-
-
მალხაზ ხარბედია – ზვიად რატიანის “ნეგატივი”
დღევანდელი “ბიბლიოთეკა” თანამედროვე ქართული პოეზიის ერთ-ერთ ყველაზე გამორჩეულ წარმომადგენელზე მოგვითხრობს. სულ ცოტა ხნის წინ ზვიად რატიანის ბოლო პოეტური კრებული გამოვიდა, “ნეგატივი”, წიგნი, რომელიც ახალი ლექსების გარდა, პოეტის წინა ორი კრებულიდან ამოკრებილ ლექსებსაც მოიცავს.ზვიად რატიანი იშვიათად გამოსცემს კრებულებს, მინიმუმ 5 წელი მაინცაა ხოლმე საჭირო, რომ მან ბოლო დროის მანძილზე დაწერილს თავი მოუყაროს და წიგნად აქციოს. მიუხედავად იმისა, რომ იგი 90-იანი წლების დასაწყისიდან წერს და აქვეყნებს თავის ლექსებს, მაინც მიაჩნია, რომ მხოლოდ მისი ბოლო ორი კრებულია ყურადღების ღირსი. საკუთარი პოეტური წარსულის მიმართ იგი ხანდახან ძალიან კრიტიკულია ხოლმე, რაც ძირითადად იმაში გამოიხატება, რომ ბევრი სხვა პოეტისგან განსხვავებით, ზვიადის ყოველ ახალ კრებულს ლექსები კი არ ემატება, არამედ აკლდება. შესაბამისად, წიგნის გამოცემის მიზეზს, მისთვის, თუ შეიძლება ასე ითქვას, უფრო წარსულის მოწესრიგება წარმოადგენს, ვიდრე მომავალზე ფიქრი: “პირველი მიზეზი, ამოსავალი მიზეზი იყო ის, რომ მანამდე იყო კიდევ ორი წიგნი, რომლებიც უნდა გამექრო, ჩემთვის გამექრო, თითქოს არ არსებულან. ამ ახალ წიგნში შევიდა 4 წიგნი, ორი უკვე გამოცემული, 2000 და 2005 წელს და ორი ახალი, რომლებიც წიგნად გამოცემული არ იყო და რაღაც-რაღაცეები აქედან დაბეჭდილი იყო, სხვადასხვა დროს. დიდი ნაწილი არც იყო დაბეჭდილი”.
ახალი წიგნი თავისი სტრუქტურითაც გამორჩეულია: “რაც შეეხება წყობას. წიგნი უკუღმაა ქრონოლოგიურად დალაგებული. ეს უბრალოდ ყველაზე მოხერხებული ფორმა იყო ჩემი აზრით, იმიტომ, რომ მე ძალიან ბევრი ვიფიქრე როგორ დამელაგებინა ეს ოთხი წიგნი ერთად. არც თემატურად ეწყობოდა და არც ლექსწერის და ტექნიკური თვალსაზრისით. ასე უფრო დალაგდა, დაალაგა თან ნაწილობრივ სათაურმა, ერთ-ერთი ლექსის სათაურმა, ნეგატივმა, რომელიც უკუხედვას, უკუღმა ხედვას გულისხმობს და ასე უფრო მოხერხებული და პრაქტიკული მეჩვენა წიგნის აწყობა.”
ზვიად რატიანი იმ იშვიათ პოეტთა რიცხვს მიეკუთვნება, რომელსაც პოეზიის მოყვარულთა გარდა, თავად პოეტებიც ძალიან აფასებენ. წლების განმავლობაში არაერთხელ დავრწმუნებულვარ, რომ ზვიადის ახალ პუბლიკაციებს ყველა თაობის პოეტი ელოდება ხოლმე და მასზე საუბრისას, როგორც წესი, ძალას კარგავს ტრადიციულ-ქართული ზეპირსიტყვიერი კრიტიკის ორი ყველაზე გავრცელებული მოდუსიც, ყალბი ქებაცა და ჭორაობაც. პირადად ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ზვიადს დამწყები, სრულიად ახალგაზრდა პოეტები აფასებს. მაგალითად, შოთა გაგარინი ალბათ ვერ იგუებს დამწყები პოეტის წოდებას, სამაგიეროდ, ეს ახალგაზრდა პოეტი სიამოვნებით, და რაც მტავარია, საინტერესოდ საუბრობს ზვიად რატიანის შესახებ: “მისი სახასიათო ენა სრულიად ორიგინალურია და არ გავს სხვა პოეტების გამოხატვის ფორმებს. ზვიადის ლექსების შეგრძნებას გიტოვებს, რომ მისთვის მთავარი არ არის სიტყვა, მისთვის მთავარი არის სურათი, რომელიც ამ სიტყვებით უნდა დახატოს. ზვიადს ვერ ვუწოდებთ პოეტს, რომელიც ენაზე მუშაობს. რა თქმა უნდა სიტყვების მიმართ პატივისცემით არის გამსჭვალული და იგრძნობა ეს მის ლექსებში, მაგრამ ენაზე მომუშავე პოეტს ვერ ვუწოდებთ, თუ არ ჩავთვლით თავის საკუთარ იდიოსინკრატულ ენას”.
შოთა ზვიადის ლექსებს იაპონურ პოეზიასთან აახლოვებს და მას ავტორსა და მკითხველს შორის ჩატეხილ ხიდად მიიჩნევს, რომელიც თავად მკითხველმა უნდა ამოაშენოს. ახალგაზრდა კოლეგა პოეტის მელანქოლიურობაზეც ამახვილებს ყურადღებას: “ზვიადის ყველა ლექსში არის მელანქოლია, ოღონდ სხვანაირი მელანქოლია, რომელიც გაქცევისკენ არ გიბიძგებს. თითქოს დგახარ სადღაც ნაპირზე და უყურებ დიდ ტალღას, რომელიც მოდის და იცი, რომ ამ ტალღას ვერსად ვერ გაექცევი, აზრი არა აქვს ფართხალს და ერთად-ერთი, რაც შეგიძლია გააკეთო, ესაა ბოლო წამები გაილამაზო და ამ სილამაზით იკაიფო, სანამ ეს ტალღა წაგლეკავს”.
ამისგან განსხვავებით თავად ზვიადი განუწყვეტლივ გაქცევის მცდელობებშია. წლების განმავლობაში გაქცევა მისი პოეტიკის განუყრელ ნაწილად იქცა: “ამ ოთხივე წიგნში რაც პირველ რიგში, ჩემი აზრით თვალშისაცემია, ესაა გაქცევის მცდელობა, უფრო სწორად უშედეგო მცდელობები. ესენი ერთნაირი წიგნებია, მე სულ ვცდილობ რაღაცას გავექცე, არ მაქვს ამოჩემებული იდეა ფიქსი, რომ რაღაც ახალი დავწერო და შევქმნა, ზოგადად პოეზიაში, მაგრამ საკუთარ პოეზიასთან, საკუთარ ლექსებთან მიმართებაში მე ეს მაქვს და ჩემი წიგნები ამის მუდმივი მცდელობებია. საბოლოო ჯამში ეს არის შედეგი. ეს ოთხი წიგნი სინამდვილეში ერთ წიგნია, მე ამას ვეძახი ჩემს ბოლო პირველ წიგნს, ყველა წიგნს, აქამდე მე პირველ წიგნს ვუწოდებდი და ახლა მგონია, რომ ეს არის ბოლო პირველი წიგნი და მომავალში ალბათ პირველი მეორე წიგნის წერას დავიწყებ”.
დასაწყისშიც ვამბობდი და აქაც გავიმეორებ, რომ ზვიადი წარსულს აწესრიგებს, მის დანახვას ცდილობს. ერთ-ერთ ლექსში იგი ღმერთს მადლობას წირავს, რომ მისთვის წინათგრძნობის არავითარი ნიჭი არ მიუცია, სამაგიეროდ ბლომად მოჰმადლა წარსულის ნიჭი: “წარსულის, სადაც გამუდმებით რაღაც იცვლება”. ამ თემას გაკვრით შოთა გაგარინიც შეეხო: “ზვიადი ალბათ იმ პოეტთა რიცხვს მიეკუთვნება, რომელიც ახალის შექმნას კი არ ცდილობს, არამედ ცდილობს უკვე არსებულში რაღაც პოეტური დაინახოს. როცა კითხულობ ზვიადის ლექსებს, მორიგ ძალიან მაგარ მეტაფორას როცა წააწყდები, სულ გებადება შეგრძნება, რომ აი, მე ეს ადრე როგორ ვერ შევამჩნიე”.
ბოლოს ზვიად რატიანის ე.წ. სამოქალაქო ლექსებს მინდა შევეხო. 90-იანი წლებიდან მოყოლებული მან რამდენიმე ძალიან რთული, სამოქალაქო თვალსაზრისით ძალიან მნიშვნელოვანი და გარდამტეხი ლექსი შექმნა. ვინაც ზვიად რატიანის პოეზიას კარგად იცნობს, მას აუცილებლად ემახსოვრება 90-იანების ბოლოს დაწერილი მისი “მამები”, ასევე “გზები და დღეები” და ზვიადის შარშანწინანდელი ლექსი, “ნეგატივი. ოცი წლის შემდეგ”. “სამოქალქო ლექსები” მეთქი, ვამბობ, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ზვიადი რომელიმე პროტესტ-პოეზიის ან სოციალური ლექსის ნაკადს მივაკუთვნოთ, სადაც წინასწარი ჩანაფიქრებით, გარკვეული იდეოლოგიური მზადყოფნით იწერება ლექსები. ზვიადი ყველაფერ ამისგან შორს დგას და იგი ე.წ. “სამოქალაქო ლექსის” ცნებასაც არ ითავისებს: “მე არ ვხედავ ამ ყველაფერს ისე, რომ დიდ ყურადღებას ვუთმობდე. უბრალოდ არის რამდენიმე კონკრეტული ლექსი, რომელიც ამ თემატიკითაა, ისევე როგორც სხვა თემატიკებით, ანუ რაიმე განსაკუთრებულ ადგილზე ჩემთვის ეს ლექსები არ დგას. შეიძლება ის კონკრეტული ლექსები, მაგალითად “ნეგატივი”, ჩემთვის განსაკუთრებული იყოს დაწერის სირთულის გამო, იმიტომ, რომ მტკივნეული თემა იყო, მაგრამ ასევე მტკივნეული ბევრი თემაა”.
ზვიად რატიანმა სწორედ ამ ბევრი მტკივნეული თემით დაიმკვიდრა უმნიშვნელოვანესი ადგილი თანამედროვე ქართულ პოეზიაში. ყოველ შემთხვევაში, ამ ყველაფრის დანახვა მკითხველს ნათლად შეუძლია “ნეგატივში”, როგორც თავად ავტორი ამბობს, მის “ბოლო პირველ წიგნში”. -
მალხაზ ხარბედია – ნაირა გელაშვილის “პირველი ორი წრე”
დღეს “ბიბლიოთეკა” ნაირა გელაშვილის ბოლო რომანზე მოგითხრობთ. “პირველი ორი წრე და ყველა სხვა”, ასე ჰქვია წიგნს, რომელიც უკანასკნელი რამდენიმე ათწლეულის საქართველოს ისტორიის მხატვრული გააზრების კიდევ ერთი ძალზე საინტერესო ცდაა.
ახალი ამბავი არ არის, რომ დღეს თანამედროვე ქართული ლიტერატურა ძალიანაა მოწყვეტილი რეალურ თანამედროვეობას, ისტორიას, ჩვენივე ქვეყნის ახლო წარსულს თუ ბოლო დროს მომხდარ მოვლენებს. ჩვენში თითქმის არ იწერება დოკუმენტური ჟანრის ნაწარმოებები, იშვიათად ნახავთ პროზაში არეკლილ საქართველოს ბოლოდროინდელ თავგადასავალს, მწვავედ დასმულ კითხვებს. ნაირა გელაშვილის ბოლო რომანი “პირველი ორი წრე” სწორედ ასეთი ხარვეზების შევსების მცდელობაა. ესაა რომანი ჩვენი დროის შესახებ, უფრო სწორად კი იმ მიზეზებზე, რამაც ჩვენი დრო შვა. კრიტიკორი ლევან ბრეგაძე რომანის შესახებ გვეუბნება: “ნაირა გელაშვილის არც ერთი წიგნი ერთმანეთს არ გავს, მაგრამ ბევრი გავს ერთმანეთს სწორედ ამით. ანუ ესაა ქვეყნის ბედით შეწუხებული ადამიანის ფიქრები, გამოსავლის ძიება, და იმის მცდელობა, რომ გაიაზროს, რა ხდება, რა გვჭირს, რა მოგვივიდა, რომ ამ გაუთავებელი კრიზისიდან ვეღარ გამოვსულვართ”.
რომანს მყარი ისტორიოსოფიური საფუძვლები აქვს, ამაზე როგორმე სხვა დროსაც ვისაუბრებთ, ახლა უბრალოდ ერთ ეპიზოდს გავიხსენებ რომანიდან, რომელიც წარსულის საშიშროებებს ეხება, იმას, რომ წარსული “თან უნდა გახსოვდეს და თან არა. წარსულიდან მხოლოდ ის უნდა იცოდე, რასაც აცნობიერებ, სხვა ყველაფერი უნდა გადაყარო, რათა ტვირთად არ გექცეს”. ამის შესახებ ნაირა გელაშვილმა ჩვენთან საუბრისასაც აღნიშნა, როდესაც მას ვთხოვეთ რომანის დაწერის პირველი იმპულსები გაეხსენებინა:
“დიდი დრო რომ გადის, მერე გავიწყდება, რატომ წერდი და რა იყო იმპულსი და რა გაწერინებდა. ეს რომანი 1994 წელსაა დამთავრებული და არც მინდოდა გამოქვეყნება და რაღაცნაირად მინდოდა ის სინამდვილე დამევიწყებინა, ისევე, როგორც ბევრს სურს დავიწყება ჩვენი უახლოესი წარსულისა, რომელიც მთლიანად შედგება ტრავმების წნულისაგან. ეს განცდა მახსოვს, “დრო, დრო აღნიშნე”, გალაკტიონის სიტყვები, რომელიც თითქოს რაღაც ანდერძივითაა. მაგრამ ჩემთვის მაინც მთავარი არის ის, რომ ესაა მცდელობა დააასახელო მიზეზები, რამაც გამოიწვია საქართველოს პერმანენტული მარცხი და პერმანენტული უიღბლობა და რაც დღესაც იწყვევს კიდეც, რადგან ის მიზეზები აღმოფხვრილი არც ახლა არ არის და გრძელდება”.
რომანის მოქმედება ერთ კონკრეტულ ადგილას, უფრო სწორად, კონკრეტულ დაწესებულებაში ვითარდება, “მთარგმნელობით კოლეგიაში”. ამ რეალურ დაწესებულებაში, რომელიც ნაირა გელაშვილმა საკუთარი გამონაგონითაც შეავსო, ხანმოკლე არსებობის მიუხედავად, მაინც ბევრი რამ გაკეთდა, ითარგმნა წიგნები, გამოჩნდნენ ახალი ავტორები. კოლეგიაში მუშაობდა კრიტიკოსი ლევან ბრეგაძეც, ვისთვისაც ეს პერიოდი ერთ-ერთი ყველაზე ნაყოფიერი იყო იმდროინდელი საქართველოს ინტელექტუალურ ცხოვრებაში: “ამ დაწესებულების არსი, ოთარ ნოდიას მიერ მოფიქრებული და მის მიერ შექმნილი მთარგმნელობითი კოლეგიის არსი იყო კულტურული ცხოვრების უზრუნველყოფა საქართველოში. კულტურული კავშირების უზრუნველყოფა სხვა ხალხებთან, სხვა ერების ლიტერატურებთან, და ეს კეთდებოდა არაჩვეულებრივი თავგამოდებითა და თავდადებით, როგორც ხელმძღვანელის, ისე თანამშრომლების მიერ. მე ცოტა ხანს მომიწია იქ მუშაობა და ვიცი ეს, როგორ იყო”.
პერსონაჟები სხვადასხვა ტექსტების, შესაბამისად კი სხვადასხვა კულტურათა თარგმნით არიან დაკავებულნი, ამასობაში კი მათ გარშემო ახალი ქვეყანა იბადება, ჩნდებიან ახალი ლიდერები, რომლებიც სწორედ ამ “სხვას” ებრძვიან, იწყება “მთარგმნელობითი კოლეგიის” თანამშრომლების დევნა, დაშინება, რომელიც შემდეგ დარბევაში გადაიზრდება და მსხვერპლიც მოჰყვება. კულტურის ამ კერის რეალურ თუ გამოგონილ ხვედრს უკავშირდება საქართველოს ისტორიის ფაქტებიც, რომელიც რომანში ხან პერსონაჟების მიმოწერიდან აღწევს, ხანაც ქუჩიდან, საიდანაც გამუდმებით მოისმის სკანდირების ხმა, ირხევიან დროშის წვერები, ერთმანეთს ცვლიან ლოზუნგები. ნაირა გელაშვილის რომანში კულტურისა და ბარბაროსობის ამ დაპირისპირებას დიდი ადგილი უკავია, მან საუბარშიც აღნიშნა: “რეალურად, ეს იყო ის ორგანიზაცია, რომელიც, რომ არ ყოფილიყო, დემოკრატიულ სახელმწიფოს თავად უნდა შეექმნა, რომელიც იღებს ევროპულ ორიენტაციას, ანუ სარკმელი გაეჭრა ინტელექტისა და სულის დონეზე. და გამოვიდა ისე, რომ ამ ნაციონალისტურმა ძალებმა არსებული ორგანიზაცია დახურეს.”
ჯერ კიდევ რომანის დაწერამდე რამდენიმე წლით ადრე, თავის ერთ-ერთ წერილში, რომელიც 1990 წელს დაიბეჭდა ქართულ პრესაში, ნაირა გელაშვილმა ის ფაქტორები დაასახელა, რომელიც პირველ რიგში უნდა დაგვეძლია ქართველებს დამოუკიდებლობისკენ სავალ გზაზე. მომავალში სწორედ ეს თეზისები იქცა რომანის საფუძვლად: “ჩვენ ვართ ინტელექტუალურად მოუმზადებლები ახალი დროისთვის, ჩვენი მორალური საყრდენები შერყეულია, ანუ ღირებულებათა სისტემა და მესამე ფაქტორად მქონდა დასახელებული ის, რომ ჩვენ არა ვართ ფსიქიკურად სტაბილური ხალხი. მაშინ ეს არგუმენტირებული არც მქონდა და ამის დამამტკიცებელი რამე მასალა ხელში არ მეკავა. არის, როცა რაღაცას ამბობ განცდისა და შეგრძნების დონეზე. რეალურად კი ის, რაც მაშინ, 1990 წელს არგუმენტების გარეშე, თეზისებივით მქონდა დაწერილი, ამ რომანში რაღაცნაირად გაიშალა”.
გარდა ამისა, რომანი კიდევ ერთ მნიშვნელოვან თემას ეძღვნება, რომელიც დღეს ტოტალურად ბატონობს საქართველოში, ქვეყანაში, სადაც საზოგადოებას განათლება რეალურად არ სჭირდება, განათლებული ადამიანი კი ხშირ შემთხვევაში დაცინვის ობიექტი ხდება: “პრობლემა, რომელიც ლაიტმოტივის სახით არის რომანში და სტრუქტურულად განსაზღვრავს მას, ესაა შემეცნების წყურვილის ძალიან, სასოწარმკვეთად დაბალი დონე საქართველოში, როცა ცოდნის სიყვარული უკვე აღარ იგრძნობა და შემეცნების წყურვილი, თვითონ სამყაროს შემეცნების წყურვილი დასულია იმდენად ნულს ქვემოთ, რომ პერსპექტივა არ ჩანს”.
ცალკე თემაა რომანის ჟანრული განსაზღვრა და ის, თუ როგორაა იგი აგებული სტრუქტურულად: “პირველ რიგში ეს არის კარგი საკითხავი პროზა. პროზა მეთქი, ვთქვი, მაგრამ, იქ ბევრი ლექსია და პროზაული პოეტური პასაჟებიც ბევრია და ბარემ ახლავე ვიტყვი, რომ ეს მაინც არის რომანი, მრავალფეროვანი, ტექსტებისგან შედგენილი რომანი, ცოტა უცნაური ამ მხრივ, ტრადიციულ რომანებს ნაკლებად ჰგავს. არის თარგმანები, პოეტურიც და პროზაულიც, თან ძალიან აქტუალური წიგნებიდან”. ლევან ბრეგაძის ამ ჩამონათვალს სხვასაც დავამატებდი. რომანს ავსებს ბიოგრაფიებიც, მთარგმნელთა ბიოგრაფიები, რომელსაც კოლეგიის ერთ-ერთი თანამშრომელი ადგენს “ორგანოებისთვის”. მათ უფრო ნოველები შეგვიძლია ვუწოდოთ, სადაც თხრობა ხან მდორედ მიედინება და ხანაც შექსპირული ვნებები ტრიალებს. მთავარი კი ის არის, რომ კონკრეტული ადამიანების ბედში ქვეყნის ცხოვრებაც აირეკლება.
რა თქმა უნდა, რომანი “პირველი ორი წრე” არაა დოკუმენტური, თუმცა ეს ის შემთხვევაა, როდესაც დოკუმენტების, ასევე ავტორისეული ხედვებისა და ტკივილების ერთიანობა ახლიდან განგვაცდევინებს ჩვენი ქვეყნის არეულ თავგადასავალს. ეს წიგნი სწორედ ამ არეულობის გააზრებისა და მის არსში წვდომის მცდელობაა. -
მალხაზ ხარბედია – “წიგნის შედგენის ხელოვნება გადაყრის ხელოვნებაა”
– ამას წინათ ზურაბ ქარუმიძეს ვესაუბრე, რომელმაც განსაკუთრებულად გაამახვილა ყურადღება რედაქტორის ინსტიტუტის არარსებობაზე საქართველოში. არადა, ეს ინსტიტუტი საჭიროა: შენი ტექსტი ვიღაცამ უნდა წაიკითხოს, რადგან უცხო თვალი ნაწერს სხვაგვარად აფასებსო. ბატონი ზურაბი მარტო არ არის, ვინც ასე ფიქრობს. ბევრი მიიჩნევს, რომ დღესდღეობით საქართველოში კარგი რედაქტორი თითზე ჩამოსათვლელია. შენი აზრით, რამდენად მწვავედ დგას ეს საკითხი?
– საკმაოდ მწვავედ. ეს საქართველოში გამოცემულ თითქმის ყველა წიგნს ეტყობა. დავანებოთ თავი ახალგაზრდა, ან დამწყებ მწერლებს, მათთან მუშაობა ცალკე საუბრის თემაა. ავიღოთ, მაგალითად, თანამედროვე ქართველი კლასიკოსები, თუნდაც გურამ დოჩანაშვილი, რომელსაც ნამდვილად მოუხდებოდა ერთი კარგი რედაქტორი. ანდა ნაირა გელაშვილის ბოლო, ჩემი აზრით უმნიშვნელოვანესი რომანი გავიხსენოთ – “პირველი ორი წრე და ყველა სხვა”. ამ რომანს რომ რედაქტორი ჰყოლოდა, დღეს ეს წიგნი ნახევარ საქართველოს ექნებოდა წაკითხული. ძალიან ბევრი გამოდის მოთხრობების კრებულები, აბსოლუტურად არაფრის მთქმელი კრებულები, სადაც მექანიკურადაა ჩაყრილი ნაწარმოებები, არადა პირიქით, წიგნის შედგენის ხელოვნება გადაყრის ხელოვნებაა და არა ჩაყრის. დღეს ძალიან ბევრი უფერული მოთხრობა იწერება, რომელმაც წალეკა ჩვენი პერიოდიკა, ანთოლოგიები და კრებულები. სამწუხაროდ, გამოცემას, რომელსაც მე ვრედაქტორობ, ფინანსური პრობლემები აქვს და შესაბამისად ვერ ვაძლევ თავს უფლებას ხორცი შევასხა იდეებს, რომელზეც რამდენიმე წელია ვსაუბრობ. ამის საშუალება როცა გაჩნდება, “საშუალო” ლექსებიცა და მოთხრობებიც გაქრება ჩემი ჟურნალის გვერდებიდან და მათ ადგილს უფრო მწვავე, ახალი და საინტერესო მასალები დაიკავებს.
– ლიტერატურის თეორეტიკოსები მიიჩნევენ, რომ მხატვრული ტექსტის კარგი რედაქტორის ჩამოყალიბებას თაობები სჭირდება. ეთანხმები ამ მოსაზრებას? საერთოდაც, როგორ უნდა გამოიზარდოს კარგი რედაქტორი? შეიძლება ამის სწავლა თუ ესეც ისეთივე ნიჭია, როგორც, სიტყვაზე პოეზია ან მწერლობა?
– რედაქტორი, რა თქმა უნდა, ნიჭიერი უნდა იყოს, მაგრამ თუკი მას ალღო არა აქვს და მზად არ არის თავისი პიროვნული ახირებები და ოცნებები გვერდზე გადადოს, არაფერი გამოუვა. გარდა ამისა, რედაქტორობა გემოვნებასაც გულისხმობს და იგი უნდა ფლობდეს უზარმაზარ ინფორმაციას. ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ენის ცოდნასაც, არამხოლოდ იმიტომ, რომ დაიცვას ენა, არამედ იმისთვისაც, რომ თუ საჭირო გახდა, დაანგრიოს კიდეც (ანუ ავტორს დაანგრევინოს). ჩემი ნება რომ იყოს, საქართველოში ყველა მწერალს ვაიძულებდი 4-5 წელი რედაქტორად მუშაობას. ამით ისინი ბევრ რამეს ისწავლიდნენ, პირველ რიგში კი ეგოცენტრიზმისგან გათავისუფლდებოდნენ. და რაც მთავარია, რედაქტორობას ორთოგრაფიული ლექსიკონი არ სჭირდება. მე მაგალითად, არ მახსოვს ორთოგრაფიული გადამეშალოს, იმიტომ, რომ ყოველთვის შინაგან რიტმს ვუსმენ.
დაახლოებით 10-12 წლის წინ უნივერსიტეტში მოგვიწვიეს “არილი”-ს რედაქცია, შეხვედრა მოგვიწყვეს. სიტყვებით გამოვიდნენ, გვაქეს, გვადიდეს, შენიშვნებიც მოგვცეს, დაახლოებით ასეთი: “ცოტა მეტი ეროვნულობა არ გვაწყენდა ყმაწვილებო”, “ნურც ჩვენ დაგვივიწყებთ…” და ა.შ. უცებ სიტყვა აიღო ერთმა ჩემმა ყოფილმა თანაკურსელმა (ფილოლოგმა), რომელიც, როგორც ეტყობოდა, მაგარი მომზადებული იყო, იმიტომ, რომ ფურცლების მთელი დასტა დააძრო. ეს გოგო დაახლოებით ნახევარი საათი კითხულობდა მოხსენებას თემაზე – “რა ენა წახდეს, ერიც დაეცეს – ქართული ენის სიწმინდე არილში”, თუ რაღაც ამგვარი ერქვა. ამ ჩემს კურსელს “არილის” ნომრებიდან ამოკრებილი ჰქონდა ჟარგონული გამონათქვამები, ბარბარიზმები, უხამსობები, ცდილობდა შესატყვისების მოძებნას, გვითარგმნიდა, გვიმარტავდა, გვტუქსავდა, ჭკუას გვარიგებდა, შიგადაშიგ წინაპართა აჩრდილებსაც გამოიხმობდა, მოკლედ ძალიან ვიხალისეთ. რატომ მოვყევი ეს ამბავი? წარმოიდგინეთ, ლუი სელინისთვის, ჰანტერ ტომპსონისთვის, ვენედიკტ ეროფეევისთვის ან ზურა ლეჟავასთვის რომ ვინმეს მისეული მეტყველების მანერა აეკრძალა, სიტყვები ამოეყარა და წინადადების წყობა გაესწორებინა, ხომ იქნებოდა სასაცილო? ისე, ერთხელ უნდა ვცადო, ჟარგონით კარგად გაწყობილი რომელიმე ტექსტი უნდა ავიღო და ორთოგრაფიულის მიხედვით უნდა მოვთარგმნო, მემგონი საინტერესო შედეგს მივიღებთ.
– გოლი თარაყის ინტერვიუს ვკითხულობდი, სადაც ის ამბობს: “ძალზე მნიშვნელოვანია კარგი რედაქტორი, რომლის ნაკლებობასაც დღევანდელ ირანში უმწვავესად განვიცდით და რომლის ფასიც, პირადად, საფრანგეთში გავიგე. ყველა მწერალმა, თუ ის პროფესიონალია, რასაკვირველია, ყველაზე უკეთ იცის, როგორც მწერალმა, სად იზარმაცა, სად რა შეცდომა მოუვიდა, ან ყურადღება სად მოადუნა. ჩემმა ფრანგმა რედაქტორმა ამგვარ იაღლიშებს უცდომლად მიაგნო და სათუთად, ფრთხილად და მაღალპროფესიულად გაასწორა. ირანში კი, სრულიად საპირისპირო ამბავი ხდება. ჯერ რედაქტორი არ არის, ხოლო თუ სასწაული მოხდა და ამ საქმის მცოდნე კაცი გამოჩნდა, რომელიც ავტორს ნაკლზე მიუთითებს და ტექსტის ამა თუ იმ ადგილის გასწორებას შესთავზებს, მწერალი მის აზრს ყურს მაინც არ ათხოვებს, ზემოდან ყურებას დაუწყებს და ეტყვის: შენ საიდანღა გამომიტყვრი? წადი, შენს თავს და საქმეს მიხედეო…” როგორც ჩანს, ეს არ არის მხოლოდ ჩვენი პრობლემა. რით ახსნი ამ ფაქტს? ანუ, რატომ არის ბევრ ქვეყანაში კარგი რედაქტორის დეფიციტი?
– სხვათა შორის, ბოლო დროს სულ უფრო გულგრილი ვხდები ამ საქმიანობის მიმართ, ანუ რედაქტორობის მიმართ. სამწუხაროდ, რაც დრო გადის, მით უფრო ნაკლებად სჭირდებათ ჩვენთან რედაქტორი, კონკრეტულ ავტორებს ვგულისხმობ, თორემ რედაქტორის ინსტიტუტი რომ გასაძლიერებელია, ამაში ორი აზრი არ არსებობს. ყველაზე უცნაური ისაა, რომ ვინც კარგად წერს, ის ყოველთვის ღიაა შენიშვნების და ჩასწორებების მიმართ. ჩემთვის საყვედურიც კი უთქვამთ იმის გამო, რომ არაფერი იყო ჩასწორებული ტექსტში. მახსოვს რამდენს ვმუშაობდით ხოლმე მე და ზაზა თვარაძე რომელიმე მისი მოთხრობის ან ლექსების პუბლიკაციის მომზადებისას. არადა, ზაზა თავად იყო ბრწყინვალე რედაქტორი და ჩემი რედაქტირება მის ტექსტებს ნამდვილად არ სჭირდებოდა. მეორე მხრივ არიან ავტორები, რომლებიც წვალობენ, წერა არ იციან, სათქმელი არა აქვთ, ნიჭი აკლიათ, და ბევრი მათგანი იმდენად არაადეკვატურად აღიქვამს ხოლმე შენიშვნებს, რომ მათთან საუბარი აზრს კარგავს. ყოფილან ავტორები, რომლებიც რამდენიმეთვიანი მუშაობის შემდეგ დამიბეჭდავს, ისეთებიც არიან, რომლებიც ნახევარგვერდიან ჩანახატს გამოაგზავნიან და შემდეგ გთხოვენ ორჯერ დიდი რეცენზია დაუწერო, სადაც არგუმენტირებული იქნება, თუ რატომ არ ვუბეჭდავ ამ იმპრესიონისტულ ესკიზს. მოკლედ, სიამოვნებით დავანებებდი თავს რედაქტორობას და სხვას გადავულოცავდი ამ საპასუხისმგებლო საქმიანობას. 15 წელი ცოტა არაა, დროა ჩემი თავისთვისაც მოვიცალო.
– “არილი,” “წიგნები,” “ცხელი შოკოლადი” – ის ლიტერატურული გამოცემებია, რომელთაც სხვადასხვა პერიოდში რედაქტორობდი და რედაქტორობ. რა განსხვავებაა მათ შორის და თუ გაქვს ხოლმე ჩამოყალიბებული რაიმე სახის კონცეფცია, როდესაც ამათუიმ ახალ ჟურნალსა თუ გაზეთზე იწყებ მუშაობას?
– ყველა გამოცემას, რომელსაც ოდესმე ვრედაქტორობდი, “არილი” იქნება ეს, “24 საათის” ლიტერატურული დამატებები თუ “ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი” ერთი მთავარი რამ აერთიანებს. ვცდილობდი და ვცდილობ დავბეჭდო უახლესი თანამედროვე მსოფლიო ლიტერატურა, ისეთი რაღაცეები, რაც არავის წაუკითხავს, ასევე თანამედროვე ქართული ლიტერატურა, განსაკუთრებით კი ის ნაწარმოებები, რომლებიც რაღაც სიახლეს გულისხმობს. მქონდა მცდელობები ცოტა სხვა ეტაპზე გადასულიყო რეცენზირებისა და კრიტიკის ქართული კულტურა, ეს კი მანამ არ მოხდება, სანამ მწერლები არ დაიწყებენ ერთმანეთზე წერას. ჯერ-ჯერობით ამ თვალსაზრისით “ვდგავართ”, მაგრამ ვფიქრობ მალე იქნება ძვრები. ჩემი ოცნებაა კონკრეტული პრობლემებისადმი მიძღვნილი მრგვალი მაგიდები ყოველ ნომერში გადიოდეს, აუცილებელია ერთ წიგნზე (ნებისმიერ წიგნს არ ვგულისხმობ, არამედ მნიშვნელოვანს) რამდენიმე რეცენზია იწერებოდეს, ინტერვიუ ავტორთან და ა.შ. თემატური ნომრები, რომლის ტრადიციაც 90-იანი წლების ბოლოს დავამკვიდრეთ “არილში”, ცალკე თემაა. დღეს ყველაზე მეტად გვჭირდება ასეთი გამოცემები.
– როგორც ამ გამოცემათა რედაქტორს, გამუდმებით გიწევს შეხება თანამედროვე ქართულ ლიტერატურასთან. რამდენად არის შეცვლილი ვითარება თუნდაც 10-15 წლის წინანდელ პერიოდთან შედარებით, როდესაც შენ ამ სივრცეში მოღვაწეობას იწყებდი?
– შეიძლება მეჩვენება, მაგრამ ადრე მეტად იყო ჩართული ლიტერატურაში მწერალიც და მკითხველიც. 1997-2003 წლები დიდი იმედების წლები იყო, ახლა კი ჩვენ დიდი იმედგაცრუებების პერიოდში ვართ და ეს ნეგატიური გარემო იმედი მაქვს მალე უკეთესობისკენ შეიცვლება, მე ვხედავ უკვე ამის ნიშნებს. დღეს მწერალსაც და მკითხველსაც სადღაც სხვაგან გაურბის თვალი, ყველა რაღაცნაირ მახეშია გაბმული, სადაც ლიტერატურა აბსოლუტურად არაარსებით როლს თამაშობს. ჩვენს გარშემო მხოლოდ პიარია, რომელზეც ერთნი რისხვით რეაგირებენ, მეორე კი კონფორმისტული ქედისმოხრით. სამწუხაროდ ახლა არც ბიტნიკების ხანაა და არც კლასიკური რომის პერიოდი, რომ ამ რეაქციებმა შედეგი მოიტანონ. უკიდურესი ამბოხისა ან მეორეს მხრივ, ხოტბის დრო წასულია, რადგან მათში, არც ერთში, სიმართლე არ მოჩანს, დღეს კი სიმართლე ყველაზე მეტად გვჭირდება. სწორედ ამ სიმართლის დეფიციტის გამოა, რომ ქართული ლიტერატურა ვერ ვითარდება, მწერლები ვერ იზრდებიან…
– რამდენიმე წლის წინ გამოიცა შენს მიერ შედგენილი “თანამედროვე ქართული პოეზიის ანთოლოგია”, რომელმაც 1990-2004 წლების ქართული პოეზია შეაჯამა. ამ გამოცემას დიდი გამოხმაურება მოჰყვა. ხომ არ აპირებ მსგავსი პროექტის განხორციელებას პროზაშიც?
– მსგავსი პროექტი განხორციელდა კიდეც, გასულ წელს “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობასთან” თანამშრომლობით 20 საუკეთესო ქართული მოთხრობის ანთოლოგია შევადგინეთ რამდენიმე ადამიანმა, თუმცა მთლიანობაში მაინც უკმაყოფილო ვარ ამ კრებულით. იქ არის რამდენიმე მოთხრობა, რომელსაც მე არ შევიტანდი ანთოლოგიაში. გარდა ამისა, მაქვს ჩაფიქრებული ერთი გრძელვადიანი პროექტი, რომლის გამოცემაც იმედია მალე დაიწყება. დაახლოებით 10 წლის შემდეგ სიამოვნებით შევადგენდი ამჯერად უკვე 2005-2020 წლის ქართული ლექსის ანთოლოგიას.
– ისევ “ანთოლოგიას” დავუბრუნდეთ. მკითხველთა უმეტესობას მოეწონა წიგნი, თუმცა იყვნენ უკმაყოფილონიც, რომლებიც სუბიექტურობაში გდებდნენ ბრალს. რა სირთულეებს უკავშირდება მსგავსი კრებულის შედგენა?
– ასეთ შემთხვევაში შემდგენელი ყოველთვის სუბიექტური უნდა იყოს, სუბიექტური ლექსებთან დამოკიდებულებაში და არა ავტორებთან მიმართებაში, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. მე გული მწყდება, რომ ზოგიერთ ლექსსა თუ ავტორს ანგარიში გავუწიე და დღეს ვფიქრობ, უკეთესი იქნებოდა საერთოდ არ შემეტანა ესათუის ლექსი თუ ავტორი კრებულში. რა თქმა უნდა, ახლა სულ სხვანაირს გავაკეთებდი იმ ანთოლოგიას.
– რადიო “თავისუფლებაზე” გაქვს ძალზე საინტერესო ბლოგი, რომელიც ლიტერატურას ეხება, მიგყავს ამავე რადიოს ლიტერატურული რუბრიკაც. ხომ არ გეგმავ აქ გამოქვეყნებული მასალების წიგნად გამოცემას?
– ერთიორჯერ კი გავიფიქრე ამის შესახებ, მაგრამ მერე თავადვე ჩავახშვე ეს ფიქრები. საბედნიეროდ მკითხველი ისედაც არ აკლია ამ ბლოგებს, რადიო “თავისუფლების” საიტი ყველაზე კითხვადი (და სმენადი) საინფორმაციო-ანალიტიკური საიტია საქართველოში. მაგრამ, თუკი დავრწმუნდი, რომ ინტერნეტს მიღმა ჯერ კიდევ ბევრი ადამიანია დარჩენილი, ვისაც დააინტერესებს ჩემი ნაწერი, მაშინ შეიძლება ვიფიქრო ბლოგების თავმოყრაზე და გარკვეულ კონცეფციით მათ განაწილებაზე. ხოლო რაც შეეხება ჩემს საავტორო გადაცემას, “ბიბლიოთეკას”, გამორიცხულია წიგნად გამოვიდეს, ეს სპეციფიური, რადიოსთვის შექმნილი ტექსტებია, რესპოდენტებით, ჩართვებით და ა.შ.
– ინტერნეტ-სივრცეზე მინდა გკითხო, რომელიც გაცილებით თავისუფალია ბეჭდურ გამოცემებზე და უფრო მეტ თავისუფლებას იტანს, შესაბამისად, რედაქტორიც ნაკლებად ესაჭიროება. დღეს ინტერნეტში აქტიურად აქვეყნებენ ნაწარმოებებს როგორც ახალბედა, ასევე უკვე ცნობილი ავტორები. ხომ არ გამოიწვევს ეს ფაქტი რედაქტორის ინსტიტუტის კიდევ უფრო შესუსტებას?
– პირიქით, ეს აადვილებს კიდეც ურთიერთობას ავტორსა და რედაქტორს შორის. ანუ ეს არის საუკეთესო საშუალება ავტორების აღმოსაჩენად, თუმცა მწერალმა, შემდეგ, რაღაც ეტაპზე აუცილებლად უნდა გადაინაცვლოს ბეჭდური მედიის და წიგნების ფურცლებზე. დგება დრო, როცა ჟურნალის ან გამომცემლობის რედაქტორი უნდა ჩაერთოს საქმეში. თუკი ავტორი მაინცდამაინც ჰიპერრომანს არ წერს, რისთვისაც მას ქსელის დახმარება სჭირდება აუცილებლად, უკეთესი იქნება თავისი საუკეთესო ნაწერები ყოველთვის დასაბეჭდად შემოინახოს ხოლმე, ასე ეფექტიც მეტი ექნება, მცირე შემოსავალსაც მიიღებს ავტორი და მიზნობრივი მკითხველიც მეტი ეყოლება. საიტზე გამოკიდებას და დიდი რაოდენობით “ლაიქებისა” და “პლიუსების” მიღებას იგი ყოველთვის მოასწრებს.
– და ბოლოს, რაში ხედავ გამოსავალს, როგორ შეიძლება ამ სფეროს შველა?
– ამ სფეროს შეცვლას 4-5 ენთუზიასტიც კი ეყოფა, ადამიანები, რომლებიც ყოველთვის ეცდებიან ფხიზლად შეაფასონ ქართული ლიტერატურა. ძალიან მნიშვნელოვანი როლი უნდა დაეკისროს მედიას, ბეჭდურ და სატელევიზიო მედიას, უნდა ჩამოყალიბდეს ლიტერატურული ჟურნალისტიკა და პირველ რიგში ეს მისია თავად მწერლებმა უნდა იკისრონ. სატელევიზიო მედიაზე კი ადრეც არაერთხელ დამიწერია და დღესაც ვიტყვი, რომ ძალიან მძივე ვითარებაში ჩაიგდეს თავი. მაშინ, როცა პრესა და ტელევიზია მკითხველის მოპოვების ყველაზე მძლავრი იარაღია მთელს მსოფლიოში, მედია დღევანდელ საქართველოში იმდენად სუსტია, რომ მისი წყალობით ლიტერატურა და პოეზია, ყველაზე მოსაწყენ რამეებთან ასოცირდება. სამწუხაროდ ჟურნალისტიკა ძალიანაა გამარტივებული და იგი ყველაზე ხშირ შემთხვევაში რაღაც ობიექტის გახსნისას ვიღაც ჩინოსანის მიერ წარმოთქმული სიტყვის რეზიუმეზე დაიყვანება. მემგონი აუცილებელია ლიტერატურას სარეკლამო დროც კი დაუთმონ ტელეარხებმა, იმ დროში, რომელიც სოციალურ რეკლამას ეთმობა, ლიტერატურაც უნდა მოვიაზროთ, სხვა შემთხვევაში ხალხს შეიძლება კითხვაც კი დაავიწყდეს. სახელმწიფოს ვერ ააშენებს საზოგადოება, სადაც 5 მილიონიდან მხოლოდ 500 კაცი კითხულობს წიგნებს.ესაუბრა ნანა კობაიძე
© “ლიტერატურული გაზეთი”
-
ჰანს მაგნუს ენცენსბერგერი – მეცნიერების პოეზია
-
ირაკლი სამსონაძე – ინდაური ინდიკოს საახალწლო თავგადასავალი
ქართული ხალხური ზღაპრების მიხედვითმოქმედი პირნი:
1. ინდაური ინდიკო – ციდან მოვლენილი საჩუქარი, ასე ვთქვათ…
2. თოვლის პაპა;
3. ბაბალე – მისი მეუღლე;
4. კომბლე – კეთილი მწყემსი;
5. კომბლეს ცხვარი;
6. ნაცარქექია;
7. დევი;
8. მელა;
9. მგელი.თოვლის პაპას სახლი. ტრადიციული ქართული გარემო. ბუხარი, მაგიდა, რამდენიმე ჯორკო, კედელზე წითელი წიწაკების აცმა.
სურათი პირველი: – აქა ამბავი თოვლის ბებო ბაბალეს უცნაური გამოჩენისა.
თოვლის პაპას შუბლზე ცივი საფენი დაუდევს. ოხრავს. დოქიდან წყალს ჩამოისხამს თასში. კარზე კაკუნი.
თოვლის პაპა საფენს მოიხსნის, თავს გაოიყოჩაღებს, ჩაახველებს – მობრძანდი, სტუმარი ღვთისაა.
ღია კარში კეთილი მწყემსი, კომბლე გამოჩნდება.
კომბლე – სტუმარი არ დალეოდეს აქაურობას, გამარჯობა, თოვლის პაპავ!
თოვლის პაპა – შენა ხარ, კომბლე?! ეჰ…
პირვანდელ მდგომარეობას დაუბრუნდება. მობრძანდი – კომბლე შემოდის. – რა დაგემართა, შეუძლოდ ხარ?!
თოვლის პაპა – ნუ მკითხავ – გუშინ ნაცარქექიასთან ცოტა – უჰ, თავი…
კომბლე – გასაგებია… გაკეთებულ ღვინოს რომ ასაღებდა ტყეში, ვიცოდი, მაგრამ თოვლის პაპასაც თუ შებედავდა, ვერ ვიფიქრებდი.
თოვლის პაპა – დაილოცეო და ჰა… ანდა, როგორ არ უნდა დაილოცო, როცა თოვლის პაპა ხარ… დავსჯი მე მაგას – ფალსიფიკაციისთვის… (წყალს მოისვამს, დარბაზისკენ გამოიხედავს) ფალსიფიკაცია, ბავშვებო, გაყალბებას ნიშნავს ქართულ ენაზე, მაგრამ ისე მიგვაჩვიეს ტელევიზორიდან ამ უცხო სიტყვებს, რომ მეც კი წამომცდება ხოლმე… (კომბლესკენ) შენ საით, კომბლე?
თოვლის პაპა – აბა, კაცო, ახალი წელი კარს მოგვადგა, რამდენი საჩუქარი მაქვს ბავშვებისთვის დასარიგებელი და ამ დღეში კი ჩამაგდო ნაცარქექიამ – ბაბალეც აგვიანებს, წნევის წამალს გიყიდიო… სადაა ამდენ ხანს –
(გამოჩნდება ბაბალე უცნაური პარიკით თავზე და საკმაოდ დამოკლებული კაბით).
ბაბალე – სად ვარ და აქ ვარ, ჩემო დზვირფასოო…
თოვლის პაპა – დზვირ?!. ჰა?!.
კომბლე – ვაი…
თოვლის პაპა – რაა გჭირს, ბაბალე?!
ბაბალე – რა უნდა მჭირდეს, საახალწლოდ ახლადგახსნილ სილამაზის სალონს მივაკითხე – ინდიკო დაურქმევიათ სალონისთვის, ნაცარქექიას მოპოვებული ინვესტიციააო… აბა, როგორია?! (დატრიალდება)
კომბლე – მე წავალ… ბოდიში…
ბაბალე – რატომ, კომბლეე, დარჩებოდეთ ჩვენსა, კოკტეილზეედ…
თოვლის პაპა – რომელ კოკტეილზე?..
კომბლე – არა, არა, ბბოდიში… ცხვარს თივა უნდა მივუტანო (კარის ზღურბლს გაჰკრავს თავს) უჰ… მმააპატიეთ… (ნაჩქარევად დატოვებს იქაურობას.სურათი მეორე: აქა ამბავი ბუხარში ჩამოვარდნილი ამანათისა.
თოვლის პაპა – რა გჭირს, ქალო, ამისთანა სტუმარი დამიფრთხე.
ბაბალე – ოჰ, ამისთანა… XXI საუკუნეში კაცს თივა მიაქვს ცხვრისთვის…
თოვლის პაპა – აბა, რა უნდა წაუღო ცხვარს, ბაბალე?
ბაბალე – რა და, ბატონო, იცი შენ რომ იქ, აი იქ, იქით – ცხვრებისთვის, კაცებისთვის, გოჭებისთვის და ძაღლებისთვის პანსიონებია გახსნილი – აქ თივა უზიდე შენი ზურგით…
თოვლის პაპა – სად გაგანათლეს, ქალბატონო ბაბალე, ასე, საინტერესოა…
ბაბალე – სად და სილამაზის სალონში…
თოვლის პაპა – რა ქვიაო?
ბაბალე – ინდიკოო… ქვიაო…
თოვლის პაპა – ღმერთო, ნუ შემშლი ამ საახალწლოდ, ბავშვებს ვინ დაურიგებს საჩუქრებსა და ფოჩიან კამფეტებს… ვინ დალოცავს მადლიანი ქართულით ფუძე-ჭერს, ვინ…
ბაბალე – გაიგე, ადამიანო, ინტერნეტის დროში ვცხოვრობთ, ტექნოკრატიულ ეპოქაში, შენ კი ისევ ძველებურად აპიპინებ, შენსას…
თოვლის პაპა – მე ვაპიპინებ, მეე?! (გამოხედავს) ბავშვები, ეს ცუდი მიმართვაა და ნიშნავს…
ბაბალე – კაი, მეტისმეტი მომივიდა, მაგრამ ისევ შენთვის ვამბობ, დზვირფასო.
თოვლის პაპა – აღარ გავიგონო ეს – დზ… რას ნიშნავს დზვირფასო, როცა ქართულად ითქმება ძვირფასო, მემესიჯები?!..
ბაბალე – ჰოდა, ძალიან ცუდი, რომ არასოდეს… გვიმესიჯია?! ცუდია, ცუდი…
თოვლის – მე წერილებს გწერდი შენ, ზოგჯერ ლექსებადაც!.. ბაბალე, მომისმინე, ბაბალე, არ შეიძლება ასე ხელაღებით ყველაფრის უარყოფა… რაღაც უნდა შევინახოთ, ბაბალე, ტრადიცია უნდა შევინახოთ, გოგო, ბრმა წამხედურობით კარგი არაფერი გამოვა, ბაბალე… მე პაპას უნდა ვგავდე, შენ უნდა გავდე ბებოს, ბაბალე.
ბაბალე (წაუტირებს) – ბებოს, ჰო, ბებოს… ოჰო (გამოხედავს) და შენ რომ პაპას გავდე, ხოლო მე თანამედროვე, საქმიან, ემანსიპირებულ ქალს, არ შეიძლება? იმიჯი რომ მქონდეს ასეთი, ჰა?!
თოვლის პაპა – იმიჯი, ბავშვებო, ნიშნავს… (პაუზის შემდეგ) რა სილამაზის სალონში მოხვდი ამისთანა უნაიროში, ქალო… გული… გული… წნევა!..
ბაბალე შეფუცხუნდება, საიდანღაც წნევის აპარატს გამოაჩენს, სკამზე მისვენებულ თოვლის პაპას წნევას უსინჯავს.
ბაბალე – დამშვიდდი ახლა, ჰო… რანაირი ისა ხარ, პირდაპირ… ფიცხი… ყველაფრის გულთან მიტანა იცი – აი, 190/100-ზე არ შეიძლება ასე ნერვებზე აყოლა არაფრის გამო, სანტა კლაუსი გათანამედროვდა და შენ რა გახდი ასეთი…
თოვლის პაპა – ვინ გითხრა, რომ სანტა-კლაუსი გათანამედროვდა?
ბაბალე – სილამაზის სალონში თქვეს.
თოვლის პაპა – ტყუილია, ჭორია… სანტა-კლაუსი წესიერი კაცია..
ბაბალე – ვითომ წესიერი არ შეიძლება თანამედროვე იყოს?!
თოვლის პაპა – თოვლის პაპებში – არა. თოვლის პაპა მხოლოდ და მხოლოდ ტრადიციულია. მოიშალე ეგ ვარცხნილობა… და კაბული კაბაც…
ბაბალე – პარიკია, დამშვიდდი… (კაბასაც ჩამოიწევს) ჯიუტი რო გამოვა კაცი, იმას…
თოვლის პაპა – გამიზომე ახლა წნევა.
ბაბალე – დაიცა, წამალი მოგიტანე…
თოვლის პაპა – აღარ მჭირდება წამალი, შენ რომ ასეთს გხედავ, კარგად ვხდები… გამიზომე…
ბაბალე – საოცრება… 120/70-ზე… კოსმონავტის წნევაა…
თოვლის პაპა – ჰო, მოვმჯობინდი… დამეხმარე ახლა, საჩუქრები დავახარისხო, ხომ იცი, ის ოთიკოსო, ის კესოსო, ის სალომესო, გიგისო… ჰე გამოიტანე ხურჯინი და შევუდგეთ საქმეს…
ბაბალე (წამოდგება) – რას გახდება შენთან ქალი… (ხურჯინი მოაქვს, ამდროს ბუხარში ამანათი ჩამოვარდება, ბაბალე შეცბება) – ვაი…
თოვლის პაპა – ეს რაა?
ბაბალე – დედაა, ამანათი!… სანტა-კლაუსი თუ გვილოცავს ახალ წელს, იმან იცის ასე, ბუხრიდან ჩამოგდება საჩუქრის…
ბაბალე და თოვლის პაპა ამანათს უახლოვდებიან.სურათი მესამე – აქა ამბავი ინდაური ინდიკოს გამოჩენისა, რომელიც თავის თავს ციდან მოვლენილ საჩუქარს უწოდებს.
ამანათი თავისით იხსნება და იქიდან… თქვენ წარმოიდგინეთ, ინდაური! კი, აშკარად ინდაური, თანაც გაღიმებული…
ბაბალე – ინდაური?!
თოვლის პაპა – მგონი ინდაურია, კი…
უცნაური სუბიექტი – ინდიკოო…
თოვლის პაპა – ბატონო?!
ინდიკო – შეგიძლიათ, ინდიკოო დამიძახოთ, შინაურულად…
ბაბალე – ღმერთო, ნუ შემშლი… სილამაზის სალონი როა, ინდიკო, ის რაა თქვენი… უი, მაპატიეთ, სილამაზის სალონი რა უნდა იყოს; თქვენ მეპატრონე ბრძანდებით?
ინდიკო – დიახ, ვარ! მეპატრონე… ასე ვთქვათ, საკონტროლო პაკეტის 51% ვფლობ, მართვის უფლებით…
ბაბალე – სასიამოვნოა…
ინდიკო (გარემოთ ათვალიერებს) – სასიამოვნო იქნება, გენაცვალე, აბა, რა იქნება, ჩემისთანა ციდან მოვლენილი საჩუქარი ამ ბნელ, ჩამორჩენილ, არქაულ გარემოში…
თოვლის პაპა – არქაული, ბავშვებო, ძველს ნიშნავს… ძალიან ძველს, მაგრამ… (ინდიკოს გახედავს) რა უფლებით მილანძღავს ოჯახს, ეს…
ინდიკო (გარემოს ათვალიერებს) – რომელ საუკუნეში ცხოვრობთ, თქვე გაჭირებულებო!… რა დიზაინია, რა გამჭვარტლული სინამდვილე, ასე ვთქვათ… არა, არა, აქაურობა უნდა შევცვალო…
ბაბალე (თოვლის პაპას) – აი, რას გეუბნებოდი… )ინდიკოს) თქვენ დიზაინერიც ბრძანდებით?
ინდიკო – კი… ვარ, ასე ვთქვათ! საქვეყნოდ ცნობილი დიზაინერი ვარ მე! და საერთოდ, მე ყველაფერი ვარ… ძალიან იოლად ვეუფლები ყველა პროფესიას, თქვენ წარმოიდგინეთ… აი, ასეთი ვარ მე, ინდიკოო… ციდან მოვლენილი საჩუქარი!
თოვლის პაპა – რა საინტერესო ინდაური ყოფილხარ…
ინდიკო – ირონიას ვგრძნობ, მაგრამ ჩვენ ირონიით ვერ შეგვაშინებთ! ჩვენ დიდი და მნიშვნელოვანი საქმეები უნდა ვაკეთოთ…
თოვლის პაპა – ვინ, – თქვენ?!
ინდიკო – ჩვენს როცა ვამბობ, ვგულისხმობ – მეს, მაგრამ ვამბობ ჩვენს, რადგან ვარ უაღრესად თავმდაბალი… (მობილურის ზარი) უკაცრავად… (მობილურზე ლაპარაკობს) ჰო! ჩამოვფრინდი!.. მაგრამ, რომ იცოდე, სად ჩამოვფრინდი… ჯორკოებია ისეთი, კურტუმო გაგიქვავდება, ასე ვთქვათ… კედელზე წითელი წიწაკების აცმა და ეს ნივრები… ნივრები… მოკლედ, ჩემი ხელი აკლია აქაურობას… ბიზნესგეგმა უკვე შევადგინე… შევცვლით, ყველაფერს შევცვლით, და ისე შევცვლით, რომ დასის ფანტასტიშ იქნება, ერთი სიტყვით… (მობილურს შეინახავს).
თოვლის პაპა – ეგ ვინ იყო, თუ უკაცრავად არ ვიყო, ჰა?!
ინდიკო – მეგობარია ჩემი, ერთობლივ პროექტში მივიღეთ გრანტი.
თოვლის პაპა – ააა?! და მეგობარიც ინდაურია?
ინდიკო – არა, ბატონო, მეგობარი ბატია, თეოფილე…
თოვლის პაპა – აჰა, ბატიღა გვაკლდა…
ბაბალე – მოუსმინე, ადამიანო, იქნებ რას გვეუბნება!…
თოვლის პაპა – ვის მოვუსმინო, ქალო ვის, ინდაურს?!
ინდიკო – ძალიან გთხოვთ, შეურაცხყოფის გარეშე ვიკონტაქტოთ, ასე ვთქვათ.
ბაბალე (პარიკს ჩამოიცვამს) – დედა, რა მოსწრებული სიტყვა მოიხმო, – ვიკონტაქტოთო…
ინდიკო (ბაბალეს მიაცქერდება) – ახ, შარმან!
ბაბალე – დედა, დედა, განათლებულიცაა…
ინდიკო – ბონჟურ, მადამ! ვარ განათლებული! კი – გეთანხმებით – ძალიან განათლებული ვარ მე, ენები ვიცი ბევრი.
თოვლის პაპა – განათლებული კი არა, შენ ხარ ერთი უტვინო, გაფხორილი ინდაური…
ინდიკო – ბიბილო! ბიბილო! ბიბილო არ ამახიო!
თოვლის პაპა (სკამზე დასვამს ინდიკოს) – აქ დამელოდე, ვაჟბატონო, მოგივლი მე შენ! (ბაბალეს) ახლა შენი ჯერია, ქალბატონო! მოიხადე პარიკი!
ბაბალე – დედა, დედა, როგორ იქცევი უცხოსთან, რას იფიქრებს…
თოვლის პაპა – არ მაინტერესებს მე, რას იფიქრებს ინდაური… (ოთახიდან გაჰყავს).
ბაბალე – უიმე, უკაცრავად, ბატონო ინდიკო, იცის ხოლმე ასე – ფიცხია ძალიან…
თოვლის პაპა – წამობრძანდი აქეთ, ფიცხს განახებთ მე თქვენ… (გადიან)
ინდიკო (უკმაყოფილოდ იფხორება) – და თოვლის პაპა ქვია ამას?! დიქტატორი ეს… უზრდელი… არაცივილური ეს… ძირს თოვლის პაპების დიქტატურა! გაუმარჯოს რეფორმატორ ინდაურებს!!! )ხურჯინს შენიშნავს) ჰმ… ხურჯინი! რაა ამ ხურჯინში… (ჩაიხედავს) ასეც ვიცოდი, ფოჩიანი კამფეტები! (ერთს ამოიღებს, შეჭამს) საბრალო ბავშვი, ასე ხომ კბილებს გაიფუჭებს! ამას არ გვასწავლიდნენ ჩვენ იქ! ბავშვთან უნდა მიხვიდე, ფოჩიანი კამფეტი თავად მიირთვა, ბავშვი კი უნდა დაარიგო: ბავშვო, გაუფრთხილდი კარიესს, ბავშვო, დაე, მე გამიფუჭდეს კარიესი, მე დავდებ თავს შენი გულისთვის, ბავშვო, შენ კი დააფასე ჩემი თავდადება და მუდამ გახსოვდე!… არა, არა, მე უნდა გავხდე თოვლის პაპა, მე უნდა ავიღო ხელში ძალაუფლება! მე უნდა დავუმტკიცო კაცობრიობას, რას ნიშნავს ჭეშმარიტი რეფორმატორობა! წინ თოვლის პაპა ინდიკო, შენ დიდი საქმეები გელის!!! (ხურჯინს მოიკიდებს, სცენიდან გავა)
შემოვლენ თოვლის პაპა და ბაბალე
თოვლის პაპა – სადაა ეს ინდაური?! ხურჯინი… ჩემი ხურჯინი… ვინ დაურიგებს პაწიებს საჩუქრებს… მოიპარა იმ….
ბაბალე – ხურჯინი მოიპარაო… ვაი! (გული მისდის)სურათი მეოთხე: აქა ამბავი იმისა, თუ როგორ ცდილობდნენ ნაპოლიციარი მგელი და მაცდური მელია კუდიგრძელია, კომბლეს ცხვრის შეცდენას.
ბაგაში დამწყვდეული ცხვარი ჯიბის სარკეში იპრანჭება.
ცხვარი – მეე ძალიან ჭკვიანი და ლამაზი ცხვარი ვარ; მეე კომბლეს ცხვრებს შორის გამორჩეული ცხვარი ვარ; მეე კომბლემ მითხრა, შენზე ჭკვიანი და ლამაზი ცხვარი ჯერ მეე არ მინახავსო; მეე…
შორიდან ხმა მოატანს: – მეე…
ცხვარი (გაკვირვებული) – მეე?!
გამოჩნდება მგელი.
მგელი – მეე…
ცხვარი (შეშინებული) – მეე ასეთი ბოხი მეეის მეეშინია… (შეიმალება)
მგელი (სასოწარკვეთილი ხმით) – მეე…გობაროუ! ჩეემო მეე-გობაროუ! გამობრძანებულიყავი გარეთ, ჩვენს უუმშვენიერეს, უუღრანეს, უუდაბურულეს ტყეში სასეირნოდ; იიქ, მეე-გოუბაროუ! მეე და შენ, ისე… უუ…უუ… როგორ მშიააუ! მეე მშიააუ! კომბლემ საპატრულოდან დამითხოვა და მეე კომბლეს ცხვარი მშიააუ!!!
გამოჩნდება მელია კუდი გრძელია
მელა – რა მუცლის გვრემა აგიტყდა; ბარემ ისიც უთხარი, რომ შეჭმას უპირებ!
მგელი – აახ, მაცდურო მელია კუდი გრძელია, როგორი შეურაცხყოფილი ვარ, როგორი გალახული კომბლესგან, როგორი მშიერი, როგორი დანატრებული სითბოს და ალერსს… (ხელს წაატანს)
მელა (თავს ინთავისუფლებს) – დამანებე, კაცო, თავი! უჰ… ნახა დრო – ახალი წელი კარს მოგვდგომია, შენ კი ერთი გაუბედურებული ბეღურაც ვერ მოგინადირებია…
მგელი – ეეჰ, იყო დროო, შენც გახსოვს…
მელა (ნიშნისმოგებით) – იყო, მახსოვს, მაგრამ იყო და აღარ არის!…
მგელი – აღარ გიყვარვარ, არა, მაცდურო? მაშინ ხომ კარგად მინაბავდი თვალებს…
მელა – მაშინ მაშინ იყო…
მგელი – შეგჭამ ახლა, გადაგყლაპავ, შე მოღალატე…
მელა – შეგჭამ და შეგჭამ, გადაგყლაპავ და შეგსანსლავ, სულ ეს გაკერია პირზე… ჩვენ, მტაცებლებმა რომ არ ვჭამოთ ერთმანეთი, ცხვარი დაილია ქვეყანაზე?
მგელი – არ გამოდის და…
მელა – მე გამოვიყვან… მხოლოდ წადი, აქაურობას გაეცალე, იქით იყმუვლე სადმე…
მგელი – მერე შენ თუ გამოიტყუე, შენვე მიირთმევ და მე რა?!
მელა – არ გეკადრება?! ასე მიცნობ?!
მგელი – კი, ასე გიცნობ – სწორედაც…
მელა – გრცხვენოდეს… წილში ხარ, გეფიცები!.. “პოლნი” წილში… მე თანამედროვე მეთოდებით ვმუშაობ, შენი ყმუილი ხელს მიშლის… (დასაკეც კომპიუტერს აჩვენებს) აი!
მგელი – ეს რაა?
მელა – კომპიუტერი, ინტერნეტი არ გაგიგია? ოდნოკლასნიკი რუ-ში შევალ და მერე მე ვიცი… წადი ახლა, წადი… მერე მოდი, მერე!…
მგელი – უუუ! როგორ შეიცვალა დროუ! არც ინგლისური ვიცი, არც კომპიუტერი, გამომაძევეს საპატრულოდან და ახლა მშიააუ! ძალიან მშიააუ! (თვალს ეფარება).
მელა (პაუზის შემდეგ) – მართლა იდიოტი ეს!… (კომპიუტერს ჩართავს) ესეც ესე – ოდნოკლასნიკი-რუ… შევედით – მელია კუდი გრძელია ეძებს უსაყვარლეს დაქალს, ცხვარუკას (ვიღაც შენიშნავს) ვაი… თოვლის პაპა?! კი, ხურჯინით… ნუთუ ახალი წელი დადგა?! არ დამინახოს კომბლეს ცხვართან; მოწმე არ გვჭირდება – ვითომ შემთხვევით მოვხვდი აქ, ვითომ… (კომპიუტერს აკეცავს, კუდს მკლავზე გადაიდებს, ჯერ უდარდელი ნაბიჯით გაივლის, შემდეგ მოცოცხავს).სურათი მეხუთე: აქა ამბავი იმისა, რომ ინდიკო აქადაგდა, მაგრამ ინდაურის აქადაგება რას გასჭრიდა, ცხვარი რომ მართლა ცხვარი არ ყოფილიყო, ის სულელი, ისა…
გამოჩნდება ცხვარი.
ცხვარი (შეშინებული) – მეე ძალიან მაშინებს ტყის ხმები… მეე კომბლემ გამაფრთხილა, ბეეევრი მტეერი გყაავსო…
გამოჩნდება ინდიკო. ერთმანეთს მიაცქერდებიან.
ინდიკო – ეს რა ცხოველი შემომცქერის…
ცხვარი – მ ეეე.
ინდიკო – ვაი…
ცხვარი – მეე…
ინდიკო (ძალიან დამფრთხალი) – ვინ ხარ?!
ცხვარი – მეე – კომბლეს ცხვაარი…
ინდიკო (გამოყოჩაღდება) – აჰ, ცხვარი,! კომბლე ეს ის როა, არა?! სხვენში რო აწყობს კომბლებს… ო, მაინ გოთ!
ცხვარი – მეე არ მეესმის, თქვენ ვინ ხართ?!
ინდიკო – თოვლის პაპა ვარ მე, ინდიკო! ციდან მოვლენილი საჩუქარი თქვენისთანა ბნელებისთვის, ასე ვთქვათ…
ცხვარი – მეე ცხვარი კი ვარ, მაგრამ არც ისეთი სულელი ცხვარი, მეე მინახავს თოვლის პაპა…
ინდიკო – ჰმ… უნახავს! რა გინახავს რა?! ის ძველი თოვლის პაპა იყო და ძველ დროში დარჩა, მე ახალი თოვლის პაპა ვარ და ახალი დრო მომაქვს! მე ვარ რეფორმატორი რეფორმატორთა შორის! მე თქვენთვის ცხოვრების ახალი სტილი მომაქვს; აი, შენ, მაგალითად, ცხვარო, რას გავხარ?!
ცხვარი – მეე?! მგონი, ცხვარს…
ინდიკო – მერედა ვის აინტერესებს ჩვენს დროში, თუკი ცხვარი ცხვარს გავს? ეს ნონსენსია; ესაა რეტროგრადული მიდგომა საკითხთან! ეს სიმახინჯ;სიმახინჯეა, ბოლოს და ბოლოს!
ცხვარი – მეე ასეთი მახინჯი ვარ?!
ინდიკო – ხარ! დიახაც, ხარ! და იმიტომაც ხარ მახინჯი, რომ ცხვარი ცხვარს გავხარ!
ცხვარი – მეე… ვაი-მეე!
ინდიკო – შემომიშვი ერთი, კარგად შეგათვალიერო – (ბაგაში შევა) ჰმ… მატყლში გახვეულა… მაგრამ არაუშავს… მე საუკეთესო სტილისტიც ვარ და შენ დაგამსგავსებ… (მხატვრის თვალით უცქერს) პალმას!
ცხვარი – მეე – პალმას?!
ინდიკო – დიახ, პალმას… ხეა ასეთი, სუბტროპიკებში და ტროპიკებში ხარობს… გენიოსი ვარ, დედას გეფიცებით, რა… ჩვენ აქედან გავემგზავრებით სილამაზის სალონ ინდიკოოში… შემდეგ კი რომელიმე ფეშენ ფართზე – მიბოძეთ თქვენი პირადი კომპიუტერი…
ცხვარი – მეე – არ მაქვს…
ინდიკო – ახლა გადავირევი… აბა, ვისა აქვს, – კომბლეს?
(დარცხვენილი ცხვარი თავს უქნევს თანხმობის ნიშნად)
ინდიკო – ესაა ხომ?! ასეც ვიცოდი… ტელევიზორზე ძველია… ეჰ, ჩემი დამრჩა, თორემ… (კომპიუტერზე აათამაშებს თითებს) არაუშავს, ბნელო აწმყოვ, მე შენ ნათელ მომავლად გაქცევ!… კი, არის… აგე, ნაცარქექია, ჩემი ბიზნესპარტნიორი აწყობს თურმე ფეშენ ფართს… იქ ვესტუმრებით… ოჰ, შენს სახელზე წერილია… ჩემს დაქალ ცხვარუკას მელია კუდი გრძელიასგან…
ცხვარი – მეე კომბლემ მითხრა, მტაცებლებს უნდა მოერიდო…
ინდიკო – კომბლე და კომბლე, მუდამ ეს ვიღაც კომბლე მესმის შენგან, გამაგებინე, გოგო, სრულწლოვანი არ ხარ?
ცხვარი – მეე მგონი, კიი…
ინდიკო – მერე?! ეს ხომ უფლებების და თავისუფლებების ხელყოფაა! გჩაგრავენ! უმოწყალოდ მანიპულირებენ შენი პირადი ცხოვრებით და შენი პირადი ცხოვრებით უმოწყალოდ მანიპულირებენ!
ცხვარი – მეე ასეთი სიტყვა არ ვიცი!
ინდიკო – სამაგიეროდ მე ვიცი! მე და ჩემმა მეგობარმა, ბატმა თეოფილემ ვიცით, რადგან გრანტი მოვიპოვეთ და განსწავლულები ვართ ერთობ და ვიღვწით და…
ცხვარი – მეე… მოვდივარ!
ინდიკო – აი, ყოჩაღ! ახლა შენ თავისუფლებისკენ გადადგი პირველი ნაბიჯი… გთხოვთ! (კარს შეუღებს) გთხოვთ! თქვენ გელით ახალი ცხოვრება! აი, ისიც, ფეშენფართებისა და ფეშენ შოუების გაბრწყინებული სამყარო, ის თქვენ გელით, მენდეთ!
ცხვარი (გზად) – მეე ერთხელ კომბლემ მითხრა, – შეე მართლა ცხვაროო!..
ინდიკო – ეს აღმაშფოთებელია!
ცხვარი (გზად) – მეე კომბლე სასეირნოდ არ მიშვებდა.
ინდიკო (გწად) – მოვეშვათ კომბლეს… კომბლე წარსულში დავტოვოთ… წინ, მხოლოდ წინ, სილამაზის სალონისკენ…სცენიდან გავლენ თუ არა, კომბლე გამოჩნდება.
კომბლე – აი, მეც დავბრუნდი! ჰა?! ცხვარი! ჩემი სულელი ცხვარი! ხომ გაფრთხილებდი, ახლა სად გეძებო?! ეეჰ, ისევ სხვენში, ისევ კომბალი, ისევ ტყე-ტყე ხეტიალი და ამ სულელის ძებნა… ჩემი ხვედრიც ეგ ყოფილა!.. (საიდანღაც კომბალს გამოაძრობს, მხარზე გადაიდებს, ნაჩქარევი ნაბიჯით დატოვებს სცენას).
სურათი მეექვსე: აქა ამბავი ნაცარქექიას მიერ დადგმული ფეშენფართისა, სადაც პოდიუმზე ერთობ განაზებული დევი გამოდის…
გამოჩნდება ნაცარქექია.
ნაცარქექია – ერთი-ორი, ერთი-ორი, ერთი-ორი-სამი! (მიიხედავს) სად ხარ, დევო?!
სცენის სიღრმიდან დევი გამორგავს თავს.
დევი – ნაცარქექია, იქნებ არ ღირს, ჰა?!
ნაცარქექია – აბა, კარგად დაფიქრდი, რას მეუბნები? ამხელა ბიზნესი წამომიწყია, ამხელა საქმეს შევჭიდებივარ, ინვესტიცია მოვიზიდე და ახლა მღალატობ?! ხომ უნდა ვაჩვენოთ ინვესტორს, რომ წესიერი პარტნიორები ვართ!
დევი – ჰო, მაგრამ რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი, ნაცარქექია! რას იტყოდა პაპაჩემი, პაპაჩემის მამა, გენერალთ-გენერალი დევიკაური რაღას იტყოდა!..
ნაცარქექია – რას და, აფერუმ შენს კაცობასო, – ასე შეგაქებდნენ!
დევი – ვითომ? მაშინ, თუ ასეთი კარგია, შენ რატომ არ ჩაიცვამ იმას, რაც მე მაცვია ახლა?..
ნაცარქექია – ბუჯო, შენი კომპლექცია რომ მქონდეს, გგონია დამასწრებდი?! თანაც რას მედრები, რო მედრები, რიყის ქვიდან წვენი გამომიწურია, პარაშოკიდან ღვინო მიკეთებია…
დევი – კაი, კაი, მაგრამ… (ჭოჭმანობს).
ნაცარქექია – გამოდი ერთი, მეჩვენე!
დევი – მრცხვენია!
ნაცარქექია – ბუჯო, ჩემი გრცხვენია, ბუჯო!
დევი – კი!
ნაცარქექია – გამოდი, სანამ მოვსულვარ!
დევი – გამოვედი, ჰა!
(გამოჩნდება კიდეც, ძალიან ავარდისფერებულ-აცისფრებული სამოსით)
ნაცარქექია – უჰ, შენ რა გითხარი! ამას მიმალავდი?!
დევი – ჰა?! (სამოსზე იცქირება)
ნაცარქექია – ზღაპარი, ბუჯო! სასტაული!
დევი – ვითომ?
ნაცარქექია – იმ შენი კაი მამა-პაპის სული ნუ წამიწყდება, თვალს ვერ მოგწყვეტს ადამიანი!
დევი – ჰო, მარა, რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი, პაპაჩემი რას იტყოდა, გენერალთ-გენერალ დევიკაურზე აღარაფერს ვამბობ… ის ხო…
ნაცარქექია – შეშურდებოდაო, ბუჯო! გაიარე ერთი, გაიარე!
დევი – ჰა, გავიარე… (გამოივლის)
ნაცარქექია – რას შობი?
დევი – დავდივარ…
ნაცარქექია – დაბაჯბაჯებ, კი არ დადიხარ… გავლა პოდიუმზე უნდა ცოტა იმნაირად – მაკვარანცხად ცოტა.
დევი – არ ვარ იმნაირი და…
ნაცარქექია – გაიარე გელაპარაკები მე შენ, თორემ გაგხდი იმნაირს… იცი შენ ჩემი ამბავი!
დევი – (შეძლებისდაგვარად გაინაზება) – ასე?!
ნაცარქექია – ო, ახლოს ხარ! ცოტა კიდე განაზდი… მეინდომე ცოტაც…
დევი – რას იტყოდა ამაზე… ვაი, ვიღაც მოდის… (გაიქცევა, დაიმალება)გამოჩნდება ინდიკო.
სურათი მეშვიდე: აქა ამბავი იმისა, თუ რატომ და როგორ გაიღვიძა დევში დევმა.
ნაცარქექია – თვალს დავუჯერო? თვით ბატონი ინდიკოო, აქ, ჩვენთან?!
ინდიკო – გავიგე ფართს აწყობთ თურმე და აი, მეც აქ ვარ!
ნაცარქექია – უჰ, ვაწყობთ რომელია, ჩემო ბატონო, მაგრამ ძვირი კი დაგვიჯდა…
ინდიკო – ეგ არაფერი, მთავარია, განათლების სხივი შევიტანოთ ამ ბნელ, უსიერ ტყეში!
ნაცარქექია – მეც განათლებისთვის ვიღვწი, თორე პირადი ინტერესი აქ გამორიცხულია… ანგარიში წარმოგიდგინოთ?!
ინდიკო – მერე იყოს, ახლა კი ერთი სული მაქვს, სანამ ჩემს შედევრს განახებთ… ამ ვარცხნილობას მე დავარქვი ზებრა პალმასთან.
ნაცარქექია – რა საინტერესოა, რა ავანგარდული…
ინდიკო – აი, ისიც! ჩემი შედევრი! (ტაშს შემოჰკრავს)გამოჩნდება კომბლეს ცხვარი ძალიან სასაცილო ვარცხნილობით.
ნაცარქექია (შეკრთება) – ოჰ, ბეჩა…
ინდიკო – ჰა, როგორია?
ნაცარქექია – ბრწყინვალე! შეუდარებელი! თუმცა კი, ვერ ვიცნობ, ვინაა?!
ინდიკო – ამაშია სწორედ საქმე, რომ ვერ ცნობთ… ეს მახარებს…
ცხვარი – მეე ვარ პაალმა, მეე ვარ ზეებრა… მეე ვარ…
ნაცარქექია – აჰ, ეს ცხვარია…
ცხვარი – მეე მეეგონა ვერ მიიცნობდნენ…
ინდიკო – დასახვეწია, ესე იგი, თვითკრიტიკულებიც უნდა ვიყოთ.
ნაცარქექია – არა, ბატონო, მერწმუნეთ! ეს მართლაც შედევრია, ხმა რომ არ ამოეღო, ვერაფრით მივხვდებოდი – თქვენ შეუდარებელი ხართ, მაესტრო!
ინდიკო – ოჰ, კაი ერთი…
ნაცარქექია – გეფიცებით! სტილისტთა გურუ!!!
ინდიკო – უჰ, ბიბილოზე ალმურმა ამკრა…
ნაცარქექია – ეს იმდენად ახალი სიტყვაა, რომ სუნთქვა შემეკრა. აგერ ანგარიში და ხელი მომიწერეთ, თუ შეიძლება!
ინდიკო (ხელს მოაწერს) – რა სალაპარაკოა ანგარიში – ახლა კი თქვენი ნამუშევარიც ვნახოთ…
ნაცარქექია – სიქა გამაძრო ამ დევმა.. ისეთი მუუხეშავია, ისეთი ტლუ რამეა, რო…
ინდიკო – აბა, ვნახოთ დევი…
ნაცარქექია – დევი?! კი, ბატონო! აი, დევი!გამოჩნდება ძალიან დარცხვენილი დევი.
ინდიკო – მდაა… არაუშავს… გაიაროს ერთი, აბა…
ნაცარქექია (დევს, მკაცრად) – ჰე, ახლა! მაკვარანცხად!..დევი ცდილობს ნარნარად გაიაროს.
დევი (შეწუხებული სახით) – რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი (ცხვარს შენიშნავს) ააა!
ცხვარი (ისიც შეშინებული) – ბეეე!… (ერთმანეთისგან პირს მიიქცევენ)
ინდიკო – ცოტა სინაზე კი აკლია, მაგრამ დავხვეწავთ… აბა, დევი თუ დევს გავს, ვის დააინტერესებს, მე თქვენ გეკითხებით?! ესთეტიურად ეს მიუღებელია…
ნაცარქექია – მეც მაგ ესთეტიურ მრწამსს ვიზიარებ… ახალ ინვესტიციაზე ხომ არ გიფიქრიათ, შემთხვევით?!
ინდიკო – კი, რა თქმა უნდა! აქაურობა უნდა გავანათოთ! გავაბრწყინოთ და გავაკაშკაშოთ უნდა აქაურობა! მოვიშოროთ მოყირჭებული ძველი და ვაშენოთ მხოლოდ ახალი, ისიც პასტელის ფერებში!
ნაცარქექია – თუ ამ დევით ვიმსჯელებთ, უკვე ვართ, მგონი, პასტელის ფერებში.
ინდიკო (დევს მიუახლოვდება) – დიახ, მაგრამ მე მაფიქრებს აი ეს კონცეპტუალური შტრიხი… თქვენ?
ნაცარქექია – კი, კი, მეც მაფიქრებს, ერთობ…
ინდიკო – ცოტა კიდე უფრო რომ გაგვენაზებინა?
ნაცარქექია – შესანიშნავი აზრია, მაგრამ როგორ?
ინდიკო (ბაფთას გაუკეთებს თავზე) – აი, ასე!
ნაცარქექია – გადასარევია! ბრწყინვალე! რას ნიშნაპვს მაინც მხატვრის თვალი…
ინდიკო (გამოხედავს ნაცარქექიას) – … და კიდევ უფრო!
დევი – ნაცარქექია, უთხარი ამას, დამანებოს თავი!
ინდიკო (დევს) – ერთი წუთით, გეთაყვა! აი, ცხვირზეც რომ დაგვეპუდრა…
დევი – მე გამიფრთხილებიხართ…
ნაცარქექია (დევს) – არ გაბედო – (ინდიკოს) ცხვირზე? მგონი, არ ღირს.
ინდიკო – არა, აუცილებლად უნდა დავპუდროთ და რაც მთავარია, შარვალი!
ნაცარქექია – შარვალი! რა შარვალი?!
ინდიკო – მე მაწუხებს ამ დევის შარვალი – შარვალი უნდა მოვხსნათ დღის წესრიგიდან – დაე, ბიკინით გამოვიდეს პოდიუმზე! (დევს) აბა, გაიძრეთ შარვალი!
დევი – უუუ! ხომ გაგაფრთხილეთ, ამის კოხტაპრუწა დედა ვატირე, მე, ამის!!! (შეაჯანჯღარებს ინდიკოს).
ინდიკო – მიშველეთ, მკლავენ!!! გამაფრინე, გამაფრინე!!! (დევი ინდიკოს
მოისვრის სცენის ერთ კუთხეში, შემდეგ ცხვარს მისწვდება)
დევი – ეს მათხოჯი სხვა მხარეს გავაფრინოთ! აი, ასე!!!
ცხვარი – მეე კომბლეს ცხვაააა… ბეებე!… (სცენის სხვა კუთხეში აღმოჩნდება).
ნაცარქექია – ბუჯო, ინვესტორი დამიფრთხე, ბუჯო, ჩემი დედას გეფიცები
დევი (ნაცარქექიას მიაჩერდება) – ბუჯოს განახებ, ახლა მე შენ…
ნაცარქექია – ბუჯო, ახლა…
დევი – შენ მყავხარ მოსაკლავი…
ნაცარქექია – ვაიმე, დედა!!!
დევი – დაგიჭერ, აუცილებლად დაგიჭერ, შენი!!!
სცენიდან გარბიან. სცენა დაცარიელდება. ქარის ხმა მიატანს.სურათი მერვე: აქა ამბავი, როგორ ეძებდნენ თოვლის პაპა და ბაბალე ხურჯინს, კომბლე თავის ცხვარს, ტყეში კი ისეთი ქარი ქროდაა… ქარაშოტი, პირდაპირ რომ ვხედავთ რა გაჭირვებით მოდიან თოვლის პაპა და ბაბალე ქარში.
თოვლის პაპა – ინდიკო! ინდაურო ინდიკო! დაგვიბრუნე ხურჯინი! სადაცაა ვთქვათ…
თორმეტი საათი ჩამოჰკრავს, ბავშვები საჩუქრების გარეშე დარჩებიან, ბავშვები არ გებრალება, ინდიკოო! (ერთ-ერთ ხესთან ჩაიკეცება)
ბაბალე – ჩემი ბრალია ყველაფერი! მაპატიე, შენ გენაცვალე, ამის შემდეგ მუდამ ბაბალე ვიქნები…
თოვლის პაპა – ეჰ, ჩემო ბაბალე, თუ ხურჯინი არ ვიპოვნეთ დროულად, ამის მერე აღარც შენ იქნები ბაბალე და აღარც მე – თოვლის პაპა! როგორ გავუსწორო თვალი პაწიებს… ხომ ჩემი ბრალი იქნება, რომ ახალ წელს საჩუქრების გარეშე დამირჩნენ… არა, არა, ამ შერცხვენას ვერ ავიტან…
ბაბალე – ჩემი სიკვდილი, ჩემი… ის გაოხრებული კიდე… თავი როგორ მოგვაჩვენა… ვითომ განათლებული, ვითომ ენების მცოდნე, სინამდვილეში კი ერთი უგულო, გაიძვერა ქურდი აღმოჩნდა.
თოვლის პაპა – რაცა ბრწყინავს ყველაფერი ოქრო როდიაო, უთქვამთ ჩვენს წინაპრებს… ახლა მიხვდი?!
ბაბალე – მივხვდი, შენი გულისამ, მივხვდი, მაგრამ საქმეს თუ ეშველება ამით!…
თოვლის პაპა – აბა, რა გითხრა… დრო ცოტა გვაქვს – ამიტომ არც ყინვას შევუშინდეთ, არც ქარაშოტს! პაწიების გულის გასახარად, აუცილებლად უნდა ვიპოვნოთ ხურჯინი, ბაბალე! (ვიღაცას შენიშნავს) კომბლეს ხედავ? კი, კომბლეა… კომბლე! კომბლე! კეთილო მწყემსო!!!(გამოჩნდება კომბლე)
კომბლე – რა ხდება, თოვლის პაპავ, ამ ავდარში ტყეში რა გინდა?!
თოვლის პაპა – საახალწლო საჩუქრებით სავსე ხურჯინი მოგვპარა ინდაურმა ინდიკომ, იმას ლდავეძებთ…
კომბლე – ინდაურმაო?!
თოვლის პაპა – ჰო, ჩემო კომბლე, სწორედაც ინდაურმა, მაგრამ იმისთანა ინდაურმა, აქეთ რო გაგაინდაურებს… შენ რაღას დაეძებ ამ ტყე-ღრეში?
კომბლე – ცხვარი გამეპარა, ის სულელი! სანამ ნადირს გადაყრია, უნდა ვიპოვნო… თქვენ ხომ არ შეგხვედრიათ სადმე?
თოვლის პაპა – არა, იქით არც ინდაური გვინახავს, არც ცხვარი.
კომბლე – მაშ, მე აქეთ წავალ, თქვენ კი ის მხარე მოიარეთ, მერე შუაგულ ტყეში შევხვდეთ, დიდ მუხასთან…
თოვლის პაპა – ეგრე მოვიქცეთ! აბა, გული გავიმაგროთ და საქმეს მივხედოთ! აუუუ, ინდიკო! ინდაურო ინდიკოოო!
ბაბალე – დაგვიბრუნეთ ჩვენი ხურჯინი, ძალიან გთხოვთ, ბატონო ინდიკოო!
თოვლის პაპა – ნუ გადამრიე, ქალო, შენ მე! ქურდბაცაცას კიდე ბატონს ეძახი?
ბაბალე – ბოდიში, ბოდიში, წამომცდა…
კომბლე (შორიდან მოატანს მისი ხმა) – ცხვარუკაა! ცხვარო!!!
(თოვლის პაპა, ბაბალე და კომბლე სხვადასხვა მიმართულებით მიდიან, სცენას დასტოვებენ).სურათი მეცხრე: აქა ამბავი იმისა, როგორ დააპირა მშიერმა მგელმა დევის დაჯარიმება მოძრაობის წესების დარღვევისთვის, მაგრამ ვერაფერს გახდა და ამით გაბოროტებულმა, როგორ გადაყლაპა კომბლეს ცხვარი.
ამ ხმას ახლა მშიერი მგლის ყმუილიც ქარაშოტის ხმა ჯერ არ წყდება, მეტიც, ერთვის. ჰოდა, გამოჩნდება კიდეც მგელი.
მგელი – უუუ, მშიაუუუ! ძალიან, ძალიან მშიაააუ! კომბლემ საპატრულოდან დამითხოვა და მას მერე სულ მშია და მწიააუუ! (მიმოიხედავს) უუუ! მცივააუუ! ძალიან, ძალიან მცივააუუ! ქარი ძლიერ უბერავს და მე კი მცივააუუ! (მიმოიხედავს) თითქოს ჩადგა ეს ქარი, მაგრამ რად გინდა… არც საკბილო, არც შემოსავალი, არც მელია კუდი გრძელიას ალერსი? საერთოდ, ღირს კი ასეთი სიცოცხლე ამ დაბურულ, უსიერ ტყეში, სადაც ერთ პატიოსან მგელის სარჩო ვერ უშოვნია? ეჰ, ბეჩაო ჩემო თავო, რა დრო გაქვს ნატარები და რას მოესწარ! ჰა? ეს რა ხმაა?! ვინ დაშლიგინებს, საინტერესოა – მოძრაობის წესებს არღვევენ?! მე თქვენ განახებთ.
(შემორბის ნაცარქექია)
ნაცარქექია – ვაიმე, დედიკო, მგელი!
მგელი – სდექ! (დაჭერას ლამობს) სდექ-მეთქი! (ვერ დაიჭერს) აუუ… (შემორბის დევი)
მგელი (ამას კი ჩაავლებს ხელს) – სდექ, მოძრაობის წესის დამრღვევო, სდექ!
დევი – გამიშვი, მივსდევ!
მგელი – მისდევ რა, შენი ნებაა?! მისდევს თურმე – ასე რომ ვსდიოთ ერთმანეთს, ნარგავებს არ მოვსპობთ? ეკოსისტემას არ გავაჩანაგებთ მე შენ გელაპარაკები?
დევი – და ვინ ხარ? რას მემართლები?!
მგელი – მე ვინ ვარ?! აი, ვინც ვარ? (საბუთს აჩვენებს) ვინ ვარ და პატრული! გაები მახეში შე ვაიმძღოლო, შენ!
დევი – ოოო, თუ პატრული ხარ, მაშინ…
მგელი – უუუ, ოო კი არა, ასეა შენი საქმე!.. ტყის კანონის 118 პრიმა მუხლის მეოთხე ქვეთავის შესაბამისად, ჯარიმა გაქვს გადასახდელი 220 ლარის ოდენობით… აქვე და სასწრაფოდ… ეს პირველი შემთხვევაა?
დევი – კი, გენერალთ-გენერალი დევიკაურის სულს გეფიცები…
მგელი – გენდობი მე შენ, სიტყვაზე გენდობი, აბა, აქვე… სასწრაფოდ… გავსწორდეთ აქვე…
დევი – ცოტა ისე არ გამოვა? ძმურში?! ახალი წელი მოდის, რაც არ უნდა იყოს…
მგელი – აუუ! ქრთამს მთავაზობს ეს უნამუსო… მე და ქრთამი? მეე! ტყის ბიუჯეტი მაქვს შესავსები, შე…
დევი – კაი, კაი, რაკი ბიუჯეტია შესავსები…
მგელი – კი, ძალიან შესავსებია… (ლამის ჯიბეში ჩაუძვრეს)(გამოჩნდება ნაცარქექია)
ნაცარქექია – რას შვრები, ამას აძლევ ფულს?!
დევი – ჯარიმააო და…
ნაცარქექია – რაის ჯარიმა, ბუჯო? (მგელს) მანახე საბუთი!
მგელი – აი, საბუთი! ტყის საპატრულოს სპეცდანიშნულების რაზმის მეთაურის მთავარი მოადგილე… აი!
ნაცარქექია – ვადაგასულია, ვერ შეხედე! გატყუებდა, ბუჯო!
დევი (მგელს გამოხედავს) – ეს მატყუებდა?! აი, თუ მატყუებდა?!
მგელი (დევის მუშტი მოხვდა;) – აუუუ! (სცენაზე დაეცა).
ნაცარქექია (დევს) – აბა, მეგობარი შენ არ იცი და მოკეთე! რის გამო დამდევ, გეკითხები! კარგი რო მინდა შენთვის, იმიტომ?!
დევი – მაპატიე, თუ ძმა ხარ!
ნაცარქექია – მე კი ვარ ძმა, მაგრამ შენ თუ ხარ ძმა… ამომიჯდა გული ამდენი სირბილით…
დევი – თუ მაპატიებ, ზურგზე შეგისვამ…
ნაცარქექია – ჯანდაბას შენი თავი! მოდი! ასე! (ზურგზე შეახტება)
დევი – ოღონდ კეფაზე არაფერი დამაჭირო!
ნაცარქექია – მიდი ახლა, მიდი, აცე!
დევი – აცეს ნუ მეუბნები, ვირი არ ვარ, დევი ვარ!
ნაცარქექია – აცეთქვა!
დევი – ეჰ, რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი, პაპაჩემი რას იტყოდა, რას იტყოდა ბოლოს და ბოლოს პაპაჩემის მამა, გენერალთ-გენერალი დევიკაური…
ნაცარქექია – ბევრს ნუ ლაპარაკობ, თუ ძმა ხარ, იმათაც ჰყავდათ თავისი ნაცარქექია…
დევი – მართლა ჰყავდათ? შენ რა იცი?
ნაცარქექია – ვიცი, ვიცი, აცე!
(სცენიდან გავლენ თუ არა, მგელი აყმუვლდება)მგელი – აუუ! როდემდე ავიტანო ეს დამცირება, უუუ! (წამოდგება, თოკს გამონასკვავს ტოტზე) სიკვდილი არ არ სჯობს ასეთ მათხოვრულ ყოფააუუს! (ყულფში გაჰყოფს თავს) მომიგონებდეთ ტყეში უსახელოდ დაკარგულ მგელსაუუ!
(და ჰოი, განგებაო შეუცნობელო, სწორედ ახლა გამოჩნდა კომბლეს გზააბნეული ცხვარი, რომელიც მოდიოდა, მოპეტელობდა და შიშით შეპყრობილი საკუთარ მატყლს იძრობდა ღერა-ღერა… მგელი ყულფიდან თავს გამოყოფს, თვალებს დაიკვესებს
ცხვარი – მეე კომბლესთან მინდა! მეე სრულებით უცხო ვარ ამ დაბურული ტყისთვის! მეე ცხვარი ვარ და ცხვაარს უნდა ვგაავდე! მეე კომბლესთან მიინდა!
მგელი – ეს ვინ გვესტუმრაუუუ! ვინ მოპეტელობს ეგზომ საამურ ხმითა, ჰა?!
ცხვარი – მეე კომბლეს ცხვაარი ვარ, მეე არაფერი არ უნდა დამიიშაოთ, თორემ მეე მეეტკინება…
მგელი – უიმე, უიმე, შენ შემოგევლე! თავფეხიანად შენს მხარესა ვარ, კომბლესაც დიდ პატივსა ვცემ, მაგრამ ტყის კანონს როგორ გადავუხვიო? გახსოვს, წყალი რომ ამიმღვრიე?
ცხვარი – მეე წყალს როგორ აგიმღვრევდით, როცა თქვენ მააღლა იიყავით, მეე – დააბლა…
მგელი – აჰ, ნუთუ შევცდი! უკაცრავად, დიდი ბოდიში, მაგრამ ერთი საკითხიცაა გასარკვევი… მატყლს რატომ იპუტავ, გენაცვალე, ჰაა?!
ცხვარი – მეე როცა მეშინია, მაშინ ვიპუტავ მაატყლს…
მგელი – ამაშია საქმე! და იცი კი, რომ შენი შიშის გამო, მატყლის ჩაბარების პროგრამა ჩაგვიფლავდა ტყეში ! ამიტომაც, ტყის კანონის 125 პრიმა მუხლის პირველი ქვეთავის საფუძველზე, შენ მოგესაჯა გადაყლაპვა!
-მეე, – ერთხელაც დაიპეტელა იმ უბედურმა და მგლის მუცელში აღმოჩნდა.
მგელი (ხანმოკლე, ნებიერი პაუზის შემდეგ) – ახლა კი, ძვირფასო მეგობრებო, მელია კუდი გრძელიასთან სიამტკბილობაღა მაკლია სრული ბედნიერებისთვის – სიცოცხლეს გაუმარჯოს, სიცოცხლე კარგიაუუუ!!!
(კმაყოფილი მგელი სცენას დატოვებს).სურათი მეათე: აქა ამბავი, როგორ შეიტყუა მელია კუდიგრძელიამ ინდაური თავის სოროში და საბოლოოდ როგორ აღმოჩნდა ჩვენი ინდიკო მგლის მუცელში…
გამოჩნდება ინდიკო, რომელიც მობილურზე ლაპარაკობს.ინდიკო – ალო, თეოფილე, ალო, ალო, თეოფილე, რა ცუდად ისმის! დავიკარგე, კაცხო! აბა! რატომ დავიკარგე და, მომისროლდა შუაგულ ტყეში ამ მუტრკუმა დევმა და მიტო დავიკარგე! ალო, ხმა გამეცი! ჰო, საჭმელი მაქვს, კი, მთელი ხურჯინი ფოჩიანი კამფეტები, მაგრამ ტყიდან ვერ გამოვსულვარ! ალო, ალო, შენც დაიკარგე?! (მობილურს დახედავს, შემდეგ შეინახავს) ესე იგი, სად ვარ თუ ხვდებით?! არც მობილური იჭერს, არც ფეშენფართები და ფეშენშოუები, შენ ხარ ჩემი ბატონი, არც კომპიუტერი და ინტერნეტი, არც არანაირი არასამთავრობო ორგანიზაციები… ტყეა რა, ნამდვილი ტყე, ცივილიზაციის არავითარი ნიშან-წყალი, ვის ავუხსნა აქ, თუ რას ნიშნავს ცხოვრების ახალი სტილი!
გამოჩნდება მელია კუდიგრძელია
მელია – მე, მე, მე უნდა ამიხსნათ თუ რას ნიშნავს ცხოვრების ახალი სტილი…
ინდიკო – ჰა, ეს ვინ სულიერია? მელას გავს?!
მელა – მე – მელას?! რას ბრძანებთ, იმიჯი შევიქმენი ასეთი, თორემ სინამდვილეში დედალი ინდაური ვარ…
ინდიკო – დედალი ინდაურიო… დახე, დახე!.. ძალიან კარგად უმუშავია თქვენს სტილისტს…
მელა – კი, მაგრამ რად გინდა, შეჭამეს, ბატონო! ტყის ამბავი არ მოგეხსენებათ?
ინდიკო – რა სიმხეცეა…
მელა – აბა, აბა! და საერთოდ, უნდა გამცნოთ, რომ მე ამ ტყის მკაცრი კანონებით სული მეხუთება, მე მინდა, სადმე იქით, თავისუფალ სივრცეში მოხვედრა, მე, პრაქტიკულად, მსხვერპლი ვარ, შეიძლება ითქვას…
ინდიკო – და სად არიან არასამთავრობოები! რას მიკეთებენ?!,
მელა – რომელი არასამთავრობოები, ტყეში ვართ-მეთქი, ტყეში, სრულიად მარტონი… (კაბას წამოიწევს).
ინდიკო – ახ, შარმან…
მელა (თვალს მოიცრემლავს) – მე თქვე ისე გელოდით, ისე ძალიან გელოდით… და აი, გამოჩნდით კიდეც, ამ საახალწლოდ…
ინდიკო – და რატომ მელოდით, საინტერესოა?
მელა – იცით, მონსენიორ… თქვენი სახელი?
ინდიკო – ინდიკოო…
მელა – მონსენიორ ინდიკოო, ამ ბნელ, უსიერ ტყაში ისეთი დაბურული აზროვნებაა, ისეთი დაბურული, ისეთი, ისეთი, რომ ენა ვერ იტყვის…
ინდიკო – მერე მე რისთვის ვარ! თუ დაბურული აზროვნებაა, ავხსნათ აზროვნების კარიბჭე!…
მელა (კაბას წამოიწევს) – ავხსნათ?!
ინდიკო (მიაცქერდება, გააჟრიალებს) – ბარლბარლ… კი, კი, ავხსნათ… აააუცილებლად ავხსნათ…
მელა (კიდე წამოიწევს კაბას) – როგორ, კიდე ავხსნათ?
ინჟიკო – თუთუთუთუ შეშეშეიძლება, კი, კი, კი, კოკოკო!
მელა – დანარჩენი ჩემთან ავხსნათ, მონსენიორ, აქვე, დიდ მუხასთან, ჩემს სოროში…
ინდიკო – სოსოსოსროროსისი….
მელა – სოროსი – არა, სოროში, სოროში…
ინდიკო – სისისი, სოსოროოსისი…
მელა – ნუ, იყოს სოროსი, როგორც გესიამოვნებათ, მონსენიორ ინდიკოო, ისე იყოს, თქვენ ხომ ჩემისთანა მსხვერპლისთვის ციდან მოვლენილი საჩუქარი ხართ…
ინდიკო – დახე, დახე, სწორედაც! მაგრამ რატომ ჩამოუშვით აზროვნების კარიბჭე… ავავხსნათ, ისევ ავხსნათ…
მელა (ჩამოშვებულ კაბას ისევ წამოიწევს) – ასე?!
ინდიკო – ჰოოოო… (მიუახლოვდება, წელზე შემოხვევს ხელს) დასდასდას ის ფანტასტიშ, ერთი სიტყვით…
მელა – დას ის ფანტასტიშ ჩემთან იქნება, გპირდები!გამოჩნდება მგელი.
მგელი – სასიამტკბილოდ მიეშურებით, ქალბატონო მელია კუდიგრძელიათ?
ინდიკო (ძალიან შეშინებული) – აკიაკიაკი ინდაურიო, დედალიო… ქმარია? (მელა ტუჩებს იკვნეტს) ამაამაამას რა უნდა, ჰა?!
მელა – სიკვდილი და არგადარჩენა უნდა ამას… (მგელს მიუტრიალდება) რა გინდა შენ, რა! მე და ჩემი კოლეგა ახალ არასამთავრობო ორგანიზაციას ვაყალიბებთ, “ტყის მცველთა კავშირი” ჰქვია, საქმიანი საუბრის უფლებაც არ მაქვს?!
მგელი – აჰა?! აკი დას ის ფანტასტიშო… შემომესმა?!
მელა – და რა არის მერე ვითომ ეს დას ის ფანტასტიშ, რა. მარტო ის არი ს, მე და შენ რომ ვიცით, გარყვნილო შენ, ლუდის რეკლამა გადის აგერ ტელევიზიით, მშვენიერი, კულტურული კაცი აქებს ლუდს – დას ის ფანტასტიშო! რა, არა?!
ინდიკო (ამასობაში გონს მოვიდა) – ერთი წუთით, თუ შეიძლება!
მგელი – ვა? ხმა ამოიდგა, აი…
მელა – გაჩერდი, ბიჭო, შენ…
ინდიკო – არავითარ შემთხვევაში! უნდა გამოვტყდე, თავიდან შემეშინდა, ვინაიდან ვიფიქრე ქმარია-მეთქი, მაგრამ როგორც საქმის ვითარებიდან ირკვევა, ეს ქალბატონი თავისუფალია, ასე ვთქვათ: და მე უნდა მოგახსენოთ, რომ თქვენ, ვაჟბატონო ინდაურო, რომელსაც ერთობ გაწაფულმა სტილისტმა მგლის იერი მოგანიჭათ, ძალიან არღვევთ პიროვნების უფლებებსა და ფუნდამენტალურ თავისუფლებებს, ასე ვთქვათ, და მე ასევე…
მელა – მართლა მგელია, შე ინდაურო, მგელი…
ინდიკო – რის მგელი, რა მგელი, ახლა მე ამას ბიბილოზე ჩამოვქაჩავ და თავად დარწმუნდები… (მიუახლოვდება).
მგელი – აუუუუ!!!
ინდიკო – დედიკო, დედა! (გარბის, იატაკზე გაფორთხდება, კ??? უთრთის).
მგელი – აუუუუ!!!
მელა – დამშვიდდი, მე აგიხსნი.
მგელი (ხელს გაკრავს მელას) – გამეცა იქით! (ინდიკოს მიუახლოვდება) ტყის კანონის პირველი პრიმა მუხლის უპირველესი ქვეთავის საფუძველზე, მგლის შეურაცხყოფისთვის ამ ინდაურს მიესაჯა საჯარო გადაყლაპვა!
მგელი პირს დააღებს და, რა თქმა უნდა, ინდაურსაც მუცელში გადაუძახებს, შემდეგ მუცელზე ხელს დაიბარტყუნებს და ინდაურივით ამოიძახებს – ბარლბრლ…მელა – ეს რა ქენი, შე უსინდისო, მთლიანად გადაყლაპე?! შენ გაგიხმა ეგ ამოუყორავი მუცელი, რაც მე ამაზე დრო გავაცდინე, მოხვედი და პირდაპირ, ასე, დაურიდებლად, უკითხავად…
მგელი (გამოხედავს) – ბეეე!
მელა – როგორ, კომბლეს ცხვარიც?! უი, შე მოსასპობო, შე ადრე და მალე დასამიწებელო, არ გაძღა ამის მუცელი, არა და არ გაძღა, მიწა ჭამე შენ, მიწა და ქვაღორღი…
მგელი – მიწის რა მოგახსეო, მაგრამ ტყის კანონის მეორე პრიმა მუხლის მეორე ქვეთავის საფუძველზე, შენ, მელია კუდიგრძელიავ, მგლის ღალატისთვის მოგესაჯა…
მელა – არ თქვა! არ თქვა! მიშველეეთ, მყლაპავენ! მიშველეეთ! (მგელი მელია კუდიგრძელიასკენ გადადგამს ნაბიჯს.)სურათი მეთერთმეტე: აქა ამბავი იმისა, თუ როგორ შეიყარნენ დიდ მუხასთან ზღაპრის პერსონაჟები და რა რთული ყოფილა თურმე გადაყლაპულის გადმოყლაპვა…
გამოჩნდება კომბლე.
კომბლე – რა ვაი-უშველებელი და წიოკია!!!
მგელი – “ატას”, კომბლე!!! (გაქცევას ლამობს).სცენის მეორე კუთხიდან თოვლის პაპა და ბაბალე გამოვლენ.
მგელი (სასოწარკვეთილი) – “ობლავა, ბრატცი”!!!
თოვლის პაპა (ფეხზე ძლივს დგას) – ჩქარა მითხარით ვინმემ, არ გინახავთ ჩემი ხურჯინი?!
მგელი – რისი ხურჯინიუუ! რომელი ხურჯინიუუ!!!
თოვლის პაპა – დავიღუპეთ, ბაბალე, გვიანდება!გამოჩნდებიან დევი და მის ზურგზე მომჯდარი ნაცარქექია.
ნაცარქექია – აცე, დევო!
დევი – რას იტყოდა ამაზე მამაჩემი (მიმოიხედავს) რა თავყრილობაა?
ნაცარქექია (ჩამოხტება) – ეუჰ, რავარი საზოგადოება შეყრილა, ბუჯო, ღვინო ჩემი, პურ-მარილი თქვენი, მოსულა?!
თოვლის პაპა – რა მეპურმარილება, ბავშვები საჩუქრების გარეშე დამირჩნენ…
ბაბალე – ჯერ კიდევ არ ჩამოუკრავს თორმეტ საათს, იქნებ…
თოვლის პაპა – ეეჰ…
კომბლე (კომბლის ტარს დაჰკრავს სცენაზე) – ახლა მე მომისმინეთ!!!
მგელი – აუუ, დაიწყოუუუ!!!
კომბლე – ხმა! კრინტი!!!
მელა – დედა, დედა, რა ვაჟკაცია, ქართველი ზორო პირდაპირ… (კომბლეს მკაცრ მზერას დაიჭერს) უკაცრავად, ჩუმად ვარ…
კომბლე – ვატარებ საგამოძიებო-სამედიცინო ექსპერტიზას! დევო, დააღე პირი!
დევი – რატომ?
კომბლე – ჩქარა, თორემ მოვიდა კომბალი ფერდებში!
დევი – აჰა! (პირს დააღებს).
კომბლე – არა, ამის კბილებში ჩიჩია არ შეინიშნება… ნაცარქექია, კაი მაგარი აფერისტი ხარ შენ, პირი დააღე!
ნაცარქექია – აა, ბუჯო, ჩემი დედას გეფიცები… (პირს დააღებს)
კომბლე – არც ამას აქვს ჩიჩია… მელია კუდიგრძელია, ახლა შენ!
მელა (მგელზე ანიშნებს თვალით) – კი, ბატონო, მაგრამ იქ არ ეძებთ, სადაც საჭიროა…
კომბლე – დროზე!
მელა – ქვედა ოცდამესამე კბილი დასაპლომბი მაქვს და ამისთვის არ შემიზიზღოთ, კომბლე, რაა?! (პირს დააღებს).
კომბლე – არც ამას აქვს ჩიჩია… – მგელო, შენი ჯერია!
მგელი (იარაღს გააძრობს) – არ მომეკაროთ არავინ, დაგხოცავთ ყველას!
კომბლე (კომბალს მოსცხებს, იარაღსაც გააგდებინებს და სცენაზეც გაშოტავს) – მგონი, მივაგენით დამნაშავეს!
მელა – ნუ, რა ვთქვა, როგორ შევაქო ეს კომბლე! სიკეთისთვის მებრძოლი შვარცნეგერია ნამდვილად! კი, კი, ამან გადაყლაპა ცხვარიც და ინდაურიც თავის ხურჯინიანად, გასკდა ამის მუცელი, სად ჩასდის ამდენი!!!
თოვლის პაპა – ხურჯინიანადო, ხომ გაიგეთ! კომბლე, მირჩიე, რა ვქნათ!
კომბლე – რა და… მუცელი უნდა გავუჭრათ, სხვა გზას ვერ ვხედავ!
მგელი – ოპერაციაღა მაკლდა ამ საახალწლოდ! მაცალეთ, როგორც გადავყლაპე, ისე გადმოვყლაპავ!
კომბლე – მიდი, გადმოყლაპე!
მგელი (წამოდგება) – ოუჰ, როგორ უმოწყალოდ ჩაგრავს საბრალო მტაცებლებს ეს კომბლეეუუ!
კომბლე – ბავშვები საჩუქრებს ელიან, დროზე, თორე მოვიდა კომბალი!!!მგელი ამოიხვნეშებს. ყველა მის ირგვლივ მოგროვდება და იწყება გადაყლაპულის გადმოყლაპვის რთული პროცედურა…
სურათი მეთორმეტე: აქ კიდევ ერთხელ ვრწმუნდებით, რომ ყველა ნამდვილი ზღაპრის ბოლო კეთილია, ჩემო გვრიტებო…
მგელი თვალებს დაქაჩავს, პირს დააღებს, მუცელზე თათებს შემოიჭერს, ამოიზმუვლებს და კომბლეს ცხვარს გადმოყლაპავს…
ცხვარი – მეე აასეე ააღარასოდეს მოოვიქცეევი…. მეეე მუუდამ კოომბლეს დაავუჯერებ… მეე…
მელა – ოჰ, პირდაპირ… ცხვარს რა დააჭკვიანებს…
კომბლე (ცხვარს) – შენ შინ მოგელაპარაკები… (მგელს) ახლა ინდაური, ხურჯინიანად!
მგელი – მაცალე, დალოცვილო, იოლი ხომ არ გგონია, კუჭის წვენი აღარ შემრჩა…
(კომბლე კომბლის ტარს დასცხებს სცენას)
მგელი – ეს რო მგელს გადაეყრება… ოხ, ჩემი გაჩენის დღე რა ვთქვი…
მგელი ერთხელაც დაქაჩავს თვალებს, პირს დააღებს და ახლა ინდიკოს გადმოყლაპავს ხურჯინიანად…ინდიკო – მზეო, ამოდი, ამოდი!… ოო, როგორ ბნელოდა, როგორ ძალიან ბნელოდა… პირდაპირ ფანტასტიშო დასიბ და უკუნი, უკუნი, უკუნიდან ამოვანათე, მე ამოვანათე და მზეო, მზეო, ცხრათვალაა…
თოვლის პაპა (გახარებულდი) – ხურჯინი! ჩვენი ხურჯინი!!!
ინდიკო – წაიღე, მომაშორე!!! წავედი მე მელანოსთან, წავედი! ქვრივი მელანო ისე მზრდიდა, ცივ ნიავს არ მაკამაკამაკარებდა, აქ ამ ამ ამ უკუ-უკუ უკუნში რა მინდოდა, მე, მე…
ბაბალე – გადავრჩით, გადავრჩით, ბავშვებს სიხარულს არ მოვაკლებთ, ზღაპრის ბოლო ხომ კეთილია…
თოვლის პაპა – ჰო, ბაბალე, ამ ამბით ერთხელაც დავრწმუნდით, რომ ყველა ნამდვილი ზღაპრის ბოლო კეთილია…
ინდიკო – მობილურზე ცდილობს დარეკვას, მაგრამ ხელი უკანკალებს – უნდა დავრეკო კოკო, ის როა, თეოფილე, ბატი როა, ჩემი მეგობარი ბატო თეოფილე როა, იიიი… ვკანკანკან… ვკანკალობ და ნონო ნომერი ამი ამიკრიფეთ და…
თოვლის პაპა – კომბლე, ჩამოართვი მაგას მობილური და გამიჩუმე ცოტა ხნით, ახლა მე ვილაპარაკებ!
კომბლე მობილურს ჩამოართმევს ინდიკოს.ინდიკო – ეეეს, პიპიპრადი საკუთრების ხელყოფაა და საე საერთოდ მელანოსია და…
კომბლე მსუბუქად ჩაჰკრავს ინდიკოს თავში, ინდიკო ჩუმდება.
თოვლის პაპა – ბავშვებო, ჩემო პაწიებო, გენაცვალოთ თქვენი პაპა… არავის არ უნდა ჩამორჩეთ, კომპიუტერიც კარგად უნდა იცოდეთ, კარგ პროფესიასაც უნდა დაეუფლოთ, ენებიც უნდა შეისწავლოთ და ბევრ ქვეყანაშიც იმოგზაუროთ, მაგრამ უმთავრესი არ დაივიწყოთ! თქვენი სადაურობა, თქვენი მეობა, თქვენი წესი და ადათი, თქვენი ტრადიცია არ დაკარგოთ, თორემ ისე დაიკარგებით, როგორც ეს ყოყოჩი, გაუცხოებული და გაფხორილი ინდაური გაქრა მგლის მუცელში! ახლა კი, თასი ნამდვილი კახურით შევავსოთ და ჩვენებურად, მადლიანად დავილოცოთ ახალი წელი! (ბაბალე თასს შეუვსებს) მრავალს დაესწარით, დაგელოცოთ ფუძე-ჭერი, სიტკბო, ხვავი და ბარაქა მოგცეთ გამჩენმა ღმერთმა; იმრავლეთ, როგორც ზღვაში თევზი და ცაში ვარსკვლავი, არავინ გაგაინდაუროთ, გახსოვდეთ, ვისი გორისანი ხართ, თქვენ გენაცვალეთ, ჩემო გვრიტებო!… (მიმოიხედავს) რაღაც მაკლია – ჰო, ახალ წელს თოვლი უხდება… იყოს თოვლი!
წამოვა თოვლი. თოვლის პაპა თასს დაცლის.თოვლის პაპა – ასე მტერი დაგეცალოთ! აბა, სიმღერა!!!
სიმღერაში საათის რეკვის ხმაც ისმის. თოვლის პაპა მუჭით იღებს ხურჯინიდან
ტკბილეულს, ბავშვებს ურიგებს. თოვს და თოვს, ბარდნის და ბარდნის, მართლაც ლამაზად ბარდნის ამ ლურჯ, ზღაპრულ ღამეში…
ფარდა© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“
-
დათო ბარბაქაძე – genius loci
ჰანს მაგნუს ენცენსბერგერს
ავსტრიის დედაქალაქ კოპენჰაგენის რომელიღაც უფერულ კაფეში
საიდანაც ცუდად როდი ჩანს მდინარე სენის რამდენიმე ხიდი
დაღლილი და დასიცხული ხალხით სავსე ინტერიერს ვათვალიერებ
ოფიციანტს ჩქარი სვლით მოაქვს შეკვეთილი პიცა
და მკაცრი ღიმილით მეუბნება:
„გთხოვთ მიირთმევდეთ გემრიელად
თითქმის ისეთია როგორსაც დედები ამზადებენ
ჩემი მშობლიური იტალიის ქალაქებში:
ვენაში თუ მადრიდში თუ ბერნში”
პიცა მართლაც გემრიელია მთელი დღე არაფერი მიჭამია
მხოლოდ ლეღვის ჩირი შორეული სუპერმარკეტიდან
წმინდა მარკოზის მოედანზე
ჩემს პირდაპირ ხანდაზმული მამაკაცი ზის მწვანე ცილინდრით
და აღშფოთებული ჩასცქერის გაზეთს:
“რატომ დაარბიეს ეს დემონსტრანტები ლონდონში
განა რას ითხოვდნენ ისინი ასეთს მხოლოდ უვარგისი პროდუქტის აკრძალვას
წარმოუდგენელია ასეთი თავხედობა ბელგიის პოლიციის მხრიდან
თუმცა რა არის გასაკვირი პოლიცია ყოველთვის იმარჯვებს”
თანხმობის ნიშნად თავს ვუქნევ
და მზერა უნებლიეთ გადამაქვს
მის გაცრეცილ თაგვისფერ პიჯაკზე
“ათი წლის წინ შევიძინე ყაზახეთის დედაქალაქ ნიუ დელიში
სხვა იქიდან არაფერი გამომყოლია თუ არ ჩავთვლი ტკბილ მოგონებებებს
რომლებსაც ყოველთვის ერთად დავატარებთ მე და ეს პიჯაკი
მაგრამ აქ სიერა ლეონეში უცნაური ხალხი ცხოვრობს
ნუთუ ყველა უნგრელი ასეთია მათ შორის თქვენც”
“მე აქაური არ გახლავართ
მოგზაური ვარ ცხელი ქვეყნიდან
ალბათ გსმენიათ საქართველო”
“რა თქმა უნდა რა თქმა უნდა
გახლდით კიდეც ერთხელ ტურისტად
თქვენს მშვენიერ დედაქალაქ სოფიაში
თუმცა მას მერე საუკუნეა იქ არ ვყოფილვარ
ალბათ ძალიან შეცვლილია”
“აბა რა გითხრათ უცხო თვალი პეკინს ამსგავსებს”
“როგორ შვედეთის დედაქალაქს?”
კაცი დგება დაკეცილ გაზეთს მაგიდაზე ისე დებს როგორც თუჯის მძიმე ქვაბს
დამშვიდობების ნიშნად თავს ხრის და კაფეს რწევა-რწევით ტოვებს
თვალს ვაყოლებ მის მოშვებულ ზურგს
და ვგრძნობ წამით როგორ იღიმის
ამ დროს მეც ხომ იგივეს ვფიქრობ:
რომ ვერც მე ვნახავ მას მეორედ ამ ქალაქში
რომელიც ალბათ არც ისეთი ხალხმრავალია
როგორც მაგალითად იაპონიის დედაქალაქი ანკარა
ან თუნდაც ნიგერიის დედაქალაქი ტარტუ
მერე ჩემს პიცას ვუბრუნდები და არ მტოვებს იმაზე ფიქრი
თუ რა წონა ექნება ჩემი ხსოვნის ნიშნულებს ოცი წლის მერე
და თუ გადაინაწილებს დაგროვილ სიმძიმეს ჩემი პიჯაკი ან მაისური
ან რომელიმე მოქალაქე რომელიმე ქალაქის რომელიმე უფერულ კაფეში
ან მე თუ შევძლებ ამ სიმძიმეს რამე მოვაკლო მაგალითად ყველა კერძი
რომელიც მე გამისინჯავს პოლონეთის ქალაქ ზალცბურგში
ან ესპანური ღვინის ხსოვნა ბულგარეთის დედაქალაქ ტირანადან
ან სოფლის ტრანსპორტით უთავბოლო მიმოსვლები
ჩეხეთის პროვინციულ ქალაქ მიუნხენში
დაივიწყე – მეუბნება ჩემი ფიქრი – სიგიჟეა ეს ყველაფერი
მისდიე ცხოვრებას რომელიც მართლა ისეთი ლამაზია
როგორც მაგალითად მდინარე მოლდოვა
რომელიც ისე შეუმჩნევლად მილივლივებს
პორტუგალიის მარადიულ ქალაქ ციურიხში
თითქოს მსტოვარია და ფეხაკრეფით ეპარება
მისი მოქალაქეების ყოველდღიურ ნერვებს
ან როგორც მაგალითად მდინარე დონაუ
რომელიც ბრძენი გველივით იცავს პერუს დედაქალაქ სტოკჰოლმს
სადაც გასული საუკუნის დამლევს წყვილები ქუჩებში
ხშირად ჩაივლიდნენ ხოლმე ასეთი სიმღერით:
“ეს ის მდინარეა რომელსაც ღრუბლები
როგორც ქვეყანაზე ბევრ ასეთ მდინარეს
არც თუ იშვიათად მზეს კი უმალავენ
მაგრამ ო არასდროს არასდროს ჩვენს თვალებს”
მივსდიო ცხოვრებას რომელსაც არ ვიცნობ? ვის ვუთხრა:
ნუ მჩუქნი ამდენ ხსოვნას გადანახულს ამდენ სიცოცხლეში
ნუ მჩუქნი ამდენ სიმარტოვეს მე მათ ვერასდროს დაგიბრუნებ
ნუ მჩუქნი დავიწყებულ დერვიშებს და დავიწყებულ შეშლილებს
სიყვარულის დავიწყებულ ისტორიებს დავიწყებულ წიგნებს
ნუ მჩუქნი ცნობარებში და ენციკლოპედიებში ასეთ ამოკითხვებს:
“განეკუთვნება უკვე დავიწყებული ავტორების რიცხვს”
ნუ წამაკითხებ იმას რაც არ დაუწერიათ პოეტებს
რა თქმა უნდა მეც კარგად ვიცი რომ ჩემი მფარველი სულები
აქაც კი ფინეთის დედაქალაქ ბელგრადის ამ უფერულ კაფეში
სამკვდრო-სასიცოცხლოდ ებრძვიან ერთმანეთს
რათა არ სძლიონ ერთმანეთს და არ ჩაქრეს ჩემი სიყვარული
მაგრამ მაინც ნუ წამაკითხებ იმას რაც არ დაუწერიათ პოეტებს
ჩემი თურქული პიციდან თეფშზე უკვე არაფერი დარჩა
მაგრამ ჩემს ხსოვნაში ის ისეთივე უმანკოა
როგორსაც პირველად მოვკარი თვალი
როცა ჩემსკენ მისი გული ისე მოჰქონდათ
როგორც ჩირაღდანი ყველა ხვალინდელი დღისთვისვენა, 9-11.10.2008
© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“ -
შალვა რამიშვილი – უსათაურო
დეკორაციები ანუ მოქმედების ადგილი:
რომელიმე უკაცრიელი ადგილი, რათა მისტერიას შემთხვევითმა გამვლელმა არ შეუშალოს ხელი. ვისურვებდი რომ მოხდეს უკაცრიელ, უდაბნო ადგილას, სადაც ორგანული სიცოცხლე არაა წარმოდგენილი და ფლორას და ფაუნასაც მე განვანსახიერებ მხოლოდ. მაგალითად მარადი თოვლით დაფარული მთის მწვერვალი ურიგო არ იქნებოდა.
მოქმედების დრო:
შევარჩიოთ დღის ბოლო. ბინდ-ბუნდი. ეს ის დროა, როდესაც სამყაროებს შორის ნაპრალი ჩნდება. მზეც უნდა სტყორცნიდეს პეიზაჟს მქრქალ სხივებს და მის საპირისპირო მხარეს მთვარეც უნდა ანათებდეს.
მოქმედი გმირები:
მე და ის. მხოლოდ მე და ის.
კოსტიუმები:
რთული საკითხია. მაინც როგორ გამოიყურება враг рода людского. ამ საკითხზე ბევრი მითი არსებობს. ზოგს ის თხისფეხება პანად წარმოუდგება, ზოგს მომხიბლავი და დემონურად მომნუსხველი გარეგნობის ჭაბუკად. მაგრამ ეს მეტად დრამატიზებული ხატებებია. მე მას ჩემს ორეულად ვსახავ. ერთი შეხედვით ზუსტად ჩემგვარი გარეგნობის მქონე არსებად. თუმცა უფრო გულმოდგინე დაკვირვებისას იმის გარჩევაც უნდა შემეძლოს, რომ ის მე არ მგავს და მე მას არ ვგავარ. ის ხომ კონცენტრირებული ბოროტებაა, რომელიც ნამდვილ “მე” –ში ანუ ჩემში მცირედ სიკეთესთან განზავებულია. მზერა ეშმაკური, მაგრამ არქტიკულად ცივი უნდა ჰქონდეს. მოძრაობები – პლასტიკური და მოზომილი. ხმის ტემბრი და სიტყვების პრონონსი ჩემი, მაგრამ გაცილებით უფრო მელოდიური და ჰიპნოტური ძალის მქონე. თავის ჭერის მანერა ამაყი და შინაგანი ძალის მასხივოსნებელი. ერთი სიტყვით, ის არის “მე”, ოღონდ ამა სოფელთან ათასჯერ უფრო მორგებული. უფრო სწორად კი ის სამყაროში (იგივე ესე სოფელში – მიყვარს ეს სიტყვა) ისე შინაურულად უნდა გრძნობდეს თავს, როგორც საკუთარ ტილოში მხატვარი, საკუთარ ფილმში – რეჟისორი, მწერალი – თავის ფანტაზიის ძალით შექმნილ რომანში. იგი უნდა ჰგავდეს კომპიუტერთან მჯდომ ადამიანს, რომელიც სტრატეგიულ თამაშს თამაშობს თავისსავე აგებულ ვირტუალურ სამყაროში. აი ზუსტი მიგნება! ეს არის “მე” რომელიც “სტრატეგიას” მსოფლიო კომპიუტერში თამაშობს. კოსტიუმები ერთნაირი გვაცვია, ამასთან ისინი თბილი უნდა იყოს, მთებში ხომ ცივა.
ის: – მოგესალმები და ბოდიში, რომ შეხვედრა ოდნავ დაგვირგვიანდა, მაგრამ როგორც ბრძენი ხალხი იტყოდა:”სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროს”.
შემდეგ ის პოზას იცვლის, მხიარულად მიღიმის და უკვე მიმნდობი ტონით აგრძელებს:
– ყველაზე რთული ნაწილი უკვე გადავლახეთ, მეგობარო. რომ იცოდე, როგორ არ მიყვარს მნიშვნელოვანი საუბრების პროლოგი. ყოველთვის არის რისკი, რომ ან ბანალურობაში გადავვარდე ან ზედმეტად სიტყვაუხვი გავხდე. მაგრამ ახლა ეს ყოველივე უკან დაგვრჩა და შენს განკარგულებაში ვარ. სანამ ვაჭრობას შევუდგებით, მინდა ახლავე გაუწყო, რომ ფინალისაკენ რაიმე გაუგებრობანი არ წარმოიშვას. თუ ჩვენი მოლაპარაკება არ შედგება (არა მგონია ეს ასე მოხდეს, მაგრამ მაინც), დაბლა ბარში საკუთარი ფეხით მოგიწევს ჩასვლა. ჩვენი კორპორაცია ტრანსპორტით მხოლოდ ერთ გზობაზე უზრუნველყოფს. უკან, ადამიანთა სამოსახლოში ჩვენ ხარჯზე დაბრუნება კი ერთგვარი ბონუსია, რომელსაც წარმატებული გარიგების შემთხვევაში ვთავაზობთ კლიენტებს. აქვე დავამატებ, რომ უახლოეს დასახლებულ პუნქტამდე ამ წერტილიდან სამი დღის სავალია. ნუ გაბრაზდები… შენ თვითონ არ ისურვე ცოტა ხნის წინ, რომ შეხვედრის გამართვა უკაცრიელ მთის მწვერვალზე მსურსო?!
მე: – ვინ ხარ?
– ოჰო, გამოდის, რომ ჯერ ჩვენი დისპოზიცია არ გაგვირკვევია არა?! კი ბატონო, იყოს ნება შენი, წარმოგიდგები. ბევრი რომ არ გავაგრძელო, მე გახლავართ ჩვენი სამყაროს შემოქმედი.
– ნუ ცრუობ, როგორ შეიძლება შენ, ბოროტება, იყო სამყაროს შემქმნელი?
– ისტორიული სინამდვილე მცირედად დამახინჯდა სუბიექტური თუ ობიექტური მიზეზების გამო. სინამდვილეში იყო ასე: უზენაესმა სიკეთემ შვა ერთეული ღვთაებრივი გეგმა სამყაროსი. მან მოიაზრა დრო და სივრცე, რომელიც მანამდე არ არსებობდა. სივრცისა და დროის მანიპულაციებით განავითარა მათემატიკა, როგორც ფუძე ჯერ არ შექმნილი სამყაროსი. მოიფიქრა რიცხვის ცნება და დააწესა, რომ A=A ხოლოAA+B>A და A-B
-მაგრამ სად არის ღმერთი? მე ვერ დავინახე აქ მისი ადგილი. შენი მოდელი სცოდავს იმით, რომ მთავარი არქიტექტორი არ ჩანს მასში.
– ეს მოდელი არაა, ჩემო მეგობარო. მოდელი ანუ სამყაროს იდეა, ღმერთთან დარჩა. იგი იყო სიტყვა, როგორც ეს ბიბლიიდან გახსოვს. სიტყვას კი საქმედ ქცევა სჭირდება. მას შემდეგ რაც გალაქტიკები ერთმანეთისაგან გაიქცნენ, ღმერთმა დატოვა ეს სამყარო. ჭეშმარიტი მეტაფიზიკა დიდ აფეთქებამდე არსებობდა. ამ სამყაროში კი ფიზიკის დროა. ღმერთი მაშინ გაქრა სცენიდან, როდესაც მათემატიკა ფიზიკად გადაიქცა.
– მაგრამ სად არის ის კულისები, რომლებშიც ღმერთი გაუჩინარდა ან საერთოდ, რა არის ღმერთი?
– გაგიკვირდება, მაგრამ მეც არა მაქვს პასუხი ამ შეკითხვაზე. აბა ერთი კარგად დამაკვირდი, განა მეც შენსავით ხორციელ არსებას არ ვგავარ?! მე თქვენი ვნებისაგან მომქსოვეს. თქვენი სურვილებისაგან შექმნეს ჩემი სხეული. თქვენი გონება ჩემი სისხლია, ხოლო თქვენი სული – საკვები. მე იმ ევოლუციის ნაყოფი ვარ, რომელიც თავად ვშვი. ჩემს ხელთაა შევცვალო მატერიის იგივე სივრცისა და დროის ნებისმიერი კინტინუუმი. მაგრამ ღმერთი მარადიული და ყველგან მყოფი არსია. მასთან სავალი გზა არც დროსა და არც სივრცეში არ გადის. ამიტომ მე არ ვიცი რა არის ღმერთი. მე უბრალოდ არ ვიცი ეს.
– შენ ხომ არსებობდი სამყაროს შექმნამდე.
– იქნებ არც ვარსებობდი. იქნებ სხვა ვინმე ვიყავი. უზენაესმა ჯერ გამოყო ჩემგან ყოველი კეთილი და ჩემი არსი ატომებს მისცა საჯიჯგნად. იქნებ სწორედ ამიტომ მიწოდებთ ზნედაცემულ ანგელოზს?!
– გამოდის, რომ შენ მხოლოდ ფრიად განსწავლული და მოხერხებული ილუზიონისტი ხარ.
– როგორც გინდა ისე იფიქრე, თუმცა ერთსაც გეტყვი: ჩემი ხელობა იმდენად დახვეწილია, რომ იგივე საქმე თავად ღმერთს რომ ეკეთებინა – ვერ გაარჩევდი ნახელავის მიხედვით. ასე რომ ხანდახან რაც პოეტებს და მხატვრებს ღმერთების საჩუქარი ჰგონიათ და მუზას უწოდებენ, ჩემი ოინებია მხოლოდ.
– მალიარი ხარ, ბიჭო.
-კარგი ფილმი გაიხსენე… ეს ადგილი კი განსაკუთრებით მომწონს. მაგრამ იყავ გულწრფელი. იმ მალიარს ჩემოდანი რომ არ გახსენებოდა, ეს ფრაზაც არ ითქმებოდა. მე რომ ხუთთავა დრაკონად გადავქცეულიყავი და ამ მთებით ჟონგლიორობა დამეწყო ხომ შეძრწუნდებოდი და მსგავსი ზუსტი, მაგრამ ირონიული სიტყვებით არ დამცინებდი. თუმცა მე ვარ ყველაფერში დამნაშავე… გაგიბი აქ ფილოსოფიური ბაასი. დიახ, მალიარი ვარ, მაგრამ ამით ჩემი უპირატესობა თითქმის ყველა შენს თანამოძმესთან შედარებით იოტისოდენად არ მცირდება.
– თითქმის ყველა თანამოძმესთან შედარებით, ამბობ. მაგრამ მე ხომ მივხვდი, რომ სინამდვილეში მასხარა ხარ!
– აი ასე, ჩემო კარგო, კეთილი იყოს შენი მობრძანება ამპარტავნების სასუფეველში. ეს ამპარტავნება ტალღებად ამოდის შენი სხეულიდან და ფრიად კარგ ხასიათზე მაყენებს. შენ გინდა ჩემგან მიიღო დასტური იმისა, რომ უნიკალური არსება ხარ?! დიდი სიხარულით ვაკეთებ ამას. რა თქმა უნდა შენ, ჩემო ძვირფასო მეგობარო, გაარღვიე ყოველდღიური ამაოების ილუზორული ბადე, რომელიც ჩემი მოქსოვილია და რეფლექსიის სარკეც დაამსხვრიე. დგახარ ზღვართან, რომლის მიღმა დრო და სივრცე ქრება, იშრიტება მატერიად და პრაიდეების შენნაირ კლიენტთან პირადად მივიდეთ და ჩვენი მომსახურების ექსკლუზიური პაკეტი შევთავაზოთ. კონკრეტულად შენს კუთვნილ ნივთს – შენს სულს, უდიდესი მიმზიდველობა გააჩნია ჩვენთვის. შეიძლება ითქვას, რომ ასე პერსონალურად მხოლოდ მსგავს უიშვიათეს შემთხვევებში ვატარებთ მოლაპარაკებებს. დანარჩენი ადამიანები აბიჯებენ რა რეფლექციის სამყაროში, ასე 14-15 წლიდან (ზოგი უფრო ადრეც), თავისდაუნებურად და დაუზარებლად აწერენ კონტრაქტზე ხელს, ისინი ჩვენი მრევლის წევრები არიან და თავიანთ არაფრისმთქმელ არსებას დედამიწის ზურგზე მუდმივ ცოდვაში ატარებენ. ამიტომ აღსასრულამდე მათი სული ენერგეტიკულად სულ უფრო და უფრო მწირი ხდება. ჩვენთვის მსგავსი სული ნაკლებად მიმზიდველია. რა თქმა უნდა, რელიგიური ყაიდის ისეთმა მისტერიამ, როგორიცაა გულწრფელი მონანიება, ნებისმიერი ჩვენი ქვეშევრდომი და ადეპტი – საშუალო სტატისტიკური სავლე – შეიძლება წმინდან პავლედ გადააქციოს. მაგრამ ეს უაღესად იშვიათად ხდება. ამრიგად, სულ სხვა საქმეა ამაოებით ცდუნება ისეთი ინდივიდისა, რომელიც მზადაა ამა სოფლიდან, იგივე ამაოებიდან გასაქცევად და რომლის სულიც ძალ-ღონით სავსე მსუყე ლუკმაა.
– რა შეგიძლია შემომთავაზო?
– აი ეს უკვე საქმიანი საუბარია. ჩვენი კორპორაციის მომსახურება ყოველთვის იყო ცნობილი თქვენთვის. ერთი წინადადებით ის შემდეგნაირად ჩამოყალიბდა. ჩვენ შეგვიძლია განვახორციელოთ ნებისმიერი შენი სურვილი.
– ანუ აბსოლუტურად ყველა სურვილი, რომელსაც დაგისახელებ?
– ნუ ონავრობ, ხომ ხვდები, რომ როცა ვამბობ ყველა მეთქი – ვგულისხმობ ამ სამყაროში განხორციელებად ყველა სურვილს. ტრანსცენდენტული რამე-რუმეები ჩემთვისაც ისევე აკრძალულია, როგორც ნებისმიერი ძეხორციელისათვის.
– მაშ მხოლოდ ქონდრისკაცი-ობივატელის დაკმაყოფილება შეგიძლია.
– უჰ, რა სასიამოვნოა, ოდნავ მადროვე შენი ამპარტავნების შხაპქვეშ დგომა… მოდი გაგიიოლებ ამოცანას. წარმოიდგინე, რომ მე ის კი არა ვარ, ვინც სამართლიანად ახლა გგონივარ, არამედ 50-ე საუკუნიდან შენს დროში მოხვედრილი მეცნიერი, რომელსაც ხელთ არნახულად წინ წასული ტექნოლოგია უპყრია. დაუშვი, რომ მე შენთვის იგივე როლს ვთამაშობ, რასაც შენ – ნეანდერტალელისათვის ითამაშებდი. ასე, მაგალითად, თუ მთხოვ მუდმივ სიცოცხლეს – მე ჩემი საუკუნის გენეტიკოსებს დავესესხები და ორგანიზმის ავტოგენეზიის, თვითგანახლების აბებს მოგცემ. თუ ყველა შენს მიერ ნათამაშებ აზარტულ თამაშში უეჭველი იღბალი მოგინდება, სხეულში მოგითავსებ ხელსაწყოს, რომელიც მოვლენათა წინასწარჭვრეტის უნარის გენერირებას მოახდენს. ქალთა სქესში წარმატებას თუ ინებებ სუპერმზერით დაგაჯილდოვებ, რომელიც სხვა არა არის თუ არა ფლუიდების გამომასხივებელი მანქანა.
– ასე სატანური მაგია მეცნიერულ-ტექნიკურ პროგრესამდე დაიყვანება.
– რა თქმა უნდა, ჰოდა შენც განმიხილე როგორც ყველაზე ხელმარჯვე ოსტატი და ნუ მომთხოვ იმას, რაც ლოგიკას სცილდება, თუნდაც შენი ეპოქისათვის სრულიად ფანტასტიკურ ლოგიკას. გაიგე, “მე”- იგივე “შენ” ვარ, ოღონდ უფრო მოდერნიზებული.
– დაგაგვიანდა! მაშინ მთავაზობ საქონელს, როცა მას ჩემთვის ყავლი გაუვიდა.
– სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროს. გარდა ამისა, მართალია რთველის დროს მოსავალი უფრო ძვირი ღირს, ვიდრე ვაზის ყვავილობისას, მაგრამ ვინ ყიდულობს ყურძენს მაისში… არავინ… ჰოდა დაფიქრდი და თქვი რა გინდა.
– გარიგება არ არის პატიოსანი, სანამ არ მეტყვი, თუ რის ფასად მაძლევ შენს ჭიან საქონელს.
– ჭიანიო? სინდისი იქონიეთ, ყმაწვილო! ამ, როგორც თქვენ უწოდებთ, ჭიანი საქონლისათვის მილიონები ხოცავდნენ ერთმანეთს, მაგრამ თუ მხატვრული ჰიპერბოლებისაგან განვზოგადდებით, შენი მოთხოვნა უსამართლო არ უნდა იყოს. რა გსურს რომ იცოდე?
– რა მელის თუ დაგყაბულდი?
– ვითომ არ იცი… თუმცა, არა. ვიღაც-ვიღაცეებმა დაგაბნიეს და მითქმითა და კბილთა ღრეჭით შეგაშინეს. ჯოჯოხეთი, ამ სიტყვის ტრადიციული მნიშვნელობით, მღვდლების მიერ საბრალო ცოდვილთა წინააღმდეგ მოფიქრებული გრანდიოზული PR ღონისძიებაა. სინამდვილეში, კუპრით სავსე ქვაბები და სამკაპა ეშმაკუნები ჩვენი კორპორაციისათვის სრულიად უსარგებლო რამაა. შენ გელის ის, რაც მილიარდობით სხვა ადამიანს. უბრალოდ ერთ დღეს მოკვდები და გაქრები. დასრულდები, აღარ იარსებებ. ის, რასაც ასე ძლიერ ეპოტინები, ანუ შენი ინტელექტი, დადნება როგორც შარშანდელი თოვლი.
– თუ ეს ისედაც ელის ყველა ადამიანს, მაშინ რატომ არ უნდა ვიფიქრო, რომ შენს საქონელს ჩალის ფასად ვყიდულობ.
– კვლავ თვალთმაქცობ, ჩემო მეგობარო. მე ზუსტად ვიცი ერთი რამ – შენ უკვე მიხვდი, რომ ჩემს ჩრდილს მიღმა არსებობს მარადი ნათელი. ვიცი ისიც, რომ ცდილობ საუკუნო სიცოცხლე დაიმსახურო, რომ გინდა ჩემი მარწუხები გაარღვიო და სამუდამოდ გამექცე. აი ამ დროს, ჩემთან გარიგებით, შენ თმობ შანსს, იქონიო შანსი. ეს ვაჭრობა მართლაც სიკვდილ-სიცოცხლის საკითხია შენთვის. რას იზამ?! დაუბრუნდები შენთვის ყავლგასულ ქვეყნიერებას და აიტან ყოფიერების აუტანელ სიმსუბუქეს, თუ ამ ყოფის მბრძანებელი გახდები?! ან იქნებ ჩემი საქონელი არ გხიბლავს. გინდა მთელს ჩემს უნარებს შენ გადმოგცემ…. დაიწყებ ქროლას პლანეტიდან პლანეტამდე. შენი თვალით იხილავ სამყაროს ათას საოცრებას. იგრძნობ ენით აუწერელ სიამოვნებებს… როგორც ხორციელ, ასევე ინტელექტუალურს
– სად არის ბილიკი, რომელიც აქედან ჩამიყვანს?
– გაფრთხილებ! ჩემს იქით ამ ქვეყანაზე არაფერი დარჩა შესაცნობი. მე ვარ ალფა და ომეგა სამყაროსი. მე ვარ ყოველი სურვილი და ვნება. რას ჩადიხარ?! სხეულს ჯოჯოჯხეთისთვის სწირავ მაშინ, როდესაც არც კი იცი, ჯილდო რა არის. იქნებ ღმერთი შენი ფანტაზიის ნაყოფია. დაფიქრდი, თვით სატანაც კი გულწრფელი გეუბნება, რომ არ იცნობს ღმერთს. იქნებ მთელი შენი მომავალი ტანჯვა და ბრძოლა ამაოებასთან – ქიმერების დევნაა და შენ მაინც მოკვდები. მოკვდები ისე, როგორც ჩემთან თანხმობის შემთხვევაში გაქრები, ოღონდ მილიონ სიამოვნება გამოვლილი. დათანხმდი ადამიანო. მე შენში ჩემს გერებს, გონებას და განსჯას ვუხმობ! იქნებ მე ვარ ღმერთი! მე ვარ თქვენი სამყაროს შემოქმედი და განმგები. მატერია არ არის ის, რასაც თქვენ აღიქვამთ და შემდეგ გონების მეშვეობით აყალიბებთ ცნებებად. რომც ისურვოთ, აპრიორული ემპირიკის სფეროდან ვერ გახვალთ. არც გახსოვს რას გიმტკიცებდა ბებერი კანტი. ჭეშმარიტება, სინამდვილით და სუბიექტივიზმით შეურყვნელი წმინდა იდეა, მატერიალურ საგნებს გააჩნიათ იმდენად, რამდენადაც თავად სუბიექტს შეაქვს ეს ინგრედიენტი მატერიალურ საგნებში. ესე იგი გამოდის, რომ ეს იდეები ადამიანთა ავადმყოფური წარმოსახვის ნაყოფია. ხომ შეიძლება, მთელი ფილოსოფიური აბდა-უბდა, რომლითაც შენ ხარ გატაცებული, შარლატანი იდეალისტების ბოდვაა და სხვა არაფერი. ნუ გაცვლი შენს ფერხთით განფენილ მსოფლიოს ლანდებთან თამაშში. შენ იმსახურებ იმას, რასაც მე მოგცემ. თუ მერკანტილური ჯილდონი არ გაკმაყოფილებს, მე მზად ვარ ქვეყნიერების ყველა საიდუმლო გაგანდო. განგაცდევინო მსოფლიო შედევრით ტკბობა, როგორც აწ უკვე აქამდე შექმნილით, ისე მომავალში რომ ხორცს შეასხამს ჯერ არდაბადებული გენიოსი. და რას იხდი ამ სიმდიდრეში?! უბრალო სიკვდილს, გაქრობას, გახსნას მატერიაში შენი სულისა. მაშ, დაფიქრდი და საბოლოო პასუხიც მითხარი.
ამ დროს მე უხმოდ ვტრიალდები დ თვალებით ვეძებ მწვერვალიდან ბარისაკენ ჩამავალ ბილიკს. აი ისიც… ამ დროს უკნიდან შემზარავი ქუხილის ხმა მესმის. ვტრიალდები და ვხედავ, რომ ჩემი ალტერ ეგო გიგანტურ კუპრისფერ ჩრდილად ქცეულა. მისი კონტურები იცვლება, როგორც ვულკანის კრატერიდან ამომავალი ბოლის ქულები. უგულველყოფილი სატანა მგვრგვინავი ხმით მიხმობს.
– ო უგუნურო, ამაყო და თავხედო მოდგმავ. რომ იცოდე როგორ მეზიზღები, რადგან ზეცას, ჩემს სამშობლოს მომაგონებ. მას შემდეგ, რაც ბერიკაცმა წამართვა სიკეთე და თავისი საცხოვრებლის მოდარაჯე ფინიად დამაყენა, მე შევიძულე ის და მისი ხატი – ადამიანი. მართალნო, განა რომელიმე თქვენთაგანი ფიქრობს იმაზე, რას გრძნობს მოდარაჯე ძაღლი. თქვენს კერპს, იესოს ადიდებთ და მას, როგორც უსაზღვრო და მარად სიკეთეს ელტვით. ხოლო იუდას, რომელმაც თავისი სიცოცხლის ფასად შექმნა ქრისტე, საუკუნოდ წყევლით. ნუთუ ვერ ხვდებით, რომ მხოლოდ ბოროტება იცავს თქვენი სასუფევლის კარებს უწმინდურებისაგან, რომ მე-სატანა-ჩემი ჩრდილით გამოვყოფ ნათელს ბნელისაგან. ო, როგორ მძულხართ თქვენც, ადამიანებო, ეს მთებიც, მზეც, ჰაერიც მძულს, თვითოეული ატომი და მოლეკულა ხრწნადი მატერიისა. ყოველი ნივთი წარმავალია და მისი კვდომა ჩემს ხელთაა, მე მემორჩილება. მე კი მძულს ეს მორჩილება და ეს საგნებიც. ოო, უმადურო კაცობრიობავ, წყეულიმც იყავ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე.
აქ მეორე “მე” ეფექტურად იწვევს საშინელ ქარბუქს, ელვას და ქუხილს და ხელმოცარული ტოვებს მთის მწვერვალს. მე კი, ჩანჩალ-ჩანჩალით მოვუყვები საცალფეხო ბილიკს, რომელიც უკან ადამიანებთან მაბრუნებს.© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“
-
ახალი წიგნები – 2009 – სექტემბერი
ნიკოლოზ ჩხოტუა, “მარადიული”, ინგლისურიდან თარგმნეს: ირაკლი თოფურიამ და კახა ჯამბურიამ, რედაქტორი: თამაზ ჯოლოგუა. თბ. “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა”, 2009
“ეს რომანი ლონდონის ქემდენ თაუნის ერთ-ერთი ბუკინისტური მაღაზიის თაროზე აღმოჩნდა. აღმოჩენას გამაოგნებელი ეფექტი ჰქონდა. დღესაც კი იშვიათად თუ მოიძიებთ ქართულ ლიტერატურულ ნაწარმოებს ინგლისურად, რომ აღარაფერი ვთქვათ მათ საერთაშორისო პოპულარობაზე. საბჭოთა პერიოდისდროინდელი რამდენიმე იშვიათი თარგმანისა და თითო-ოროლა თანამედროვე ნაწარმოების გარდა, გაგიჭირდებათ მოიძიოთ გამორჩეულად “ქართული” ხასიათის, მისი შინაგანი ემოციებისა და ნააზრევის ამსახველი სხვა ქართული ნაწარმოები” – წერს ამ წიგნის წინასიტყვაობაში პიტერ ნეისმიტი. ასეთი შეფასების მიუხედავად, ქართველ მკითხველს ნიკოლოზ ჩხოტუას სახელი ბევრს არაფერს ეუბნება. ვინ იყო იგი?
ნიკოლოზ ჩხოტუა იმ თაობას ეკუთვნის, რომელთაც 1921 წელს, ბოლშევიკური არმიის შემოჭრის შემდეგ საქართველო დატოვეს. 16 წლის ბიჭმა ჯერ ევროპას მიაშურა, შემდეგ ამერიკას, საბოლოოდ კი შვეიცარიაში ჩავიდა და 1984 წელს იქვე გარდაიცვალა. საქართველოში დაბრუნებაზე უკანასკნელ წუთებამდე ოცნებობდა, თუმცა, ნატვრა მხოლოდ სიკვდილის შემდეგ აუხდა. 1988 წელს, მისი სურვილის თანახმად, ოჯახის წევრებმა მწერლის ფერფლადქცეული გული სამშობლოში ჩამოიტანეს და ვერის სასაფლაოზე დამარხეს.
“მარადიული” ავტორის ერთადერთი დასრულებული ნაწარმოებია, რომელიც 1940-იან წლებში ინგლისურ ენაზე დაიწერა. რომანი, რომელიც მის მეუღლეს ეძღვნება, მარადიულ სიყვარულზე მოგვითხრობს და როგორც მიიჩნევენ, ავტობიოგრაფიულია.ირაკლი კობახიძე, “დაბრუნება ტერანუოვაში”. თბ. 2009.
ტერანუოვა ჩრდილოეთ იტალიაში, ბერგამოს ალპების ერთ მიუდგომელ კუთხეში, მდინარე ოლიოს მარჯვენა ნაპირზეა გაშენებული. სწორედ იქ ხარობს ჯადოსნური ედელვაისი, უკვდავების ყვავილი, რომლის საძებნელად ერთ დროს ჯოაკინო სარტი გაემგზავრა, თუმცა, ოქროს საბადოების აღმოჩენამ ჯადოსნური ყვავილის ისტორია მასაც და მის თანამოაზრეებსაც მალე გადაავიწყა. იმ ადგილას აშენდა ქალაქი, რომელსაც ტერანუოვა, ანუ “ახალი მიწა” უწოდეს.
ჯოაკინოს შემდეგ ჯადოსნურ ედელვაისს არაერთი ტერანოუველი ეძებდა, მათ შორის, პაოლო სარტორი, რომელსაც მეგობრებთან ერთად ბევრი დაბრკოლების გადალახვა მოუხდა, თუმცა, საბოლოოდ აღმოჩნდა, რომ ყვავილი კარგა ხნის ნაპოვნია.
ჯადოსნური ედელვაისი თითოეული ჩვენგანის სულში ხარობს, თუმცა, სანამ ამას მივხვდებით, ბევრი წყალი ჩაივლის. ჩვენ კი მაინც ვეძებთ, ვეძებთ, რათა მკაცრმა სინამდვილემ არ მოგვკლას – ასეთია ახალგაზრდა მწერლის კონცეფცია.
ზღაპარში ცხოვრება ადამიანის მუდმივი მოთხოვნილებაა, მნიშვნელობა არა აქვს, პირველყოფილ წყობაში ცხოვრობს თუ ტექნოლოგიური მიღწევების საუკუნეში. ამიტომ იწერება დღესაც ჯადოსნური ამბები. “დაბრუნება ტერანუოვაში” ერთ-ერთი ასეთი წიგნია, ზღაპარი პატარა დიდებისთვის, რომელიც ოცნებასა და რეალობას შორის საზღვრის წაშლას ცდილობს და ადამიანს ამქვეყნიური ცხოვრების არსის გარკვევაში ეხმარება.ერნესტ ჰემინგუეი, “იქ, მიჩიგანში”, იგლისურიდან თარგმნეს ვახტანგ ჭელიძემ და ანა რატიანმა. თბ. “ინტელექტი”, 2009.
სერიით “ნობელის პრემიის ლაურეატები” გამომცემლობა “იტელექტი” ამჯერად ჰემინგუეის გვთავაზობს. ქართველ მკითხველს საშუალება ეძლევა კიდევ ერთხელ გადაავლოს თვალი საყვარელი ავტორის მოთხრობებს. “იქ, მიჩიგანში,” “ვაიომინგის ღვინო,” “ბატონი და ქალბატონი ელიოტები,” “კილიმანჯაროს თოვლიანი მთა” და, რასაკვირველია, ლეგენდარული “მოხუცი და ზღვა,” ნაწარმოები, რომლისთვისაც 1954წელს ავტორს ნობელის პრემია მიანიჭეს.
გასული საუკუნის ცნობილმა ამერიკელმა მწერალმა თავისი ეპოქის ლიტერატურაზე ძალიან დიდი გავლენა მოახდინა. გახსოვთ, ალბათ, ყელიან სვიტერში გამოწყობილი მწერლის ცნობილი ფოტო – როგორი უბრალო და ამავე დროს, შთამბეჭდავია; მისი ჩაცმულობა, ცხოვრების სტილი, წერის მანერა ხშირად ხდებოდა თანამედროვეთა მიბაძვის საგანი, თუმცა, ჰემინგუეი იყო ის ერთადერთი და განუმეორებელი, რომელმაც ამერიკულ ლიტერატურაში ახალი ეპოქა შექმნა.
“ჰემინგუეიმ მწერლობაში გამოსვლისთანავე იგრძნო, რომ საჭირო იყო ახლებურად წერა, გატკეპნილი გზით სიარული აღარ შეიძლებოდა” – წერს მთარგმნელი ვახტანგ ჭელიძე. და მართლაც, მან გაკვალა ბილიკი, რომელსაც დღემდე მიჰყვებიან მისი შემოქმედების მოყვარულები. სწორედ მათთვისაა განკუთვნილი ეს წიგნი.მიშელ უელბეკი, “პლატფორმა”, ფრანგულიდან თარგმნა ირმა ტაველიძემ. თბ. “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა”, 2009.
ქართულად ითარგმნა სკანდალური ფრანგი მწერლის, მიშელ უელბეკის კიდევ ერთი რომანი. 2001 წელს დაწერილ “პლატფორმას,” ისევე, როგორც მის ნებისმიერ ნაწარმოებს, დიდი აჟიოტაჟი მოჰყვა. ავტორს ადანაშაულებდნენ რასიზმში, შოვინიზმსა და პორნოგრაფიაში, თუმცა, თავად მიიჩნევდა, რომ ეს რომანი ნამდვილ და ამაღელვებელ სიყვარულზეა, როგორსაც თანამედროვე დასავლურ სამყაროში ვეღარ შეხვდები.
რა ხდება რომანში? მისი მთავარი გმირი, 40 წლის მიშელი ტაილანდში მოგზაურობისას მომხიბლავ ვალერის გაიცნობს, რომელიც სასტუმრო ბიზნესში მოღვაწეობს. მათ შორის ვნება იფეთქებს. საკურორტო დასვენების სრულიად ახალი ფორმა, რომლის იდეაც წყვილს ამ მოგზაურობის დროს უჩნდება, ლეგალურ სექს-ტურიზმს ეფუძნება. წარმატებით განხორციელებულ ჩანაფიქრს საკმაოდ კარგი შემოსავალი მოაქვს. დამსაქმებლები ტურისტების ნაკადს მკვდარ სეზონზეც კი ვერ აუდიან, თუმცა, მოულოდნელად, იდილია მთავრდება. ერთ-ერთ დისკოტეკაზე ფანატიკოსი მუსულმანები ბომბს აფეთქებენ და “გალანტური გართობის” მონაწილეებს ტყვიებით უმასპინძლდებიან. იღუპება ვალერიც. შემთხვევით გადარჩენილი მიშელი კი ცხოვრების მიმართ ყველანაირ ინტერესს კარგავს.
წიგნი დახუნძლულია უელბეკისათვის ესოდენ დამახასიათებელი სექსუალური სცენებით, თუმცა, აურზაურის მიზეზი ეს არ გამხდარა. სკანდალი ისლამის მიმართ გამოქმულმა ავტორის პოზიციამ გამოიწვია, რომელიც ამ რელიგიას განწირულად მიიჩნევდა. უელბეკი მკაცრად აკრიტიკებს დასავლეთსაც. რომანის მთავარ გმირს ეზიზღება ეს სამყარო, რომელიც დაცლილია გრძნობებისგან, ირგვლივ სიყალბე და ტყუილი სუფევს. ერთადერთი ხსნა სიკვდილშია, რომელსაც პატაიაზე გადახვეწილი მიშელი მოთმინებით ელოდება.მერაბ ღაღანიძე, “გზავნილი “არილის” მკითხველს”, რედაქტორი: მალხაზ ხარბედია. თბ. “მემკვიდრეობა”, 2009.
წინამდებარე წერილები იმ პერიოდისაა, როდესაც ქართულ ყოფაში მობილური ოპერატორებისა და შესაბამისად, ელექტრონული გზავნილების ეპოქა დაიწყო. ბევრისთვის ეს თანამედროვე ტექნოლოგიების ერაში ფეხის შედგმას ნიშნავდა, ლიტერატურის მოყვარულთათვის კი, რომელთა უმეტესობა მაშინ “არილის” მკითხველი გახლდათ, მერაბ ღაღანიძის ლიტერატურული გზავნილებით გახდა მნიშვნელოვანი.
ამ წერილების ავტორი 1997-98 წლებში პრაჰაში ცხოვრობდა და როგორც თავადვე აღნიშნავს, “ახალი ცოდნის მოპოვებისა და ახალი უწყების წვდომის სიხარული” ამოძრავებდა. მაშინდელი გლობალური ქსელი საკმაოდ მწირი გახლდათ და დასავლეთში მიმდინარე უახლესი ლიტერატურული პროცესების შესახებ ინფორმაციის მოპოვებაც ჭირდა, ამიტომ მოვლენების ეპიცენტრიდან ჩამოსულ გზავნილებს სიახლეებს მოწყურებული ქართველი მკითხველი ღრუბელივით ისრუტავდა. როჟე გაროდისა და ტიმოთი ლირის, მირჩა ელიადეს, აიზაია ბერლინისა და სხვათა შესახებ დაწერილი ესეები დიდი ინტერესით იკითხებოდა. იმ პერიოდში “არილს” მერაბ ღაღანიძის წერილებმა უამრავი მკითხველი შემატა.
წინამდებარე კრებულში თავმოყრილია 27 ესეი, რომელიც გასული საუკუნის მიწურულს საფოსტო გზავნილების სახით ჩამოდიოდა საქართველოში და ევროპული სამყაროდან შემოსული თავისუფლების სურნელით იყო გაჟღენთილი.რევაზ გაჩეჩილაძე “ჩემი XX საუკუნე”, ტომი 1, რედაქტორი: თეა ქიტოშვილი. თბ, “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა”, 2009
პროფესორ რევაზ გაჩეჩილაძის წინამდებარე ნაშრომი პოლიტიკური და სოციალური მეცნიერებების მოყვარულთ დააინტერესებთ, ასევე, მათაც, ვისთვისაც საკუთარი ქვეყნის უახლესი წარსულის ცოდნა და ანალიზი მნიშვნელოვანია.
წიგნის ავტორი გლობალურ ხედვას გვთავაზობს. მისთვის საკმარისი არ არის საქართველოს, როგორც ერთი კონკრეტული ქვეყნის ისტორიის ანალიზი. დასკვნების გამოსატანად აუცილებელია მსოფლიოში მიმდინარე პოლიტიკური და სოციალური პროცესების გათვალისწინებაც. “არცერთი ისტორიული მოვლენა არ შეიძლება ამოიგლიჯოს დროითი კონტექსტიდან: ის გასაგები ხდება მხოლოდ თავისსავე ეპოქასთან კავშირში” – წერს რევაზ გაჩეჩილაძე.
წინამდებარე ტომში XX საუკუნის პირველი ნახევრის საქართველოსა და სამხრეთ კავკასიის პოლიტიკური განვითარების ისტორიულ-გეოგრაფიული ასპექტებია წარმოჩენილი. ავტორი აანალიზებს საბჭოთა სისტემას და შეფასებას აძლევს სტალინიზმს. ვფიქრობთ, მისი მოსაზრებები ამ თემატიკით დაინტერესებული მკითხველისთვის საყურადღებო იქნება.“წახნაგი, ფილოლოგიურ კვლევათა წელიწდეული”, მერაბ ღაღანიძის რედაქციით. თბ. “მემკვიდრეობა”, 2009.
“წახნაგი”: ფილოლოგიურ კვლევათა წელიწდეული” ჩაფიქრებულია პერიოდულ სამეცნიერო გამოცემად, რომლის გამოქვეყნება, ბუნებრივია, ყოველწლიურად ივარაუდება და რომელიც შეძლებისდაგვარად ეცდება, წარმოაჩინოს ის საუკეთესო, რაც ქართველი მკვლევარების უახლეს ფილოლოგიურ ძიებათა ნაყოფს ასახავს” – წერს გამოცემის წინათქმაში ლიტერატორი მერაბ ღაღანიძე.
ამ გამოცემის იდეა ილია ჭავჭავაძის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგ პროფესორებს შორის გაჩნდა და თავდაპირველად ადგილობრივი ჟურნალის სახე უნდა ჰქონოდა, თუმცა, მოგვიანებით თანამოაზრეთა რიცხვი გაიზარდა და წელიწდეულიც გაცდა საუნივერსიტეტო ჟურნალის ფარგლებს.
გამოცემის მიზანია გამოაქვეყნოს სამეცნიერო ნაშრომები, პუბლიკაციები, ნარკვევები, ლექციები, საარქივო-დოკუმენტური, მემუარული თუ სხვა ტიპის საინტერესო მასალები ფილოლოგიურ კვლევათა ყველა სფეროში.
პირველ ნომერში შევიდა შუქია აფრიდონიძის, იუზა ევგენიძის, მაკა ელბაქიძის, ზურაბ კიკნაძის, გაგა ლომიძის, ირმა რატიანისა და სხვათა ნაშრომები, სამომავლოდ კი “წახნაგის” ფურცლები არა მხოლოდ ღვაწლმოსილ და დაფასებულ მეცნიერებს, საინტერესოდ მოაზროვნე ახალბედა ფილოლოგებსაც დაეთმობა. დღეს, როდესაც ამ სფეროში სამეცნიერო გამოცემათა რიცხვი ძალზე მწირია, ფილოლოგიურ კვლევათა წელიწდეულის გამოჩენა ქართული ფილოლოგიური სკოლის შემდგომი განვითარებისთვის ძალზე მნიშვნელოვანია.მერი ინაძე, “ძველი კოლხეთის ისტორიის საკითხები”, სერიის მთავარი რედაქტორი: ბუბა კუდავა. თბ. “არტანუჯი,” 2009.
გამომცემლობა “არტანუჯი” “კოლხური სერიის” მორიგ წიგნს გვთავაზობს. თეა კალანდიას, აკაკი ჭანტურიასა, დანიელ ფიფიასა და ანა ჩიქვანაიას შემდეგ დაინტერესებული მკითხველი მერი ინაძის “ძველი კოლხეთის ისტორიის საკითხებს” გაეცნობა. წიგნში განხილულია ძველი კოლხეთის მიწა-წყალზე მცხოვრები საზოგადოების ისტორია და გენეზისი, სატაძრო-საქალაქო ცენტრების წარმოქმნა-განვითარება, მისი კავშირი ეგეოსურ-მცირეაზიურ, ბერძნულ და ელინისტურ სამყაროსთან… ეს და სხვა მნიშვნელოვანი თემები ისტორიულ ფაქტებს, მდიდარ არქეოლოგიურ აღმოჩენებსა და სამეცნიერო კვლევებს ეფუძნება. ნაშრომში წარმოდგენილი მასალები წლების განმავლობაში იბეჭდებოდა სხვადასხვა სამეცნიერო გამოცემაში, ერთად თავმოყრილს კი მკითხველი პირველად იხილავს.
© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“
-
საუბრები ლიტერატურაზე – ბესიკ ხარანაული
თეონა დოლენჯაშვილიბესიკ ხარანაულის ჯორზე ამხედრებული რაინდები და მომავლის მკითხველი
– ბატონო ბესიკ, ცოტა ხნის წინ თქვენი სახელი ნობელის პრემიასთან ასოცირდა. და დიდი აჟიოტაჟიც ატყდა. ბევრი გახარებული მკითხველი ვნახე და ბევრი ისეთი სკეპტიკურად განწყობილიც, რომლებიც მიიჩნევდნენ, რომ ნობელი დიდი ხანია პოლიტიკურ პრემიად იქცა და ჩვენი ქვეყანა შვედეთის აკადემიის გეგმებში ჯერჯერობით არ შედის.
– ამ აჟიოტაჟმა – როგორც თქვენ ბრძანებთ, და ბოლო დროინდელმა მოვლენებმა ბევრი რამ დამანახა. პირველი, ის, რომ ჩვენს ადამიანს სჭირდება ხალისი და ეძებს საამისო საბაბს, რომ როგორმე დაძლიოს ეს ხალისის დეფიციტი. და ეს უბიძგებს ადამინებს, ის წარმოიდგინონ, რაც არ არის. ხალხს უნდა, რომ ასეთი მნიშვნელოვანი პრემია, პირველ რიგში, მისიანმა მიიღოს. თავისი გამარჯვებული უნდა, რომ ჰყავდეს, თავისი გმირი უნდა რომ ჰყავდეს. მაგრამ ამავე დროს, ყველა ვერ წარმოუდგენია ამგვარ გმირად.
– მაგრამ თქვენ წარმოგიდგინეს… ალბათ, მკითხველს სურს ენდოს საკუთარ წარმოსახვას, „სინამდვილე თვითონ დაემსგავსება“…
– ალბათ. მაგრამ ამ ამბავმა კიდევ ერთი რამე შეამოწმა. ის, რომ წიგნი წარმოიდგინეს პრემიის ღირსად, აღიარეს. მოკლედ, ჩემს წიგნებზე უარი არ უთქვამთ, თქვეს, რომ წიგნს ეკუთვნის ეს განსაკუთრებული “რაღაც”…
– საერთოდ, რა განწყობა გაქვთ პრემიების მიმართ? მართლაც ისეა, როგორც ერთგან ამბობთ, რომ “თუ თავს დაუდაფნავ, ტკივილს დაუკარგავ”?
– დაფნა და გვირგვინები ხალხმა თავისი თავისთვის გამოიგონა და თავის თავს ადგამს. ისე კი, ყველა პრემია იმსახურებს იმას, რომ ერთი-ორი დღე ამ ტალღაზე იყო, გიხაროდეს, შეიძლება საკუთარ თავს სიყვარულითაც გაეთამაშო. პრემიაც ეგაა ალბათ, რომ გინდა, ცოტა ხნით შენს თავს გაექცე. ეგეც ერთგვარი გაქცევაა. ისე კი, არავინ არ არის საკუთარი თავის წინაშე ჯილდოს ღირსი.
– საფრანგეთში ომარ თურმანაულმა და მარი ფრენინგმა თარგმნეს თქვენი “წიგნი ამბა ბესარიონისა” და დიდი წარმატებითაც. ისე კი, როგორ ხდება, მართლაც იკარგება თარგმანში პოეზია?
– ალბათ, მართალია ის, რომ დიდი პროცენტი თარგმანში იკარგება, მაგრამ საბედნიეროდ, არის ისეთი მაგალითებიც, როდესაც ეს შეგრძნება არ გიჩნდება. მაგალითად, მაჩაბელს როდესაც კითხულობ, წერედიანს, ან გრიგოლ აბაშიძის მიერ ნათარგმნ შანდორ პეტეფს, არ გიჩნდება სურვილი შეამოწმო დედანი. ამიტომ უნდა თარგმნოს იმან, ვინც იცის და გრძნობს ენას და ტექსტს, ან უნდა გაიზარდოს მთარგმნელი ჯერ და მერე მოკიდოს ამ საქმეს ხელი. საერთოდ მგონია, რომ ყველანაირი ნიჭი ღმერთის ბოძებულია – რასაც ადამიანი ხარისხიანად და ღირსეულად ქმნის. ცუდ პოეტს და კარგ მთარგმნელს შორის დიდი განსხვავებაა. მე ასეთ დროს კარგ მთარგმნელს ვამჯობინებ და ასე ვფიქრობ: “მაჩაბლის შექსპირი, წერედიანის ვიიონი, ანდა წერედიანის სვანური პოეზია…”
– ეს პრობლემა ალბათ სულ იდგა. და სამწუხაროდ, ჩვენმა პოეზიამ და ლიტერატურამ დღემდე ვერ მოახერხა საზღვრებს გარეთ გასვლა, სერიოზული გარღვევა .
– ადრე საერთოდ ძალიან მანკიერი მხარე ჰქონდა ბევრ რამეს. რუსეთზე ვიყავით დამოკიდებულები. ვთარგმნიდით ბწკარედებიდან. მთარგმნელის სახელი საერთოდ არ ჩანდა და ძალიან დაუფასებელი საქმედაც იყო მიჩნეული. მაგალითად, ერთი ფოტო მახსენდება. ამ ფოტოზე გალაკტიონი მიხალკოვთან ერთადაა. ღიმილით ლაპარაკობენ რაღაცას. გალაკტიონს რაღაცნაირი პირმოთმე სახე აქვს, ჩანს, რომ ან თარგმნა უნდა, ან პრემია და რუსი კოლეგის კეთილგანწყობას ცდილობს. გალაკტიონზე იმიტომ შეიძლება ასე ლაპარაკი, რომ ის გენიოსი იყო და ბევრი რამ სისულელე უნდებოდა, ბავშვივით, გულწრფელად.
– იცნობდით გალაკტიონს?
– კი, და ბევრ, ერთი შეხედვით, უხერხულ სიტუაციაშიც მინახავს. მაგრამ გალაკტიონი იყო და ისეთი სცენა, რამაც შეიძლება სხვა დაამციროს, მას, პირიქით, ამკობდა კიდეც. გალაკტიონი და სპარტაკ ბაღაშვილი მიყვარდა ძალიან და სადაც დავინახავდი, მიხაროდა. ვახტანგ ჭაბუკიანის პლასტიკის გენიას ვცემდი კიდევ თაყვანს… საერთოდ ბევრი, ბევრი ვინმე მიყვარდა…
– გალაკტიონის შემდეგ თქვენ იყავით პირველი, რომელმაც ააყირავა ქართული პოეზია, შემოიტანა ვერლიბრი, და ამასთან ერთად დისიდენტური აზროვნებაც პოეზიაში. ეს იმ დროს რთული არ იყო?
– მე არ მოვითხოვდი საბჭოთა გამომცემლისგან, რედაქტორისგან, რომ ჩემს გამო რისკზე წასულიყო, დავებეჭდე და ჩემს გამო დაეკარგა სამსახური. ვერლიბრი მერე დაერქვა, მაშინ ეძახდნენ თავისუფალ ლექსს. თვითონ ეს სიტყვათშეთანხმებაც კი მიუღებელი იყო. და ამიტომ არავისგან არაფერი არ უნდა მომეთხოვა, არც მოწონება, არც თავის დაკვრა. მაგალითად ასეთი პატარა ლექსი მაქვს:
“ჭრელი ხბო,
როგორც პატარა ნიში,
მახსოვრობაში თუ დაღლილ ტვინში,
განათდება და უცებ გაქრება”
აბა, ასეთი “საქონლით” მაშინ ვაჭრობა შეიძლებოდა? უნდა ივაჭრო იმით, რაც იყიდება, კონიუქტურას უნდა დაემორჩილო, ამიტომ არ ვიყავი პრეტენზიული და გარეგნულად არ გამოვხატავდი. და არც ჩემს ირგვლივ გამართულ კამათში მიმიღია მონაწილეობა.
– მაგრამ თქვენი პოეზია მაინც იბეჭდებოდა…
– მაინც იბეჭდებოდა. და თუ არ იბეჭდებოდა, რედაქციიდან რედაქციაში არ დავდიოდი. რომ იბეჭდებოდა გასაკვირიც არაფერია ალბათ… ტრადიციული ხალხი ვართ, ლიტერატურა ჩვენთვის ტრადიციაა. ყველა დრო ითხოვს ახალს, ახალს და ეს გზა ისეთი შეუქცევადია.. ეს თემა განსაკუთრებით ჩემმა “ხეიბარმა თოჯინამ” გაამძაფრა. რომელიც ძალიან მოეწონა არჩილ სულაკაურს და ოთარ ჭილაძეს. და რედაქტორს უთხრეს, მოგვწონსო. თქვენ თუ მოგწონთ ჩემი წაკითხვა რად უნდაო,… და ასე ნახევრად არალეგალურად გამოიცა ეს წიგნი, რომელსაც შემდეგ გურამ ასათიანის დიდებულმა წერილმა გაუთქვა სახელი და ყველაფერი მიამშვიდა…
– რადგან „ყოველი წუთი კონსერვატორულია, მომავლისკენ იყავით მიპყრობილი”
– მწერალი საერთოდ ხომ მომავლისაა. ჩვენ არ ვიცით მომვლის მკითხველი, მაგრამ ჩვენ ვაფასებთ მომავალს. მომავლისკენ ვიყურებით, რადგან წიგნი მომავალს ნიშნავს.
– და საერთოდ ხედავთ მკითხველს? ჩემი აზრით, კარგი მკითხველი უფრო ცოტაა, ვიდრე კარგი მწერალი.
– რა თქმა უნდა. ასეა. სხვათა შორის, ყველაზე კარგი კომპლიმენტი რომელიც მითხრეს, ის იყო, – “საიდან გაფიქრდება ეგეთი რაღაცეებიო?” ახალგაზრდა კაცი იყო, მაშინ მეც ახალგაზრდა ვიყავი, ტოლები ვიყავით. ვიცნობდი იმ კაცს და არც მეგონა, თუ მე წამიკითხავდა…
– როგორ ფიქრობთ, დღეს ლიტერატურა მკვდარია? გავლენას რომ ვერ ახდენს ცხოვრებაზე, ეს ცხადია.
– ეს მითი, რომ ლიტერატურამ გავლენა უნდა მოახდინოს ცხოვრებაზე, ალბათ განმანათლებლების ეპოქის პირმშოა. ერთხელ აქ სტეინბეკი იყო. საუბარი ლიტერატურის ცხოვრებაზე გავლენას შეეხო, თქვეს, როგორ უნდა მოახდინოს ლიტერატურამ ისეთი გავლენა ადამიანის ცხოვრებაზე, როგორც ვთქვათ, ზინგერის საკერავმა მანქანამ, ან ტოიოტამ? სტეინბეკმა მაშინ თქვა, რომ ჩვენთან “ბიძია თომას ქოხმა” მოახდინა დიდი გავლენაო. ესე იგი, სოციალურმა ლიტერატურამ.
-თუმცა, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ჰარიეტ ბიჩერ სტოუ ვთქვათ, ჯოისზე, ან თუნდაც, ტოლსტოიზე უკეთესი მწერალი იყო. მაშინ როდესაც მათ რომანებს ცხოვრებაზე დიდი გავლენა არ მოუხდენია. და დღეს რა ხდება? ლიტერატურა დაშორებულიც ხომ არ არის ცხოვრებისგან, ადამიანისგან?
– დღეს ტექნიკა ბატონობს ყველგან. ყველაფერში და მწერალსაც უბიძგებს პირველ რიგში ტექნოლოგიური იყოს, “თანამედროვე”. გული კი არ არის ტექნოლოგიური და არც თანამედროვე – გილგამეშისაა. ნახეთ, როგორი მოუწესრიგებელია ადამიანის გული თვითონ ადამიანში. ამიტომ თავის თავს ადამიანი ვერასდროს დაეწევა. უამრავი თავგადასავალი გადახდა ბევრს, მაგრამ თვითონ მაინც ცარიელია. იმიტომ, რომ პოეზია თავგადასავალი არ არის და არც ფაქტები და არც ეფექტები..
– “შიგნით თუ არ არის ადამიანი, გარედან რას მიაშენებ…”
ეს არის მწერლის იდეალი, მიაშენოს?.. საერთოდ, მწერლის იდეალი რა არის?
– მწერლის იდეალი ის არის, რომ თქვას რაც აწუხებს და მორჩეს.
– ეს იდეალური მდგომარეობაა? თუ მაინც მუდმივი უკმარისობის გრძნობა რჩება, რომ “აქამდე არაფერი არ იყო და ბოლოს და ბოლოს როდის უნდა დაიწყო წერა”
– ეს არანორმალური მდგომარეობაა. წერა არანორმალურ მდგომარეობაში გაგდებს. ყველაფერი გაშორებს მას, ყველაფერი ხელს გიშლის. ახლა როდესაც ეს ბოლო წიგნი დავასრულე, ვთქვი, რომ უნდა დავისვენო. ანუ საკუთარ თავს დავუბრუნდე. მე ისეთი ფსიქიკა მაქვს… არ ვემადლიერები საკუთარ თავს, საკუთარ ნერვებს და შესაძლებლობებს. ყველა სიბრძნე კარგია, მაგრამ ვხედავ, რომ მე არ მეხება, მე არ მეკუთვნის.
– თქვენ როგორ წერთ?
– 24 საათი ვწერ. თუ კალამს არ ვაწრიპინებ, ვიმახსოვრებ. ეს მუდმივად ხდება. იკითხავენ, რომელი დროა კარგი? დილაც კარგია საწერად, შუადღეც და ღამეც… მოდი და გამეცი პასუხი… მე გეტყვით: დღის სხვადასხვა მონაკვეთში აბსოლუტურად სხვადასხვა ადამიანი ვწერ.
– ფიქრი და ცხოვრება ერთად ხერხდება? თუ ეს “ისეთივე უადგილო შეთანხმებაა, როგორც ცალ-ცალი ფეხსაცმელი?”
– ადამიანი იმიტომაა ასეთი მხეცი, რომ ყველაფერი შეუძლია
– ცალ-ცალი ფეხსაცმლითაც სარული?
– რა თქმა უნდა. უხდება კიდევაც.
– ასეთი მოსაზრებაც არსებობს, რომ მხოლოდ მარტოკაცები აღწევენ მწვერვალებს. მწერლისთვის უმთავრესი შემოქმედება უნდა იყოს და მაშინ გამოუვა რამე…
– იცით რა არის? ყველაზე დიდი რამ ამქვეყნად არის ადამიანი. ყველაზე ძნელი არის ადამიანი. ყველაზე შეუძლებელი – სიყვარული. საერთოდ. ეს შეუძლებელი გრძნობებია. ათი მცნება შეუძლებელია, უფრო სწორად, ჯერ-ჯერობით დაუძლეველია.
– სრულებით გეთანხმებით. და შემოქმედებასაც ადამიანის გარეშე რა აზრი აქვს. ისე კი ყველაფერს თავისი ფასი აქვს, მაგრამ რა საშინელია ზოგჯერ ეს ფასი…
– იმიტომ, რომ ყველაფერს გამოსყიდვა უნდა, განსაკუთრებით სიხარულს. ძველ დროში მსხვერპლთშეწირვას თავისი სიბრძნე გააჩნდა. მაშინ თავის მიზეზები ჰქონდათ. იცოდნენ, რას და რატომაც წირავდნენ მსხვერპლს. რის სათხოვნელადაც მიდიხარ, იმის წონა ფასი უნდა გადაიხადო. ისე, ალბათ არ მოგეცემა.
– შემოქმედებას რა ფასი აქვს? თავისი ტვირთი და სიმძიმე?..
– ძალიან კარგია იყო ხალისიანი, ხალისიანი ნაწარმოებები შექმნა. ასეთი მეტაფორა არსებობს, რომ ოსვენციმის შემდეგ პოეზია და ლექსის წერა აღარ შეიძლებაო. მაგალითად, ვაჟა ფშაველას დროს ძალიან მოდაში იყო ნიცშე და ვაჟაც ძალიან განათლებული იყო, ნიცშეც ძალიან კარგად იცოდა, მაგრამ არსად არ აქვს ნიცშეანური რამეები, რატომ? იმიტომ რომ რამდენ ჯურღმულშიც არ უნდა იყოს ადამიანი ნამყოფი, ყველას თავისი სათქმელი აქვს, ყველაფერი მაინც მიწაზე ხდება ბოლოს. ასე უცნაურად მიწიერია ადამიანი, მაგრამ ამავე დროს, მიწა არ აკმაყოფილებს მას. “ალუდა ქეთელაური” რომ გავიხსენოთ როგორია მიწა მასთან. ხორკლიანი, მშრალი… ალუდა ვაჟამ ნამდვილ ამბავზე დაწერა და ძმამ, ბაჩანამ მაინც “გაარკვია” მკითხველი – ეგ ამბავი რალურიაო… ის კი ვერავის ამოგლიჯეს პირიდან, რომ ისეთი ფინალი, როგორც ქეთელაურს აქვს საერთოდ არ არსებობს და მხოლოდ მხატვრულობა და არა ფაქტი ანიჭებს მას უკვდავებას.
– ფიქრობთ, რომ ყველა „მართალი სიტყვა მართლაც წარსულში ითქვა” თუ სათქმელი კიდევ ბევრია? თაობათა შორის მუდმივი წინააღმდეგობაც ამაზე ხომ არ არის აგებული.
– ახლა ვკითხულობ მე-16 -მე-17 საუკუნის პოეტებს. სულ იქ ვარ, და რა საოცარია, რა თქმა უნდა, აღიარებენ რუსთაველს, მის ტყვეობაში არიან, ისევე წერენ, როგორც რუსთაველი, ბაძავენ, მაგრამ იცით, რა ბრალდებას უყენებენ? ამდენი რამ ხდებოდა საქართველოში და რას იგონებდი რაღაც ზღაპრებსო. მოკლედ, ესენი უკვე სხვანაირად უყურებენ ცხოვრებას, ლიტერატურას, სულ სხვა ტიპები არიან. ასევე რომ დასვათ გავრცელებული კითხვა, რას ფიქრობთ ახალგაზრდა მწერლებზეო, პასუხს ვერ მიიღებთ. ეს საერთოდ ისეთი კითხვაა… აი მაგალითად, ერთად იდგნენ აკაკი და გრიშაშვილი, მაგრამ ვიცით ჩვენ რას ფიქრობდა აკაკი გრიშაშვილზე? კაცმა არ იცის, რადგან გრიშაშვილმა წაართვა აკაკის ყველა მსმენელი და მკითხველი. მაგრამ მერე გრიშაშვილსაც გამოუჩნდენ შემცვლელები… და ასე შემდეგ…
– და მაინც რაღაც ახალი ტენდენციები არსებობს, არა? ახალ დროს თავისი მოაქვს. და რა არის ეს „მეტი ავანტიურა, ვიდრე გულწრფელობა?”
– თუ ლიტერატურას დავარქმევთ საამქროს, სადაც ახალი ტექნოლოგიები ინერგება, მაშინ ყველაფერი გასაგებია. მაგრამ რა უნდა ქნას ამ დროს უბრალო მიწისმზომელმა? ცოდვაში ჩაგვაგდებს ეგეთი საუბარი…
– სკაბრეზზე რას იტყვით. ეს დღეს პოპულარული თემაა. ის თქვენთანაც გვხვდება, მაგრამ ძალიან ორგანულად ტექსტში ჩაქსოვილი. თავის დროზე ყველაფერი ისე ბუნებრივად და ლაღად ითქვა ხალხურ პოეზიაშიც.
– რაც შეეხება სკაბრეზს, ამისათვის დიდი მხატვრული ნიჭია საჭირო. ადამიანი რომ ჩაერევა, ბევრი რამე უხამსდება.
– ბოლო რომანზე „60 ჯორზე ამხედრებული რაინდი“ ვისაუბროთ, წერთ, რომ ეს არის “წიგნი ჰიპერბოლების და მეტაფორების.”
– ამ ბოლო წიგნის გამო გავმეცნიერდი კიდეც. იმდენი რამ წავიკითხე, თანაც როგორც ჩანს, პედანტიც გავხდი… ერთი თუ “გამეცნიერდი”. იგებ, რომ ცხენს რომ ნალს აჭედებენ იმას ლურსმანი კი არა, ყაირი ჰქვია , მოკლედ, სინდისი სანამდეც გაგიშვებს, იქამდე იქნები ზუსტი. ისე კი, მე ჯერ არ მინახავს ადამიანი რომელმაც ეს წიგნი წაიკითხა. ამითაა დღევანდელი ქართველი მწერალიც ბედნიერი, რომ, რაც გინდა დაწეროს საიდუმლოდ დარჩება.
– რატომ?
– იცით, როგორაა? დაუშვათ, დაბარე და გაიხედე შენი დაბარულისკენ. ამ დროს შეიძლება თავი შეიქო, ან რამე შენიშვნა თქვა. ეს ბუნებრივია. და მე ვთქვი ჩემს ბოლო წიგნზე, “დასაწერად ხომ ძალიან ძნელი იყო, მაგრამ მკითხველიც ძალიან მამაცი უნდა იყო, რომ ეს წაიკითხოს- თქო” ეს არის ჩემი შეფასება. მეტი არაფერი მითქვამს. მაგრამ, ამავე დროს, დაბარულისკენ რომ ვიხედები, ძალიან კმაყოფილი ვარ, რადგან ამ წიგნით კარგად გავიგე ჩემი ხალხი, კარგად დავინახე მისი “წიგნი”. და ამ მომენტის გამო ვარ კმაყოფილი.© “Weekend”
