• პოეზია (თარგმანი)

    ალექსანდერ ანაშევიჩი

    მისი ლექსი პირველად 1993 წელს ვთარნე. გაზეთ “რუბიკონისათვის” თანამედროვე რუსი პოტების პუბლიკაციას ვამზადებდი “Гуманитарный Фонд”-ის, – იმ პერიოდში რუსული ახალგაზდული და მარგინალური ლიტერატურული პროცესების ამსახველი ერთ-ერთი საკეთესო ლიტერატურული გაზეთის, – ნომრებიდან, და ბევრი შესაძლო ავტორიდან რამდენიმეთა შორის ალექსანდრ ანშევიჩიც მოხდა. მაშინ ვერც კი ვიფიქრებდი, რომ 8 წლის შემდეგ ჩვენ ერთმანეთს შევდებოდით, დავმეგობდებოდით, ჩემვის მისი პოზია ძალიან ახლობელი გახდებოდა და მისი კვლავაც და კვლავაც თარნის სურვილიც გამიჩდებოდა. ეს დაახლობა კი თანამედროვე რუსული ხელოვნების ფესტივალის RE:АРТГРУЗ-ის წყალობით მოხდა (სხვათა შორის, ფესტივალის კიდევ ერთი მონაწილის – სტანისლავ ლვოვკის – ერთი ლექსიც მქონდა 1993-ში “რუბიკონისათვის” გადმოქართულებული).

    ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

    ძა­ლი­ან ძნე­ლია დღე­ვან­დელ უკ­­დე­გა­ნო რუ­სუ­ლე­ნო­ვან პო­­ზი­ას ასე თუ ისე სრულ­ყო­ფი­ლად იც­ნობ­დე, მაგ­რამ რამ­დე­ნა­დაც მე მას ვიც­ნობ, ახ­­ლი თა­­ბის ავ­ტორ­თა შო­რის ალ­ექ­სანდრ ან­­შე­ვი­ჩი ერთ-ერთ ყვე­ლა­ზე გა­მორ­ჩე­ულ ხმად, ნამ­­ვილ ფე­ნო­მე­ნად მი­მაჩ­ნია.

    იგი ვო­რო­ნე­ჟე­ლია. 1971 წელს და­­ბა­და. თავს ჟურ­ნა­ლის­ტო­ბით ირ­ჩენს, ლექ­სე­ბის გარ­და, პი­­სებ­საც წერს, ოღ­ონდ დრა­მა­ტურ­გია რამ­დე­ნად ეხ­მა­რე­ბა თა­ვის რჩე­ნა­ში, ეს უკ­ვე აღ­არ ვი­ცი. 1999 წელს ანდ­რეი ბე­ლის სა­ხე­ლო­ბის პრე­მი­ის ლა­­რე­ატ­თა შორტ-ლის­­ში მოხ­­და. შე­იძ­ლე­ბა ბევ­­მა ამ პრე­მი­ის შე­სა­ხებ არ­­ფე­რი იც­ის, არ­­და იგი ერთ-ერ­თი ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო მოვ­ლე­ნაა აღ­­­რე­ბის რუ­სულ კულ­ტუ­რა­ში. პრე­მია საბ­ჭო­ურ პე­რი­ოდ­ში, 70-იან წლებ­ში და­წეს­და ყო­ველ­­ვა­რი ოფ­­ცი­­ზის გა­რე­შე. ჟი­­რის წევ­რე­ბი მუ­დამ ის მწერ­ლე­ბი იყვ­ნენ, არ­­ნა­­რად რომ არ ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბოდ­ნენ საბ­ჭო­ურ კო­ნი­უნ­­ტუ­რას და ამ ჯილ­დო­თი ცდი­ლობ­­ნენ ის ავ­ტო­რე­ბი წარ­მო­­ჩი­ნათ, რომ­ლე­ბიც ახ­ალ გზებს ეძ­ებ­­ნენ რუ­სულ მწერ­ლო­ბა­ში. ამ მარ­გი­ნა­ლუ­რი პრე­მი­ის ლა­­რე­­ტებს ჯილ­დოდ ერთ ბოთლ არ­აყს, ერთ ვაშლს და მა­ნე­თი­ანს გა­დას­ცემ­­ნენ ხოლ­მე. გა­ვი­და დრო და აღ­მოჩ­­და, რომ პრე­მი­ის ბევ­რი ლა­­რე­­ტი და ლა­­რე­­ტო­ბის კან­დი­და­ტი დღეს თა­ნა­მედ­რო­ვე რუ­სუ­ლი კულ­ტუ­რის ავ­ან­გარ­­შია. ამ­­ტო­მაც რამ­დე­ნიე წე­ლია, რაც რუ­სეთ­ში და­იწყეს სე­რი­ის – “ანდ­რეი ბე­ლის პრე­მი­ის ლა­­რე­­ტე­ბი” გა­მო­ცე­მა. სხვა­თა შო­რის, ამ სე­რი­­თაა გა­მო­ცე­მუ­ლი ალ­ექ­სანდრ ან­­შე­ვი­ჩის მე­გობ­რის, ას­­ვე ვო­რო­ნე­ჟე­ლის და ას­­ვე RE:АРТГРУЗის მო­ნა­წი­ლის, ელ­­ნე ფა­ნა­­ლო­ვას კრე­ბუ­ლი.

    ალ­ბათ ალ­ექ­სანდრ ან­­შე­ვი­ჩიც მა­ლე მოხ­­დე­ბა ამ სე­რი­­ში, დღემ­დე კი მას გა­მო­ცე­მუ­ლი აქვს რამ­დე­ნი­მე წიგ­ნი: “Столько ловушек” (1997); “Сигналы Сирены” (1999); “Неприятное кино” (2001). ამ პუბ­ლი­კა­ცი­­ში ბო­ლო ორი წიგ­ნი­დან ნა­თარ­­­ნი ლექ­სე­ბია წარ­მოდ­გე­ნი­ლი. ვი­საც მი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბა და­­ინ­ტე­რე­სებს, შე­უძ­ლია იგი საკ­მაო დო­ზით იპ­­ვოს ელ­მი­სა­მარ­­ზე: http://www.vavilon.ru/texts/anashevich/.


    მთარ­­­ნე­ლი


    თარგმნა შოთა იათაშვილმა

    ავ­ად­­­ყო­ფობ­დი, პო­­მა, პე­ტერ­ბურ­გი

    ავ­ად­­­ყო­ფობ­დი, მეხ­ვე­­და თავ­­რუ, ქუ­ჩა­ში არ შე­მეძ­ლო გას­­ლა, ჩიტ­თან მუ­სა­­ფი.

    ძლივს მე­ყო ძა­ლა ავმ­­გა­რი­ყა­ვი, მო­მე­ძებ­ნა აბ­­ბი, შპრი­ცი.

    რას ვი­ზამ ნე­ტა, თუ­კი ფე­ხე­ბი წა­მერ­­მე­ვა, ყვე­ლა სიტყ­ვა და­მა­ვიწყ­დე­ბა.

    მო­ვას­­რებ გა­ნა, შევ­­ლებ გა­ნა წე­რი­ლის მი­წე­რას ყვე­ლა ჩე­მი მა­მა­კა­ცის­­ვის.

    გა­დი­ან ქუ­ჩა­ში, ეკ­ითხე­ბი­ან გო­გოს, ფოს­ტა­ლი­ონს:

    ფოშ­ტა არაა, არაა ნუ­თუ ძვირ­ფა­სი­სა­გან წე­რი­ლი რა­მე.

    ის: არაა არაა ფოშ­ტა, შე­ხე­დე: ჩან­თა ცა­რი­­ლი, ამ­ით დავ­დი­ვარ,

    მე თვი­თონ ვე­ლი წე­რილს ქმრის­გან, ქმა­რი ომ­შია, ერ­თი წე­რი­ლი მო­­წე­რა სამ წე­ლი­წად­ში,

    სა­მი სიტყ­ვა ეწ­­რა იქ, და ის­­ნიც ვერ გა­ვარ­ჩიე,

    მე­ზო­ბელ­თან ვი­ყა­ვი, რძალ­თან, მთე­ლი სო­ფე­ლი მო­ვი­­რე,

    დღემ­დე ვა­ტა­რებ ჯი­ბე­ში ფურ­ცელს, ისე, რო­გორც ვეფხვს გა­ლი­­ში,

    შე­ხე­დე – შტამ­პი, სამ­კუთხა და ჯა­რის­კა­ცუ­რი,

    რა ფოშ­ტა­ზეა აქ ლა­პა­რა­კი, ქმრის წე­რი­ლია. აბა წე­რი­ლი?

    დავ­სუს­­დი, არ ვი­ცი, შევ­­ლებ თუ არა სარ­­მელ­თან მის­­ლას, დაყ­ვი­რე­ბას, და­სახ­მა­რებ­ლად და­ძა­ხე­ბას.

    სარ­­­ლი­დან ვხე­დავ: დგას პე­ტერ­ბურ­გი სვე­ლი, ვხე­დავ, რაა მის გულ­ში.

    ხი­დე­ბი ტყდე­ბი­ან, იპ­­ბი­ან, ვარ­ვა­რე­ბენ ნა­თუ­რე­ბი.

    ვხე­დავ ამ­ას შუ­შის მიღ­მა, სა­კუ­თა­რი ბუ­ნა­გი­დან.

    ჩე­მი ბი­ნა გა­ყი­დეს და არ იც­­ან, რომ და­ვი­მა­ლე, საბ­ნის ქვეშ ვწე­ვარ.

    ფუ­ლი წა­­ღეს შა­ვი ჩე­მოდ­ნით, შავ მი­წა­ში ღრმად ჩაფ­ლა­ვენ.

    ყვე­ლა­ფერს ვხე­დავ, გან­სა­კუთ­რე­ბით, სარ­კე­ში რო­ცა ვი­ყუ­რე­ბი.

    მეს­მის: ჩიტ­მა გა­იფ­რი­ნა, და­იჩხავ­ლა.

    ვხე­დავ, მეს­მის, მი­მოვ­დი­ვარ, ერ­თი კია – რომ შე­ვი­შა­ლე.

    მან და­­ძი­ნა, წე­რი­ლე­ბი ჩე­მი გახ­და

    Б კა­ტა­ლო­გის მი­ხედ­ვით

    ძვირ­ფა­სო, გწერ მად­რი­დი­დან, აქ ჩემ­მა ცხოვ­რე­ბამ სულ სხვა მხა­რეს იბ­რუ­ნა პი­რი,

    მე აქ ღია ვარ, რო­გორც სიმ-სიმ, მე­უფ­ლე­ბა იოლ­ად ყვე­ლა,

    მაქვს ახ­­ლი ეს­პა­ნუ­რი წი­თე­ლი კა­ბა, ას­­თი თვა­ლი­თაც არ გი­ნა­ხავს,

    ფუ­ლი არ­ას­­როს გე­ყო­ფო­და სა­მა­გი­სოდ.

    იცი, ეს რაა: ნა­ქარ­გე­ბი, სამ­­ვე­ნი­სე­ბი, აკ­­რა­ტუ­ლი ნა­ხე­ლა­ვი.

    მხო­ლოდ და მხო­ლოდ ამ­ით დავ­დი­ვარ.

    და­ნახ­ვაც აღ­არ შე­მიძ­ლია სა­ძა­გე­ლი ჩე­მი ძონ­ძე­ბის,

    მაგ­რამ არ ვყრი სა­ნაგ­ვე­ზე, ღუ­მე­ლის­­ვის გა­მო­მად­გე­ბა.

    მა­პა­ტიე, რომ ვუ­ღა­ლა­ტე ჩვენს ლა­მაზ ქა­ლაქს, ჩვენს პე­ტერ­ბურგს, ჩვენს კუნ­ძუ­ლებს, ჩვენს მეტ­როს, ყუ­რეს.

    უღ­­ლა­ტებ, სუყ­ვე­ლა­ფერს და­­ვიწყებ, რო­ცა ყვე­ლა მხრი­დან გიხ­მო­ბენ,

    გიმ­ღე­რი­ან მან­და­რი­ნის, ქლი­­ვის და ზე­თის­ხი­ლის მწი­ფე ხე­­ბი…

    აქ ლა­ღად და ბედ­ნი­­რად ვარ მე, მცო­ნა­რე.

    დე­დოფ­ლად ვგრძნობ თავს, ვე­­ბა თევ­ზად.

    სუყ­ვე­ლა­ფე­რი მაქვს, რი­სი მო­ცე­მაც შე­ეძ­ლო ჩრდი­ლო­ეთს:

    კა­ბა­ლი­­რო ღა­მით, მა­რაო, ღრმა დე­კოლ­ტე, წვნი­­ნი ხი­ლი.

    ამ­ის სა­ნაც­­ლოდ რწმე­ნა დავ­კარ­გე.

    ყვე­ლა­ფე­რი, რაც მიყ­ვარ­და, თაყ­ვანს ვცემ­დი – და­მა­ვიწყ­და, ვერ წა­ვი­ღე გუ­ლის სიღ­­მე­ში.

    ასე ვფიქ­რობ, რომ მა­პა­ტი­ებ, რად­გან ვი­ცი: არ­ას­­როს არ­­ფერს ვა­კე­თებ­დი მე სი­ბო­რო­ტით.


    У კა­ტა­ლო­გის მი­ხედ­ვით

    ძვირ­ფა­სო, გწერ სა­ტუ­სა­ღო­დან, ბედს, რო­გორც ხე­დავ, ვერ გა­ექ­ცე­ვი.

    გახ­სოვს მარ­ჩი­­ლი, მი­სი ცა­რი­­ლი, გა­ჩე­რე­ბუ­ლი დღე­­ბი,

    მი­სი უმ­­ზე­ზო­ბა, ჩა­მოშ­ლი­ლი, მშთან­­­მე­ლი ცეცხ­ლის ენ­­ბი.

    მხო­ლოდ შენ გახ­სოვს ეს, მარ­ტო ვი­ყა­ვით ჩვენ მა­შინ.

    აქ ის­ჯე­ბა თა­ვის მიბ­რუ­ნე­ბაც, დე­დოფ­ლის მზე­რაც, ერ­­ტი­კუ­ლი სიზ­­რე­ბიც.

    მე მამ­­ვი­დე­ბენ: შე­სას­­ლელ­თან ქვის ლო­მე­ბი წვა­ნან.

    შენ ამ­ბობ­დი – ეს სიყ­ვა­რუ­ლის მაგ­ნი­ტე­ბია,

    შენ ამ­ბობ­დი – ის ქვის ჯავ­­ნის ქვეშ იმ­­ლე­ბა, სიღ­­მე­ში.


    М კა­ტა­ლო­გის მი­ხედ­ვით

    ძვირ­ფა­სო, გწერ მო­ნას­­რის გა­ლავ­ნით გარ­შე­მორ­ტყ­მუ­ლი, შე­ვიც­ვა­ლე, შე­მო­სი­ლი სხვა­ნა­­რად ვარ.

    ამ წე­რი­ლის გა­მოგ­ზავ­ნას, ალ­ბათ ვერც კი შევ­­ლებ, კა­რიბ­ჭე ხომ და­კე­ტი­ლია.

    მა­ღალ კედ­ლებს ვერ გა­და­უფ­რენ: დავ­დი­ვარ მი­წა­ზე, ფრთე­ბი არა მაქვს და ისე.

    გუ­შინ აქ ჯა­რის­კა­ცე­ბი ცდი­ლობ­­ნენ შე­მოჭ­რას.

    მინ­დო­და ბა­რა­თი ჩი­ტე­ბის ფოს­ტით გა­მო­მეგ­ზავ­ნა.

    მაგ­რამ მხო­ლოდ ყვა­ვი იყ­­რე­ბა ფან­ჯა­რა­ში, არ ელ­­დო მის­გან არც დახ­მა­რე­ბას, არც გათ­ვალ­ვას.

    მთე­ლი დღე ზის ტო­ტებ­ზე, ცე­რად მი­ყუ­რებს, კვირ­ტებს კორ­­ნის.

    შე­ვი­ნა­ხავ წე­რი­ლებს, შეხ­ვედ­რი­სას მთელ დას­ტას გად­მოგ­ცემ.

    აქ ბევ­რი რამ ვის­წავ­ლე, ყვე­ლა ლოც­ვა წა­ვი­კითხე.

    რწმე­ნამ გა­იღ­ვი­ძა ჩემ­ში, თუმ­ცა, ჯერ­ჯე­რო­ბით ცი­დამ, კო­ლიბ­რი­ვით.

    მარ­­ვას ისე ვი­ცავ, თევ­­საც კი არ ვჭამ.

    მთე­ლი დღე ოთ­ახ­ში დავ­დი­ვარ, წრე­ზე.

    ვფიქ­რობ, რომ უნ­და გიყ­ვარ­დე, ახ­ლა ხომ შენ­ზე უფ­რო ახ­ლო­სა ვარ ღმერ­­თან.


    С კა­ტა­ლო­გის მი­ხედ­ვით

    ძვირ­ფა­სო, გწერ ლა­ზა­რე­თი­დან, შპრი­ცე­ბია გვერ­დით,

    ფლოს­ტე­ბი, ქალ­წუ­ლე­ბი, მან­და­რი­ნი – სა­ინ­ზე, და

    არ­­ვინ არ მე­კა­რე­ბა, ეშ­­ნი­ათ.

    აქ ახ­ალ სიტყ­ვებს ვლა­პა­რა­კობ, სხვა სა­მო­სი მაც­ვია ტან­ზე.

    სამ­ჯერ ვცა­დე გაქ­ცე­ვა, მაგ­რამ

    გა­მა­ჩე­რეს, არ გა­მიშ­ვეს, მითხ­რეს: ყვე­ლა შე­ნამ­დე­ლი, – ზღვის ფსკერ­ზეა,

    მათ იმ­­დიც აღ­არ დარ­ჩათ, და ნე­ტარ­ნი არ­­ან უკ­ვე.

    გუ­შინ ქა­ლე­ბი მო­მიყ­ვა­ნეს.

    ერთს ეკ­­ვა ხელ­ში ჟენ­შე­ნი, მე­­რეს ბა­ზი პი­რის ღრუ­ში უგ­­გუ­ნებ­და,

    მე­სა­მეს ში­ნე­ლი წა­მოს­­მუ­ლი ჰქონ­და მხარ­ზე,

    მე არ გა­ვე­დი მათ­თან, გან­­რე­ვა მე­ზა­რე­ბო­და.

    ნემ­სი ამ­იტ­რიპ­ტი­ლი­ნის გა­მი­კე­თეს სა­ღა­მო­თი,

    საპ­რო­ცე­დუ­რო­ში ვი­დე­ქი, რო­გორც გან­დევ­ნი­ლი მან­დელ­­ტა­მი,

    სის­­ლი სდი­­და მედ­დას ხე­ლებ­ზე.

    შევ­ფი­ცე ექ­იმს, რომ ჩემს ცხოვ­რე­ბას აღ­არ აღვ­წერ,

    ყვა­ვი­ლე­ბის ქო­ნი, ვთხოვ­დი, გა­მო­­წე­რა, ჩემს ძარ­­ვებს მხო­ლოდ ის მო­აძ­ლი­­რებს.

    ვამ­­ვი­დებ­დი, პი­რო­ბას ვდებ­დი, მაგ­რამ სიტყ­ვა მა­ინც გავ­ტე­ხე.

    ძვირ­ფა­სო, ირგ­­ლივ სი­ცა­რი­­ლე რომ არ­ის, აქ არ­­ვინ იც­ის.

    ძი­ლის წინ გა­რეთ გავ­დი­ვარ, ვყვი­რი:

    “ხალ­­ნო, მის­მი­ნეთ: ან­გე­ლო­ზე­ბი აკ­­კუ­ნე­ბენ, უსტ­ვე­ნენ და გვაფ­­თხი­ლე­ბენ!”

    ამ წი­ნას­წარ­მეტყ­ვე­ლე­ბა­თა გა­მო მომ­­ლა­ვენ, მომ­წამ­ლა­ვენ – მე მე­ში­ნია.


    Ю კა­ტა­ლო­გის მი­ხედ­ვით

    ძვირ­ფა­სო, გწერ ღა­მის სა­თე­ვი­დან, უზ­არ­მა­ზა­რი გა­ლი­­დან,

    აქ ნა­ხე­ვა­რი სამ­ყა­როა: მორ­დო­ვე­ლე­ბი, იაკ­­ტე­ბი, მკვდრე­ბი, ევ­ენ­კე­ლე­ბი.

    თავ­ზე მად­გას გვირ­­ვი­ნი, ჯი­ბე­ში მიყ­რია ხურ­და.

    ღამ-ღა­მო­ბით აქ იკ­რი­ბე­ბი­ან ქა­ლა­ქე­ლი უს­აქ­მუ­რე­ბი და ხე­იბ­რე­ბი.

    არ იფ­იქ­რო, რომ ეს კლო­­კაა, აქ თავს იყ­რის ღვთის მთე­ლი ხრო­ვა.

    ღვთის­კე­ნაა მი­მარ­თუ­ლი ყვე­ლა ფიქ­რი, შე­ძა­ხი­ლი, წა­მოყ­ვი­რე­ბა.

    მე პი­რის ღრუ­ში მაქვს და­მა­ლუ­ლი ბრი­ლი­ან­ტე­ბი,

    მაქვს პი­რა­დი ცხოვ­რე­ბა და სა­მიჯ­ნუ­რო ვა­რი­ან­ტე­ბი,

    ამ­ის გა­მო არ და­ხიო ეს წე­რი­ლი ოღ­ონ­დაც, მე აქ, მე­ეჭ­ვე­ბა, შევ­­ლო ღა­ლა­ტი.

    ღა­მით ვწე­ვარ ფიც­რებ­ზე, ვგრძნობ: ნე­ტა­რე­ბა გვერ­დი­თაა:

    მხო­ლოდ უნ­და გა­ვი­­რო ყრუ დე­რე­ფა­ნი, ჯო­ჯო­ხე­თი­ვით რომ სრულ­დე­ბა.

    მო­რიგ წე­რილს იქ­­დან მოგ­წერ, თუ ამ­­ზე არ მი­პა­სუ­ხებ.


    თურ­ქე­თი: სა­­თის ყიდ­ვა

    სა­­თი ვი­ყი­დე ნა­წილ-ნა­წილ სტამ­ბუ­ლის ბა­ზარ­ში.

    მფლეთ­და ძაღ­ლი უზ­არ­მა­ზა­რი, მო­ნა­დი­რე, მწე­ვა­რი იმ­­სათ­ვის,

    რომ ვი­ყი­დე ერ­თი კი­ლო ცი­ფერ­­ლა­ტი, კბი­ლა­ნე­ბი, ის­რე­ბი.

    აჯ­­ბებ­და პა­ტა­რა კა­ბა მე­ყი­და, ბარ­ბა­რა სტრე­­ზანდს რომ აქვს, ის­­თი.

    თვით ტკბილ თურ­ქეთ­შიც ხომ ბა­გე­ზე ვა­ტა­რებ­დი მის სიმ­ღე­რებს, ვერ მო­­ღო მათ სიცხემ ბო­ლო, არ მო­­კი­და ობი.

    რა დრო გა­ზო­მა ჩემ­მა სათ­მა, სა­ნამ მიმ­ქონ­და უზ­არ­მა­ზა­რი ჩან­თით.

    ყვე­ლა წუ­თი რომ შე­­ერ­თო, სა­ნამ ასი მეტ­რი გა­ვი­­რე ვაგ­­ლამ­დე, დღე-ღა­მემ გა­იფ­რი­ნა.

    ვთრთი აღგ­­ნე­ბის­გან, თით­ქოს სა­­თი კი არ მი­მაქვს, ოქ­როს ზო­დე­ბი.

    მე­ბარ­გუ­ლე­ბი გვერ­დით მომ­­ვე­ბი­ან, ჩურ­ჩუ­ლე­ბენ, თვალს უკ­რა­ვენ ერ­თი­მე­­რეს, მომ­სა­ხუ­რე­ბას მთა­ვა­ზო­ბენ

    პირ­ვე­ლად მივ­დი­­დი ას­ეთ ამ­­ლას­თან ერ­თად.

    არ­­ვის ვან­დობ ჩემს ბარგს, ხე­ლებს და­ვიწყ­ვეტ და არ­­ვის ვან­დობ.

    უკ­მა­ყო­ფი­ლო უხ­­ში თურ­ქუ­ლი გი­ნე­ბის ქვეშ

    არ­­ვის ვან­დობ, ჩემს სა­­კე­თე­სო და­ქალ­საც კი არა.

    ის მე­ლო­დე­ბა მე პე­ტერ­ბურ­­ში, ნერ­ვი­­ლობს, ტაბ­ლე­ტებს სვამს, ფან­ჯა­რას არ სცილ­დე­ბა, ტა­ბუ­რე­ტი­დან არ დგე­ბა.


    * * *

    ლი­ლი­პუ­ტე­ბი ჩა­მო­ვიდ­ნენ კრა­კოვ­ში

    წვი­მა­ში დგა­ნან

    წარ­მოდ­გე­ნა და­იწყე­ბა ზუს­ტად შუ­­ღა­მი­სას

    ხი­დი­დან გა­და­ვარ­და ვა­გო­ნი პა­ტა­რა ცხე­ნე­ბით სავ­სე

    სა­ჰა­­რო ბურ­თე­ბი კოს­მოს­ში გაფ­რინ­­ნენ

    მათ თან სდევს ის­­თი პა­ტა­რა სიკ­­დი­ლი

    რომ არც კი ჩანს

    მხო­ლოდ ის­­ნი ხე­და­ვენ

    თა­ვი­ან­თი ლი­ლი­პუ­ტუ­რი თვა­ლე­ბით მას

    ჟუ­ლი­ენს მა­ჯა­ზე უზ­არ­მა­ზა­რი ბაფ­თა აქვს

    კუ­კუს ბრმა თვა­ლე­ბი

    გო­ლი­ათ ჟანს კი სა­ყუ­რე­­ბი ძუ­ძუს­თა­ვებ­ზე და

    სტკი­ვა თა­ვი

    პა­ნი ანს და პან ბანს მკვდა­რი ბავ­­ვი გა­უჩ­­დე­ბათ

    მათ წარ­მოდ­გე­ნა­ზე ანშ­ლა­გი იქ­ნე­ბა

    მა­ყუ­რე­ბე­ლი გა­­გებს, რომ ეს მა­თი ბო­ლო შოუ იყო

    ჭრე­ლი კა­რა­ვი შა­პი­ტო უფს­­რულ­ში ჩა­ინ­­­მე­ბა

    თი­თო­­­ლი თა­ვის მკვდარ პა­ტა­რა კვიცს მი­­ღებს და

    უფს­­რულს მიღ­მა კი­დევ ერ­თი უფს­­რუ­ლი და

    ასე უს­ას­რუ­ლო­ბამ­დე

    ბრმა კუ­კუ დგას წვი­მა­ში, მღე­რის:

    იყ­­დეთ იყ­­დეთ ბი­ლე­თე­ბი

    წარ­მოდ­გე­ნა და­იწყე­ბა ზუს­ტად შუ­­ღა­მი­სას.

    © “არილი”

  • პოეზია

    ზვი­ად რა­ტი­ა­ნი


    დაგვიანებული პასუხი მეგობარს

    შოთა იათაშვილს

    I

    რა გიპასუხო? განა ღმერთი ასეთებს გვხედავს.

    განა ის ხედავს ჩვენს ქმნილებებს, სიმწრით ნაკეთებს.

    ამ ნაგებობებს, ამ მანქანებს, რომლებშიც ვსხედვართ.

    ამ თვითმფრინავებს, მატარებლებს, გემებს, რაკეტებს.

    განა ის ხედავს ჩვენს სავარძლებს, ტელევიზორებს

    და ჩვენს კედლებზე მოწიკწიკე იაფ საათებს.

    სარკეებს, სადაც გამრუდებულ სახეს ვისწორებთ.

    საწოლებს, სადაც უკანასკნელ ღამეს გავათევთ.

    ღმერთი ვერ ხედავს ჩვენს ქაღალდებს; როგორც ფასიანს –

    ფულის ნიშნებს და ასე შემდეგ, ისე სავსებით

    უსარგებლოებს – ხელნაწერებს, რითიც სავსეა

    ჩვენი უჯრები, და უჯრები ჩვენი მსგავსების.

    ვერ ხედავს არყით გადავსებულ ერთჯერად ჭიქებს.

    ვერც ბნელ ტროტუარს, ნამთვრალევი სადაც ვირწევით.

    ვერც თაროებზე უწესრიგოდ მიწყობილ წიგნებს.

    ვერც ჩვენს სახელებს, ზოგიერთის ყდაზე მიწერილს.

    ღმერთისთვის ისევ შიშვლები ვართ. და ჩვენს გარშემო

    როგორიც შექმნა, ისეთია ისევ სამყარო.

    რამდენიც გინდა ცათამბჯენი, ქოხი ვაშენოთ,

    უშენ მინდვრებზე ამწეების ჩრდილი დავხაროთ,

    მისთვის არსებობს მხოლოდ მიწა, რომელსაც ქარი

    გვის და ამტვერებს; და რომელშიც შიშვლად ვმარხივართ.

    და მას არ ესმის ტელეფონის გაბმული ზარი

    ცარიელ სახლში. და ვერც ხედავს, თუ აქ სახლია.

    II

    ზამთარია. სასაცილო სპორტული ქუდით,

    მამისეული ბათინკებით შენ მოირთვები

    და წახვალ ქარში, ან წვიმაში, ჯიბეში ხურდით,

    გულში სიმღერის არცთუ ისე მსუბუქ ზვირთებით.

    წახვალ და, თუმცა დღეს არავის ნახვა არ გინდა,

    მაინც, გზადაგზა კაფეებთან აყოვნებ წამით

    და იხედები ვიტრინებში: ერთერთ მაგიდას

    იქნებ უსხედან ნაცნობები, რომლებიც სვამენ.

    მთელი დღე ძვირფას, მობეზრებულ ქუჩებში ივლი.

    ღამით აბოლებ აივანზე. მერე შეწვები

    ნაჩვევ ლოგინში. ვერც ვიტრინებს, რომლებიც დილით

    გირეკლავდნენ, ვერც აივანს, სადაც ეწევი,

    და ვერც იმ ლოგინს, სადაც წევხარ, ვერ ხედავს ღმერთი.

    ღმერთი ვერ ხედავს შენს მაგიდას, რომელიც კვლავაც

    არეულია. ვერც ხელნაწერს, რომელსაც ხევდი.

    ღმერთი ვერ ხედავს შენს თითებში მომწყვდეულ კალამს.

    ვერ ხედავს არყის ბოლო წვეთებს, რომელსაც ვიყოფთ.

    და ვერც ნასუფრალს ბნელ ოთახში, როცა ვიშლებით.

    მისთვის ისევე შიშვლები ვართ, როგორიც იყო

    ყველა, ვინც იყო. ვინც იქნება. ისე შიშვლები,

    როგორც ადამი. და რაც გინდა სხეულს ფარავდეს –

    ლაბადა, ჯინსი, ანაფორა, ნიღაბი, ჩექმა,

    ღმერთისთვის მაინც შიშვლები ვართ აწ და მარადის

    და სამყაროც ისეთია, როგორიც შექმნა.


    III

    მისთვის სამყარო ისეთია, როგორიც თავად

    ოდესღაც შექმნა და მოხატა ლურჯი ლაქებით.

    მხოლოდ მიწაა და მდინარე, რომელშიც გავალთ

    და ყველაფერი დასრულდება. ეს ქალაქები

    და ეს სახლები, სადაც ვცხოვრობთ, რ არსებობენ.

    არ არსებობენ არც ის გზები, ჩვენ რომ მივყვებით.

    ღმერთი ვერ ხედავს ჩვენს ვერაფერს, რადგან ზემოდან

    არაფერი ჩანს გარდა ერთის – გარდა სიტყვების.

    ის ხედავს სიტყვებს. ოღონდ შიშვლებს. ჯერარშემოსილს

    მნიშვნელობებით, ჟღერადობით, ასო-ნიშნებით.

    ის ხედავს სიტყვებს, ეს-ესაა ჩვენში შემოსულს,

    ვიდრე წარმოვთქვამთ, ვიდრე დავწერთ, ვიდრე შიშვლები

    დგანან ჩვენს გულში და იცდიან. წიგნი ჩანიშნე,

    ლამპა ჩააქრე, წაიფარე თბილი საბანი.

    ღმერთი ვერ ხედავს ჩვენს საწოლებს, საბან-ბალიშებს:

    შიშვლები ვყრივართ ცივ მიწაზე, წვიმით ნაბანნი.

    და ვერც ამ სიტყვებს, სამწუხაროდ. მათგან არცერთი,

    უკვე ნათქვამი, დაწერილი, ღმერთისგან არ ჩანს.

    თუმცა ხედავდა თითოეულს, ვიდრე დავწერდი.

    და ჯერაც ხედავს რამდენიმეს, რომელიც დამრჩა

    მოსახელთები, დასაწერი. არ ქონდა აზრი,

    თორემ ამ ლექსის დასრულებას ალბათ შევძლებდი

    გულში მომხვედრი, ეფექტური, ლამაზი ფრაზით,

    რომელსაც ერთხანს, ვაღიარებ, კიდეც ვეძებდი.

    © “ცხელი შოკოლადი”

  • პროზა (თარგმანი)

    ბი­რუ­ტე იონ­უშ­კა­ი­ტე

    ნაც­რის­ფე­რი ქა­ლი

    ბირუტე იონუშკატე დაბადა 1959 წელს პოლონეთში, ლიტველი მოსამსახურის ოჯახში. საშულო სკოლა 1978 წელს დაამთავრა და იმვე წელს ვილნისის სახელწიფო უნვერსიტეტის ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე ჩაბარა, რომლის დამთავრების შემდეგ პოლონეთში დაბრუნდა და ერთ-ერთ გაზეთში დაიწყო თანამრომლობა.

    ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

    მი­სი პირ­ვე­ლი მოთხ­რო­ბე­ბი 1986 წელს და­­ბეჭ­და. არ­ის მოთხ­რო­ბე­ბის ორი კრე­ბუ­ლი­სა და ორი რო­მა­ნის ავ­ტო­რი. მიღ­ბუ­ლი აქვს ორი ლიტ­რა­ტუ­რუ­ლი პრემია.­

    ­­­­­­­­ლიტვურიდან თარგმნა ნუცა კავსა­ძემ

    ეს ქა­ლი ყო­ველ­­ღე მხვდე­ბო­და. დი­ლა­­ბით სამ­სა­ხურ­ში მი­მა­ვალს, შეს­ვე­ნე­ბა­ზე – ყა­ვის და­სა­ლე­ვად გა­სულ­სა თუ კვი­რა დღეს – ქა­ლა­ქის ქუ­ჩებ­ში უს­აქ­მოდ მო­ხე­ტი­­ლეს.

    პა­ტა­რა, მოქ­ნი­ლი, სხარ­ტი, წრუ­წუ­ნა­სა­ვით ერ­თი­­ნად ნაც­რის­ფე­რი იყო. ზოგ­ჯერ მი­ჭირ­და მი­სი ფი­ლა­ქა­ნი­სა­გან გა­მორ­ჩე­ვა, ისე ერწყ­მო­და მის ფერს. მხრებ­ზე ხე­ლოვ­ნუ­რად დახ­ვე­­ლი თმის ნაც­რის­ფე­რი კუ­ლუ­ლე­ბი ეფ­­ნა. შუბ­­ზე წი­ნა­მო ჩა­მოფ­შე­კო­და.

    თავ­ჩა­ღუ­ნუ­ლი და­დი­­და. ალ­ბათ ამ­­ტო­მაც გა­და­ნაც­რის­ფე­რე­ბულ, უს­­ცოცხ­ლო სა­ხე­ზე ცხვი­რი, ტუ­ჩე­ბი თუ თვა­ლე­ბი მძი­მედ დაშ­ვე­ბო­და. მა­მა­კა­ცე­ბი გვერდს ისე უვ­ლი­დენ, ვერც კი ამჩ­ნევ­­ნენ. და თუ ვინ­მე, ფიქ­რებ­ში წა­სუ­ლი, უნ­­ბუ­რად გაჰ­­რავ­და მხარს, აზ­რა­დაც არ მოს­დი­­და მო­­ბო­დი­შე­ბი­ნა ან ზრდი­ლო­ბის გუ­ლის­­ვის მა­ინც მო­­ხე­და უკ­ან. დრო და დრო ავ­­დევ­ნე­ბო­დი ხოლ­მე, რომ გა­მე­გო, ას­­თი რა სჭირ­და?

    ერ­თი შე­ხედ­ვით ჩვე­­ლებ­რი­ვი ქა­ლი იყო. ნორ­მა­ლუ­რი სი­მაღ­ლის, მოქ­ნი­ლი, სწორ­ფე­ხე­ბი­­ნი. არც ლა­მა­ზი და არც უშ­ნო. არც ძონ­ძებ­ში გა­მოწყო­ბი­ლი, არც ზედ­მე­ტად გა­დაპ­რან­ჭუ­ლი. ატ­­რებ­და მშვი­დი, ნა­ზი ფე­რის ტან­საც­მელს. ზაფხულ­ში კი გა­უხ­დე­ლად ეც­ვა მო­თეთ­რო-მო­ნაც­რის­ფე­რო ბლუ­ზა და მუ­ქი ლურ­ჯი ქვე­და­ტა­ნი. ჭრე­ლი ტან­საც­მე­ლი, მგო­ნი, სა­ერ­თოდ არ ჰქონ­და.

    ერთხე­ლაც ქა­ლა­ქის ცენ­­­ში, გა­ზე­თე­ბის ჯი­ხურ­თან შევ­ნიშ­ნე, პა­ტა­რა სკვერ­ში, სა­დაც თავს იყ­რი­და ქა­ლა­ქის უს­აქ­მურ­თა “ბან­და”. აქ ყო­ველ­­ვის ნა­ხავ­დით ორ-სამ ლოთს, რომ­ლე­ბიც ერთ­მა­ნეთს ლოშ­ნიდ­ნენ, მზე­სუმ­ზი­რის ჩენ­ჩოს გა­და­ფურ­თხე­ბა­ში გა­წა­ფულ ძველ ბი­ჭებს, რო­მელ­თაც თავ­ზე კე­პი­­ნი ქუ­დე­ბი და­­კო­სე­ბი­ნათ; რკი­ნის კნო­პე­ბი­ან ქურ­თუ­კებ­ში გა­მოწყო­ბილ, ჭუჭყი­­ნი ჯინ­სის სუ­ნით აქ­­თე­ბულ პან­კებს და ზო­მა­ზე მე­ტად და­ხა­ტულ, თმა­გა­წე­წილ გო­გო­ნებს.

    ის ნაც­რის­ფერ ბე­ღუ­რა­სა­ვით შემ­­­თა­ლი და შე­ში­ნე­ბუ­ლი დახ­ტო­და სკვე­რის მუდ­მივ სტუმ­რებს შო­რის. რა უნ­დო­და აქ? ქა­ლაქ­ში არც თუ დი­დად სა­ხელ­გან­­­მულ ად­გი­ლას? გა­დავ­წყ­ვი­ტე, იქ­ვე, შო­რი­ახ­ლო, ავ­ტო­ბუ­სის გა­ჩე­რე­ბა­ზე დავ­­­გა­რი­ყა­ვი და ბო­ლოს და ბო­ლოს გა­მე­გო რა­­მე ნაც­რის­ფერ ქალ­ზე, რომ­ლის ყო­ველ­­ღე ხილ­ვა­საც მი­ვეჩ­ვიე ქა­ლა­ქის მღელ­ვა­რე ქუ­ჩებ­ში.

    სა­ნამ ჩემ­­ვის ვთხზავ­დი ათ­ას­ნა­ირ ის­ტო­რი­ებს, თით­ქოს მი­წი­დან ამ­ოძ­­რაო, ქა­ლის წინ ორ­მეტ­რი­­ნი ოყ­რა­ყი აღ­­მარ­თა. მა­­სუ­რი ცის­ფერ, სპორ­ტულ შარ­ვალ­ში ჰქონ­და ჩა­ტა­ნე­ბუ­ლი. გრძე­ლი ხე­ლე­ბი ჯი­ბე­ებ­ში ჩა­ეწყო, ფარ­თო მხრებ­ზე დი­დი ხნის შე­უკ­რე­ჭა­ვი თა­ვი კომ­ბოს­ტო­სა­ვით უქ­­ნა­ვებ­და. თვა­ლებ­ჩა­სის­­ლი­­ნე­ბუ­ლი, და­კი­დე­ბუ­ლი ულ­ვა­შე­ბით ბულ­დოგს ჩა­მოჰ­გავ­და. ის კი არ ლა­პა­რა­კობ­და, თავს აქ­ნევ­და და ყეფ­და… ამ… ამ… ამ. ქა­ლი ოდ­ნავ გახ­­ნი­ლი, უფ­­რო ბა­გე­­ბით წყნა­რად და მშვი­დად აძ­ლევ­და პა­სუხს.

    ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე­­ბამ მძლია. მი­ვუ­ახ­ლოვ­დი, ცა­ლი თვა­ლით გა­ზე­თე­ბის ჯი­ხურს ვათ­ვა­ლი­­რებ­დი, მე­­რე­თი – იმ უც­ნა­ურ წყვილს, ნაც­რის­ფერ წრუ­წუ­ნა­სა და ლუ­დის ბარ­ში გა­მობ­რუ­ჟულ ლომს, ვუთ­ვალ­­ვა­ლებ­დი. სიმ­­­რა­ლის­გან ფეხ­ზე ძლივს იდ­გა, ჰა­ერს ეპ­­ტი­ნე­ბო­და და ქა­ნა­ობ­და. წრუ­წუ­ნა ცდი­ლობ­და, რო­გორ­მე ხე­ლი წა­ევ­ლო და ად­გი­ლი­დან და­ეძ­რა. მის ნაზ, ჰა­­რო­ვან გა­რეგ­ნო­ბა­ში ვედ­რე­ბა იხ­­ტე­ბო­და. გო­ლი­­თი ის­ევ ირ­წე­­და, აქ­ეთ-იქ­ით იხ­რე­ბო­და და ეწ­­ნა­აღ­­დე­გე­ბო­და. ბო­ლოს გაბ­რაზ­და, ხე­ლე­ბის ქნე­ვას მოჰ­­ვა და ახ­ლა მარ­ტო მე კი არა, მო­შო­რე­ბით გა­ჩე­რე­ბა­ზე მდგა­რი მგზავ­რე­ბიც კი შე­აშ­ფო­თა იქ­­დან რუ­სულ ენ­­ზე დაძ­რუ­ლი გი­ნე­ბის ნი­აღ­ვარ­მა. რუ­სულ ენ­­ში ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რულ ად­გი­ლას ლან­ძღ­ვა-გი­ნე­ბით გაგ­ზავ­ნი­ლი ქა­ლის ირგ­­ლივ ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე­ებ­მა შეკ­რეს წრე: გნი­­სი­თა და ხორ­ხო­ცით მოგ­როვ­­ნენ პან­კე­ბი, და­იძ­­ნენ ქა­ლა­ქის “უმ­­შევ­რე­ბი”, 07, 09, 08 მარ­კის “ჟი­გუ­ლის” პატ­რო­ნე­ბი, სენ­სა­ცი­ის მოყ­ვა­რუ­ლი, და­ხა­ტუ­ლი გო­გო­ნე­ბი. “ნორ­მა­ლუ­რე­ბი” კი ქუ­ჩა­ში ისე მი­მო­დი­ოდ­ნენ, თით­ქოს ვერც ამჩ­ნევ­­ნენ და ვერც ხე­დავ­­ნენ, რა ხდე­ბო­და. მაგ­რამ ყვე­ლა ვერ უძ­ლებ­და ცდუ­ნე­ბას. ცო­ტა ხნით მა­ინც ჩერ­დე­ბო­და და შეს­­ქე­რო­და წყვილს, რო­მე­ლიც სა­ჯა­როდ არკ­ვევ­და ურ­თი­ერ­თო­ბას. მე ქა­ლაქ­ში ახ­­ლი ჩა­მო­სუ­ლი ვი­ყა­ვი, თით­­მის არ­­ვის ვიც­ნობ­დი, დი­დად არც აქ­­ურ ამ­ბებს და­გი­დევ­დით, სა­მა­გი­­როდ ქა­ლა­ქე­ლე­ბი იძ­­ებ­­ნენ ყვე­ლა­ფერს. დარ­­მუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, ჩე­მი ვი­ნა­­ბა, ბა­ბუ­ის ბა­ბუ­­დან მა­მა­ჩე­მამ­დე, ძი­რის ძი­რო­ბამ­დე გა­მოკ­­ლე­­ლი ჰქონ­დათ. ახ­ლაც ყვე­ლა­ნი იმ წყვილს შეჰ­ყუ­რებ­­ნენ. ზო­გი თვა­ლებ­დაჭყე­ტი­ლი, ზო­გი ამ­რე­ზით. ზო­გი­ერ­თი კი, აშ­კა­რად მო­ხიბ­ლუ­ლი მა­მა­კა­ცუ­რი მსუ­ყე გი­ნე­ბით, ვი­თომც აქ არ­­ფე­რიო, არ­ხე­­ნად მი­­ბი­ჯებ­და თა­ვის გზა­ზე.

    ბო­ლოს ქა­ლი შეტ­რი­ალ­და, ერთხელ კი­დევ ეს­რო­ლა სევ­დი­­ნი, მა­ვედ­რე­ბე­ლი მზე­რა კაცს და ნე­ლი ნა­ბი­ჯით გა­შორ­და. კაც­მა გი­ნე­ბა შეწყ­ვი­ტა და რა­ღა­ცის ბურ­­ღუ­ნით უკ­ან გაჰ­­ვა. გა­მიკ­ვირ­და! თვა­ლებს არ ვუ­ჯე­რებ­დი. ასე დამ­შორ­­ნენ: ჯერ ქა­ლი, ნე­ლი, მომ­ლო­დი­ნე ნა­ბი­ჯე­ბით, მე­რე ღვი­ნით გამ­­­და­რი ოყ­რა­ყი, რო­მე­ლიც გაბ­რა­ზე­ბუ­ლი იფ­ურ­თხე­ბო­და და ნა­ბი­ჯის აჩ­ქა­რე­ბას არ აპ­­რებ­და. სულ­მა წამ­­ლია და ავ­­დევ­ნე. მთე­ლი ძვე­ლი უბ­­ნი გა­ვი­­რეთ. სა­კუ­თა­რი სახ­ლე­ბით ჩა­რი­გე­ბულ ქუ­ჩას მი­ვა­დე­ქით. ცო­ტა ხნის შემ­დეგ ქა­ლი ქვის ორ­სარ­თუ­ლი­ან სახ­­თან შე­ჩერ­და. ოყ­რა­ყიც მი­ჩან­ჩალ­და.

    – მო­­ცა, რა­მუ­ნე­ლის, ახ­ლა­ვე! – უთხ­რა ქალ­მა, ეზ­ოს კა­რი შე­­ღო და იქ­ვე მი­მაგ­რე­ბულ ღი­ლაკს თი­თი და­­ჭი­რა. ამ დროს კი კა­რებ­ზე გა­და­კი­დე­ბუ­ლი რა­მუ­ნე­ლი­სი მა­ნამ ქა­ნა­ობ­და, სა­ნამ გრძნო­ბა არ და­კარ­გა და ძირს არ გა­იშ­­ლარ­თა. უწ­მა­წუ­რი გი­ნე­ბის კო­რი­ან­ტე­ლი და­ცე­მის ხმამ შთან­­ქა. და ასე ცე­მენ­ტის ბორ­დი­ურ­ზე ჩა­კე­ცი­ლი, ზურ­გით მო­ღი­­ვე­ბულ კარს მიყ­­­ნო­ბი­ლი დარ­ჩა. სახ­ლი­დან შუა ხნის ჭა­ღა­რა ქა­ლი გა­მო­ვი­და.

    – ღმერ­თო, ღმერ­თო! – ამ­ოთ­­ვა ქალ­მა, ხე­ლე­ბი ბე­ღუ­რას ფრთე­ბი­ვით და­იქ­ნია და რა­მუ­ნე­ლი­სის გვერ­დით ჩა­მოჯ­და. ნაც­რის­ფე­რი ქა­ლიც მას მიჰ­­ვა. ის­­ნი ცდი­ლობ­­ნენ, ფეხ­ზე წა­მო­­ყე­ნე­ბი­ნათ კა­ცი, რო­მელ­საც წი­ნა­აღ­­დე­გო­ბის გა­წე­ვა აღ­არ შე­ეძ­ლო. რო­გორც იქ­ნა, მი­ზანს მი­აღ­წი­ეს. მა­შინ უფ­როს­მა წელ­ზე მოხ­ვია ხე­ლი და მშვი­დი სა­უბ­რით ში­ნის­კენ წა­იყ­ვა­ნა. კი­ბე­ზე ასვ­ლა­ში წრუ­წუ­ნაც და­ეხ­მა­რა, მაგ­რამ შინ არ შეჰ­ყო­ლია. კა­რი გა­მო­­ხუ­რა, სახ­ლის უკ­ან გა­ვი­და და კე­დელ­ში ჩა­მაგ­რე­ბუ­ლი ონ­კა­ნი მო­უშ­ვა. ისე დიდ­ხანს იბ­ან­და ხე­ლებს, თით­ქოს და­­ვიწყ­და, რას აკ­­თებ­და. მე­რე სვე­ლი ხე­ლის­გუ­ლე­ბი ის­ვა და ის­ვა სა­ხე­სა და თმებ­ზე, ბო­ლოს წელ­ში გას­წორ­და და კარ­გად მოვ­ლილ ფე­რად ყვა­ვი­ლებს შო­რის გაკ­ვა­ლულ ბი­ლიკ­ზე მოკ­ლე, სხარ­ტი ნა­ბი­ჯე­ბით წინ და უკ­ან სი­­რულს მოჰ­­ვა. უც­ებ გა­დავ­წყ­ვი­ტე, მი­ვალ და ვეტყ­ვი: “სუ­ლე­ლო, შე სუ­ლე­ლო, რას შვრე­ბი? ეს რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა? ამ გა­მო­ლენ­ჩე­ბულ ლო­თის გა­მო თავს რო­გორ იტ­ან­ჯავ? იმ­­ტომ, რომ შუა ქა­ლაქ­ში სა­ხალ­ხოდ გა­გი­ნოს? მე­რე სახ­ლამ­დე რომ ათ­რიო და დე­დი­კოს მზრუნ­ვე­ლო­ბით ჩა­­ბა­რო? აუც­­ლებ­ლად, აუც­­ლებ­ლად უნ­და და­ვე­ლა­პა­რა­კო. უნ­და და­ვა­რი­გო, თვა­ლე­ბი ავ­­ხი­ლო. ახ­ალ­გაზ­­და ქა­ლია, ჯერ კი­დევ არა უშ­ავს რა… ის კი მოჩ­ვე­ნე­ბა­სა­ვით მთლად გა­და­ნაც­რის­ფე­რე­ბუ­ლი და­დის. გა­გო­ნი­ლა?! აუც­­ლებ­ლად ვეტყ­ვი: “ჩვენ რა, სხვა­ნა­­რად ვცხოვ­რობთ? მი­მო­­ხე­დე. ყვე­ლა მე­­რე ქა­ლი ლო­თის გვერ­დით წევს… “არა, ასე მკაც­რად არა”… – “ყვე­ლა მე­­რე ქა­ლი მსმე­ლის გვერ­დით წევს”.. არა, არა ღირს, ორ­­ვე ერ­თი ოხ­­რია… “ხო, ყვე­ლა ასეა, მაგ­რამ ის­­ნი შენ­სა­ვით ცხვირ­ჩა­მოშ­ვე­ბუ­ლე­ბი არ და­დი­ან. პი­რი­ქით, იმ­­საც ახ­ერ­ხე­ბენ, ფე­ხის ფრჩხი­ლე­ბი მო­­წეს­რი­გონ. შენ რა­ღა და­გე­მარ­თა? რი­გი­­ნი ტან­საც­­ლის ყიდ­ვა არ შე­გიძ­ლია?.. და­­ვარ­ცხ­ნე, და­­ხა­ტე, თა­ვი მაღ­ლა და… მი­დი! კა­ფე­შიც შე­­­რე, არც კი­ნო და­იკ­ლო და არც თე­ატ­რი. რის­­ვის ცხოვ­რობ, იმ­ის­­ვის, რომ ამ ლოთს სდიო კუდ­ში? ბა­რემ ბა­წარ­ში გა­ყა­ვი თა­ვი. მე შენ გეტყ­ვი, დი­დი და­ნა­კარ­გი იქ­ნე­ბა! მი­მო­­ხე­დე, უკ­­თე­სის პოვ­ნა არ შე­იძ­ლე­ბა? არა, მა­ინც რა ჩა­­დი­ნე, ჰა. მო­აბ­­ძა­ნე, დე­დი­კოს ჩა­­ბა­რე და ერთ­გუ­ლი ძაღ­ლი­ვით ზღურ­­­ზე დაძ­­წი: “გა­მო­უშ­ვებს თუ არ გა­მო­უშ­ვებს?.. საბ­რა­ლო, შე საბ­რა­ლო, შე­ნა…” ხო, იმ­­საც ვეტყ­ვი… ფიქ­რი კა­რის ხმა­ურ­მა გა­მაწყ­ვე­ტი­ნა. მო­ხუც­მა ქალ­მა კი­ბე ჩა­მო­­­რა, წრუ­წუ­ნას მი­­ახ­ლოვ­და, მი­სი ხე­ლე­ბი ხე­ლის­გუ­ლებ­ში მო­იმ­წყ­­დია და:

    – გმად­ლობთ, შვი­ლო, კი­დევ ერთხელ დი­დი მად­ლო­ბა. – წრუ­წუ­ნას პა­წია ხე­ლებს არ უშ­ვებ­და: – შენ რომ არ მყავ­დე, რა მეშ­ვე­ლე­ბო­და, – თვა­ლებ­ზე მომ­­გა­რი ცრემ­ლი მო­იწ­მინ­და. – სხვას არ­­ვის უჯ­­რებს. არც მე, არც ლო­რე­ტას. თუმ­ცა, ლო­რე­ტა მა­ინც არ წა­ვი­დო­და მის მო­საყ­ვა­ნად… შენ, მხო­ლოდ შე­ნა ხარ ჩე­მი მშვე­ლე­ლი… – მად­ლი­­რი მზე­რა ის­ევ მი­აპყ­რო წრუ­წუ­ნას.

    – რას ბრძა­ნებთ, რის­­ვის მიხ­დით მად­ლო­ბას, მე რა შუ­­ში ვარ. ნუ ტი­რით, – წრუ­წუ­ნამ რო­გორც იქ­ნა ხე­ლე­ბი გა­­თა­ვი­სუფ­ლა და მო­ხუცს მხარ­ზე გა­და­უს­ვა. – თუ კი­დევ დაგ­ჭირ­დით, და­მი­რე­კეთ, არ მო­გე­რი­დოთ, აუც­­ლებ­ლად მო­ვალ. ღმერ­­მა ქნას, აღ­არ დაგ­ჭირ­დეთ.

    – მად­ლო­ბა ღმერთს, შვი­ლო, რომ მა­შინ­ვე ჩა­­ძი­ნა და მე­ზობ­ლის აუდ­რი­­სი­ვით ლეწ­ვა-მტვრე­ვას არ მოჰ­­ვა. გმად­ლობთ, გმად­ლობთ, ემა, – უთხ­რა და ხე­ლის ზურ­­ზე გა­და­უს­ვა ხე­ლი. მე­რე შებ­რუნ­და და სახ­ლის­კენ წა­ვი­და.

    ემ­ამ კა­რი გა­მო­­ხუ­რა და ჩემ­­კენ გად­მო­უხ­ვია. არც გავ­­­რე­ულ­ვარ. რო­გორც ვი­ყა­ვი ხეს ამ­­ფა­რე­ბუ­ლი, ას­­ვე გავ­შეშ­დი. წე­ღან­დე­ლი ჩე­მი მტკი­ცე გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბა სად­ღაც გაქ­რა. ქა­ლი კი ჩემს წინ იდ­გა და… დე­დაო ღვთი­სავ, ის სუ­ლაც არ იყო ნაც­რის­ფე­რი. დი­დი, ღრმა, უს­აზ­­­როდ ლურ­ჯი თვა­ლე­ბი ის­­თი სი­ნა­ზით, სით­ბო­თი და სიყ­ვა­რუ­ლით მიმ­ზერ­­ნენ, რომ გა­­ცე­ბის­გან ყბა ჩა­მო­მი­ვარ­და და დავ­­ჩი ასე ყბა­მოღ­რე­ცი­ლი.

    – მოხ­და რა­­მე? დახ­მა­რე­ბა ხომ არ გჭირ­დე­ბათ? ისე შე­წუ­ხე­ბუ­ლი ჩან­ხართ… – ოდ­ნავ შე­­ტო­კა ბა­გე­­ბი. თვა­ლე­ბი­დან დაძ­რულ­მა სი­ნათ­ლემ სა­ხე­ზე თბი­ლი ნი­­ვი­ვით გა­და­მი­­რა. მსგავ­სი სხი­ვი­­ნი თვა­ლე­ბი ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში არ მე­ნა­ხა. – არ მო­გე­რი­დოთ, მითხა­რით თუ გი­ჭირთ რა­­მე. იქ­ნებ შე­მიძ­ლია დახ­მა­რე­ბა.

    ხმა რომ ვერ ამ­­მა­ღე­ბი­ნა, კი­დევ ერთხელ შე­მო­მა­ნა­თა თა­ვი­სი სხი­ვი­­ნი თვა­ლე­ბი, რო­მელ­შიც სი­კე­თე და ღვთი­­რი სიმ­­კი­ცე აღ­ბეჭ­დო­და. მი­სი თბი­ლი მზე­რა ჯერ სა­ხე­ზე მო­მე­ლა­მუ­ნა, მე­რე მთელ სხე­ულ­ზე და­მი­­რა. ერთ წუთს კი­დევ შე­ჩერ­და, პა­სუ­ხი რომ არ გა­ვე­ცი, და­ხა­რა უფ­­რო, გრძე­ლი წამ­წა­მე­ბით შე­მორ­კა­ლუ­ლი თვა­ლე­ბი და გამ­შორ­და: პა­ტა­რა, კოხ­ტა, მოქ­ნი­ლი, ნაც­რის­ფე­რი… ცო­ტაც და მხედ­ვე­ლო­ბი­დან და­მე­კარ­გა, ისე შე­ერ­წყა მა­სა­ვით ნაც­რის­ფერ ფი­ლა­ქანს.

    © “არილი”

  • კრიტიკა

    მალხაზ ხარბედია – კრიტიკის დაბადება

    მცირე ექსკურსით დავიწყებ და ჟან სტარობინსკის 1967 წელს დაწერილ და 2001 წელს გადამუშავებულ ერთ სტატიას გავიხსენებ, სადაც ავტორი კრიტიკის ძალზე საინტერესო ეტიმოლოგიას გვთავაზობს. სტატიას “კრიტიკის მიმართება” ჰქვია და ავტორი ამ სიტყვის ძირის მოსახელთებლად ჟორჟ ბლენის წიგნსაც იმოწმებს: ცნობილია, რომ სიტყვა “კრიტიკა” ძველბერძნული ზმნა krinein-დან მოდის (ლათ. cerno), რომლის თავდაპირველი მნიშვნელობაც გაყოფას, გარჩევას უკავშირდება, აქვეა გაფანტვისა და განიავების სახეებიც და რაც მთავარია, სტარობინსკი გამოჰყოფს ე.წ. “კრიტიკულ დღეებსაც”, კრიზისის პერიოდს, როცა, ჰიპოკრატეს მედიცინის თანახმად, ავადმყოფის ბედი წყდება.

    თანამედროვე ქართული ლიტერატურისა და კრიტიკის მდგომარეობა და ზოგადად კულტურული ვითარება სწორედ ამ ერთი ძალზე მოქნილი და თითქოსდა შიშისმომგვრელი სიტყვით, კრიზისით შეიძლება დახასიათდეს. ანუ, ავადმყოფი ცნობილია, მასზე უკვე ბევრი დაწერილა, ზოგს ასეთივე ავადმყოფური პათოსით აღსავსე წერილები შეუთხზავს მის გამო, სხვებს კი ჭკვიანური, მაგრამ არაფრისმთქმელი განსჯებით დაუმძიმებია მკითხველის გონება. იყო მახვილგონივრული შენიშვნებიც. დიდი შანსები არც ამ წერილს აქვს, არც ამ ერთი სტატიით გაირკვევა რამე, მაგრამ იმედია ფიქრს მაინც მივაყოლებთ იმას, რაც დღევანდელ ჩვენს ლიტერატურაში ხდება.

    არ მინდა მოწუწუნე ნიჰილისტად ჩამთვალოს ვინმემ, მაგრამ კრიზისი დღეს ყველგან იგრძნობა, და ამ დროს მნიშვნელობა არა აქვს, ვინ უფრო მეტნი არიან დღეს საქართველოში, პროფესიონალი, მონდომებული და მუყაითი ავტორები თუ გულგრილი ან ხელგაუტეხავი მწერლები. დღეს რომ ლიტერატურული პროცესი ცოტა ვინმეს აინტერესებს, ცხადია, ცხადია ისიც, რომ არც კრიტიკა აღელვებს ბევრს. ხშირად დაიჩივლებენ ხოლმე ამაზე, მაგრამ სინამდვილეში ერთეულები თუ აღიარებენ, რა არის აუცილებელი სისხლსავსე ლიტერატურული ცხოვრებისთვის.

    ამ მომჩივანთაგან უმრავლესობას, სამწუხაროდ, არაფრის უფლება აქვს და ვერც კათედრაზე შედგება საქადაგოდ, იმიტომ რომ ეს კათედრებიც (ლიტერატურული გამოცემები) აღარ არსებობს და თავადაც ყოველთვის უკან იხევენ, როცა რაიმე საჯარო შეხვედრაზე იწვევენ. სამაგიეროდ ქადაგებენ ამათუიმ ლიტერატურული კავშირის პირმშონი, რომლებსაც ჯგუფები პირობითად ჰქვიათ, თორემ სინამდვილეში არც შემოქმედებითი კავშირებია ესენი და არც რაიმე ღირებულის აღმსარებელნი, არამედ გარკვეული მენტალური თუ ფინანსური ერთობა, ადამიანები, რომელთაც ან ფული აერთიანებთ, ან შენობა, ანდა სულაც ხათრი. ქადაგებს ამ ჯგუფების მიერ (თუ პირიქით) “გაწამებული” კულტურის მინისტრი, ერთი ხელის მოსმით რომ შეუწყვიტა თავის დროზე დაფინანსება უკლებლივ ყველა გამოცემას, და მრავალი სხვა საქმეზე კი არავინ დარდობს, არავინ ფიქრობს იმაზე, რომ ორი პროფესიონალი პროზაიკოსი და ორიც პოპულარული პოეტი ვერ შექმნის თანამედროვე ლიტერატურას. არც კაფეების თავყრილობები ეყოფა ამას და არც მითუმეტეს პრესაში მიმოფანტული აბზაცები, ამ თავყრილობებს რომ აღწერს.

    ამასწინათ, ყურძნის შარშანდელ მოსავალზე ჩავეკითხე მეღვინეებს, კომპანიის წარმომადგენლებსა და გლეხებს და ვერც ერთისგან ვერ მივიღე პასუხი ყურძნის ხარისხის შესახებ, იმაზე, თუ როგორ ღვინოს უნდა ელოდოს მომხმარებელი 2006 წლის მოსავლიდან. ერთნი მხოლოდ რუსულ ემბარგოზე მოთქვამდნენ, მეორენი კი სოციალურ პრობლემებზე, იმაზე, რომ კომპანიები ძალიან იაფად იბარებდნენ ყურძენს და ა.შ. ხარისხზე ფიქრით კი არავინ იწუხებდა თავს. ლიტერატურაც ასეთ დღეშია ჩვენთან, მხატვრულ ღირებულებებზე ვინღა დარდობს, როცა ჰონორარის მაძიებელი ავტორი, ღმერთმა უწყის რომელი რედაქციის კარს არ მიადგა, როცა მწერალი მინიმალურსაც კია მოკლებული, მათ შორის დაბეჭდვას, თუნდაც უჰონორაროდ. როცა მწერლის ბედით არავინ ინტერესდება, თითო-ოროლა გამონაკლისის გარდა.

    ბოლო წლის მანძილზე ძალზე იკლო მხატვრული ლიტერატურის წილმა საგამომცემლო საქმეშიც. სულ ორიოდ რომანი გამოვიდა, სამი-ოთხი პოეტური კრებული და რამდენიმე თარგმანი. ხშირი გახდა კლასიკის გადამღერებული გამოცემები, რომელიც არსებული ხარვეზის დაძლევის ილუზიას ქმნის მხოლოდ. შეჩერებული ლიტერატურული პერიოდული გამოცემების გამო “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა” წელს პირველად დაარღვევს ტრადიციას და ვერ შეადგენს თავის “15 საუკეთესოს”, წლის რჩეული მოთხრობების კრებულს, რადგან მოთხრობები თითქმის აღარსად იბეჭდება (ლექსებზე რომ არაფერი ვთქვათ).

    კიდევ ერთი პრობლემა ავტორების ცნობადობაა. ნახეთ ბოლო ათწლეულის მანძილზე გამოქვეყნებული ინტერვიუები კლასიკოსებთან, ცნობილ ან თუნდაც ახალგაზრდა მწერლებთან, და თავად დარწმუნდებით, რომ მათ ყოველთვის ძალიან უჭირთ გვარების დასახელება, ჯერ ერთი არ იცნობენ კოლეგების ნაწერს და თუკი იცნობენ, სიტყვა არ ემეტებათ მათთვის. ანდა პირიქით, ასახელებენ მხოლოდ თავიანთ მეგობრებს, მათ “ქაჩავენ”.

    მახსოვს რამდენიმე წლის წინ გამომავალ ერთ ლიტერატურულ გაზეთში, სადაც ყოველ ნომერში იბეჭდებოდა ინტერვიუები, კითხვაზე, ვის გამოყოფდით თანამედროვე მწერლებიდან, სულ ერთიდაიგივე ავტორებს ასახელებდნენ და ასე გრძელდებოდა გამუდმებით. განსაკუთრებული პრობლემა ექმნებათ თანამედროვე კლასიკოსებს. თავის დროზე ერთი კორესპონდენტი სამჯერ, სამი სხვადასხვა კითხვით შეეცადა დაეცდენინებინა სახელოვანი მწერლისთვის თუნდაც ერთი სახელი უმცროსი თაობიდან, და მაინც ვერაფერს გახდა. იცოდა, მაგრამ არ თქვა, წაკითხულიც ჰქონდა ზოგიერთი მათგანი, მაგრამ ვერ ათქმევინეს.

    უკვე რამდენიმე წელია ვცდილობ, ხანდახან ძალიან აგრესიულადაც, რომ საქართველოში რეცენზირების, მიმოხილვისა თუ კრიტიკის სხვა, უფრო თანამედროვე წესები დამკვიდრდეს. ბევრჯერ მითხოვია მწერლებისთვის, თავისი კოლეგის წიგნის შესახებ აზრი გამოეთქვა, უბრალოდ მიმოეხილა მაინც, მაგრამ არ მახსოვს ვინმე გამოხმაურებოდეს ამ ჩემს თხოვნას. არადა დასავლეთში, კრიტიკოსი სულ სხვა რამეს გულისხმობს, პირველ რიგში კი ესაა მწერალი, რომელიც თავისნაირზე წერს, მნიშვნელობა არა აქვს ეს თავისნაირი უფრო ნიჭიერი იქნება თუ უნიჭო. იქ ყველას კარგადა აქვს გაცნობიერებული, რომ უსაფუძვლო ღრენას ან უთავბოლო სადღეგრძელოებს არავინ დაბეჭდავს.

    მაგალითისთვის, გადახედეთ The New Yorker-ის, Guardian-ის, The London Review of Books-ის, The New York Review of Books-ის ან ნებისმიერ სხვა სახელოვანი ამერიკული თუ ევროპული ლიტერატურული გამოცემის ბოლო ნომრებს და თავად დარწმუნდებით, რომ ნობელის პრემიის ლაურეატი და ორგზის ბუკერის გამარჯვებული, ჯ.მ. კუტზეე ნორმან მეილერის ბოლო რომანზე წერს, მილან კუნდერა კი სალმან რუშდიზე, ჯონ აპდაიკი ორჰან ფამუქის ბოლო ნაწარმოებს მიმოიხილავს, ჯულიან ბარნსი კი მიშელ უელბეკისას. არადა ასეთი კარგი საკბილო მათ იშვიათად აქვთ ხოლმე, ძირითადად დებიუტანტების ან ყველასთვის უცნობი ავტორების რეცენზირება უწევთ ხოლმე გასაგები მიზეზების გამო.

    საქართველოში არ არსებობს კარგი ლიტერატურული გადაცემაც, არც ერთი არხი არ ზრუნავს ამაზე, არადა ყველამ კარგად იცის რამხელა ძალა აქვს ტელევიზიას, განსაკუთრებით კი ზარმაცი, მონებივრე ქართველი მკითხველისთვის.

    საქართველოში ლიტერატურული ჟურნალისტიკისა და კრიტიკის მწვავე კრიზისია, აღარავინ წერს პორტრეტებს, მიმოხილვებს, წიგნის პრეზენტაციებიდან კი ზოგიერთ ჟურნალისტს ავტორის სახელი და გვარიც კი არ ამახსოვრდება.

    სხვა საქმეა კრიტიკა, რომელიც ძალზე უკუღმართად ესმით საქართველოში, რომელიც საერთოდ მოკლებულია პასუხისმგებლობის გრძნობას და ჩასაფრებულის პოზიციებიდან დანახულ პროცესს უფრო აღწერს, ვიდრე რეალურ სურათს, სადაც ერთმანეთს უნდა შეერწყას გარკვეული მეთოდოლოგიური სიმკაცრე და რეფლექსიური მიუკერძოებლობა. არადა კრიტიკას ნამდვილად შეუძლია გარკვეული პერიოდი მხატვრული ტექსტების გარეშე გაძლოს, პირიქით პროვოცირებაც კი მოახდინოს მათი შექმნისა, ლიტერატურულ პროცესს კი კრიტიკის გარეშე უმალ უცნაური წარმოშობის სნობები ან პროვინციალები დაეპატრონებიან.

    თანამედროვე მსოფლიოში კრიტიკას სულ სხვა პრობლემები უდგას. ლიტერატურის თეორიის მრავალწლიანი ბატონობის შემდეგ, იქ სხვა სახე მიიღო ამ სახის მწერლობამ. ფორმალური ანალიზიდან ბევრი ღირებულების საკითხებზე და ლიტერატურის საზრისის ძიებაზე გადავიდა, სტრუქტურალიზმის, პოსტსტრუქტურალიზმისა და დეკონსტრუქციის კლასიკოსებმა კი ლიტერატურული ეთიკის პრობლემებზეც კი დაიწყეს წერა (ტოდოროვმა, კრისტევამ და მრავალმა სხვამ). საქართველოში სხვა პრობლემების წინაშე ვდგავართ, აქ არც ძლიერი ლიტერატურათმცოდნეობითი სკოლა ყოფილა და არც რეალურ თეორეტიკულ კრიტიკას უარსებია როდისმე. საქართველოში თავის დროზე ჩვეულებრივ მოვლენად იქცა ლიტერატურული ნაწარმოების, ვთქვათ “ვეფხისტყაოსნის”, დავით გურამიშვილის ან ბარათაშვილის ტექსტების ანალიზისისას შტაინერის, შიურესა და სხვა სინთეზური სიბრიყვის ციტირება. საქმეს ვერ შველის გერონტი ქიქოძის, ან გურამ ასათიანის სახელებს ამოფარებაც. ჩვენთან, როგორც ჩანს, ყველაფერი თავიდან უნდა დაიწყოს, თუმცა დაინტერესებული, ყურადღებიანი მწერლებისა და მკითხველების გარეშე არაფერი გამოვა და ვინ იცის, იქნებ საქართველოშიც დადგა დრო, როცა შეუძლებელია კრიტიკა მხოლოდ ტექსტის ანალიზით შემოიფარგლოს. იქნებ პირველადაა ქვეყანაში ვითარება, როცა ლიტერატურამ და კრიტიკამ უნდა იკისროს ის როლი, რომელსაც სამწუხაროდ ვერც პოლიტიკით დაბრმავებული მას-მედია ართმევს თავს და ვერც ე.წ. ინტელექტუალები.

    ბოლოდროინდელი ქართული კულტურა ხომ რიტუალს დაემსგავსა, არანაირ კრიტიკას რომ არ უშვებს (ვერ უძლებს და იმიტომაც არ უშვებს), თანამედროვე კრიტიკა ხომ არსებითად კაფიობაა, სადაც მხოლოდ ორი მხარე ჩანს. კრიტიკა ჩვენში ხომ მხოლოდ სახელდახელოა, კრიტიკა წაკითხვის გარეშე, ე.წ. ჭორ-კრიტიკა.

    მორის ბლანშო ერთგან აღნიშნავდა, “კულტურა რაციონალური დისკურსის უნივერსალიზაციისკენ მიისწრაფის, ლიტერატურა კი პირიქით, ყოველთვის უარს ამბობს ამგვარ გაწონასწორებულობაზე”-ო. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ლიტერატურის სფეროში ხშირად რაციონალობაზე ორიენტირებული ამგვარი “კულტურული გმირის” ფუნქციას კრიტიკა და ლიტერატურათმცოდნეობა კისრულობენ ხოლმე, თუმცა მათ კიდევ ერთი მთავარი ნიშანი გამოარჩევთ, ესაა თავისუფლება და მხოლოდ ამ ორ, ერთი შეხედვით ურთიერთგამომრიცხავ მხარეთა შერწყმით ხდება ტექსტის თუ ზოგადად ლიტერატურის საზრისის დაზუსტება.

    იმით დავამთავრებ, რათაც დავიწყე, ანუ კრიტიკის ეტიმოლოგიით და ამ სიტყვის ყველაზე ღრმა მნიშვნელობით, კრიზისის პერიოდს რომ ეხება. დღეს ქართული კულტურა (ლიტერატურა და სხვ.) მართლა ავადაა და მართლა წყდება მისი ბედი, მაგრამ ამ სიტყვებში ნეგატიურზე მეტად, ჩემი აზრით, უფრო საქმიანი მოწოდება გაისმის, რომელიც გვთხოვს კარგად დავიმახსოვროთ ეს დრო, მწარე დღეები, საიდანაც რაღაც ახალი უნდა დაიწყოს. იგი არც მოვლა-პატრონობას გვთხოვს და არც ქადაგებას, არამედ მხოლოდ ყურადღებას, დაკვირვებას და აღწერას. კრიტიკაც აქედან იბადება და ერთი მხრივ წინააღმდეგობის, მეორე მხრივ კი გაწონასწორებულობის ამ უსასრულო დავაში ვინძლო გულგრილობისა და განურჩევლობის მონსტრიც გაქრეს.

    © “ცხელი შოკოლადი”