ახლა აღარ არის. დაანგრიეს თუ თვითონ დაინგრა, ფუნის და იასამნის სურნელში ჩაფლული სახლი. გლეხური, პატარა ქოხი, ჩატეხილი სარკმლებით. მაგიდაზე, ჩაიჩარჩენილ ჭიქის პირზე მბობღავი ფუტკრებით. ვწევარ ძველ, დანჯღრეულ დივანზე. არ ვიცი, კარგად ვარ თუ ცუდად, ვიპოვე თუ დავკარგე. დაბადების დღე მაქვს დღეს.
* * *
დილასისხამ შემომძახებს რუსი კანდრატა. ჯერ სახლთან არ მოსულა და ხმამაღლა ყვირის შორიდანვე: თავს იმხნევებს, ეუხერხულება, ჰგონია მძინავს. ჭიშკარს მაინც ფრთხილად შემოაღებს, ფეხაკრეფით მოვა ფანჯარასთან – იცის, სადაც ვწევარ. შემოყოფს თავს და დააყენებს არყის ოხშივარს: „ნუ ჩივო, რიბაკ, სპიშ?“ ლოთი კანდრატა, შუა სოფელში, ნაკელის გროვაში ჭიებს რომ ეძებს თევზის სატყუარად. საქმიანად ჩიჩქნის ფუნას, წირპლიან თვალებს ახამხამებს. სულ სირზე კიდია თანასოფლელების ხითხითი.
* * *
წავალთ მე, კანდრატა და მისი განუყრელი ძმაკაცი – ბიმკა, მაწანწალა ძაღლი. გავცდებით სოფელს, შარაზე გავალთ. მერე გადავუხვევთ და მინდორ-მინდორ გავუყვებით. სველ, ნამიან ბალახზე გვისრიალებს ფეხი. დილის ბინდბუნდში ვერ შევამჩნევთ ბუჩქებში ჩამალულ ნაკადულს. ორივე ერთდროულად ჩავვარდებით, გავიწუწებით. ცხვრის ფარა შემოგვხვდება გზაზე. აზერბაიჯანელი მეცხვარე კანდრატას ესალმება. მე ვეუცხოები. უნდობლად მათვალიერებს. ხმადაბლა ლაპარაკობენ და ჩემკენ იყურებიან. მოვა მერე მეცხვარე, ხელს ჩამომართმევს. ყველანი იქვე, ბალახზე მოვირთხამთ ფეხს. ამოალაგებს მეცხვარე აბგიდან პურს, ყველს და არაყს. სადღეგრძელოებს ვიტყვით, გავხურდებით. „ზა ტებია, ბიმკა, ბრატან!“ – კანდრატა ბიმკას ყურს უქექავს. დათვრა კანდრატა. ჩვენც ვიტყვით ბიმის სადღეგრძელოს.
* * *
უკვე საკმაოდ ინათა, „კლიოვზე“ არ დაგვაგვიანდეს. დავემშვიდობებით მეცხვარეს და ველზე მივყანყალებთ, ტბისკენ მივეშურებით. მალე გამოჩნდება ნავთობსადენი მილი. მინდვრებზე გაჭიმულა. თავი და ბოლო არ უჩანს. მიადგება კანდრატა, ზედ ასვლას ცდილობს. ძლივს აცოცდება, კაცის სიმაღლეა თითქმის. ბიმკაც მიყვება. მიაბიჯებს კანდრატა მილზე, წონასწორობას ძლივს იცავს. თან ტუჩის გარმონზე უკრავს. ვუყურებ და ვხვდები:
ახლა არ ამძვრალა კანდრატა მილზე. შორიდან, სულ თავიდან მობარბაცებს ასე; მთვრალი, მხარზე ანკესგადებული, თან ტუჩის გარმონს აწრიპინებს. უკან ბიმკა მოყვება, მისი განუყრელი ძმაკაცი. ჩამოივლიან და გაყვებიან მილს შორს, ძალიან შორს. მერე შეხვდებათ ჩემნაირი, ბრმა, ყრუ და მუნჯი ადამიანები, შეხედავს კანდრატა თავისი წირპლიანი, მხიარული თვალებით და ეტყვის: „ნუ ჩიო, ბრატან, ზალეზეშ?“
* * *
ამ დაჭაობებულ ადგილს გავცდებით და ტბაც აქვეა. კანდრატამ კარგი სათევზაო ადგილები იცის. ლერწმებში მიძვრება და მეც მივყვები. ბიმკა ნაპირზე რჩება, კუ იპოვა და ყნოსავს. შუადღეა, მზე შიშველ ბეჭებს მწვავს. მაინც გაუნძრევლად ვდგავარ, ტივტივას მივჩერებივარ. კანდრატა ისევ თავის ტუჩის გარმონზე უკრავს, თევზს აფრთხობს. ბიმკა აღარ ჩანს. ვეძახი, არ მეხმაურება. „კუდა გულიაეშ, ბრადიაგა“… მოშორებით შარაგზა გადის გორაზე. ჩამოიხრიგინებენ ხანდახან საბარგო მანქანები. იშვიათად მსუბუქი მანქანაც ჩამოივლის; ან მეთევზეები არიან, ან მონადირეები. ერთი საბარგო მანქანა ჩერდება, ძრავა ჩაუქრა ალბათ… ცოტა ხანში ისევ აგრძელებს გზას.
* * *
შებინდდება და გამოვძვრებით ლელქაშებიდან. მთელი ზურგი და ბეჭები დამწვარი მაქვს. მიწაზე დაყრის კანდრატა თევზს, ნადავლის გაყოფას აპირებს. ჩემს დაჭერილ თევზს მთლიანად მივცემ, არ მიყვარს თევზის ჭამა. დავიღალეთ. შარაზე გავდივართ. იქნებ გაგვიყოლოს მანქანამ. ბიმკა ისევ არ ჩანს. „დამოი უგნალ, ბლინ“… ვიღაც გვიჩერებს ბოლოს. ვკალათდებით ძარაზე, კიტრის ტომრებზე და მივხრიგინებთ. ჩვენს გადასახვევთან ჩამოვხტებით. სოფლისკენ ვეშვებით. ჩვენი სახლი მოჩანს. ჭიშკართან საბარგო მანქანა დგას. კანდრატა დამემშვიდობა და წავიდა.
* * *
შევდივარ და მესმის ხმაური, სიმღერა. გახურებული ქეიფია. მივიხედ-მოვიხედე, არავის ვიცნობ, უცხოები არიან. – „მოვიდა რიბაკი“, – მეგებება მასპინძელი. მხრებს ვიჩეჩავ: – „კლიოვი არ იყო“. სკამებს აქეთ-იქით აჩოჩებენ, მაგიდასთან მსვამენ. გავიცანით ერთმანეთი. კარგი, უბრალო ხალხია, სოფლელები. ვზივარ დაღლილი, მშიერი, დამწვარი. მაინც კარგად ვგრძნობ თავს. ხორცის ნაჭრებს ყრიან ტაფაზე, მწვადს წვავენ. არაყს მისხამენ. სადღეგრძელოებს ვამბობთ, ვლაპარაკობთ. მაგრად ვთვრები.
* * *
მწვადს ვღეჭავ, ძლივს მესმის თანამესუფრეების ლაპარაკი:
„გრევად შევუგზავნი ჩემს ძმას ციხეზე“.
„ძნელია ძმაო, ძნელი“…
„შენი ძმის ჯანმრთელობისა იყოს“.
„ჭლექი ჰქონდა ცხონებულ ბაბუაჩემსაც. ფილტვებისთვის მისწრებააო, ამბობდა“.
„რა გემრიელი ყოფილა, ოხერი“.
„ეი, რიბაკ, როგორ მოგწონს დელიკატესი?“
ვზივარ გამშრალი. რაა? სად.
„ტბასთან, გზაზე ვნახეთ. გრუზავიკით ვიყავით და“.
ვარწყევ…
„ეჰ, არ შეუძლიათ დალევა თბილისლებს“…
* * *
მივდივარ სოფლის შუკაში. ღობეებს ვეხლები სიბნელეში. შუქი უნთია კანდრატას. იატაკზე ზის. გადახსნილი თოფი უჭირავს და ლულას წმენდს. სანადიროდ აპირებს წასვლას ხვალ. გვერდით ოთახიდან ხმაური ისმის. შვილიშვილი სტუმრობს კანდრატას. პატარა, ხუთი-ექვსი წლის გოგონა. „ნუ, რიბაკ, რიბუ ჟარენუიუ ზახატელას ხავაწ?“ სკივრზე ვჯდები. მიდი კანდრატ, წმინდე შენი თოფი, დიდი ხანი წმინდე. მთელი ღამე წმინდე. ოღონდ არ შემომხედო ახლა. გეხვეწები, არ შემომხედო, კანდრატ. არ მიყურებს, თოფს უკირკიტებს. უნდა ვთქვა:
ბიმკა…
„და ხუი ს ნიმ, ბიმკა, შატაეტსა ნახრენ“!
არაფერი იცის კანდრატამ. არ იცის, რომ მე შევჭამე მისი ძმაკაცი, ჩვენი ძმაკაცი, ბიმკა. არ იცის, რომ ხვალ ჩვენ ძმაკაცს ვიღაც ტუბიკიანი დაარჭობს ჩანგალს ციხეში. არც ის იცის ჯერ, რომ ძალიან ავადაა. ექიმები სასიკვდილო დაავადებას დაუდგენენ ცოტა ხანში. ვერაფერს გაიგებს კანდრატა. მაგრამ მე ვიცი:
მოვკიდებ ხელს კანდრატას და ბიმკას, ხელში ავიყვან, გულში ჩავიხუტებ და თან წავიყვან. ვატარებ მინდვრებზე, შარაგზებზე. ნავთობსადენ მილზეც ვატარებ. შეიძლება დავიღალო, დავტოვო შუაგზაზე და მარტო წავიდე. მსუბუქად. მაგრამ მერე მივხვდები, რომ ეს მე დავრჩი შუა გზაზე. მივხვდები, რომ ჩემია. მე ვარ. დავბრუნდები, ისევ ავიყვან და ვატარებ სულ. ბოლომდე.
* * *
კანდრატა დგება, მეორე ოთახში გადის. ცოტა ხანში ბრუნდება, თოფის წმენდას აგრძელებს. მისი შვილიშვილი შემოდის. პატარა, ხუთი-ექვსი წლის გოგონა. ჩუმად დგას, გაწითლებული. ხელში რაღაცას ჭმუჭნის. უცებ მაწვდის დაკუჭულ ქაღალდს და გარბის დარცხვენილი. გაღიმებულ კანდრატას ვუყურებ გაოცებული. შემდეგ ქაღალდს ვშლი და ვკითხულობ:
„გილოცავ დაბადების დღეს“.
© არილი