-
-
ჯუანშერ ტიკარაძე – ეგოისტის ერთ-ერთი მე-ს აღსარება და სხვ. ლექსები
-
ზურაბ რთველიაშვილი
* * *
მითხარი, როგორ არ მოგწონვარ? მე ვშიშობ შენთვის!
შენთვის მოვუშვებ მეჩხერ წვერებს საკადრის ღამით,
შენთვის ვიკისრებ მძიმე ღიპის ტარებას ჩუმად,
შენთვის ოქროს ჯაჭვს დავიკიდებ კისერზე ნელა.მითხარი, როგორ მივიწებო შენი სხეული?
როგორ ავაწყო შესაფერი შენთვის სიმღერა?
მითხარი, სად გყავს ვაგინიდან გამოქცეული
პატარა კაცი, რომ ჰკიოდა ცოტა ხნის უკან.მითხარი, თითქოს მე ვიყავი გიჟი მეხანძრე,
რომ სააღლუმო ორგიების ვაქრობდი კოცნებს.
მითხარი მაშინ, რატომ ზვერავ ფრთხილად ამ ანძას,
მითხარი, რისთვის არ უკითხავ მას ღამის ლოცვებს…© “არილი”
-
ანდრო ბუაჩიძე
წუხილი ლექსების გამო
ვაიმე, როგორ გამიუცხოვდით
ადრე შეთხზულო ჩემო ლექსებო,
ვარსკვლავი თქვენს თავს რომ მკარნახობდა,
მთის კორტოხებზე უნდა ვეძებო.და თქვენ თვითონაც ზურგი მაქციეთ,
განათებული ელნათურებით,
ელნათურები სხივებს ისროდნენ,
როგორც ბადეებს მებადურები.ვაიმე, როგორ მეუცხოებით
დავიწყებულო ჩემო ლექსებო,
მე ყელამდე ვარ სავსე ცხოვრებით
და აღარც მინდა სადმე გეძებოთ.არადა, როგორ გწერდით კედლებზე
ხელმიბჯენილი და მოწყენილი,
თითქოს კარნახით მეწერებოდა
უკანასკნელი ღამის წერილი.ვაიმე, როგორ გამიუცხოვდით –
როგორც ტოვებენ შვილებს მშობლები
ან მშობლებს ტოვებს შვილი უძღები…
თანდათანობით ჩვენც დავშორდებით.სად არ ვიარე, ჩემო ლექსებო,
სად არა მდევდა ბედი მდევარი,
შუაღამისას ჩემო შემსწრენო
და ჩემთან ერთად ღამის მთევარნო.ვაიმე, როგორ გაგიუცხოვდით,
სხვა ცხოვრებაში მოვხვდი ვითომდა,
არადა, ჩემს ჩრდილს თქვენ მიუძღოდით
და კვალში გდევდით მეც ხომ თვითონაც.სად აღარ გწერდით – მთებზე, ბოძებზე,
ქარის ნაფლეთზე, რკინის კავებზე,
ჯერ ხომ დაგკარგეთ, მერე მოგძებნეთ,
ვერმიგნებულსაც ისევ დავეძებ.თქვენც ასე რატომ გამინაპირეთ,
როგორც უბირი დანის მლესავი,
ტყავი გადამძვრა, ტყავი ცხრაპირი,
ვიდრე თქვენს სიტყვებს ამოვკემსავდი.ვაიმე, როგორ გამიუცხოვდით,
როგორ მომედო მეც სარეველა,
მეგულებოდით, ჩემო ლექსებო
ჩემივე ჯავრის უხმო მთრეველად.ახლა რაღა ვქნა, ალბათ ერთმანეთს
ათასში ერთხელ თუ შევეყრებით,
და შემოდგომის ფართო ფოთლებით
სავსეა ბაღში გრძელი მერხები.* * *
შენ ალბათ გიკვირს: რა დააშავე,
შენს მყუდრო კუთხეს რომ ვერ მიაგენ
და წყნეთის ქვემოთ ქარი ნარშავებს
სულ დაუდევრად აფორიაქებს.რა ვრცელია და უკიდეგანო
სივრცე, რომლითაც მზერა ივსება,
ხსნა არ იქნება თვითონ შენგანაც,
ამას ხომ ხვდები უკვე ისედაც.გადახვალ ხიდზე, სადაც მდინარე
ვერე კვლავ ისევ ისე მიღელავს,
და ხედავ მწუხრის მსუბუქ მინარევს,
შენ საითაც კი არ გაიხედავ.შენ საითაც კი არ გაიხედავ
ყველგან იდგება წყნარი ფერდობი
არ გენდობიან, კარი იღება
და იხურება, შენც არ ენდობი.ცხოვრებას მოაქვს თავის ზვირთები
მოაქვს ფოთოლი, ხავსი, ნაფოტი
და გავიწყდება წყნარი კირთებით
რასაც ფიქრობდი და არ ამბობდი.და გავიწყდება, დაგვიწყებია,
დაგვიწყებია უკვე მწარედაც
როცა ჩრდილები წყნარად წვებიან
ცხოვრებაც წყნარი მოჩანს გარედან.რატომ დადიხარ, როგორც სალოსი,
ზოგჯერ ფხიზელი, ზოგჯერ ნასვამი
და ვარსკვლავების ტანისამოსი
რატომ გაცვია შენც იმათსავით.შენ ალბათ გიკვირს, რა დააშავე,
რასაც ეძებდი, რომ ვერ მიაგენ,
ირგვლივ ლაყბობენ და ხორცს ხარშავენ
და კითხულობენ: პასუხს ვინ აგებს?* * *
ეს სახლი, როგორც ძველი რვეული,
ეს სახლი ანდა სახლის კედელი
გაცვეთილია და შემღვრეული
და აღარსაით არგამხედველი.
სად გაიკრიფნენ ის მოსახლენი
დიდხანს შემყურე ერთი ნათურის,
და როდის შეწყდა ყეფა ძაღლების
ამ სიწყნარეში გადახლართული.
ეს ბინა, როგორც ძველი რვეული,
ეს ბინა, ანდა ბინის კედელი,
გაცვეთილია და შემღვრეული
და სუყველაფრის გადამკეტველი.
რა უნდა მოხდეს, ერთმა ვარსკვლავმა,
რომ გაანათოს ძველი სარკმელი,
ვინც ჩანს ნეტავი, ვინ განასხვავა
იმისგან, ვინც კი არ ჩანს გარკვევით.
ეს ქუჩა როგორც ძველი რვეული,
ეს ქუჩა ანდა ქუჩის მხვეტელი,
გაცვეთილია და დარღვეული
და უკვე სხვაგან გადამხედველი.* * *
გზაზე ლიცლიცებს ერთი ნათურა
სააქაოა, ხვდები ცეცებით,
სინამდვილეში ამოწვართულა
შენც თითქოს იმის ცახცახს ეძებდიდა ხედავ გვერდით ადამიანებს
გადაფენილებს გზებზე ჩრდილებად,
ბრმებმა ხევი რომ გადაიარეს
და ტანი ძლივს რომ ემორჩილებათ.უცნაურია, საით მიდიხარ,
არ გიფიქრია ალბათ ამაზე,
ბრკიალა სხივი სხლტება ბინდიდან
და კვეთს ჰაერში მრუდე ალმასებს.უცნაურია, არ გიფიქრია
იმაზე, რაზეც უნდა გეფიქრა,
თითქოს საღათას ძილად მიგვრილხარ,
ვეღარ დაგცალდა, თითქოს ვერ იქნა –ვერ ამოხვედი მწარე სიზმრიდან,
ვერ მოისრულე სიზმრის ნარჩენი,
თითქოს ის ბლანტი შუქი გიზიდავს,
რომლის ცქერასაც თვალებს აჩვევდი.აქაც სმაა და აქაც ჭამაა,
ენაგეთია ეს თუ ერგნეთი,
და რა დავა აქვს ნეტავ ჯამაათს,
რა რჯით ქელეხის შემდეგ შეკრებილთ?გზაზე ლიცლიცებს ერთი ნათურა,
მეც თითქოს იმის ცახცახს ვეძებდი,
სინამდვილეში ამოწვართულა…
და მივლასლასებ ხელის ცეცებით.© “არილი”
-
შოთა იათაშვილი
ჩემი სიზმარი კვდებოდა და
ცოცხლდებოდა ჩემი ხორცი.
დედაჩემის ჭკნობადი ხელით
იღებოდა ფანჯარა
გაზაფხულის მიმართულებით და
ჩიტის ჭიკჭიკი შემოდიოდა
ჩემს ცოცხალ-მკვდარ ამ სიზმარ-ხორცში.გაუგებარი იყო,
რა საით მიისწრაფვოდა,
და მაინც,
ამ მისწრაფებათა სიზუსტეში
ძნელი იყო შეტანა ეჭვის.იშლებოდა ჩემი ოცივე თითი და ცდილობდა
შეხებოდა მიწისა და ცის ზედაპირებს.
ხამხამებდა ჩემი ორივე თვალი და
წონასწორობას ეძებდა
დანახვადსა და დაუნახავს შორის.ხოლო ერთადერთზე ერთადერთი გული
ოცნებობდა მეორე გულზე მაშინაც კი,
როცა ის მეორე
გვერდით უცემდა სწორედ.სიზმარი კი –
სიზმარი კვდებოდა კვლავინდებურად,
ოღონდ რაც დრო გადიოდა,
სულ უფრო და უფრო ვერ ცოცხლდებოდა
ფლაშე სხეული ჩემი,
რომლისკენაც გაზაფხული მუყაითად
აღებდა ფანჯრებს და
ბროუნის მოძრაობასავით უშვებდა
მილიონამდე ჩიტის ჭიკჭიკს.ბუმბული, კონვერტი, თოვლი…
ზურგით მიეყრდნო ჩიტის ზურგს,
თანაც ცაში.
ჩიტი ფრთებს ამოძრავებდა,
ის – ორ დასტად გაყოფილ
შეყვარებულების წერილებს.
მარჯვენა ხელით – სასიხარულოებს,
მარცხენათი – სევდიანებს.
ჩიტი ზურგსუკნიდან ეჟღურტულებოდა:
ასეთ წონასწორობას
ჩემი ფრთებიც კი ვერ იცავენო…
ის პასუხობდა:
უბრალოდ, შენ ფრთები უფრო დაგეღალა,
ვიდრე მე ბარათებიო…ასე ისხდნენ ლურჯ მინდორზე
პირშექცეულები და ზურგგამთლიანებულები,
უმზერდნენ იქვე მობალახე ღრუბლებს და
ანგელოზებს, ზამთრისთვის ორმ ცელავდნენ ცის ბალახს…
ორი ფრთა და წერილების ორი დასტა
მოზომილად მოძრაობდა და მხოლოდ ხანდახან
ცვიოდა თოვლის დამატებად დედამიწაზე
ღერა-ღერა ბუმბული და კონვერტი…მე, ამ ამბის მთხრობელმა,
სწორედ დღეს მივიღე ეს იშვიათი კორესპონდენციები
და შევეცადე, მათ ჭეშმარიტ,
და არა შემთხვევით ადრესატად წარმომედგინა თავი,
სანამ ისინი, ფანტელებს შორის არეულნი,
საბოლოოდ დამადნებოდნენ თავზე…უმცროსკლასელის სასთუმალი
დაფის საწმენდ ბალიშზე რომ დავდე თავი,
ჩემი სათამაშო ცხენი მესიზმრა, რომელსაც ვუთხარი:
მოვა დრო, როცა შენგან მხოლოდ ჩლიქი დარჩება
და ჩემგან მხოლოდ მენჯი,
ხოლო იმ ზონდისთვის, რომელიც დღეს სკოლაში გადამაყლაპეს,
აღარ იარსებებს გზა, ჩემს სხეულში სამოგზაუროდ.დაფის საწმენდ ბალიშზე რომ დავდე თავი,
თმა მოხუცივით გამითეთრდა იმ ცარცისაგან,
რომლითაც ქართულის მასწავლებელი
დღეს სკოლაში მაწერინებდა ზმნებს:
“ამოვარდნა, გადმოყუდება, გაყურსვა, დახრა…”
და მავალებდა მათ უღლებას დაუსრულებლად,
თითქმის სიკვდილამდე.დაფის საწმენდ ბალიშზე რომ დავდე თავი,
გამახსენდა მეორე, ოდნავ უფრო პატარა, ვარდისფერი ბალიში,
რომლითაც დღეს ნინო ცომაია შლიდა
მის მიერ გამოყვანილ არითმეტიკის ამოცანებს
და მომინდა,
ეს ბალიში მიეტყუპებინა ჩემი ბალიშისთვის
და თავისი ბაფთიანი თავი ჩამოედო ზედ.ჩვენი საკლასო ოთახის ფანჯრის რაფაზე
კაკტუსები ალაგია და მორიგეები ყოველ დილით რწყავენ მათ.
ჩვენი სკოლა წითელი კრამიტითაა გადახურული და
ამითი განსხვავდება სხვა, ბრტყელსახურავიანი, რუხი სკოლებისგან.
ზარი როცა ირეკება,
ყველანი გამოვრბივართ და ვცდილობთ,
ერთმანეთს დავასწროთ მოაჯირზე შეხტომა და ჩამოსრიალება.
ყველაზე უცნაური მასწავლებელი კი ხატვის მასწავლებელია,
რომელიც, თუ ფანქარი ან ცარცი არ უჭირავს ხელში,
აუცილებლად კრიალოსანს მარცვლავს და
თავისთვის ბუტბუტებს რაღაცას.სწორედ მას მოვუყვები მე ხვალ,
თუ რა უცნაური შეგრძნებები დამეუფლა,
როცა დაფის საწმენდ ბალიშზე დავდე თავი და
ხან სათამაშო ცხენს ველაპარაკებოდი და
ხან ნინო ცომაიას ვნატრულობდი ჩემს გვერდით.ვინ იცის, იქნებ ჩემმა ხატვის მასწავლებელმა
ქარბორბალას, სერვისის და მსგავსი სისულელეების ნაცვლად,
დაფის საწმენდ ბალიშზე დადებული თავების
დახატვა მასწავლოს.© “არილი”
-
შოთა იათაშვილი
-
ვაჟა ხორნაული
* * *
იის და კაცის თვალებში
თითქოს სამოთხის ნამია,
ჰაერში ანგელოზების
ფრთათა სითბო და ჩქამია,
გული გალობს და მაღლდება
(მისთვის ავდარიც დარია),
ნექტარი მაცოცხლებელი
უფლის პეშვიდან დალია.სიყვარულისთვის გახსნილა
ზესკნელ-ქვესკნელის კარია.ვით ცა და დედამიწა
გოგო და ბიჭი
თითქოს არსაიდან მოსულნი,
თითქოს გაზაფხულის
მწვანე ხელისგულზე ამოზრდილნი
უკვდავების ყვავილებივით.გოგო და ბიჭი.
თვალებში სიყვარულის სიმღერა,
სამყაროს შექმნის დროინდელი,
ზეციერის გულიდან მონაბერი.გოგო და ბიჭი.
სიკვდილის სიხარული
და სიცოცხლის დღესასწაული.ვით ცა და დედამიწა,
უერთმანეთოდ სამყაროს ვერ დაამშვენებენ.
ვით ცა და დედამიწა,
ხარობენ ერთმანეთის სითბო-სინათლეში
გოგო და ბიჭი…არწივი
ცის ტალღებს ააშრიალებს,
იფრენს წინაპრის კვალზედა,
ლამაზ ჩრდილს გადაატარებს
ხან ხმელზე, ხანაც – ზღვაზედა,
არც კლდეზე ჩაეძინება,
არც – ღრუბლის ლეგა ბანზედა,
სიმაღლეებით დაღლილი
ფრთებს დაასვენებს ქარზედა,
სივრცეებს შეეწირება,
ფერფლად ჩამოვა მთაზედა.პაპა და შვილიშვილი
სარეცხის თოკზე ფრთებით დაკიდებულ
ფრინველივით ფართხალებს ხალათი,
გვარიანად გაცვეთილ-გამოხუნებული,
და თითქოს ჩავლილი საუკუნის
ბინდში ამოვლებულ ფოლაქებს
რკინის რიკულებზე გაუდის რაკარუკი
და იქვე ბზრიალებს
პერანგი თეთრი და პატარა,
ნაპერწკალა ყვავილებით აკისკისებული.* * *
გულო, სარკმელო უფლისა,
სამყაროს ხმებით სავსეო,
ასეთი თავდავიწყებით
რამ შეგაყვარა სამზეო?!ვინც სამტროდ ადევნებული
გადაგიდგება გზაზეო,
ვერ გაგიმეტებს… დაგლოცავს,
იებს მოისხამს ხმაზეო.გულო, ზვარაკო უფლისა,
მავალო იმის კვალზეო,
ზოგჯერ ქვესკნელში ღიღინებ,
ზოგჯერ – ზესკნელის ბანზეო.ათი ათასჯერ შეჭრილო
მარადი დარდის ფხაზეო,
სიცოცხლეა თუ სიკვდილი,
რამ შეგაყვარა ასეო?!გულო, ნათლულო უფლისა,
საგალობლებით სავსეო,
შენ რომ არ მყავდე, მალ-მალე
ვინ ამანთებდა ცაზეო?!ერთგულება
განსაცდელის ჟამი თუ დაუდგათ,
ერთმანეთს ისე ჩაეჭიდებიან
და მიენდობიან,
როგორც მიწისძვრისას კედლები.* * *
დარდის ფიალა ბევრჯერ დავცალე,
სიხარულისაც მდენია ცრემლი.
ბედნიერება, როგორც წაწალი,
იყო და თანაც არ იყო ჩემი.ხან მიერთგულეს და ხან გამცვალეს,
ვყოფილვარ მგზავრი განწირულ გემის.
ბედნიერება, როგორც წაწალი,
იყო და თანაც არ იყო ჩემი.ფერმკრთალ ფერდობებს ზეცა ამწვანებს,
იცვლება ფერი ფუძის და ჭერის…
ბედნიერება, როგორც წაწალი,
არის და თანაც არაა ჩემი.* * *
ქვის მსროლელი
ყელამდე ოქროშია,
ოქრომჭედელს
ენატრება ნამცეცი ოქროსი.* * *
დერეფანში ვიღაცა დადის
და ნაბიჯების ხმაზე ეტყობა,
რომ არც მომავალში
დაინდობს დარდი…* * *
სიცოცხლე –
გაბზარულ ხელადაში
ჩასხმული წყალივით.* * *
დარდის ციცაბოებს
სიყვარულის
წრიაპებით დაკიდებული.* * *
ვარსკვლავები ერთად რომ ენთებოდნენ,
ვარსკვლავები ერთად რომ ქრებოდნენ,
ვინღა იფიქრებდა,
რომ სამყარო ღმერთის შექმნილია?!* * *
ერთი სტრიქონია
ცხოვრება მთელი:
“ველოდი. ველი.”© “წიგნები – 24 საათი”
-
ლია სტურუა
გაზაფხული
ის, რაც ყველასთან მოდის,
მე უნდა შემემთხვეს:
იისფერი დეციბელები,
ყურებში რადიოები,
მემბრანები გასკდომაზე…
როდის იყო ასეთი ხმამაღალი
გაზაფხული?
გადაშენებული რომანტიკოსივით მოდიოდა,
მუქთი სიმართლე მოქონდა,
უწვალებელი, თითქოს,
ღია ბარათში ცხოვრობ,
რომელსაც, უქმეებზე,
ახლობლებთან ეგზავნები, იების ბუჩქით,
ალიტერაციის პრეტენზიული თანხლებით.
მთლიანად რომ ამოვბარგდე,
ამ გაპრიალებულ ქვეყნიდან:
ზღვა – ჭიქაში, პალმები – ლიტრიან ბოთლებში,
მერცხალი – ტანზე
და იისფერი ორკესტრების ხელმძღვანელობა!
უკან დამრჩეს გაძვირებული ელექტრონი
და გაზის სუნი,
პასიურობა, თითქოს, იები,
იქით მწყვეტენ,
მაჯების დაუცველობა
რეკლამირებული სამართებლის წინაშე,
შალს ვიხდი, ლამის, კანიანად,
გაზაფხული შემემთხვა…
ირაკლი ფარჯიანს
სად გინახავს ასეთი ყვავილები?
ძონძების მაღაზიებში?
ტალახიან ორღობეს რომ
შინაგანი ცეცხლი წაუკიდო?
თავფურცელი – ხავერდის ხმიანი,
დანარჩენი – აბრეშუმზე გასმული ფრჩხილის,
გულში – თაფლი,
გაჭირვებული კაცის მინიშნება ფუფუნებაზე. . .
აშკარა მიდრეკილებისთვის სად ეცალა?
სანთლები ჰქონდა საყიდელი,
სახარების ფურცლები გასაჭედი
ცხვრების და წმინდანების კომპოზიციით,
თბილ სიცარიელეებში – ტექსტით,
შუაში, აუცილებელი ბილიკით, რომელიც,
წესით, ჰორიზონტალური უნდა იყოს,
ბალახში ჩაწვენილი, არადა, შვეულია,
ცვილისფერი რომ გაამკაცრო, ისეთი.
საიდან იღებს ამ თეთრს?
რომელი ონკანის ქვეშ რეცხავს
და ცისკენ უშვებს?
ღმერთს უყვარს მისი მშიერი მხატვრობა,
თვითონაც ამ გზით წაიყვანს. . . .რატომ?
მოკვდა ლექსი. ღამე მომივიდა თავში,
ადგომა დამეზარა, არ მეგონა თუ დამავიწყდებოდა,
ისე გულმოდგინედ ვაშენებდი,
სამკუთხედის ფორმა ჰქონდა,
წყვეტიდან დავიწყე, მერე გავშალე,
უადგილოდ გამახსენდა, ერთ
მწერალს რომ აფრთხილებდნენ:
-ზედსართავს არ ენდოო!
ჩემს შემთხვევაში, მეტაფორას
და თუ სისხლიანი ბოლოთი
ჩემსკენ მოვაბრუნებ,
სილამაზის შესაძლებლობით გამფრთხილებლებისკენ?
მაგ. “ვარდბულბულიანის” მუსიკა ხომ ფაქტია,
თეიმურაზი, ტრაგიკული, მაგრამ არარუსთაველი,
ფაქტი,
ამ ორი ფაქტიდან ერთ
ბულბულის ყეფას ვერ ამოვიყვან
სტვენის ნაცვლად? (საშაქრეების გადატრიალება,
ამბოხი)
ზედსართავი უწყინარი ანგელოზია
მეტაფორასთან შედარებით, სადაც
ყელაფერი აზელილია: დედა,
სისხლი, ტყუილი,
ბავშვობიდან წითელ რძეს ვსვამ.
– მეტაფორას არ ენდოო! მაფრთხილებენ
რაღა დროს ჩემი ჭკუის სწავლებაა?
ვენდე და ეგ არი!* * *
რას უნდა გამოაკლო შენი თავი,
რომ ნაშთი დარჩეს?
სახის ნაწილი, მაჯის ყოყმანი
ამოვარდნის წინ,
დაუხამხამებელი სინათლე თვალებში?
იმ კაცის ნახევარს, რომელიც
ყოველდღე კვდება ბურთულებიან საწოლში,
მიწაზე, ყაზარმაში,
სისხლს მტვერში მოათრევს
და მოდის შენთან?
ის უფროა შენახული
მეხსიერების ფსკერზე,
რომელსაც შენ აკრიალებდი,
შუშის ჭურჭელივით,
მისი ბოლო ამოსუნთქვა
ყელზე გაინასკვე სქლად,
ჯერ კიდევ, მგრძნობიარემ
სიცივის მიმართ!
ამ ნაშთებს შორის პლუსი,
უკვე, სითბოა,
სულ ბოლო სიმართლე,
ვარსკვლავებზე დაყრდნობილი. . .ალქიმიკოსი უკუღმა
სახეზე უნაკვთობა,
ერთი თეთრი ლაქა,
წერე,წერე, იკითხე, იკითხე,
კონცერტებზე სიარულმა
უსმენობის ლოკოკინები
ამოგიგდო ყურებიდან,
აბსოლუტური ნიჟარები დაგიტოვა,
მუსიკა…
სულ ოქროსაც ვერ შეჭამ,
ანემია დაგემართება, ვიტამინები გჭირდება:
ცოტა ვაშლი, ცოტა რევოლუცია,
მაგრამ ლუ-ში-კუნის დამტვრეული თითები,
სისხლი? იმდენი, რომ ვერ მოინელებ,
100 ვედრო დაჭყლეტილი პამიდორივით,
ლოყაწითელ აღსარებაში
არ არის მონანიება…
თუ მარცხენა თვალი გაცდუნებს,
მარჯვენათი სილამაზე ამოთხარე!
ორივე თვალი შეგრჩება,
შენი დეკადანსიც დაიღალა სიმაღლით,
ხომ გინდოდა ქუჩაში გასვლა,
XIX საუკუნის ხალხოსანივით,
ლიტერატურის ჩამორიგება ყველასთვის,
როგორც თეთრი, უცხო პურის
ღარიბულ სადილზე…(c) “ცხელი შოკოლადი”
-
თემურ ჩხეტიანი
ანტაგონიზმი
როცა რაღაცის მოლოდინი
სხვა რამეს აფერხებს,
გრძნობენ თუ არა ამას თითები,
მაგიდაზე რომ ნერვიულად აკაკუნებენ?
გრძნობენ თუ არა ამას თვალები,
მტვრიან გზას რომ გაჰყურებენ ღია ფანჯრიდან?..გზაზე ზოზინით გაიარა ძველმა მანქანამ
და მანქანისგან აშლილ მტვერში
მისუნსულებს გამხდარი ძაღლი.ისევ ჩვეული ხერხებით გიტევს
ალესილი ნაშუადღევი
და კიდეც სჯერა,
რომ თეთრ ალამს უფრიალებ.იბზარება ციხე შიგნიდან
და შემინული კარადიდან
ყველა წიგნი ამრეზით გიმზერს…რა იქნა ის კრაზანა,
ოთახში რომ შემობზუილდა?
თუ უკვე წავიდა,
რას დაუთმო მან ასპარეზი –
სიბრაზეს თუ მოწყენილობას?* * *
ზაფხულს რაღაც აქვს ჩემთვის სათქმელი
და ეს “რაღაც” მე უნდა მითხრას.მაგრამ არ ვიცი, რომელ დღეს მეტყვის,
არ ვიცი – დილით? იქნებ საღამოს?არ ვიცი, ვისი პირით გამიმხელს
ზაფხული სათქმელს – ჩიტის ჭიკჭიკით?ბროწეულის ყვავილით თუ მეზობლის გოგოს
ლამაზ ღიმილით? და… ველოდები –ზაფხულს რაღაცა აქვს ჩემთვის სათქმელი;
არ მინდა, რომ გამომეპაროს.მარცხნიდან მარჯვნივ
მარცხნიდან მარჯვნივ.
მიმართულება: მარცხნიდან მარჯვნივ
მიმართულება – ბედისწერა – მარცხნიდან მარჯვნივ.
მარცხნიდან მარჯვნივ:
ხელის ჟინნარევ მოძრაობით – მარცხნიდან მარჯვნივ.
და იგივე ხელი – Kალიასავით – მარჯვნიდან
მარცხნივ.მარცხნიდან მარჯვნივ.
იმთავითვე მარცხნიდან მარჯვნივ.
ერთი და იგივე სხვადასხვანაირად,
მრავალჯერ განვლილი გაუვლელი გზით:
მარცხნიდან მარჯვნივ:
დღისით თუ ღამით – მარცხნიდან მარჯვნივ
და ამინდისდა მიუხედავად – მარცხნიდან მარჯვნივ,
ხელის დაძაბული მოძრაობით – მარცხნიდან მარჯვნივ
და იგივე ხელი – Kალიასავით – მარჯვნიდან
მარცხნივ.ისევ და ისევ – მარცხნიდან მარჯვნივ.
ტკივილით, მაგრამ შვებისთვისაც – მარცხნიდან მარჯვნივ;
ზოგჯერ ამაო მონატრებით – მარცხნიდან მარჯვნივ,
უფრო კი შემდეგ, რაღაცის შემდეგ – მარცხნიდან მარჯვნივ.
დაცემის შემდეგ, დაკარგვის შემდეგ,
თუნდ სიყვარულის ცრემლების შემდეგ;
სასოწარკვეთის ჟამსაც ასე – მარცხნიდან მარჯვნივ
და გარდაცვლილისთვის დანთებული სანთლიდანაც – მარცხნიდან მარჯვნივ.
მარცხნიდან მარჯვნივ.
ხელის ნერვიული მოძრაობით – მარცხნიდან მარჯვნივ
და იგივე ხელი – Kალიასავით – მარჯვნიდან
მარცხნივ.მარცხნიდან მარჯვნივ.
დღისით თუ ღამით – მარცხნიდან მარჯვნივ,
დარშიც, ავდარშიც – მარცხნიდან მარჯვნივ,
ისევ და ისევ, უთვალავჯერ – მარცხნიდან მარჯვნივ,
ერთი და იგივე ათასნაირად – მარცხნიდან მარჯვნივ,
მარცხნიდან მარჯვნივ
და არა პირიქით: მარჯვნიდან მარცხნივ,
ან სულ სხვანაირად – ზემოდან ქვემოთ,
არც თითების კაკუნით – აქეთ და იქით…
აქ არაფერ შუაშია სარწმუნოება, პოლიტიკა, გეოგრაფია,
თუმცა ესეც უძველესი რიტუალია,
რიტუალი თამაშისმაგვარი – მარცხნიდან მარჯვნივ.მარცხნიდან მარჯვნივ:
ასოებად, სიტყვებად, სტრიქონებად.
მარცხნიდან მარჯვნივ:
სტროფებად თუ ანტისტროფებად,
წესით და რიგით, არეულ-დარეულად…
მარცხნიდან ანუ გულის მხრიდან – გულიდან – მარჯვნივ.
– გულიდან საით? გულიდან ვისკენ? –
უმისამართოდ?.. – მარცხნიდან მარჯვნივ.
მარცხნიდან მარჯვნივ და არც კი ფიქრად:
“მარცხიდან საით?” ან სულაც “რატომ”?მარცხნიდან მარჯვნივ,
ახლაც, ამ წუთას – მარცხნიდან მარჯვნივ,
ხელის დაღლილი მოძრაობით – მარცხნიდან მარჯვნივ
და ეს ხელი – Kალიასავით – მარჯვნიდან
მარცხნივ.
მარცხნიდან მარჯვნივ,
მარცხნიდან ანუ გულის მხრიდან – გულიდან – მარჯვნივ.
– საით? ვისკენ? – უმისამართოდ?..
– მარცხნიდან მარჯვნივ!* * *
დღეს დილით უნდა წამოსულიყვნენ,
გზად ჩემს სოფელზეც უნდა გაევლოთ.ალბათ კიდევაც გამოემგზავრნენ
და იხალისეს, როგორც სჩვევიათ;გაიარეს, უკვე ადგილზეც
მივიდნენ და დასცეს კარავი…ჩემს კარს საღამოც არ აჭრიალებს.
მეგონა, ვინმე მომაკითხავდა.ინტერესები
თამრიკო ლებანიძეს
რა ეკარება გულს და რა არა?
რომელ სიტყვას და ვის სახელს იტოვებს ხსოვნა
ჩვენგან ახლოს – ხელმისაწვდომზე
და რომელ სიტყვას ან შემთხვევას
მოისვრის ხოლმე დასაკარგავში,
“ქვეცნობიერად” რომ ითქმის და რომ იწოდება?დავიწყებული კი არ ნიშნავს დაკარგულს –
არ იცი, თავს როდის შეგახსენებს,
სად და როგორ წამოგიტივტივდება
და რანაირ ფიქრს მოიყოლებს…“ვისკონტი” ეკონომიკური ტერმინია
და არ მახსოვს, რას ნიშნავს და საიდან მოდის.
მაგრამ მახსოვს ვისკონტის ფილმი
“როკო და მისი ძმები”. მახსოვს,
იმ ფილმის ანი ჟირარდო როგორ მიყვარდა.მახსოვს “სიკვდილი ვენეციაში”.
ფილმზე უკეთ მოთხრობა მახსოვს –
წაკითხული, გადაკითხული.
და წიგნებიდან მახსოვს ისიც,
თუ რენესანსის ეპოქაში
რას იქმოდა ვისკონტების საგვარეულო.საგვარეულო, დინასტია –
სისასტიკით და სიმდიდრით გამორჩეულნი;
კაცთმოძულენი, ძაღლთმოყვარენი,
მაგრამ მაინც დაფასებულნი,
დაფასებულნი იმდენად, რომ მათ სტუმართ შორის
თვით პეტრარკაც იხსენიება.რა ეკარგება გულს და რა არა?
რა გვახსოვს და რა გვავიწყდება?
ან მე რატომ წამომაგონდა
დავიწყებული ტერმინი “ვისკონტი”,
ოღონდ სულ სხვა მნიშვნელობით და სახეებით?. . . .
იაფფასიან სიგარეტის კვამლს მოსდევს ფიქრი
და ნაღვლიან ღიმილს მიტოვებს:
რა ტყუილად მისწავლია ეკონომიკა.
ცხოვრებისა ხომ
ვერც გავიგე ანი და ბანი.დაგვიანებულები
დავიგვიანეთ.
ჩვენი მატარებელი უკვე წასულია, ბობ,
სხვა მატარებელი კი, მართალია, მალე გამოივლის,
მაგრამ ის ამ ბაქანზე აღარ გაჩერდება.უცბად გაიქროლებს ის მატარებელი
და ჩვენ მხოლოდ იმას თუ მოვასწრებთ,რომ ვაგონების ფანჯრებს მიღმა
დამცინავი სახეები წარმოვიდგინოთ.უკან დაბრუნებაც არ გამოვა, ბობ,
ის გზა ხომ ჩვენს კვალდაკვალ წაიშალა;
ვერ აღვადგენთ, ვერ დავბრუნდებით.
მაგრამ, რომც მოხდეს სასწაული და დავბრუნდეთ,
იქ დარჩენილთა ქილიკს რა გაუძლებს,
ასე ცარიელ-ტარიელს და
ჩამოძონძილებს რომ დაგვინახავენ.დავიგვიანეთ, ბობ, ძამიკო,
სამწუხაროდ, დავიგვიანეთ.
როგორ მოვიქცეთ? – აქ ხომ არ დავრჩებით,
ამ ხრიოკ ადგილას?
იქნებ ფეხით გავუყვეთ გზას
და სადმე უკეთეს ადგილას ქოხი ჩავდგათ,
წავიმუშავოთ და ფერმაც გავმართოთ?..მაგრამ საქმეს რომ დაინახავენ,
ხომ მოგვდგებიან გაბღენძილი ჩინოვნიკები:
– “ვინ ხართ? ვინ ყრიხართ?
უკანონოდ გარჯილხართ და, კეთილ ინებეთ,
აიყარეთ
და აქედან დაახვიეთო!..”დავიგვიანეთ, ბობ, ძამიკო,
ჩვენი მატარებელი კარგა ხნის წასულია.
დავიღალეთ. უკვე ბინდდება…
მოდი, ჩამოვსხდეთ;
ჩამოვსხდეთ და თითოც გადავკრათ –
აქამდე მოგვყვა ლუკმაც, სასმელიც.გადავკრათ და ვიმუსაიფოთ.
მერე მივწვეთ აქეთ-იქით ლიანდაგებზე;
ერთ მხარეს მე ვიზამ თავს და მეორეზე – შენ.
ცუდი ბიჭები არ ვიყავით
და ცუდ ვალეტს არ დავხატავთ, ასე მგონია.წამოვწვეთ, ბობ,
წავიოცნებოთ
და ვარსკვლავებს მაინც ვუყუროთ,
ვიდრე თვალს რული მოგვეკიდება.დალტონიკები
ჩვენ ვსხედვართ იაფფასიან დუქანში,
ვსხედვართ ამოჩემებულ მაგიდასთან,
სხედვართ ერთად
ერთნაირი საფიქრალით შეპყრობილები
და სხვანაირად ვხედავთ სამყაროს.ჩვენ არ ვეკუთვნით არცერთ კონფესიას
და არცერთ რელიგიურ სექტას;
არ ვემხრობით არცერთ პარტიას,
რადგანაც ვართ რწმენადაკარგულნი
და ვართ აპოლიტიკურნი.ნუ შეგაცბუნებთ ჩვენი იერი:
ჩვენი გაქუცული თავები
და ჩვენი დაღარული სახეები –
არავის ვერჩით,
ჩვენ მხოლოდ ჩვენს ჭიას ვახარებთ.გაგვიუცხოვდა წითელი ფერი,
მძაფრი და სიმბოლური,
და სხვანაირად ვხედავთ სამყაროს:
ფოთლისფერია წითელი ავტობუსი,
მოლისფერია ქალის ბაგე, ძუძუსთავები,
ხოლო ღვინო ჩვენს სასმისებში,
წითელი ღვინო – ზღვისფერში გადადის.ჩვენ ვსხედვართ გაქუცულ მაგიდასთან
და ვსვამთ ჩვენს ზღვისფერ ღვინოს,
ვსვამთ და თვითონაც ვხმაურობთ ზღვასავით;
ჩვენ ერთად ვტორტმანებთ ზღვასავით
და ერთად ვმღერივართ დაკარგულ სიყვარულზე,
რომელიც ოდესღაც
მუქი წითელი იყო.ზღვის მაშვრალნი
ზღვა არის წყნარი,
ტოკავს ტივტივა…მას ჩაეძინა ანკესით ხელში.
ჩაეძინა ზღვის მყუდრო ნაპირას,
სადაც ბოლო ხანს დადიოდა;
დადიოდა ანკესით და ვედროთი ხელში.ზღვის მყუდრო ნაპირას –
ის მოხუცი მეზღვაური,
ქალაქისა და ხალხის თვალს მოშორებული,
თავისი ხანგრძლივი და მართლაცდა ქარიშხლიანი
ცხოვრების მიწურულს.ზღვა არის წყნარი,
ტოკავს ტივტივა…საათობით იჯდა ხოლმე ანკესით ხელში.
თევზაობდა, უფრო კი ფიქრობდა
და გარდასულს იხსენებდა;
იხსენებდა და დროდადრო ეღიმებოდა,
ეღიმებოდა დროის მიღმა და ამ ზღვის მიღმა.ახლა მას სძინავს ანკესით ხელში,
მის ხელს მაგრად ჩაუბღუჯავს ანკესის ტარი.
სძინავს მოხუცს და, ვინ იცის, სადღაც სიზმარად
ხედავს იმას, რაც უნახავს,
რაც ახსოვდა, ან იხსენებდა:
გემებს, ზღვებსა და თავგადასავლებს;
პორტებს, ქალაქებს, ადამიანებს…
იქნებ, არც რამეს, არც არავის,
უბრალოდ – სძინავს.ზღვა არის წყნარი,
ტოკავს ტივტივა –
ეს ნემსკავზე წამოგებული
თევზი ჭიმავს ანკესის ძუას,
ხრის და არხევს ანკესის წვეროს;
რა ხანია არხევს და ცდილობს
მიძინებული მეზღვაურის გამოღვიძებას.ლოდი, ცხვარი და სახლიდან წასული
მე შინ ვბრუნდები.
შინ ვბრუნდები დიდი ხნის წასული.
ნახეტიალები
და იმედებგაცრუებული;
შინ ვბრუნდები ცარიელ-ტარიელი,
მშიერი და ჩამოძონძილი.შინ ვბრუნდები
და წინ კიდევ დიდი გზა მაქვს მამის სახლამდე –
არ ვიცი, იქ ვინ დამხვდება, როგორ დამხვდება,
მაგრამ ვბრუნდები –
ჩემთვის ახლა ერთადერთი გზა
მამისეული სახლის გზა არის.მე შინ ვბრუნდები –
ჟამი მიდგას დაბრუნებისა.
შინ ვბრუნდები და გრძელი გზაც გამოვიარე,
გრძელი გზა და უფრო ძნელი გზა –
თვითონ წავედი
და თვითონვე მივხვდი მისახვედრს:
დავმარცხდი და უნდა დავბრუნდე.მე შინ ვბრუნდები
და ძნელი გზაც გამოვიარე.
ბევრი ვნახე,
ზოგმა თვალიც გამომაყოლა:
თანაგრძნობისაც,
ალმაცერიც
და ზიზღნარევიც –
მე ხომ მწირი და ბოგანო ვარ,
ჩამომხმარი, ფეხებდამსკდარი.მე შინ ვბრუნდები
და დიდი გზაც გამოვიარე.
ბევრი ვნახე,
ზოგი კიდეც დამამახსოვრდა:
ვნახე მუშაკნი ვენახისა,
ვნახე ერთგან უქმად მდგომებიც;ვნახე სახლის მაშენებელნი,
სასოებით რომ შეჰყურებდნენ მაღალ კედელზე
თავკიდურად შემოდებულ ლოდს;და ისიც ვნახე,
როგორ ხარობდა მწყემსი ვინმე,
თავის ფარიდან დაკარგული ცხვარის მპოვნელი…მე შინ ვბრუნდები
და წინ კიდევ სავალი მაქვს მამის სახლამდე –
გზა მტვრიანი, გზა უსწორმასწორო.
არ ვიცი, იქ ვინ დამხვდება, როგორ დამხვდება,
მაგრამ ვბრუნდები,
მივდივარ და წინ ვიყურები.
და მე ახლა ერთი სული მაქვს,
რომ დავინახო მამისეული სახლის კერიდან
ამომავალი კვამლი.5 ივლისი
ყოველ წელიწადს იკვრება წრე
ამ დღე-წერტილში.იკვრება და ვიწროვდება
უფრო და უფრო.ვიწროვდება იმდენად, რომ
უკვე მიჭირს სიტყვა და სუნთქვა…ალბათ წელსაც ასე იქნება –
მოვლენ და მეც გამაცინებენ;მომეხვევიან, რომ ეს ყულფი
შემიმსუბუქონ.მე კი ხმამაღლა თუ ვერ ვიტყვი,
ვიფიქრებ მაინც:
“ძვირფასებო,
მიყვარხართ და ამის მეტი
მოსალოცი
არაფერი მაქვს”.© “ცხელი შოკოლადი”
-
რეზო ესაძე
***
ფიქრო, ფიქრო უნაპიროვ,
ფიქრო უსახელო.
მე შენ როგორ დაგიტირო
გულზე დასაყრელო.
წავიდნენ და მიმატოვეს
გაჰყვნენ ნისლის ფიქრებს.
წლები უხმობს სიმარტოვეს,
ამბობს „დროა, იქნებ?!“
არ გინდივართ? რა ვქნა, წავალ
უკაცური შარით.
გაგეცლები, სადაცაა
ფიქრის გასაყარი.
სადაც ღრუბლებს შადრევნებად
ცვივა ოქროს ფერი.
სად წარსულზე ცრემლით ყვება
სველი ლერწმის ღერი.
აჰა, უკვე დროც მოვიდა,
დე, აღსრულდეს ბარემ.
მტკივა, გარჯით და ვერც ჭკუით
ვეღარ დაგეხმარე.
ახლა თითონ გავხდი შენი
ტკივილი და ჯავრი,
როს მენგრევა თავზე ჭერი
და მწვავს ცეცხლის ალი.
რით გიშველო, რა ვიფიქრო,
ფიქრო, გასამხელო,..
მე შენ როგორ დაგიტირო
გულზე დასაყრელო.სანთელთან ვიყოფ შენზე საფიქრალს
მარტო ყოფნის მარახოშით ნაყრდება სული.
სევდა შენთან კვლავ სიახლოვის
საიმედოდ ავსებს ტიპიკონს.
დაცემული მუხლებზე ხატთან
სანთელთან ვიყოფ შენზე საფიქრალს.
ც-სჩემო სიცოცხლევ, ჩემო მეუღლევ
სულის მოთქმავ და სიკეთევ ჩემო
თუმც ჭარმაგი ვარ, მაგრამ მე უკვე
ლამის სიბერე რომ დავიჩემო.
გასაკვირველი ყოფილა ციხე
ამა სოფლისა ბაღი და ყანა.
როს დავფიქრდები, უკან დავიხევ
კითხვით, როგორ და რამ მომიყვანა?
როგორი იყო. როგორ გავიდა
ის, ყველაფერი რაც უკან იყო
აღტაცებებით, თუ წელკავითა
რაც ღმერთმა მომცა და თან გამიყო
შენთან, ძვირფასო, შენს კეთილ სულთან
ჩემზე რომ მუდამ ასე ზრუნავდა.
აწ რა უნდა ვთქვა, რა უნდა ვუთხრა
გამკითხველს ყველა კარგთა და ავთა
როცა მარგუნა მან მე ეს ჯილდო
და შენი თავით დამასაჩუქრა.
თანაც ეს მაშინ, თანაც ეს იმ დროს
როცა სანთელი ლამის ჩამიქრა –
შენ მეინახეს;
ან სად მონახე –
მე თავგასული და აკეცილი.
მეტის ქროლვიდან შეშლილი სახე
გადამთიელი. ღმერთის მეცილე.
სად მიდიოდი. ეძებდი ტანჯვას?
ბილიკის გასწვრივ ქროდნენ იები
და მიეტანე იმ ერთადერთ ჯვარს
დაუჩოქე და თითონ მიები
ვით ბედისწერას, რომელსაც კარგო
აწ რომც გაექცე, ვერსად წაუხვალ.
ახლა რა ვუთხრა, მივუსადაგო
შენს დაღლილ სხეულს და
ნაღვლიან თვალს,
რომ მზე დაადგეს სულის ალაზანს
და სიხარულის აფეთქდეს ნაღმი
ჩემო ცოლო და ჩემო აღაზა
უკვე გავსულვართ უფონოდ გაღმით,..
და მეშინია. ირგვლივ მთებია,
მომკიდე ხელი, არ დამეკარგო
ჩვენ გვეძახიან? ეს რა ხმებია,
თურმე ქორწილი გვქონია კარგო
აჰა, მოდიან, ისმის მაყრული
და თასი ღვინით მოაქვს თამადას
მაგრამ ვაი რომ ნაკერი გულით
ვარ და მოდიან სანახავადა.
კვლავ აირია ცაზე ღრუბელი,
მოიქუფრა და წვიმას აპირებს.
ისევ დამძიმდა ჩვენი უღელი
და ვერ ვასრულებ მე შენაპირებს.
ამტყდარა ჩხუბი. აშლილა კერა,
მისძალებიან ერთურთს მუშტებით
და როგორც ციდან მოხსნილი ძერა,
ანაც დამსკდარი ცაში ბუშტები
დაკოდილია ყველა ოცნება,
ყველა იმედი და ფანტაზია.
რადგან ვიღაცამ ასე ინება
მოსულა, კარი ჩაურაზია –
მომავლისათვის. ასე, ამჯერად
მაყრები არა, თურმე ჯარია…
და შიშით, სისხლი თუ დაიღვარა
და ძმამ ძმის სისხლი ისევ დალია,..
და თუ კვლავ მოსკდა ტანჯვის ლანქერი,
„რა ვქენით?“ კითხვამ თუ გაიხარა,..
თუ ისევ მნახავ შენს წინ დარცხვენილს
და გადათელილს მე ჰაიჰარად –
კარებს ვარდებით ნუღარ შემოსავ
და სუფრას ნუღარ გაუშლი კაცებს.
ნუ გაუღიმებ გარეშeმოსა
მეც სითამამეს ნუღარ დამაკლებ;
მაგრამ შემინდე გარჯა და დაღლა,
შენი ალერსი და ცისარტყელა.
შენი ღიმილის ყველა ნაკვესი
და ოცნებების მთები ამხელა,..
ჩემო სიცოცხლევ, ჩემო მეუღლევ
ჩემო წარსულო, სიცხადევ ჩემო.
ხანდაზმულობას ჩემსას შეუნდე
ტახტზე ვაგდივარ ნაცემ-ნაგვემი…
კარს ნუ დაკეტავ, რა ხმაურია, –
ერთს გავვარდები და მხარს შევუქცევ…
ახლა სიკვდილი საამურია
თუნდაც ნადირის საჯიჯგნად ვიქცე.ოდესღაც უცნობ ქალს, რომელსაც
ვეარშიყებოდი დიდი ხნის წინათდადექით ზურგით. ნუ შემხედავთ. მე ახალგაზრდა
ვიყავი გუშინ,..
თქვენს უკან ახლა ბერიკაცი დგას,..
გახსოვართ სულ სხვა?
თვალების ელვას იმ წლებისას ძლივს გადაურჩით?
ძვირფასო, მადლობა უთხარით უფალს
რომ არ წამოდით თქვენ ჩემი ქუჩით…ფიქრის ჩაძინება
ჩემი სხეულის ყრუ სიბნელეში ვიკარგები და იმას
იქით ღრმა უფსკრულია. აზრი ექოთ ბრუნდება უკან.
ხვალინდელი დღის ტკივილზე იძინებს ფიქრი.
***იცლება თასი.
ნაღველს ჩემსას
არა აქვს ბოლო.
ეს სიდიადე
წამია მხოლოდ
მამშვიდებს
ჭუჭყში გასვრილს.
მიკვდება გული,
ჩაქრა ცეცხლი.
სადღაც, მიღმა
შორი გზები
სერავენ ველებს.
როგორც ქვას ხავსი
შეპარვია სიბერე ხელებს.
შეფრქვევია თმას ვერცხლი და
კვლავაც მათოვს ის.© “ჩვენი მწერლობა”