მეც მინ­და არ­ფა!..

და­რაჯ­მა მითხ­რა, წი­ლებს მო­გა­შო­რე­ბო. თა­ვი­სუ­ფა­ლი იყო და იმ­ი­ტომ მითხ­რა. მე კი ბუ­ნე­ბის გაკ­ვე­თი­ლი­დან ვი­ყა­ვი გა­მოგ­დე­ბუ­ლი, საქ­მე არც მე მქონ­და და მშვი­დად და­ვუ­დე მა­გი­და­ზე თა­ვი. “სა­ი­დან მიხ­ვ­და, რომ ტი­ლე­ბი მყავს? ან რა­ტომ არ მრცხვე­ნია ნე­ტა?” – ვფიქ­რობ­დი და მე­ძი­ნე­ბო­და. ის­იც კი მკითხა, რო­დის და­ი­ბა­ნეო ბო­ლოს თა­ვი. კვი­რას. კვი­რა­ო­ბით ვბა­ნა­ობ-მეთ­ქი. და­მამ­თ­ქ­ნა­რა. მე­რე მო­მიყ­ვა, რომ ქა­ლიშ­ვილს პა­ტა­რა არ­ფა უყ­ი­და, რომ ახ­ა­ლი კა­ფე­ლი გა­აკ­რა სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში, რომ და­ბა­დე­ბის დღე აქვს ორ თვე­ში და რომ ყო­ველ­დ­ღე აკ­ითხავს ყირ­გიზ ქმარს კუ­კი­ის სა­საფ­ლა­ო­ზე… მე კი და­მა­ვიწყ­და ჩე­მი უთ­ეთ­რ­სა­ყე­ლო ფორ­მის კა­ბა, ფე­რის­მ­ჭა­მე­ლე­ბი­ა­ნი ცხვი­რი, სა­მარ­ცხ­ვი­ნო სა­მოს­ნო­ბა და ბევ­რი სხვა უს­ი­ა­მოვ­ნო რამ. ცხოვ­რე­ბა­ში პირ­ვე­ლად იყო, რომ ასე ყვე­ლა­ფე­რი ერ­თად და­მა­ვიწყ­და და ცო­ტა და­ვი­ბე­ნი. მაგ­რამ და­ი­რე­კა ამ დროს გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად ცი­ვი ზა­რი და მო­მეჩ­ვე­ნა, რომ ყი­ნუ­ლის ნა­ტე­ხე­ბი ჩა­მო­მის­ვეს მარ­ცხე­ნა ბეჭ­ზე. “გძი­ნავს?” – უყ­ვი­რა დი­რექ­ტორ­მა და­რაჯს. ცე­რი, რო­მე­ლიც წე­ღან ღი­ლაკ­ზე ეჭ­ი­რა, თვა­ლებ­თან მი­უ­ტა­ნა. “რა გა­ვა­ლია შენ?” – კი­დევ უყ­ვი­რა და მგო­ნი და­ი­ნა­ხა კი­დეც მა­გი­და­ზე მო­სე­ირ­ნე მოზ­რ­დი­ლი ტი­ლი, რო­მე­ლიც ჩე­მი სის­ხ­ლით იყო გა­ძეძ­გი­ლი. ღმერ­თო, რა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად უშ­ნო ტი­ლი იყო. რა­ღა მა­ინ­ც­და­მა­ინც ეს გად­მოხ­ტა დი­რექ­ტო­რის და­სა­ნა­ხად?! სიკ­ვ­დი­ლამ­დე შემ­რ­ცხ­ვა და ისე მო­მინ­და ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი ან ქე­რა, ან ხუ­თო­სა­ნი, ან რა­მე­ნა­ი­რი, რომ ყვე­ლა­ფე­რი მი­ვა­ტო­ვე და წა­მო­ვე­დი სახ­ლ­ში. სა­დარ­ბა­ზოს­თან სას­წ­რა­ფო დახ­მა­რე­ბის მან­ქა­ნა დამ­ხ­ვ­და. თუ ამ ტლა­პოს გა­და­ვახ­ტე­ბი, დე­დას­თან არ იქ­ნე­ბა მო­სუ­ლი. ვერ გა­და­ვახ­ტე­ბი, კი­ბე­ე­ბი სულ­მო­უთ­ქ­მე­ლად ავ­ირ­ბი­ნე და ღია კარ­თან გავ­შეშ­დი. “ახ­ლა­ვე უნ­და მო­ვი­გო­ნო ერ­თი კარ­გი რა­მე მა­ინც!” ვკვდე­ბო­დი, მძი­მე სიბ­ნე­ლე ეშ­ვე­ბო­და ირგ­ვ­ლივ და უც­ებ გა­მახ­სენ­და, რომ კან­ზე მკბენ­და ექვ­სით ნაკ­ლე­ბი ტი­ლი…

სა­უნ­ჯე

ახ­ლა შე­მო­ვა და მკითხავს: ბუ­ზის საკ­ლა­ვი შენ გა­გიტყ­და? მე კი ვუ­პა­სუ­ხებ: იც­ით? თქვენ თუ­თია გაკ­ლი­ათ და იმ­ი­ტო­მა გაქვთ ფრჩხი­ლებ­ზე თეთ­რი ლა­ქე­ბი. მე­რე მუშტს ვთხლი­შავ შუბ­ლ­ში და გა­მე­ცი­ნე­ბა გი­ჟი­ვით. აი, შე­მო­დის.
– ბუ­ზის საკ…
– დი­ახ. შემ­თხ­ვე­ვით…
ვი­ცო­დე მა­ინც, ქა­ლია თუ კა­ცი. ან რა­ტომ ვცხოვ­რობთ ერ­თად. ან რა­ტომ მე­რი­დე­ბა თუ მე­ში­ნია ვთხო­ვო: ნუ შემ­ჭ­რით თმებს… მორ­ჩი­ლად ვჯდე­ბი ყო­ველ დი­ლას და­ბალ სამ­ფე­ხა­ზე და ფო­ლა­დის უშ­ვე­ლე­ბე­ლი მაკ­რა­ტე­ლი ჯო­ჯო­ხე­თუ­რი ღრჭი­ა­ლით გვა­ცალ­კე­ვებს მე და ჩემს მწვა­ნე თუ არ ვი­ცი, რა­ღაც არ­ათ­მე­ბის­ფერ სხი­ვებს. ძა­ლი­ან მიხ­დე­ბა – ვუ­ღი­მი აკ­ორ­ტ­ნი­ლი და მი­სი თვა­ლე­ბი­დან ამ­ო­სი­სი­ნე­ბუ­ლი თვით­კ­მა­ყო­ფი­ლე­ბით ვიშ­ხა­მე­ბი.
ის: მუქ­დე­ბა უკ­ვე მწვა­ნე.
მე: მა­ლე თქვენ­სა­ვით წაბ­ლის­ფე­რი (გა­ნავ­ლის­ფე­რი) თმე­ბი მექ­ნე­ბა.
ის: დავ­ლი­ოთ ახ­ლა ჩაი.
ათი წუ­თის წინ ჩემს ოთ­ახ­ში შე­მო­ვი­და. ჩა­ლის ლა­მა­ზი ჩან­თა ფან­ჯ­რის რა­ფა­ზე შე­მო­დო, თვი­თონ კი სად­ღაც გა­უ­ჩი­ნარ­და. მე მის ჩან­თას­თან მივ­დ­გი სკა­მი და მძი­მედ და­ვეს­ვე­ნე, რად­გან ვიგ­რ­ძე­ნი, რომ შიგ იდო რა­ღაც დი­დი სას­წა­უ­ლი! მთე­ლი სი­ცოცხ­ლე რომ ვე­ძებ­დი, სწო­რედ ის! მაგ­რამ ვერ გავ­ხ­სე­ნი. ვერც გა­ვე­კა­რე. უხ­მოდ ვი­ჯე­ქი და ჩემს გა­მო­კე­ტილ სა­უნ­ჯეს დავ­ტი­რო­დი… მე­რე ამ­იძ­გერ­და უკ­ა­ნა კბი­ლი. ჩირ­ქის მოზ­რ­დი­ლი ფის­ტუ­ლა მაქვს ფეს­ვ­ზე. ავ­დე­ქი. აბ­ა­ზა­ნა­ში შე­ვე­დი. წყა­ლი უაზ­როდ მო­ვუშ­ვი და დავ­კე­ტე ის­ევ…

ვე­ლა­დო­ნუ­რი ის­ტო­რია

სი­გი­ჟეა ტერ­ჟის ნავ­სად­გუ­რი­დან ვე­ლა­დო­ნის ნავ­სად­გურ­ში სა­მუ­შა­ოდ გა­დას­ვ­ლა, მაგ­რამ რო­ცა საქ­მე ჯან­მ­რ­თე­ლო­ბას ეხ­ე­ბა, იძ­უ­ლე­ბუ­ლი ხარ კომ­ფორ­ტი დათ­მო. ცოლ-ქმა­რიც ოთხ­ნა­ხე­ვარ შვილ­თან ერ­თად ჩა­მო­ვი­და ამ უც­ნა­ურ ქა­ლაქ­ში და პირ­ვე­ლი დღი­დან­ვე ყვე­ლა­ფე­რი აერ­ი­ათ. მხო­ლოდ ამ­ინ­დე­ბი იდ­გა გა­სა­ო­ცა­რი. მწე­რე­ბის სა­ჭე­რი შხა­მი­ა­ნი ფურ­ც­ლე­ბი უფ­ა­სოდ ეძ­ლე­ო­დათ ყო­ველ სა­ღა­მოს და მოთ­მი­ნე­ბით ელ­ოდ­ნენ, რო­დის შე­ე­გუ­ე­ბოდ­ნენ იქ­ა­უ­რო­ბას. “ტე­ლე­ვი­ზო­რი დი­ლა-სა­ღა­მოს ორ-ორ არხს იჭ­ერს და შუ­ად­ღით – ერთს” – მი­წე­რა კაც­მა წე­რილ­ში მა­მი­დებს, რომ­ლებ­მაც იგი გა­ზარ­დეს და ახ­ლა მშვი­დად ემ­ზა­დე­ბოდ­ნენ და­სა­ხო­ცად. მე­ხუ­თე შვილ­ზე ფეხ­მ­ძი­მე ქა­ლი კი წე­რი­ლებს არ წერ­და. კვი­რა­ში სამ­ჯერ უგ­ე­მურ გუფ­თას აკ­ე­თებ­და და ორ დღე­ში ერთხელ ან ერთ დღე­ში ორ­ჯერ გუ­ლი თუ რა­ღაც ტკი­ო­და ოდ­ნავ.

ყო­ველ სა­ღა­მოს ვა­რი­გებ ამ შხა­მი­ან წე­ბო­ვან ფურ­ც­ლებს ნავ­სად­გურ­ში მო­მუ­შა­ვე­თათ­ვის და ორი დღეა, რაც ეგ­ე­ნი არ მი­ნა­ხავს. ის­ევ ჯო­ბია, თა­ვი და­მა­ნე­ბონ. კაცს კი არ ვიც­ნობ, მაგ­რამ ქა­ლი სა­ში­ნე­ლი მზა­რე­უ­ლი და მძი­ნა­რა ზარ­მა­ცია. დე­და­ჩე­მი ას­ეთ ქა­ლებს ფრი­ლინ­დებს ეძ­ახ­და. ერთხელ, მო­ლო­გი­ნე­ბამ­დე ორი დღით ად­რე, წამ­ლე­ბის სა­ყიდ­ლად გა­მო­სუ­ლა (ავ­ად­მ­ყო­ფი ყავთ სახ­ლ­ში ვი­ღაც) და გზად მო­მაკ­ვ­და­ვი ხბო შეხ­ვედ­რია. შემ­დეგ კა­ცე­ბი გა­ოგ­ნე­ბუ­ლე­ბი ყვე­ბოდ­ნენ, თუ რო­გორ მო­უხ­ს­ნია თეთ­რი წინ­სა­ფა­რი, ხბოს გა­ხუ­რე­ბულ მუ­ცელ­ზე გა­და­უ­ფე­ნია, წა­მო­წო­ლი­ლა, და­უ­დია ზედ თა­ვი და და­უ­ძი­ნია ღრმად.

“ტე­ლე­ვი­ზო­რი დი­ლა-სა­ღა­მოს ორ-ორ არხს იჭ­ერს და შუ­ად­ღით…” – მა­მი­დე­ბი ერთ­მა­ნეთს ჩა­ე­ხუტ­ნენ და და­ი­ხოც­ნენ თუ ჩა­ე­ძი­ნათ.

ასე ცხრა­მე­ტი-ოცი წლის წინ მკვდა­რი ხბო მო­ას­ვე­ნა მა­მამ სახ­ლ­ში და ისე შევ­შინ­დი, თით­ქოს სა­ხე ძირს ჩა­მო­მი­ვარ­და. გა­ხე­ვე­ბუ­ლი ხბოს მუც­ლი­დან რამ­დე­ნი­მე უფ­ე­რუ­ლი ყვა­ვი­ლი ამ­ოზ­რ­დი­ლი­ყო და გა­ოგ­ნე­ბუ­ლი მა­მა მე­ო­რე დი­ლამ­დის მხო­ლოდ ამ­ას იმ­ე­ო­რებ­და: ჯა­დო­ქა­რი იყო ის ქა­ლი თუ რა?!..

რომ იმ­შო­ბი­ა­რა, ქა­ლი ახ­ლა შხა­მი­ა­ნი ფურ­ც­ლე­ბის დამ­რი­გე­ბელს გაჰ­ყ­ვა სახ­ლ­ში. ცო­ლად კი არა, ისე გაჰ­ყ­ვა. მაგ­რამ უგ­ე­მურ გუფ­თას მა­ინც კვი­რა­ში სამ­ჯერ აკ­ე­თებ­და და ორ დღე­ში ერთხელ ან ერთ დღე­ში ორ­ჯერ ის­ევ გუ­ლი თუ რა­ღაც ტკი­ო­და ოდ­ნავ.

(c) „არილი”

მამა

რომი მაგარი ქალაქია. ქალაქი ჯერ არ მინახავს, მარა მაინც. დიმა მასი ეგრე ამბობდა და დიმა მასი ხო იცი რა როჟაა!
რაც ჩამოვედით, იმის მერე აეროპორტში ვართ, გარეთ არ გვიშვებენ. ნაღდი ის პონტია, “ტერმინალი” როა კინო, ტიპი რო აეროპორტში ცხოვრობს.
კაროჩე.
თავიდან დავიწყებ.
თბილისიდან მოსკოვში რო ჩავფრინდით, იქ ვალერი დაგვხვდა, ლანას მამა. მაგარი კაცია, თან გაბერილი. ამ გაგანია ყინვაში, ხო იცი, მოსკოვში თუ დაიჭირა ყინვამ, იმის დედა ვატირე, ძვალში და რბილში ატანს – ხოდა უქუდოდ იყო ეს ლანას მამა. არადა რა ლისია ხო გახსოვს. ცხრა კაცი იმ ნივაში ჩაგვსვა, წითელ ნივაში, გუდაურში რო დადიოდა ხოლმე. დუგები არც ახლა მოუხსნია, ადევს და ადევს, მგონი ჩაჟანგდა. ზუსტად ისე ჩავსხედით, როგორც გუდაურში ვსხდებოდით – ექვსი სალონში, სამი – ბაგაჟნიკში, ფეხებგადმოყოფილი. მარა ახლა იმან გატეხა, რო კაპოტი გაფუჭებული იყო და ხელით გვეჭირა. მე რა, სალონში ვიჯექი, სულ მეკიდა. ეგაა რო ტვინი შეჭამეს, ვალერი ნელა, ნელაო. ვალერი მართლა მაგარი კაცია – აჭერდა და აჭერდა, თან სარკეში გახედავდა ხოლმე ხო არ გადავარდნენო. სადღაც სასტუმროში მიგვიყვანა. სასტუმროს წინ კამერუნის საელჩო თუ რაღაც ეგეთი იყო. მოკლედ, აფრიკული დროშა ფრიალებდა და ხალხიც აფრიკელი შედი-გამოდიოდა. სასტუმროს ფოიეში კიტოვანი შეგვხვდა. კიტოვანი იმის მერე არ მინახავს, რაც აი, ის რაღაცეები ხდებოდა, გაგრა-მაგრა, ტამიში-მამიში. სამხედრო ფორმის გარეშე რაღაც სხვანაირი იყო. წითელი დუტოვი ეცვა. შიგნით მაიკა რუსული წარწერით, “ია ლოხ”. ალბათ, მაიკის უკანა მხარეს “ტი ტოჟე” ეწერა. ხო იცი, ეგეთი ცხენური ღადაობები. ვალერის მიესალმა. მიესალმა კი არა მაგარი დაზასეს ერთმანეთი, რას შვები, შეჩემა, სად დაიკარგეო, კიტოვანმა. ვალერიმ, აბა მე რა ვიცი, ხან აქა ვარ, ხანაც – იქო. აქ რას შვებიო, კიტოვანმა. რას ვშვები და იუნიორ მოთხილამურეებს (არა, ეგრე არ უთქვამს, ლიჟნიკებიო, მარა მე ხო იცი როგორ არ მევასება სიტყვა “ლიჟნიკი”! არც ლიჟები…) იტალიაში ვაცილებ, უნდა გვასახელონო. ის სიტყვები მაგრა გამისწორდა. კიტოვანმა თავზე ხელი გადამისვა, ყველაზე ახლოს მე ვიდექი და, ალბათ, მაგიტო. კანდელაკმა თავი შემოყო, იქნებ მეც მომეფეროსო, მარა თენგიზამ დაიკიდა. აბა, თქვენ იცითო, შენ კი არ დაიკარგო შეჩემაო, უთხრა ვალერის. ბაზარი არააო, ვალერიმ და ნომრებში დავიშალეთ.
ეს კანდელაკი ვერ მოვიშორე, ყველგან ჩემ გვერდზე როგორ უნდა იწვეს. ჯერ გუდაურში ვერ მოვიშორე და აქაც ესაა. მარა ყველა გაანაწილეს და მე ლანასთან ხო არ დავწვებოდი, თან ვალერიც იქ იყო. არადა, შენთვის აქამდე არ მითქვამს, ლანასთან უკვე ვიწექი, ბობოყვათში რო ვიყავით, ზაფხულის ზბორზე, მაშინ. ფიცარივით არის. კანდელაკს იმდენი საგზალი გამოატანეს, ორი დღე ყველა მაგას ვჭამდით და მაინც ვერ შევჭამეთ. კირკაჟი ლობიო და ჩანახი დაგვრჩა, სამლიტრიან ქილებში თითქმის ნახევრამდე სავსე.
დასაძინებლად დავწექით და კანდელაკმა ჯერ არ დაწვე, ლანასთან შევიპაროთ და დავქეროთ, ხო იცი როგორ ევასება მაგას ეგეთი რაღაცეებიო. გულში კი ვიფიქრე, მაგას კი არა, შენ გევასება შე მნძრეველა-მეთქი, მარა არ ვუთხარი. მეძინება-მეთქი და გადავბრუნდი. ეს მართლა გავიდა და ხუთ წუთში უკმაყოფილო სახით შემობრუნდა. რა ხდება-მეთქი. ვალერია შესული და მგონი იქ იძინებსო. დაწვა და დაიძინა. მარა სანამ დაიძინებდა, ტუალეტში შევიდა. მაგარი ანანისტია. თან არც უტყდება: გუდაურში გვეუბნებოდა, კაფელი მამას მეძახისო.
დილით ეგრევე აეროპორტში წავედით. არც გვისაუზმია. კანდელაკმა ის ნახევარი ქილა ჩანახი წამოიღო და გზაში ჭამდა. კირკაჟი ლობიოც მოქონდა, მარა კოტე მასმა ისეთი აგინა, ეგრევე დატოვა.
აეროპორტის გზაზე ვალერის მანქანას საბურავი გაუსკდა და ზაპასკა არ ქონდა. მოკლედ, ვალერი დავტოვეთ და რაღაც ავტობუსს გავყევით. ავტობუსში ხანთაძეს ტუალეტში მოუნდა. ვერ მოითმინა და კანდელაკის ჩანახში ჩააფსა. კანდელაკმა ქილა უკან აღარ გამოართვა, რაღად მინდა შეჩემაო. ხანთაძემ ქილა ფანჯრიდან მოისროლა და უკან მომავალ მანქანას შიგ პარპრეზში ხია. ის მანქანა დაგვეწია და ავტობუსი გააჩერა. ხანთაძეს კინაღამ გაეპარა. მოკლედ, კანდელაკის ჩანახის და ხანთაძის შარდის ნარევი ხანთაძემ სულ ენით ტლიკა და გვარიანი სილაქებიც მიიღო მასებისგან. ეს რა არის, ჩავფრინდეთ იტალიაში და იქ განახებთ, რაც მოგივაო.
თვითმფრინავში სანამ ჩავსხდებოდით, ნიკოლაძემ და გენგიურმა ერთმანეთში იჩხუბეს, ფანჯარასთან არა მე ვჯდები, არა მეო. დალეწეს იქაურობა. ორივე დაიჭირეს, მარა კოტე მასის თხოვნით გამოუშვეს და ამათაც დაემუქრა კოტე მასი.
ჩავსხედით. აფრენის მერე სტიუარდესა გამოვიდა და საჭმელის ჩამოტარება დაიწყო. დასალევზე ყველას გვეკითხებოდა, თქვენ რას დალევთო. მასებმა წვენი არ დავინახო, ლუდი უთხარით და ჩვენ მოგვეცითო. კოკა მასმა იმდენი ლუდი დალია, ცუდად გახდა. რო დავეშვით, სასწრაფო მოვიდა და კოკა მასი საკაცით ჩაიყვანეს. სანამ ის არ ჩაიყვანეს, ჩვენც არ ჩაგვიშვეს. ვერ ვისვენებდით და რაღაც მომენტში შემთხვევით სავარძელს საზურგე მოვტეხე. ვერავინ ვერ დაინახა ეკიპაჟიდან. კოკა მასი იმის მერე არ მინახავს.
თვითმფრინავიდან რო ჩავედით, ავტობუსი მოვიდა ჩვენ წასაყვანად. იმასავით კი არ იყო, მოსკოვივით! ავტობუსში დიმა მასს ვიღაც კაცი გადაეხვია, ტარას, რავა ხარ ჩემი ძმაო. ტარასა არა, დიმა ვარო, უთხრა დიმა მასმა. იმ კაცმა არ დაუჯერა და დიმა მასი წაიყვანა. ჩვენი პასპორტებიც მაგას ქონდა. იმის მერე არც დიმა მასი მინახავს.
რომი მზიანი ქალაქიაო რო მეუბნებოდი, მზიანი არა ბოიზთუმენი. რაც ჩამოვედით წვიმს, მარა ჩვენ სულ არ გვკიდია! Aეროპორტიდან მაინც ვერ გავდივართ.
აეროპორტი მაგარი რამეა. ჩვენი აეროპორტისხელა მარტო ტუალეტი აქვს. კანდელაკი ამბობს, ბოლოში რო გავდივარ და ვანძრევ, ვერავინ მხედავს, მაგარიაო. მაგარი დასირებული კია, მაგრამ გაძრობილი მასტია: შენ რო თორმეტი ცალი ერთდოლარიანი გამომატანე ხო გახსოვს? ხოდა, თურმე ეგ ერთდოლარიანები უკვე ამოღებულია ხმარებიდან, ძალიან ძველიაო, ასე მეუბნებიან. ავტომატიც არ ახურდავებს. მაგარი ხარ, რა, სად იშოვე, ბაბუა აგროვებდა? გარეთ, დამიანის ქუჩაზე რაღაც ანტიკვარიატი ყოფილა და იქ შეიძლება ერთ დოლარში ორი მოგცენო, მარა გარეთ ვერ გავდივარ. კანდელაკმა, მაიტა, მე დავახურდავებო და მართლა არ დაახურდავა! კოკა-კოლა იყიდა და ხურდა თავისთვის დაიტოვა. კოკა-კოლა დიდი არაფერია, ჩვენი კვასი ჯობია. ვერც კვასი ვნახე ვერსად, მაგარი ბანძები არიან. ალბათ, გარეთ რო გავალთ, იქ მაინც იქნება, არადა, ხო იცი, როგორ მიყვარს კვასი. ეხა ერთი კლარა ცეტკინის და მარჯანიშვილის კუთხეში დამსვა, რა კვასს დავლევდი!Oოჰო-ჰო!
კოტე მასმა რაღაც რომის გზამკვლევი მოგვცა ყველას, ერთი ცალი. მაგარია. კოლიზეუმი რო დავინახე, ეგრევე გამახსენდა შენ რო მიყვებოდი, ნამყოფი ვარ და გლადიატორების ბრძოლები ნანახი მაქვსო. ამათაც ვუთხარი, მარა არ დამიჯერეს. ხანთაძემ მითხრა, უკვე მერამდენე საუკუნეა ეგეთები აღარ ხდებაო. გეშლება ბოზიშვილი ვიყო-მეთქი. შეგეწერაო. მაგრად დავცხე და ცხვირი გავუტეხე. აეროპორტის საავადმყოფოში გადაიყვანეს და გიფსში ჩაუსვეს. კარაბინერებმა (აუ, რა მაგარი ვარ, ჩემი თავის მეშინია. ხედავ, რა მაგრა მახსოვს!) რა მოუვიდაო, მაინცდამაინც მე მკითხეს. რა უნდა მოსვლოდა, ტუალეტში ფეხი აუსრიალდა და უნიტაზს ხია-მეთქი. დამიჯერეს ამ ჩემისებმა.
ხანთაძეს სანამ გიფსავდნენ, ჩვენ საბარგო ურიკებით ვთამაშობდით გასწრობანას. გასწრობანა რო მოგვბეზრდა, მერე ერთმანეთს დავსდევით და ვეჯახებოდით. ერთერთი ასეთი შეჯახებისას შუაში ვიღაც ესპანელი ჰილიპოიასი მოყვა და ფეხი მოიტეხა. კანდელაკი თავზე დაადგა და ქართულად ეუბნება, ადექი, ბიჭო, რა გაყვირებს, რას ბოზდები, ძაღლებთან არ დაგვწვაო. ჰილიპოიასი ტკივილისგან გადარეული და კანდელაკის ქართულისგან გაოცებული პირდაღებული ღრიალებდა. კანდელაკმა მანიშნა, მოვტყდეთო და მოვტყდით. ეს ყველაფერი ჰილიპოიასის მეგობარმა დაინახა და გამოგვეკიდა. რო დაგვეწია და გაგვაჩერა, კანდელაკს რაღაცა უთხრა. კანდელაკმა რა უბნელი ხარო, კითხა. იმან კიდე რაღაცაო, ვერ გავიგე. ჰოდა, კაი ბიჭებს პატივი ეციო, კანდელაკმა და ლოყაზე ხელი მოუთათუნა. როგორ არ დაგვიჭირეს მე და კანდელაკი, აზრზე ვერ მოვდივარ. მარა ეს ცხენი ბოლოს მაინც დაიჭირეს, მაღაზიიდან 12 კენგოლი მოიპარა. კენგოლი ხო იცი, რომელი ქუდია, აი თავზე რო გაზის და რაღაც დერსკი ვიდი რო აქ. ისეთი კი არა, შენ რო გაქ, რო დაიხურავ და სამოციანების განაბს გავხარ. მარა 12 ცალი რა ჩემ ფეხებად უნდოდა, ვერ გავიგე. ესეც წაიყვანეს და იმის მერე აღარ მინახავს.
ვიფიქრე რამე საჩუქარს გიყიდი-მეთქი, მარა ვერაფერი ვერ ვნახე. მაკარონს ხო არ წამოგიღებ? მახსოვს, ერთხელ მითხარი მთელი მსოფლიო “პალიოტს” ეწევაო. ჰოდა ვუყიდი ერთი მაგისიც-მეთქი, მარა “პალიოტი” არა… უფილტრო მარტო ის ვნახე, გიტანესი თუ რაღაც… მოკლედ, გარეთ ვნახავ რა.
ცხვირგატეხილი ხანთაძე ამბობს, სადღაც რომის შუაგულში რომის პაპი ზისო და რო გავალთ ვნახოთო და სურათები გადავიღოთო. რა პაპი, რის პაპი შეჩემა, შეხედე რას ვგავართ, რომის პაპთან მამაჩემს აქვს ფოტოები გადაღებული, მაგრად იცნობს, ჯარში ერთად იყვნენ, პაპის ფოტოებს თბილისში მოგცემ-მეთქი. შენ ბიჭო ხო არ უბერავო, რა ჯარში, კაცი ღმერთის კონკურენტია და იარაღს დაიჭერდა ხელში, თანაც სადღაც შუა აზიაში, მამაშენთან ერთადო? მამა, ბოზიშვილი ვიყო, ისეთი ვხიე შიგ თვალში, გუგაც კი გაულურჯდა. აბა რა მექნა? შენზე ამბობდა, აფერისტია, წავიდეს ერთი მაგისიცო. ისევ იმ საავადმყოფოში წაიყვანეს. კარაბინერებმა კიდე მე მკითხეს, რა მოუვიდაო. რა მოუვიდა და ტუალეტში ასრიალდა და უნიტაზს ხია-მეთქი. კიდე დამიჯერეს.
უკვე ერთი კვირაა აეროპორტში ვართ. დიმა მასი ისევ არ ჩანს. არც კანდელაკი. ხანთაძეს ცხვირი ისევ გატეხილი აქვს. ლანას მთელ აეროპორტში იცნობენ. განსაკუთრებით ბარგის მტვირთავები უღიმიან. ყველასთან იწვა. იწვა რა, ტუალეტში იდგა, ან უნიტაზზე იჯდა. ეს ჩემისა ფულს მაინც აკეთებს და ჩვენ ვართ ასე ცხენებივით. ერთი კვირაა, არ გვიბანავია არცერთს, ლანას გარდა. სუნი კი არ აგვდის, გვიჩანს. ერთხელ ტუალეტში ბანაობა გადავწყვიტეთ, მარა მაინცდამაინც მაშინ ხერხავდნენ ლანას. მამამისი ვალერი, ალბათ, ფიქრობს ჩემი შვილი ახლა სადმე აპენინებში სრიალებს და ტურნირისთვის ემზადებაო. ბებიამაგისამ! აპენინებში კი არა, მე ვიცი რაზეც სრიალების მაგის ლანკა.
ნიკოლაძემ და იმ იდიოტმა გენგიურმა დუთი ფრიში დუხი მოიპარეს. გამყიდველი ვერ მიხვდა, მარა ამ დეგენერატებმა ერთ დასხმაზე დაცალეს, სულ თვითონ დაისხეს და რო დადიოდნენ, შუბლზე ეწერათ, ის დუხი ჩვენ მოვიპარეთო. საბოლოოდ კი მიხვდნენ, ვინც იყო დუხის ქურდი, მარა ვინ რას ჩიოდა, მანამდე ისეთი ოფლის სუნიანები დადიოდნენ… მოკლედ, არაფერი არ უქნეს.
ან რომში გაგვიყვანე ან სახლში დავბრუნდეთ – გავუტრაკეთ კოტე მასს. ეხა ტრაკი დააყენეთ, თორე დიმა მასს ვეტყვი ყველაფერსო. რა დიმა, რის დიმა, ერთი კვირაა, არ გამოჩენილა და თუ იცი, სად არის, წამო ერთად ვნახოთ-მეთქი. შენ, ბიჭო, რამდენს ლაპარაკობო, გავიდეთ აქედან და ნახე რა გიქნაო, მემუქრებოდა. აი, გადაღუნავ-მეთქი, დავანახე. აბა რა უნდა მექნა?! დამცხო, მარა ბიჭებმა დამიმასტეს. ჩაიჯვა და მოტყდა. ცოტა ხანში დავინახეთ, ქუჩაში კარაბინერებს ყავდათ დაჭერილი. ეტყობა გასვლა უნდოდა და არ გაუშვეს. ისე, ყველას უშვებენ და ჩვენ რატო…
მამა!
სად გამომიშვი? შენ სულ სირზე არ გკიდია, გდიხარ მანდ ტელევიზორთან და ისევ იმ ენიმალ გრუპავუხა “ვ მირე ჟივოტნიხ”-ს უყურებ. მშია, დასაბანი ვარ, ფული (გაიკეთე უკან ის შენი ერთდოლარიანები) აღარ მაქვს, კაცმა არ იცის, აქედან როდის გავალ.
ყველა გზა რომში მიდისო, რო მეუბნებოდი. რომში არა, ჩემი ყლე!
რა გინდოდა, ხო ვიყავი ჩემთვის თბილისში! ამას ნახავ, იმას ნახავო. რას ვნახავ, ამ გამოსირებული ხანთაძის გატეხილ ცხვირს და ჩალურჯებულ თვალს ვუყურებ მთელი დღეები.
მამა, შენ შეგეცი, ეს სად გამომიშვი?!
შეგეცით შენც და მთელ იტალიას თავის ბერლუსკონებით, მაკიაველებით და ტინტორეტოებით!

© “ცხელი შოკოლადი”

რუსთაველი შოთა

დეზერტირების ბაზრის ხსოვნას

გამომცემლობაში შოთას დახვდა ბევრი შეუხედავი ქალი, არცერთი მამაკაცი, უჯრებიანი მაგიდები, ზედ კომპიუტერები და კომპიუტერებთან კაქტუსები. “მაღალ მთიანეთში დღემდე შემორჩენილი წარმართული კულტურის ნიმუშები, მათ შორის ფალოსის კულტის ნაშთები…” – უცაბედად მოუფრიალდა შოთას თავში ამდენი კაქტუსის შემხედვარეს სადღაც ამოკითხულის დაუსრულებელი ნაკუწი და ძალიან სხვაგან რომ არ გაეტია ფიქრით, უბრალოდ ხმამაღლა თქვა:
-უფროსი მანახეთ. სალამი!
უწესრიგოდ აწრიალდნენ შეუხედავი ქალები – ზოგმა თავზე გადაისვა ხელი, რამდენიმემ ფარდა გაასწორა, ორი მათგანიც დიდი ოთახიდან კიდევ უფრო იქით გამავალ თეთრ კარში შეიძურწა, უმეტესობა კი ფეხზე დადგა. შოთაც იდგა დასტით ხელში და პასუხს მორჩილად ელოდა. პასუხივით იყო – თეთრი კარი რომ გაიღო და იქიდან გამოსძახეს: “აქეთ მობრძანდით…”
შევიდა თუ არა, ორი ბუზანკალივით ქალი გავის ბრეცვით გაშპა ოთახიდან და გამომცემელს შოთა ერთი-ერთზე შერჩა.
შეხედა თუ არა თვალებში, აშკარად დაინახა შოთამ (და არა მიხვდა), თუ რა სიშლეგით რბიოდნენ გამომცემლის თავში სიტყვები: “საგადასახადო”, “სანეპიდსადგური”, “ფინ-პოლიცია” და “ინსპექცია”, მაგრამ მაინც თვალის მალი ფახულით განიდევნა ეს უხერხული ხედვითი შეგრძნება და დასტა მაგიდაზე დაასვენა:
-მოთხრობებია, წიგნად მინდა შევკრა… – თქვა და მერეღა ჩამოართვა გამომცემელს ხელი.
-ვისი? – ოთხასოიანი კითხვა ისეთი დანაწევრებით ამოთქვა გამომცემელმა, თითქოსდა წელიწადის ოთხ დროს მყისიერად და ველურად გაეშლიგინა მის სხეულში.
-ჩემი.
გამომცემლის ხელისგულიდან სწრაფად გადმონაწილებულმა ბიო-იმპულსებმა შოთას მაშინვე აგრძნობინეს, რომ ზემოთგაჟღერებული ფრაზის გამო გამომცემლის თვალში ერთბაშად დამცირდა, თუმცა არც ეს შეგრძნება გაუჩერებია დიდხანს თავისთან. გამომცემელმა აქტიურობა იწყო – შოთა კი იდგა და განაჩენივით რაღაცას ელოდა.

***
– მე ქალაქ რუსთავში, მეტალურგების დასახლებაში, ცხრასართულიანი კორპუსის მეშვიდე სართულზე, დასა და დისშვილთან ერთად ვცხოვრობ. ჩვენი მშობლები წარჩინებული მეტალურგები იყვნენ და ეს ბინა თავის დროზე სამსახურიდან მიიღეს. ჩვეულებრივი ოროთახიანია – “ხრუშჩოვკას” რომ ეძახიან. ჩემ დას ქმარი აფხაზეთში დაეღუპა. კაი ბიჭი იყო ვალოდა. მაღალი და ხმელი. პროფესიით – მღებავი. თავისი საქმე ხუთიანზე იცოდა და გულიანი სიცილიც კარგად გამოსდიოდა. ერთი ბიძინა დარჩათ, რომელიც ახლა თხუთმეტი წლისაა და ძალიან უნდა, რომ გამოვიდეს ფეხბურთელი, თან ძალიან მაგარი ფეხბურთელი, ყველაზე ცოტა – ლიტმანენივით მაინც, ამიტომ დილიდან დაღამებამდე ვარჯიშზეა. აქვე დადის – “აზოტის” გვერდით მდებარე სტადიონზე გახსნილ სექციაში. პირდებიან, რომ მალე დიდი გუნდის სარეზერვოში გადაიყვანენ და ჩვენც იმედის თვალით შევყურებთ ბიძინას. სახლში მუდამ დაღლილი და მოშიებული ბრუნდება. დამ კაი კერძები იცის. ყოფილი პროფკავშირების საერთო სასადილოს სამზარეულოშიი მუშაობს და იქიდანაც ამოაქვს ხოლმე თავისი კუთვნილი საჭმლის წილი. მე კიდევ ყოველ დილით თბილისში მიწევს გამგზავრება. დეზერტირების ბაზარში, უკანა მხარეს რომ ოთახებია, იქ ვარ – სკამიც მიდგას და საკანცელარიო მაგიდაც. ერთი შეხედვით იოლი და ადვილი სამსახური მაქვს: ბაზარში გასაყიდად გასატან უთავფეხო, გაპუტულ ქათმებს ვარტყამ ფერდზე რიგრიგობით ბეჭედს. მერე აღვრიცხავ და ჟურნალში ვატარებ. ესაა მთელი ჩემი იქაური საქმე და ზუსტად ამაში მიხდიან ჯამაგირს, თუმცა მაინც ვგრძნობ, რომ ჩემი მოწოდება სულ სხვაა. ამას აქამდეც სულ ვგრძნობდი, მაგრამ ხმამაღლა ვერ ვამბობდი – ახლა კი დანამდვილებით ვიცი. ზუსტად რომ მივმხდარიყავი, ამაში ჩემი და დამეხმარა: მან ჩემს ნაწერებს მიაგნო და წაიკითხა. მხოლოდ წაკითხვა იყოს, კიდევ რა უჭირს: თან მოიწონა და მირჩია – წიგნად შემეკრა, ანუ გამომეცა.
თავიდან ძალიან დავფრთხი. მაგ მიმართულებით არასდროს მეფიქრა. სამი საათი რომ მეჩიჩინა, მერეღა დავფიქრდი.
ბოლოს დამარწმუნა.
ნაკითხი გოგოა ჩემი და. ბავშვობიდან ეგეთი იყო – აქაურ ბიბლიოთეკაში ჩაწერილი. სულ წიგნებში ჰქონდა ცხვირი ჩარგული და მეც გადმომდო. ჰოდა, მეც რაღა დამრჩენოდა – ჩავიძირე და ჩავიძირე.

***
გამომცემლებთან იქამდე აბა საიდან ექნებოდა საქმე… ეს ვიღაც ეგეთი კი თან წეროს ჰგავდა: წაწვეტებული ჰქონდა სახე მეტისმეტად და ორპირში აფრიალებული თაბახის ფურცელივის ფარატინა და მსუბუქი იყო, და თან კიდევ – ბუს – სათვალე ეკეთა სქლად მოჩარჩოებული და სქელშუშიანი.
“მიფრინავენ ფრინველები შორს…” – გაახსენდა შოთას უნებურად, თუმცა მაშინვე მოთოკა, ანუ შიდვე დაიგუბა მღვრიე ფიქრთ-წანწკარი და სპეციალურად სულ სხვა გაიფიქრა, ტელევიზორიდან გამოყოლილი: “ბიო-ორნიტოლოგიურმა დაკვირვებებმა ცხადყო, რომ წერო და ბუ ყველაზე ჭკვიანი ფრინველებია ფრინველთა შორის… სადღაც ბრძენებიც კი…”
გამომცემელს კი ნატიფთითება ხელები პედანტური სიზუსტით გაუთოებული შარვლის ჯიბეებში ეწყო და სამ კვადრატულ არშინ ფართში უთავბოლოდ წრიალებდა – თან ისე კრიახებდა, თითქოს მის წინ ბარემ მინიმუმ თორმეტი კაცი მსხდარ-მდგარიყო ყურდაცქვეტილი და პირ-თვალ-დაჭყეტილი.
“მოთხრობებია, წიგნად მინდა შევკრა”, – დაუდო შოთამ კაბინეტში შესვლისთანავე ორი თითის სიმსხო თაბახის ფურცლების დასტა პრიალა მაგიდაზე, და მხოლოდ მერეღა ჩამოართვა კოჟრიანი ხელი.
-ვისი?
-ჩემი.
გამომცემელმა ამის გაგონებაზე შოთას მეტად უცნაურად, თვალისმოწკურვით შემოხედა, ცოტა ხანს მზერაგაციებულმა უყურა, მერე დასტა აიღო, ჯერ თავფურცელს დახედა, ჩააცივდა, ბოლოს დასტას ცერა თითით ბანქოსავით კრეჭი უყო.
-აქამდე არსად დაბეჭდილხართ… – ამოთქვა დარწმუნებით.
-აბა სად?.. – თავი უარის ნიშნად გააქნია შოთამ და ბაზრის ქათმები გაახსენდა, აღრიცხვისას მელნიან ბეჭედს რომ ასვამდა ფრთასთან ახლოს.
ქათმები მასთან უთავფეხონი მოდიოდნენ (მოჰქონდათ) – მხოლოდ ტანებით, შოთა კი აბეჭდავდა და აბეჭდავდა. თან ითვლიდა. ყველას რომ მოუვლიდა, გაქერცლილ ჟურნალში რაოდენობას აღნუსხავდა და უკან გაატანდა, მერეღა იცლიდა: გამოსწევდა ქვედა უჯრას, ამოიღებდა კალამს და წერდა. წერდა უბრალო ადამიანებზე, ვისთანაც კი ცხოვრებაში ჰქონდა საქმე, ვისაც იცნობდა და გულშემატკივრობდა. წერდა გაუქმებული ანგარიშფაქტურების უკანა გვერდებზე. გვერდებს რომაულად ნომრავდა. დაწერილს სახლში წაიღებდა, აგროვებდა – სადღაც თვის თავზე ყველას გადაიკითხავდა. რომელიც მოეწონებოდა – სტეპლერით შეკრავდა; დაწუნებული საპირფარეშოში შეჰქონდა. ბლომად რომ დაუგროვდა, სადღაც სამ კილომდე, დამ უთხრა:
-წაიღე, შოთა, შეკარ წიგნად… მადლია.
-შენ რა იცი მადლის? – გაღიზიანდა უცებ შოთა.
დამ უყურა, უყურა და თქვა:
-მადლისგანაა სიტყვა მადლობა.
-დიდი ამბავი…
-ჰოდა, მაშ დაატკბე, ვინც ეგ ნიჭი მოგცა და არ დაგამადლა.
საღამოსკენ მოთხრობების გადარჩევა იწყეს. იქიდან ერთი კვირის თავზე კი, გამომცემლის წინ მდგომს, უცებ მოეჩვენა, რომ თავად იმ უთავფეხო ქათმებიდან ერთ-ერთი იყო, ანუ ცოტაც და მხარზე მელნისფრად ვარგისიანობის ბეჭედს დააბეჭდავდნენ, აღრიცხავდნენ, ჟურნალში გაატარებდნენ და გასაყიდად ბაზარზე გააგდებდნენ.
-უნდა იცოდეთ, შოთა, რომ გამოცემლობის კომერციული ინტერესებიდან გამომდინარე, ჩვენ არაფერში გვაწყობს საზოგადოებისთვის უცნობი ავტორების წიგნად ბეჭდვა?.. ასეთია საგამომცემლო თამაშის მთავარი წესი და კანონი…
“საიდან უნდა ვიცოდე?” – შეეკითხა თავს შოთა, თქმით კი სულ სხვა თქვა:
-იქნებ წაგეკითხათ მაინც…
გამომცემელმა დამცინავად გაუღიმა.
-თვით სრულყოფილება და გენიალურობაც რომ აღმოჩნდეს, შოთა, იმ ავტორის წიგნს, რომელსაც არავინ იცნობს, საგამომცემლო პრაქტიკიდან გამომდინარე, შესაბამისად, არ ეყოლება მკითხველი… ანუ…
-ვინ იცის…
-სტატისტიკამ, ჩემო კარგო… – გაღიზიანდა გამომცემელი. – ბოლო-ბოლო ამ საქმეში ვართ ოცი წელია… იშვიათ გამონაკლისებზე აქცენტის გაკეთება კი ამ სიტუაციაში ფრიად სარისკოა… საერთოდ კი, ჯობს ჯერ პერიოდიკაში გამოქვეყნდეთ, გაგიცნოთ მკითხველმა, დაღვინდეთ, მერე გამოჩნდება – ღირს თუ არა, მოთხრობების წიგნად დასტამბვა… ანუ, მოკლედ რომ ვთქვა, თქვენ ჯერ არავინ არ ხართ…
კაბინეტში სიჩუმე ჩამოვარდა.
-და მთელი დეზერტირები ეყოფა? – იკითხა უცებ შოთამ.
-რა ბრძანეთ? – შეკრთა გამომცემელი.
-მთელმა დეზერტირებმა რომ იყიდონ…
-ვიინ? – ძალიან დაბნეული იყო გამომცემელი.
-დეზერტირებმა.
-ჯარისკაცებმა?
-ჯარისკაცებმა არა… – ჩაეცინა შოთას თავისთვის. – სადაა მაგდენი დეზერტირი… ბაზრის გამყიდვლებზე ვამბობ…
-რატომ? – კვლავ ვერაფერს ხვდებოდა გამომცემელი.
შოთამ ღრმად ამოისუნთქა და თქვა:
-იქ ყველა მიცნობს.

***
-სად მაქვს ნებისყოფა… არ მაქვს. რომ წამოვედი იმ ბუზანკლებიანი გამომცემლობიდან, ერთი პირობა ვფიქრობდი, მაგრად დავლევ, გავილეშები და ერთს ვიმღერებ-მეთქი. კი არ მინდოდა, მაგრამ ჯინაზე ვაპირებდი. ვის ჯინაზე? რავი – ასეთი ცხოვრების, ალბათ; ცხოვრების, სადაც ბევრი რამ წინასწარ გადაწყვეტილია ვიღაც ტვინშეშუპებულების მიერ, ანდა რაღა ბევრი – ბარემ ყველაფერი.
წიგნად შესაკრავი მოთხრობების დასტა იღლიაში მქონდა ამოჩრილი და განიერ გამზირს მივუყვებოდი. ისიც ვიფიქრე – მდინარესთან ჩავალ, ამ ნაწერებისგან ქაღალდის გემებს გავაკეთებ და წყალს გავატან-მეთქი, მაგრამ ეგ აზრი არ მომეწონა. დამენანასავით მოთხრობები. მე შენ გეტყვი და – ხელახლა დავწერ იგივეს, ანდა მახსოვს რო აქ რა სწერია? წერა ჩემთვის რაღაცის მოშორებასავითაა – უფრო კორძის, ანდა გამოღებული ნაყოფის. მოკლედ, მსხმოიარე ხესავით ვარ, და როგორც ჩემი და ამბობს: მუდამ ორპირი მაქვს თავში.
დეზერტირებში ავედი. ივანე ვნახე.
-რაო, შოთა – გბეჭდამენ?
ხელი ჩავიქნიე და დასტა მაგიდაზე დავაგდე. ივანესაც თავისებურად ჩაეცინა.
ივანესაც ბეჭედი უჭირავს ჩემსავით, ოღონდ ის გოჭებსა ბეჭდავს. უცნაური კაცია ივანე. ვაქრისტიანებ ამ რჯულძაღლებსო – ამბობს გოჭზე ბეჭდის დარტყმისას. თან ღრმადმორწმუნეა და ყველაფერში, რაც კი ირგვლივ ხდება და ტრიალებს, უზენაესის ნებას ხედავს. “ეშმაკი გვაცდუნებს – ღმერთი გვსჯისო” – იცის ხოლმე დახეთქება, ისიც ყველაზე მოულოდნელ მომენტებში. ბეჭდის ყოველ დარტყმაზე “ამინ”-ს იძახის და საერთოდაც გულიანი კაცია.
უნდა დავლიო-მეთქი და, მაშ რა ჯანდაბა უნდა ქნაო…
თვითონვე ამოიღო ერთი ბოთლი არაყი მაგიდის ქვემოდან. მალე მოვრჩები და მეც შემოგეხიდებიო… შენ კიდევ, რა მექელეხესავით იყურები, წადი ხელები დაიბანე… იმათ უარი გითხრეს, დაიკიდე – მალევე მოგეშვებაო.
-არც წაიკითხეს, ივან… არც დაიტოვეს… უკან გამომატანეს…
-რათა?
-შენო არავინ ხარო…
-ერიჰა… ეგ რა სიტყვაა? – აიმრიზა ივანე.
-ეგრე მითხრეს და…
-რქები ჰქონდა?
-არ დავკვირვებივარ…
-მაშ ჩლიქები მაინც ექნებოდა… კაცმა ეგეთი როგორ უნდა გითხრას?! – ფეხზე წამოდგა ივანე და ჭუჭყიანი წინსაფარი შეიხსნა. – წამო, მანახე ერთი, ვინც ეგ გითხრა… მეც ვეტყვი სიტყვას…
-კაი ახლა, ივან… დაჯე…
-დაჯე კი არა, წამო-მეთქი!
-გალსტუკი უკეთია, ივან…
-დავკიდებ მაგ გალსტუკის ლურსმანზე… თან შევაქანავებ…
-დაჯე ივან, დაჯე… სხვაგან მივალ…
-სხვაგან… სხვაგანაც რო იგივე გითხრან?
-კიდევ სხვაგან მივალ…
-და იქაც რომა?
-არ ყოფილა სამართალი ქვეყნად…
-ეჰა… სადაური კაცი ხარ შენ შოთა, ჰა?
-რუსთაველი.

***
მარტო მივიდა ივანე ბუზანკლებიან გამომცემლობაში. ხელში არაფერი ეჭირა.
გამომცემლობაში, შოთასი არ იყოს, ივანესაც დახვდა ისევ ბევრი შეუხედავი ქალი, არცერთი მამაკაცი, უჯრებიანი მაგიდები, ზედ კომპიუტერები, კომპიუტერებთან კაქტუსები. “მაღალ მთიანეთში დღემდე შემორჩენილი წარმართული კულტურის ნიმუშები – მათ შორის ფალოსის კულტის ნაშთები…” – სულ არ მოფრენია ივანეს თავში შოთასავით, არამედ ამდენი კაქტუსის შემხედვარეს უბრალოდ გაეფიქრა: “რამდენი ქალია ამქვეყნად, თლა ქალი რომ ვერ არი…” და შოთასავით ძალიან სხვაგან რომ არ გაეტია ფიქრით, უბრალოდ ხმამაღლა თქვა, ოღონდ სხვანაირად:
-უფროსი მაიყვათ. ბარო!
და მაინც ისევ უწესრიგოდ აწრიალდნენ შეუხედავი ქალები. ზოგმა კვლავ თავზე გადაისვა ხელი, რამდენიმემ ტრადიციულად ფარდა გაასწორა, ორნიც ისევ ამ დიდი ოთახიდან კიდევ უფრო იქით გამავალ თეთრ კარში შეიძურწნენ – უმეტესობა ისევ ფეხზე დადგა. ივანეც ჯიქურ იდგა და პასუხს ელოდა.
კვლავ პასუხივით იყო – თეთრი კარი რომ გაიღო და იქიდან გამოსძახეს: “აქეთ მობრძანდით…”
შეაბიჯა თუ არა, ორი ბუზანკალივით ქალი ძველებურად გაშპა ოთახიდან და ივანეც გამომცემელს ერთი-ერთზე შერჩა.
შეხედა თუ არა თვალებში, აშკარად დაინახა ივანემ (და არა მიხვდა), თუ რა სიშლეგით რბიოდნენ გამომცემლის თავში სიტყვები: “ქურდები”, “შავები”, “პესპრედელი” და “კრიშა”. მაინც თვალის მალი ფახულით განიდევნა ივანემაც ეს უხერხული ხედვითი შეგრძნება და ხელისგული მაგიდაზე დაასვენა:
-რუსთაველ შოთას იცნობ? – იკითხა და გამომცემლის გამოწვდილ ნაზ ხელისგულს ამრეზით დახედა.
-რა ბრძანეთ? – დაიბნა გამომცემელი და ხელი უკან შიშით წაიღო.
ივანემ პასუხად ჯიბიდან გოჭების საბეჭდი ბეჭედი ამოიღო და ზედ დააორთქლა. მერეღა თქვა:
-რუსთაველ შოთას-მეთქი!
გამომცემლის მზერამ ივანეს მაშინვე აგრძნობინა, რომ ზემოთთქმულის გამო გამომცემელი თვალისდახამხამებაში დამცირდა და დაკნინდა, თუმცა ეს შეგრძნება ივანეს თავისთან დიდხანს სულ არ გაუჩერებია.
-დიდ რუსთველს ვინ არ იცნობს? – აბორგდა გამომცემელი ადგილზე და სქლად მოჩარჩოებული, დაორთქლილი სათვალის ზემოდან ტელეფონს გახედა.
-ფინთ თვალისცეცებას მორჩი, ჯიგარო… – აიმრიზა ივანე და ბეჭედს კიდევ ერთხელ დააორთქლა. – და ეხლა ხელათ გაგადიდრუსთველებ…
-რა ბრძანეთ? – სულ გადაფითრდა გამომცემელი და კარისკენ წაიწვდინა გრძელი კისერი. – ასმათ!! დარეჯან!! ფატი!! გადარეკეთ ახლავე პატრულში! – მხოლოდ ამის დაყვირებაღა მოასწრო, ვინაიდან დანარჩენი უცებ მოხდა – ივანემ ორი თითი ჩასჭიდა ყელში და მაღლა ასწია, მერე ბეჭედს კიდევ ერთხელ დააორთქლა და შუბლში გაუქანა.

***
ივანეს ხულიგნობისთვის სამი თვე მისცეს. რა თქმა უნდა, ჩემი გულისთვის. დღემდე მე ვგრძნობ თავს დამნაშავედ და ეს სასამართლოზე არც დამიმალავს, მაგრამ ივანე მაინც არ დაინდეს. სამი თვეო……ბევრია რო? თან შუბლზე გოჭების ბეჭდის დასმისთვის… როგორც ივანემ პროცესზე თქვა – “გაქრისტიანებისთვის”… მე ეგეთებში ვერ ვერკვევი. აბა სად მე და სად სამართალი… ჰოდა, კი მიწევს ეს ბოლო ხანები “პერედაჩებით” სირბილი. თან ივანეს თხოვნით ჩემი ის ნაწერებიც დამაქვს და ხმამაღლა ვუკითხავ. ის თვალდახუჭული მისმენს, არაფერს ამბობს – უბრალოდ თავს აქნევს მძიმედ და განშორებისას თვალს მიკრავს, რაც ნიშანივითაა, რომ შემდეგ მისვლაზე ისევ ნაწერებით უნდა მივიდე და ივანეს კიდევ ერთი მოთხრობა წავუკითხო. და ეგრე ბოლომდე. ვიდრე სამი თვე გაილევა. რაღა დარჩა რო? ბევრი აღარაფერი. უცებ გაივლის ეს დროც, ივანეც გამოვა და კი ვიჯდებით ისევ ერთ ოთახში: მე ქათმებისკენ, ივანე – გოჭებისკენ. ჯერჯერობით, ივანეს მაგივრად გოჭებსაც მე ვბეჭდავ დეზერტირებში და ბეჭდვის ყოველი მოქნევისას უცნაური ჟრუანტელი მივლის სხეულში. თან ამ ბოლო დროს სულ ეკლესიის ზარების ხმა ჩამესმის ყურში და ხანდახან ვფიქრობ, რომ ვგიჟდები. ივანეს ვუთხარი და ჩაეცინა: გიჟდები კი არა, ცოცხლდებიო. მოკლედ, ორ საქმეს ერთდროულად ვერევი – ქათმებსაც და გოჭებსაც. ჩემი ნაწერები კიდევ, გადავაქსეროქსე და ასლები ბაზრის ყველა განყოფილებაში ჩამოვარიგე:
ყველებში, ხორცებში, თევზებში, სუნელებში, მწვანილებში, ხილებში, ყვავილებში და ფქვილებში უკვე კარგად მიცნობენ. მე რა – ჩემ ნაწერებს იცნობენ და მათი წყალობით – მეც.
რომ ჩამოვივლი, ჩურჩული ატყდება ხოლმე – “რუსთაველი მოდის, შოთაო”, და მეც ვამაყდები, მთელი ძალით ვისუნთქავ აქაურ ჭრელ ჰაერს და უკვე ვიცი, რომ მთელი დეზერტირები სხვანაირად მიცნობს – განა როგორც ქათმების ან გოჭების მბეჭდავს – ეგ ცოტაა!
როგორც მწერალს, როგორც რუსთაველ შოთას…

(c) “ცხელი შოკოლადი”

ერთი პასუხის ამბავი

ციკლიდან: “ხენარო ვალდესის ჩანაწერები”


სიბრაზისგან წონასწორობადაკარგული კაცის მიერ გამბრაზებლისთვის, წონასწორობის დამრღვევისთვის დასმული კითხვა – ვინ ხარ შენ?! მოიცავს კითხვასაც, – რა ხარ ასეთი უტეხი? რატომ არ მემორჩილები?! და პასუხზე, სიტყვიერ ახსნა-განმარტებაზე მეტად, მოითხოვს მოქცევას ისე, როგორც შეკითხვის ავტორს უნდა…

* * *
ქვის კარიერში მუშაობდნენ ტუსაღები – ბაზალტის ქანებს უხათქუნებდნენ წერაქვებს და ჩამომტვრეული ლოდები ცალბორბლიანი ურიკებით აჰქონდათ ტრიალ, გადახრუკულ ველზე. ბიჭი თავის ურიკასაც დაათრევდა და იმ კაცისასაც, რომელიც ურიკის კი არა, წერაქვის სიმძიმესაც ძლივს ერეოდა – მხარიღლივ არ იქნევდა უკან რომ არ გადავარდნილიყო. ყველა გამხდარი და გაძვალტყავებული გახლდათ, მაგრამ ეს კაცი – გამორჩეულად, კუნთებიც კი აღარ ეტყობოდა მკლავებზე…
მზე ზენიტში იყო და ისე ცხელოდა, რომ ზედამხედველებს ყვირილის თავიც კი არ ჰქონდათ – კისრებში ცხვირსახოცჩაფენილები ზეზეულად თვლემდნენ. ერთ-ერთი კარიერიდან ამომავალ ბილიკზე ბიჭის ჩვეულებრივზე უფრო ხშირმა გამოჩენამ გამოაფხიზლა. თვალი ხო მარ მატყუებსო, იფიქრა და ცარიელი ურიკით კარიერისკენ მიმავალ ტუსაღს შორიახლოს აედევნა. არც თვალი ატყუებდა და არც მოდარაჯისა და მაძებრის გეში, დაინახა, ხანმოკლე შესვენების შემდეგ, როგორ წაავლო ბიჭმა ხელი ლანდადქცეული ჭაღარა კაცის სავსე ურიკას და როგორ შეუდგა ხელახლა ძნელ აღმართს…
ბილიკს ჩრდილი რომ დაეცა, იმ მომენტში ბიჭს პატარა ვირუკელა ახსენდებოდა, მოთეთრო-მონაცრისფრო, შავქოჩრიანი ვირუკელა, რომელიც ხის ვეებერთელა ბორბალში იყო შებმული და დილიდან დაღამებამდე ატრიალებდა ამ ბორბალს, რათა ჭიდან სიმინდის ყანის მოსარწყავი წყალი ამოეღო ხისავე ჯამებით. იმ ვირუკელასავით იყო თვითონაც, ქანცს იწყვეტდა ერთფეროვნებისაგან გამომათაყვანებელი შრომით, მაგრამ ეს გარჯა სასიცოცხლოდ ისევე სჭირდებოდა თანამოძმეს, როგორც წყალი გვალვისგან დამსკდარ მიწას…
ჩრდილი ზედამხედველისა იყო, მაღალი, მსხვილი, ფართოსახიანი კაცის, რომელიც რეზინის გრძელ, რკინის ბოლოიან ხელკეტს ავისმომასწავლებლად ირტყამდა ხან ერთ და ხან მეორე ჩექმაზე. გაფრთხილებაც – იმ ჩონჩხზე ზრუნვას თუ არ შეეშვები, მასზე ადრე ამოგხდება სულიო, ავისმომასწავლებლად ჟღერდა. გაფრთხილება კი არა, ბრძანება იყო, ხოლო როგორ ექცეოდნენ ზედამხედველები მათ, ვინც ბრძანებას არ ემორჩილებოდა, ბიჭს არაერთხელ ჰქონდა ნანახი. ტუსაღის ცემით სიკვდილის პირას მიყვანა, ან სულაც მოკვლა, ჩვეულებრივი მოვლენა იყო კატორღაში. თუმცა, როგორც აღმოჩნდა, საკუთარი სიცოცხლის შესანარჩუნებლად სხვის სასიკვდილოდ გაწირვას, ვერანაირი ავისმომასწავლებელი და რეალურად სახიფათო ბრძანება ვერ აიძულებდა ბიჭს…
იმ დღეს არა და მეორე დღეს ისევ აედევნა ზედამხედველი და ისევ იგივე სურათის შემსწრე გახდა. უკან დაბრუნებული ბიჭი ჩაცუცქდა, ოღრო-ჩოღრო, წერაქვებით ნაჯიჯგნ კლდეს ისე მიეყრდნო, როგორც კარგად აფუებულ ბალიშს, სული მოითქვა და ისევ იმ ჩონჩხადქცეული კაცის ურიკას წამოავლო ხელი. ასიოდე მეტრის გავლა დააცადა და მერე გადაუდგა წინ. ამჯერად აღარაფერი უთქვამს, პირდაპირ დასცხო. ხელკეტი ბეჭებზე, მხრებზე და სახეზე აფარებულ მკლავებზე ურტყა მთელი ძალით. გული რომ იჯერა, ეხლა გააგრძელე გზაო, უთხრა და ღვარად წამოსული ოფლის შემშრალებას შეუდგა დიდი, ჭრელი ცხვირსახოცით…
მესამე დღეს აღარ ადევნებია, “ჩონჩხის” გამოჩენას დაუწყო ლოდინი. ტუსაღების დათრგუნვაში დაოსტატებულს, ვერაფრით წარმოედგინა, რომ ბიჭი კვლავ გაბედავდა სხვის მაგივრად შრომას. გაბედა – დილიდან ნაშუადღევის ჩათვლით მან ატარა ლოდებით დატვირთული ურიკა ქვევიდან ზევით. ნაშუადღევს გადაუდგა ზედამხედველი ბილიკზე და გუშინდელივით უსიტყვოდ, გამეტებით დაუწყო ცემა, ოღონდ იმ განსხვავებით, რომ სანამ არ წააქცია – არ გაჩერდა…
ბიჭმა წამოდგომა კი სცადა, მაგრამ არათუ იდაყვებზე დაყრდნობამ – რასაც აპირებდა – არამედ ოდნავმა გატოკებამაც კი, ენით აუწერელი ტკივილი მიაყენა, მოეჩვენა, რომ ყველა ძვალი დამტვრეული ჰქონდა და თვალთ დაუბნელდა…
ბილიკზე მოძრაობა შეფერხდა. ტუსაღები თავდახრილები იდგნენ და თვალის გაპარებასაც კი ვერ ბედავდნენ აბობოქრებული ზედამხედველისკენ. გადაათრიეთ აქედანო, – რომ იღრიალა, მიცვივდნენ ბიჭს, ფრთხილად აიყვანეს ხელში და ფრთხილადვე გადააწვინეს გვერდით. ჭირისუფლებივით მიუცუცქდნენ აქეთ-იქიდან. რაღას უდგახართ, გაინძერითო, – ისევ იღრიალა ზედამხედველმა და უპატრონოდ დარჩენილ ურიკას წიხლი ჰკრა. ურიკა წაიქცა და ლოდები ბილიკზე მიმოიფანტა. ტუსაღები ბრძანებას აღარ დალოდებიან, უმალ დაიწყეს გზის გათავისუფლება…
ზედამხედველი თავზე დაადგა ბიჭს. ქოშინი ჰქონდა ავარდნილი – ცალკე სიბრაზისგან, ცალკე პაპანაქება სიცხეში ხელკეტის ქნევისგან. ბიჭს საღეჭი თამბაქოს მყრალი სუნი ეცა ცხვირში. ამ სუნმა მოიყვანა გონზე. თვალი გაახილა, წითელ სახეს ჰქონდა ეს სუნი, დიდ, წითელ, ოფლიან სახეს, რომელიც ახლოს იყო, ძალიან ახლოს. მერე ეს სახე ამოძრავდა, კიდევ უფრო გაწითლდა და ყვირილი დაიწყო, – ვინ ხარ შენ?!. გეკითხები-მეთქი, ვინ ხარ შენ?!.
ბიჭს ისევ ის ვირუკელა გაახსენდა, მონაცრისფრო, შავქოჩრიანი, ბორბალში შებმული ვირუკელა და შეჩენილი ძალ-ღონის სრულად მოკრეფის შემდეგ, ხმამაღლა, რაც შეეძლო ხმამაღლა ამოთქვა, – ადამიანი ვარ!

***
კატორღაში დაბადებული იგავი იმის შესახებ, რომ კითხვას, – ვინ ხარ შენ?! დასმულს გამომძიებლის, ზედამხედველის ან სხვა რომელიმე “უფროსის” მიერ, მხოლოდ “ბარონები” პასუხობენ ასე, – ადამიანი ვარ! რადგან ოდესღაც, პირველად, სწორედ მათი კასტის წარმომადგენელმა წარმოთქვა ეს ფრაზა, სიმართლეს არ შეეფერება. ვეჭვობ ახალგაზრდა კატორღელი, ცხრამეტი-ოცი წლის ბიჭი, რომელაც ჯოჯოხეთური შრომა გაიორკეცა – დაუძლურებული თანასაკნელის გადასარჩენად – “ბარონი” ყოფილიყო. თუნდაც ერთი მარტივი მიზეზის გამო – “ბარონები” კატორღაშიც კი, არ მუშაობენ. მართალია, ისინი სწორედ ასე პასუხობენ ამ კითხვას, მაგრამ მგონია, რომ მათი პასუხი ამ ამბავთან კი არა, გაცილებით ცნობილ ისტორიასთან არის დაკავშირებული. კერძოდ, ათიოდე წლის ნაპოლეონ ბუონაპარტეს შელაპარაკებასთან, რომელიც მას 1779 წელს ბრიენის სამხედრო სასწავლებლის ერთ-ერთ პედაგოგთან მოუვიდა. მომავალი იმპერატორი გაკვეთილს არ უსმენდა, რისთვისაც შენიშვნა დაიმსახურა, ხოლო შენიშვნაზე მისმა გულგრილმა რეაქციამ მასწავლებელი გააბრაზა. გაბრაზების შედეგი გახლდათ შეკითხვა, – ვინ ხარ შენ?! რასაც ჩვენთვის ესოდენ საინტერესო პასუხი მოჰყვა. შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ამ ორი სიტყვის მისაკუთრება მოხდა მას შემდეგ, რაც რამდენიმე “ბარონმა” ყური მოჰკრა ნაპოლეონის ბიოგრაფიის ამ დეტალს, მოყოლილს რომელიღაც წიგნიერი კატორღელის მიერ. სწორება უკიდეგანო, განუსაზღვრელი ძალაულების მქონე პერსონაზე, მისი ქცევებისა და გამონათქვამების გადმოღება – დამახასიათებელია მბრძანებლობის მოსურნე ყველა ჯურის მოძალადისთვის…
კარიბის ზღვის აუზის იმ პატარა ქვეყანაში, სადაც მე ვცხოვრობ, “ბარონებად” გავლენიან ბოროტმოქმედებს მოიხსენიებენ…

© “ცხელი შოკოლადი”