ავტობიოგრაფია ფრანგულად

მე, ირენ ტაველიქსი, დავიბადე 1993 წლის 11 ოქტომბერს ჩრდილოეთ ნორმანდიის მრავალმხრივ ღირსშესანიშნავ ქალაქ რუანში, სადაც რამდენიმე საუკუნის წინ კოცონზე დაწვეს ჟანა დ’არკი. მისი როლი წარმატებით შევასრულე სასკოლო წარმოდგენაში “ქალწულის თეთრი ფრთა”, რომლის სანახავად, შარშან, თავშესაფრის მოხუცები მოიწვია მადამ მიუსომ. ტაშს სამწუთნახევრის განმავლობაში მიკრავდნენ. ერთმა თვალცრემლიანმა ქალბატონმა ჰაეროვანი კოცნაც გამომიგზავნა. როგორც ჩვენი მძღოლი, რქიანი კლოდი ამბობს, მომდევნო წარმოდგენაზე ქალაქის მერის მოპატიჟებას აპირებს რამდენიმე თავქარიანი მასწავლებელი, რომლებსაც საღამოობით გამოცარიელებულ ბინებში დაბრუნებას გაუთავებელ რეპეტიციებზე დასწრება ურჩევნიათ.
ლიტერატურის გაკვეთილზე აგვიხსნეს, რომ თხზულება ყოველთვის აბზაცებად უნდა დავყოთ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ მის დაწერას საერთოდ არ ვაპირებთ.
გუშინ, დამშვიდობების წინ რქიანმა კლოდმა თვალები მოჭუტა და მითხრა: “იცი, წარმოდგენაზე მშობლების მოწვევასაც აპირებენ”. რასაკვირველია, მშვენივრად ახსოვდა, რომ ჩემი მამობილი შინიდან ორშაბათ დილით გადის და პარასკევ საღამოს ბრუნდება, მერე მთელი ორი დღე წითური დათვივით ბორგავს მორყეულ საწოლში. როგორც კერძო დეტექტივს, უმთავრესად ფეშენებლურ რესტორნებსა და სასტუმროებში უხდება ღამისთევა. უიღბლო კაცია. ნივთმტკიცებები თვალს და ხელს შუა უქრება, დამნაშავეებიც მის ცხვირწინ დასეირნობენ, სიგარეტის კვამლს სახეში აბოლებენ, ის კი, ფეხზე ფეხშემოდებული, კრიმინალურ ქრონიკის გვერდს ეძებს გაზეთებში.
მადამ მიუსოს, სხვა მასწავლებლების, თვით ყოვლისმცოდნე მძღოლისა და მოსწავლეთა მშობლებისთვისაც შაბათ-კვირა წმინდა, ხელშეუხებელი რამ არის. ამ დღეებში ისინი ძირითადად ღია კაფეებში თვლემენ ან ნახევრადცარიელ კინოდარბაზებში ნაზად ამთქნარებენ, თუ მოულოდნელად გამწვავებულმა ქრონიკულმა ბრონქიტმა საკუთარ ნესტიან ოთახებში არ გამოკეტა.
რუანში ხშირად წვიმს. ცა წარმოუდგენლად შორს მოჩანს.
კლოდის რქა სინამდვილეში არავის უნახავს, მაგრამ ყველას გვჯერა, რომ ხვეულ, აბურდულ თმასა და სიძველისგან ფერდაკარგულ ქუდში სწორედ მას მალავს. რამდენიმე წელში ერთხელ ახალ უნიფორმას იცვამს, გამოკოხტავებული, წვერგაპარსული, წელში გამართული ამაყად მოაბიჯებს სკოლის ეზოში, ამ ბინძურ ძონძს კი თავიდან არ იშორებს. დირექტორის შენიშვნასაც არაფრად აგდებს, დარცხვენით იღიმება, რაღაცას გაუგებრად ლუღლუღებს.
მას და ჩემს მამობილს მსგავსი სუნი აქვთ, მანქანის მტვრის, ახლადგაოფლილი კანის, მძაფრი ოდეკოლონის და მშობლიური “გალუაზის”.
როდესაც ლიტერატურის მასწავლებელმა ჩემი განზრახვის შესახებ შეიტყო, გაოცებისგან უცენზურო სიტყვის პირველი ბგერები აღმოხდა. კიდევ ერთხელ გავუმეორე, მწერლობას ვაპირებ-მეთქი. სახეწამოწითლებულმა თავი გააქნია, არა, არა, შენგან ასეთ წინდაუხედავობას არ ველოდიო და თითქმის ცარიელი საკლასო ოთახი დატოვა.
ნახევარი წლის წინ გადავწყვიტე, რომ აუცილებლად მწერალი გავხდებოდი. ეს იმ დღეს მოხდა, როცა აღმოვაჩინე, რომ მხოლოდ მათთვის არის ნებადართული შაბათ-კვირას თავაუღებლად მუშაობა, ოთხშაბათ დილით დაძინება და ხუთშაბათ საღამოს გაღვიძება, ქუჩაში წარმოსახვითი ფრთების ქნევით სეირნობა, მძღოლებზე მითების შეთხზვა, მამობილთან ერთად ქალაქიდან ქალაქში მანქანით ხეტიალი, ჟანა დ’არკსა და დიპლომატიურ კორპუსზე ხუმრობა, უსასრულო ავტობიოგრაფიების წერა…
ფრანგული ლიტერატურის მასწავლებელს გული რომ მოუბრუნდა, მირჩია, პირველი მოთხრობა საკუთარი სიზმრების შესახებ დაწერეო. დამწყებმა მწერლებმა ჯერ ავტობიოგრაფიული ტექტების წერაში უნდა გაიწაფონ ხელი, განცდილის გადმოცემა და წერტილ-მძიმის სწორად დასმა ისწავლონ, ძილის წინ კბილების გახეხვაზე რომ არაფერი ვთქვათო. დავეთანხმე. მომდევნო დღეს ისეთი მოთხრობა ავაფრიალე, ბრალდებულის ჩვენებადაც რომ გამოდგებოდა. წითელმა, თეთრმა და ლურჯმა ფერებმა თანმიმდევრობით გადამიარა სახეზე, როცა თავიდან გადავიკითხე. მივხვდი, ჩემს მამობილს ხელში რომ ჩავარდნოდა, ამ ჩანაწერით უთუოდ კარიერის გაკეთებას მოისურვებდა და პირდაპირ ქალაქის პოლიციის შეფთან წამათრევდა.
ახლა ის, “ნამდვილი და უტყუარი ავტობიოგრაფია, რომელშიც აღწერილია ათამდე დაუჯერებელი ამბავი”, ნაგვის ურნაში იწვის, სირცხვილით.
კლოდის ქუდის ქვეშ რომ რაღაც იმალება, წარმოდგენის დაწყებამდე ვიცოდი, მაგრამ როდესაც აპლოდისმენტებით შეზანზარებულ დარბაზში მისი გადაფითრებული სახე შევნიშნე, საიდუმლოს არსებობაში საბოლოოოდ დავრწმუნდი. იმ საღამოს ჩვენი მგრძნობიარე მძღოლი მეორე რიგში იჯდა და ტაშის დაკვრის ნაცვლად ხელს მიქნევდა, დაბნეულად იღიმებოდა. მეორე ხელის თითებით უფერო და უფორმო ქუდის თავზე დამაგრებას ცდილობდა ის, ვისი ბნელი თავგადასავლებიც ჩემი ცნობისმოყვარე კლასელების, ცხოვრებამოძულებული მასწავლებლების, თვით მადამ მიუსოს საყვარელ სასაუბრო თემად ქცეულიყო.
თუ მამობილს დავუჯერებ, მძღოლები ამ პროფესიას მხოლოდ იმიტომ ირჩევენ, რომ გაქცევის სურვილს ვერ უმკლავდებიან, ქალაქის მერი, პიერ ალბერტინი კი უბედურ ვარსკვლავზე გაჩნდა – როგორც არ უნდა მოინდომოს, პასუხისმგებლობას ვერსად გაექცევა.
ჰო, მასზეც მინდოდა მეთქვა რამდენიმე სიტყვა, არაფრანგული წარმოშობის მერზე. აქამდე არავისთვის გამიმხელია, რომ პირადად ვიცნობ. ერთხელ წერილი მივწერე, სადაც მოხუცთა თავშესაფარში მიღებულ შთაბეჭდილებებს ვუზიარებდი და მოულოდნელად მიპასუხა. მომდევნო დღეს კიდევ ერთი წერილი მივწერე, მერე კიდევ ერთი… 9 იანვარს მე და პიერ ალბერტინიმ ჩემი საყვარელი ნაყინი “ბანანა სპლიტი” მივირთვით ჩუმად, რეპორტიორებისგან მალულად, მას შემდეგ, რაც სათნოდ მომღიმარე მერმა ყვითელკანიან უკბილო მოხუცებთან ერთად ისადილა თავშესაფარში.
მეორე ავტობიოგრაფიას იმიტომ ვწერ, რომ თავი ნამდვილ მწერლად ვიგრძნო, თან ისეთი ამბების თხრობაში დავხელოვნდე, რომლებიც არასოდეს მოხდებოდა, “ავტობიოგრაფია 2”-ის დაწერა რომ არ გადამეწყვიტა.
სკოლის დირექტორის და თანაკლასელთა უმრავლესობის აზრით, ჩემი მამობილი წარუმატებელი დეტექტივია. ის ხომ ერთხელაც არ მიიწვიეს პოპულარულ სატელევიზიო შოუში “რუანის საიდუმლოებანი”, სადაც რიგითი პოლიციელებიც კი სულისშემძვრელ ამბებს ყვებიან ხოლმე. თან ყველამ იცის, რომ ჩვენ ქალაქის განაპირას, მთის ფერდობზე აშენებულ უშნო სახლში ვცხოვრობთ, სტუმრებსაც მხოლოდ მინერალური წყლით ვუმასპინძლდებით. ირგვლივ კამერუნელი და პაკისტანელი ბავშვების მხიარული ჟრიამული ისმის, დღისით, ღამით, დღე-ღამის გასაყარზე, სიზმარშიც, ცხადშიც. არა, ჩვენ არ გვძულს ქალაქის არაფრანგულად ფერადი მოსახლეობა.
ერთხანს ვფიქრობდი, მსახიობი გავხდები-მეთქი, მაგრამ მივხვდი, რომ ჟანა დ’არკზე უკეთესად ვერცერთ როლს ვერ ვითამაშებდი. ის საბრალო კი, როგორც ისტორიის მასწავლებელმა აგვიხსნა, საბოლოოდ მაინც მამაკაცის სამოსის ტარებისთვის დასაჯეს ასე მკაცრად, უმოწყალოდ.
თეთრი სვიტერი და მოკლე ქვედაკაბა მაცვია. კარგად მახსოვს ისტორიის გაკვეთილი.
ყოველ დილით სკოლის ავტობუსიდანვე ვამჩნევ ქალაქის მერის გაჩირაღდნებულ სამუშაო ოთახს და ვიცი, დადგება დღე, როცა პიერ ალბერტინი საკუთარ პასუხისმგებლობასთან ერთად გაიქცევა ამ შენობიდან. მიხარია, ადამიანები თანშეზრდილ ადგილს რომ მოწყდებიან, გარბიან, მერე თანადათან ლამაზდებიან ხოლმე. მოძრაობა სისხლის მიმოქცევას აუმჯობესებს.
ძნელია, თორმეტი წლის ფრანგი მწერალი იყო და პირველი სიყვარულის ისტორიის მოყოლის ცდუნებას გაუძლო. ვცდილობ.
მადამ მიუსო გაურკვეველი ასაკის ქერა ქალბატონია, რომელსაც ოცდაექვსი აბორტი აქვს გაკეთებული და ამ დღეებში კიდევ ერთის გაკეთებას აპირებს. ესეც რქიან მძღოლს წამოცდა გულახდილ საუბარში, როცა რისხვით წამონთებულმა ცალი თვალი მოჭუტა, ღრმად ჩაისუნთქა და ბოლოს ამოიგმინა: “შეეშვას ჭორაობას ეგ ქერა ალქაჯი, თორემ ოცდაექვსჯერ რომ დაწვავენ ჯოჯოხეთში, ოცდამეშვიდე მკვლელობას გავუხსენებ…” გაოცებისგან პირი დავაღე. კლოდი კი განაგრძობდა: “ეგ გარყვნილი და უსულგულო, მომავალ კვირაშიც მე უნდა წავიყვანო აბორტის გასაკეთებლად და მორჩილად ველოდო, სანამ იმ დაწყევლილი შენობიდან სახეგაფითრებული გამოლასლასდება.” მადამ მიუსო სხვა მასწავლებლებზე მეტად მიყვარს, რადგან საშობაოდ თაბაშირის პატარა ანგელოზებს მჩუქნის ხოლმე. ამიტომაც გამოვესარჩლე: “რას ამბობთ, არ მჯერა!” რქიანმა კლოდმა ქუდი შეისწორა და უხალისოდ გამიღიმა: “დაივიწყე, რაც გითხარი. ვიხუმრე, გესმის?”
ამბობენ, რომ ოდესღაც დედაჩემიც მისი საყვარელი იყო, ჩვენი იდუმალი მძღოლის.
იმ შოუში ერთხელ ისტორიის მასწავლებლები მიიწვიეს, რომლებიც შეთქმულებივით დუმდნენ, რუანის შემაძრწუნებელ საიდუმლოთა შესახებ სიტყვას არ ამბობდნენ. როგორც მოსალოდნელი იყო, გადაცემა ქალაქის მერმა გადაარჩინა, პირდაპირი ჩართვისას დაწვრილებით რომ მოყვა, როგორ აღმოაჩინა უხსოვარ დროს მომავალ მადამ ალბერტინის წყვილი ფრთა კაფეტერია “შე კლერის” სიახლოვეს. გოგონა მხოლოდ საცეკვაო დარბაზში იმაგრებდა მათ და მეცადინეობის შემდეგ საგულდაგულოდ მალავდა, მაგრამ იმ ნისლიან დღეს სეირნობისას ჩანთა ხელიდან დაუვარდა… “გამჭვირვალე ქსოვილის ფრთები, ოქროსფერი არშიით, თვლებით და ვარსკვლავებით”, იმეორებდა ქალაქის პირველი პირი შესამჩნევი სინანულით, სახის სევდიანი გამომეტყველებით.
დარწმუნებული ვარ, ჩემი ლიტერატურის მასწავლებელი სიმწრით ფრჩხილებს იკვნეტდა, როცა მათ საცოდაობას უყურებდა, გადაცემის წამყვანის, თვალცრემლიანი მერის, ისტორიის სახეგაქვავებული მასწავლებლების.
იქნებ მართალია, რომ ჟანა დ’არკს სამუდამო პატიმრობა კოცონზე დაწვით მხოლოდ იმიტომ შეუცვალეს, რომ საკანში მამაკაცის სამოსი უპოვეს? არც მაშინ ეძინებოდათ ავისმზრახველებს, რომლებსაც ყალბი სამხილების საპყრობილეში შეტანა დაევალებოდათ, მერე კი მხიარულ ცეცხლს ააგიზგიზებდნენ.
ძილზე ისევ ჩემი მამობილი მახსენდება. შეიძლება ნებისმიერ დროს წამოყოს ჟღალთმიანი თავი საშობაო ფასდაკლებისას ნაყიდი ბალიშიდან და გაზეთების საყიდლად გამგზავნოს. ამ შემთხვევაში “ავტობიოგრაფია 2”-ის უდროოდ დასრულება მომიწევს, ან დროულად. ვინ იცის?
ქალაქის პოლიციის შეფზე ამბობენ, რომ დღის სინათლე არ უნახავს, რაც ასეთ საპასუხისმგებლო თანამდებობაზე დანიშნეს. შეკრებებს, თათბირებს, პრესკონფერენციებს უსაფრთხოების მიზნით მიწისქვეშ მართავს. დაბადების დღეებსაც იქვე იხდის. მე და ჩემი მამობილი რუანში დასახლების წუთიდან ვძულვართ, რადგან არაფერს ვაშავებთ, არც კანონს ვარღვევთ. თან ისეთ უშნო სახლში ვცხოვრობთ, რომ ჩვენთან სტუმრობისას სირცხვილით იწვის და ფერმკრთალ სახეზე წითელი ლაქები აჩნდება. რამდენიმე თვეში ერთხელ, შუაღამით მოგვადგება, საწოლებიდან წამოგვყრის და ჩვენც, ჩვეულებისამებრ, მინერალური წყლით ვუმასპინძლდებით. აუტანელი გარეგნობის, საუბრის ცივი ტონის, მრისხანე გამოხედვის მიუხედავად, ბოროტი ადამიანი არ უნდა იყოს. ის მამობილის უფროსი ძმაა, მასავით წითური და მკრთალსახიანი.
“ირენ, გაიხეხე კბილები ძილის წინ?” ვეკითხები სარკეში საკუთარ თავს.
სახელგანთქმული ფრანგი მწერალი ქალი თუ ვიქნები, მეზობლად მცხოვრებ კამერუნელებს და პაკისტანელებს შინ დავპატიჟებ და გავახსენებ, რომ ბავშვობაში საშინლად, გულისშემაღონებლად ხმაურიანები იყვნენ. მე კი ყოველთვის მსურდა, იმ სადილების გემო გამესინჯა, რომელთა მადისაღმძვრელი სუნიც სხვადასხვა სართულის სამზარეულოებიდან გამოდიოდა. სამწუხაროდ, მორცხვი და გაუბედავი ბავშვი ვიყავი.
მადამ მიუსომ მშვენივრად იცის მანქანის მართვა, მაგრამ მაინც სურს, რომ ეს რქიანი კლოდი ყველგან კუდში დაყვებოდეს და გადმოსვლის წინ კარს უღებდეს. ალბათ შეყვარებულია – მძღოლზე ან მის ქუდზე. ქალებს ხომ ყველაზე ხშირად საიდუმლოები უყვარდებათ ხოლმე.
თვალები დავხუჭე და წარმოვიდგინე, რომ მან აბორტის გაკეთება გადაიფიქრა. ქერათმიანი, ყვავილებიან კაბაში გამოწყობილი მადამ მიუსო გროზ-ორლოჟის ქუჩაზე მძიმედ მიაბიჯებს. დროდადრო ვიტრინებთან ჩერდება, თაბაშირის პატარა ანგელოზებს ათვალიერებს. მოულოდნელად ლურჯი ნაჭრის ჩანთა ხელიდან უვარდება და სუფთა ფურცლები ერთიმეორის მიყოლებით მიფრიალებს. ქარიანი დღეა.
არ ვიცი, ავტობიოგრაფიაში ისიც უნდა ჩავწერო თუ არა, ნახევარი საათის წინ თასის ძირზე მოფენილ ორცხობილის ნატეხებს სოკოს წვნიანი რომ დავასხი და მივირთვი.
ჩემი მამობილი ქვეყნად არაფრის გულისთვის არ დაესწრება სასკოლო წარმოდგენას, რომლის შესახებ ორი წინადადებით მოვუყვები. ისიც თმაგაბურძგნულ თავს გადააქნევს და არ ინანებს, რომ შაბათ-კვირის ნეტარებებიდან მისთვის ყველაზე ძვირფასი – ძილი არ დათმო. მას და რქიან კლოდს კი სიბერემდე ერთი სუნი ექნებათ, თუ რომელიმემ “გალუაზს” არ უღალატა, რაც აქვე უნდა გამოვრიცხოთ. მიხარია – მათ სამუდამოდ ვემახსოვრები.
პიერ ალბერტინის მეუღლესაც ირენი ჰქვია და ერთადერთი დესერტის მომზადება იცის, რომლის საიდუმლო რეცეპტიც ჯერ არც ერთი შოუს წამყვანისთვის არ გაუმხელია. ჩემი წარმოდგენით, ეს რძეში მოხარშული ბრინჯი უნდა იყოს, რომელსაც დამწვრის გემო დაკრავს.
ეს მეორე ტექსტია, რომელსაც ვწერ და ალბათ ფაქტების გაყალბების მცირეოდენი უფლება უკვე მოვიპოვე.
ფრანგული ლიტერატურის მასწავლებელი იოლად შენიშნავს ამ ავტობიოგრაფიული ჩანაწერის მთავარ ნაკლს, რომლის არსებობაშიც ისევე ვარ დარწმუნებული, როგორც სკოლის მოსწავლე გოგონები – მძღოლის ქუდქვეშა საიდუმლოსი. თუმცა, მთავარი სხვა რამ არის. გარდასახვის ხელოვნების ცოდნა მსახიობებზე მეტად დამწყებ მწერლებს ჭირდებათ, რადგან შენს ნაცვლად ვერავინ გახდება ჟანა დ’არკი.
“ცეცხლის რკალი ვიწროვდება”, ამოილუღლუღა ჩემმა ნახევრადმძინარე მამობილმა.
მე, ირენ ტაველიქსი, მომავალ წელს მანქანის მართვას ვისწავლი და აუცილებლად მივატოვებ ამ ქალაქს, სადაც ხშირად წვიმს და შორს კლოდის ქუდივით უფერო ცა მოჩანს.
ავტობიოგრაფიებში მომავლის შესახებ თითქმის არაფერს ამბობენ ხოლმე. მკითხველმა უნდა იმარჩიელოს, გადარჩება თუ პირველივე საგზაო შემთხვევას შეეწირება მთხრობელი. იქნებ არც ღირს ზედმეტი თავსატეხი გავუჩინო ლიტერატურის მასწავლებელს, სკოლის დირექტორს და სხვა მასწავლებლებს, უსაყვარლეს მადამ მიუსოს, რქიან კლოდს და ბალიშში ცხვირჩარგულ მამობილს, პიერ და ირენ ალბერტინებს, პოლიციის სახეგაფითრებულ შეფს, სატელევიზიო შოუ “რუანის საიდუმლოებანის” წამყვანს, თანაკლასელებს და მათ მშობლებს, კამერუნელ თუ პაკისტანელ მეზობლებს, თავშესაფრის მოხუცებს, დედაჩემის ნათელ სულს.
ყველას ერთად ვუმხელ საიდუმლოს – 9 იანვარს ქალაქის მერთან ერთად კაფეტერიაში არ ვყოფილვარ, არც “ბანანა-სპლიტი” გამისინჯავს. ჩემს პირველ, უაბზაცებოდ დაწერილ თხზულებას ვკითხულობდი აქ, ამ ოთახში, მერე კი მორყეულ საწოლზე წამოწოლილმა კაცმა გაზეთების საყიდლად გამგზავნა.
ქუჩაში სეირნობისას ათასი რამ შეიძლება წარმოიდგინოს თორმეტი წლის გოგომ, ს ა გ ზ ა ო შ ე მ თ ხ ვ ე ვ ი ს გ ა რ დ ა.
სკოლის ავტობუსის მძღოლს მკვდარი ვეგონე. ალბათ ქუდიც იმიტომ მოიხადა.

© “წიგნები – 24 საათი”

პიტნის კალო

ვირს პიტნა ეჯავრებოდა და ცხვირში ტენიდნენო. ჩემი საქმეც ასეა, ვირივით. მე ვვირობ და ამათ კიდევ პიტნა არ ელევათ, ლამისაა ძნები დადგან. აჰა, ამასწინათაც, ამოვიდა ერთი ჩემი მეზობელი და ჭა უნდა გავთხაროთო. რის ჭამე-მეთქი. აი, კორპუსის წინო. ჭა რად გვინდა-მეთქი, – თან ახალგაღვიძებული ვარ, ვდგავარ, თვალებს ვისრესს – წყალი ზედა სართულებზე არ ამოდის და აბა, რა ვქნათო. ვედრო და ბაწარი უკვე გვაქვსო. კინაღამ არ ვუთხარი, ბაწარი თუ გაქვს, ჭა და უფსკრული არა ხარ, მოიბი ბარებ კისერზე-მეთქი, მაგრამ ამისთანებს ხომ სიკვდილს ვერ უხსენებ, სწყინთ.

***

რას შვრება, ნეტავ, ის ბავშვი? ვერ მივაჩვიე ესენიც, რომ გაუარონ და მოიკითხონ მაინც. ერთ ქალაქში არ ცხოვრობენ?! ერთი დედ-მამის შვილები არ არიან?! ამასწინათაც მითხრა მარინემ, გავუარე, ვუკაკუნე, ვუკაკუნე… ალბათ სახლში არ იყოო. რას გაუგებ მაგას?! ჯერ ბავშვობაში ვერ იტანდა ვერავის, წაიღებდა წიგნებს და საქათმეში სწავლობდა გაკვეთილებს. მაგის გადამკიდე ქათმები შუა ეზოში დებდნენ ხოლმე კვერცხებს. გამოდი-მეთქი, ვეტყოდი და გამოვიდოდა, განა არა, მაგრამ მეორე წუთას გავხედავდი და ახლა ხეზეა ამძვრალი, დაუკავებია პური და ყველი და ღოღნის. რად ვერ იტან, შვილო, ხალხს-მეთქი და აბა,öრა ვიციო. არ უყვარდა და ასეთი დარჩა უკარება, სად დადიოდა, რას შვრებოდა, ვერაფერს გაიგებდი. მეზობლებს აღარც კი ახსოვდათ, დაბადებული თუ იყო სოფელ-ქვეყანაზე. ესაო, წითურაო, შენი არ არისო, უცებ გაახსენდებოდათ ხოლმე, ისე სხვათაშორის… ეგენი კი არა, მეც ლამის სულ დამავიწყდა, ამასწინაზე ისევ მარინემ მკითხა, რომ დაიბადა, რა დღე იყოო. ვერ გავიხსენე, მგონი თოვდა, მგონი კი ივლისი იდგა. არ მახსოვს, არა, მუცელი რომ ამტკივდა ისიც არ მახსოვს.

***
კიდევ კარგი, ბევრი და-ძმა მყავდა და მაგათში ადვილად ვიკარგებოდი ხოლმე, თორემ ამ ცხოვრებას რა აიტანდა. აგერ მეზობლები რომ ჭას თხრიან, ასეთი ჭა მეც მქონდა სოფელში, თხრიდნენ და სანამ წყლამდე ჩავიდოდნენ, შიგ ვიმალებოდი. ერთხელაც მომადგა ჩემი ძმა და ჩამომძახის, ეჰეეო, ჰეეეო… ბნელა და იმას ჰგონია, ჭას ჩასძახის. მეც ავდექი და გავეპასუხე, მომწყდი თავიდან-მეთქი. აღრიალებული გაიქცა, იძახის: დედა დედაა… ვიღაც ქალები მოუყვანეს მერე, გამოულოცეს.

***

რა სცხია ადამიანის?! შეგეშინდება ისე იცის უცხოობა. ბებიამისი რომ დავმარხეთ, განა ისეთი რა პატარა იყო, რომ ერთი არ უტირია. სხვები, რომ ღნაოდნენ, მაგას რა?! მიწისძვრა რომ იყო კიდევ?! ვითომც აკვანში დაგირწევია, სულ არ გამოსულა გარეთ. ვსხედვართ ყველანი ეზოში ძაღლიან-კატიანად და უცებ მომაგონდა, მივავლ-მოვავლე თვალი და არ ჩანს არსად. შევვარდი სახლში, ვიფიქრე, აღარ დარჩა ალბათ ცოცხალი-მეთქი, არადა, არც ამდგარა თურმე ქვეშაგებიდან. გამოვარბებინე გარეთ პერანგისამარა, დაჯდა, არაფერი უთქვამს… ჩუმი იყო, ნეტავ გულში მაინც თუ ლაპარაკობსო, გაიფიქრებდი.

ცოლის შერთვა რომ დავუპირეთ, მაშინაც განა თქვა რამე. იყო თავისთვის, არც კი, არც – არა. თან კი ვჭოჭმანობდი, რა ოჯახი ამას მოეკითხება, ხიდან ვერ ჩამოგვიყვანია-მეთქი. მეზობელ ნინიკას გოგოს ვგულობდი ვითომ, ერთი უბრალო იყო ისიც, შეუმჩნევი, არც აქებდა ვინმე, არც – აძაგებდა. ბავშვს ხომ გააჩენენ და მერე თუნდაც ორივეს ხეზე უთენ-უღამებით-მეთქი, მაგრამ რა… გავიხედე და აღარ არის. ორი წლის მერე ისე მოვიდა, თითქოს აქვე მაღაზიაში გადასულიყოს. განა მკვდარი მეგონა ან რამე ფარსაგი, ვიცოდი, რაც მყავდა, მაგრამ მაინც… მაწონს თბილად ვფუთავ და კარი შემოაღო. ამივარდა ტირილი, რად მიკეთებ, შვილო, ამისთანებს, დედა ვარ-მეთქი.

***

ორი წელი ხომ ვიხეტიალე, მერე ისევ მივედი სახლში. ჩემებს საქათმეში ვემალებოდი და ახლა კიდევ ნინიკასიო. განა არ მეტყობოდა, ამ ქვეყნის არ ვიყავი. ავლაგდებოდი ხოლმე შუაღამისას, მაღლა, სულ მაღლა იყვნენ ვარსკვლავები, ლივლივებდნენ ისე, ცა იღუნებოდა. მეც თითქოს ამ ცადაბრეცილზე დავდიოდი, ეს მერჩინა ადამიანებთან ბორიალს. ადამიანი მაშინ მახსენდება, ძალიან რომ მომშივდება ან ძალიან რომ შემცივდება ხოლმე, საჭმელს რომ მაძლევენ, ბუხართან რომ მსვამენ… ძაღლივით ვარ, წუნკალი ძაღლივით, პურის გულისთვის კუდს რომ აქიცინებს. დედაჩემმა კიდევ, რად მიკეთებ, შვილო, ამისთანებს, დედა ვარო. თან მაწონს ახვევდა, ჩემი ძმის ჯემპრში. გულში ვიფიქრე, ჩემს დედობას, მაწვნის დედა ყოფილიყავი არ გერჩივნა?! რძეს მაინც შეადედებდი-მეთქი.

***

ღამ-ღამე სიარული უყვარდა. მისი შიშით მოსაშარდად ვერავინ გამოსულიყო გარეთ. დაადებდა ხოლმე თავს და……მოგვადგებოდა დილით საიდანღაციდან. დაწვებოდა მერე და დაიძინებდა ან ეზოში იჯდა გარეთ. არც რას ვეკითხებოდით, ყველას თავი გვქონდა მინებებული. კიდევ ჩავეძიებოდი, ადამიანები რად არ გიყვარს-მეთქი და არ გისწავლებიათო. განა რა სწავლა უნდა სიყვარულს, შენმა და-ძმებმა როგორ ისწავლეს-მეთქი და გაჩუმდებოდა ისევ. საცოდავი იყო, რაღაცნაირი, თავს ძლივს ეზიდებოდა.

***
ყურძენს დამიკრიფდა დედაჩემი და დამიდებდა გარეცხილს. ისეთი თვალებით მიყურებდა ხოლმე… შვიდი და-ძმიდან მარტო მე მიყურებდა ასეთი თვალებით. ჩავღუნავდი ხოლმე თავს, აბა რა მექნა, ექვსი ბავშვის გამონაცვალ საშოში რომ გამომზარდე, ექვსი ბავშვის შარდით აქოთებულ სახვევებში რომ გამომკარი-მეთქი, გულში ვფიქრობდი. საცოდავ დედაჩემს ჩემს მერე ბავშვის გაჩენა არც მოგონებია. რომ დაბერდა და დაპატარავდა, იტყოდა ხოლმე, მერვე ვარო. ჩემი უფროსი ძმა ტკბილ ნამცხვრებს მოუტანდა და ჩუმად ჭამდა თავისთვის, შავებში ჩაცმული. შავსაც იმიტომ იცვამდა, რომ სხვებს ეცვათ მაგის ტოლებს. მზისგულზე შავით უკეთესად გამოვჩნდები, ჭრელი კუბოშიც მეყოფაო… სიბერეში დამემგვანა მე თავის ნაბოლარას.

***

ქალაქში ისე გაიკრიფნენ, თითქოს ყურძენი დაგიკრეფია. შვიდიდან ერთი არ დარჩა წყლის მომწოდებელი, არც დამლაპარაკებელი. საკუთარ თავს ვექაქანები ხოლმე, ბეხრეკოო, განა მარტო გაჩენაა, აკვანიც გულიანად უნდა გერწია, ქადაც გულიანი უნდა გეცხო, ახლა ერთი მაინც დაგირჩებოდა, გვერდით გეყოლებოდა, ან იქით დააყვედრებდი ან აქეთ დაგამადლებდა-მეთქი.
ვეშაირები ხოლმე ჩემს თავს და თან ველოდები, როდის ჩამოვლენ მორიგეობით, ხან უფროსი, ხან – შუას წინა. უმცროსის კი ამბავიც უნდა იზოგო. რაც წავიდა, მას შემდეგ მზის დაბნელება ორჯერ ვნახე, ის კი ვერც ერთხელ. თავიდანვე ასეთი დაქანცული და მისავათებული გაჩნდა და რაც გაჩდა, ის დარჩა. ჩემგან თუ გამოყვა და რას ვიზამ?! მეც რა ბრალში ვარ?! ღმერთმა მთელი სამყარო ისე შექმნა თითქოს არაფერი. ადამიანის შექმნამ კი უცებვე დაღალა. მე თუ მეშვიდე ადამიანზე დავიღალე, რაღა გასაკვირია?!

***

ამათ კიდევ, ჭა უნდა ვთხაროთო, ბაწარი გვაქვსო. ხოდა, ხომ უნდა მეთქვა, მოიბი კისერზე-მეთქი, მაგრამ ეს ვუთხარი, ჭას რად თხრით, დედას არ უყვარდით, დედა არ გიყვარდათ-მეთქი. დადგა და მომაშტერდა, გაწითლდა, გაპილპილდა. დაეშვა კიბეებზე და მერე მართლა არ მოაყენეს რაღაც ბულდოზერისმაგვარი?! აარიხინეს და ვდგავარ, ვფიქრობ, განა მარტო გაჩენაა, და ძუძუს პირში ჩადება, უსულგულოდ ქვეყანაზე რომ ვეთრევი, ახლა ვინღა მასწავლის ადამიანობას წიგნით და რვეულით-მეთქი. ტაძარი როა აგერ, იქ დიდი ხატია, ღვთისმშობლის მიძინების, ქრისტეს მარიამი ხელში უჭირავს, არადა, საერთოდ ხომ პირიქითაა. იქაც დავდგები ხოლმე მართლა ვირივით და მიკვირს, გასაკვირი რაა, მაგრამ მაინც. თან ხომ როგორი ახალგაზრდაა ქრისტე ხატებზე…

ჩავედი. მარინემ, გიკაკუნე, გიკაკუნე, ვერ გაგაგონეო, დედა ვნახე და მნახოსო. ძროხა დაბორიალობდა ეზოში ბღავილით. დასკდომაზე ჰქონდა ცური. სამი დღის მოსაწველია, ვერ ვდგებიო, დედამ მითხრა. ლოგინში იწვა, დალეული, დალეული, დეკემბრის დღე რომ დაილევა ისე, ხელები ამოეყო საბნიდან. შენც სამი დღის მშიერი ხარ-მეთქი? ვკითხე და ვერ გაიხსენა. დავუწყე ძროხას წველა, აზმუვლდა, გამლუპა რძეში. დავალევინე დედას და მერე ცეცხლს მივეცოდვილე ასანთებად. ბუხართან დამსვიო, ვერ დგებოდა თვითონ. ავიყვანე, სანამ ოთახში სკამს მოვძებნიდი, კარგა ხანი მეჭირა ხელში.

© ”ცხელი შოკოლადი”

მწერალი

პირველი ეტაპი: როგორ დაიწყო ყოველივე

მე, როგორც ჩემი თაობის ახალგაზრდათა უმრავლესობა, უსაქმურობამ, ბანქოს, დომინოსა და ნარდის თამაშმა, ნარკოტოკული საშუალებების წევამ და უაზროდ სმამ დეპრესიაში ჩამაგდო. ჩემს ლექსიკურ მარაგში გახშირდა ისეთი ფრაზები, როგორიცაა: – ამ ცხოვრების დედა… რა გინდა აკეთოს კაცმა… ფუ, ეს ქვეყანა… დავიღალე… იქნებ მონასტერში მაინც წავსულიყავი… ყველაფერმა აზრი დაკარგა… აღარ მაინტერესებს… და ა.შ. ამასთან, საოცრად ბუნჩულა ბიჭიდან გადავიქეცი კონფლიქტურ, ავსიტყვა და დაუნდობელ პიროვნებად.
მშობლებთან ურთიერთობაში პრობლემები გამიჩნდა (უკვე მძულს: – მამა, მომე ორი ლარი!), ნათესავებს დასანახად ვეღარ ვიტანდი (წავიდნენ მაგათი, ვინ რაში გამოგადგება ნეტა?), მეზობლები შემძულდნენ (მაგ ახვარს უნდა ჰყავდეს ეგეთი მანქანა?!) და ლამის პოლიციელიც კი გავხდი.
ნერვები უკიდურესად დამეძაბა. არც სამუშაო, არც სამუშაოს პერსპექტივა და არც სამუშაოს პერსპექტივის პერსპექტივა. მოკლედ, ერთი ნატვრა-ღა მქონდა – მალე დავბერებულიყავი და მოვმკვდარიყავი, მაგრამ ამ დროს ხელში ჩამივარდა ამერიკული გამოთქმების წიგნი, რომელშიც ეწერა:

მეორე ეტაპი: რა ეწერა ამერიკულ გამოთქმათა წიგნში:

“როცა კაცმა არ იცის რა აკეთოს, ცოლი უნდა მოიყვანოს!”

სიმართლე გითხრათ, იმდენად დამიჯდა ჭკუაში ეს აზრი, რომ სერიოზულად დავიწყე დაოჯახებაზე ფიქრი (ამასთან დავასკვენი, რომ ცოლის შერთვა მომგებიანია, რადგან მუდმივი სექსუალური პარტნიორი გიჩნდება), სასწრაფოდ შევიყვარე ერთი საოცარი ადამიანი და თვენახევარში ცოლადაც შევირთე. ქეიფებისა და თაფლობის თვეს გამოვტოვებ და გადავალ შემდეგ ეტაპზე.

მესამე ეტაპი: ყველაზე სოციალური ამბავი

მე და თიკო ისეაც გვიან ვიღვიძებთ ხოლმე, იმ დღეს კი საერთოდ – საღამოს ექვს საათზე გავახილეთ თვალი.
– ადექი, გოგო, მიეხმარე იმ ქალს, რა არის, რა ზარმაცი ცოლი მყავხარ?!
– შენ ნუ იტყვი მაგას, შე ნაცარქექია.
– ნაცარქექია მეძახე და ამ ნაცრის ქექვაში იბადება გენიალური იდეები.
– ოჰოჰოჰოჰო! რა ტრაბახა გიჟი მყავხარ, ჩემო გიჟო, გოჭო!
– ნუ მაბავ და ადექი-მეთქი, ინამუსე!
– ხუთი წუთიც, რა!
– ეე, ადექი, თორე გადაგისვრი ლოგინიდან.
თიკო ბუზღუნით და ზლაზვნით ადგა და ჩაცმა დაიწყო. ძალიან ვნებიანი ჩაცმა იცის და:
– მოდი, ჩემო კნუტო!
– წადი რა, ამაგდე და ახლა?
– მოდი, რა!
– არა!
– მოდი, თორემ თუ ავდექი, უარესია!
– კარგი ერთი!
მე წამოვხტი და ხელები შემოვხვიე. ის დამისხლტა და საწოლზე შეხტა. გამოვეკიდე და ოთახში სირბილი დავიწყეთ. თიკო წიოდა და გამირბოდა. ხან ბალიშებს ვესროდი, ხან ტანსაცმელს და ამაზე უფრო ხალისობდა. ხმაურზე დედაჩემმა შემოაღო კარი და როცა მიხვდა, რაშიც იყო საქმე, უკან გავიდა სიცილით, თქვე გიჟებოო.
თიკოს შერცხვა და კარგი, გავჩერდეთ, სირცხვილიაო. დრო ვიხელთე და მაგრად მოვეხვიე. ის მომყვა და კისერზე ჩამომეკიდა, მერე კი უცბად გაიცინა და გამისხლტა, თუმცა ხელის გაწვდენა მაინც მოვასწარი და ბიუსჰალტერი შემრჩა ხელთ.
– ვაი!
– ე, რა მოუვიდა, ტო?
– რა მხეცი ხარ, რა!
– ძალით ხო არ მინდოდა შე ჩემა?
– მანახე, ძაან გაფუჭდა? აუფ, ეს აღარც გაკეთდება.
– არ გაკეთდება და ნუ გაკეთდება, მაგის დედაც, გადავაგდოთ!
– კი, მაგრამ ლიასთან რა ჩავიცვა დღეს?
– სხვა არა გაქვს?
– არ იცი, რომ არა მაქვს?
– ისე წამოდი.
– როგორ ისე, ულიფოდ?
– მერე რა?
– ვერა ხარ, რა!
– მაშინ უთხარი დედაჩემს და ახლის ფულს მოგცემს.
– ოო, მე ვერ ვეტყვი, თან როდის-ღა მოვასწრო ყიდვა?
– რა უნდა, გოგო, ჩაირბენ და იყიდი.
– მე ფულს ვერ ვთხოვ დედაშენს!
– …
– შენ უთხარი!
– მე რა უნდა ვუთხრა?
– უთხარი, რა!
– რა ვუთხრა, თიკოს ლიფისთვის ფული მომეცი-მეთქი?
– მაშინ მამაშენს გამოართვი.
– როდის ის მოვა!
– მაშინ ვინმესგან ისესხე; აბა, რა ვქნა, დათო, არ წამოვიდე?
– ვინ ვინმესგან ვისესხო?
– სეგოს გამოართვი.
– ოცდაათი ლარი ისედაც ვალი მაქვს, მეტს ვეღარ ვთხოვ.
– რაღას მეჭიდავებოდი?!
– …
(პაუზა)
– დედაშენს რომ დაურეკო?
– ოო, მე ვერ დავურეკავ დედას ფული მინდა-მეთქი.
– აბა, რა გიყო?
თიკომ ხმა აღარ გამცა, ოთახიდან გავიდა და სარეცხის რეცხვა დაიწყო, მე კი მივხვდი, რომ სამუშაოს შოვნის დრო იყო და:

მეოთხე ეტაპი: ყველაზე უფრო სოციალური ამბის გაგრძელება

უფასო განცხადებების გაზეთში გამოვაქვეყნე შემდეგი ტექსტი:
“ახალგაზრდა, ნიჭიერი მწერალი ეძებს სამუშაოს, შესაბამისი ანაზღაურებით. ტ: 722514”
დაახლოებით მესამე დღეს დამირეკა ერთმა ახალგაზრდა ქალბატონმა და შემომთავაზა სამუშაო საკმაოდ მაღალი ანაზღაურებით. შეხვედრა დავთქვით და წავედი.
ისეთი თბილი ქალი იყო… დიდებისა და ფულის მთები აღმითქვა, ფული მასესხებინა, ორმოცდაათი ლარის საქონელი შემაძენინა, მათი გასაღება დამავალა და თუკი შენნაირ მსურველებს კიდევ მომიყვან, პროცენტებს გადაგიხდიო, მითხრა.
ის საქონელი ნათესავებზე ძლივს გავასაღე და განცხადების ტექსტიც შევცვალე:
“ახალგაზრდა, ნიჭიერი და სიმპათიური მწერალი ეძებს სამუშაოს, ქსელური მარკეტინგი ნუ გამომეხმაურება. ტ: 722514 დათო”
დამირეკა ქალბატონმა, რომელსაც გარდაცვლილი ქმრის საბუთების და პირადი ჩანაწერების მოწესრიგება სურდა.
და რაღაც შვიდ საათში ოცდაათი ლარი ვიშოვე და ის დაწყევლილი ლიფიც შეიძინა თიკომ, მაგრამ მერე ერთი კვირა არავის დაურეკავს და მეც ახლა უკვე მორბენალ სტრიქონში გავუშვი შემდეგი განცხადება (აქ სიტყვა ლარი ღირს):
“მწერალი ეძებს სამუშაოს! ტ: 722514 დათო”
ჯერ ვიღაც გოგოებმა დარეკეს, ავოიეე, მწერალოო, დამიყვირეს და გამითიშეს, მერე ვიღაც (თურმე ცნობილმა) ასაკოვანმა მწერალმა დამირეკა და რატომ არცხვენ ჩვენს პროფესიას და მოწოდებასო, გამლანძღა და როცა ვიღაც ბიზნესმენმა მისი ბიოგრაფიის დაწერა მთხოვა ფასდაკლებით და ისიც ნისიაზე, საბოლოოდ ჩავიქნიე ხელი, მაგრამ აქ გამოჩნდა ისიც, მეოთხე.

მეხუთე ეტაპი: როგორ გამოჩნდა ისიც, მეოთხე

– ალო, გისმენთ!
– ბ-ნ დავითს სთხოვეთ!
– გისმენთ.
– გამარჯობათ, მე თქვენი განცხადების თაობაზე გირეკავთ.
– დიახ, დიახ.
– მაინტერესებს, რა სამუშაოს შესრულება შეგიძლიათ.
– იცით რა, საერთოდ მწერალი ვარ, მაგრამ ქაღალდებთან დაკავშირებულ ნებისმიერ სამუშაოსაც ავუდივარ.
– მარტო ქაღალდებთან?
– იცით, გააჩნია კონკრეტულად რა გნებავთ, თორემ… სხვა რაღაცეებსაც ვაკეთებ, მაგალითად…
– მაშინ, იცით რა, იქნებ ხვალ, დღის თორმეტ საათზე შევხვდეთ მეტრო გოცირიძესთან და იქ მოვითათბიროთ, თუ თქვენ გიხერხდებათ, რა თქმა უნდა.
– დიახ, დიახ, პრობლემა არაა, მოვალ.
– კარგით.
– და როგორ გიცნოთ?
– ჰე, მე თვითონ გიცნობთ, მწერლებს ხომ განსხვავებული შესახედაობა გაქვთ?!
გამეცინა (სიამაყით) – მართლა, და მაინც, როგორ გიცნოთ?
– ყველაზე მძიმეწონოსანი ვინც დაინახო, მე ვარ.
მეორე დღეს, თორმეტის ნახევრიდან მეტროს ამოსასვლელთან ვიდექი. “მძიმეწონოსანმა” რა თქმა უნდა, ვერ მიცნო და მე თვითონ მივედი:
– უკაცრავად, თქვენ ის ბრძანდებით, აი, გუშინ საღამოს ტელეფონზე რომ ვილაპარაკეთ, აი… განცხადების თაობაზე.
– აა, დათო ხარ?
– დიახ, უკაცრავად, თქვენი სახელი?
– ვახტანგი, ვახო.
მანქანაში ჩავსხედით და ნუცუბიძის მეორე პლატოზე ავედით.
ვახტანგის ბინა გემოვნებით იყო მოწყობილი, ეტყობოდა, ფული არ უჭირდა.
– დათო, სიმართლე გითხრა, ჯერ მინდა დაგაკვირდე, გამომადგები თუ არა, ამიტომ ასეთ რაღაცას გთავაზობ: – ორი-სამი დღე იარე აქ, დაგაკვირდები, ელემენტარულ დავალებებს მოგცემ და თუ მომეწონე, აგიყვან.
– და მაინც, რა მევალება?
– ჯერ-ჯერობით არაფერი. რაც შეეხება ამ ორ დღეს, გამომართვი ეს ასი ლარი, ეს ავანსია, უფრო სწორად, ამ ორი დღის გასამრჯელო.
– და თუ არ მოგეწონეთ?
– თუ არ მომეწონე… ჰე, სხვა მწერალს ვიშოვნი, მაგათი მეტი რაა! ისა, მართლა, ერთი შენი რაღაცეები წამომიღე, ვნახო რას წერ, აბა!
მე ჩემი რაღაცეები წავუღე; წაიკითხა და შემაქო:
– ყოჩაღ, გამოდგები!
ის ასი ლარი, რომელიც სახლში მივიტანე, ზეიმის დასაწყისად იქცა. ჩვენ გამოვთქვით ათასი მოსაზრება, თუ რა შეიძლებოდა მეკეთებინა.
– შეიძლება რაღაც იდეები მოგაწოდოს და შენ დაგაწერინოს თავისი სახელით! – მითხრა მამაჩემმა.
– მე ვფიქრობ, მეცენატია და პირდაპირ ვერ გიბედავს დამარებას და ასე… – თქვა დედამ.
– ვინც გინდა ის იყოს, ორ დღეში ასი ლარი!.. რას ამბობ, დათო, ჩათვალე, რომ აგვეწყო ცხოვრება! – მომეხვია თიკო.
– აბა რა! სუ რო აგურის ცეხში მამუშაოს… მაგდენი ფული მომცეს და გინდა მათრახი მირტყას! – დავეთანხმე ცოლს და ოცნება დავიწყე:

პირველი ოცნება:
თუ ასე გაგრძელდა, ყველა ვალს გავისტუმრებ.
მეორე ოცნება:
თიკოს ყველაზე კარგ სამშობიაროში დავაწვენ და ბავშვის ოთახს მაგრად მოვაწყობ!
მესამე ოცნება:
ამ ზაფხულს ზღვაზე წავალთ, მერე იქიდან მთაში, მერე კიდევ სადმე!
მეოთხე ოცნება:
თანდათან რამეს მოვიფიქრებ!

ამ ორ დღეში ისეთი არაფერი გამიკეთებია, უბრალოდ ტელეფონს ვპასუხობდი და ჩემივე სურვილით გავეგზავნე ვახტანგს ბაზარში. მესამე დღეს კი, კარგი ღვინო დამალევინა და ჩემი სამუშაოს რაობაში გამარკვია. მე მევალებოდა:
ა. ყოველ დღე, საღამოს ხუთ საათზე მივსულიყავი ვახტანგთან.
ბ. გამეხადა წელს ზევით.
გ. წამოვწოლილიყავი ტახტზე.
და ვახტანგი დამარტყამდა სპეციალურად დათვის ტყავისაგან დამზადებულ მათრახს.
თითო დარტმაში გადამიხდიდა ათ ლარს.
– ისეთი იუმორი გაქვთ, კაცი იფიქრებს, მართალს ამბობსო! – გავუღიმე, თვალს რომ ჩაუკრავენ, ისე.
– და ვინა თქვა რომ ვხუმრობ? – გამიღიმა მანაც.
(აქ რა თქმა უნდა პაუზაა, რადგან კულმინაციური წუთია!)
ავხარხარდი; ისიც ამყვა.
– რა ხუმარა ყოფილხართ. არა, მაინც საიდან მოიფიქრეთ, ჰა, ჰა!
– ხო, რა ვიცი, იფიქრე, დათო, ჩემი აზრით, ჰი, ჰი, ცუდი სიტყვა არაა. საშუალოდ ათ დარტყმას აიტან დღეში! – იცინოდა და თვალს არ მაშორებდა.
უცბად შევწყვიტე სიცილი.
– თქვენ რა, სერიოზულად მეუბნებით?
– რა შემატყვე ამხელა კაცს არასერიოზულობის?
მე უხმოდ ავდექი და კარისკენ გავემართე. მერე უცბად მივუბრუნდი და ყვირილი დავუწყე. ის ჩუმად მისმენდა, ხმას არ იღებდა, ამან უფრო დამაბნია და გავჩერდი. შევტრიალდი და წავედი.
სახლში უხმოდ მომისმინეს. მერე კი ყველამ საკუთარი აზრი გამოთქვა:
დედაჩემი:
– ჰო, რა ვიცი, აბა, ვიღაც ავადმყოფი ყოფილა ეგ… რა ხალხს აქვს ფული, ჰა?! ერთი დარტყმა ათი ლარიო? ისე კარგი ფული კია, მარა ცოდო ხარ, სულ გადაგეყვლიფებოდა ეგ ზურგი, ჯობია ისევ სხვა რამე მოძებნო, თან ის ასი ლარი ხო შეგრჩა?!
თიკო:
– რა ყველა უნამუსო შენ უნდა შეგეყაროს, რა! ერთი კარგად უნდა მიგებეგვა და ნახავდა. რად გვინდა ეგეთი ფული, შენ თუ დამიავადმყოფდი, ჩემო… მერე რა, არც კაი სამშობიარო მინდა, არც ზღვა, არც არაფერი, ჩვენ ვიყოთ კარგად!..
მამა:
– ამ ცხოვრების დედაც, რა! კომუნისტების დრო იყოს, ეგეთ ახვარს კი ჩააყუდებდნენ, სადაც საჭიროა, მარა… საქმე რაშია, იცით? სხვა გამოსავალს არც გვიტოვებს ეგ ჩათლახი; იძულებულებს გვხდის… თან აზრზე ხარ. ის ასი ლარი თავიდან როგორ მოგვცა, რომ… ავადმყოფია ვიღაცაა… არადა, ბაზრობაზე ნერვების შლას, მივალ მაგ დამპალთან და რამდენსაც ავიტან, დავარტყმევინებ. ბოლო-ბოლო, ვითომ ძველი დროა, რა! მაგით მე კი არა, თვითონ ის უფრო დამცირდება, თუ მკითხავ!
მე:
– შენ რატომ უნდა წახვიდე, ვერ გავიგე? თუ ვინმე წავა, ისევ მე წავალ, მე კიდევ არ წავალ, ეგ-ღა მაკლია, ვიღაც თავგასიებულს ვარტყმევინო მათრახი, პაშოლ ონ!
ინტიმურ წუთებში კი ცოლმა დაიწუწუნა: – ისე, რა კარგი იქნებოდა სხვა რამე შემოეთავაზებინა და ზღვაზე წავსულიყავით, არა?!
და მეც გადავწყვიტე: – ჯანდაბას მაგისი თავიც, წავალ და მირტყას ის მათრახი, მაგრამ მერე რომ?!. პრინციპში, ჩემი გვარი არ იცის და რას გაიგებს, რამდენი მწერალი დათოა?! ცოტა ფულს რომ დავაგროვებ, ერთი მაგრად ვაგინებ, იმ თავის მათრახსაც გადავაწნავ და წამოვალ!

(აქ შეიძლებოდა ეს ამბავი დასრულებულიყო, მაგრამ აქ არ სრულდება!)

მეექვსე ეტაპი: უბრალოდ ეტაპი

მეორე დღეს მივაკითხე ვახტანგს; რომ დამინახა ირონიულად ჩაიღიმა და ლამის უკან გამოვბრუნდი, მაგრამ მაინც შევედი.
სანამ მე წელს ზევით ვიხდიდი, კარგად ჭამა და ბოყინით დამადგა თავს.
– რამდენს გაუძლებ?
– რა ვიცი, აბა? გეტყვით რა, როცა ვეღარ ავიტან.
მეათემდე მწარედ მირტყამდა, მერე დაიღალა თუ რა იყო, ისე აღარ მტკენია. ორმოცდამეხუთეზე კიდევ მკითხა: – არ გეყო?
– არა!
ხუთიც დამარტყა და გაჩერდა, მეტი აღარ შემიძლიაო. მერე საფულე ამოიღო და ფული გადმომითვალა. ნახევარ საათში მთელი ხუთასი ლარი ვიშოვე, – ეს წარმოუდგენელი იყო!
– ისე, რაც მეტს დაგარტყამ, ფასდაკლება მეკუთვნის! – ხარხარებდა ვახო, მე კი ვუბღვერდი და ხმა არ გამიცია.
– ჰა, ბიჭო, ეგეთები არ იყოს; რას იბღვირები, რო იბღვირები? თუ არ გინდა, იხვეწებიან მწერლები, მითხარი და სხვას ავიყვან.
– როდის ვიბღვირები, უბრალოდ მტკივა ზურგი, რკინა ხომ არა ვარ?!
– მერე შენც ნაკლები დაგერტყმევინებინა და ეგ იქნებოდა; ჰო, მართლა, ერთ რამეზე უნდა შევთანხმდეთ: თუ შენ ერთ დღეს მაინც გამიცდენ, მერე მთელი თვე უფასოდ უნდა იმუშაო, ან სხვას მოვძებნი.
– იქნებ რა ხდება?
– მე არ ვიცი რა ხდება და რა – არა! არ უნდა გამიცდინო. გაწყობს – გაწყობს, არა-და, კარგად იყავი!
– ჰო, კარგი!
სახლში ისე შემხვდნენ, თითქოს ომიდან დავბრუნებულიყავი. ამდენი ფულის დანახვამ ხომ ლამის ყველა გადარია.
– მოიტა, შვილო, მეც წამოვალ, გვირტყას, ვახოაა ვიღაცაა! – თქვა მამაჩემმა.
დედამ წუწუნი დაიწყო და ცრემლები ჩამოყარა.
თიკო ჩუმად იყო.
– თუ ასე გავაგრძელე, მანქანასაც ვიყიდი და ბინასაც! – გავიფიქრე და ოცნების ოხვრით ამოვიოხრე.
მერე, დღეში, საშუალოდ, ოცი-ოცდახუთი დარტყმა გამომდიოდა. ვახო კმაყოფილი იყო, კმაყოფილი ვიყავით ჩვენც. ერთ დღეს კი, ნათესავი მოვიდა და მიკიბულ-მოკიბულად მთხოვა, აი რა:
– შვილო, იქნებ ჩემს თამაზისაც გაუხერხო ეგეთი სამსახური; საცოდავი ბიჭი დარდისაგან აღარ არის. უთხარი იმ შენს ხაზეინს, იქნებ ესეც აიყვანოს, სუსტი კი არის, მაგრამ ავიტან დარტყმებსო, ამბობს და რა ვიცი! შენ შემოგევლე, იქნებ დაგვაყენო ფეხზე, შენ დაილოცები! შენი იმედი გვაქვს, ხო იცი, ვალში დარჩენა არ ვიცით ჩვენა!
მე, რა თქმა უნდა, სასტიკად გავაფრთხილე ჩემიანები, აღარავისთვის ეთქვათ, თუ რითი ვშოულობდი ფულს, თამაზი კი მოვიმდურე.
ამასობაში, თითქმის ორ კვირაზე მეტი გავიდა. თიკო მეშვიდე თვეში იყო და ისე ველოდი ჩემს სისხლისა და ხორცის გაჩენას, აღარც მადარდებდა ზურგზე რომ ვეღარ ვწვებოდი. მანქანის ფული მოგროვილი მქონდა, უკვე სადაცაა, ვიყიდდი, მაგრამ ვერ გადამეწყვიტა, მანქანა შემეძინა თუ დამემატებინა და ჩემი, საკუთარი ბინა მეყიდა, მაგრამ მოულოდნელად, ნაიარევი დამისივდა, დამიჩირქდა და აუტანელი ტკივილები დამეწყო. უკვე ხუთ დარტყმაზე მეტს ვეღარ ვიტანდი და ვახომ პრეტენზიები გამოთქვა და გაგდებით დამემუქრა.
– ჩემს მაგივრად სხვა რომ მოვიყვანო დროებით?
– არა, ან შენ, ან სხვას თვითონ მოვძებნი.
– ბ-ნო ვახტანგ, უკვე აღარ შემიძლია, თუ არ ვიმკურნალე, შეიძლება ისე გამიმიზეზდეს, სისხლის გათეთრებაც კი დამემართოს.
– მე რაში მაინტერესებს, რა დაგემართება? ჩვენ ხომ შევთანხმდით, რომ არც ერთ დღეს არ გამიცდენდი?! მე ეს დარტყმები კომპლექსურად მჭირდება, თორემ სადისტი კი არა ვარ, ვერ გამიგე?!

სახლში:
– მოვკლავ, მაგ ნაბოზარს, რა! აზრზე ხარ, როგორ მაჭერს წიხლს?! იცის, რომ ვეღარ ავიტან მეტს და წიხლს მაჭერს. უნამუსოა რა, ეგ ხო კაცი არ არის!
– მისმინე, რომ უთხრა შვებულება მომეციო?
– არა, გოგო, რა შვებულება, ერთ დღესაც კი არ გამიშვებს.
– ჩემი საბრალო!
– უნდა შევეშვა, რა, აღარ შემიძლია მეტის ატანა, მარტო ფული ხომ არ არის ყველაფერი?
– იქნებ ცოტაც მოგეთმინა, ბინის ფული მოგვეგროვებინა და…
– არ გესმის, არ შემიძლია, აღარ!..

ვახტანგთან:
– ბ-ნო, ვახო, ვეღარ ვივლი თქვენთან, უკვე აშკარად აღარ შემიძლია ატანა, განა არ მინდა აქ მოსვლა, მაგრამ… აი, აი, ნახეთ რა დრეში მაქვს ზურგი, აი, აქეთ, მარჯვნივ… ააა, ფრთხილად, ჰო, მანდ!
– მართლა მაგრად დაგჩირქებია; ნუ რას ვიზამთ, მოგვიწევს სხვა კაცის ნახვა, მაგრამ არა უშავს, შენთან მუშაობა სასიამოვნო იყო!
– გმადლობთ – ჩემთვისაც! და მერე, თავიდან მიღების შანსი აღარ არის, არა?
– არა, ჩემი პრინციპი არაა ეგ! თუმცა ერთი ვარიანტია, თუ გინდა სხვა ვაკანსია გამოთავისუფლდა და იქ გადაგიყვან, ოღონდ მთელი დღე ჩემს გვერდით უნდა იყო და დღეში ორასი ლარი გექნება.
– თანახმა ვარ და რა სამუშაოა?
– არაა, შენ არა მგონია დათანხმდე, ალბათ იქაც სხვისი პოვნა მომიწევს.
– კაცო, თქვენ მითხარით და იქნება ვთანხმდები?!
– არა მგონია, არა.
– ვაა, თქვენ თქვით და!..
– მოშარდვისას უნდა დამიჭირო ხოლმე.
მე სიცილი ამივარდა, გრძელი და ცვალებადსიხშირიანი სიცილი, მაგრამ ამჯერად ყვირილი აღარ დამიწყია; რატომღაც ჩემი მომავალი შვილი, საყიდელი ბინა და მანქანა, დასასვენებლად წასასვლელი ზღვა და მთა გამახსენდა და ტუჩები მაღლა ავწიე!..

მეშვიდე ეტაპი:

– ბატონმა ვახტანგმა, ხანდახან ისეთი უცნაური წინადადებების შემოთავაზება იცის, გაგიკვირდება ადამიანს, ღმერთმანი…

© ”ცხელი შოკოლადი”