მეტს,

საკ­ვირ­ვე­ლე­ბა უამ­რა­ვი

თავს გარ­დამ­ხ­დია –

არ დამ­შ­რე­ტია ჯერ სი­ცოცხ­ლის

წა­დი­ლი, ჟი­ნი,

სა­მის­ნო წიგ­ნ­ში კვლავ ვე­ძი­ებ

დღე­კე­თილს ჩემ­სას.

სწო­რედ ამ­ა­ზე უთქ­ვამს მო­ბედს (2) –

ბრძენს და გამ­ჭ­რი­ახს:

არ გა­ნახ­ლ­დე­ბა გაც­ვე­თი­ლი

ერთხელ­ვე სუ­ლი.

ვიდ­რე ხარ ქვეყ­ნად, ლექ­ს­თა თქმა­ში

გან­ლიე დღე­ნი,

აზრ­ნა­თე­ლი და ზნე­კე­თი­ლი

იყ­ა­ვი მუ­დამ!

როს მი­იც­ვ­ლე­ბი და სამ­ს­ჯავ­როს

წარ­ს­დ­გე­ბი ღვთი­სას,

ის გა­ნი­კითხავს ავ­სა და კარგს

შენ­თა საქ­მე­თა.

მას­ვე მო­იმ­კი, რაც ოდ­ეს­მე

და­გი­თე­სია,

ერთხელ ნათ­ქ­ვა­მი სიტყ­ვა შე­ნი

წინ და­გიხ­ვ­დე­ბა.

ენ­ა­კე­თი­ლი კა­ცი ლან­ძღ­ვას

არ­ვის­გან ის­მენს,

სიტყ­ვას თუ იტყ­ვი, ღირ­სე­უ­ლი

უნ­და თქვა მხო­ლოდ.

მაგ­რამ დეჰ­ყა­ნის ნა­ამ­ბო­ბი

გავ­სინ­ჯოთ ახ­ლა.

ყუ­რი მი­უგ­დე, რას მოგ­ვითხ­რობს

კა­ცი მე­სიტყ­ვე.

ამ­ბა­ვი სი­ა­უ­შის დე­დი­სა

ბრძა­ნებს მო­ბე­დი: ერთ დღეს თუ­სი

გამ­თე­ნი­ის ჟამს

მამ­ლის ყი­ვილ­ზე ზე წა­მოდ­გა

და თან იახ­ლა

გუ­დარ­ზი, გი­ვი, რამ­დე­ნი­მე

კვლავ ცხე­ნო­სა­ნი,

შე­ე­კაზ­მ­ნენ და სწრა­ფად გან­ვ­ლეს

ქა­ლა­ქის ბჭე­ნი.

დიდ ველს მი­მარ­თეს და­ღუ­ი­სას (3)

მათ სა­ნა­დი­როდ,

ნე­ბას მი­უშ­ვეს ავ­ა­ზა­ნი

და შე­ვარ­დენ­ნი.

ყო­ვე­ლი კუთხით წა­მო­რე­კეს

ნა­დირ-ფრინ­ვე­ლი,

იმ­ათ დევ­ნა­ში მი­აღ­წი­ეს

ნა­პირს მდი­ნა­რის.

იმ­დე­ნი ჩან­და და­ხო­ცი­ლი

და და­კო­დი­ლი,

რომ იკ­მა­რებ­და ლაშ­ქ­რის საზ­რ­დოდ

ორ­მოც დლღეს სრუ­ლად.

იმ სა­ნა­ხებ­თან ახ­ლოს იყო

მიჯ­ნა თურ­ქე­თის,

კა­რავთ სიმ­რავ­ლეს და­ე­ფა­რა

მი­წა ერ­თი­ან.

შო­რით მო­ჩან­და მშვე­ნი­ე­რი

ქა­ლა­ქი ერ­თი,

თუ­რის(4) მი­წა-წყლის მე­ზობ­ლად და

საზ­ღ­ვ­რად მდე­ბა­რე.

თუს­მა და გივ­მა გა­ა­ჭე­ნეს

ცხე­ნე­ბი მარ­დად.

უკ­ან ჩა­მორ­ჩა რამ­დე­ნი­მე

მხლე­ბე­ლი ხა­სი.

იმ მწვა­ნე ჭა­ლაკს მი­ა­შუ­რა

ორ­მა მხე­დარ­მა

და შე­იქ­ცი­ეს ნა­დი­რო­ბით

მათ ერთხანს თა­ვი.

უეც­რად ტყე­ში თვა­ლი ჰკი­დეს

ერთ უც­ხო ას­ულს,

მყის­ვე მიჰ­მარ­თეს მზე­თუ­ნა­ხავს

პირ­მო­ცი­ნა­რეთ.

მსგავ­სი სი­ტურ­ფით არ შო­ბი­ლა

არ­ა­ვინ ქვეყ­ნად.

ვერ უპ­ო­ვი­და ხინ­ჯი გზა­საც

მშვე­ნე­ბას მი­სას.

ნაკ­ვ­თად სა­როს და პი­რად მთვა­რეს

თუ ჰკი­დებ­და თვალს,

და­აბ­რ­მა­ვებ­და კაცს სი­ტურ­ფე

თვალ­შე­უდ­გა­მი.

ჰკითხა მას თუს­მა: “პირ­მ­თ­ვა­რეო,

მითხა­რი ერ­თი,

ამ ჭა­ლა­კის­კენ ვინ გაჩ­ვე­ნა

შენ გზა სა­ვა­ლი?”

ასე მი­უ­გო მან პა­სუ­ხად:

“გამ­წი­რა მა­მამ,

გან­ვ­შო­რე­ბი­ვარ მშო­ბელ კუთხეს,

მის­გან ლტოლ­ვი­ლი.

ღა­მით დაბ­რუნ­და იგი სმი­დან,

უზ­ო­მოდ მთვრა­ლი.

როს თვა­ლი მკი­და, შო­რი­დან­ვე

ბრაზ­მო­რე­ულ­მა

მყის­ვე იშ­იშ­ვ­ლა შხამ­ნა­ლე­სი

მახ­ვი­ლი ბას­რი –

თა­ვის მოკ­ვე­თას ჩემ­სას მა­შინ

იგი ლა­მობ­და”.

ჩა­მო­მავ­ლო­ბა ჰკითხა ახ­ლა

ქალს ფა­ლა­ვან­მა,

მან გა­იხ­სე­ნა გულ­მოდ­გი­ნედ

თა­ვი­სი გვა­რი.

ასე მი­უ­გო: “თეს­ლ­თა­გა­ნი

ვარ გარ­სი­ვა­ზის.(5)

აფ­რი­დუნ(6) მე­ფის თვის­ტო­მი და

შტო მი­სი ძი­რის”.

კვლავ ჰკითხა თუს­მა: “რი­სად დახ­ვალ

ასე ქვე­ი­თად,

ცხენს რად არ შე­ჯექ და მეგ­ზუ­რი

რად არ იახ­ელ?”

მი­უ­გო ქალ­მა: ცხე­ნი ჩე­მი

და­ვარ­და გზა­ში,

მეც მი­წად დამ­ცა ქროლ­ვი­სა­გან

ქან­ც­გაწყ­ვე­ტილ­მა.

და­უთ­ვა­ლა­ვი მქონ­და ოქ­რო,

თვალ­მარ­გა­ლი­ტი,

ოქ­რო­სი მერ­ქ­ვა, მო­ოჭ­ვი­ლი,

თავ­ზე გვირ­გ­ვი­ნი.

მაგ­რამ შე­მემ­თხ­ვა ფა­თე­რა­კი.

წარ­მ­ტა­ცეს ყვე­ლა,

ქარ­ქა­შის დარ­ტყ­მით მო­მა­ყე­ნეს

ტკი­ვი­ლი დი­დი.

გა­მო­ვე­ქე­ცი იმ ყა­ჩა­ღებს

მე შიშ­ნე­უ­ლი,

მას შემ­დეგ თვალ­ზე ცრემ­ლი სის­ხ­ლის

არ შემ­შ­რო­ბია.

ვი­ცი, რო­დე­საც მო­ე­გე­ბა

გონს მა­მა­ჩე­მი,

მდე­ვარს დაგ­ზავ­ნის უც­ი­ლობ­ლად

ჩემს სა­ძებ­ნე­ლად.

და დე­და­ჩე­მიც მო­იჭ­რე­ბა

ფიცხ­ლად­ვე ჩემ­თან,

ვერ გა­და­ი­ტანს ჩემს მოკ­ვე­თას

მშო­ბელ კუთხი­დან”.

ფა­ლავ­ნებს გუ­ლი აუტ­ოკ­დათ

იმ ქა­ლის ეშ­ხით,

თა­ვი და­კარ­გა გმირ­მა თუს­მა,

ძე­მან ნოვ­ზა­რის.

თქვა ნოვ­ზა­რის ძემ: “მე ვი­პო­ვე,

იგი ჩე­მია,

მო­ვა­გელ­ვებ­დი ჩემს ბე­და­ურს,

ჩანს, არ ამ­ა­ოდ”.

აჩ­ე­რებს გი­ვი: “ჰე მე­ფეო,

ლაშ­ქართ თა­ვა­დო!

გა­ნა ჩემს გვერ­დით არ იყ­ავ, როს

დავ­ყა­რეთ სპა­ნი?”

არ ცხრე­ბა თუ­სი, ნოვ­ზა­რის ძე

კვლავ და­ობს იგი:

“მე მო­ვა­დე­ქო ამ ად­გი­ლებს

სწო­რედ პირ­ვე­ლად”.

გი­ვი არ უთ­მობს: ნუ იტყ­ვიო

მე­ტად მაგ სიტყ­ვას,

ნა­დი­რის კვალ­მა მო­მიყ­ვა­ნა

აქ შენ­ზე უწ­ინ.

ნუ იკ­ად­რე­ბო მრუ­დე სიტყ­ვას

მხე­ვა­ლის გა­მო,

ვაჟ­კაცს არ ჰფე­რობს, ამ მი­ზე­ზით

ატ­ე­ხოს შფო­თი.

კვლავ შეჰ­ყ­ვ­ნენ სიტყ­ვას და გაცხარ­და

და­ვა იმგ­ვა­რად,

ეს­ღა და­ას­კ­ვ­ნეს: მოვ­კ­ვე­თო­თო

იმ მთვა­რეს თა­ვი.

ის­ევ ცი­ლო­ბა ჩა­მო­ვარ­და

ფა­ლა­ვანთ შო­რის,

ბედ­ზე მი­უს­წ­რო შუ­ა­კაც­მა

მომ­რი­გე­ბელ­მა.

ურ­ჩია: “ქა­ლი ირ­ა­ნის შაჰს

მიჰ­გ­ვა­რეთ კარ­ზე,

იმ­ან გან­სა­ჯოს. აას­რუ­ლეთ

თქვენ ნე­ბა მი­სი”.

ეკ­ე­თათ რჩე­ვა. ყუ­რად იღ­ეს

თუს­მა და გივ­მა,

ირ­ა­ნის მე­ფის კა­რი­სა­კენ

იქ­ცი­ეს პი­რი.

მე­ფე ქა­უს­მა ქალს შე­ავ­ლო

რა­წამ­საც თვა­ლი,

მყის მი­სი ტრფო­ბა და სურ­ვი­ლი

გულს ჩა­ემ­ს­ჭ­ვა­ლა.

ორ გმირ ფა­ლა­ვანს მი­უბ­რუნ­და

მა­შინ ხელ­მ­წი­ფე,

“აწ დახ­ს­ნილ­ხარ­თო, – უბრ­ძა­ნა მათ, –

ჭირ­სა გზი­სა­სა.

ქურ­ცი­კია თუ მინ­დ­ვ­რის შვე­ლი

გუ­ლის­წამ­ღე­ბი,

მო­ნა­დი­რე­ბა მი­სი ჰფე­რობს

დი­დე­ბულს მხო­ლოდ.

ახ­ლა მი­ამ­ბეთ – და თხრო­ბა­ში

გან­ვ­ლი­ოთ ეს დღე –

თუ ავ­ა­ზე­ბით ნა­თე­ლი მზე

ვით შე­იპყა­რით?”

ქალს ჰკითხავს მე­ფე: ვი­სი ხა­რო

გვა­რით და ტო­მით,

სა­ხე ფე­რი­ის ჩა­მო­მა­ვალს

გი­გავ­სო სრუ­ლად.

მი­უ­გო: “დე­და ხა­თუ­ნია

დიდ­გ­ვა­რო­ვა­ნი,

მა­მა კი – თეს­ლი სა­ხე­ლო­ვან

აფ­რი­დუ­ნი­სა.

გმი­რი სპას­პე­ტი გარ­სი­ვა­ზი –

პა­პაა ჩე­მი.

იმ კუთხის მი­წა და­უ­ფა­რავთ

მთლად კარ­ვებს მი­სას”.

“მე­რე ეგ გვა­რი დი­დე­ბუ­ლი,

ეგ სი­ლა­მა­ზე

გინ­და და­აჭ­კ­ნო, მთლად უკ­ვა­ლოდ

ქარს გა­ა­ტა­ნო?

ოქ­როს სა­სახ­ლეს აგ­ი­შე­ნებ,

სა­ხამ­სოს შენ­სას,

თა­ვა­დად დაგ­ს­ვამ პირ­მ­თ­ვა­რე­თა,

ვი­თარ შეგ­ფე­რის”.

პა­სუ­ხად ჰკად­რა მე­ფეს ქალ­მა:

“რა­ჟამს გი­ხი­ლე,

გა­მო­გარ­ჩია გულ­მა ჩემ­მა

ფა­ლა­ვანთ შო­რის”.

ათი ფეხ­მარ­დი ცხე­ნი, ტახ­ტი

და გვირ­გ­ვი­ნე­ბი

მე­ფის დას­ტუ­რით გა­უ­ბო­ძეს

ორ­ი­ვე სტუ­მარს.

სა­წოლ­სა ბრძა­ნა შეყ­ვა­ნე­ბა

მე­ფემ ქალ­წუ­ლის,

ძვირ­ფას საჯ­დომ­ზე დაბ­რ­ძა­ნე­ბა

მი­სი სვი­ა­ნად.

ტახ­ტი და­უდ­გეს სპი­ლოს ძვლი­სა,

უც­ხოდ ნა­კე­თი,

თავ­ს­მო­ოჭ­ვი­ლი ფი­რუ­ზის ქვით

ოქ­როს გვირ­გ­ვი­ნი.

დი­ბა-ატ­ლა­სით მორ­თეს ქა­ლი,

ყვი­თე­ლი ფე­რის,

იაგ­უნ­დე­ბით, ფი­რუ­ზე­ბით,

ლაჟ­ვარ­დის თვლე­ბით.

ღვთის გან­ჩი­ნე­ბით რაც ეგ­ე­ბის,

ჰგი­ებ­და ყვე­ლა,

ბრწყი­ნავ­და წით­ლად იაგ­უნ­დი,

ჯერ გა­უთ­ლე­ლი.(7)

—————————————

(1). დეჰ­ყა­ნის ნა­ამ­ბო­ბი – სი­უ­ჟე­ტის გა­უცხო­ე­ბის ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ხერ­ხი, რო­მე­ლიც ხში­რა­დაა და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლი “შაჰ­ნა­მე­ში”. დეჰ­ყა­ნი – მე­მა­მუ­ლე, სოფ­ლის გან­მ­გე­ბე­ლი.

(2). მო­ბე­დი – ზო­რო­ას­ტ­რელ­თა ქუ­რუ­მი.

(3). და­ღუ­ის ვე­ლი – ზუს­ტი გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი მდე­ბა­რე­ო­ბა ცნო­ბი­ლი არ არ­ის.

(4). თუ­რი – იგ­ი­ვე თუ­რა­ნი.

(5). გარ­სე­ვარ­ზი – თუ­რა­ნე­ლი გმი­რის – აფ­რა­სი­ა­ბის ძმა.

(6). აფ­რი­დუ­ნი ფე­რი­დუ­ნი – ირ­ა­ნის მი­თო­ლო­გი­უ­რი მე­ფე, ზო­ჰა­ქის ჩაგ­ვ­რი­სა­გან ქვეყ­ნის გან­მა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბე­ლი და მი­სი­ვე კა­ნო­ნი­ე­რი ხელ­მ­წი­ფე. გა­მარ­ჯ­ვე­ბის, თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­სა და სა­მარ­თ­ლი­ა­ნო­ბის სიმ­ბო­ლო.

(7). გა­უთ­ლე­ლი იაგ­უნ­დი – ქალ­წუ­ლო­ბის აღმ­ნიშ­ვ­ნე­ლი მე­ტა­ფო­რა.

© “არილი”