ფოტო: ბობო
„არილისთვის“ პირველად ვწერ. ალბათობა იმისა, რომ ეს ფაქტი დამაკომპლექსებს, დიდია. ყველა სხვა ნომერში ერთი თვის კულტურის პროცესებიდან მნიშვნელოვანს გამოვყოფ. უფრო სწორად, გამოვყოფ იმას, რაც მნიშვნელოვნად მომეჩვენება. მაგრამ დღეს ამ საზღვრებს გავცდები და ამ წლის ყველაზე მნიშვნელოვან რამდენიმე ამბავს მოვყვები. არათანმიმდევრულად, სუბიექტურად, ოღონდ მხოლოდ იმ მოვლენებს, რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ტენდენციებად მომეჩვენა. აი, მოჩვენებები უკვე მეორედ ვახსენე. ჰოდა, მოდი, ნამდვილი მოჩვენებით დავიწყებ.
სტალინი იმდენად აქტუალური გახდა, რომ ზუსტად არ ვიცი, წარსულის მოჩვენებაა თუ ცოცხალი არსება ჩვენი ფსიქო-მენტალური სივრციდან. დავიწყებას ბევრი რამ მიეცა, მაგალითად, დავით კაკაბაძის და მისი ახლობლების წერილები სტალინისადმი, რომელიც დაედო საფუძვლად დავით კაკაბაძის დიდი ექსპოზიციის ერთ მნიშვნელოვან ნაწილს. გამოფენა ივნისში იყო, საქართველოს სურათების ეროვნულ გალერეაში. მოიცავდა თითქმის ყოველივეს, რაც ყველაზე მოაზროვნე, ყველაზე მასშტაბურ ქართველ მოდერნისტ მხატვარს შეუქმნია. ნამუშევრები, რომლებიც საფრანგეთში წასვლამდე შეიქმნა, ფრანგული პერიოდი - სანგინაში დახატული გრაფიკული პეიზაჟებით დაწყებული – მინიმალისტური აკვარელებით და კოლაჟებით დასრულებული. მაგრამ იმ სივრცისა და დროითი მონაკვეთისთვის ყველაზე აქტუალური მაინც ერთი დარბაზი იყო. დარბაზი, სადაც გამოფენის კურატორმა ქეთევან კინწურაშვილმა არაჩვეულებრივად ცხადად და სადად წარმოადგინა ყოველივე, რაც დავით კაკაბაძემ საბჭოთა საქართველოში შექმნა და ისიც, რაც იდეოლოგიური წნეხის გამო ვერ შექმნა, ვერ დასძლია.
მსოფლიო კულტურაში ცოტაა იმდენად მრავალწახნაგოვანი და რთული პერიოდი, როგორიც იყო რუსეთში და მის გუბერნიებში საბჭთა იდეოლოგიური კულტურის დადგომა. სრულიად განსხვავებული სულისა და ხედვის ორი კულტურა დაეჯახა ერთმანეთს – მოდერნი და რაღაც ახალი, ცარიელი, საბოლოოდ ტიპიზირებული, მკაცრად მარტივი სოცრეალიზმი. ხანდახან დარტყმა იმდენად ძლიერია, ორი მხარე ფიზიკურ კავშირში შედის. ასე მოხდა, როცა საწყის ეტაპზე ახალმა ძველი ფორმალურად მაინც მიიღო და ძველმა შინაარსობრივად მოირგო ახალი. რუსულ ფუტურიზმს უტოპიური „ახალი“ გაუხარდა. ახალმა ძალამ და კულტურამ კი ჰიპერმოდერნისტი მალევიჩიც კი საკუთარ იარაღად აქცია. ამ გარდაქმნის ხატია კაზიმირ მალევიჩის უსახური გლეხების პორტრეტები. ფორმით – მოდერნისტული, შინაარსით – უშინაარსო. მთელი საბჭოთა სოცრეალისტური კულტურა სწორედ სახის გაქრობას – ინდივიდუალიზმის წაშლას ემსახურებოდა. ტიპიზირებას, რასაც ძლივს ან ვერ ერგებოდნენ ხელოვანები, რომლებიც არ ჰგავდნენ სხვებს. ასეთებს შორის პირველ რიგში იყო დავით კაკაბაძე. და თუკი კაზიმირ მალევიჩი ყველაზე ნათელი მაგალითია ამ გარდაქმნის ტრაგიკულობისა, არანაკლებ ტრაგიკულია კაკაბაძე ამ გარდაქმნის ჟამს, არანაკლებ ტრაგიკულია საოცრად ცოცხალი, ფერადი, მაგრამ „ცარიელი“ პეიზაჟები.
წერილებში სტალინს კაკაბაძის დახმარებას სთხოვენ. ის დაითხოვეს აკადემიიდან. ის ჩამოაშორებს საყვარელ საქმეს, სტუდენტებს. ის ფინანსურ სიდუხჭირეშია. კაკაბაძე მხოლოდ ერთია მათ შორის, ვინც სტალინურმა კულტურამ და დრომ გზიდან ჩამოიშორა და ამით ქართული კულტურის განვითარების წყვეტა დააჩქარა. მაგრამ სტალინი ცოტას დაიცდის, ისევ კაკაბაძეზე ვთქვათ ორიოდე სიტყვა.
თუკი საუბარი ქართულ კულტურაში არსებულ ანტისაბჭთა ნონკონფორმიზმზე უნდა დავიწყოთ, მაშინ ეს საუბარიც დავით კაკაბაძის ერთი გენიალური ტილოთი უნდა დაიწყოს. უზარმაზარი მთების ძირში პატარა ლილიპუტები ლენინისა და სტალინის (ახლა მხოლოდ ლენინის) პლაკატით. სოცრეალისტურ ხელოვნებაში ცოტას ნახავთ ნამუშევარს, სადაც საბჭოთა დაკვეთაც შესრულებული იყოს და იმავდროულად საბჭოთა იდეოლოგიაც ასე დაემცირებინოს და გაეშარჟებინოს ვინმეს.
დავით კაკაბაძის თაობა, ის ათიოდე ადამიანი რომ არა, არ იქნებოდა ქართული მოდერნიზმი და მეტიც, არ იქნებოდა არც ის ქართული სოცრეალიზმი, რომელსაც ხშირად საინტერესო ოსტატები და ნიჭიერი მხატვრები წარმოადგენდნენ. თუკი დღეს საქართველო ევროპულ იდენტობას კულტურაში ეძებს, სწორედ ამ თაობაში ეძებს, თაობაში, რომელიც სტალინიზმმა შეიწირა აქაც და სხვაგანაც. იზმებს მოვეშვათ, იზმები ხშირად პერსონების პასუხისმგებლობას გვავიწყებენ. სოცრეალიზმი სასურველი სამყაროს სტალინის ხედვაა და სხვა არავისი. იმ სტალინისა, რომელმაც მილიონობით ადამიანი ფიზიკურად გაანადგურა, ეროვნულ კულტურებში გააქრო ინდივიდი და ერთადერთ სახედ საკუთარი სახე აქცია.
სტალინის სკულპტურული ხატი გორში ალბათ აღორძინდება. მართალია ეს მხოლოდ რამდენიმე ათასმა ადამიანმა მოისურვა, მაგრამ აღორძინდება არა რომელიმე საცავსა და მუზეუმში, არამედ ქალაქის ცენტრში, რაც მონუმენტური ხელოვნების კანონების მიხედვით ნიშნავს, რომ სტალინის ხატის არსებობას ქალაქის ცენტრში ემხრობა არა 2-3 ათასი ადამიანი, არამედ ოფიციალური საქართველო.
მონუმენტური ქანდაკება ყოველთვის იყო პოლიტიკური გზავნილის მატარებელი. მონუმენტი, რომელიც ქალაქში თავსდება, არის სახელმწიფო შეთანხმება იმ იდეის პოპულარიზაციის შესახებ, რომელსაც მონუმენტი ატარებს. ხელისუფლება და საზოგადოება თანხმდება, რომ ეს იდეა ან ფასეულობა მათთვის პრიორიტეტულია. როდესაც გორში, ღია ცის ქვეშ, საზოგადოებრივ სივრცეში აღდგება სტალინი, ეს იქნება სახელმწიფოს განაცხადი, რომ ის პატივს მიაგებს სტალინსა და იმ იდეოლოგიას, რომელსაც დღეს ეს სახე, როგორც ხატება, ატარებს. მოკლედ, იმის მიუხედავად, რომ საბჭოთა კულტურა დიდად ყვარობდა მონუმენტებსა და ზოგადად მარქსისტულ, ლენინურ თუ სტალინურ იდეათა მონუმენტალიზაციის პროცესს, ფაქტი ჯიუტია, შეხედულება-გამოცდილება და კვლევა ამ დარგის მნიშვნელობა-დანიშნულებაზე, ბოლომდე ცხადი არ არის. 90-იან წლებში თბილისში თუ სხვაგან იდგმებოდა ძეგლები და ბიუსტები ცნობილი ან უცნობი ადამიანების და ეს ხდებოდა 2-3 ან მაქსიმუმ 10 ადამიანის მონდომებით. სადღაც, ვიღაც ვინმეს გაურიგდებოდა და დამსახურებული მოქანდაკე აცილებლად დადგამდა ქმნილებას ქალაქში. ძირითადად რეალისტური ტიპის პორტრეტს. „პერესტროიკის“ შემდეგ ქვეყანაში იდენტობის პრობლემა გაჩნდა და ვინც მოასწრო, ყველამ ეროვნულ გმირად აქცია საკუთარი წინაპარი ან კულტურა-მასკულტურის რომელიმე პერსონაჟი. ცხადია, იყო ისეთი შემთხვევებიც, როცა ღირსეულებს დაუდგეს ბიუსტები… ამაზე არ ვსაუბრობთ. ვსაუბრობთ მხოლოდ ტენდენციაზე: შეიცვალა მიზნის მასშტაბი – დიადი გმირებისა და ზეკაცების ძეგლებიდან გადავედით მცირე გმირებზე – კომპოზიტორებზე, მომღერლებზე, მსახიობებზე, ძირითადად პოსტამენტზე შემოსკუპულ მათ თავებზე და გვეგონა, რომ სწორედ ეს იყო ქართული ეროვნული კულტურის აღდგენა, გამომზეურება და დაფასება. რომ ეს პროცესი უზამრაზარ კულტებს მოსპობდა ჩვენს გარემოსა და გონებაში…
სადღაც ბალტიისპირეთში ან პოლონეთში მეცნიერები სახელმწიფომ დარაზმა, კვლევითი ცენტრები შექმნა და მათ საბჭოთა ტოტალიტარული რეჟიმის კვლევა, ანალიზი და ეროვნული კულტურის გამოცალკევება დაუკვეთა. არ ვიქნები პათეტიკური და ამ ყოველივეს არ მივაწერ იმ საზოგადოებებისა და ჩვენი საზოგადოების, იმ ქვეყნის აწმყოსა და ჩვენი აწმყოს შედარებით და კრიტიკულ შედეგს. უბრალოდ ზუსტად ვიცი ერთი, იქ სადაც დრო არ დაუკარგავთ რუსეთის სიყვარულ-არსიყვარულში, იქ სადაც ამ რუსეთს რამდენჯერმე ომის გზით არ წაურთმევია მიწები, იქ მოახერხეს მიხვედრილიყვნენ, რომ სტალინი არ არის ის მოჩვენება, რომელიც უნდა დავაბრუნოთ. რომლის შესახებაც მითები უნდა ვუამბოთ ერთმანეთს.
* * *
კავშირის დაშლის შემდეგ ომი ჩვენი ცხოვრების წესია. მაგრამ ამ ომზე ცოტას ვლაპარაკობთ. ეს ომები ისე მალე გვავიწყდება, ხშირად სიტყვა “ოკუპაციაც” გვეუცნაურება, არადა… ხშირად ვფიქრობთ, რომ არ ვიცით, ჩვენს გლოვაზე როგორ უნდა ვილაპარაკოთ…
„გლოვაზე როგორ უნდა ილაპარაკო?“ – რამდენჯერმე სვამს კითხვას „ტროელი ქალების“ გმირი სამეფო უბნის თეატრის სცენაზე.
„ტროელი ქალები“ ცოტა მეტია, ვიდრე თეატრალური წარმოდგენა, რომელმაც ქართულ თანამედროვე სულმილეულ თეატრს გულის ფეთქვა დააწყებინა. ეს სოციალური აქციაა, რომელმაც გაბედა გლოვაზე, ომზე და მათში ჩართულ ადამიანებზე ელაპარაკა. თუ შემომედავებიან თეატრის რეანიმაციის შესახებ გამოთქმულ მოსაზრებაზე, მაშინ განვმარტავ და ვიტყვი როგორც მაყურებელი: მათთვის, ვისთვისაც თანამედროვე ხელოვნება ფორმაა თანამედროვე დროისა და სივრცის სხვა რაკურსიდან შესახედად, მათთვის, ვინც ფიქრობს, რომ ხელოვნება ემოციური განახლების და აზროვნების წყარო უნდა იყოს, მათთვის ქართული თეატრი იშვიათად არის ადგილი, რომელიც იზიდავთ. იმიტომ, რომ თეატრში, ისე როგორც თანამედროვე ქართული ხელოვნების ძალიან ბევრ სფეროში, იშვითად მეტყველებენ თანამედროვე ადამიანისთვის გასაგებ ენაზე და საინტერესო თემაზე. ცოტა იქმნება ისეთი რამ, რაც არსებულ დროს, ვითარებას და, რაც მთავარია, ადამიანს განიხილავს. რაც გინდათ ის დაარქვით „ტროელ ქალებს“ – პოლიტიკური, აქტუალური, ფემინისტური, სოციალური, მე მას ცოცხალს დავარქმევდი. ცოცხალს, იმიტომ, რომ ის ჩემზეა. და ამას ფიქრობს თითქმის ყოველი მაყურებელი, რომელიც წარმოდგენის მსვლელობისას მსახიობებთან ერთად სამეფო უბნის თეატრის სცენაზე ზის და, შესაბამისად, მოქმედებასა და სცენაზე მოყოლილ ისტორიებს უყურებს ძალიან ახლოდან. თითქმის ეპიცენტრიდან.
საინტერესოა გლოვაზე როგორ ლაპარაკობენ ამ დადგმაში. სწორედ აქ ვლინდება ერთი მხრივ დავით გაბუნიას ოსტატობა ტექსტის გააზრებისა და აგების თვალსაზრისით და მეორე მხრივ რეჟისორის უნარი ერთი რამ დაგვანახოს უეცრად ყველა კუთხიდან, ყველა ეპოქიდან და ეს გააკეთოს ძალიან მარტივი სასცენო კომპოზიციების აგებით, ერთი შეხედვით მარტივი წარმოდგენით. 5 ქალი ცარიელ სცენაზე. ცარიელი გგონია, თორემ იქ არის 3 სკამი, ყვავილების ერთი თაიგული და მისი იისფერი, ჭიქა წყალი. ეს რამდენიმე დეტალი საშინლად ბევრი და დიდი მნიშვნელობის მქონეა, მაშინ, როცა ისინი მოქმედებისა და შინაარსის ცენტრში ექცევიან. როცა მონოლოგის წარმომთქმელის ხელებში ხვდებიან.
დავით გაბუნიამ ამბები შეაგროვა. დევნილი, ომგამოვლილი ქალების ამბები. ამბები მონოლოგებად მოყოლილი. დათა თავაძის მიერ დადგმულ დავით გაბუნიას “ტროელ ქალებში“ დგას ომის დროს ადამიანის არსის, აზრის ან უაზრობის საკითხი, ოღონდაც ამ შემთხვევაში ქალის ფუნქციისა და უფუქნციობის გააზრების გზით. ამიტომაც ის ძალიან ზოგადიც არის და კონკრეტულიც. ზოგადად – ადამიანის კრიზისი. ცოტა კონკრეტულად – ქალი და უფრო კონკრეტულად – ქალი საქართველოში. ევრიპიდე მხოლოდ სათაურში არ იმალება. გაბუნია და თავაძე ძველ ბერძენ დრამატურგს სახელწოდებას ასოციაციებისთვის არ დაესესხნენ. მათ ანტიკურ დრამაში დაინახეს თემის ის ბირთვი, რომელიც მეორდება ყოველ ადამიანურ ისტორიაში, როცა ეს ისტორია არის ომის, ერთმანეთის დაკარგვისა და გლოვის ისტორია.
კულმინაციური ეპიზოდი ევრიპიდეს პიესიდან „ტროელი ქალები“ არის ქართული წარმოდგენის დრამატურგიული მიზან-მწვერვალი. აქამდე მიდიან სხვადასხვა გზებით. „სიმსუბუქითა“ და დაძაბული ღიმილით, რომელიც მსახიობების პირველადი მანერაა ჩვენთან საუბრისთვის. იწყება სიკვდილის მოშინაურება სცენაზე. იწყება განზოგადება და გავრცელება გლოვის ემოციების – ცოლის გლოვის, დედის გლოვის და შვილის გლოვის. ხან იშველიებენ ციტატებს კავაბატას, ბონდის, უაილდის მოთხრობებიდან. ხანაც მხოლოდ თავისას ამბობენ. ბოლოს კი ანდრომაქეს შვილს კოშკიდან ისვრიან… ღმერთები და მათი სწორებიც ადამიანებივით ატირდებიან.
ამის შემდეგ მაყურებელი იმსახურებს დამიწდეს კიდევ უფრო და საკუთარი ომი, საკუთარი სიკვდილები და თავისებური გლოვა მოიგონოს.
ქეთა შათირიშვილი, კატო კალატოზიშვილი, მაგდა ლებანიძე, სალომე მაისაშვილი, ნატუკა კახიძე – ეს ის სამსახიობო ჯგუფია, რომელიც 2-3 წლის წინ დაამახსოვრდა მაყურებელს. ისინი გიზო ჟორდანიას კლასის კურსდამთავრებულები და დათა თავაძის ყველა ექსპერიმენტისა თუ მცირე და მოზრდილი გამოცდილების თანამონაწილენი არიან. ხუთეული განსხვავებულობის ნიშნით შერჩეულებს ჰგავს. განსხვავებული ხედვის, სამყაროსა და დამოკიდებულებების მქონე ადამიანებს ჰგვანან. ეს თეატრალი მაყურებლისთვის დიდი ფუფუნებაა. მით უფრო, რომ როცა საჭიროა, მაყურებელს სძრავს მათი უნისონი.
ქალები ჩვენს ომებში. ჩვენი ქალები – ისინი ამ მსახიობებში ცოცხლდებიან პერიოდულად. ისეთ რამდენიმე ამბავს ჰყვებიან, რომელთა მსგავსი გაგვიგონია. აქ მაყურებელს „იჭერს“ არა ეს ტიპური ტრაგიკული ისტორიები, არამედ ფორმა, რომლითაც ჰყვებიან. არა იმდენად სიტყვები, რამდენადაც აქცენტები, დუმილი და პაუზები. სხეულები, რომლებიც ემოციებს ხან მისდევენ და დარბიან, ხანაც პირიქით, ქმედებით იწვევენ ახალ და უფრო რთულ ემოციურ მდგომარეობას, როგორც საკუთარ თავში, ისე ემპათიურ მაყურებელში.
ამ წარმოდგენაზე წერა გაუთავებლად შემიძლია, იმიტომ, რომ ძალიან ბევრ თემას და სივრცეს შეეხნენ ერთდროულად. თავაძე-გაბუნიას დუეტმა ერთი დადგმით წამოიწყო საუბარი ძირეულ საკითხებზე ბერძნული დრამიდან – აქტუალურ სოციალურ თემებამდე. ძალიან ზოგადსა და ძალიან კონკრეტულზე ერთად. მაგრამ რეჟისორის მიერ შერჩეულმა ფორმამ არ დაკარგა და არ გაფანტა არაფერი.
დაბოლოს, მარტივად და უბრალოდ, ეს ისეთი დადგმაა, 80-90-იანელი თაობების ადამიანები გულს რომ მოიოხებენ და ღრმად ამოისუნთქებენ. რაღაც ისეთს გაიგონებენ, რაც სურდათ, რომ თავად თუ არა, ვინმეს, სადმე, მათი სახელით ეთქვა.
* * *
ისტორიის ანალიზის თუ არა, დამახსოვრებისთვისაა კიდევ ერთი ამ წლის ძალიან საინტერესო ნამუშევარი. ნანა ექვთიმიშვილისა და სიმონ გროსის ფილმი „გრძელი ნათელი დღეები“, რომელიც 2013 წლის ბერლინის კინოფესტივალზე „ფორუმის“ პროგრამაში აჩვენეს. ბერლინში მიღებულ სპეციალურ პრემიას მოჰყვა არაერთი საერთაშორისო კუნკურსის ჯილდო, პრემია თუ აღიარება.
„გრძელი ნათელი დღეები” ნანა ექვთიმიშვილისა და სიმონ გროსის პირველი სრულმეტრაჟიანი მხატვრული ფილმია. ის ბერლინალეზე საქართველოს, გერმანიისა და საფრანგეთის კოპროდუქციით წარადგინეს. საქართველოს 90-იან წლებზე სცენარის წერა ნანა ექვთიმიშვილმა 10 წლის წინ დაიწყო. ფართო კადრში ხვდება ორი 14 წლის გოგონა – ეკა და ნათია (ლიკა ბაბლუანი და მარიამ ბოკერია). მათთან ერთად მათი ოჯახები. ამ ოჯახებში მამებს საკუთარი როლი და ადგილი აქვთ მიტოვებული. ერთი ციხეშია, მეორე ლოთობს და ძალადობს ოჯახის წევრებზე. 90-იან წლებში გამქრალი ან დაუძლურებული მამების თემა არ არის ერთადერთი და წამყვანი თემა. ის ერთ-ერთია, რომელიც სოციუმისა და დროის დახასიათებას ახდენს და ერთ-ერთი ხაზი, რომელიც სხვა ბევრს ზუსტად იქ კვეთს, სადაც ქუჩაში მუდმივად ისმის ტელევიზორის ხმა – ხმა აფხაზეთიდან. სადაც შეყვარებულს საჩუქრად იარაღს ჩუქნიან, სადაც ბავშვები ხდებიან ქმრები, ცოლები, რძლები და იწყებენ დიდი ადამიანებივით ცხოვრებას.
„გრძელი ნათელი დღეები“ 90-იანი საქართველოს ალბათ ყველაზე ზუსტი დახასიათებაა. მაგრამ აქ მთავარი ისაა, რომ ეს დახასიათება არ მანიპულირებს ბავშვების, ნარკოტიკის ან სხვა იმ თემით, რომელზეც აგებულა არაერთი სხვა თანამედროვე ქართული კინოსურათი. თუმცა აქ არის ყველაფერი, რაც რეალურად იყო და რაც ძალიან მომგებიანია ფილმისთვის: ბავშვი პურის რიგში და დატენილი იარაღიც ამ ბავშვების ხელში. ძალადობა ოჯახში, რომელთა ავტორებიც არიან დემორალიზირებული და ყოველგვარ იდენტობას მოკლებული მამაკაცები. დაბოლოს, ისევ ქალები, ქალები, რომლებიც რჩებიან მარტო და ებმებიან უფრო დიდ ბრძოლაში, ვიდრე ის ომია, რომლის ხმაც ტელევიზორიდან ესმით ქუჩაში მოსიარულე მოზარდებს.
როგორ შემიძლია ქალები ვახსენო და რუსუდან ჭყონიას „გაიღიმეთ“ არ მომაგონდეს. ნანა ექვთიმიშვილის ფილმისგან განსხვავებით, ჭყონიას სურათი უკვე უჩვენეს თბილისის კინოთეატრებში და ტელევიზორებშიც კი. ასე რომ, ამ შემთხვევაში ლაკონური ვიქნები. ქალი ქართული საზოგადოების ყველა ფენაში გენდერული დისბალანსის მსხვერპლია და ამას ემატება ქართული მედიის და, ალბათ, ზოგადად, ყვითელი მედიის მისწრაფება – ადამიანი აქციოს არა თუ საკუთარ მსხვერპლად, არამედ მასალად პროდუქტისთვის, რომელსაც „ყურებადი“, „რეიტინგული“ ანდა მეტი – „სკანდალური“ ეთერი ჰქვია. რეჟისორმა სწორედ ეს ტელემედიის ენა და ფორმა გამოიყენა საკუთარი კინოენისთვის. რამაც თავისებური სიმსუბუქე შესძინა სცენარის დრამატულობასა და სირთულეს. არც ეს ფილმი დარჩენილა საერთაშორისო პრემიების გარეშე. და დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, 2012-2013 წლები თუნდაც ამ ორი ფილმის გამო უნდა ჩავთვალოთ თანამედროვე ქართული კინემატოგრაფისთვის წარმატებულ პერიოდად.
თუკი წარსულზე არ ვილაპარაკეთ და ანალიზი არ დავიწყეთ, ის ვერ იქცევა გამოცდილებად. ის შეიძლება იქცეს ილუზიად, მითებად და რაც ხშირად ხდება – ზღაპრებად. ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში თბილისის არქიტექტურული კულტურული მემკვიდრეობა უცნაურ გადაწყვეტილებებს ექვემდებარებოდა. ხან იმაზე ვიმსჯელეთ, რომ ყველაფერი, რაც საბჭოთა დროს შექნილა, უნდა გაქრეს, ხანაც იმაზე, რომ უნდა გადაკეთდეს. საბოლოოდ კი ხან ინგრეოდა, ხან იყიდებოდა. უფრო ხშირად კი ერთს მოსდევდა მეორე. რომელი ერთი ჩამოვთვალოთ? არ ჩამოვთვლი. რამე დადებითს მოვიგონებ, მაგალითად, მწერალთა სახლს. ანუ დავით სარაჯიშვილის სასახლეს, რომელიც მან ხელოვანებს უანდერძა. მართალია, მაჩაბლის 13-ის რეაბილიტაცია ძალიან ნელა და რთულად ხდება, რაც, ალბათ, სერიოზულ ფინანსებთან არის დაკავშირებული, მაგრამ სემინარების, დისკუსიებისა და სხვა საინტერესო შეხვედრებისთვის უკვე ღიაა მთავარი დარბაზები და საოცრად მყუდრო შიდა ეზო. ამ ეზოში გაიმართა გოგი გვახარიას წიგნის პრეზენტაცია, რომელიც წლების წინ ჟურნალ “ცხელ შოკოლადში” იბეჭდებოდა გაგრძელებებით. მისი „ცრემლიანი სათვალე“ ახალი ბესტსელერია. წიგნის გამოსვლიდან ორ კვირაში „ბაკურ სულაკაურის გამომცელობას“ გაუჭირდა მაღაზიების მოთხოვნის დაკმაყოფილება და მალე წიგნის ე.წ. რეპრინტი გამოვა. წინა თუ ბოლოსიტყვაობაში გოგი გვახარია წერს, რომ ეკრანმა და მაყურებელმა მთელი მისი ცხოვრება შეცვალა და ბიოგრაფიაზე იმოქმედა. მისი სათვალე ხშირად იცრემლებოდა. სკოლაში „ოტტეპელის“ შემდეგ მისულ თაობას სატირალი ბევრი ჰქონდა. წიგნის გამოცემიდან პირველ დღეებში მაინც ამბობენ, რომ „ცრემლიანი სათვალე“ კინომოყვარულების წიგნი გახდება. ასე არ არის. ეს წიგნია იმ ძალიან ბევრ რამეზე, რასაც გოგი გვახარია დააკვირდა – ფილმები, ადამიანები, სამოქალაქო ომი, აფხაზეთის ომი, ქვეყნიდან გაქცევა, „კულტურის დანგრევა და ფსევდოკულტურით ნარცისების ბაღნარის აშენება“. ამ წიგნზე კიდევ დავწერ, ცალკე. სხვა ნომერში ან სხვაგან. ახლა მხოლოდ იმას ვიტყვი, რომ „ცრემლიანი სათვალის“ წიგნის მაღაზიებიდან ორ კვირაში გაქრობა ჩემთვის იმის ნიშანია, რომ ქართველებს წიგნი გვაინტერესებს, უბრალოდ ჩვენთვის საინტერესო, ჩვენთვის ცნობილი და მიმზიდველი ავტორი გვყავს ძალიან ცოტა. ცოტანი არიან ავტორები, რომლებიც ჩვენზე წერენ. ჩვენზე და ჩვენს გარემოზე დამკვირვებლის მიერ დაწერილს ხელიდან არავინ გაუშვებს. რა უნდა იყოს მკითხველისთვის, მით უფრო ქართველი მკითხველისთვის, ამაზე მიმზიდველი?!
ამ წერილში ისე გამოვიდა, თითქოს ბოლო თვეებში ქართული კულტურა წარსულისა და აწმყოს ანალიზით საზრდოობს. ნუთუ მართლა ვაანალიზებთ ომს, რომელშიც დღესაც ვართ ჩართულნი? ვფიქრობთ ადამიანებზე, რომელთა გვერდითაც ვმოძრაობთ? და გარემოზე, რომელსაც ვანგრევთ ან ვქმნით? ყოველ შემთხვევაში, ის ავტორები, რომლებიც დღეს მომაგონდნენ, სწორედ ამას აკეთებენ და ეს უძვირფასესი პროცესია, მით უფრო მაშინ, როცა მოჩვენება „კეთილი სტალინის“ მითიდან ჯერ ისევ დაგვსდევს.
© “არილი”