* * *

ის მგლე­ბი,

შენს ბავ­შ­ვო­ბა­ში რომ ყმუ­ოდ­ნენ,

რა­ღა­ცით მჯობ­ნი­ან;

ის მგლე­ბი,

რო­ცა ჯერ კი­დევ პა­ტა­რა იყ­ა­ვი

და არც ამ­ო­დე­ნა მთა-გო­რე­ბი ამ­ოგ­ზ­რ­დო­და,

და არც ამ­ო­დე­ნა მთვა­რე ამ­ოგ­დი­ო­და,

ის­ევ ყმუ­ი­ან,

რო­გორც ად­რე, შენს ბავ­შ­ვო­ბა­ში,

და მარ­თა­ლია, ზამ­თარ­შიც კი გა­იშ­ვი­ათ­და მა­თი ყმუ­ი­ლი,

თუ შეყ­მუვ­ლე­ბენ, ის­ევ ისე, რო­გორც ად­რე,

რო­გორც წლე­ბის წინ,

და რა­ღა­ცით მჯობ­ნი­ან მგლე­ბი,

რად­გან ჩე­მი ყმუ­ი­ლი სევ­დი­სა­გან და­იშ­რი­ტა,

რად­გან მე მახ­სოვს…

რად­გან შენ აღ­არ ხარ

და დი­დი ხა­ნია, შენს მა­გივ­რად შენს ხსოვ­ნას ვუფ­რ­თხილ­დე­ბით,

წლე­ბი მი­დის, ხსოვ­ნა იზრ­დე­ბა

და ჩვენ ყვე­ლას გვი­ხა­რია,

რომ ასე გვახ­სოვ­ხარ,

და ვერ ვამ­ჩ­ნევთ

ამ ხსოვ­ნი­სა­გან თა­ვად რო­გორ პა­ტა­რავ­დე­ბი…

და ამ­ი­თაც მჯობ­ნი­ან მგლე­ბი.

გა­ნა მათ ახ­სოვთ შარ­შან­დე­ლი მთვა­რე ან­და შარ­შან­წინ­დე­ლი შიმ­ში­ლო­ბა,

მე კი ყვე­ლა­ფე­რი მა­მახ­სოვ­რ­დე­ბა

და ამ ხსოვ­ნის­გან მეც­ვი­თე­ბა სა­ცე­ცე­ბი.

უნ­და რო­გორ­მე გი­ღა­ლა­ტო,

უნ­და რო­გორ­მე შე­გი­ძუ­ლო,

უნ­და გაგ­ყი­დო

და ბო­ლოს სა­ერ­თოდ გა­და­გი­ვიწყო,

რომ მე­რე, რო­ცა სავ­სე მთვა­რე ამ­ო­გორ­დე­ბა,

მგლის მში­ე­რი კუ­ჭი­ვით ამ­ეწ­ვას უშ­ე­ნო­ბა,

და­გი­ჩო­ქო, შე­მოგ­ყ­მუვ­ლო

და შე­მო­გიბ­რუნ­დე…

* * *

არ­ის დრო დღე-ღა­მე­ში,

რო­ცა მე მარ­თ­ლა თა­ვის უფ­ა­ლი ვარ,

გა­მოღ­ვი­ძე­ბა,

რო­ცა ღა­მის კოშ­მა­რე­ბი გამ­დ­ნა­რი ცვი­ლი­ვით ტრი­ა­ლე­ბენ თავ­ში,

რო­ცა შე­მიძ­ლია მათ­გან ნე­ბის­მი­ე­რი რამ გა­მოვ­ძერ­წო

ან­და სუ­ლაც ფე­ხებ­ზე მი­ვიკ­რა,

რა­თა მე­რე ფეხ­შიშ­ვე­ლამ აღ­ვი­ბეჭ­დო დე­და­მი­წა,

ან­და პა­წა­წი­ნა ლექ­სე­ბი გა­მოვ­ძერ­წო,

ან­და იმ­ე­დი­ა­ნი დღის გან­რი­გი,

ან კი­დევ რა­ღაც…

არ­ის დრო დღე-ღა­მე­ში,

რო­ცა მე გან­ვ­საზ­ღ­ვ­რავ ჩემს ბე­დის­წე­რას

და თუ რა­მე მო­მე­კითხე­ბა,

ნუ მომ­კითხავთ დღის­თ­ვის, ნურც ღა­მის­თ­ვის,

მხო­ლოდ გა­მოღ­ვი­ძე­ბის­თ­ვის მა­გე­ბი­ნეთ პა­სუ­ხი…

ნაც­რის­ფე­რი ლა­იტ­მო­ტი­ვი

და­უგ­ვე­ლი კი­ბე­ე­ბი,

მა­კუ­ლა­ტუ­რა­დაც უვ­არ­გი­სი, გა­დაყ­რი­ლი წიგ­ნე­ბის გრო­ვა

და ათ­ას­გ­ვა­რი ხა­რა­ხუ­რა

მა­ცი­ლებს მე

ბნე­ლი სარ­და­ფის ლა­ბი­რინ­თებ­ში.

მარ­ცხ­ნივ, მარ­ჯ­ვ­ნივ, ის­ევ მარ­ცხ­ნივ,

ცალ ხელ­ში სან­თ­ლით,

მე­ო­რე­ში გა­სა­ღე­ბით,

ძლივს ვა­ხერ­ხებ ავხ­ს­ნა ბოქ­ლო­მი.

რკი­ნის კა­რი სა­ნამ ჩარ­ჩოს მოს­ცილ­დე­ბა,

ერთხელ ცი­ვად გა­იხ­მა­უ­რებს

და უკ­ვე აქა ვარ, აქ,

სა­კუ­თარ სამ­ფ­ლო­ბე­ლო­ში,

რო­მე­ლიც ორი ათ­ე­უ­ლი წლის წინ

ბი­ნას­თან ერ­თად ერ­გოთ ჩემს მშობ­ლებს

უს­არ­გებ­ლო ნივ­თე­ბის და ზამ­თ­რის მა­რა­გის

შე­სა­ნა­ხა­ვად.

მე უკ­ვე აღ­ა­რა ვარ პა­ტა­რა

და შიშ­საც,

დი­დი ხა­ნია, ვძლიე,

და ამ­ა­თაც,

დი­დი ხა­ნია, შე­ვე­გუე, –

სარ­და­ფის ბი­ნად­რებს,

რომ­ლე­ბიც, არ ვი­ცი, რა ხნი­დან,

მაგ­რამ ნამ­დ­ვი­ლად აქ სახ­ლო­ბენ,

ამ ხუ­თი­ოდ კვად­რა­ტულ მეტ­რ­ში…

ის­ი­ნი ნამ­დ­ვი­ლად ად­ა­მი­ა­ნე­ბი არ­ი­ან,

ყო­ველ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ად­ა­მი­ა­ნის აქვთ თა­ვი, ტა­ნი, ხე­ლი და ფე­ხი,

ტან­ზეც ჩვენ­სა­ვით ტან­საც­მე­ლი აც­ვი­ათ,

ოღ­ონდ და­ძონ­ძი­ლი,

და კი­დევ –

ფე­რი აქვთ გა­ნურ­ჩევ­ლად ნაც­რის­ფე­რი,

თუ შემ­თხ­ვე­ვით სან­თ­ლის ალ­მა

ყვით­ლად არ გა­და­ურ­ბი­ნა ჩამ­ქ­რალ სა­ხე­ებ­ზე.

მე არ ვი­ცი, რო­გორ ცხოვ­რო­ბენ ის­ი­ნი აქ,

ამ ჩა­კე­ტილ სივ­რ­ცე­ში,

მაგ­რამ შე­ვეჩ­ვიე მათ არ­სე­ბო­ბას.

ერ­თი, მა­გა­ლი­თად,

აი ამ მა­მა­ჩე­მის­დ­რო­ინ­დე­ლი და მოწ­ნუ­ლი ოც­ლიტ­რი­ა­ნის უკ­ან ცხოვ­რობს,

მე­ო­რე – უზ­არ­მა­ზარ ჩან­თას ეფ­ა­რე­ბა,

რო­მელ­შიც ნახ­მა­რი ფეხ­საც­მე­ლე­ბი და კი­დევ რა­ღა­ცე­ე­ბია,

მე­სა­მე და მე­ოთხე –

ძვე­ლი თუ­ჯის ფე­ჩის ქვეშ ცხოვ­რო­ბენ,

მე­ხუ­თე – მე­სა­მე თა­რო­ზე

სა­ფა­რის გა­რე­შე კუთხე­შია მი­კუნ­ჭუ­ლი,

და ასე შემ­დეგ…

მა­თით სავ­სე არ­ის მთე­ლი სარ­და­ფი.

მაგ­რამ ჩემ­თ­ვის სრუ­ლი­ად გა­უ­გე­ბა­რია მა­თი ცხოვ­რე­ბა,

გა­უ­გე­ბა­რია, რა ას­ულ­დ­გ­მუ­ლებთ,

რად­გან აქ,

ამ ხუ­თი­ოდ კვად­რა­ტულ მეტ­რ­ში,

არ­ა­ფე­რი არ იცვ­ლე­ბა მა­თი არ­სე­ბო­ბით.

ის­ი­ნი არ­ას­დ­როს არ იპ­ა­რა­ვენ არ­ა­ნა­ირ საჭ­მელს,

არც არ­ა­ნა­ირ კვალს არ ტო­ვე­ბენ,

მხო­ლოდ სუნ­თ­ქ­ვა,

ერთ­დ­რო­უ­ლად მშვი­დი­ცა და და­ძა­ბუ­ლიც,

მახ­ვედ­რებს, რომ ცოცხ­ლე­ბი არ­ი­ან,

და თით­ქოს ერ­თა­დერ­თი რამ სჭირ­დე­ბათ –

არ შე­ვიმ­ჩ­ნიო

და არ და­ვარ­ღ­ვიო მა­თი საკ­რა­ლუ­რი წეს­რი­გი…

მხო­ლოდ გას­ვ­ლი­სას,

რო­ცა, მა­გა­ლი­თად, სა­ი­მე­დოდ და­ვა­ბი­ნა­ვებ მაყ­ვ­ლის მუ­რა­ბას,

მეჩ­ვე­ნე­ბა, რომ ის­ი­ნი

და­ბუ­ჟე­ბუ­ლი სხე­უ­ლე­ბით დგე­ბი­ან ფეხ­ზე,

შლი­ან ხე­ლებს

და ნაც­რის­ფე­რი ყვა­ვე­ბი­ვით მშვი­დი რწე­ვით მი­მა­ცი­ლე­ბენ.

და მე­რე, ღა­მით, და­ძი­ნე­ბის წინ

თბილ სა­წოლ­ში

არ მცილ­დე­ბა მა­თი ხა­ტე­ბა.

ზოგ­ჯერ ვფიქ­რობ,

რომ რა­ღაც უს­აშ­ვე­ლო, უფ­ორ­მო დე­მო­ნი ვარ

და ღმერ­თე­ბის მთე­ლი მოდ­გ­მა ბნელ სარ­დაფ­ში მყავს ჩა­კე­ტი­ლი,

ზოგ­ჯერ პი­რი­ქით,

თა­ვი კა­ცობ­რი­ო­ბის მხსნე­ლი მგო­ნია,

რად­გან ყუ­რად­ღე­ბით ვი­ნა­ხავ უწ­მინ­დუ­რე­ბით სავ­სე დი­ლე­გის გა­სა­ღებს…

ის­იც მი­ფიქ­რია, გა­მო­ვუ­ძა­ხო მი­ლი­ცი­ას

და ეს ვე­ლუ­რე­ბი წა­ვაყ­ვა­ნი­ნო სად­მე,

სა­დაც ას­წავ­ლი­ან ცხოვ­რე­ბას

ჩვენ­ნა­ირს,

მაგ­რამ მი­ლი­ცია სა­ხელ­მ­წი­ფოს ნა­წი­ლია,

სა­ხელ­მ­წი­ფოს კი არ სცა­ლია ჩე­მი სარ­და­ფის ბი­ნად­რე­ბის­თ­ვის.

ას­ეც და ის­ეც,

მე ვგრძნობ რა­ღაც უც­ნა­ურ პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბას,

რა­საც ის­იც ამ­ძაფ­რებს, რომ ასე მგო­ნია, თოთხ­მე­ტი-თექ­ვ­ს­მე­ტი წლი­სა­ნი არ­ი­ან

და არც იცვ­ლე­ბი­ან,

არც ხდე­ბი­ან, არც სუქ­დე­ბი­ან

და ყვე­ლა­ზე ცუ­დი ისაა,

რომ არ­ა­ფე­რი არ იცვ­ლე­ბა წლე­ბის მან­ძილ­ზე…

და კი­დევ ერ­თი,

ღამ­ღა­მო­ბით,

იმ ნაც­რის­ფერ მო­ქა­ნა­ვე ლან­დებ­თან ერ­თად,

მახ­სენ­დე­ბა ხოლ­მე სა­ბავ­შო ბა­ღის ბო­ლო ზე­ი­მი,

რო­ცა უკ­ვე დი­დებს –

ხუ­თი წლი­სებს,

სტუმ­რად გვეწ­ვივ­ნენ ბავ­შ­ვ­თა სახ­ლის აღ­საზ­რ­დე­ლე­ბი.

ის­ი­ნი უკ­ვე სკო­ლის ას­ა­კის იყვ­ნენ

და რა­ღაც პი­ო­ნე­რულ, ჩე­კის­ტურ მონ­ტაჟს წარ­მო­ად­გენ­დ­ნენ.

და მახ­სოვს კი­დევ ერ­თი, ნაც­რის­ფე­რი, თავ­ხო­ტო­რა ბი­ჭი,

რო­მე­ლიც მონ­ტაჟ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას არ იღ­ებ­და,

მას ევ­ა­ლა ორ­ი­მის­ხე­ლა მუ­ყა­ოს ლე­ნი­ნის უკ­ან დგო­მა,

რომ ბე­ლა­დის ფი­გუ­რა

შუა სცე­ნა­ზე არ წაქ­ცე­უ­ლი­ყო.

და თუ­კი ზოგ­ჯერ თავს გა­მოს­წევ­და

და არ­აფ­რის­მ­თ­ქ­მე­ლი თვა­ლე­ბით დარ­ბაზს გა­მო­ხე­დავ­და,

უმ­კაც­რე­სი მას­წავ­ლებ­ლის მზე­რა აიძ­უ­ლებ­და – ის­ევ და­მა­ლუ­ლი­ყო,

და ნაც­რის­ფე­რი ბავ­შ­ვე­ბის გრო­ვა გვიმ­ღე­რო­და

სიმ­ღე­რას დე­და­ზე.

ეს მო­გო­ნე­ბა, რა თქმა უნ­და, ზედ­მე­ტად სენ­ტი­მენ­ტა­ლუ­რია,

მაგ­რამ რა­ტომ­ღაც იმ ბი­ჭის სა­ხეც

მო­დის ხოლ­მე მო­ქა­ნა­ვე ლან­დებ­თან ერ­თად

და თით­ქოს ერ­თად მთხო­ვენ ხოლ­მე პა­სუხს რა­ღა­ცა­ზე,

და ვე­რაფ­რით ვერ გა­ვი­გე,

აქვთ თუ არა რა­მე სა­ერ­თო…

წლე­ბი მი­დი­ან,

არ­ა­ფე­რი არ იცვ­ლე­ბა

და მეც იმ­ა­თი უხ­მა­უ­რო არ­სე­ბო­ბა

მიმ­ყ­ვე­ბა უცვ­ლელ ლა­იტ­მო­ტი­ვად.

ხო­ლო კე­დელ­ზე, შე­მო­სას­ვ­ლელ­ში, სა­შუ­ა­ლო ზო­მის ლურ­ს­მან­ზე,

კი­დია მო­დი­დო გა­სა­ღე­ბი,

კი­დია ისე,

რო­გორც შე­იძ­ლე­ბა გა­სა­ღე­ბი ეკ­ი­დოს –

ჩვე­უ­ლებ­რი­ვად,

მაგ­რამ მე სულ ვე­ლო­დე­ბი მო­ვი­დეს ვინ­მე,

მო­ითხო­ვოს, გა­და­ი­ბა­როს

და და­მამ­შ­ვი­დოს,

რომ მე არ­ა­ფე­რი მო­მე­კითხე­ბა…

© “არილი”

* * *

ყინ­ვავ და თო­შო, გულ­შემ­წირ­ვე­ლო,

ჩემს ღრმა სო­რო­ში რა­ტომ მომ­ბუ­ზე,

მე ახ­ლაც ვხე­დავ – მწუხ­რის ფრინ­ვე­ლი

თა­ვის ჩრდილს რო­გორ აფ­ენს კორ­პუ­სებს.

მზე რო­გორ გაშ­ლის ხოლ­მე ზო­ნა­რებს

სა­ხუ­რა­ვებ­ზე და ბათ­ქა­შებ­ზე,

და მეც აქა ვარ – წყნა­რი მო­ზა­რე

წარ­მოდ­გე­ნა­ში სივ­რ­ცეს ვა­შე­ნებ.

სა­ღა­მო მად­გას ჭრე­ლი ჩი­თი­ვით

და წა­ფერ­დე­ბულ სუ­რათს შევ­ტი­რი,

სა­ით გაფ­რინ­დ­ნენ მწუხ­რის ჩი­ტე­ბი

ამ­ა­ო­ე­ბით ფრთა­შე­ჭე­დილ­ნი?

ამ გა­რე­უ­ბანს გა­და­უ­ა­რეს,

სა­დაც ლან­დ­შაფ­ტი გა­დამ­ს­ხ­ვ­რე­უ­ლა,

ან რას იზ­ამ­დ­ნენ ნე­ტავ უარ­ესს,

რომ არ ეფ­რი­ნათ ასე ხვე­უ­ლად?

ეს კა­ცი ჩე­მი მე­გო­ბა­რია,

ქა­ლაქ­გა­რეთ რომ მი­დის გზაწ­ვ­რილ­ზე

და მხრით მი­ათ­რევს აბ­გას გვა­რი­ანს

და შე­იძ­ლე­ბა მის­თ­ვის გაწ­ვიმ­დეს, –

და შე­იძ­ლე­ბა შეხ­ვ­დ­ნენ მგზავ­რე­ბი,

მინ­დორ­ში ლუკ­მის გა­დამ­ტეხ­ველ­ნი,

ჩემ­სა­ვით მწუხ­რის ჟამს მო­ზა­რე­ნი

და ამ ცხოვ­რე­ბის უნ­დო მეხ­რე­ნი.

ყინ­ვავ და თო­შო, გულ­შემ­წირ­ვე­ლო,

გა­და­მა­ხე­დე ჩე­მი ფან­ჯ­რი­დან, –

რო­გორ მიფ­რი­ნავს მწუხ­რის ფრინ­ვე­ლი

კორ­პუ­სებს შო­რის მოძ­რავ აჩრ­დი­ლად.

ის ხომ მაც­ნეა მთე­ლი მა­სი­ვის

და­ღა­მე­ბი­დან და­ღა­მე­ბამ­დე,

სა­დაც სხი­ვე­ბი მწუხ­რ­ში გას­ვ­რი­ლი

სა­სო­წარ­კ­ვე­თილ ალ­ვებს ღე­ბა­ვენ.

ბარ­გი-ბარ­ხა­ნა უკ­ვე ახ­ი­კეს

მათხოვ­რებ­მა და კვარ­ტ­ლის გლა­ხებ­მა,

მზის ათ­ი­ნა­თი ად­გას სა­ხინ­კ­ლეს

და ბინ­დი ფა­რავს სახ­ლებს ნა­ხევ­რად.

ძაღ­ლი

დამ­ზ­რალ ჰა­ერ­ში მი­წი­დან ცამ­დე

შენ ჩემს უბ­რა­ლო ცხოვ­რე­ბას ჰყვე­ბი,

არ მე­გო­ნა თუ იტ­ყო­დი ამ­დენს

ხმა­ჩახ­რინ­წუ­ლი გაბ­მუ­ლი ყე­ფით.

ეგ ხმა ემს­ხ­ვ­რე­ვა ნა­თუ­რებს, ბო­ძებს,

გა­რა­ჟებ­სა და მბჟუტ­ვა­რე ჯი­ხურს

და აღ­არ ფიქ­რობს გაფ­რე­ნილ დრო­ზე,

რო­მე­ლიც აქ­ვე გა­დატყ­და ჯი­ქურ.

რო­გორ ამ­ოთ­ქ­ვამ ამ­ხე­ლა ნაღ­ველს

და შე­ნი ყე­ლის ფა­ქი­ზი ხორ­ხით

ჩე­მი ცხოვ­რე­ბის და­რა­ბებს აღ­ებ,

ჩემს ყურ­თას­მე­ნას ძვა­ლი­ვით ლოღ­ნი.

შენ ხარ ძაღ­ლი, მე – ად­ა­მი­ა­ნი,

და შე­იძ­ლე­ბა მეც ვიქ­ცე ძაღ­ლად,

და ამ­ის­თა­ნა რა დარ­დი არ­ის,

მი­წი­დან ცამ­დე რომ ად­ის მაღ­ლა.

მაგ ხმით მეც­ნო­ბა მე სა­ა­ქაო,

სა­ი­ქიო კი მიღ­მა ამ ყე­ფის

ცახ­ცა­ხებს, ღა­მეს უნ­და აღ­გა­ვოს

ეგ ხმა, რომ­ლი­თაც ჩემს ამ­ბავს ჰყვე­ბი.

რო­გორც სან­თე­ლი და რო­გორც ხიწ­ვი

გა­ზა­ვე­ბუ­ლი უძ­ი­რო ნაღ­ვ­ლით,

ამ ჩემს ღა­მე­ებს ან­ა­თებს ხრინ­წი

გა­თე­ნე­ბამ­დე მყე­ფა­რი ძაღ­ლის.

* * *

ვი­ცი, აქ ცხოვ­რობს ჩემს სი­ახ­ლო­ვეს,

ჩე­მი შემ­წეც და უნ­დო მგმო­ბა­რიც,

და ის­იც ვი­ცი, ას­ეთ ახ­ლო­ბელს,

უნ­და ვუ­წო­დო მე მე­გო­ბა­რი.

რო­გორც სა­კუ­თარ ქსელ­ში ობ­ო­ბა

ვი­ცი, ისე ვარ მეც ჩახ­ვე­უ­ლი,

მარ­ტო­ო­ბა­ზე წუხს მარ­ტო­ო­ბა, –

სველ ნი­ჟა­რა­ში სვე­ლი სხე­უ­ლი.

ვი­ცი, შრი­ა­ლებს ხე ქვე­ყა­ნა­ზე

და იშ­რი­ა­ლებს ასე დი­ლამ­დე

ვი­ცი, მზის სხი­ვებს ქა­რი გა­დას­წევს

სხვა მზე­ე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე.

ვი­ცი, სხვას უკ­ვე ბევ­რ­ჯერ ეწ­ვია

ბე­დი უაზ­რო და უარ­ე­სი,

და ცხოვ­რე­ბა რომ მთვრა­ლი ბე­ცია

მე იმ­ი­ტო­მაც მხე­დავ ამ­რე­ზილს.

ის თვი­თონ მო­ვა, თუმც შენ არ ეძ­ებ –

ცი­ლის­წა­მე­ბა და დამ­ცი­რე­ბა,

რად­გა­ნაც ბევ­რი სის­ხ­ლი ჩა­რეცხეს

ქვა­ფე­ნი­ლებ­ზე უკ­ვე წვი­მებ­მა.

* * *

შენს ვნე­ბებს უნ­და მჭიდ­რო ლა­გა­მი,

რად­გან ჰა­ერ­ში ას­ვე­ტილ ნაძ­ვებს

ლაჟ­ვარ­დის ჭე­რიც კი ვერ აკ­ა­ვებს

და ქა­რიშ­ხა­ლიც კი ვე­ღარ აწ­ვენს.

შენ გე­სალ­ტე­ბა სხე­ულ­ზე სიცხე

და გი­ვიწ­რო­ვებს ვიწ­რო სა­ხედ­ველს,

და სა­კუ­თა­რი თა­ვის წინ ირცხ­ვენ,

რად­გა­ნაც ვნე­ბა ვე­ღარ გა­ხედ­ნე.

და­ოკ­დი, მთვა­რის დის­კო იხ­რე­ბა

და ყვა­ვი­ლი­ვით ლა­მა­ზი სხი­ვი

შენ­თან შე­მო­აქვს, შენ კი გიხ­დე­ბა

სხი­ვის და­ჭე­რა, ვნე­ბა რომ ღვი­ვის.

მაღ­ლა, სულ მაღ­ლა სარ­თულ­ში, სად­ღაც,

ეთ­ხო­ვე­ბი­ან ვი­ღაც გარ­დაც­ვ­ლილს,

გარ­დაც­ვ­ლილს შუბ­ლ­ზე უელ­ავს დამ­ღა

მთვა­რი­სა, მე­რე დრო რომ გა­აც­ლის.

სძი­ნავთ შენს მტევ­ნებს და მკრთალ ლო­ყებ­ზე

ოდ­ნავ გე­ხე­ბა ძი­ლი ჩრდი­ლი­ვით,

და გახ­ს­ნილ ტუ­ჩებს ფრთხი­ლად მოჰ­ყ­ვე­ბა

და­უ­ხარ­ჯა­ვი ვნე­ბის ჩი­ვი­ლი.

* * *

ათ­ოვს სველ სინ­დისს, ათ­ოვს სველ თვა­ლებს,

სა­ღა­მო ავ­ლებს ხელს მო­ა­ჯი­რებს,

შე­უმ­ჩ­ნე­ვე­ლი იქ­ნე­ბა მთვა­რე,

არ შე­იძ­ლე­ბა ვინ­მეს და­ჭირ­დეს.

და მი­ად­გე­ბა მზის სვე­ლი სხი­ვი

ცა­რი­ელ სახ­ლ­ში დარ­ჩე­ნილ ფინ­ჯანს,

და ქუ­ჩის ბო­ლოს გო­გო­ნას ღი­მილს

ეტ­ყო­ბა სიკ­ვ­დილ-სი­ცოცხ­ლის მიჯ­ნა.

ათ­ოვს სველ სახ­ლებს, ათ­ოვს ოჯ­ა­ხებს,

ათ­ოვს სა­წო­ლებს, ათ­ოვს ხა­ლი­ჩებს,

სვე­ლი ბი­ნე­ბი თოვ­ლ­ში მო­ჩა­ნან

და თოვ­ლი თოვ­ლ­ში უნ­და და­იხ­რ­ჩ­ვეს.

ვი­ცი, დავ­ტო­ვებ ამ თოვლს და თვა­ლებს,

მინ­დ­ვ­რე­ბი­სა­კენ წა­ვალ, დავ­ტო­ვებ,

ღა­მე იწ­ვე­ბა თოვ­ლი მკვდა­რი­ვით

და დი­ლით კვლა­ვაც უნ­და გა­თოვ­დეს.

არც ავი და არც კარ­გი და­რია

და შე­იძ­ლე­ბა, რომ და­უ­ბა­რო

და­თოვ­ლილ ჩიხ­ში სველ ად­ა­მი­ანს,

რომ ამ თოვ­ლი­ვით იყ­ოს უბ­რა­ლო.

© “არილი”

ლო­უ­ელს ნე­ბის­მი­ერ ამ­ინ­დ­ში შე­ეძ­ლო ლექ­სე­ბის წე­რა

ფრაგ­მენ­ტი სო­ლო­მონ ვოლ­კო­ვის წიგ­ნი­დან “სა­უბ­რე­ბი იოს­იფ ბროდ­ს­კის­თან”

თარგმნა მიხო ხარაძემ

– დი­დი ხა­ნია მინ­დო­და თქვენ­თ­ვის ლო­უ­ე­ლის შე­სა­ხებ მე­კითხა…

– ჩვენ 1972 წელს გა­ვი­ცა­ნით ერთ­მა­ნე­თი “Poetry International“-ზე, სა­დაც ოდ­ენ­მა მი­მიყ­ვა­ნა. იმ სა­ღა­მოს ლო­უ­ელ­მა ჩე­მი ლექ­სე­ბის ინგ­ლი­სუ­რად წა­კითხ­ვა მო­ინ­დო­მა, რაც მი­სი მხრი­დან ძალ­ზე კე­თილ­შო­ბი­ლუ­რი ჟეს­ტი იყო, შემ­დეგ კი კენ­ტ­ში, თა­ვის­თან მი­მი­პა­ტი­ჟა, სა­დაც იგი იმ ზაფხულს ის­ვე­ნებ­და. წა­მი­ე­რად გაჩ­ნ­და რა­ღაც ინ­ტუ­ი­ტი­უ­რი ურ­თი­ერ­თ­გა­გე­ბა, თუმ­ცა ჩვენს შეხ­ვედ­რას ერთ­მა ამ­ბავ­მა შე­უ­შა­ლა ხე­ლი. საქ­მე იმ­ა­ში გახ­ლავთ, რომ იმ დროს საკ­მა­ოდ გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი და გა­დაღ­ლი­ლი ვი­ყა­ვი მთე­ლი ამ გა­და­ად­გი­ლე­ბე­ბით: ვე­ნა, ლონ­დო­ნი, ერ­თი ბი­ნი­დან მე­ო­რე­ში გა­დას­ვ­ლა და ა.შ. თა­ვი­დან მე­გო­ნა, ვა­ი­თუ ეს ყვე­ლა­ფე­რი დას­რულ­დეს-მეთ­ქი… მაგ­რამ ვცდი­ლობ­დი ყვე­ლა­ფე­რი გა­მე­გო და ყვე­ლა­ფე­რი ერთ­დ­რო­უ­ლად აღ­მექ­ვა. ამ­ი­ტო­მაც ყვე­ლა­ფე­რი რა­ღაც ერ­თი­ან ვი­ნეგ­რეტ­ში აიზ­ი­ლა. მახ­სოვს, ვიქ­ტო­რი­ას სად­გურ­ზე რომ მი­ვე­დი ლო­უ­ელ­თან გა­სამ­გ­ზავ­რებ­ლად და მა­ტა­რებ­ლე­ბის გან­რიგს ავ­ხე­დე, თავ­ბ­რუ და­მეს­ხა, და­ვი­ბე­ნი. უბ­რა­ლოდ, აზ­როვ­ნე­ბის უნ­ა­რი დავ­კარ­გე. გა­ნა იმ­ის შე­მე­შინ­და, რომ ის­ევ სად­ღაც უნ­და გავ­მ­გ­ზავ­რე­ბუ­ლი­ყა­ვი… არა, უბ­რა­ლოდ, თვა­ლის ბა­დუ­რა მქონ­და გა­დაღ­ლი­ლი და შე­მაძ­რ­წუ­ნა სივ­რ­ცის რო­მე­ლი­ღაც ახ­ალ ვერ­სი­ა­ზე გა­ფიქ­რე­ბამ, რო­მე­ლიც ჩემს თვალ­წინ უნ­და გა­დაშ­ლი­ლი­ყო. ალ­ბათ წარ­მო­გიდ­გე­ნი­ათ ეს სი­ტუ­ა­ცია, არა?..

– ო, რა თქმა უნ­და! ამ დროს ში­ში გე­უფ­ლე­ბა და არა ხარ დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი იმ­ა­ში…

– …თუ რა ხდე­ბა აგ­ერ, ყუ­რის­ძირ­ში, არა? ერ­თი სიტყ­ვით, სად­გუ­რი­დან და­ვუ­რე­კე ლო­უ­ელს და შე­ვე­ცა­დე ვერ­ჩას­ვ­ლის მი­ზე­ზე­ბი ამ­ეხ­ს­ნა, დაწ­ვ­რი­ლე­ბით მო­მეთხ­რო ყვე­ლა­ფე­რი, მაგ­რამ ამ დროს მო­ნე­ტე­ბი და­მიმ­თავ­რ­და და ტე­ლე­ფო­ნიც გა­ი­თი­შა. ლო­უ­ე­ლი შემ­დეგ მე­უბ­ნე­ბო­და, თურ­მე ეგ­ო­ნა, რომ უის­ტენ­მა გა­და­მათ­ქ­მე­ვი­ნა გამ­გ­ზავ­რე­ბა, რად­გა­ნაც ლო­უ­ელ­სა და ოდ­ენს შო­რის რა­ღაც და­ძა­ბუ­ლო­ბა არ­სე­ბობ­და. რა თქმა უნ­და, არ­ა­ფე­რი ამ­დაგ­ვა­რი არ ყო­ფი­ლა! უის­ტენ­მა არც იც­ო­და, რომ ლო­უ­ელ­თან შეხ­ვედ­რას ვა­პი­რებ­დი. მაგ­რამ ლო­უ­ე­ლის ეს რე­აქ­ცია ნა­თელს ჰფენს მთელ მის არ­სე­ბა­საც, იმ­ას, თუ რო­გო­რი ად­ა­მი­ა­ნი იყო რო­ბერ­ტი. არა, იგი და­კომ­პ­ლექ­სე­ბუ­ლი არ იყო, თუმ­ცა სა­კუ­თა­რი თა­ვის რწმე­ნა აკლ­და. რა თქმა უნ­და, ეს წმინ­და ად­ა­მი­ა­ნურ მხა­რეს ეხ­ე­ბა, რად­გა­ნაც, რო­გორც პო­ეტ­მა, ლო­უ­ელ­მა თა­ვი­სი ფა­სი კარ­გად იც­ო­და. ამ მხრივ მას პრობ­ლე­მე­ბი არ ჰქონ­და. ოდ­ენს თუ არ ჩავ­თ­ვ­ლით, მწერ­ლუ­რი თვალ­საზ­რი­სით ას­ე­თი ორ­გა­ნუ­ლი ფი­გუ­რა მე არ­ას­დ­როს შემ­ხ­ვედ­რია. ლო­უ­ელს ნე­ბის­მი­ერ ამ­ინ­დ­ში შე­ეძ­ლო ლექ­სე­ბის წე­რა. არა მგო­ნია, რო­ბერტს ჰქო­ნო­და პე­რი­ო­დე­ბი, რო­ცა იგი…

– …იშ­რი­ტე­ბო­და…

– ჰო. შე­საძ­ლოა მა­საც უჭ­ირ­და დრო და დრო, რო­გორც ყვე­ლა პო­ეტს, მაგ­რამ ეს არ ტან­ჯავ­და ლო­უ­ელს, მის თა­ნა­მედ­რო­ვე­თა­გან – დი­ლან ტო­მა­სის­გან, ჯონ ბე­რი­მა­ნის­გან, სილ­ვია პლა­თის­გან გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით. ჩე­მი აზ­რით, სწო­რედ ამ ტან­ჯ­ვამ მი­იყ­ვა­ნა ბე­რი­მა­ნი და პლა­თი თვით­მ­კ­ვ­ლე­ლო­ბამ­დე და არა ალ­კო­ჰო­ლიზ­მ­მა ან დეპ­რე­სი­ამ. ლო­უ­ე­ლი ძალ­ზე გო­ნე­ბა­მახ­ვი­ლი ად­ა­მი­ა­ნი იყო და ამ­ა­ვე დროს, ერთ-ეთი სა­უ­კე­თე­სო თა­ნა­მო­სა­უბ­რე, რო­მელ­საც კი ვიც­ნობ­დი. ოდ­ე­ნი აბ­სო­ლუ­ტუ­რად მო­ნო­ლო­გუ­რი იყო. რო­ცა ლო­უ­ელ­ზე ვფიქ­რობ, ყო­ველ­თ­ვის მახ­სენ­დე­ბა ხოლ­მე თა­ნა­მო­სა­უბ­რის მი­მართ მი­სი არ­ა­თუ გუ­ლის­ყუ­რი, არ­ა­მედ უზ­არ­მა­ზა­რი ყუ­რად­ღე­ბა. სა­ხის გა­მო­მეტყ­ვე­ლე­ბაც მუ­დამ კე­თი­ლი ჰქონ­და. და შენც გეს­მო­და, რომ კე­დელს არ ეს­ა­უბ­რე­ბო­დი, არ ეხ­ლე­ბო­დი რა­ღაც იდ­ი­ო­სინ­კ­რა­ზებს, არ­ა­მედ ელ­ა­პა­რა­კე­ბო­დი ად­ა­მი­ანს, რო­მე­ლიც გის­მენ­და. პირ­ვე­ლი შეხ­ვედ­რის შემ­დეგ, 1972 წელს, ჩვენ 1975 წლამ­დე არ გვი­ნა­ხავს ერთ­მა­ნე­თი. გვქონ­და მე­გობ­რუ­ლი მი­მო­წე­რა, რო­მე­ლიც უფ­რო ზო­გად ხა­სი­ათს ატ­ა­რებ­და. 1975 წელს სმიტ­კო­ლეჯ­ში ვას­წავ­ლი­დი, უეც­რად ბოს­ტო­ნი­დან და­მი­რე­კა ლო­უ­ელ­მა და თა­ვის­თან მი­მიწ­ვია, თა­ნაც იქ­ვე, ტე­ლე­ფო­ნით ათ­ა­სი კომ­პ­ლი­მენ­ტის თქმა მო­ას­წ­რო (ალ­ბათ, პირ­ვე­ლად აიღო ხელ­ში ჩე­მი წიგ­ნი). კო­მი­კურ ეპ­ი­ზოდს ვერც ამ­ჯე­რად გა­და­ვურ­ჩით, რად­გან ლო­უ­ელ­თან შე­თან­ხ­მე­ბულ­ზე ერ­თი კვი­რით ად­რე თუ გვი­ან ჩა­ვე­დი – ზუს­ტად აღ­არ მახ­სოვს. სა­მა­გი­ე­როდ, კარ­გად მახ­სოვს ჩვე­ნი სა­უბ­რე­ბი, ეს ნამ­დ­ვი­ლი სა­ოც­რე­ბა იყო! ანა ანდ­რე­ევ­ნას შემ­დეგ, 1975 წლამ­დე (ანუ ლო­უ­ელ­თან შეხ­ვედ­რამ­დე) დან­ტეს შე­სა­ხებ, მა­გა­ლი­თად, არ­ა­ვის­თან მი­სა­უბ­რია. “ღვთა­ებ­რი­ვი კო­მე­დია” ისე იც­ო­და, რო­გორც ჩვენ “ევ­გე­ნი ონ­ე­გი­ნი”. მის­თ­ვის ეს ის­ე­თი­ვე წიგ­ნი იყო, რო­გორც ბიბ­ლია. ან ვთქვათ, “მა­ინ კამ­პ­ფი”, სხვა­თა შო­რის.

– უც­ნა­უ­რი შე­ხა­მე­ბაა…

– ო, ეს რთუ­ლი ის­ტო­რიაა. საქ­მე იმ­ა­ში გახ­ლავთ, რომ რო­ცა მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომ­ის დროს ჯარ­ში გა­იწ­ვი­ეს, ლო­უ­ელ­მა უარი თქვა სამ­ხედ­რო სამ­სა­ხურ­ზე. იგი ურ­ყე­ვი პა­ცი­ფის­ტი იყო. და ამ­ის გა­მო ლო­უ­ელ­მა რა­ღაც ნო­მი­ნა­ლუ­რი სას­ჯე­ლიც კი მო­ი­ხა­და, გარ­კ­ვე­უ­ლი პე­რი­ო­დი იჯ­და, მაგ­რამ რო­ცა ომი დამ­თავ­რ­და, გა­მო­ირ­კ­ვა (პა­ცი­ფის­ტუ­რი მრწამ­სის მი­უ­ხე­და­ვად), რომ ფა­შიზ­მი სწო­რედ ის ბო­რო­ტე­ბა ყო­ფი­ლა, რო­მელ­თა­ნაც უნ­და გებ­რ­ძო­ლა. რო­გორც ჩანს, ლო­უ­ელს, მთე­ლი თა­ვი­სი პრინ­ცი­პუ­ლო­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, მოს­ვე­ნე­ბას არ აძ­ლევ­და ეს აზ­რი და ამ­ის გა­მო, მე მგო­ნი ფა­შიზ­მის უფ­რო დაწ­ვ­რი­ლე­ბით შეს­წავ­ლა გა­ნიზ­რა­ხა, გა­დაწყ­ვი­ტა პირ­ვე­ლი ხე­ლი­დან მი­ე­ღო ინ­ფორ­მა­ცია. ასე წა­ი­კითხა მან “მა­ინ კამ­პ­ფი”. მე მგო­ნი, სწო­რედ ჰიტ­ლე­რის ცნო­ბი­ე­რე­ბის­თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბელ­მა ვულ­გა­რუ­ლო­ბამ მო­ახ­დი­ნა ლო­უ­ელ­ზე შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა. ეს ვულ­გა­რუ­ლო­ბა სა­კუ­თა­რი პო­ე­ტი­კით ხა­სი­ათ­დე­ბა. ამ­ის შე­სა­ხებ არ­ა­ერ­თხელ მი­ფიქ­რია. საქ­მე ისაა, რომ ნე­ბის­მი­ერ უხ­ამ­სო­ბა­ში ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის ელ­ე­მენ­ტია; კა­ტას­ტ­რო­ფუ­ლი სწო­რედ ეს გახ­ლავთ. თა­ნაც ამ­ას და­უ­მა­ტეთ ოდ­ე­ნის გან­ცხა­დე­ბა (რო­მე­ლიც და­ახ­ლო­ე­ბით 35-36 წლებ­ში ითქ­ვა) იმ­ის შე­სა­ხებ, რომ ჰილ­ტე­რი არ­ა­ფერ შუ­ა­შია, რომ უბ­რა­ლოდ ყვე­ლა ჩვენ­თა­გან­ში ცხოვ­რობს ეს ჰიტ­ლე­რი. “მა­ინ კამ­პ­ფის” შეს­წავ­ლა ლო­უ­ელ­თან დეპ­რე­სი­ას ერწყ­მო­და. იგი მა­ნი­ა­კა­ლურ-დეპ­რე­სი­უ­ლი ფსი­ქო­ზით იყო შეპყ­რო­ბი­ლი, რო­მელ­საც, მარ­თა­ლია არ­ას­დ­როს მი­უ­ღია კოშ­მა­რუ­ლი ფორ­მე­ბი, მაგ­რამ შე­ტე­ვე­ბი საკ­მა­ოდ ხში­რად მე­ორ­დე­ბო­და. მი­ნი­მუმ წე­ლი­წად­ში ერთხელ იგი სა­ა­ვად­მ­ყო­ფო­ში ხვდე­ბო­და ხოლ­მე. და ყო­ველ­თ­ვის, რო­ცა ლო­უ­ელს ეწ­ყე­ბო­და ეს მა­ნი­ა­კა­ლუ­რი პე­რი­ო­დე­ბი, იგი ნაც­ნო­ბებს “მა­ინ კამპფს” აჩ­ვე­ნებ­და ხოლ­მე, რო­გორც თა­ვის საყ­ვა­რელ წიგნს. ეს იყო სიგ­ნა­ლი, რომ ლო­უ­ე­ლი “ვერ იყო”. მე მგო­ნი, ას­ეთ ვი­თა­რე­ბა­ში იგი – გარ­კ­ვე­ულ­წი­ლად – ჰიტ­ლერ­თან აიგ­ი­ვებ­და თავს. ამ­ას ძალ­ზე უბ­რა­ლო სარ­ჩუ­ლი ჰქონ­და: აზ­რი იმ­ის შე­სა­ხებ, რომ მე ცუ­დი ად­ა­მი­ა­ნი ვარ, ბო­რო­ტე­ბის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი, არა? სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში კი ას­ე­თი მა­ნია გა­ცი­ლე­ბით უფ­რო მი­სა­ღე­ბია, ვიდ­რე ის, რო­ცა ად­ა­მი­ა­ნი ქრის­ტეს­თან ან ნა­პო­ლე­ონ­თან აიგ­ი­ვებს თავს. ჰიტ­ლე­რის მა­გა­ლი­თი, მე მგო­ნი, უფ­რო ახ­ლოს დგას სი­ნამ­დ­ვი­ლეს­თან.

– ხომ არ ფიქ­რობთ, რომ ყვე­ლა­ფე­რი ეს გარ­კ­ვე­ულ ფსი­ქო­ლო­გი­ურ და შე­საძ­ლოა, ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლურ თა­ვაშ­ვე­ბუ­ლო­ბა­ზე მეტყ­ვე­ლებს?

– შე­საძ­ლოა ას­ეც იყ­ოს. ლო­უ­ე­ლი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ინ­ტუ­ი­ცი­ით იყო და­ჯილ­დო­ვე­ბუ­ლი. ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი თა­ვაშ­ვე­ბუ­ლო­ბა – რო­ცა ყუ­რად­ღე­ბას აღ­არ აქ­ცევ დე­ტა­ლებს და გან­ზო­გა­დე­ბის­კენ ისწ­რა­ფი – გარ­კ­ვე­ულ­წი­ლად ყვე­ლა იმ ად­ა­მი­ა­ნის­თ­ვი­საა და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი, ვი­საც ლი­ტე­რა­ტუ­რას­თან რა­ი­მე აქვს სა­ერ­თო. გან­სა­კუთ­რე­ბით ეს კაზ­მულ სიტყ­ვი­ე­რე­ბას ეხ­ე­ბა. ლო­უ­ელს შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ფორ­მუ­ლი­რე­ბე­ბი ჰქონ­და და ყვე­ლა­ზე მე­ტად მას­ში ის მომ­წონ­და, რომ ასპ­რო­ცენ­ტი­ა­ნი ამ­ე­რი­კე­ლი იყო. მა­ღი­ზი­ა­ნებს არ­ას­რულ­ფა­სოვ­ნე­ბის ეს კომ­პ­ლექ­სი, რო­მე­ლიც გა­ნათ­ლე­ბულ ამ­ე­რი­კე­ლებს ახ­ა­სი­ა­თებთ ევ­რო­პე­ლებ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში. ეზ­რა პა­უნ­დი ან ვინ­მე სხვა, გარ­ბის ევ­რო­პა­ში და იქ­ი­დან გაჰ­ყ­ვი­რის, რომ ამ­ე­რი­კე­ლე­ბი ღო­რე­ბი არ­ი­ან და ა.შ. ჩემ­ზე ეს ის­ე­ვე ცუდ შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას ტო­ვებს, რო­გორც ვულ­გა­რუ­ლი მე­და­სავ­ლე­თე­ო­ბა რუ­სეთ­ში. ლო­უ­ელ­ში ას­ე­თი რა­ღაც სა­ერ­თოდ არ იყო.

© “არილი”